Download - amnistia evolucion jurispru
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
1/155
U N I V E R S I D A D C E N T R A LFacultad de Derecho
"Amnista en el D.L. 2191, de 1978
An!lisis E#$l%&i'n (%)is*)%den&ial"
+em$)ia de )%e-a
para optar al grado de
Licenciado en Ciencias Jurdicas y Sociales
)$es$) /%a
Sr. Servando Jordn Lpez
A%t$)es
Mara Aleandra Lpez !ertin Cristin "iera #arano
A mi 0%e)ida mad)e
Santiago de Chile$ novie%&re de '(().
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
2/155
"AMNISTIA""Decreto Ley 2.191 de 1978"
"Anlisis y Evolucin !urisrudenci#l"
INDI$E
$A%IT&L' ILA RESPONSABILIDAD PENAL......................................................1
$A%IT&L' II
FORMAS DE EXTINCION DE LA RESPONSABILIDADPENAL.............................................................................................(
$A%IT&L' IIILA AMNISTIA COMO FORMA DE EXTINCION DE LARESPONSABILIDAD PENAL, EL INDULTO Y LAPRESCRIPCION............................................................................1)
1.*Introduccin.....................................................................1)2.*La amnit!a......................................................................1+).*E" indu"to..........................................................................2)
,.*Para"#"o #ntr# amnit!a # indu"to.......................................2++.* La $r#cri$cin.................................................................28
$A%IT&L' I-AMNISTIA EN EL ORDEN %URIDICO C&ILENO............................)
1.* E'$"icacin (#n#ra".........................................................)2.* E)o"ucin Contituciona"..................................................)).*L#*# d# amnit!a dictada a "o "ar+o d# nu#tra itoria.............................................................................)+
$A%IT&L' -E-OLUCION %URISPRUDENCIAL DEL D.L. /010.........................)9
1.* Introduccin.....................................................................)92.* Fa""o dictado con2orm# a D.L. /010...............................,2).*S!nt#i d# "a %uri$rud#ncia trancrita * com#ntario d# "a
mima......................................................................................... .1,1,.3 A$artado #$#cia" d# a"+uno cao 4u# #t5n $#ndi#nt# #n "a Cort# Su$r#ma.....................................17)
/I/LI'0AIA 0ENEAL
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
3/155
1.* Cur* U., Enri4u#, 6D#r#co P#na"6, Part# (#n#ra", Tomo I,Prim#ra Edicin, a7o 018/, Editoria" %ur!dica d# Ci"#.
2.* Cur* U., Enri4u#, 6D#r#co P#na"6, Part# (#n#ra", Tomo II,Prim#ra Edicin, a7o 0189, Editoria" %ur!dica d# Ci"#.).*Etc#:#rr*, A"2r#do, 6D#r#co P#na"6, Part# (#n#ra", Tomo I,S#+unda Edicin, a7o 01;9, Car"o E. (i::, Editor.,.*Etc#:#rr*, A"2r#do, 6D#r#co P#na"6, Part# E$#cia", Tomo III,S#+unda Edicin, a7o 01;9, Car"o E. (i::, Editor.+.*La:atut (., (uta)o, 6D#r#co P#na"6, Part# (#n#ra", Tomo I,Octa)a Edicin, a7o 01;1, Editoria" %ur!dica d# Ci"#.(.*Ort!< d# Fi"i$$i, &u+o, 6D# "a #'tincin d# "a r#$ona:i"idad
P#na"6, a7o 011=, d# "a Editoria" %ur!dica Cono Sur Ltda..7.*Pa"omino B., Armando, 6La amnit!a * #" d#cr#to "#* N> /010,d# 01;86, m#moria d# $ru#:a, a7o 0181, Facu"tad d# D#r#co,Uni)#ridad d# Ci"#.8.* Cu#""o Ca"n, Eu+#nio, 6D#r#co P#na"6, a7o 01?=,Editoria" Boc, Barc#"ona.9.*Si")a B., A"#@andro, 6Tratado d# D#r#co Contituciona"6,a7o 01?, Editoria" %ur!dica d# Ci"#.1.*R#)ita d# D#r#co * %uri$rud#ncia
R#)ita d# Fa""o d#" M#Cdi+o P#na"Cdi+o Ci)i"Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na"Cdi+o d# Proc#dimi#nto Ci)i"
I-. AMNISTIA EN EL ORDENAMIENTO %URIDICO C&ILENO.0. E)o"ucin contituciona" d# "a amnitia./. E)o"ucin intituciona" d# "a amnitia, L#*# dictada a "o "ar+o d# "a&itoria Naciona".. R#"acin crono"+ica #ntr# "a ditinta contitucion# $o"!tica * "#*#r#"ati)a a "a amnitia.
-. 6DECRETO LEY N> /.01060. A$#cto $roc#a"#./. La amnitia * "a r#$ona:i"idad ci)i".
-I. E-OLUCION %URISPRUDENCIAL RESPECTO DE LA APLICACION DELD.L. /.010.
-II. COMENTARIO.Informa
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
4/155
Sr. Director
de Memoria y Licenciatura
de la Universidad Central
Don Rubn Celis
Presente
Tengo el agrado de informar la memoria de prueba de la
licenciada doa Mar!a "le#andra L$pe% &ertin y del egresado don Cristi'n
(iera )aran#o* ambos de la +acultad de Derec,o de la Universidad Central*
titulada -"mnistia del D.L. ./0/. 1voluci$n #urisprudencial.-
La memoria en comentario consta de una introducci$n y de
los siguientes cap!tulos2
1l primero* referente en trminos generales a la amnistia y el
indulto3 el segundo* a la e4tinci$n de la responsabilidad penal3 el tercero*
contiene precisi$n de conceptos en cuanto al apartado anterior y referencias a
la prescripci$n3 y* el 5ltimo* se encuentra concebido a abordar derec,amente
el tema sustancial 6ue motiva la memoria* con atingencia a la #urisprudencia
de la 14cma. Corte Suprema.
1l traba#o* dentro de lo e4igible a los conocimientos 6ue se
ad6uieren en la facultad* demuestra preparaci$n con respecto a la normativa
de la esfera de e4tinci$n de la responsabilidad penal* en donde rige la causal
de la amnist!a3 y* asimismo* e4,ibe una labor de investigaci$n en cuanto a la
#urisprudencia recopilada* y 6ue contiene el criterio del tribunal Supremo sobre
la instituci$n de 6ue se trata* por una parte3 y* de otra* ra%onables comentarios
en cuanto a las respectivas decisiones a 6ue se arriba por dic,o tribunal.
Por las consideraciones e4puestas el profesor 6ue suscribe
califica la memoria con nota cinco 789.
Saluda "tte. al Sr. Director
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
5/155
Servando :ord'n L$pe%
Santiago* // de noviembre de /00;.
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
6/155
$A%IT&L' I
LA ES%'NSA/ILIDAD %ENAL.
&NDAMENT'3La natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
7/155
am$ara o:@#ti)o ocia"# 4u# in)o"ucran #" r#$#to a "a )ida, a "a $ro$i#dad, a
"a onra, int#+ridad 2!ica o $!4uica * a otro int#r## d# @#rar4u!a 4u#
$#rmit# a cada u@#to d# d#r#co a"can
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
8/155
)ariacion#, $u# #" d#"ito como acto ocia"m#nt# r#$roca:"# #m$#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
9/155
$ul#6ilid#d3 #t# im$"ica n#c#ariam#nt# $ara u an5"ii 4u# #" d#"ito a d#
#r cauado $or una $#rona ca$a< d# r#$ona:i"idad $#na" * 4u# # d#n "o
#"#m#nto o:@#ti)o d#" ti$o, como un @uicio d# )a"or a "a moti)acion#, 4u#
d##ncad#naron "a conducta * cu*o an5"ii a dado ori+#n a di)#ra
t#or!a, como "a 4u# incid# #n "a im$uta:i"idad, o #a, #" a+#nt# # cu"$a:"#
cuando # $!4uicam#nt# a$to $ara atri:uir"# un i"!cito, "o 4u# u$on# #n #"
a+#nt# int#"i+#ncia * )o"untad, cua"idad# 4u# "# $#rmit#n conoc#r u d#:#r
@ur!dico d# acatar "a norma * d# actuar #n armon!a con ## conocimi#nto,
T#or!a Pico"+ica. Otro autor# radican "a cu"$a:i"idad como un @uicio d#
r#$ro:acin d#" acto r#$#cto d# u autor, 4u# # 2unda #n "a #'i+i:i"idad d# "a
conducta ord#nada $or "a "#*, T#or!a Normati)ita.
La cu"$a:i"idad o2r#c# una #'t#na +ama d# +rado o matic#. En un
+rado ma*or #ncontramo #" do"o * #n uno m#nor "a cu"$a.
Dolo3 r#$#cto a" do"o # an 2ormu"ado di2#r#nt# t#or!a, #ntr# "a 4u#
d#tacanG
L# de l# volunt#d3# d#2in# como "a int#ncin m5 o m#no $#r2#cta d#
#@#cutar un acto 4u# # conoc# contrario a "a "#*.
L# de l# reresent#cin3conit# #n "a r#$r##ntacin d#" r#u"tado #+uro o
$ro:a:"# 4u# acom$a7a "a mani2#tacin d# "a )o"untad.
L# del #sent#iento3 conit# #n "a r#$r##ntacin $ura * im$"# d#"
r#u"tado i"!cito.
&o* #n d!a "a conc#$cin d#" do"o in)o"ucra #to conc#$to ant#
m#ncionado.
$ul#3 im$"ica una 6conducta )o"untaria, r#a"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
10/155
$A%IT&L' II
'MAS DE ETIN$I'N DE LA ES%'NSA/ILIDAD
%ENAL.
&NDAMENT'3 contitu*#n un con@unto d# #co o ituacion# 4u# #
#ncu#ntran r#conocido #n "a "#* * 4u# ur+#n con $ot#rioridad a" d#"ito
diri+ido a $on#r 2in a "a accin $#na" o a "a $#na im$u#ta, o #a, d#t#rmina,
"a con#cu#ncia $#na" d# un d#"ito #'it#nt#. Eto # #ncu#ntran
#num#rado #n #" Art.1 d#" Cdi+o P#na".
0 Mu#rt# d#" r#o.
/ Cum$"imi#nto d# "a cond#na.
Amnit!a.
H Indu"to.
9 P#rdn d#" o2#ndido #n "o d#"ito d# accin $ri)ada.
? Pr#cri$cin d# "a accin $#na".
; Pr#cri$cin d# "a $#na.
E" $ro2#or Enri4u# Cur* ac# coincidir #ta caua"# d# #'tincin d# "a
r#$ona:i"idad con "a #'cua "#+a"# a:o"utoria.
En nu#tra "#+i"acin # omit# #'$r#ar 4u# # #nti#nd# $or
r#$ona:i"idad $#na" $or cuanto nu#tro Cdi+o P#na" #'$r#a 4u# 6La
r#$ona:i"idad $#na" # #'tin+ui6, * "u#+o #num#ra cada caua". A" r#$#cto
# $roduc# una $u+na doctrinaria $or dic#rnir r#$#cto a cua" #"#m#nto d# "a
r#$ona:i"idad # )# oca)ado a"+uno $i#nan 4u# # #" d# "a
6cu"$a:i"idad6, $#ro #ta o$inin #ntra #n $u+na con #" Art.H81 d#" Cdi+oP#na", 4u# # diri+# a "a #"iminacin d# $uni:i"idad an cuando acta#
cu"$a:"#m#nt#.
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
11/155
Otro autor# con2und#n #ta caua"# con a4u#""a 4u# #'c"u*#n un
#"#m#nto contituti)o ati$icidad, @uti2icacin, im$uta:i"idad, "o 4u# car#c# d#
una ma*or 2undam#ntacin, #ta con2uin # inac#$ta:"# $u# #n a"+una, "a
r#$ona:i"idad #n un #co d#"icti)o, # $r#u$u#to $ara 4u# o$#r#n,
mi#ntra 4u# #n otra #" #2#cto # im$#dir #" nacimi#nto d# "a r#$ona:i"idad
$#na".
A" #2#cto, #" $ro2#or Cur* # d# $ar#c#r 4u# "a caua"# d# #'tincin
d# r#$ona:i"idad $#na", como aimimo "a #'cua a:o"utoria ti#n#
como 2u#nt# d# ori+#n conid#racion# d# uti"idad $:"ica * d# ord#nami#nto,
con #'c#$cin d# "o r#2#r#nt# a "a mu#rt# d#" r#o * cum$"imi#nto d# "a
cond#na, $u# # diri+#n a caut#"ar * $r##r)ar "a $a< ocia", #n r#"acin a
circuntancia itrica d# cada $u#:"o.
En cuanto a" $articu"ar d# cada caua" # da:"# mani2#tarG
# uerte del reo3 "a norma d#" art. 1, cona+ra #ta caua", a+r#+andoG
6i#m$r# #n cuanto a "a $#na $#rona"# * r#$#cto d# "a $#cuniaria o"o
#n cuanto a 4u# u 2a""#cimi#nto no u:i#ra r#ca!do #nt#ncia #@#cutoria6.
Eta caua" ti#n# #n conid#racin #" car5ct#r $#rona"!imo d#" iu
$uni#ndi, a! "a mu#rt# d#" r#o ac# in#2ica< #" #@#rcicio d#" $od#r $uniti)o d#"
Etado.
Ad#m5, an cuando # cum$"i##n toda "a i$t#i 4u# $#rmitan
ac#ntuar "o r#$roca:"# d# una conducta ocia"m#nt# ind##a:"#, #r!a
a:urdo ac#r"# atri:ui:"# a 4ui#n no #'it# $ara r#$ond#r $or #""a. En
conc"uin, d#d# nu#tro $unto d# )ita * at#ndido a 4u# "o #"#m#nto
#tudiado #t5n inm#ro #n un conc#$to muco m5 am$"io como # #" d#"
#@#rcicio d#" $od#r $uniti)o d#" Etado, "a mu#rt# d#" u@#to d#@a "a
r#$ona:i"idad $#na" incom$"#taG "a "tima 2a# d# dico $od#r 4u# contitu*#
"a ##ncia d#" d#r#co $#na" como # "a a$"icacin d# "a $#na 4u#dando #"
conc#$to d# r#$ona:i"idad ai"ado * in u 2in, cua" # "a im$oicin d# una
ancin.En cuanto a "a $#na $#cuniaria #" Cdi+o # "o u2ici#nt#m#nt#
ta'ati)o a" r#$#cto, a" d#t#rminar 4u# ta o"o # #'tin+u#n no
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
12/155
cum$"indo# "a $r#mia d# "a $r##'it#ncia d# una #nt#ncia #@#cutoria,
moti)o $or #" cua" d# no cum$"ir# dico $r#u$u#to, "o #r#d#ro d# a4u"
a 4ui#n a a2#ctado "a $#na #n cu#tin r#$ond#r5n con u $atrimonio $or
"a con#cu#ncia d#" actuar t!$ico anti@ur!dico * cu"$a:"#, r#conocido *
d#t#rminado #n una r#o"ucin d# #t# car5ct#r.
Para Cur* "a u:it#ncia d# "a $#na $#cunaria # conid#rada 6como
un #2#cto tard!o d# "a codicia 2ica" * como "a in2raccin m5 +ro#ra d#"
$rinci$io d# "a a"ta $#rona"idad d# "a $#na6, $u# "# r#u"ta a:urdo 4u#
t#rc#ro d#:an r#$ond#r $#cuniariam#nt#, $or no t#n#r natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
13/155
#n ca"idad d# acr##dora d#" cum$"imi#nto d# "a $#na $#na", ino d# +arant# *
cutodio d#" :i#n @ur!dico d# cada uno d# u com$on#nt#.
