PODYPLOMOWE STUDIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI DLA NAUCZYCIELI I EDYCJA
Anna Gasek nr albumu 93487
Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa na przykładzie Alma Market S.A. w latach 2014 – 2016
Praca dyplomowa napisana w Kolegium Ekonomiczno- Społecznym pod kierunkiem naukowym dra Arkadiusza Orzechowskiego
Warszawa, 2017
2
3
Spis treści
Wstęp .......................................................................................................................................... 4
1. Istota zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa ................................................ 6
1.1. Pojęcie płynności finansowej ..................................................................................... 6
1.2. Czynniki kształtujące płynność finansową przedsiębiorstwa ..................................... 9
1.3. Wpływ zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową
przedsiębiorstwa ................................................................................................................... 14
2. Metody oceny płynności finansowej ................................................................................. 18
2.1. Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o płynności finansowej ........ 18
2.2. Analiza wstępna płynności finansowej..................................................................... 22
2.3. Statyczne metody pomiaru płynności finansowej .................................................... 25
2.3.1. Tradycyjne mierniki płynności finansowej .......................................................... 25
2.3.2. Mierniki płynności strukturalnej .......................................................................... 27
2.3.3. Mierniki płynności potencjalnej ........................................................................... 30
2.4. Dynamiczne mierniki płynności finansowej ............................................................ 32
2.4.1. Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych..................................................... 32
2.4.2. Wskaźniki wydajności gotówkowej ..................................................................... 34
2.4.3. Wskaźniki wystarczalności gotówkowej .............................................................. 34
3. Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa Alma Market S.A. w restrukturyzacji ... 37
3.1. Charakterystyka badanego przedsiębiorstwa ........................................................... 37
3.2. Analiza struktury i dynamiki bilansu........................................................................ 38
3.3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych ............................................................. 40
3.4. Ocena wskaźnikowa płynności finansowej .............................................................. 41
Zakończenie .............................................................................................................................. 46
Bibliografia ............................................................................................................................... 48
Spis tabel .................................................................................................................................. 50
Załączniki ................................................................................................................................. 51
4
Wstęp
Jednym z obszarów oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa, obok rentowności,
zadłużenia i sprawności działania jest płynność finansowa, która wskazuje na zdolność
przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. W dłuższym
horyzoncie czasu celem przedsiębiorstwa może być wzrost jego wartości rynkowej, wzrost
jego majątku, wzrost udziału w rynku lub maksymalizacja dochodu właścicieli przy
ustalonym poziomie ryzyka, natomiast w krótkim okresie celem jest utrzymanie płynności
finansowej. Podmiot gospodarczy powinien zatem w swojej działalności generować takie
zasoby gotówki, które wystarczą na bieżące regulowanie własnych zobowiązań.
Według danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej w Polsce rocznie upada
około700 firm mimo, że wiele z nich w swoim sprawozdaniu finansowym wykazywało zysk.
Najczęściej powodem jest utrata płynności finansowej (rozumiana jako brak zdolności
płatniczej), prowadząca do niewypłacalności.
Niniejsza praca ma na celu zbadanie płynności finansowej Alma Market S.A. – spółki
notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, która na skutek problemów z
obsługą zadłużenia we wrześniu 2016 r. złożyła wniosek o otwarcie postępowania
restrukturyzacyjnego, a następnie w lutym 2017 r., w związku z postanowieniem sądu o
umorzeniu postępowania sanacyjnego, zawnioskowała o ogłoszenie upadłości obejmującej
likwidację jej majątku. Okres badania obejmuje lata 2014-2016, aby sprawdzić, jak na
przestrzeni tego czasu kształtowała się sytuacja płynnościowa Spółki i czy już w 2014 r.
można było zauważyć symptomy zbliżających się trudności finansowych.
Zdaniem autora analiza płynności finansowej badanego przedsiębiorstwa, która
przedstawia realne zdolności podmiotu gospodarczego do spłaty zobowiązań na bieżąco,
pozwoli zdiagnozować przyczyny pogorszenia się jego kondycji finansowej do tego stopnia,
że było zmuszone szukać ratunku poprzez restrukturyzację (na podstawie ustawy Prawo
restrukturyzacyjne).
Realizacji nadrzędnego celu niniejszej pracy została podporządkowana jej struktura,
skonstruowana w ten sposób, aby przechodzić stopniowo od zagadnień ogólnych,
wprowadzających w tematykę pracy, aż do szczegółów stanowiących jej meritum.
I tak w pierwszym rozdziale omówiono pojęcie płynności finansowej - rozważane w
rożnych aspektach działalności przedsiębiorstwa oraz scharakteryzowano czynniki
kształtujące płynność finansową podmiotu gospodarczego. W dalszej części przedstawiono
wpływ strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową
przedsiębiorstwa.
5
Drugi rozdział poświęcono metodom oceny płynności finansowej w ujęciu statycznym i
dynamicznym, ze szczególnym uwzględnieniem sprawozdania finansowego jako
podstawowego źródła informacji o płynności finansowej podmiotu gospodarczego.
W trzecim rozdziale przeprowadzono analizę płynności finansowej badanego
przedsiębiorstwa, przy wykorzystaniu metod omówionych w poprzednim rozdziale. Na
podstawie wartości obliczonych wskaźników dokonano oceny zmian poziomu płynności
finansowej w badanym okresie.
W podjętej tematyce badawczej wykorzystano jednostkowe sprawozdania finansowe
Alma Market S.A. za lata 2014-1016, zaś studia literaturowe oparto na publikacjach z szeroko
rozumianego obszaru zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa.
6
1. Istota zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa
1.1. Pojęcie płynności finansowej
Pojęcie płynności finansowej nie jest rozumiane jednoznacznie i bywa pojmowane w
kilku rożnych wymiarach. W literaturze przedmiotu można znaleźć wiele definicji płynności
finansowej, co wynika z faktu, iż przedstawiają one inny punkt widzenia i są związane z jej
różnymi aspektami. Płynność finansową przedsiębiorstwa można rozważać w aspekcie1:
zasobów majątkowych przedsiębiorstwa,
możliwości pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania,
zasobów majątkowych i źródeł ich finansowania jednocześnie.
Płynność finansowa może oznaczać zatem m.in.2:
pozytywny stan środków płatniczych,
właściwość składników majątkowych do zamiany na środki pieniężne,
stosunek pokrycia zobowiązań składnikami majątku przedsiębiorstwa,
zdolność przedsiębiorstwa do realizacji w każdym momencie i bez graniczeń swych
zobowiązań, czyli tzw. zdolność płatnicza.
Patrząc na płynność finansową przez pryzmat majątkowy można przywołać definicję W.
Sasina, który pod pojęciem tym rozumie zdolność do szybkiego obrotu środków pieniężnych
jak również szybkość i pewność, z jaką aktywa obrotowe mogą być zamienione na pieniądz w
krótkim czasie3. Można też spotkać definicje odnoszące się jedynie do szybkiej zamiany
wszystkich aktywów (a nie tylko obrotowych) na gotówkę bez utraty ich wartości.
Przykładem jest podejście D. Wędzkiego, który definiuje płynność finansową jako zdolność
do zamiany aktywów na środki pieniężne w jak najkrótszym czasie bez utraty ich wartości4.
Aspekt majątkowo-kapitałowy płynności dotyczy wzajemnych relacji pomiędzy
majątkiem, który stanowi zabezpieczenie terminowej spłaty zobowiązań, a zobowiązaniami,
1 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład finansowy w Polsce.
Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w
Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 167. 2 A. Tokarski M. Tokarski, M. Mosionek-Schweda, Pomiar i cena płynności finansowej podmiotu
gospodarczego, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2014, s. 36. 3 T. Cicirko, Istota płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.
Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 19. 4 D. Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przepływy pieniężne a wartość dla właścicieli,
Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003, s.33.
7
które finansują ten majątek. Rozumienie płynności w tym kontekście wyraża zdolność
przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w wyznaczonym terminie5.
Pomiędzy wymienionymi aspektami płynności można zauważyć ścisłe zależności.
Bezproblemowe regulowanie zobowiązań zależy bowiem m.in. od zgromadzonych
najbardziej płynnych aktywów – im wyższy ich poziom, tym wyższa zdolność do
regulowania zobowiązań w terminie. Jednak nie w każdej sytuacji niski poziom najbardziej
płynnych aktywów będzie oznaczał problemy przedsiębiorstwa z regulowaniem wszystkich
bieżących długów. Dzięki zapewnieniu stałego dopływu gotówki do przedsiębiorstwa będzie
ono mogło regulować zobowiązania bez potrzeby posiadania nadwyżki środków pieniężnych
i ich ekwiwalentów. W tym kontekście płynność finansowa jest definiowana (przez L.
