![Page 1: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/1.jpg)
ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER
• Mardin Eminüddin Bimaristanı
• Kayseri Gevher Nesibe Maristanı
• Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası
• Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası
• Kastamonu Ali bin Süleyman Maristanı
• Çankırı Cemaleddin Ferruh Darü’l-Afiyesi
• Tokat Süleyman Pervane Darü’ş-şifası
• Amasya Darü’ş-şifası
• Konya Alaeddin Darü’ş-şifası
![Page 2: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/2.jpg)
ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER
• Mardin Eminüddin Bimaristanı
• Kayseri Gevher Nesibe Maristanı
• Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası
• Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası
![Page 3: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/3.jpg)
Sivas Keykavus Darüşşifası (1217)
• Kitabesi var
• Vakfiyesi var (Vakıf senedi)
• Selçuklu sağlık kurumları içinde elimizde vakfiyesi olan tek sağlık kurumu
![Page 4: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/4.jpg)
Sivas Keykavus Darüşşifası (1217)
• Vakfiye’nin bir bölümü 1938 yılında Muallim Cevdet tarafından yayımlanmış, tamamı ise ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır.
• Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür.
![Page 5: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/5.jpg)
Sivas Keykavus Darüşşifası (1217)
• Birinci bölümde Allaha hamd edilmekte ve Hazreti Muhammed ve ailesine Salavat getirilmektedir.
• İkinci bölümde dünya hayatının geçiciliğine ve yanıltıcı olduğuna dair felsefi cümleler yer almaktadır.
• Üçüncü bölümde vakfın gelir kaynakları sıralanmaktadır.
![Page 6: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/6.jpg)
Keykavus Darüssıhası için ayrılan gelirler
• Konya’da bir sebze bahçesinin geliri
• Bir değirmen, bir damızlık çiftliği ve bir ahırın gelirleri
• Ereğli Türkmenler Çarşısında 30 dükkan
• Yedi adet köyün gelirleri
• Sivasta 78 dükkan Bu gelirlerin hepsinin Sultana ait olduğu ve onun tarafından bu darüssıhha için vakfedildiği yazılıdır.
![Page 7: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/7.jpg)
Keykavus Darüssıhası
• Vakfiyenin dördüncü bölümünde vakfın evrenselliği vurgulanmakta ve dinsel kurallar hatırlatılmaktadır
• Vakfiyenin beşinci bölümünde Vakfın yöneticisi ve işleyişi hakkında bilgiler verilmektedir.
![Page 8: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/8.jpg)
Keykavus Darüssıhası
• Vakfın yöneticisi Ferruh bin Abdullah atanmıştır. Bu zat hakkındaki bilgi azdır. Kendisinin Selçuklu sarayında üst düzey bir görevli olduğu tahmin edilmektedir. Ferruh bin Abdullah daha sonra Çankırı’da kendi adıyla bir darüşşifa inşa ettirmiştir.
![Page 9: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/9.jpg)
Keykavus Darüssıhası
• Ne yazık ki vakfiyede kurumun işleyişine ait ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır. Hastanede kimlerin istihdam edileceği, bunlara ne kadar ücret verileceği, kuruma ayrılmış gelir kaynaklarının nasıl harcanacağı tamamen vakıf mütevellisinin insiyatifine bırakılmıştır.
![Page 10: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/10.jpg)
Keykavus Darüssıhası
• Becerikli tecrübeli hekimler
• Kıymetli kehhaller
• Şefkatli cerrahlar
• Müstahdem
• Mülazım (!?)
![Page 11: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/11.jpg)
Keykavus Darüssıhası
• İbni Batuta (-) 14. yy
• Aksarayi (-) 14. yy
• İbni Bibi (+) 13. yy
• Evliya Çelebi (-) 17. yy
![Page 12: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/12.jpg)
Keykavus Darüssıhası Osmanlı Dönemi
• 1476- Darüşşifa harap olduğundan kullanılmıyor
• 1484- Darüşşifa harap olduğu için gelirleri, ulema, suhela ve fukaraya sadaka edilmiş
• 1500- Vakf-ı medrese-i darüşşifa
• 1530- Medreseye dönüştürülmüş
![Page 13: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/13.jpg)
Keykavus Darüssıhası Osmanlı Dönemi
1530
Evkaf-ı Medrese-i Daru’ş-şifâ der nefs-i Sivas ki merhumu’l-mağfurleh Sultan Alaaddin’in ulu karındaşı merhum İzzeddin Galib bina eylemiştir. Sabıkan daru’ş-şifâ olub haliya emr-i Şerif ile medrese olmuşdur
![Page 14: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/14.jpg)
1455 Sivas tahrir defteri
Darüşşifa der Ahmedek !?
![Page 15: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/15.jpg)
Divriği Sultan Melek Darüşşifası (1228)
• Cami – Darüşşifa kompleksi
• Anadolu Selçuklu Mimarisinin şaheseri
• Mengücekoğulları tarafından yaptırılıyor
• Mimarı Ahlatlı Hurşad
• Melik Fahreddin Behramşah’ın kızı Turan Melek tarafından yaptırılıyor.