Nu#tra cr!tica # com$artida #n a"+n modo $or #" $ro2#or Cur* #" 4u#
no "# da a" cum$"imi#nto d# "a $#na un car5ct#r d# 6contra $r#tacin
d#tinada a "i4uidar a" in@uto como ta"6. En #t# #ntido * con #" o:@#to d#
ac"arar #" a"canc# d# #ta caua" d# #'tincin d# "a r#$ona:i"idad $#na",
ac# un an5"ii #7a"ando 4u#G
6Cond#na6 d#:# #r #nt#ndido como 6$#na6 * 4u# #" cum$"imi#nto d# "a
mima #'tin+u# "a r#$ona:i"idad $#na", an cuando, no # a*an ati2#co
"a ind#mni
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
14/155
r#$ona:i"idad crimina" cuando "a $#na # im$u#ta $or d#"ito #n 4u# #
conc#d# accin $ri)ada art.1, N>9, com$"#m#ntado $or #" art.01 d#" Cdi+o
P#na" a! #" o2#ndido $u#d# #)itar #" inicio d# "a accin $#na" como tam:in #"
$roc#dimi#nto *a #nunciado *, con#cu#ncia"m#nt#, "a cond#na.
P#ro #t# $ro2#or r#conoc#, tam:in, 4u# #" "#+i"ador "o a
conid#rado #'c#$ciona"m#nt# como d#"ito mi'to o d# #miaccin $ri)ada.
Cur*, a" d#arro""ar #ta caua" #7a"a 4u# "a mima $roc#d# una )#H, r#trin+# #" a"canc# d# #ta intitucin #7a"ando r#mitir o
conmutar "a $#na, $#ro no 4uita a u :#n#2iciario "a ca"idad d# cond#nado
$ara "o #2#cto d# r#incid#ncia #n "a comiin d# un #co d#"icti)o.
E" indu"to con2orm# a u natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
25/155
$a< d#" nc"#o ocia". E" indu"to 3#n cam:io3 $or u natura"## e indulto.
A continuacin * con #" o:@#to d# dar ma*or c"aridad a "a caract#r!tica
* ditincion# m5 nota:"# #ntr# "a do intitucion# ant# tratada ar#mo
un :r#)# #r#lelocon 2in# did5ctico $ara r#umir "o ant# dicoG
A 'ri?en @istrico3am:a intitucion# #ncu#ntran #n u ori+#n un $unto
comn, toda )#< 4u#, #ncu#ntran como 2undam#nto nico #" d#r#co d#
+racia #manada d# "a autoridad o +o:#rnant#, * $or tanto, am:a ti#n#n #n
##ncia un tra2ondo $o"!tico 4u# ti#nd# a o"ucionar #co 4u# on ca$ac#
d# con)u"ionar #" norma" d##n)o")imi#nto d#" c"ima ocia".
/ $onceto3A $artir d# #t# !t#m #m$i#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
26/155
)a"orando )aria:"# d# +ran i+ni2icacin ocia" * $o"!tica o:"i+an a un Etado a
r#nunciar a u d#r#co d# cati+ar "o d#"ito com#tido #n una comunidad *
#'tin+uir "a $#na * todo "o #2#cto 4u# #manan d# "o mimo #n ord#n a
con#+uir "a $a< ocia".
3 E" indu"toG E" $ro2#or Eu+#nio Cu#""o Ca"n "a d#2in# como 6La +racia
otor+ada $or #" %#2# d# Etado a "o cond#nado $or #nt#ncia 2irm#
r#mitindo"# toda "a $#na im$u#ta o $art# d# #""a o conmut5ndo"a $or otra o
$or otra m5 "#)#6.
$ N#tur#le#3Ent#ndida #n #" #ntido d# "a 2orma #n 4u# # mani2i#ta
@ur!dicam#nt#
3 La amnit!aG # un acto d# "a $ot#tad "#+i"ati)a 4u# #n nu#tro
ord#nami#nto @ur!dico #ncu#ntra $"#no r#conocimi#nto d#ntro d# "a Carta
Fundam#nta" d# 018= * #$#c!2icam#nt# #n u art!cu"o ?= nm#ro 0?, d#ntro
d# "a 6Mat#ria d# L#*6.
3 E" indu"toG # un acto adminitrati)o 4u# r#ci:# r#conocimi#nto contituciona"
#n #" art!cu"o / nm#ro 0?, d#ntro d# "a atri:ucion# $ro$ia d#" Pr#id#nt#
d# "a R#$:"ica, #ntr#+5ndo# "u#+o u r#+u"acin a "a $ot#tad "#+i"ati)a
con2orm# "o di$u#to #n #" art!cu"o ?= nm#ro 0? d# "a Carta Fundam#nta".
D %resuuestos de #disi6ilid#d de uno y otro3
3 La amnit!aG Eta caua" d# #'tincin d# "a r#$ona:i"idad $#na" r#conoc#
nicam#nt# como r#4uiito d# $roc#d#ncia "a n#c#idad d# a"can
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
27/155
a$"icacin d# cada una d# #ta intitucion#G
3 La Amnit!aG d# acu#rdo a "o di$u#to #n #" art!cu"o 1 d#" Cdi+o P#na" #"
#2#cto inm#diato d# #ta intitucin # 4u# 6#'tin+u# "a $#na * todo u
#2#cto6, t#rminando con "a ca"idad d# cond#nado d# una $#rona *
t#rminando con "a o:"i+acin d# cum$"ir mat#ria"m#nt# "a $#na. Ca:# r#cordar
#n #t# #ntido 4u# #n $rinci$io "a Amnit!a # caract#ri
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
28/155
+.* L# rescricin.
Eta caua", como tam:in "a amnit!a #ncu#ntra 2undam#nto #n #" )a"or
@ur!dico %AB S'$IAL, ord#nami#nto d# con2"icto 4u# no # $u#d#n mant#n#r
#n #" ti#m$o #n ind#2inicin, toda )#< 4u# #ta intitucin im$id# 4u# #" Etado
como :ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
29/155
d#:# a$"icar# "a $r#cri$cin d# "a accin como d# "a $#na.
Para #" cm$uto d#" $"a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
30/155
crono"+ica 4u# #'$"i4u#, #4u#m5ticam#nt#, "a 2#ca d# cada una d# "a
Carta Fundam#nta"# 4u# no an r#+ido, * "a "#*# r#"ati)a a dico
intituto dictada :a@o "a )i+#ncia d# cada una.
2.* Evolucin $onstitucion#l.
A" r#$#cto, # ac# n#c#ario $r#ciar ant# d# introducirno
d#r#cam#nt# a" an5"ii d# #t# $unto, 4u# "a amnit!a, como intitucin, a
t#nido un tratami#nto #n #" cam$o d# "a L#* Fundam#nta" mu* $oco $oiti)o,
toda )#< 4u# #n u a$"icacin a a:ido t#nd#ncia r#marcada a con2undir"o
con "o indu"to d# car5ct#r +#n#ra", :#n#2icio cu*a !ndo"# * a"canc# dita
muco d# con2undir# con "a intitucin #n #tudio. E a!, $u# o"o con "a
dictacin d# "a Contitucin d# 01/9, # corri+i un im$ortant# #rror d#
r#daccin cont#nido #n "a Carta d# 08, * 4u# #n u articu"ado r#2#rido a "a
2acu"tad# d#" S#nado #7a"a:a t#'tua"m#nt#G 6N> 0 G conc#d#r indu"to
+#n#ra"# o amnit!a, r##m$"a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
31/155
nu#tro $rim#ro "#+i"ador#, 4u# incurri#ran #n dico #rror, $u#, "o 4u# i
4u#da m#dianam#nt# c"aro, # 4u# am:o conc#$to #mana d# otro m5
+#n#ra" como # #" d#r#co d# +racia.
$onstitucin de 18223 Eta Carta Fundam#nta" trata "a mat#ria a
$ro$ito d# "a 2acu"tad# * "!mit#, di$oni#ndo 4u#G 6 $odr5 #" dir#ctor
u$#nd#r "a #@#cucion# ca$ita"# * conmutar $#na, i m#diar# un +ra)#
moti)o, o:rando d# acu#rdo con #" u$r#mo tri:una" d# @uticia, $#ro no
conc#d#r5 indu"to +#n#ra"# in "a a$ro:acin d#" $od#r "#+i"ati)o6 a! "a
2orma d# r#daccin cont#nida #n #" art!cu"o 0=8, t!tu"o -, ca$. II, a)an 0 ca$. -I, #ta
di$oicin inno) #n "a mat#ria a" 4uitar"# a" $od#r #@#cuti)o "a 2acu"tad d#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
32/155
otor+ar indu"to #ntr#+ar a" S#nado "a atri:ucin $ara d#cidir i # $#rtin#nt#
conc#d#r indu"to o no.
$onstitucin de 18))3E "a $rim#ra 4u# incor$ora #" )oca:"o amnit!a
a" articu"ado d# una Contitucin #n nu#tro $a!, aun4u# no # mu* 2#"!< u
uo, toda )#< 4u# "# a+r#+ar5 un com$"#m#nto utancia" a" indu"to +#n#ra" a"
#'$r#ar #n u Ca$!tu"o -I art. ; N> 00, a $ro$ito d# "a atri:ucion# d#"
Con+r#o *, #$#cia" d# cada camara, 4u#G 6do"o #n )irtud d# una "#* #
$u#d#G conc#d#r indu"to +#n#ra"# o amnit!a6. Tam:in #ta Carta
Fundam#nta" trata #" t#ma a" r#2#rir# a "a 2ormacin d# "a "#*#, #7a"ando
#n u Art. H=, $art# 2ina", 4u# "a "#*# o:r# r#2orma d# "a Contitucin *
o:r# amnit!a o"o $u#d#n t#n#r $rinci$io #n #" S#nado.
R#$#cto d# "o art!cu"o ant# citado # $u#d# d#cir, in t#mor a
#4ui)ocar#, 4u# #" trmino 6amnit!a6 # uti"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
33/155
dico t#'to.
$onstitucin de 192+3 En #ta a$ar#c# m#@or tratada "a mat#ria
#n #tudio, u:anando d#2#cto incurrido $or "a ant#rior Contitucin, a! "a
$rim#ra r#2#r#ncia a #""a # #ncu#ntra #n "a atri:ucion# #'c"ui)a d#"
S#nado, a 4uin # "# r#conoc# "a 2acu"tad d# 6otor+ar "a r#a:i"itacin d# "a
ciudadan!a #n #" cao d#" art!cu"o 0;, nm#ro /> d# "a Contitucin6 *
tam:in ac# r#2#r#ncia a #""a a" tratar "a atri:ucion# d#" Con+r#o *
#'$r#a 4u# o"o #n )irtud d# una "#* # $u#d# conc#d#r indu"to +#n#ra"# *
amnit!a 6 *, $or "timo, tam:in "a m#nciona d#ntro d#" ca$!tu"o d# 2ormacin
d# "a "#* a" #7a"ar 4u#G 6 La "#*# o:r# amnit!a * o:r# indu"to +#n#ra"#
o"o $u#d# t#n#r $rinci$io #n #" S#nado 6, Art. H/ N> 9 * ca$. III Art. HH N> 0H *
Art. H9 incio 9>.
S#+n "a o$inin d# "o autor#, "a ra 00 d# "a ant#rior Contitucin, $#ro 4u# @ur!dicam#nt# ti#n#
+ran im$ortancia, *a 4u# "a nu#)a con@uncin 6*6 ac# a$ar#c#r como
#m#@ant# * an an5"o+a "a intitucin d#" indu"to +#n#ra" con "a amnit!a,
$#ro no idntico.
R#$#cto a" tratami#nto $or $art# d# "a camara A"ta d# #ta mat#ria #
manti#n# #" crit#rio #'$r#ado #n "a ant#rior carta.
La no)#dad m5 im$ortant# #n #t# 5m:ito # 4u# #n "a Contitucin d#
01/9, $or $rim#ra )#< # #ti$u"a d#ntro d# "a 2acu"tad# #'c"ui)a d#"#nado, una norma 4u# #ntr#+a a "a Camara a"ta "a atri:ucin d# conc#d#r
r#a:i"itacin a $#rona d#t#rminada, 4u# u:i##n $#rdido "a ca"idad d#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
34/155
ciudadano con d#r#co a u2ra+io * 4u# an d#@ado d# #ncontrar# #n #"
u$u#to 4u# @uti2ic dica ancin.
).* Leyes de #nist># dict#d#s # lo l#r?o de nuestr# @istori#.
A continuacin #'tractar#mo una !nt#i ac#rca d# #ta mat#ria * 4u#
dic# r#"acin con "a "#*# d# amnit!a dictada d#d# "a ind#$#nd#ncia ata
nu#tro d!a * 4u# # #ncu#ntra cont#nida #n #" ca$itu"o -II d# "a o:ra 6D# "a
#'tincin d# "a R#$ona:i"idad P#na"6, d#" ditin+uido Pro2#or * #' S#nador
d# "a R#$:"ica, don &u+o Orti< d# Fi"i$$i.
La $rim#ra "#* d# amnit!a dictada #n nu#tro $a! data d#" #nado
conu"to d#" 8 d# F#:r#ro d# 0801, * "a "tima ma im$ortant# corr#$ond# a"
D#cr#to L#* /.010, $u:"icado #n #" Diario O2icia" d# 01 d# a:ri" d# 01;8, * 4u#
# o:@#to d# #t# tra:a@o $or "a con#cu#ncia @ur!dica, $o"!tica * ocia"#
4u# ata nu#tro d!a $roduc# #n "a oci#dad ci"#na. Sin #ntrar a" ori+#n d#
"a $o"mica 4u# ucita #t# cu#r$o "#+a", no # m#no ci#rto 4u# "a r#daccin
d#" mimo # $oco 2#"!
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
35/155
$o"!tico aca#cido ata #" /8 d# a+oto d# 0810 * a todo "o r#$ona:"#
d# acta contra "a #+uridad int#rior d#" Etado #@#cutado d#d# a+oto /1
d# 0810.
9.3 L#* =9 $u:"icada #n #" Diario O2icia" d# 0; d# S#$ti#m:r# d# 0819
$or d#"ito 4u# #tando om#tido a" conocimi#nto d# @u#c# * tri:una"#
mi"itar# u:i## ido com#tido durant# "a (u#rra d#" Pac!2ico.
?.3 L#* H.1;; $u:"icada #n #" Diario O2icia" d# 9 d# a+oto d# 010 $or
d#"ito contra "a #+uridad int#rior d#" Etado * $or a:uo d# $u:"icidad * a
$#rona $roc#ada #n Santia+o $or d#acato a "a E'c#"#nt!ima Cort#
Su$r#ma #n $roc#o $or mot!n r#)o"ucionario d# Conc#$cin.
;.3 L#* 9.1? $u:"icada #n #" Diario O2icia" con 2#ca 0= d# F#:r#ro d#
01H a #' 2uncionario d# "a Armada 4u# indica, cond#nado $or #" d#"ito d#
d##rcin #n ti#m$o d# $a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
36/155
00.3 D#cr#to L#* N> /H0 $u:"icado #n #" Diario O2icia" #" ; d# En#ro d#
01;H a #' #m$"#ado d# "a Com$a7!a d# Co:r# d# Cu4uicamata
cond#nado o $roc#ado $or in2raccin a "a "#* d# S#+uridad int#rior d#"
Etado.