Berenseina) jako zdolność do równoważenia wymaganych wydatków i wpływów,
uwzględniając przy tym możliwość wystąpienia przerw w dopływie środków pieniężnych
oraz wzrost wypływów pieniężnych6. Z kolei wg D. Wędzkiego płynność finansowa oznacza
zdolność do osiągania przepływów pieniężnych umożliwiających regulowanie wymagalnych
zobowiązań i pokrywanie niespodziewanych wydatków gotówkowych7. W przytoczonych
definicjach nie sprecyzowano z jakiej działalności mają pochodzić wpływy pieniężne - czy z
operacyjnej, inwestycyjnej, czy też finansowej.
W literaturze przedmiotu można ponadto odnaleźć trzy inne aspekty płynności
wyróżnione przez W. Gosa8:
płynność płatniczą (aktualną), która określa zasób środków płatniczych gwarantujący
każdorazowe regulowanie wszelkich zobowiązań,
płynność strukturalną, polegającą na łatwości upłynnienia składników majątkowych,
płynność potencjalną (utajoną), która wyraża się możliwością uzyskania
krótkoterminowej pożyczki.
Najbardziej popularna definicja płynności płatniczej określa ją jako zdolność
przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań i dokonywania
zakupów, kiedy są potrzebne9.
Płynność strukturalna odnosi się do struktury aktywów przedsiębiorstwa i oznacza
zdolność do zamiany mniej płynnych aktywów na najbardziej płynne, tj. środki pieniężne. Im
5 A. Kusak, Płynność finansowa. Analiza i Sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 9. 6 T. Cicirko, Istota płynności finansowej…, op..cit., s. 21. 7 D. Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa…, op.cit., s.33. 8 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 11.
8
szybciej przedsiębiorstwo jest w stanie odzyskać środki pieniężne zamrożone w zasobach
majątkowych mniej płynnych, tym ma lepszą płynność strukturalną. Płynność strukturalna
odnosi się zatem do łatwości z jaką poszczególne aktywa mogą być zamienione na gotówkę
bez konieczności ponoszenia istotnych kosztów lub strat. Z uwagi na fakt, iż aktywa
podmiotu gospodarczego charakteryzują się różnym stopniem płynności, to w zależności od
struktury aktywów, przedsiębiorstwa różnią się pomiędzy sobą poziomem płynności
strukturalnej.
Płynność strukturalna jest ściśle uzależniona od rodzaju działalności prowadzonej przez
przedsiębiorstwo. Zazwyczaj jest ona gorsza w przedsiębiorstwach produkcyjnych, które
mają dużo aktywów trwałych (np. linie produkcyjne), najtrudniejszych do szybkiego
upłynnienia. Lepsza płynność strukturalna zwykle charakteryzuje firmy handlowe, które mają
niewiele aktywów trwałych, dużo zapasów i w zależności od tego czy udzielają kontrahentom
kredytów kupieckich – mają dużo środków pieniężnych i mało należności lub dużo należności
i mało środków pieniężnych. Najlepsza płynność strukturalna charakteryzuje
przedsiębiorstwa usługowe, mających niewiele zapasów, a dużo gotówki lub należności – w
zależności od przyjętego sposobu rozliczeń z kontrahentami. Istotnym czynnikiem mającym
wpływ na płynność strukturalną jest koniunktura gospodarcza, gdyż w okresie dekoniunktury
szybkość rotacji zapasów i należności zmniejsza się, z uwagi na fakt, iż kontrahenci gorzej
płacą, a popyt spada. W tym okresie ponadto jest trudniej upłynnić aktywa trwałe.
Płynność potencjalna (ukryta) odnosi się do sytuacji, gdy podmiot gospodarczy nie
posiada wprawdzie środków pieniężnych, ani nie jest w stanie szybko upłynnić swoich
aktywów, ale jest w stanie szybko pozyskać zewnętrzne źródła finansowania (głównie w
postaci zaciąganych długów), dzięki czemu może terminowo regulować swoje zobowiązania
oraz dokonywać zakupów. W praktyce pozyskiwanie własnych zewnętrznych źródeł
finansowania (np. emisja akcji) napotyka częściej na barierę czasu niż pozyskiwanie obcych
zewnętrznych źródeł finansowania (np. emisja obligacji lub zaciągniecie kredytu). Z punktu
widzenia szybkości pozyskania ewentualnego zewnętrznego finansowania istotną rolę
odgrywają czynniki wewnętrzne decydujące o płynności potencjalnej, takie jak wiarygodność
przedsiębiorstwa, jego zdolność kredytowa oraz pojemność zadłużeniowa. Ponadto na
płynność potencjalną mają wpływ czynniki zewnętrze, tj. koniunktura gospodarcza (w tym
koniunktura w danej branży), jak również stopień rozwoju rynku finansowego, które
9 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.
Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 30.
9
wpływają na dostępność pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania dla wszystkich
pomiotów gospodarczych na danym rynku.
Płynność płatnicza jest wypadkową płynności potencjalnej i płynności strukturalnej.
Płynność strukturalna i płynność potencjalna są od siebie niezależne, jednak ponieważ pełnią
tę samą rolę, to są dla przedsiębiorstwa substytucyjne. Przedsiębiorstwo może
rekompensować brak płynności potencjalnej wyższą płynnością strukturalną i odwrotnie10.
1.2. Czynniki kształtujące płynność finansową przedsiębiorstwa
Płynność finansową określają czynniki kształtujące zdolność płatniczą podmiotu
gospodarczego, jak również działania powodujące strumienie wydatków gotówkowych11. Na
płynność finansową wpływa wiele czynników zależnych nie tylko od samego
przedsiębiorstwa, ale również od jego otoczenia rynkowego. W literaturze przedmiotu
czynniki kształtujące płynność finansową dzieli się na12:
czynniki makroekonomiczne – zwane inaczej zewnętrznymi, ponadjednostkowymi, a
więc niezależnymi od sposobu działania przedsiębiorstwa,
czynniki branżowe również zewnętrzne i niezależne od przedsiębiorstwa,
czynniki mikroekonomiczne – zwane wewnętrznymi, jednostkowymi, czyli zależne od
sposobu działania podmiotu gospodarczego.
Do czynników makroekonomicznych kształtujących płynność finansową zalicza się
m.in.13:
funkcjonowanie systemu pieniężnego w gospodarce, w tym polityki pieniężnej i
systemu bankowego (np. stopa oprocentowania kredytów bankowych),
stawki podatków i opłat zaliczanych do kosztów produkcji, a także obciążające wyniki
finansowe przedsiębiorstw (podatek dochodowy),
stawki podatków obciążających przychody ze sprzedaży (akcyza, VAT),
ceny zakupu czynników produkcji oraz ceny odpłatnie świadczonych usług (np.
transportowych, telekomunikacyjnych, itp.),
koszty pracy związane z wypłatą wynagrodzeń oraz innych świadczeń pieniężnych i
rzeczowych związanych z zatrudnieniem pracowników, a także polecone płatności
10 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 168. 11 A. Kusak, Płynność finansowa…., p.cit., s. 23. 12 A. Tokarski M. Tokarski, M. Mosionek-Schweda, Pomiar i cena płynności finansowej podmiotu
gospodarczego…, op.cit., s. 41. 13 Ibidem, s. 41- 42.
10
finansowe na rzecz systemu finansowego państwa (składki ZUS, składki na fundusz
pracy, itp.).
Wpływ wybranych czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność
potencjalną został przedstawiony w tabeli 1.