![Page 16: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/16.jpg)
Divriği Sultan Melek Darüşşifası (1228)
• 1519- Vakıf harab, vakfiyesi bulunamadı
• 1530- Medrese olarak işlev görüyor
• 19. yy- Mimari önemine binaen tadilat görüyor
• 1985 Unesco Dünya Mirası listesine alındı
![Page 17: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/17.jpg)
ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER
• Mardin Eminüddin Bimaristanı
• Kayseri Gevher Nesibe Maristanı
• Sivas Keykavus Darü’s-sıhhası
• Divriği Turan Melik Darü’ş-şifası
• Kastamonu Ali bin Süleyman Maristanı
• Çankırı Cemaleddin Ferruh Darü’l-Afiyesi
• Tokat Süleyman Pervane Darü’ş-şifası
• Amasya Darü’ş-şifası
• Konya Alaeddin Darü’ş-şifası
![Page 18: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/18.jpg)
Amasya Darüşşifası (1308)
• Osmanlı arşivinde hekim tayinlerine ait bir kaç
Belge mevcut
• Sabuncuzade Şerefeddin: 15. yy, yazdığı kitapların önsözünde Amasyada darüşşifada 14 yıl hekimlik yaptığını bildirmiş.
![Page 19: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/19.jpg)
Doğuda yükselen bir hastane !
• Kudüs !
• Bizans döneminden itibaren Hem Hristiyanların hem de Yahudilerin kutsal şehri, sürekli dindarlar tarafından ziyaret ediliyor
• Müslümanların egemenliği sırasında da bu ziyaretlere genellikle izin veriliyor, kurumlar korunuyor.
![Page 20: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/20.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• Würzburg’lu John, bir Alman Rahip:
“Kutsal Haç kilisesinin yanında bir hastane vardır. Burada çok sayıda hasta vardır. Duyduğuma göre bazen hasta sayısı iki bin’e kadar ulaşıyormuş. Koridorlar ve bahçeler hasta insanlarla dolu. Bu hastalara bakım hizmeti ve yemek veriliyor. Her gün, zaman zaman sayısı 50’ye varan ölü hastaneden çıkarılıyor, yerine yeni hastalar kabul ediliyor.
![Page 21: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/21.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
- Hospitaller Şövalyeleri ! (Templier’ler)
![Page 22: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/22.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• 4 hekim, 4 cerrah
• Yüksek statü’lü olanlar (rahip, şövalye) tek kişilik yataklarda yatıyorlar. Diğer hastalar duruma göre bir yatakta 2-3 kişi olacak şekilde yatıyorlar. Yataklar ince ve uzun tasarlanmış.
• Her koğuşta 9 hizmetli var, bunlar hastaların ayaklarını yıkıyorlar, çarşaflarını değiştirip yataklarını yapıyorlar, zayıf olanları besliyorlar.
![Page 23: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/23.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• Hastaneye girerken elbiseler teslim alınıyor, yıkanıp saklanıyorlar. Hasteneye girenlere ayrıca giyim eşyası veriliyor. Bunun yanında tuvalete giderken ve bahçeye çıkarken kullanılmak üzere koyun derisinden pelerin ve yünden takkeler veriliyor.
• Bayanlardan oluşan personel çarşafları ve hasta giysilerini yıkıyorlar.
![Page 24: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/24.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• Günde iki kere yemek veriliyor, ilki sabah 11’de ikincisi de akşam 6’da. Çok zayıf ve hasta olanlara personel tarafından beslenirken diğerleri bir masa etrafına toplanarak yemek yiyiyorlar. Haftada iki kere Çarşamba ve Cuma günleri et yemeği veriliyor.
![Page 25: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/25.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• Cerrahi nadiren uygulanıyor.
• Hastanede şurup şeklinde çeşili ilaçlar üretiliyor.
• Ateşli hastalıklar kan alma (hacamat) en belirgin tedavi yöntemi
![Page 26: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/26.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• Dua iyileşme için uygulanan yardımcı yöntemlerden birisi. Toplu dua seansları yapılıyor.
• Her şeye rağmen hasta ölürse de, Hz. İsa’nın öldüğü yerin yakınında, bu dünyadaki en kutsal mekanda ölmek de bütün tek tanrılı dinlere inananlar için şerefli bir şey olarak kabul ediliyor.
![Page 27: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/27.jpg)
St. John Hastanesi- 1172
• 1168 yılında Selahaddin Eyyubi Kudüsü ele geçirince bu hastaneyi genişletiyor, Bir Hospitaller grubunun kalmasına izin veriyor ama hastanede Müslüman hekimleri de istihdam ediyor.
• Hospitaller tarikatı önce Akra’da, oranın kaybından sonra da Kıbrısta benzeri bir hastane kuruyorlar.
![Page 28: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/28.jpg)
12. Yüzyıl Hastanelerin geliştiği yüzyıl
• Şam’da Nureddin Zengi Hastanesi
• İstanbul’da Pantakrator Manastır Hastanesi
• Kudüs’te Saint John Hastanesi
Bu dönemde Batı’da benzeri sağlık kurumları yok denecek kadar az !
![Page 29: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/29.jpg)
Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl
• Avrupa’da nüfus artışı
• Avrupa’da şehirlerin gelişmesi
• Feodal sistemin ve Feodal toplum yapısının sarsılması ve çzöülmeye başlaması
• Kıtlık ve bunun neden olduğu hastalıklar
![Page 30: ANADOLU SELÇUKLULARINDA HASTANELER...ancak 1991 yılında Prof. Dr. Ali Haydar Bayat tarafından yayımlanmıştır. •Vakfiyeyi beş bölüm halinde incelemek mümkündür. Sivas](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040808/5e4ba8586bc6d245184de1b7/html5/thumbnails/30.jpg)
Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl
• Hastanelerin kimin denetiminde olacağı konusunda tartışma (Kilise – Devlet !?)
• 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Din adamlarının tıbbi tedavi yapmaları yasaktır
• 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Hastalıkların nedeni işlenmiş günahlardır. Önce din adamları hastaya bakmalı ve gerekirse hekim çağırmalıdırlar