0/.3 D#cr#to L#* N> /.010 $u:"icado #n #" Diario O2icia" d#" 01 d# A:ri"
d# 01;8 a autor#, cm$"ic# o #ncu:ridor# no $roc#ado ni cond#nado
$or d#"ito durant# "a )i+#ncia d#" Etado d# Sitio #ntr# S#$ti#m:r# 00 d#
01; * Mar
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
37/155
com#ntario d# ditinto 2a""o @udicia"# 4u# no motrar5n * dar5n una $auta
corr#cta ac#rca d#" tratami#nto d# "a amnit!a $ro$iam#nt# ta" #n #ta do
"tima dcada $or $art# d# "o Tri:una"# d# %uticia d# nu#tro $a!,
tratami#nto 4u#, no #t5 d# m5 d#cir"o, # )io moti)ado $or "o
acont#cimi#nto aca#cido d#d# #" 00 d# S#$ti#m:r# d# 01; ata o*, "o
cua"#, * in int#ncin d# #ntrar a una ca"i2icacin $o"!tica d# "o mimo, an
$#rmitido $od#r #'aminar "a a$"icacin * #2icacia d# #ta intitucin, tanto a
ni)#" @ur!dico como ocia".
A" #ntrar d#r#cam#nt# #n #" d#arro""o d# #t# t#ma no
#ncontrar#mo 4u# #n r#"acin a "a a$"icacin d#" D.L. /.010, d# 01;8 no
:ata $ond#rar u $roc#d#ncia @ur!dica, "o r#4uiito 4u# :#:#n cum$"ir "o
:#n#2iciario d#" mimo, ni "a t#rica * )io"#nta im$"antacin $or "#* d# "a $a d#" D#cr#to L#* N> /.010, d#
di#cinu#)# d# a:ri" d#" a7o $aado, 4u#da o no com$r#ndido #" cuaid#"ito.
/> u# "o 4u# caract#ri u#, at#ndido "o #'$u#to $r#c#d#nt#m#nt#, ca:#
o:#r)ar 4u# i :i#n #" d#"ito * #" cuaid#"ito an ido conid#rado $or
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
41/155
nu#tro Cdi+o P#na" como 2i+ura ind#$#ndi#nt#, am:o 4u#dan
com$r#ndido #n #" conc#$to d# #co d#"ictuoo, i#ndo t# #" +#n#ro *
cada uno d# a4u""o "a #$#ci#
H> u# #" #ntido d#" art!cu"o 0> d#" D#cr#to L#* N> /.010 d#"
a7o 01;8, d#nota c"aram#nt# 4u# #" conc#d#r amnit!a a todo "o 4u# a*an
incurrido #n 6#co d#"ictuoo6 durant# #" $#r!odo 4u# d#t#rmina, a 4u#rido
"ia * ""anam#nt# com$r#nd#r #n ## :#n#2icio a "o 4u# an com#tido #co
$uni:"#, a! #an do"oo o cu"$oo.
La )o< 6d#"ictuoo6, #4ui)a"#nt# a 6d#"icti)o6, #, #+n u
#ntido natura" * o:)io, "o 4u# im$"ica d#"ito, * #t# "timo )oca:"o, #n u
ac#$cin am$"ia, i+ni2ica cu"$a, crim#n o 4u#:rantami#nto d# "a "#*, * r#u"ta
a! #r com$r#ni)a tanto d#" d#"ito $ro$iam#nt# ta" como d#" cuaid#"ito, *
tanto # a! 4u# nu#tra "#+i"acin #m$"#a d# ordinario dica $a"a:ra 6d#"ito6
con ## do:"# a"canc#. Ta" ocurr#, )#r:i+racia, #n "o art!cu"o 9, 0H, 08, 9=,
;H, ;9, 80, 1/, * 19 d#" Cdi+o P#na", 0>, 9, ;9, 8/, 81, 00=, /H;, /99, /?,
/;H, 1, 98, H=1, H/?, H/;, H/8, * 9H? d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na",
, 9 N> , 0= * 0/ d#" Cdi+o d# %uticia Mi"itar, 09;, 098, 091, 0?=, 0?, 0;=,
0;0 * 0;/ d#" Cdi+o Or+5nico d# Tri:una"#, 0> d# "a "#* N> ;.8/0 o:r#
R#miin Condiciona" d# "a P#na, * ;> d#" D#cr#to L#* /0 d#" a7o 01/9,
o:r# Li:#rtad Condiciona"
9> u# d# #nt#nd#r# 4u# "a amnit!a otor+ada $or #"
D#cr#to L#* /.010 #t5 r#2#rida "o a "o r#$ona:"# d# d#"ito, con
#'c"uin d# "o 4u# an incurrido #n cuaid#"ito, # )u"n#rar!a "a m5
#"#m#nta" #4uidad, $u# $odr!an dar# cao #n 4u# r#u"tar!an "i:#rado d#
r#$ona:i"idad $#na" 4ui#n# u:i#r#n com#tido #co $uni:"# d# ci#rta
+ra)#dad *, #n cam:io, no 4u#dar!an di$#nado d# #""a "o 4u# u:i#r#n
incurrido #n #co imi"ar# d# m#nor #ntidad. A!, $or #@#m$"o, #
#'tin+uir!a "a r#$ona:i"idad d#" @u#< 4u# a a:i#nda u:i#r# 2a""ado contra
"#* #'$r#a * )i+#nt# #n caua crimina" art!cu"o N> //, N> 0>, Cdi+o P#na",$#ro no "a d# a4u#" 4u# "o $or n#+"i+#ncia in#'cua:"# u:i## dictado
#nt#ncia mani2i#tam#nt# in@uta art!cu"o //H, N> 0>, Cdi+o P#na"
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
42/155
aimimo, 4u#dar!a r#"#)ado d# r#$ona:i"idad #" 4u# int#ncionadam#nt#
u:i#r# dado mu#rt# o "#ionado a otro art!cu"o 10, N> />, 1? * 1; Cdi+o
P#na", $#ro no # #'tin+uir!a "a d#" 4u# ocaionar# #o r#u"tado $or
im$rud#ncia o n#+"i+#ncia art!cu"o H1= * H1/
?> u# i # o:#r)a "a 2orma como #ta 2i+ura an ido
tratada #n otra "#+i"acion# $#na"#, r#u"ta m5 #)id#nt# "a conc"uin a
4u# # a arri:ado.
A!, #" Cdi+o P#na" d# E$a7a, como otro t#'to $#na"#,
"#+i"an o:r# "a cu"$a, #n "o 4u# a" cao d# auto # r#2i#r#, tratando "a
im$rud#ncia t#m#raria * im$"# im$rud#ncia o n#+"i+#ncia como 2orma
+#nrica d# 6d#"ito cu"$oo6, #'$r#in 4u# "# ai+nan tanto "o tratadita
como "a @uri$rud#ncia t#rmino"o+!a 4u# i+u#n Ar+#ntina, Brai" * P#r, #ntr#
otro.
Todo #""o conduc# a conid#rar 4u# "a #'$r#in 6#co
d#"ictuoo6, 4u# no a ido #m$"#ada $or nu#tro Cdi+o P#na", $u#d#
#timar# como #4ui)a"#nt# a "a d# 6#co $uni:"#6, uada ! $or #" Cdi+o
Proc#a" art!cu"o 8, 0=8, H=, H=0, H=8, N> ;>, H0/, H/?, H9? * 4u#
#m$"#an "o cdi+o $#na"# d# Para+ua*, -#n# u#, #n con#cu#ncia, no # an $roducido "a
in2raccion# "#+a"# #n 4u# # ut#nta #" r#curo.
Por #ta conid#racion# * d# con2ormidad, ad#m5, con "o
4u# $r#cri:#n "o art!cu"o ;?;, ;8; * 8=1 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto Ci)i"
* 9? d#" d# Proc#dimi#nto P#na", # d#c"ara in "u+ar #" r#curo d# caacin
#n #" 2ondo, $or do7a Od#tt# i#d#mann, #n r#$r##ntacin d# "o4u#r#""ant# B#ni+no * A"icia O"#a Co2r, contra "a r#o"ucin d# )#inticuatro
d# octu:r# "timo, con cota, #n 4u# # cond#na o"idariam#nt# a "a $art#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
43/155
4u# "o int#r$on# * a u a:o+ado $atrocinant# * 4u# dica r#o"ucin no #
nu"a.
Ra2a#" R#tama" L., -!ctor M. Ri)a d#" C., O)a"do Er:#tta -., Emi"io
U""oa M., A:raam M##ron Sc., Car"o L#t#"i#r B.
6 #llo de 11 de #?osto de 1989; de l# $orte Sure#; c#s#cin :or# y
:ondo.
"Mi?uel Est#y eyno"
NF 2+.9
Santia+o, onc# d# a+oto d# mi" no)#ci#nto oc#nta * nu#)#.
-itoG
En "a caua Ro" N> /3;; #+uida ant# #" Minitro Intructor
don Car"o C#rda, #n )iita #n #" T#rc#r %u d#"
mimo Cdi+o.
Como con#cu#ncia d# a:#r# $u:"icado #n #" Diario
O2icia" #" D.L. /.010 4u# conc#di amnit!a a toda "a $#rona 4u# #n u
ca"idad d# autor#, cm$"ic# o #ncu:ridor# u:i#r#n int#r)#nido #n #co
d#"ictuoo aca#cido durant# "a )i+#ncia d# "a ituacin d# Etado d# Sitiocom$r#ndida #ntr# #" 00 d# #$ti#m:r# d# 01; * #" 0= d# mar
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
44/155
%u#< #" o:r##imi#nto d#2initi)o #n "a caua, $#ticin a "a 4u# no dio "u+ar.
D#:# t#n#r# $r##nt# 4u# "o a2#ctado $or #t# $roc#o
no # #ncu#ntran #n "a ituacion# d# #'c#$cin #7a"ada $or "o art!cu"o
> * H> d#" citado D.L. N> /.010.
Contra dica #nt#ncia # r#curri d# 4u#@a, r#curo 4u# 2u#
aco+ido $or "a Cort# d# A$#"acion# d# Santia+o #+n #nt#ncia d# 0= d#
#$ti#m:r# d# 018?, "a 4u# corri+i#ndo "a 2a"ta com#tida $or #" Intructor,
d#@ in #2#cto "o auto d# #n@uiciami#nto contra "a $#rona *a
m#ncionada. Ad#m5, $roc#di#ndo d# o2icio, dica Cort# r#)oc "o auto d#
$roc#ami#nto 4u# a2#cta:an a "a $#rona indi)idua"i /.010.
c u#, concurri#ndo r#$#cto d# "o r#curr#nt# * d#m5
$#rona ant# a"udida, "a condicion# #'i+ida $or #" "#+i"ador, $ara "a
$roc#d#ncia d#" :#n#2icio d# "a amnit!a, #" @u#< utanciador a #tado
im$#dido d# $ro#+uir con "a tramitacin d# "a caua * a d#:ido dictar #" autod# o:r##imi#nto d#2initi)o corr#$ondi#nt#, con2orm# # "o ord#na #" art!cu"o
H=8 N> 9 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na", #n r#"acin con #" art!cu"o 1 N>
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
45/155
d#" Cdi+o P#na", todo #""o, ad#m5, #n ra, #to #, 4u# no # d#cr#tar5 #" o:r##imi#nto
ino 4u# # #$#rar5 "a #nt#ncia d#2initi)a.
c u# "o d#"ito, mat#ria d# #t# $roc#o, aociacin i"!cita
* $ri)acin i"#+!tima d# "i:#rtad, #r!an d# car5ct#r $#rman#nt#, "o 4u# 4ui#r#
d#cir, a @uicio d#" #nt#nciador, 4u# u conumacin no # intant5n#a, $u#no # a+otan #n #" mom#nto d# $ri)ar# mat#ria"m#nt# a otro d# u "i:#rtad ni
#n #" d# aociar# i"#+!timam#nt#, ino 4u# $#rduran #n #" ti#m$o, tanto
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
46/155
cuanto #" #cu#trado i+a cauti)o o "o d#"incu#nt# aociado.
d Como "a in)#ti+acin no a arro@ado dato ci#rto, tanto
#n ord#n a "a c#acin d#" cauti)#rio d# R#ina"do P#r#ira P"a d#"
Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na".
# u#, a @uicio d#" #nt#nciador diid#nt#, # conc#d#
amnit!a a $#rona * no a d#"ito *, $or "o tanto, no # amnit!a a" m#ro
incu"$ado ino a a4u" cu*o +rado d# $artici$acin 4u#d# 2orma"m#nt#
d#t#rminado #n intancia $roc#a" )5"ida, d# "o 4u# # i+u# "a ino$ortunidad
d# un o:r##imi#nto d#2initi)o $or amnit!a, ant# d# #tar $roc#a"m#nt#
d#t#rminada "a r#$ona:i"idad#.
A+r#+a 4u#, como # a:ido, "a r#$ona:i"idad $#na"
4u#da #ta:"#cida o"am#nt# d#$u d# )#ri2icar# "a concurr#ncia d# "o
#"#m#nto d#" d#"ito, #to #G conducta, ti$icidad, anti@uricidad * cu"$a:i"idad o
r#$roca:i"idad.
Si#ndo a!, no $u#d# o:r###r# $or caua d# amnit!a
ant# d# a:#r# #@#rcido #" @uicio d# r#$roc#, "o 4u#, #n #" incio 0> d#"
art!cu"o H0 *a r#2#rido, #n ord#n a im$#dir ta" o:r##imi#nto mi#ntra
$#nd#n "a in)#ti+acion# t#ndi#nt# a "a d#t#rminacin d# "a $#rona d#"
d#"incu#nt#. ic
2 u#, $or "o dico, "a ord#n cont#nida #n "a r#o"ucin d# "a
Cort# d# A$#"acion# 4u# #n co$ia ro"a a 2. 8/1, conit#nt# #n o:r###rtota" * d#2initi)am#nt# #n #ta caua $or #tar amnitiado "o d#"ito o:r#
4u# )#ra, #r!a #)id#nt#m#nt# contraria a d#r#co, $or ino$ortuna *, #n
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
47/155
con#cu#ncia, o:"i+ a" %u#< a r#$r##ntar"a d# inm#diato a "a autoridad
u$#rior, #n "o trmino d#" art!cu"o //9 inc. /> d#" Cdi+o P#na", a 2in d#
"i:#rar# d# r#$ona:i"idad 2r#nt# a "a $oi:"# comiin d# a"+uno d# "o
d#"ito d# $r#)aricacin 4u# d#cri:# #" $5rra2o cuarto d#" Titu"o uinto d#"
Li:ro II d#" mimo #tatuto.
Ana"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
48/155
art!cu"o.
Lo r#curo d# caacin #n #" 2ondo # a$o*an #n #"
art!cu"o 9? caua" #'ta d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" a" #timar "o
r#curr#nt# 4u# #" #nt#nciador a:r!a com#tido #rror d# d#r#co, a" ca"i2icar
"a circuntancia d#" nm#ro cinco d#" art!cu"o H=8 d#" mimo Cdi+o * $or "a
a$"icacin ind#:ida 4u# a:r!a #co d# "o art!cu"o 01, /= * // d#" Cdi+o
Ci)i" 0> * > d#" D.L. /.010 d# 01;8 H=8 N> 9, H=1 N> /, H0 * H08 d#" Cdi+o
d# Proc#dimi#nto P#na" 1 N> , 0H0 incio 0> * /1/ d#" Cdi+o P#na" 0= d#"
Cdi+o Or+5nico d# Tri:una"# ; d# "a Contitucin Po"!tica di$oicion#
4u# citan como )io"ada d# "o con)#nio d# (in#:ra d# 01H1 $romu"+ado
$or D#cr#to Su$r#mo N> ;9/, d# 9 d# dici#m:r# d# 019= art!cu"o ?> "#tra :
d#" D.L. ?H= d# 01;H * art!cu"o nico d# D.L. 0.99= d# 01;?, todo #""o con
in2"u#ncia #n "o r#o"utorio d# "a #nt#ncia.