Tabela 1 Wpływ czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność potencjalną
Czynniki
makroekonomiczne
Płynność strukturalna Płynność potencjalna
Zła koniunktura
gospodarcza
wydłużenie rotacji należności
(negatywny wpływ)
wydłużenie rotacji zapasów
(negatywny wpływ)
konieczność zwiększenia
wewnętrznych rezerw płynności
(niwelowanie wpływu czynników
negatywnych)
utrudniony dostęp do zewnętrznych źródeł
finansowania jako efekt pogorszenia sytuacji
finansowej przedsiębiorstw (negatywny
wpływ)
utrudniony dostęp do zewnętrznych obcych
źródeł finansowania jako efekt zaostrzenia
kryteriów udzielania finansowania przez
wierzycieli (negatywny wpływ)
utrudniony dostęp do zewnętrznych
własnych źródeł finansowania na skutek
problemów finansowych dotychczasowych
wierzycieli, obaw inwestorów przed
podejmowaniem decyzji inwestycyjnych
negatywny wpływ)
Wysokie stopy
procentowe
obniżanie rezerw płynności na skutek
wzrostu kosztów ich finansowania
(negatywny wpływ)
obniżenie zdolności kredytowej negatywny
wpływ)
Wysokie podatki konieczność gromadzenia wyższych
wewnętrznych rezerw płynności
(niwelowanie wpływu czynników
negatywnych)
wzrost zobowiązań podatkowych
(negatywny wpływ)
Niski (spadający)
kurs złotego
niższa wartość należności w złotych
(negatywny wpływ)
wzrost wartości zobowiązań walutowych
(negatywny wpływ)
Niski stopień
rozwoju rynku
finansowego
brak lub mała dostępność
instrumentów finansowych
skutkujących przyspieszeniem rotacji
należności (negatywny wpływ)
niska podaż usług finansowania negatywny
wpływ)
mała dostępność zewnętrznych źródeł
finansowania (negatywny wpływ)
Wysokie koszty
pracy
konieczność gromadzenia wyższych
wewnętrznych rezerw płynności
(niwelowanie wpływu czynników
negatywnych)
wzrost zobowiązań wobec pracowników
(negatywny wpływ)
Wysokie ceny
zakupu czynników
produkcji
wzrost poziomu zapasów (negatywny
wpływ)
wzrost ceny nowych aktywów
trwałych( negatywny wpływ)
wzrost zobowiązań z tytułu dostaw i usług
(negatywny wpływ)
wzrost zapotrzebowania na źródła
finansowania aktywów trwałych (negatywny
wpływ)
Źródło: K. Kreczmanska-Gigol, Istota zarządzania płynnością finansową - prezentacja, Szkoła Główna
Handlowa, Warszawa 06.12.2014
Wśród czynników branżowych (sektorowych) wpływających na kształtowanie się
płynności finansowej można wskazać następujące14:
etap rozwoju branży, w której działa dany podmiot,
stopień ryzyka branżowego,
nowoczesność i perspektywy rozwoju branży,
specyfikę branży.
11
Czynniki sektorowe najbardziej wpływają na płynność strukturalną poprzez zwyczaje
płatnicze, jakie panują w danej branży, tj. długość okresu udzielanego kredytu kupieckiego,
warunki dostaw i warunki zapłaty za dostawy. Wpływ na płynność potencjalną widoczny jest
przede wszystkim wtedy, gdy branża znajduje się w kryzysie (płynność potencjalna
wszystkich przedsiębiorstw z branży pogarsza się) lub gdy perspektywy rozwojowe branży są
bardzo dobre (wzrasta zainteresowanie inwestorów przedsiębiorstwami z tej branży, co
zwiększa szanse na pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania).
Do czynników mikroekonomicznych warunkujących utrzymanie płynności finansowej
zalicza się m.in.:
zdolność do generowania sprzedaży,
skuteczne zarządzanie należnościami,
skuteczne zarządzanie zapasami,
skuteczne zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi,
skuteczne zarządzanie środkami pieniężnymi,
kształtowanie bezpiecznej struktury aktywów,
kształtowanie bezpiecznej struktury pasywów,
dbanie o reputację przedsiębiorstwa jako dłużnika.
Wielkość sprzedaży wyrobów i usług, będąca podstawowym źródłem wpływów
gotówkowych, jest bardzo ważnym czynnikiem określającym możliwości płatnicze
przedsiębiorstwa. Wielkość sprzedaży zależy m.in. od poziomu cen sprzedaży, jakości
produktu, promocji i reklamy, jak również polityki kredytowej względem odbiorców.
Zazwyczaj sam fakt sprzedaży (dostarczenie towaru/wyrobu lub wykonanie usługi) nie łączy
się w momencie dokonania sprzedaży z wpływem gotówki, ponieważ przedsiębiorstwa
stosują odroczenie płatności i występuje tzw. kredyt kupiecki. W takim przypadku, po
zrealizowaniu sprzedaży u sprzedającego powstają należności z tytułu dostaw, a ich
wyzerowanie nastąpi dopiero w momencie zapłaty za sprzedane wyroby przez odbiorcę. Im
większa jest kwota należności – tym mniejsze gotówkowe wpływy ze sprzedaży i na odwrót.
Udzielanie odroczonego terminu płatności wystawia wierzyciela na ryzyko kredytowe, tj.
ryzyko poniesienia straty wynikającej z niezapłacenia należności przez dłużnika.
Przedsiębiorstwo ponosi zatem ryzyko związane z prawdopodobieństwem utraty całości lub
części należności oraz kosztami wynikającymi z opóźnienia płatności przez odbiorców na
14 Ibidem, s. 42.
12
skutek udzielania kredytu kupieckiego. Kluczem do dobrego zarządzania ryzykiem
kredytowym jest skuteczna i konsekwentnie wdrażana polityka kredytowa15.
Proces zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie ma na celu:
redukcję niespłaconych należności,
utrzymanie ciągłości we wpływaniu zapłat (nadejścia płatności),
utrzymywanie pozytywnych stosunków z klientami, bez narażania na
niebezpieczeństwo kontaktów handlowych,
długotrwałą redukcję udziału w wierzytelnościach trwałych niespłaconych należności.
Zarządzanie należnościami nie jest tym samym co kontrola należności lub ich monitorowanie.
Zarządzanie należnościami (w tym ocena ryzyka związanego z daną transakcją, określenie
wielkości udzielonego limitu kredytowego) powinno rozpocząć się jeszcze przed
nawiązaniem współpracy z kontrahentem.
W procesie zarządzania należnościami w celu poprawy płynności finansowej można
wykorzystać takie instrumenty jak faktoring (finansowanie należności przed terminem ich
płatności) oraz ubezpieczenia kredytu kupieckiego (redukcja ryzyka kredytowego).
Kolejnym czynnikiem warunkującym płynność finansową przedsiębiorstwa jest
skuteczność zarządzania zapasami. Utrzymywanie zapasów jest niezbędne do prowadzenia
działalności, a przyczyny ich tworzenia są różne w zależności od rodzaju zapasów.
Zasadniczo celem utrzymywania zapasów jest utrzymanie ciągłości produkcji, sprzedaży i
wykonywania usług. Zapasy są związane z ponoszeniem kosztów – zamawiania i utrzymania
zapasów oraz kosztu utraconych możliwości przy ich zbyt wysokim poziomie. Celem
zarządzania zapasami nie jest minimalizacja poziomu zapasów, lecz optymalizacja, która ma
na celu zmniejszenie kosztów całkowitych zapasów bez efektu zmniejszenia skali
prowadzonej działalności i wolumenu sprzedaży. Racjonalizacja zapasów ma na celu
ograniczenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto i utrzymywanie krótkoterminowej
równowagi finansowej w przedsiębiorstwie16.
Aktywne zarządzanie zobowiązaniami handlowymi może istotnie poprawić płynność
finansową przedsiębiorstwa, jak również zwiększyć osiągany wynik finansowy. W wielu
branżach, gdzie marża handlowa jest już na tyle niska, że poszukuje się dodatkowych źródeł
zysków, zarządzanie zobowiązaniami handlowymi może być jednym z czynników
15 J. Folga, Kredyt kupiecki jako źródło należności, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.
Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 191. 16 K. Kreczmańska-Gigol, Zarządzanie zapasami, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K.
Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 225.
13
poprawiających efektywność działania17. Zarządzanie zobowiązaniami nie polega jedynie na
płaceniu w terminie bieżących zobowiązań, co sprowadza się do utrzymania płynności
finansowej. Celem zarządzania zobowiązaniami bieżącymi jest osiągnięcie stanu, w którym
terminy płatności zobowiązań bieżących będą się pokrywały z terminami wpływu środków
pieniężnych do przedsiębiorstwa, czyli synchronizacja wpływów i wydatków pieniężnych w
przedsiębiorstwie. Nie mniej istotnym elementem tego procesu jest utrzymanie dobrego
wizerunku przedsiębiorstwa jako płatnika, co będzie miało przełożenie na korzystne warunki
zakupu u dostawców i lepsze warunki pozyskiwania źródeł finansowania (czyli na płynność
potencjalną).
Zarządzanie środkami pieniężnymi jest definiowane w literaturze przedmiotu jako
zorganizowany w przedsiębiorstwie proces zarządczy służący monitorowaniu przepływów
środków pieniężnych, a także kontroli i zabezpieczeniu odpowiedniego poziomu płynności do
regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie18. Podstawą tego procesu jest przygotowany
budżet, wyznaczający m.in. możliwość osiągnięcia określonych poziomów płynności.