S# tra@#ron "o auto #n r#"acin *
T#ni#ndo $r##nt#G
En Cuanto a" r#curo d# caacin #n "a 2ormaG
0.3 u# #n "a 2orma"i 00 d#" art!cu"o 9H0 d#" Cdi+o d#
Proc#dimi#nto P#na", #to #, "a d# a:#r dictado #nt#ncia contra #" mrito
d# otra #nt#ncia crimina" $aada #n #" #2#cto d# coa @u
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
49/155
E #ta #nt#ncia "a 4u# a:r!a +#n#rado, a @uicio d#"
r#curr#nt#, #" #2#cto d# coa @u
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
50/155
in #ta:"#c#r d#r#co $#rman#nt# #n 2a)or d# "a $art#. Ta" conc#$to #
d#$r#nd# d#" cont#nido d#" art!cu"o 098 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto Ci)i",
4u# #7a"a cu5"# on "a r#o"ucion# @udicia"# 4u# cont#m$"a nu#tro
ord#nami#nto.
En cam:io, #" art!cu"o H08 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto
P#na", a" r#2#rir# a" o:r##imi#nto como #nt#ncia, #'$r#a 4u# 6#"
o:r##imi#nto tota" * d#2initi)o $on# trmino a" @uicio * ti#n# "a autoridad d#
coa %u
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
51/155
ord#n 4u# "# da a" %u#< d#" 2ondo #" art!cu"o H0 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto
P#na", di$oicin 4u# "# #'i+#, $ara dictar ta" #nt#ncia, 4u# "a in)#ti+acin
# #ncu#ntr# tota"m#nt# a+otada, tanto #n "o 4u# # r#2i#r# a "a d#t#rminacin
d#" cu#r$o d#" d#"ito como a "a $artici$acin d# "o d#"incu#nt#. A+r#+a "a
di$oicin 4u# i #n #" umario no #tu)i#r#n $"#nam#nt# com$ro:ada "a
circuntacia 4u# #'iman d# r#$ona:i"idad a "o $artici$ant#, #" con2"icto #
r#o")#r5 #n "a #nt#ncia d#2initi)a, no i#ndo $roc#d#nt# d#cr#tar #"
o:r##imi#nto.
Para $r#ciar #n #ta caua" #" 5m:ito d# a$"icacin d# "a
di$oicin citada, # n#c#ario t#n#r $r##nt# 4u# #""a d#:# int#r$r#tar# #n
armon!a con #" r#to d# "a normati)a d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na", $ara
conc"uir "+icam#nt# a 4u circuntancia d# #'tincin d# r#$ona:i"idad $#na"
"# # a$"ica:"# #" r#2#rido art!cu"o H0 * a cu5"# no.
D#:# conid#rar# a" r#$#cto 4u# #" Tri:una" a #'t#ndido
u #nt#ncia #n "a 2orma $r#)ita $or "a "#*, a" a:#r $r#ciam#nt# indicado,
como "o i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
52/155
Por ta" moti)o "a #nt#ncia 4u# a$"icando "a L#* d# Amnit!a
o:r##* d#2initi)am#nt# "a caua, no $udo incurrir #n "a caua" d# nu"idad d#
2orma $r#)ita $or #" N> 1 d#" art!cu"o 9H0 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na",
toda )#< 4u# no "# corr#$ond# a" Tri:una", #n #ta $art#, ino dar
cum$"imi#nto a" r#4uiito 2orma" d# in)ocar u #2#cto.
En "a #$#ci#, no ti#n# a$"icacin #" art!cu"o H0 d#" Cdi+o
d# Proc#dimi#nto P#na", moti)o $or #" cua" no d#:# #n #" cao u: "it# #"
Tri:una" r#a"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
53/155
01;8, oti#n#n 4u# $ara 4u# $rodu
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
54/155
A" no a:#r"o conid#rado a!, "o @u#c# d#" 2ondo a:r!an
in2rin+ido "o ti$o $#na"# *a #7a"ado, #n concordancia con "a norma
o:r# int#r$r#tacin d# "a "#*, cont#m$"ado $or "o art!cu"o 01, /= * // d#"
Cdi+o Ci)i".
c Aduc#n 4u# "a amnit!a # una caua" u:@#ti)a * no
o:@#ti)a * 4u#, a" a$"icar"a a" cao d# auto, # a:r!a in2rin+ido #" art!cu"o 1
N> d#" Cdi+o P#na".
d Ad#m5, #7a"an 4u# # a in2rin+ido #" D.L. /.010 d#
01;8 a" a:#r# otor+ado a "o r#o "o :#n#2icio d# "a amnit!a, #n
circuntancia 4u# a #""o no "# #r!a a$"ica:"# "a norma, $or "a ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
55/155
cao $u#d# a$"icar# "a L#* d# Amnit!a 3D.L. /.010 d# 01;83 a #co
r#+"am#ntado $or "o Con)#nio d# (in#:ra d# 01H1 * 4u#, a" ac#r"o, "o
@u#c# 4u# dictaron "a #nt#ncia r#currida an in2rin+ido +ra)#m#nt# #"
d#r#co a$"ica:"# a "a #$#ci#, #n concordancia con "o di$u#to $or "o
art!cu"o H=8 N> 9 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" * 1 N> d#" Cdi+o
P#na".
?.3 u# ant# d# di"ucidar i # an $roducido o no "a
in2raccion# 4u# aca:an d# indicar#, # $r#cio #ta:"#c#r i #" #rror d#
d#r#co 4u# # atri:u*# a "a #nt#ncia r#currida, $odr!a t#n#r in2"u#ncia #n "o
di$oiti)o d#" 2a""o, $or4u#, i a! no 2u##, r#u"tar!a inconduc#nt# #
inn#c#ario #" #tudio * an5"ii d# "o )icio d# 2ondo d#nunciado #n "o
r#curo.
A" #2#cto, d#:# conid#rar# #n "o ##ncia", 4u# #" %u# // d#@ contancia #n acta 4u#G 6Eta
3"a amnit!a3 $roduc# #" #2#cto d# :orrar #" d#"ito d#@ando a u autor #n "a
mima ituacin #n 4u# #tar!a i no "o u:i#ra com#tido6.
En #t# mimo #ntido, #" $ro2#or a"do Ort
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
61/155
di$oiti)o d#" 2a""o, r#4uiito t# indi$#na:"# $ara 4u# "a caacin d# 2ondo
$u#da $ro$#rar, *a 4u# $roc#a"m#nt# #'iti#ndo amnit!a no a* d#"ito 4u#
in)#ti+ar. E $or #t# moti)o 4u# #" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" manda
o:r###r d#2initi)am#nt#.
0.3 u#, $ara 2i@ar "o #2#cto $roc#a"# d# "a L#* d#
Amnit!a 3#to #3 "a con#cu#ncia 4u# $roduc# #n un $roc#o $#ndi#nt#,
r#u"ta ti" r#2"#'ionar #n torno a "a incid#ncia 4u#, como caua" d# #'#ncin
d# r#$ona:i"idad $#na", ti#n# #n r#"acin a "o $r#)ito $or #" art!cu"o H0 d#"
Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" 4u# dan $or in2rin+ido "o r#curr#nt#, a"
a:#r ac#$tado "o @u#c# "a r#2#rida amnit!a con moti)o d# o:r##imi#nto
d#2initi)o d#" $roc#o.
So:r# #" $articu"ar, d#:# t#n#r# #$#cia"m#nt# #n cu#nta,
cu5"# on "o #2#cto 4u# $roduc# "a L#* d# Amnit!a 2r#nt# a "a $ro#cucin
d#" umario #n un @uicio crimina" * conc"uir i 2r#nt# a #""a $u#d# o no continuar
u tramitacin in )io"#ntar# "o di$u#to $or #" art!cu"o H0, #" cua", #+n "o
r#curr#nt#, #'i+# #n todo "o cao #n 4u# # a$"ica, 4u# "a in)#ti+acin
#t a+otada aun cuando #'ita L#* d# Amnit!a 4u# cu:ra "a ituacin d# "o
d#"ito 4u# # in)#ti+an.
Si :i#n # #2#cti)o 4u# #n "a #$#ci# "a in)#ti+acin no
#ta:a no a+otada, "o 4u# # d#mu#tra $or #" #tado d# umario #n 4u# #
#ncontra:a #" $roc#o 3#n $"#na 2a# d# in)#ti+acin3 * $or "o auto d#
$roc#ami#nto "i:rado #n ", "o 4u# d#:# #'aminar# $ara d#t#rminar "a
$roc#d#ncia d#" r#curo, on "a con#cu#ncia 4u# $rodu@o "a L#* d#
Amnit!a #n #" $roc#o $#ndi#nt# * i con $ot#rioridad a u dictacin $udo #"
%u#< "#+!timam#nt# #+uir con "a utanciacin d#" umario, o i, $or #"
contrario, d#:i a$"icar "a "#* d# #'#ncin * o:r##r d#2initi)am#nt#, como "o
ici#ra.
En #ta circuntancia, "o 4u# #t# Tri:una" d#:# #ta:"#c#r
$ara d#cidir ac#rca d# "a $roc#d#ncia d# "a caua" d# caacin d# 2ondoin)ocada, # i, #n #" cao d# amnit!a, d#:# cum$"ir# "a #'i+#ncia d# #tar
a+otada "a in)#ti+acin $ara 4u# #" @u#< o:r##a d#2initi)am#nt#, o i, $or #"
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
62/155
contrario, como *a 4u#dara d#motrado #n conid#racion# ant#rior#, "a o"a
$u:"icacin d# "a "#* $roduc# como un #2#cto natura" o conutancia" a #""a
mima #" a+otami#nto d# "a in)#ti+acin, #" trmino d#" umario * d#"
$roc#o, con #2#cto d# coa @u
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
63/155
r#$ona:i"idad, como tri:una" d# d#r#co, no "# 4u#da 3como *a # a dico3
m5 a"t#rnati)a 4u# ord#nar #" o:r##imi#nto d#2initi)o * #""o, $r#ciam#nt#,
# "o 4u# di$on#n "a "#*# 4u# a$"ic, moti)o $or #" cua" a" ac#r"o "# di
corr#cta a$"icacin.
En #2#cto, #" art!cu"o H=8, #n u num#ra" 9, dic# 4u# #"
o:r##imi#nto d#2initi)o # d#cr#tar5 cuando # a*a #'tin+uido "a
r#$ona:i"idad $#na" d#" $roc#ado $or a"+uno d# "o moti)o d#i+nado
$or #" art!cu"o 1 d#" Cdi+o P#na". Entr# #""o 2i+ura "a mu#rt# d#" r#o, #"
cum$"imi#nto d# "a cond#na, "a amnit!a, #" indu"to, "a $r#cri$cin d# "a accin
$#na" * "a $r#cri$cin d# "a $#na. En todo #to cao, r#u"ta #)id#nt# 4u#
no # #'i+i:"# #" r#4uiito d# #ncontrar# a+otada "a in)#ti+acin, *a 4u# "o
#)#nto d#crito $or "a di$oicin 4u# # com#nta #"iminan ta" $oi:i"idad, "o
4u# # d#duc# d# una #"#m#nta" int#r$r#tacin d# "a norma. Si#ndo a!, #"
art!cu"o H0 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" r#+u"a "o cao #n 4u# $ara
dictar #" o:r##imi#nto d#2initi)o, # a+a n#c#ario a+otar "a in)#ti+acin
como ocurr#, $or #@#m$"o, #n "a caua" N> 0, 4u# $roc#d# cuando #n #"
umario no a$ar#c#n $r#uncion# d# 4u# # a*a )#ri2icado #" #co "a d#"
N> /, 4u# otor+a #" o:r##imi#nto d#2initi)o cuando #" #co no #a
contituiti)o d# d#"ito *, #n 2in, d# i+ua" man#ra $u#d# #7a"ar# "a d#" N> ,
4u# # r#2i#r# a "a inoc#ncia d#" $artici$ant#. Toda #""a #'i+#n una
con)iccin u:@#ti)a 4u# "o # "o+ra cuando # a+ota "a in)#ti+acin.
Por "o tanto, no # $oi:"# a$"icar uni2orm#m#nt# #" art!cu"o
H0 a toda "a caua"# d#" art!cu"o H=8, como $r#t#nd#n "o r#curr#nt#. La
amnit!a # una caua" o:@#ti)a *, como ta", "o # r#4ui#r# acr#ditar"a.
09.3 u#, d#" mrito d# "o #'$u#to 2"u*# natura"m#nt# 4u#
"o @u#c# no an $odido in2rin+ir #" incio 0> d#" art!cu"o H0 d#" Cdi+o d#
Proc#dimi#nto P#na" #n u #nt#ncia, como "o $r#t#nd#n "o r#curr#nt#.
Concordant# con #ta conc"uin, #ta $ro$ia Cort# a
#'$r#ado #n @uri$rud#ncia ant#rior 4u#G 6La amnit!a, #n u #ntido itrico* @ur!dico, # un acto d#" Pod#r L#+i"ati)o 4u# #"imina "a $#na * todo "o
#2#cto d# un #co i"!cito, $#nado $or "a "#* im$id# #" #@#rcicio d# toda
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
64/155
actuacin @udicia" t#ndi#nt# a cati+ar"o anu"a d# $"#no d#r#co "a cond#na
im$u#ta * :orra #" car5ct#r d# d#"incu#nt# d#" #cor. En doctrina * d#d#
"o ti#m$o m5 "#@ano, "a amnit!a # #" $#rdn 4u# #" %#2# d#" Etado o
(o:i#rno otor+a a "o 4u# an at#ntado contra "a L#*# Fundam#nta"# d#"
Etado, u or+ani ?, 4u# admit# "a $roc#d#ncia d#" r#curo d# caacin #n
#" 2ondo cuando #" o:r##imi#nto # a d#cr#tado con error de derec@oa"
ca"i2icar "a circuntancia, # r#2i#r# nicam#nt# a "o #co #n 4u# #
2unda como # #" d# d#t#rminar i "o d#"ito 4u#dar!an o no com$r#ndido #n"o #2#cto d# L#* d# Amnit!a, toda )#< 4u# "a circuntancia mima a 4u# "a
di$oicin # r#2i#r#, "a contitu*# "a $u:"icacin d# "a "#*, acto t# no
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
65/155
contro)#rtido.
Si#ndo a!, r#u"ta 4u# "a #)#ntua"# in2raccion#
d#nunciada no $odr!an tam$oco, $or #t# moti)o, t#n#r in2"u#ncia #n "o
di$oiti)o d# "a #nt#ncia.
0;.3 u#, #n "o r#2#r#nt# a "a in2raccin a" incio /> d#"
art!cu"o H0 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" 4u# d#nuncian "o
r#curr#nt#, 2undado #n 4u# #n #" umario no # #ncontra:an $"#nam#nt#
$ro:ada "a circuntancia 4u# #'im!an d# r#$ona:i"idad a "o #co d#
4u# d#$#nda u #'tincin, ca:# conid#rar 4u# "a condicin $r#)ita $or "a
citada di$oicin conit# o"am#nt# #n d#t#rminar, como #" $ro$io Cdi+o "o
indica i concurr# o no concurr#, #n "a #$#ci#, "a circuntancia 4u# $on#
trmino a "a r#$ona:i"idad $#na". En #t# $roc#o 2u# "a L#* d# Amnit!a "a
4u# +#n#r "a #'tincin d# r#$ona:i"idad $#na" *, $or #nd#, "o
corr#$ond# d#motrar "a )i+#ncia d# "a "#*, ituacin 4u# # $rodu@o con u
$u:"icacin #n #" Diario O2icia".
A $artir d# #t# mom#nto, 4u#d $"#nam#nt# $ro:ada "a
caua" d# o:r##imi#nto *, $or "o tanto, no r#u"ta a$"ica:"#, #n "a #$#ci#, #"
r#2#rido incio /> d#" art!cu"o H0 d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" 4u# #
da $or )io"#ntado *a 4u# 3como # di@o3 "a i$t#i 4u# conti#n# no #
$rodu@o. La di$oicin o$#ra "o cuando no #tu)i#r#n $"#nam#t# $ro:ada
"a circuntancia o #co *, #n #" cao d# auto, # #ncu#ntran $"#nam#nt#
d#motrada.
En mrito d# "o #'$u#to, "o @u#c# d#" 2ondo a" d#cr#tar #"
o:r##imi#nto in continuar "a in)#ti+acin, di#ron a$"icacin a" art!cu"o H0
d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na".
08.3 u#, ad#m5 * #n #" mimo #ntido #7a"ado #n #"
conid#rando ant#rior, ti#n# #$#cia" r#"#)ancia $r#ciar 4u# "a caua" d#
caacin #n #" 2ondo $or in2raccin a" art!cu"o 1 d#" Cdi+o P#na", # r#2i#r# a
un #rror com#tido $or #" %u#< #n "a ca"i2icacin d# "o #co, $#ro 4u#,#ta:"#cido to, a" %u#< no "# 4u#da otra a"t#rnati)a 4u# a$"icar "a "#*
d#cioria "iti #n u ca"idad d# tri:una" d# D#r#co.
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
66/155
Eta r#2"#'in ti#n# im$ortancia $ara #t# $roc#o, $u#to
4u#, aun #n #" u$u#to 4u# "o #co $udi#ran conducir a "a i$t#i
$r#)ita $or "a caua" d# caacin #n #tudio, dica in2raccin no $odr!a t#n#r
nunca in2"u#ncia #n "a $art# di$oiti)a d# "a #nt#ncia, toda )#< 4u# i "a
amnit!a #"imina #" d#"ito * u #2#cto, car#c#r!a d# #ntido ord#nar #n "a
#nt#ncia d# r##m$"a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
67/155
R#u"ta int#r#ant#, a" #2#cto, conid#rar #n #t# $unto
#nt#ncia ant#rior# d# #t# Tri:una", 4u# # r#2i#r#n a "a mat#ria.
E'$r# #ta Cort#, #n #nt#ncia d# 2#ca 1 d# dici#m:r#
d# 010, $:"icada #n "a R#)ita d# D#r#co * %uri$rud#ncia, Tomo /1,
S#ccin I, $5+ina /H;, 4u# "a amnit!a, "a cua" idiom5ticam#nt# conid#rada,
ti#n# "a #timo"o+!a d# u$r#in d#" r#cu#rdo u o")ido, @ur!dicam#nt# #
tam:in #" o")ido d#" #co mimo 4u# u:i#r# $odido #r d#"ictuoo * d# "a
"#* 4u# "o cati+a:a, o #a, una #$#ci# d# d#ro+acin d# "a "#* $#na" $ara #"
cao dado.
En #2#cto, a+r#+a 4u# "a "#*# d# amnit!a on d# d#r#co
$:"ico, $u# r#ca#n o:r# "o $#na", 4u# # rama d# ta" d#r#co i#ndo, a"
mimo ti#m$o "#*# $o"!tica, *a 4u# $ro)##n a" :u#n +o:i#rno, * miran a"
int#r +#n#ra" d# "a oci#dad #n un a$#cto d# tanta im$ortancia como u
armon!a "a 4u# "a amnit!a 4ui#r# con#r)ar $or m#dio d#" o")ido d# "o $aado.
D# "o ant#rior # i+u# 4u# "a amnit!a no # r#nuncia:"#, $or4u# no mira a"
o"o int#r indi)idua" d#" r#nunciant#, d#d# 4u# # una "#* d# int#r
$:"ico.
Conid#ra ad#m5 4u# "a r#nuncia o r#$udiacin d# "a
amnit!a 4u# 2ormu"a #" r#curr#nt# "a ac# $or #timar 4u# d#:# #r a:u#"to
#n d#2initi)a, a+r#+ando 4u# a* 4u# $#nar #n 4u# un tri:una" con
@uridiccin 6$ara a:o")#r6 t#ndr!a tam:in "a 2acu"tad d# cond#nar * #
a:urdo 4u# $u#da t#n#r# #a 2acu"tad r#$#cto d# #co * $#rona o:r#
"a cua"# a r#ca!do amnit!a.
En con#cu#ncia, conc"u*# "a #nt#ncia citada, 4u#
d#cr#tada "a #nt#ncia citada, 4u# d#cr#tada "a amnit!a, a* $ara #"
$roc#ado un o")ido "#+a" 4u# ti#n# #2#cto @ur!dico m5 am$"io *
ati2actorio 4u# "a a:o"ucin, d# man#ra 4u# "o r#curo d# a$#"acin
d#ducido #n #" $roc#o #n 4u# # $#r#+u!an ta"# d#"ito no $u#d#n
u:itir * d#:# d#)o")#r# #" $roc#o $ara 4u# #" Tri:una" corr#$ondi#nt#$ronuci# "a r#o"ucin 4u# $roc#da #n d#r#co.
/=.3 u#, 2ina"m#nt#, * $ara "o #2#cto d# "a d#ciin d#"
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
68/155
$r##nt# r#curo, d#:# r#umir# "a ituacin 2r#nt# a "a $roc#d#ncia d# "a
caua"# in)ocada, #n "a 2orma i+ui#nt#G
E'it# un $roc#o #n 4u# no a* r#o *, a "a 2#ca d#
dictar# #" o:r##imi#nto d#2initi)o, #'it!a L#* d# Amnit!a 4u# cu:r!a "o
#co in)#ti+ado.
A! "a coa, #ta Cort#, in )io"#ntar u miin d# #@#rc#r
"a @uridiccin 4u# "a Contitucin * "a "#*# "# im$on#n, d#:# con2irmar u
$ro$ia d#ciin cont#nida #n #nt#ncia *a ana"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
69/155
d# $rim#ro d# @unio d# mi" no)#ci#nto oc#nta * i#t#, #crita a 2o@a 8.?=, "a
4u# no # nu"a, con cota #n 4u# # cond#na o"idariam#nt# a "a $art#
r#curr#nt# * a" A:o+ado 4u# ac#$t u $atrocinio.
R#+!tr## * d#)u")an#.
N> /9.1==.
S#nt#ncia /> Sa"a 00 d# a+oto d# 0181. S#7or# Emi"io
U""oa M., Etani"ao u7i+a C., rn5n C#r#c#da B., Ricardo Martin D. * %uan
Co"om:o C..
c #llo de 2, de #?osto de 199; de l# $orte Sure#;
recurso de in#lic#6ilid#d.
"Ivn Ser?io Insun# /#scu5n"
Conoci#ndo d#" r#curo d# ina$"ica:i"idad int#r$u#to,
LA CORTE
-ISTOSG
E" a:o+ado don A"2ono Inun 993 ;8 d#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
70/155
"a S#+unda Fica"ia d#" %u, 01 N> 0, /, ;, / * /H d#
#ta Carta.
E'$r#a #" r#curr#nt# 4u# #n "a caua indicada # in)#ti+
"a d#t#ncin i"#+a" * #cu#tro a+ra)ado d# #t#nta $#rona, ocurrido #ntr#
#$ti#m:r# d# 01; * 01;;, i#ndo incu"$ado a+#nt# d# #+uridad d#"
Etado, #$#cia"m#nt# d# "a #' Dina a+r#+a 4u# 6#ntr# "a $#rona
#cu#trada # #ncu#ntra mi $art#, #cu#tro ocurrido #" d!a 9 d# a+oto d#
01;?6 * 4u# #n #to auto crimina"# # d#cr#t o:r##imi#nto d#2initi)o d#
$rim#ra intancia, d# con2ormidad a" art!cu"o H=8 N> 9 d#" Cdi+o d#
Proc#dim#nto P#na", $or a$"icacin d#" D#cr#to L#* /010, d# 01;8.
Fundando #" r#curo mani2i#ta 4u# #" #'am#n d#"
articu"ado d#" m#ncionado d#cr#to "#* d#mu#tra 4u# u 2ionom!a @ur!dica #
di2#r#nt# d# una 6amnit!a6 $ro$iam#nt# ta" * r#u"ta contraria a "a
Contitucin, "a 4u# #n u art!cu"o ?= N> 0? "a com$r#nd# #ntr# a4u#""a 4u#
"o on mat#ria d# "#* # d#cir, a7ad#, "a amnit!a no # un im$"# $roducto
"#+i"ati)o, ino 4u# d#:# $artici$ar d# todo "o atri:uto, caract#r# *
)irtud# $ro$ia d# una "#* * como d#c"aracin d# "a )o"untad o:#rana #t5
u:ordinada a "a Contitucin, * no $u#d# $or #nd# #'c#d#r "o "!mit# d# "a
o:#ran!a, # d#cir, r#$#tar "o d#r#co ##ncia"# 4u# #manan d# "a
natura"# incio 2ina"3 a$artar#
d# "a 2ina"idad $rinci$a" d#" Etado, #n cuanto a $romo)#r #" :i#n comn
art!cu"o 0> incio > ni d# u d#:#r 2undam#nta" d# #r)ir * $rot#+#r a "a
$#rona umana art!cu"o > * H> d# "a Contitucin Po"!tica.
Como con#cu#ncia d# "o ant#rior, #'$r#a 4u# "a "#* no$u#d# #ta:"#c#r 6di2#r#ncia ar:itraria6, in )u"n#rar #" art!cu"o 01 N> / d# "a
Contitucin * 2ormu"ando #" $rinci$io d# 4u# "a amnit!a #t5 r#2#rida a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
71/155
d#"ito * no a $#rona ad)i#rt# 4u# #" D#cr#to L#* /010 incurr# #n "a
i+ui#nt# incon+ru#nciaG a conc#d# amnit!a 3#n u art!cu"o 0>3 a "a
$#rona con $r#cind#ncia d#" ti$o d# d#"ito com#tido : con #""o,
$arado@a"m#nt# dic#, #" d#"ito no 4u#da o")idado, ino 4u# u:it# con toda
u con#cu#ncia $#na"# d#ntro d#" $#r!odo 4u# cu:r# "a amnit!a *
o$#rar5 "o $arcia"m#nt# #n 2a)or d# d#t#rminada $#rona c #ta:"#c#
di2#r#ncia ar:itraria, $u# 2a)or#c# a d#t#rminado d#"incu#nt# 4u#
d#"in4ui#ron durant# #" Etado d# Sitio 4u# cu:ri "a amnit!a, $or no a""ar#
$roc#ado a" mom#nto d# u $u:"icacin #n #" Diario O2icia" * d u$rim# "a
+arant!a $#na" d# "a )ida, "a "i:#rtad $#rona" * #+uridad indi)idua" $u# "o
at#ntado contra "a )ida 4u#dan #'#nto d# r#$ona:i"idad $#na" a" d#@ar#
com$r#ndido d#ntro d# "a #'c#$cion# 4u# #7a"a #" art!cu"o > d#" indicado
d#cr#to L#*.
A continuacion # ac# una om#ra r#2#r#ncia a "o
2undam#nto doctrinario d# "a amnit!a, #7a"ando #" r#curr#nt# 4u# "a "#*#
4u# "a otor+an d#canan #n ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
72/155
Conc"u*# #n #ta $art# mani2#tando 4u# 6con2rontando #"
D#cr#to L#* /010 con #" d#r#co $oiti)o, "a doctrina d# "o autor# * "a
ut#ntada $or #" Etado d# Ci"# #n #" $"ano int#rnaciona", # d#$r#nd# 4u#
no # una "#* d# amnit!a $ro$iam#nt# ta", u natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
73/155
d# :i#n# * #" d#r#co d# $ro$i#dad #n u di)#ra #$#ci# o:r# toda
c"a# d# :i#n# cor$ora"# # incor$ora"# oti#n#, #n #2#cto #" r#curr#nt#,
4u# "a )u"n#racin d# #ta +arant!a # $roduc# $or4u# "a d#c"aracin d#
o:r##imi#nto $or "a amnit!a d#" D#cr#to L#* /010, a2#cta #" d#r#co d#
r#$aracin d# "o $#r@udicado con "o d#"ito, d#d# 4u# a" d#cr#tar#
o:r##imi#nto in 4u# a*an 4u#dado d#t#rminado #n 2orma $r#)ia "o
r#$ona:"# d#" #co i"!cito, ac# im$oi:"# int#ntar "a corr#$ondi#nt#
accin ci)i" d# ind#mni /11, a+r#+ado a 2o@a /=, mani2i#ta u
o$inin #n #" #ntido d# 4u# "a mat#ria $"ant#ada # d# a4u#""a 4u#
conci#rn# r#o")#r a "o @u#c# d#" 2ondo, 4ui#n# on "o 4u# d#:#n d#cidir i
ta" o cua" $r#c#$to "#+a" #t5 )i+#nt# o a ido d#ro+ado a "a 2#ca d#" aunto
#ntr#+ado a u conocimi#nto #n ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
74/155
todo $r#c#$to "#+a" contrario a "a Contitucin. Et# r#curo $odr5 d#ducir#
#n cua"4ui#r #tado d# "a +#tin, $udi#ndo ord#nar "a Cort# "a u$#nin d#"
$roc#dimi#nto6.
/> u# #" a:o+ado don A"2ono Inun d#" D#cr#to L#* /010 d# a7o 01;8,
#n "a caua r#ci#n indi)idua"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
75/155
$ro:"#ma d# u$#r)i)#ncia d# "a "#*, 4u# conci#rn# a "o @u#c# d#" 2ondo,
4ui#n# d#:#n r#o")#r i ta" o cua" $r#c#$to #t5 )i+#nt# o a ido d#ro+ado
a "a 2#ca d#" @u u# r#u"ta n#c#ario, #n con#cu#ncia, di"ucidar #n
$rim#r "u+ar i $or m#dio d#" r#curo cont#m$"ado #n #" art!cu"o 8= d# "a
Contitucin # $oi:"# im$u+nar $r#c#$to "#+a"# 4u# r#+!an con
ant#rioridad a u )i+#ncia, o i, $or #" contrario, "a con2ormacin con "a morma
contituciona" "o d#:# #2#ctuar# con $r#c#$to d# "a "#* o "#*# $ot#rior#
a #""a.
9> u# #n mat#ria d# #ta trac#nd#ncia # con)#ni#nt#
r#cordar 4u# #ta Cort# #n r#it#rado * uc#i)o 2a""o ma*oritario,
$ronunciado durant# #to a7o d# )i+#ncia d# "a actua" Carta Po"!tica, con
#'c#$cin d# "o d#c"arado #n #nt#ncia r#ci#nt# d# 8 d# @unio "timo, r#ca!da
#n #" r#curo d# ina$"ica:i"idad ro" N> 0H.HHH, a ot#nido "a t#i d# 4u# #"
conocimi#nto d#" r#curo d# ina$"ica:i"idad # $roc#d#nt# "o #n r#"acin
con $r#c#$to "#+a"# 4u# #an $ot#rior# a "a Contitucin. En idntico
#ntido # $ronunci "a ma*or!a d# "a )#c# durant# "a )i+#ncia d# "a Carta
Po"!tica d# 01/9.