Zarządzanie środkami pieniężnymi jest działaniem związanym z realizacją budżetu, w
konsekwencji czego jest mechanizmem prowadzącym do wykonania celu zarządzania
płynnością.
Cele zarządzania płynnością można rozpatrywać według określonych grup działania,
w tym m.in.19:
budżetowanie i prognozowanie środków pieniężnych zapewniających wypłacalność,
wykorzystanie środków pieniężnych w najbardziej efektywny sposób, czyli
dopasowanie strumieni wpływów i wydatków,
utrzymywanie jedynie określonych potrzebnych poziomów wolnych środków
pieniężnych,
zarządzanie współpracą z kontrahentami zapewniające optymalny poziom płynności,
czyli pozwalający na regulowanie zobowiązań w ustalonych terminach,
dążenie do pomnażania majątku właścicieli.
Jednym z narzędzi wykorzystywanym w zarządzaniu środkami pieniężnymi jest cash
pooling, rozumiany jako konsolidacja rachunków bankowych przedsiębiorstw z grupy
kapitałowej i prowadzenie wspólnego (najlepiej jednego głównego lub kilku technicznych)
17 J. Folga, Istota zarządzania zobowiązaniami handlowymi, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.
nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 203. 18 A. Filipowicz, Proces zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa
przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 242.
14
rachunku bankowego dla całej grupy kapitałowej, co pozwala na rozliczanie z bankiem
łącznego salda powstałego z sumowania sald na rachunkach wszystkich uczestników
struktury20. Cash pooling, jako usługa z zakresu cash management oferowana przez banki,
jest zatem narzędziem służącym do zarządzania niedoborami i nadwyżkami gotówki w
przedsiębiorstwie.
Kształtowanie bezpiecznej struktury aktywów oraz kształtowanie bezpiecznej struktury
pasywów, jako czynniki warunkujące płynność finansową przedsiębiorstwa, wpływają
odpowiednio na płynność strukturalną (czyli możliwość zamiany aktywów pieniężnych na
środki pieniężne bez utraty wartości) oraz płynność potencjalną (czyli możliwość uzyskania
finansowania zewnętrznego).
Czynnikiem kształtującym możliwości płatnicze jest również wielkość odpisów
amortyzacyjnych. Amortyzacja, jako koszt, który nie powoduje wydatków gotówkowych, jest
traktowana jako źródło powiększające zasoby pieniężne podmiotu gospodarczego21. Wielkość
odpisów amortyzacyjnych jest uzależniona od rozmiarów i struktury majątku trwałego, a
także od stosowanych metod i stawek amortyzacyjnych Wyższe odpisy amortyzacyjne
występują w przedsiębiorstwach posiadających wyposażenie w maszyny i urządzenia
produkcyjne, nowoczesne technologie. Stosowanie metod amortyzacji przyspieszonej
powoduje wzrost kwoty odpisów amortyzacyjnych w początkowym okresie eksploatacji
środków trwałych. Z kolei przedsiębiorstwa o przestarzałym majątku trwałym, posiadające
zużyte maszyny i urządzenia zazwyczaj mają niższą amortyzację, a więc niższe koszty
uzyskania przychodu i w konsekwencji wyższy podatek dochodowy do zapłaty.
1.3. Wpływ zarządzania kapitałem obrotowym netto na płynność finansową
przedsiębiorstwa
Kapitał obrotowy netto i zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto są pojęciami ściśle
związanymi z zarządzaniem płynnością finansowa przedsiębiorstwa. Płynność finansowa
podmiotu gospodarczego jest konsekwencją dopasowania poziomu kapitału obrotowego netto
do zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto, które zależą od cyklu konwersji gotówki i
wielkości generowanej sprzedaży.
19 Ibidem, s.255 20 K. Kreczmańska-Gigol, Środki pieniężne w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.
nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 234. 21 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 25.
15
W literaturze przedmiotu można znaleźć dwie metody liczenia kapitału obrotowego netto,
w związku z czym można go zdefiniować na dwa sposoby22:
1. Kapitał obrotowy netto to różnica miedzy aktywami obrotowymi skorygowanymi o
długoterminowe aktywa obrotowe, i pasywami bieżącymi, tj. zobowiązaniami
krótkoterminowymi skorygowanymi o zobowiązania, które maja charakter
długoterminowy, mimo, że są księgowane jako zobowiązania krótkoterminowe.
2. Kapitał obrotowy netto to nadwyżka kapitałów stałych (kapitałów własnych i
zobowiązań długoterminowych) nad aktywami trwałymi skorygowanymi o te aktywa
obrotowe, które mają charakter długoterminowy.
Dodatni kapitał obrotowy netto informuje o wartości aktywów obrotowych, które są
finansowane przez kapitał stały, lub o wartości kapitału stałego, który finansuje aktywa
obrotowe. W sytuacji, kiedy kapitał obrotowy netto jest mniejszy od zera, to jego wartość
bezwzględna wskazuje na poziom zobowiązań bieżących, które pokrywają aktywa trwałe.
Zarządzanie kapitałem obrotowym netto dotyczy kształtowania w przedsiębiorstwie
określonych relacji pomiędzy strukturą majątku a strukturą kapitałów. Wspomniane relacje
wskazują na stosowaną w jednostce strategię zarządzania kapitałem obrotowym neto, z czym
wiąże się koszt utrzymania kapitałów, jak również ryzyko utrzymania określonego poziomu
płynności finansowej23.
Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie ma za zadanie zmniejszenie ryzyka
związanego z unieruchomieniem części aktywów obrotowych w postaci należności i zapasów
oraz ryzyka związanego ze stratami z tytułu należności i zapasów24. Im wyższy poziom
kapitału obrotowego netto, tym niższe ryzyko utraty płynności przez przedsiębiorstwo.
Wysoki poziom kapitału obrotowego netto świadczy o tym, że podmiot gospodarczy do
prowadzenia działalności posługuje się w dużym stopniu kapitałami stałymi, a w mniejszym
zakresie zobowiązaniami krótkoterminowymi. Koszt pozyskania kapitałów stałych jest
zazwyczaj wyższy niż kapitałów krótkoterminowych, a zatem wysoki poziom kapitału
obrotowego netto z jednej strony skutkuje większym bezpieczeństwem, a z drugiej –
powoduje niższą efektywność prowadzonej działalności.
22 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa, [w:] Płynność
finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 173. 23 J. Ostaszewski, Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru, [w:] O nowy ład
finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła
Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 185. 24 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa…, op.cit., s. 179.
16
W zarządzaniu kapitałem obrotowym netto w przedsiębiorstwie można wyróżnić trzy
strategie: konserwatywną, umiarkowaną i agresywną.
Pierwsza strategia, zwana również zachowawczą, polega na utrzymaniu możliwie
najwyższego poziomu kapitału obrotowego netto. Przy tej strategii wszystkie aktywa trwałe
są pokryte kapitałem stałym, a aktywa obrotowe w znaczącym stopniu są również
finansowane kapitałem stałym25.
Spółka wybierając tę strategię minimalizuje własne ryzyko finansowe, ponieważ w
strukturze pasywów zobowiązania bieżące występują przez krótki czas, a ich poziom jest
niewielki. Za cenę niskiego ryzyka finansowego, związanego z utrzymaniem dużej płynności
finansowej przedsiębiorstwo rezygnuje z dodatkowych możliwości podwyższenia kapitałów
własnych, które wynikają ze zmniejszenia majątku obrotowego netto poprzez zwiększenie
udziału zobowiązań krótkoterminowych i przerzucenie środków pieniężnych z działalności
operacyjnej do działalności inwestycyjnej26.
Według strategii umiarkowanej wszystkie aktywa trwałe w przedsiębiorstwie są nadal
finansowane kapitałami stałymi, ale wzrasta w stosunku do strategii konserwatywnej udział
zobowiązań bieżących w finansowaniu aktywów obrotowych oraz udział zobowiązań
bieżących w sumie bilansowej. Kapitał obrotowy netto ulega zmniejszeniu, w konsekwencji
czego mogą wystąpić problemy finansowe dotyczące terminowej spłaty zobowiązań
bieżących. W tym wariancie płynność finansowa jest niższa niż w przypadku strategii
zachowawczej, natomiast pozytywnym efektem jej zastosowania jest obniżenie kosztów
korzystania z kapitałów, ale za cenę wzrostu ryzyka finansowego. Przedsiębiorstwo
wybierając strategię umiarkowaną musi zdawać sobie sprawę z ponoszonego ryzyka, gdyż w
sytuacjach, w których zapotrzebowanie na finansowanie zobowiązaniami
krótkoterminowymi jest znaczne, elastyczność reagowania przedsiębiorstwa i możliwości
pozyskania kapitałów zmiennych muszą być duże w celu uzyskiwania pożądanej płynności
finansowej27.