En ta"# 2a""o, #n !nt#i, # oti#n# "a doctrina d# 4u# i
una "#* )i+#nt# con ant#rioridad a una Contitucin $ot#rior, # contraria a
"a norma d# ta, da "u+ar a un $ro:"#ma d# u$#r)i)#ncia o d# d#ro+acin
t5cita d# "a "#* comn, o $or "o m#no d# a4u#""o d# u $r#c#$to 4u# $or
u cont#nido r#u"t#n #n $u+na con "a Contitucin, ituacin 4u# corr#$ond#
r#o")#r a "o @u#c# d# "a intancia * no a #ta Cort# $or "a )!a d#" r#curo d#
ina$"ica:i"idad, #" cua" "o #r!a $#rtin#nt# con "a r#"acin a $r#c#$to "#+a"#
$ot#rior# d# "a Carta Fundam#nta", $u#to 4u# a #""a an d#:ido a@utar u
di$oicion#.?> u# no # com$art# #ta t#i tradiciona", una )#< m5,
$or cuanto aun4u# "o @u#c# d# "a intancia $u#dan #tudiar * r#o")#r "a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
76/155
$oi:"# d#ro+acin d# una "#* ant#rior, $or "a Contitucin $ot#rior cuando
a4u""a # contraria con ta, dica 2acu"tad no ini:# a #ta Cort# $ara
$ronunciar# o:r# "a ina$"ica:i"idad d# "a "#* ant#rior i #""a # contraria a "a
norma d# "a Contitucin )i+#nt#, #n ra u#, $or coni+ui#nt#, "a t#i o$u#ta * $otu"ada $or #"
#7or 2ica" #n u dictam#n d# 2o@a /=, # a@#na a "a "#tra * #$!ritu d#"
$r#c#$to contituciona" 4u# cona+ra #" r#curo d# ina$"ica:i"idad, * "imita "a2acu"tad# d# contro" d# "a norma d# ran+o u$#rior o:r# "a "#*# comun#,
4u# $r#ciam#nt# con2i#r# a #ta Cort# "a Carta Fundam#nta", ad#m5 d# 4u#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
77/155
contra)i#n# #" $rinci$io @ur!dico d# 4u# dond# "a "#* no ditin+u# no "# # "!cito
a" om:r# ditin+uir, m#no i # "a "#* u$r#ma "a 4u# no ac# ditincin.
Por todo "o #'$u#to #t# tri:una" #ntrar5 a $ronunciar#
o:r# #" 2ondo d#" r#curo d# ina$"ica:i"idad d#ducido a 2o@a /.
1> u#, #n "o #$#c!2ico, #" r#curr#nt# d# ina$"ica:i"idad
oti#n# 4u# #" art!cu"o 0> d#" D#cr#to L#* /010, d# 01;8, 4u# conc#d#
amnit!a :a@o "a circuntancia 4u# indica, # contrario * #t5 #n $u+na con "a
norma cont#nida #n #" art!cu"o 9> d# "a Contitucin Po"!tica d# "a R#$:"ica, *
4u# # tam:in contrario a u art!cu"o 01 $u#to 4u# )u"n#rar!a "o d#r#co
+aranti 0>, />, ;>, / * /H, $or "o 4u# o"icita 4u# # d#c"ar#
ina$"ica:"# #n "a caua Ro" N> 993;8, d# "a S#+unda Fica"!a, d#" %u
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
78/155
d#"ictuoo, durant# "a )i+#ncia d# "a ituacin d# Etado d# Sitio
com$r#ndida #nrt# #" 00 d# S#$ti#m:r# d# 01; * #" 0= d# mar # #'c#$cion d#" :#n#2icio 4u# conc#d# #"
art!cu"o 0>, a "a $#rona r#$#cto d# "a cua"# u:i#r# accin $#na" )i+#nt#
#n u contra $or "o d#"ito d# $arricidio, in2anticidio, ro:o * "o num#roo
d#m5 d#"ito 4u# a""! # indican.
00 u#, #" otor+ami#nto d# #ta amnit!a #ncu#ntra * ti#n#
u 2undam#nto Contituciona" #n "a ant#rior Carta Po"!tica d#" a7o 01/9, "a 4u#
#n u art!cu"o H9 #ta:"#c!a, a! como "a actua" Carta d# 018= "o ac# #n u
art!cu"o ?= N> 0?, 4u# "o #n )irtud d# una "#* # $u#d# conc#d#r amnit!a.
Aun cuando #" t#'to "#+a" 4u# conc#d# "a amnit!a d# 01;8
no # $or u ori+#n #trictam#n#t# una "#*, $u# no #man d# "o r+ano
"#+i"ati)o ordinario * r#+u"ar# d#" Etado, d#:# atri:u!r#"# "a mima
2u#r.3 La %unta d# (o:i#rno a aumido d#d# #" 00
d# #$ti#m:r# d# 01;, a" #@#rcicio d# "o Pod#r# Contitu*#nt#, L#+i"ati)o *
E@#cuti)o6.
6Art!cu"o />.3 E" ord#nami#nto @ur!dico cont#nido #n "aContitucin * #n "a "#*# d# "a R#$:"ica d#" Etado contina )i+#nt#
mi#ntra no #a o a*a ido modi2icado #n "a 2orma $r#)ita #n #" art!cu"o
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
79/155
i+ui#nt#6, *
6Art!cu"o > d#" Pod#r Contitu*#nt# * #" Pod#r L#+i"ati)o
on #@#rcido $or "a %unta d# (o:i#rno m#diant# d#cr#to "#*# con "a 2irma
d# todo u mi#m:ro *, cuando to "o #tim#n con)#ni#nt# con "a d# "o
minitro r#$#cti)o...6.
0> u#, no a d#2inido "a "#* #" i+ni2icado d# "a $a"a:ra
amnit!a, $#ro #n +#n#ra" "o autor# coincid#n #n 4u# $roc#d# d# "a )o d#" D.L. /010, 4u# conc#di "a amnit!ad# 01;8, #n "a circuntancia 4u# #7a"a, r#u"ta contradictorio con "a
normati)a contituciona" 4u# #" r#curr#nt# dic# 4u# )u"n#ra.
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
82/155
0; u# #n #" $rim#r ca$!tu"o d#, im$u+nacin oti#n# #"
r#curo 4u# #" m#ncionado $r#c#$to "#+a" ado"#c# d# incontituciona"idad,
$u# in2rin+ir!a #" d#r#co 4u# "a Carta Fundam#nta" +aranti
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
83/155
+#n#ra"# 4u# im$on# $ara acc#d#r a" :#n#2icio, $or circuntancia d#
car5ct#r $roc#a" o #n ra 0 * N> ; d# "a Contitucin. Eta norma,
r#$#cti)am#nt#, a#+uran 6a toda "a $#rona #" d#r#co a "a )ida #
int#+ridad !4uica6, * 6#" d#r#co a u "i:#rtad $#rona" * #+uridad indi)idua"6.
Soti#n#, #n !nt#i, 4u# #" $r#c#$to "#+a" 4u# o:@#ta #ta
#n o$oicin a #ta normati)a contituciona", $or cuanto u$rim#, "o 4u# ""ama,
6"a +arant!a @ur!dica $#na"6 a" d#@ar in ancin "a )io"acion d# "o d#r#co 4u#
+aranti
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
84/155
otor+a "a #2#cto.
Aora, i #" Etado, como r#a"m#nt# #, ti#n# "a #'c"ui)a
$ot#tad $ara ancionar "o #co ti$i2icado como d#"ito, $or m#dio d# "o
r#$#cti)o r+ano @uridiciona"# 4u# "a Contitucin * "a "#* #ta:"#c#n, *
r#nuncia $arcia" * t#m$ora"m#nt# a #""a #n #" #@#rcicio d# "a 2acu"tad 4u# "a
norma Contituciona" otor+a $ara dictar "#*# d# amnit!a o d# $#rdn $or
#co d#"ictuoo, con "a o"a "imitacin 4u# #ncu#ntra #n #" art!cu"o 1 d# "a
mima Carta Po"!tica, n#c#ariam#nt# # conc"u*# d# #" D.L. /010 * #n
$articu"ar u art!cu"o $rim#ro, $or #" 4u# # #@#rci dica 2acu"tad, no r#u"ta
$or ci#rto contrario a "a normati)a 4u# # a2irma 4u# )u"n#ra, ni a"
ord#nami#nto contituciona" #n +#n#ra".
/0 u#, #n un t#rc#r ca$!tu"o d# im$u+nacin, #" r#curo
oti#n# 4u# "a "#* d# amnit!a d# 01;8, #t5 #n contradiccin con "o
$rinci$io * norma 4u# conti#n# #" incio /> d#" art!cu"o 9> d# "a Contitucin,
di$oicin 4u# con "a modi2icacin 4u# "# introdu@o #" art!cu"o nico N>0 d# "a
"#* 08.8/9, d# 0; d# a+oto d# 0181, o:r# r#2orma a "a Contitucin, dic#G 6#"
#@#rcicio d# "a o:#ran!a r#conoc# como "imitacin #" r#$#to a "o d#r#co
##ncia"# 4u# #manan d# "a natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
85/155
)io"acion# a "o D#r#co &umano, com#tido con in2raccin a "o d#r#co
+aranti.
/ u# a:i#ndo ana"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
86/155
d#" art!cu"o 0> d#" D.L. /010, 4u# conc#d# "a amnit!a )u"n#rar!a #a norma
$or4u# a2#ctar!a "o D#r#co &umano 4u# +aranti.
/9 u#, #n #2#cto, "a in)ocada Con)#ncin $ara "a
Pr#)#ncin * Sancin d# D#"ito d# (#nocidio, a$ro:ada #n "a Aam:"#a
(#n#ra" d# "a Or+ani d# "a Contitucin 4u# ord#na a "o
r+ano d#" Etado r#$#tar * $romo)#r "o d#r#co ##ncia"# 4u# #manan
d# "a natura"#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
87/155
d#c"arada, d# car5ct#r int#rnaciona" * o:r# ituacion# d# con2"icto armado
int#rno, 4u# ur@an d#ntro d#" t#rritorio d# a"+una d# "a A"ta Part#
contratant#, * d#@an #n #)id#ncia u di$oicion# 4u# #n #ta "tima
ituacin d#:# tratar# d# un #2#cti)o con2"icto :"ico o d# +u#rra int#rna, #ntr#
$art# cont#nd#ndi#nt# armada * r#$#cto d# "a cua"# o:"i+ar5n u
di$oicion# art. >.
Lo r#cin #'$r#ado # u2ici#nt# $ara conc"uir 4u# "a
normati)a d# #o Con)#nio, #n cuanto o:"i+a a "a Part# Contratant# a
ancionar a "o r#$ona:"# d# "a +ra)# in2raccion# 4u# cont#m$"an, no
#ncu#ntran a$"icacin a "o #co d#"ictuoo in)#ti+ado #n "a caua #n
4u# incid# #" r#curo #n #tudio, $or tanto i :i#n #t5n com$r#ndido d#ntro
d#" $#r!odo d# "a Situacin d# Etado d# Sitio 4u# cu:r# "a amnit!a, no
a$ar#c# 4u# #an "a con#cu#ncia o a*an r#u"tado d# un #tado d#
con2"icto armado int#rno, d# "a caract#r!tica d# "a r##7ada
$r#c#d#nt#m#nt#.
D# con2ormidad a "o coni+nado #n #" 2undam#nto /> d#
#ta #nt#ncia, # ""#+a tam:in a "a conc"uin d# 4u# "a di$oicion# d#
"o m#ncionado Con)#nio d# (in#:ra, no $u#d#n r#u"tar a2#ctada $or #"
$r#c#$to "#+a" 4u# conc#di "a amnit!a d# 01;8.
/; u#, #n #" mimo ord#n 4u# # )i#n# conid#rando,
r#u"ta d# int#r d#@ar coni+nado 4u# m#diant# D#cr#to Su$r#mo N> ;;8,
d# 01;?, d#" Minit#rio d# R#"acion#, # $romu"+o #" Pacto Int#rnaciona" d#
D#r#co Ci)i"# * Po"!tico, ado$tado $or "a Aam:"#a (#n#ra" d# "a
or+ani
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
88/155
La di$oicin cont#nida #n #" art!cu"o 09, $unto / d# ##
Pacto, r#u"ta d# int#r $ara "a mat#ria #n #tudio #n cuanto #'$r#a 4u#G
6Nada # o$ondr5 a" @uicio ni a "a cond#na d# una $#rona $or acto u
omiion# 4u#, #n #" mom#nto d# com#t#r#, 2u#ran d#"icti)o #+n "o
$rinci$io +#n#ra"# d#" d#r#co r#conocido $or "a comunidad int#rnaciona"6.
/8 u# #ta di$oicin 4u# # ad)i#rt# #n a$ar#nt#
contradiccin con #" $r#c#$to tacado d# incontituciona", $u# im$id# #"
@u d#" D#cr#to L#* 4u#conc#d# "a amnit!a # contrario * )u"n#ra "o d#r#co +aranti
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
89/155
i+ua"m#nt# r#ca
d#" Cdi+o P#na" con2irma #ta conc"uin $u# "a Comiin R#dactora d#"
citado Cdi+o, #n u #in /0>, d# /; d# @u"io d# 08;=, d#@ a" r#$#cto "a
i+ui#nt# contanciaG 6Ocu$# #n #+uida "a Sa"a d#" T!tu"o 9> d#" Cdi+o
E$a7o", 4u# trata d# "a r#$ona:i"idad ci)i" * d#$u d# un corto d#:at#, #
acord 4u# no #ra n#c#ario tomar"o #n cu#nta #n #" $r##nt# Cdi+o, $or
#tar tratado con toda c"aridad #n #" Cdi+o Ci)i"6
En i+ua" #ntido # a $ronunciado con ant#rioridad #ta
Cort# #n @uri$rud#ncia r#it#rada.
= u# $or todo "o conid#rado * r#u"tando d#" #'$#di#nt#
tra!do a "a )ita, 4u# "o #co d#"ictuoo 4u# #n " # an in)#ti+ado #
#ncu#ntran com$r#ndido #n #" $#r!odo 4u# cu:r# "a "#* d# amnit!a, * 4u# no
# tratan d# i"!cito #'c#$tuado d#" :#n#2icio 4u# conc#d#, # conc"u*# 4u# #"
art!cu"o 0> d#" D.L. /010, d# 01;8 ti#n# * #ncu#ntra a$"icacin #n "a caua Ro"
N> 993;8, d# "a S#+unda Fica"!a Mi"itar d# Santia+o.3
Por toda #ta conid#racion# * at#ndido, ad#m5, "o
di$u#to #n #" art!cu"o 8= d# "a Contitucin Po"!tica d# "a R#$:"ica * #" Auto
Acordado d# #ta Cort# Su$r#ma d# // d# mar
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
90/155
conid#racinG
0> u# #" r#curo a o"icitado d# #ta Cort# Su$r#ma
d#c"arar ina$"ica:"# #n #" $roc#o N> 993;8 d#" Ro" d#" II %u u# $ara d#cidir #n "a #$#ci# r#u"ta ti" r#cordar 4u# "a
Contitucin Po"!tica d# un $a! # "a L#* Su$r#ma d#" Etado 4u# conti#n#
"o atri:uto d#" $od#r * cona+ra "o d#r#co * d#:#r# indi)idua"#, 4u# a"
t#n#r car5ct#r d# L#* Fundam#nta", d#:# #r r#$#tada #)#ram#nt# $or "o
r+ano "#+i"ador#, #n #" #tudio d# nu#)a norma "#+a"# ant# d# u
a$ro:acin, $or4u# "a Carta Fundam#nta" 2i@a "o "!mit# o "o $rinci$io
@ur!dico 4u# d#:an o:#r)ar todo "o 4u# como int#+rant# d#" Pod#r
L#+i"ati)o ti#n#n $artici$acin #n "a 2ormacin d# "a "#*#.
> u#, #n #2#cto, #n #" con@unto d# r#+"a 4u# # dan una
oci#dad $ara r#+u"ar u or+ani
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
91/155
cona+rado #n una norma d# ran+o contituciona", * a! r#u"ta #)id#nt# 4u#
$ara #""o # r#4ui#r# 4u# #ta "tima r#+"a #a ant#rior a "a dictacn d# "a "#*
4u# # r#c"ama 4u# )u"n#ra "a Contitucin.
H> u# ta" conc"uin # ro:ut#c# i r#cu#rda 4u# "a Carta
Po"!tica )i+#nt# #n Ci"#, d#d# #" 00 d# mar u# #" citado Tri:una" Contituciona", #n "a #nt#ncia d#
0? d# @u"io d# 018/, r#ca!da #n #" $ro*#cto d# "a "#* 4u# int#r$r#ta "a +arant!a
contituciona" o:r# d#r#co d# $ro$i#dad #n r#"acin con r#a@uta:i"idad d#
$#nion#, di@o #n "o 2undam#nto 4u# # trancri:#nG
6T#rc#roG u# como cu#tin $r#)ia corr#$ond# 4u# #t#
tri:una" # $ronunci# ac#rca d# i ti#n# com$#t#ncia $ara #@#rc#r #" contro" d#
contituciona"idad d# "#*# 4u# int#r$r#t#n norma contituciona"# 4u# no
contitu*#n $r#c#$to d# "a actua" Contitucin * 4u# 4u#daron d#ro+ada
or+5nicam#nt# a $artir d# "a )i+#ncia d# ta, como on "a Contitucin d#
01/9 * #" Acta Contituciona" N> d# 01;?.
6CuartoG u# como # a #'$r#ado #n #" conid#rando
#+undo, "a Contitucin Po"!tica )i+#nt# #ta:"#ci #ntr# "a atri:ucion# d#"
Tri:una" Contituciona", "a d# #@#rc#r #" contro" d# "a contituciona"idad d# "a
"#*# 4u# int#r$r#t#n a"+n $r#c#$to 6d# "a Contitucin6.
6uinto. u# #n conc#$to d#" tri:una" #t5 c"aro 4u# #"art!cu"o 8/ N> 0, d# "a Contitucin d# 018=, a" #ta:"#c#r #" contro" d#
contituciona"idad 4u# t# "# corr#$ond# #@#rc#r, r#$#cto d# "a "#*# 4u#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
92/155
int#r$r#t#n a"+n $r#c#$to d# "a Contitucin, # a r#2#rido a "o $r#c#$to d#
dica Contitucin d# "a 4u# # $art# int#+rant# #" citado art!cu"o 8/ N> 0, $u#
$ara #" contitu*#nt# "a #'$r#in 6"a Contitucin6 4u# ua, #n num#roo
$r#c#$to "a Carta Fundam#nta" d# 018=, #t5 r#2#rida a 6#ta Contitucin6.
6Batar!a con citar #" art!cu"o ?> d# "a Contitucin cont#nido
#n #" Ca$!tu"o I QBa# d# "a Intituciona"idadQ, #" 4u# t#'tua"m#nt# #'$r#aG
Art!cu"o ?>. QLo r+ano d#" Etado d#:#n om#t#r u accin a "o
Contitucin * a "a norma dictada con2orm# a #""aQ.
6Lo $r#c#$to d# "a Contitucin o:"i+an tanto a "o titu"ar#
o int#+rant# d# dico r+ano como a toda $#rona, intitucin o +ru$o6.
6La in2raccin d# #ta norma +#n#ra "a r#$ona:i"idad# *
ancion# 4u# d#t#rmin# "a "#*6.
?> u# #" art!cu"o 8= d# "a citada Contitucin Po"!tica, a"
i+ua" 4u# "a d# otro Etado, a $r#)ito i#m$r# "a #'i+#ncia d# un r#curo o
accin caut#"ar d#tinado a r#+uardar "o $rinci$io contituciona"#, 4u#
$#rmit#n r#ca:ar #n nu#tro $a! d# "a Cort# Su$r#ma "a d#c"aracin d#
incontituciona"idad d# a"+n $r#c#$to "#+a", #" 4u# #n Ci"# # d#nomina
6r#curo d# ina$"ica:i"idad d# "a "#*#6. Et# r#curo 2u# incor$orado a "a
Carta Fundam#nta", $or $rim#ra )#< #" a7o 01/9 * con a"+una )ariacin #
manti#n# #n "a Carta Po"!tica 4u# ri+# d## 0180.
;> u#, $or "o dico, d#:# conc"uir# 4u# "a 2acu"tad 4u#
ti#n# #ta Cort# Su$r#ma $ara d#c"arar "a inconitituciona"idad d# una norma
"#+a" $or )u"n#rar una norma d# "a Carta Fundam#nta" d#:# #r conid#rada
como "a ancin cont#m$"ada $or "a $ro$ia Contitucin $ara "a d#2#na, #n #"
2uturo, d# u "#tra, u #$!ritu * $rinci$io @ur!dico 4u# "a in2orman 2r#nt# a
nu#)o cu#r$o "#+a"# 4u# $udi#ran dictar# a" am$aro d# nu#)o
conc#$to, $#ro in 4u# #""o a*an ido incor$orado a "a L#* Fundam#nta"
m#diant# u modi2icacin.
Eta Facu"tad d# "a Cort# Su$r#ma no ti#n# "!mit# #n #"ord#nami#nto @ur!dico )i+#nt#, a")o #n #" cao $r#)ito #n #" incio 2ina" d#"
art!cu"o 8 d# "a Carta Po"t!ca 4u# dic# 6r#u#"to $or #" tri:una" 4u# un
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
93/155
$r#c#$to "#+a" d#t#rminado # contituciona", "a Cort# Su$r#ma no $odr5
d#c"arar"o ina$"ica:"# $or #" mimo )icio 4u# 2u# mat#ria d# "a #nt#ncia6.
La r#daccin dada a" incio trancrito #n #" $5rra2o 4u#
$r#c#d# ""#)a a "a conc"uin d# 4u# "a Contitucin d#:# #r ant#rior a "a L#*
#n "a cua" # $u#da com#t#r #" )icio 4u# a*a ido om#tido a "a d#ciin d#"
Tri:una" Contituciona".
8> u# #n un 2a""o dictado ant#riorm#nt# $or #t# tri:una" 3
1 d# @unio d# 01;83 # conti#n# un an5"ii d# "a o$inion# )#rtida #n #"
#no d# "a comiin r#dactora d# "a Contitucion d# 01/9, * un #tudio d# "a
o$inion# d# "o tratadita don Car"o Et)#< * don A"#@andro Si")a
Bacu75n, "o 4u# im$orta "a itoria 2id#di+na d#" art!cu"o 4u# r#+"a #" r#curo
d# ina$"ica:i"idad, "o 4u# $#rmit# conc"uir 4u# "a con2rontacin 4u# d#:# ac#r
"a Cort# Su$r#ma #n u #nt#ncia # #ntr# "a "#* 4u# # im$u+na con "a
Contitucin )i+#nt# #n u o$ortunidad, $#ro no con una Carta Po"!tica dictada
con $ot#rioridad.
E #)id#nt# 4u# i "a Contitucin 4u# #ta:a )i+#nt# a"
dictar# "a "#* 4u# # r#c"ama d# ina$"ica:i"idad a ido d#ro+ada $or una
nu#)a Carta Fundam#nta", no $odr5 #2#ctuar# "a con2rontacin ant#
indicada * $or coni+ui#nt#, no ca:# "a int#r$oicin d# un r#curo como #"
4u# # #tudia.
1> u# a ma*or a:undami#nto, ca:# r#cordar 4u# #"
$ro2#or Si")a Bacu75n, #n un in2orm# d# D#r#co o:r# #" )a"or @ur!dico d#"
D#cr#to L#* N> 0.0?, $u:"icado #n "a r#)ita Ci"#na d# d#r#co, a
mant#nido u o$inin, d#arro""5ndo"a #n "o i+ui#nt# trminoG
6?.3 No $ar#c# 4u# $ara #" an5"ii d# "a ituacin
$roducida con moti)o d#" D#cr#to L#* 0.0? con)i#n# t#n#r $r##nt#, #n
!nt#i, "a i+ui#nt# conc"uion#, 4u# i#ntan, a nu#tro @uicio, "o
$rinci$io :5ico 4u# an d# +uiar "a con2rontancin #ntr# "a "#* a$"ica:"# * "a
Carta Fundam#nta"6.Ca:# ditin+uir #n #ta mat#ria, #n $rim#r trmino, "a
di2#r#nt# !ndo"# d# "a 2uncin "#+i"ati)a 4u# r#"acin a "a @udicia". Para #"
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
94/155
"#+i"ador # indi$#na:"# 4u# "o $r#c#$to 4u# a$ru#:# # con2orm#n a "a
ord#nacin contituciona" #n )i+or a" ti#m$o #n 4u# "a norma # dictan, #n
tanto 4u# "a atri:ucin conc#dida a "a Cort# Su$r#ma # r#2i#r# a "a
con2ormidad d# "a "#* con "a Carta Fundam#nta" #n )i+or a" ti#m$o 4u#
corr#$onda $ro*#ctar "a $r#c#$ti)a "#+a" a" cao 4u# d#:# r#o")#r# #n "a
contro)#ria R#)ita d# D#r#co, tomo LXI-, Cort# Su$r#ma, 8 d# @u"io d#
01?;, #ccin $rim#ra, #+unda $art#, $5+ina //, Eo Standard Oi" Co.6.
6Cuando #" mimo t#'to contituciona" r#+!a a" $romu"+ar#
"a $r#c#$ti)a "#+a" * ri+# a" #@#rc#r "a 2acu"tad r##r)ada a "a Cort# Su$r#ma, "a
di"ucidacin 4u# com$#t# a" Tri:una" Su$r#mo a d# :ar# #n "o do
u$u#to indicuti:"#.6.
Si, mi#ntra tanto, a" t#n#r 4u# a$"icar# #" $r#c#$to con
2u#r
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
95/155
6/. La 2acu"tad d# a$"icar "a "#* )i+#nt# corr#$ond# a" @u# 9, H0 * H/0 d#" Cdi+o d# Proc#dim#nto P#na".
E" art!cu"o 0> m#ncionado dic#G 6Concd## amnit!a a
toda "a $#rona 4u# #n ca"idad d# autor#, cm$"ic# o #ncu:ridor#
a*an incurrido #n #co d#"ictuoo durant# "a )i+#ncia d# "a ituacin d#
#tado d# itio com$r#ndida #ntr# #" 00 d# #$ti#m:r# d# 01; * #" 0= d#
mar
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
101/155
uminitrado $#rmit#n #ta:"#c#r 4u# # #ncu#ntra #'tin+uida "a
r#$ona:i"idad $#na" d#" incu"$ado. En #t# cao $ronunciar5 $r#)iam#nt#
o:r# #t# $unto un auto moti)ado $ara n#+ar# a dar curo a" @uicio.
E" art!cu"o /;1 :i #7a"aG 6Podr5 #" %u#< no om#t#r a
$roc#o a" incu"$ado * di$on#r u "i:#rtad aun4u# a$ar# a ;> d# art!cu"o H=8, in
$#r@uicio d# continuar "a inda+acion# d#" umario ata a+otar"a.
Con #" mrito d# "o nu#)o ant#c#d#nt#, $odr5 #" @u# 0 *
3amnit!a3 "a cua" #'tin+u# $or com$"#to "a $#na * todo u #2#cto, #tc.
E" art!cu"o H0 dic#G 6E" o:r##imi#nto d#2initi)o no $odr5
d#cr#tar# ino cuando #t a+otada "a in)#ti+acin con 4u# # a*a tratadod# com$ro:ar #" cu#r$o d#" d#"ito * d# d#t#rminar "a $#rona d#" d#"incu#nt#.
Si #n #" umario no #tu)i#r#n $"#nam#nt# $ro:ada "a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
102/155
circuntancia 4u# #'im#n d# r#$ona:i"idad o "o #co d# 4u# d#$#nda "a
#'tincin d# #""a, no # d#cr#tar5 #" o:r##imi#nto ino 4u# # #$#rar5 "a
#nt#ncia d#2initi)a6.
E" art!cu"o H/0 d#" mimo Cdi+o di$on# #n u incio
#+undo, 4u# #" o:r##imi#nto $or amnit!a d#" r#o no o:ta a "a
continuacin #n #" mimo @uicio crimina" d# "a accin ci)i" *a #nta:"ada.
Lo $r#c#$to citado no im$id#n "a in)#ti+acion# d#"
umario aun a $#ar d# "a amnit!a * #" art!cu"o 0=;, 4u# # #" 4u# #t5 m5
c#rca d#" im$#dim#nto $ara in)#ti+ar, #'i+#, in #m:ar+o, $ara n#+ar# #"
@u#< a dar curo a" @uicio cuando # #ncu#ntra #'tin+uida "a r#$ona:i"idad
$#na" d#" incu"$ado, 4u# # "# uminitr#n ant#c#d#nt# o dato 4u# $#rmitan
#ta:"#c#r #a #'tincin6. E c"aro 4u# #o ant#c#d#nt# o dato "o ti#n#
4u# r#ci:ir #" @u#< #n un $roc#o iniciado.
La L#* d# Amnit!a no a d#ro+ado nin+una d# "a
di$oicion# d#" Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na" co$iada, * "a doctrina
contraria $r#unti)am#nt# ot#nida $or a"+uno ditin+uido autor# no
$u#d# d#ro+ar"a.
E" art!cu"o /;1 :i, $ot#rior a todo "o otro citado d#"
Cdi+o d# Proc#dimi#nto P#na", $u#to 4u# ri+# d#d# #" #i d# dici#m:r#
d# mi" no)#ci#nto oc#nta * nu#)#, #ta:"#ci r#+"a #$#cia"# d# "a
inda+acion# d#" umario cuando #" @u#< ad4ui#ra #" con)#ncimi#nto d# 4u#
o:ra a 2a)or d# a"+n #n@uiciado un moti)o d# o:r##imi#nto d#2initi)o, #ntr#
#""o, "a amnit!a, * #n ta" cao di$ondr5 "a "i:#rtad d#" im$utado, * #+uir5 "a
inda+acion# d#" umario ata a+otar"a, * a+otada dictar5 o:r##imi#nto
d#2initi)o i $roc#di#r#.
La ac"aracion# u+#rida $or #" )oto diid#nt# no a2#ctan
"o 2undam#nto 4u# i+ni2ican un cam:io "!cito d# o$inin d# #ta Cort#
Su$r#ma, *a un5nim# o ma*oritario.
R#daccin d#" minitro #7or rn5n A")ar#< (arc!a, * d#")oto diid#nt# u autor minitro #7or R#tama".