Przy strategii agresywnej poziom kapitału obrotowego netto zbliża się o zera lub może
przyjąć wartości ujemne. Oznacza to, że zdecydowana większość lub nawet wszystkie aktywa
obrotowe są finansowane zobowiązaniami bieżącymi. Może również nastąpić naruszenie
reguły bankowej (kapitał obrotowy netto < 0), w następstwie czego część aktywów trwałych
25 J. Ostaszewski, Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru…, op.cit., s. 194. 26 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej, Difin, Warszawa 2009,
s. 142. 27 Ibidem, s. 142.
17
jest pokryta zobowiązaniami krótkoterminowymi. Przy takiej agresywnej strategii ryzyko
finansowe pomiotu gospodarczego rośnie i może dojść do sytuacji, w której spłata
zobowiązań krótkoterminowych będzie wymagać upłynnienia aktywów trwałych.
Zastosowanie tej strategii powoduje pogorszenie płynności finansowej. Pozytywną stroną
strategii agresywnej jest znaczne obniżenie kosztów korzystania z kapitałów (koszt
korzystania ze zobowiązań krótkoterminowych jest niższy od kosztu użycia
długoterminowych kredytów lub pożyczek). Utrzymywanie ujemnego kapitału obrotowego
netto wymaga stałego, częstego odnawiania zobowiązań o charakterze krótkoterminowym. W
sytuacji wystąpienia trudności w pozyskaniu nowych źródeł kapitału, przedsiębiorstwo może
być zmuszone do szybkiego upłynnienia części składników aktywów trwałych na pokrycie
zobowiązań krótkoterminowych, co niekoniecznie będzie łatwe do realizacji bez poniesienia
straty na sprzedaży tych aktywów.
Wielkość kapitału obrotowego netto jest zatem ważnym wskaźnikiem płynności, gdyż
określa poziom ryzyka utraty płynności przez przedsiębiorstwo. Z badań empirycznych
wynika, że przedsiębiorstwa, które trwale utraciły zdolność do regulowania swoich
zobowiązań, wskutek czego upadły, wykazywały przez dłuższy czas (4 lata) ujemny kapitał
obrotowy28.
28 K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa…, op.cit., s. 180.
18
2. Metody oceny płynności finansowej
2.1. Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o płynności finansowej
Sprawozdawczość finansowa jest usystematyzowanym zbiorem informacji o sytuacji
finansowej i wynikach działalności podmiotu gospodarczego. Sprawozdanie finansowe jest w
praktyce jednostek gospodarczych zakończeniem i ukoronowaniem prac działu finansowo-
księgowego za dany rok obrotowy. Następnym etapem wykorzystującym informacje ze
sprawozdań finansowych jest etap analizy i oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostek
gospodarczych. Rzetelność analizy zależy od wiarygodności danych sprawozdawczych oraz
od profesjonalnego odczytania informacji ukształtowanych przez zasady (politykę)
rachunkowości29.
Zgodnie z art. 45 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z
2016 r. poz. 1047) roczne sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa obejmuje bilans,
rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych, zestawienie zmian w kapitale
własnym oraz informację dodatkową obejmującej wprowadzenie do sprawozdania
finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Spółki publiczne notowane mogą
sporządzać sprawozdania jednostkowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami
Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) zatwierdzonymi przez Unię Europejską, gdzie
odpowiednikiem bilansu jest sprawozdanie z sytuacji finansowej, odpowiednikiem rachunku
zysków i strat – sprawozdanie z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów,
odpowiednikiem rachunku przepływów pieniężnych – sprawozdanie z przepływów
pieniężnych, odpowiednikiem zestawienia zmian w kapitale własnym - sprawozdanie ze
zmian w kapitałach.
Dla oceny płynności finansowej najbardziej użyteczne są: bilans i rachunek przepływów
pieniężnych30. Bilans, będący zestawieniem na dany moment aktywów i pasywów stanowi
podstawę do statycznej oceny płynności finansowej. Z kolei rachunek przepływów
pieniężnych ukazuje wpływy i wydatki gotówkowe w danym okresie, dzięki czemu stanowi
podstawę sformułowania dynamicznej oceny płynności finansowej.
Ograniczoną przydatność w ocenie płynności finansowej podmiotu gospodarczego
posiada rachunek zysków i strat, który prezentuje wynik finansowy przedsiębiorstwa (zysk
29 I. Olchowicz, A. Tłaczała, Sprawozdawczość finansowa według krajowych i międzynarodowych standardów,
Difin, Warszawa 2008, s.11. 30 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 31.
19
lub stratę) osiągnięty w danym okresie. Rachunek zysków i strat jest sporządzany według
zasady memoriałowej w związku z czym zyski nie są równoważne nadwyżce gotówkowej
wygenerowanej w danym okresie. Przychody i koszty przypisuje się w nim do okresu którego
dotyczą bez względu na moment wypływu środków finansowych. W konsekwencji powstają
rozbieżności pomiędzy przychodami a wpływami gotówkowymi oraz pomiędzy kosztami a
wydatkami. Pomimo rozbieżności pomiędzy rachunkiem zysków i strat a rachunkiem
przepływów pieniężnych, wynik finansowy może być traktowany jako jeden z wyznaczników
sytuacji płatniczej przedsiębiorstwa zwłaszcza w długim okresie31.
W ocenie płynności finansowej mogą być również wykorzystywane informacje
dodatkowe do sprawozdania finansowego prezentujące32:
zobowiązania warunkowe, w tym udzielone gwarancje i poręczenia,
podział zobowiązań długoterminowych wg przewidywanego okresu spłaty,
propozycje dotyczące sposobu podziału zysku za rok obrotowy,
poniesione w ostatnim roku i planowane na następny rok nakłady na aktywa trwałe,
objaśnienie struktury środków pieniężnych przyjętych do rachunku przepływów
pieniężnych.
W dalszej części niniejszego podrozdziału zostaną bardziej szczegółowo omówione dwa
elementy sprawozdania finansowego, tj. bilans i rachunek przepływów pieniężnych, będące
podstawowym źródłem informacji nieodzownych do oceny płynności finansowej
przedsiębiorstwa.
Bilans - uważany za kluczowy element sprawozdania finansowego - jest
usystematyzowanym zestawieniem składników majątkowych (aktywów) i źródeł ich
finansowania (pasywów), sporządzonym na określony moment (z uwzględnieniem zysku lub
straty). Załącznik nr 1 do Ustawy o rachunkowości szczegółowo określa strukturę bilansu
przedsiębiorstwa (innego niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji). Układ bilansu
sporządzonego według MSSF jest podobny do bilansu sporządzonego według krajowych standardów,
jednakże w standardach międzynarodowych nie został określony wzór sprawozdań finansowych, co
pozwala na pewną swobodę w kształtowaniu ich struktury33.
Po stronie aktywów składniki majątkowe wykazuje się w kolejności zwiększającego się
stopnia płynności: najpierw wykazuje się majątek trwały, który cechuje się najmniejszą
płynnością, a następnie majątek obrotowy – poczynając od zapasów, poprzez należności
31 Ibidem, s. 31. 32 Ibidem, s. 32. 33 M. Iwanicz-Drozowska, Zarządzanie finansowe bankiem, PWE, Warszawa 2005, s. 38.
20
krótkoterminowe, aż do inwestycji krótkoterminowych (w tym gotówki), które charakteryzują
się największą płynnością. Specyficznym elementem majątku obrotowego, ujętym w odrębnej
grupie, są krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Pasywa uszeregowane są natomiast
zgodnie z zasadą rosnącego stopnia wymagalności. W pierwszej kolejności wykazywany jest
kapitał własny, a następnie kapitały obce długoterminowe i krótkoterminowe. W tym
przypadku największą wymagalność, tj. najkrótszy okres zwrotu posiadają kapitały obce
długoterminowe. Najmniejszą wymagalnością charakteryzują się zaś kapitały własne.
Układ bilansu daje możliwość porównania składników majątkowych o określonym
stopniu płynności z pasywami o odpowiadającym im stopniu wymagalności. Porównując
aktywa krótkoterminowe o okresie upłynnienia do 1 roku ze zobowiązaniami
krótkoterminowymi o wymagalności do 1 roku uzyskujemy obraz płynności
krótkoterminowej przedsiębiorstwa. Porównując aktywa trwale o najmniejszej płynności z
kapitałem własnym uzyskujemy obraz płynności długoterminowej34.
Obraz płynności finansowej ustalony na podstawie bilansu ma charakter statyczny,
ponieważ ukazuje go wyłącznie na dzień sporządzenia bilansu. Przy uwzględnieniu
zmienności wielkości składników aktywów i pasywów, relacje określające płynność będą
ulegały zmianie w każdym momencie sporządzenia bilansu, co pozwala obserwować
tendencje w zakresie płynności finansowej35.
Ocena płynności finansowej na podstawie wielkości zawartych w bilansie w praktyce
okazuje się niewystarczająca. Przyjęte zasady księgowania i określania wartości bilansowej
zasobów mogą zniekształcać rzeczywisty stan płynności finansowej. Dlatego wyjątkowe
znaczenie w tej ocenie odgrywa rachunek przepływów pieniężnych36 określający zdolność
przedsiębiorstwa do generowania nadwyżek środków pieniężnych, które mają zasadniczy
wpływ na jego płynność.
Rachunek przepływów pieniężnych ukazuje wpływy i wydatki środków pieniężnych
występujące w działalności gospodarczej w danym okresie. Zgodnie z Ustawą o
rachunkowości rachunek przepływów pieniężnych może być sporządzony według dwóch
metod37:
metody pośredniej, której punktem wyjścia jest zysk netto,
34 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 32. 35 Ibidem, s. 32-33. 36 M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszaw, 1998, s. 35. 37 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 31.
21
metody bezpośredniej – w której zestawia się ze sobą dwa strumienie pieniężne:
wpływy i wydatki.
Struktura rachunku przepływu pieniężnych w każdej z wymienionych metod została
określona w Załączniku nr 1 do Ustawy o rachunkowości. Dodatkowo w Krajowym
Standardzie Rachunkowości nr 1 „Rachunek przepływów pieniężnych” określono
szczegółowe zasady sporządzania rachunku przepływów pieniężnych, zapewniając
porównywalność danych, ponieważ wyeliminował on skutki stosowania różnych rozwiązań
przy ujmowaniu operacji i zdarzeń tego samego rodzaju. Ustawowy kształt sprawozdania
wyodrębnia wpływy i wydatki środków pieniężnych w trzech rodzajach działalności:
operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.
Działalność operacyjna jest związana z wytwarzaniem i sprzedażą produktów i usług
oraz nabywaniem materiałów i towarów. W tym obszarze strumieni po stronie wpływów
rejestruje się wszystkie wpłaty od odbiorców z tytułu sprzedaży produktów raz inne wpływy,
np. odszkodowania, czynsze dzierżawne. Po stronie wypływów pieniądza ujmuje się wydatki
na regulowanie zobowiązań wobec dostawców, wypłaty wynagrodzeń, zapłaty podatków i
inne wydatki gotówkowe przedsiębiorstwa.
Sfera inwestycyjna jest związana ze strumieniem pieniądza, który jest wygenerowany w
wyniku określonych działań mających na celu zmianę posiadania składników majątkowych,
tj. nieruchomości, rzeczy ruchomych, praw majątkowych, itp. Wszystkie te strumienie
pieniężne są następstwem zmian struktury aktywów przedsiębiorstwa.
Działalność finansowa jest głównie związana z ze strukturą kapitału (pasywów). Dane
przedsiębiorstwo posiadające z określoną strukturę kapitału, jest z jednej strony zobowiązane
do dokonywania pewnych płatności (spłata kredytów bankowych wraz z odsetkami,
dywidendy), z drugiej strony w analizowanym okresie można uzyskać dodatkowe strumienie
finansowe, które zmieniają dotychczasowy stan kapitałów (uzyskanie kredytów,
podwyższenie kapitału zakładowego)38.
Kategorią wynikową rachunku przepływów pieniężnych są przepływy pieniężne netto,
stanowiące różnicę pomiędzy wpływami i wypływami środków pieniężnych dokonanymi w
trakcie okresu sprawozdawczego. Przepływy pieniężne netto mogą przybrać postać nadwyżki
środków pieniężnych, kiedy różnica ta jest dodatnia, albo niedoboru, w sytuacji gdy różnica
jest ujemna, tj. wypływy przewyższają wpływy.
38 Ibidem s. 31.
22
2.2. Analiza wstępna płynności finansowej
Analiza wstępna bilansu polega na porównaniu wielkości sprawozdawanych z danymi
okresów ubiegłych lub z planem finansowym oraz na wzajemnym porównywaniu wielkości
sprawozdawanych danego okresu powiązanych ze sobą w określony sposób, co pozwala na
formułowanie wniosków. W analizie wstępnej wykorzystuje się dwie metody badawcze:
badanie dynamiki (inaczej analiza pozioma lub porównawcza) oraz badanie struktury danych
(inaczej analiza pionowa).
Badanie dynamiki polega na porównaniu danych w odniesieniu do poprzedniego okresu
lub w stosunku do planu, ustalenie tempa wzrostu (spadku) poszczególnych składników
sprawozdania finansowego oraz ocenie zaistniałych zmian. Analiza porównawcza pozwala
również określić kierunki i tempo rozwoju przedsiębiorstwa. Jeśli analiza obejmuje kilka
okresów, można na jej podstawie określić tendencje rozwojowe i ich nasilenie w
poszczególnych okresach39.
Badanie struktury polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych pozycji
składowych sprawozdania finansowego w określonej pozycji łącznej obejmującej całość
pozycji szczegółowych badanego sprawozdania finansowego. Analiza pionowa daje
orientację odnośnie rangi objętych badaniem składników sprawozdania finansowego i o ich
zmianach strukturalnych40.
Z punktu widzenia płynności finansowej istotne znaczenie ma wielkość i struktura
aktywów obrotowych, tj. zapasów, należności krótkoterminowych, inwestycji
krótkoterminowych oraz krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych. Z
wyszczególnionych składników największą płynność mają środki pieniężne i aktywa
pieniężne. Za składniki majątkowe o równie wysokiej płynności uznaje się papiery
wartościowe takie jak, akcje, obligacje, bony skarbowe, czeki i weksle. Najmniejszą
płynnością spośród aktywów obrotowych charakteryzują się zapasy, w ramach których mogą
występować trudno zbywalne materiały i półprodukty.
Istotny wpływ na płynność finansową ma również struktura pasywów, ze szczególnym
uwzględnieniem podstawowej charakterystyki rodzajowej kapitałów: własnych i obcych,
długo- i krótkoterminowych. Udział kapitałów obcych w ogólnej sumie kapitałów wyraża
zadłużenie przedsiębiorstwa. Wysoki udział kredytów i pożyczek w łacnej kwocie pasywów
może spowodować trudności płatnicze przedsiębiorstwa. Z kolei duży udział kapitałów
39 A. Kusak, Płynność finansowa…., op.cit., s. 33. 40 Ibidem, s. 33.
23
własnych w ogólnej strukturze kapitałów oznacza duży zakres samofinansowania i mocną
pozycję finansową przedsiębiorstwa. Udział kapitałów długo- i krótkoterminowych w
wewnętrznej strukturze kapitałów obcych ma również istotne znaczenie w ocenie płynności
finansowej. Zwiększenie udziału zobowiązań krótkoterminowych oznacza wzrost obciążeń
płatniczych o krótkim okresie spłaty, co może spowodować napięcie w regulowaniu
bieżących płatności. Korzystnym zjawiskiem z tego punktu widzenia jest wzrost udziału
kapitałów długoterminowych, bowiem wraz ze wzrostem kapitałów długoterminowych
zmniejsza się ryzyko utraty płynności.
Analiza wstępna bilansu opiera się na wskaźnikach struktury i wskaźnikach dynamiki
poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. Wskaźniki struktury wyraża się jako stosunek
każdej pozycji aktywów i pasywów do ogólnej sumy bilansowej i wyraża się w procentach.
Wskaźniki dynamiki ustala się jako stosunek poszczególnych pozycji bilansowych aktywów i
pasywów do ich stanu początkowego i również wyraża się w procentach41.
Analiza rachunku przepływów pieniężnych służy do strumieniowej (dynamicznej) oceny
płynności finansowej i w związku z tym stanowi uzupełnienie analizy danych bilansowych,
która przedstawia płynność finansową w ujęciu statycznym. Ujęcie strumieni pieniężnych
występujących w badanym okresie sprawozdawczym daje dużą użyteczność rachunku
przepływów pieniężnych w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa.