Lui Ma"donado B., Ra2a#" R#tama" L., Enri4u# Corr#a L.,
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
103/155
Emi"io U""oa M., Marco A:urto O., rn5n C#r#c#da B., Enri4u# urita C.,
O)a"do Fand#< -., Ro:#rto D5)i"a D., Lion#" Braud P., E2rn Ara*a -.,
(#rm5n -a"#n
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
104/155
0> u# d# "o auto t#nido a "a )ita * #n 4u# incid# #"
$r##nto r#curo, a$ar#c# 4u# #n #""o # in)#ti+ "a $r#unta d#+racia d#
A+ut!n A"amiro Mart!n#< M# u#, $or "o tanto, d# ta"# ant#c#d#nt# no r#u"ta ata
aora com$"#tam#nt# @uti2icada "a #'it#ncia d# nin+n #co $uni:"# #n
r#"acin con "a d#nuncia in)#ti+ada #n #a caua r#$#cto d#" nom:rado
Mart!n# d#" D#cr#to L#* N> /010 d# 01;8
> En conc#cu#ncia, "o @u#c# r#currido, a" a$ro:ar #"
o:r##imi#nto tota" * d#2initi)o d# "a caua $or a$"icacin d#" a"udido d#cr#to
"#* o:r# Amnit!a, an incurrido #n 2a"ta 4u# corr#$ond# a #ta Cort#
Su$r#ma #nm#ndar aci#ndo uo d# u 2acu"tad# di$"inaria.
Y d# acu#rdo, ad#m5, con "o di$u#to #n "o art!cu"o 9H=
* 9H1 d#" Cdi+o Or+5nico d# Tri:una"#, # aco+# #" r#curo d# 4u#@a d# "o
$rinci$a" d# 2o@a /, "o #n cuanto # d#@a in #2#cto "a r#o"ucin d# onc# d#
Octu:r# d# mi" no)#ci#nto no)#nta, #crita a 2o@a 00 d#" #'$#di#nt# t#nido
a "a )ita, N> H=; d#" S#+undo %u 908.S#nt#ncia /> a"a H d# S#$ti#m:r# d# 0110. S#7or#
Ra2a#" R#tama" L., Emi"io U""oa M., Ro:#rto D5)i"a D., Eu+#nio -a"#n
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
105/155
F#rnando Fu#*o L. * #" Auditor (#n#ra" d#" E@rcito, #7or F#rnando Torr# S..
e #llo de 2 de 4unio de 1992; de l# $orte Sure#;
recurso de ##ro
"#Hl 0#4#rdo Leoold"
La Cort#
u# d# "o auto 4u# # ti#n#n a "a )ita r#u"ta @uti2icada "a
#'it#ncia d#" d#"ito d# omicidio im$"# d# &ctor Arturo Santana (m#,
como aimimo "a $artici$acin #n ca"idad d# autor d# Ra" Eduardo (a@ardo
L#o$o"d.
Por otra $art#, tam:in # #ncu#ntra #)id#nciado #n #"
$roc#oG 0 4u# #" #co $uni:"# ocurri #" d!a 0? d# #$ti#m:r# d# 01; /
4u# #" am$arado no # #ncontra:a om#tido a $roc#o ni cond#nado a" 01 d#
a:ri" d# 01;8 * 4u# #" d#"ito com#tido no # uno d# #""o a 4u# # r#2i#r#n
"o art!cu"o > * H> d# D.L. /010 d# 01;8.
u# #n ta"# circuntancia concurr#n #n "a #$#ci# todo
"o r#4uiito #'i+ido $or #" #7a"ado D.L. /010 d# 01;8 4u# #n u art!cu"o 0>
conc#d# amnit!a a "a $#rona 4u# # #ncu#ntran #n "a ituacin d#crita #n#" ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
106/155
Por #ta conid#racion# * d# acu#rdo con "o $r#)ito #n #"
art!cu"o =? d# Cdi+o Proc#dimi#nto P#na", # r#)oca "a r#o"ucin a$#"ada
d# 0 d# #n#ro "timo #crito a 2o@a 8, * # d#c"ara 4u# # aco+# #" am$aro
d#ducido #n 2a)or d# Ra" (a@ardo L#o$o"d, d#@5ndo# in #2#cto, #n
conc#cu#ncia, #" auto d# r#o dictado #n u contra.
S# r#u#")# "a inm#diata "i:#rtad d#" am$arado d#:i#ndo
o2iciar# t#"#+r52icam#nt# $ara dico #2#cto.
No # #'$id# "a ord#n a 4u# # r#2i#r# #" art!cu"o 0/ d#"
Cdi+o ant# m#ncionado $or no a:#r mrito :atant# $ara #""o.
S# $r#)i#n# 4u# "o Minitro #7or# %ord5n * Ara*a
concurr#n a "a r#)ocatoria, #n conid#racin #'c"ui)a a 4u# # #ncu#ntra
$r#crita "a r#$ona:i"idad $#na" d#" am$arado, toda )#< 4u# #t# 2u#
$roc#ado $or #" %u#< d#" Crim#n d# Catro como autor d# omicidio
ca"i2icado, r#o"ucin 4u# 2u# con2irmada $or "a Cort# r#$#cti)a #n #" #ntido
d# 4u# # trata:a d# un omicidio im$"#, con r#$#cto a" cua" "a accin
$r#cri:# #n di#< a7o, $u# conta a 2o@a 01 d#" in2orm# d# "a Dir#ccin d#
Po"ic!a Int#rnaciona" * E'tran@#r!a 4u# #" actua" $roc#ado #' T#ni#nt# d#
Cara:in#ro Ra" Eduardo (a@ardo L#o$o"d no a"i d#" $a! #ntr# #" 0? d#
#$ti#m:r# d# 01; * #" /; d# #n#ro d# 011/
A "o #'$u#to # a+r#+a 4u# #" d#"ito 4u# # atri:u*# a
(a@ardo L#o$o"d # a:r!a )#ri2icado #n "a 2#ca citada #n $rim#r t#rmino *
4u# "a caua 4u# # intru*# #n u contra # inici #" /0 d# mar u# # un #co #ta:"#cido #n #" $roc#o 4u# # ti#n#
a "a )ita 4u# &ctor Arturo Santana (m#< 2u# d#t#nido #n "a $ro'imidad#
d# "a Su: Comiar!a d# Cara:in#ro d# u#""n #n "a madru+ada d#" 0? d#
#$ti#m:r# d# 01;, a ? d!a d# "a 2#ca #n 4u# "a Fu#r u# #n "a m#ncionada Su: Comiaria # #ncontra:a
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
107/155
d#t#nida u cn*u+# Li"iana rn5nd#< 4ui#n, d#$u d# #r $u#ta #n
"i:#rtad no a "o+rado #r u:icada #n $art# a"+una, #'$r#ando a" r#$#cto, #"
ami+o !ntimo d#" occio, Ono2r# S#+undo A"monacid Lo 2o@a HH, 4u# "a
#7ora rn5nd#< )iita:a "a tum:a d# Santana #n u#""n 6$#ro ac#
:atant# a7o6 4u# d#@ d# ac#r"o .
> u# no a* contancia ad)#rti:"# #n #" $roc#o,
$articu"arm#nt# d# "o dico d# "o num#roo t#ti+o 4u# dic#n a:#r
#tado d#t#nido #n #" a7o 01; #n "a Su: Comiar!a d# u#""n * #n "a
Comiar!a d# Catro, como $riion#ro d# +u#rra, 4u# a*an ido o:@#to d#
tortura o 4u#, con r#$#cto d# a"+una d# "a $#rona a""! d#t#nida u:i##n
ocurrido #co d# an+r# como #" 4u# # in)#ti+a * 4u# # im$uta a
(a@ardo *
H> u# #n conc#$to d#" %u#< Sr. Ro"ando d#" R!o Moncada
4ui#n d#cr#t "a d#t#ncin * #" $roc#ami#nto d# (a@ardo L#o$o"d, # trata #n
#" cao d# un omicidio $#r$#trado 6a"#)oam#nt#6, a" #r $aado $or "a
arma Arturo Santana 6in 4u# m#diara d# $art# d# t# $ro)ocacin 4u#
@uti2icara u mu#rt#6, * 4u# #n #a $oca ocurri#ron cao imi"ar# a "o
d#crito a ra!< d# una 6in2"#'in6 intituciona" a+r#+ando #n u in2orm# d#"
am$aro 4u# (a@ardo d#:# r#$ond#r d# un d#"ito d# "#a umanidad 4u# #
im$r#cri$ti:"# * #n "a r#o"ucin d# 2o@a 81 d#" $roc#o, 4u# #" m)i" d#" r#o
no "o, o2#ndi a "a )!ctima ino 4u# a 6"a oci#dad ci"#na #n u con@unto *
"a umanidad toda6 $or "timo coni+na #ntr# otro ar+um#nto 4u#
d#nomina 6dic#$tacion#6, 4u# d#d# #" 00 d# #$ti#m:r# d# 01; "o
a+#nt# d#" Etado d# Ci"# $roc#di#ron a #"iminar a u cont#ndor#
$o"!tico.
Con r#$#cto a "o ant#rior, no # $u#d# m#no d# d#@ar
contancia 4u# #" %u#< r#currido #'c#di u 2acu"tad#, "imitada a" d#"ito
#$#c2ico 4u# in)#ti+a:a, a" mani2#tar o$inion# d# !ndo"# $#rona" *
u:@#ti)a, a@#na a" mrito d#" $roc#o * 4u# no condic#n con u 2acu"tad#4u# on #trictam#nt# d# ord#n minit#ria", tanto m5 cuanto 4u#, * #n "o 4u#
# r#"aciona con #" am$arado, no #'it# ant#c#d#nt# atin+#nt# a #co
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
108/155
imi"ar# a" d#" $roc#o, o 4u# u:i#r# r#ci:ido rd#n# d# actuar $ara
#"iminar a"#)oam#nt# a todo a4u#""o 4u# 2u#r#n #n#mi+o $o"!tico d#"
r+im#n im$#rant#, $a5ndo"o $or "a arma.
E" d#"ito d# "#a umanidad 4u# no r#4ui#r# como
$r#u$u#to n#c#ario #" #tado d# +u#rra, * 4u# contitu*# #+n "a norma
$r#)ita #n con)#ncion# int#rnaciona"# un cr!m#n a:omina:"#, d#+radant#
* 4u# d#nota #n u autor# un a"to +rado d# $#r)#rin mora", no # da:"#
introducir"o d# man#ra a"+una #n un #co o:@#ti)o, #$#c!2ico ocurrido a "o
9 d!a d# iniciado un ti#m$o d# +u#rra, con "a contin+#ncia * c"ima d#
m5'ima t#nin 4u# #""o im$"ica, a "o 4u# # un# $articu"arm#nt# "a
circuntancia #'$u#ta #n #" num#ro 0> d# #ta $r#)#ncin.
S#r)ando %ord5n L., O)a"do Fand#< -., E2rn Ara*a -., Eu+#nio
-a"#n
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
109/155
conid#rando $rim#ro 4u# # $r#cio d#t#rminar i "a amnit!a cont#m$"ada
#n #" d#cr#to L#* N> /010 d# 01;8 # a$"ica:"# a" $roc#ado O)a"do Romo
M#na, toda )#< 4u# #" #cu#tro, d#"ito $or #" cua" # "# #ncaua, # un i"!cito
d# car5ct#r $#rman#nt#, * 4u# a" no a:#r# acr#ditado #n auto "a mu#rt# d#
"o o2#ndido B5r:ara Uri:# Tam:"a* * Edin Francico -an Yuric A"tamirano
a4u#" # a continuado com#ti#ndo con $ot#rioridad a" $#r!odo cu:i#rto $or #"
$r#citado d#cr#to "#*, conc"u*#ndo, 4u# #n "a #$#ci# no concurr#n "o
$r#u$u#to 4u# $#rmit#n d#c"arar "a amnit!a.
.3 u# #" 2a""o r#currido ana"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
110/155
con 2#ca /1 d# a:ri" d# 0181, d#tacar 4u# u art!cu"o 9> #ta:"#c# #" d#:#r
d# "o Etado d# no admitir r#triccin o m#noca:o d# nin+uno d# "o
d#r#co umano r#conocido, $or "o 4u# #r!a ina$"ica:"# "a $r#cri$cin d#
"a accin $#na" a cr!m#n# +ra)# d# +u#rra o d#"ito d# "#a umanidad 4u#
)io"#n d#r#co umano ##ncia"#, *, #ntr# #""o, #" d#r#co a "a )ida, #"
d#r#co a no #r torturado, "o 4u# # #ncu#ntran +aranti comn a "o Con)#nio d# (in#:ra d# 0/ d# a+oto d# 01H1, in
modi2icar u actua"# condicion# d# a$"icacin, # a$"icar5 a todo "o
con2"icto armado 4u# no #t5n cu:i#rto $or #" art!cu"o $rim#ro d#" Protoco"oadiciona" a "o Con)#nio d# (in#:ra d# 0/ d# a+oto d# 01H1, r#"ati)o a "a
$rot#ccin d# "a )!ctima d# "o con2"icto armado int#rnaciona"# Protoco"o
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
111/155
I * 4u# # d#arro""an #n #" t#rritorio d# una a"ta $art# contratant# #ntr# u
F.F.A.A. * F.F.A.A. diid#nt# o +ru$o armado or+ani 9, # co"i+# 4u# dico
$r#c#$to int#r$r#ta #" art!cu"o H08 d#" Cdi+o d# %uticia Mi"itar $ara #" "o
#2#cto d# a$"icar "a "#+i"acin d# ti#m$o d# +u#rra, in 4u# #n r#a"idadconcurri#ran "o $r#u$u#to d# un con2"icto :"ico como a" 4u# # ac#
m#ncin #n "o Con)#nio d# (in#:ra. Lo 4u# ocurr#, # 4u# "a autoridad#
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
112/155
d# "a $oca, a" conc#ntrar am$"ia $ot#tad# 3 contitu*#nt# * "#+i"ati)a 3.
r#o")i#ron #n2r#ntar "a ituacin d# conmocin int#rna con #$#cia"
ri+uroidad $ara r#$rimir * ancionar con una ma*or $#na"idad "o d#"ito
contra "a #+uridad int#rior d#" $a! d#c"arando #" #tado d# itio $or "a caua"
d# +u#rra int#rna, #ntr# otra ra
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
113/155
2#ca d# #ntrada #n )i+or d#" tratado $ara #a $art# ni d# nin+una ituacin
4u# #n #a 2#ca a*a d#@ado d# #'itir...6
Todo #""o ac# conc"uir 4u# no ca:# dar a$"icacin a "o
Tratado a 4u# # a #co m#ncin.
0H.3 u#, $or "o dico $r#c#d#nt#m#nt#, #ta Cort#
Su$r#ma, "#@o d# no a$"icar "o Con)#nio d# (in#:ra "# atri:u*# a u
norma #" r#a" a"canc# * #ntido #n r#2#r#ncia a "a #'acta r#a"idad 25ctica 4u#
)i)!a #" $a! #n #a $oca. Lo ant#rior, # in $#r@uicio ad#m5 d# r#conoc#r
4u# # com$rom#t#r!a "a #+uridad * #" onor d#" Etado d# Ci"# ant# "a
comunidad int#rnaciona" 3como # d#taca #n "a #nt#ncia r#currida3 i #t#
Tri:una" #2#cti)am#nt# $r#cindi#ra d# a$"icar "a norma int#rnaciona"#
cuando #""o 2u#r# $roc#d#nt#. Pu#, # un $rinci$io r#conocido uni)#ra"m#nt#
4u# "a Nacion# ci)i"i
-
7/25/2019 amnistia evolucion jurispru
1