Analiza przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej pozwala na ocenę
samowystarczalności pieniężnej tej podstawowej działalności przedsiębiorstwa.
Występowanie dodatniej kwoty przepływów pieniężnych netto z tej działalności jest
zjawiskiem korzystnym i świadczy o generowaniu nadwyżki pieniężnej powstałej w wyniku
przewagi wpływów nad wydatkami. Dalsza analiza (na podstawie rachunku przepływów
pieniężnych sporządzonego metodą bezpośrednią) może udzielić odpowiedzi na pytanie w
jaki sposób została osiągnięta nadwyżka z działalności operacyjnej i czy źródłem zwiększenia
nadwyżki gotówkowej był wzrost wpływów ze sprzedaży, czy też oszczędności w zakresie
poniesionych wydatków.
Z kolei porównanie zysku na prowadzonej działalności operacyjnej z nadwyżką
przepływów pieniężnych prowadzi do stwierdzenia, w jakiej wysokości osiągnięte zyski mają
pieniężny charakter. Niskie wpływy gotówkowe przy osiąganiu wysokich zysków stają się
41 Ibidem, s. 35-36.
24
niebezpieczne dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i wymagają dokładniejszej analizy i
wyjaśnienia przyczyn takiej sytuacji42.
Działalność inwestycyjna przedsiębiorstwa przejawia się w nabywaniu i zbywaniu
aktywów trwałych, inwestycji oraz aktywów finansowych. Ujemne przepływy pieniężne z
działalności inwestycyjnej świadczą o wyższych wydatkach na tę działalność w stosunku do
osiągniętych wpływów. Dodatni przepływy pieniężne w działalności inwestycyjnej mogą
natomiast świadczyć o wyprzedaży aktywów, która często jest podejmowana w przypadku
trudności finansowych przedsiębiorstwa. Nadwyżka pieniężna z tej działalności może
również pochodzić z dochodów osiąganych z tytułu wcześniejszych inwestycji, nabywanych
aktywów finansowych, czy udzielonych długoterminowych pożyczek.
Analiza przepływów pieniężnych z działalności finansowej pozwala uzyskać informacje
dotyczące źródeł finansowania działalności oraz obciążeń, jakie w związku z ich
wykorzystaniem ponosi przedsiębiorstwo. Z tej części rachunku przepływów pieniężnych
można się dowiedzieć m.in.43:
w jakiej sytuacji i jak często podmiot wykorzystuje zewnętrzne źródła finansowania,
czy przedsiębiorstwo obsługuje zewnętrzne źródła finansowania i jakie stanowią one
obciążenie w bieżącym okresie,
w jakiej relacji pozostają względem siebie spłaty dotychczasowych zobowiązań i
zaciągnięte nowe zobowiązania finansowe,
w jaki sposób wykorzystywane są pozyskiwane źródła finansowania (pętla
zadłużenia).
O płynności finansowej świadczy stopień pokrycia wydatków nadwyżką pieniężną
osiągniętą w działalności operacyjnej. Im większy stopień pokrycia wydatków z tytułu
realizowanej inwestycji, spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek, wypłaconej dywidendy
czy naliczonych odsetek, tym większy poziom samowystarczalności finansowej
przedsiębiorstwa. Niski poziom samowystarczalności rodzi większe zapotrzebowanie na
zewnętrzne źródła finansowania.
Analiza wstępna rachunku przepływów pieniężnych obejmuje również analizę zmian
strukturalnych i dynamicznych przepływów pieniężnych. W przypadku oceny płynności
analiza ta koncentruje się na tych pozycjach rachunku przepływów pieniężnych, których
wielkość lub zmiana ma wpływ na sytuację przedsiębiorstwa.
42 Ibidem, s. 38 43 Ibidem, s. 39-40.
25
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej =
aktywa obrotowe – należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy
zobowiązania krótkoterminowe – zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy
+ rezerwy krótkoterminowe + rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe
2.3. Statyczne metody pomiaru płynności finansowej
2.3.1. Tradycyjne mierniki płynności finansowej
Pomiar płynności finansowej w przedsiębiorstwie służy ocenie skuteczności zarządzania
płynnością oraz ocenie ryzyka jej utraty. Jednocześnie dla podmiotów zewnętrznych, które
najczęściej są aktualnymi lub potencjalnymi wierzycielami przedsiębiorstwa, dostarcza
informacji na temat ryzyka związanego ze współpracą z nim44.
Wskaźniki finansowe to wielkości liczbowe wyrażające relacje, miedzy elementami
działalności finansowej45. Najpopularniejsze statyczne wskaźniki płynności finansowej to46:
wskaźnik bieżącej płynności (current ratio, wskaźnik płynności 3-go stopnia),
wskaźnik płynności przyspieszonej (quick ratio, wskaźnik szybki, wskaźnik płynności
2-go stopnia),
wskaźnik środków pieniężnych (wskaźnik gotówkowej płynności, wskaźnik wysokiej
płynności, wskaźnik 1-go stopnia).
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej, który wyraża się następującym wzorem47:
, (2.1)
informuje ile razy aktywa krótkoterminowe są większe od bieżących pasywów, czyli w jakiej
części przedsiębiorstwo jest stanie zaspokoić roszczenia wierzycieli z posiadanego płynnego
majątku. A. Kusak podaje zmodyfikowana wersję wzoru 2.1, gdzie w liczniku zamiast
aktywów krótkoterminowych występują całe aktywa obrotowe48.
W literaturze przedmiotu nie ma zgodności co do optymalnej wartości tego wskaźnika i
w zależności od źródła norma kształtuje się w przedziale (1,6-1,9)49 lub jest uzależniona od
branży, w której funkcjonuje przedsiębiorstwo i zawiera się w przedziale (1,2-2,0)50. Wartość
poniżej dolnej granicy przedziału może świadczyć o zbyt niskim poziomie płynności i
problemach ze spłatą wymagalnych zobowiązań. Zbyt wysoka wartość wskaźnika płynności
44 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk.
K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 35. 45 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 175. 46 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 35. 47 Ibidem, s. 36. 48 A. Kusak, Weryfikacja wskaźników płynności, [w:] Studia i Materiały – Wydział Zarządzania UW, nr 2/2005,
s.76. 49 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 201 50 A. Kusak, Weryfikacja wskaźników płynności…, op.cit., s.76.
26
Wskaźnik płynności przyspieszonej =
aktywa krótkoterminowe – zapasy – rozliczenia międzyokresowe
pasywa bieżące
Wskaźnik środków pieniężnych = inwestycje krótkoterminowe
zobowiązania krótkoterminowe
bieżącej informuje o zbyt dużym zaangażowaniu środków w aktywa obrotowe, co może
prowadzić do utraty potencjalnych zysków z zainwestowania kapitału w lokatę lub inne
przedsięwzięcie.
Wskaźnik płynności przyspieszonej jest udoskonaloną formą wskaźnika płynności
bieżącej, gdyż uwzględnia pomniejszenie aktywów krótkoterminowych o ich najmniej płynną
część, czyli o zapasy (które nie są możliwe do szybkiego upłynnienia bez naruszenia podstaw
egzystencji przedsiębiorstwa) i rozliczenia międzyokresowe. Wskaźnik płynności
przyspieszonej można wyliczyć według wzoru51:
. (2.2)
Rekomendowane w literaturze przedmiotu wartości wskaźnika płynności przyspieszonej
zawierają się w przedziale (0,9-1,5), przy czym według M. Zaleskej dla przedsiębiorstw
handlowych optymalna wielkość tego wskaźnika powinna wynosić 0,752. Jeżeli szybki
wskaźnik płynności jest niski, a bieżący wskaźnik płynności wysoki, może to oznaczać, że
przedsiębiorstwo utrzymuje zbyt duży poziom zapasów53.
Wskaźnik środków pieniężnych, który wyraża się następującym wzorem54:
, (2.3)
pokazuje jaki jest stopień pokrycia pasywów bieżących przez środki pieniężne i papiery
wartościowe przeznaczone do obrotu znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorstwa. Wartość
wskaźnika informuje o tym, jaka część zobowiązań bieżących może być uregulowana
natychmiast. W literaturze jego optymalna wartość waha się w przedziale 0,05-0,3555.
Niekiedy w liczniku zamiast inwestycji krótkoterminowych przyjmuje się środki pieniężne,
ale w przedsiębiorstwach będących częścią grupy kapitałowej gdzie stosowany jest cash
pooling wskaźnik ten nie oddawałby rzeczywistego poziomu płynności.
51 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 37. 52 Ibidem, s. 37. 53 J. Ostaszewski, T. Cicirko. K. Kreczmańska-Gigol, P. Russel, Finanse spółki akcyjnej…, op.cit., s. 202 54 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit, s.38. 55 Ibidem, s. 38.
27
2.3.2. Mierniki płynności strukturalnej
Wskaźniki płynności strukturalnej służą pomiarowi zdolności do szybkiej zamiany
aktywów na środki pieniężne bez utraty wartości tych aktywów. Można wyróżnić trzy grupy
wskaźników płynności strukturalnej56:
wskaźniki struktury aktywów ogółem,
wskaźniki struktury aktywów trwałych,
wskaźniki struktury aktywów obrotowych.
Do pomiaru płynności strukturalnej mogą służyć następujące wskaźniki struktury
aktywów ogółem57:
wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem (WSA1):
A
ATWSA 1 , (2.4)
gdzie:
AT – aktywa trwałe,
A – aktywa ogółem,
wskaźnik udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem (WSA2):
A
AOWSA 2 , (2.5)
gdzie:
AO – aktywa trwałe,
A – aktywa ogółem.
Obydwa wskaźniki mogą przyjmować wartości z przedziału (0,1], przy czym tym lepsza
płynność strukturalna przedsiębiorstwa, im niższa wartość wskaźnika udziału aktywów
trwałych w aktywach ogółem oraz wyższa wartość wskaźnika udziału aktywów obrotowych
w aktywach ogółem. Interpretację wartości tych wskaźników zamieszczono w tabeli 2.
Tabela 2 Interpretacja wskaźników struktury aktywów ogółem
Wartość Poziom płynności strukturalnej
WSA1 WSA2
(0;0,25] bardzo dobry bardzo zły
[0,26;0,34) dobry zły
[0,34;0,50) średni średni
[0,50;0,75) zły dobry
[0,75;1] bardzo zły bardzo dobry
Źródło: K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład finansowy w
Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa 2015, s. 177.
56 Ibidem, s. 43. 57 K. Kreczmańska-Gigol, Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej…, op.cit., s. 176.
28
Do oceny płynności strukturalnej tylko w odniesieniu do aktywów trwałych
przedsiębiorstwa służą następujące wskaźniki płynności strukturalnej58:
wskaźnik udziału wartości niematerialnych i prawnych w aktywach trwałych ogółem
(WAT1):
AT
WNiPWAT 1 , (2.6)
gdzie:
WNiP – wartości niematerialne i prawne,
AT – aktywa trwałe,
wskaźnik udziału rzeczowych aktywów trwałych w aktywach trwałych ogółem
(WAT2):
AT
RzATWAT 2 , (2.7)
gdzie:
RzAT – rzeczowe aktywa trwałe,
AT – aktywa trwałe,
wskaźnik udziału należności długoterminowych w aktywach trwałych ogółem
(WAT3):
AT
NDWAT 3 , (2.8)
gdzie:
ND – należności długoterminowe,
AT – aktywa trwałe,
wskaźnik udziału długoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach
trwałych ogółem (WAT4):
AT
RMDWAT 4 , (2.9)
gdzie:
RMD – długoterminowe rozliczenia międzyokresowe,
AT – aktywa trwałe.
Wymienione powyżej wskaźniki struktury aktywów trwałych mogą teoretycznie przybierać
wartości z przedziału (0;1], przy czym im wyższa wartość WAT1 i WAT4, tym gorsza płynność
strukturalna oraz im wyższa wartość WAT2 i WAT3, tym lepsza płynność strukturalna.
58 Ibidem , s 177-178.
29
Kolejna grupa wskaźników płynności strukturalnej odnosi się do aktywów obrotowych i
obejmuje następujące wskaźniki59:
wskaźnik udziału zapasów w aktywach obrotowych (WAO1):
AO
ZWAO 1 , (2.10)
gdzie:
Z – zapasy,
AO – aktywa obrotowe,
wskaźnik udziału należności krótkoterminowych w aktywach obrotowych (WAO2):
AO
NKWAO 2 , (2.11)
gdzie:
NK – należności krótkoterminowe,
AO – aktywa obrotowe,
wskaźnik udziału inwestycji krótkoterminowych w aktywach obrotowych (WAO3):
AO
IKWAO 3 , (2.12)
gdzie:
IK – inwestycje krótkoterminowe,
AO – aktywa obrotowe,
wskaźnik udziału krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych w aktywach
obrotowych (WAO4):
AO
RMKWAO 4 , (2.13)
gdzie:
RMK – krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe,
AO – aktywa obrotowe.
Wskaźniki struktury aktywów obrotowych mogą teoretycznie przybierać wartości z
przedziału (0;1], przy czym im wyższa wartość WAO1 i WAO4, tym gorsza płynność
strukturalna oraz im wyższa wartość WAO2 i WAO3, tym lepsza płynność strukturalna.
59 Ibidem, s. 178-179.
30
2.3.3. Mierniki płynności potencjalnej
Miary płynności potencjalnej można podzielić na miary zewnętrznej płynności
potencjalnej (która nie zależy od przedsiębiorstwa) i miary indywidualnej płynności
potencjalnej (na którą przedsiębiorstwo ma wpływ)60. W ramach oceny zewnętrznej płynności
potencjalnej należy wziąć pod uwagę ogólne warunki ekonomiczne, politykę kredytową
banków, sytuację na rynku finansowym oraz warunki rynkowe związane z działalnością
przedsiębiorstwa. Do oceny wpływu czynników zewnętrznych na płynność potencjalną
można przyjąć następujące wskaźniki61:
wskaźnik syntetyczny koniunktury gospodarczej GUS,
wskaźnik ryzyka Inturum Justitia,
wyniki analizy ryzyka krajów Euler Hermes.
Wpływ czynników wewnętrznych na płynność potencjalną można mierzyć czterema
grupami wskaźników62:
wskaźnikami wiarygodności przedsiębiorstwa,
wskaźnikami wypłacalności przedsiębiorstwa,
wskaźnikami zdolności kredytowej przedsiębiorstwa,
wskaźnikami potencjału zabezpieczeń.
Oceny wiarygodności podmiotu gospodarczego (czyli określenia, czy podmiot
gospodarczy jest godny zaufania, a z tym wiążą się między innymi jego zwyczaje płatnicze)
można dokona na podstawie:
opinii kontrahentów przedsiębiorstwa,
opinii o przedsiębiorstwie na rynku (m.in. BIK, biura informacji gospodarczej,
wywiadownie handlowe, rejestr dłużników niewypłacalnych w KRS).
Jeśli przedsiębiorstwo jest niewiarygodne, to nawet jeśli jego sytuacja finansowa jest
dobra, to nie ma szans na uzyskanie finansowania w banku. Jeśli zatem wynik oceny
wiarygodności będzie negatywny, to można automatycznie ocenić sama płynność
potencjalną, bez potrzeby oceny sytuacji finansowej i jakości zabezpieczeń63.
Wypłacalność, w odniesieniu do przedsiębiorstw, oznacza sytuację finansową,
pozwalającą terminowo spłacać zadłużenie64. Do oceny wypłacalności przedsiębiorstwa
60 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 62. 61 Ibidem, s.63. 62 Ibidem, s.63. 63 Ibidem, s.64. 64 Słownik finansów i bankowości ,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 482.
31
WOZ = zobowiązania ogółem
suma pasywów
WZKZ = zobowiązania ogółem
kapitał własny
WSZ = zobowiązania powyżej 1 roku
zobowiązania ogółem
WSKS = zobowiązania długoterminowe
kapitał własny
stosuje się wskaźniki zadłużenia (inaczej wskaźniki struktury kapitału). Mogą one znaleźć
także zastosowanie jako wskaźniki płynności potencjalnej, ponieważ aby przedsiębiorstwo
było w stanie szybko pozyskać zewnętrzne źródła finansowania, to poza warunkiem
konicznym, jakim jest wiarygodność, przedsiębiorstwo musi być wypłacalne.
Wśród wskaźników płynności potencjalnej badających poziom wypłacalności
przedsiębiorstwa można wymienić następujące:
wskaźnik ogólnego zadłużenia (WOZ)65:
, (2.14)
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (WZKW)66:
, (2.15)
wskaźnik struktury zobowiązań (WSZ)67:
, (2.16)
wskaźnik struktury kapitału stałego (WSKS)68:
. (2.17)
W tabeli 3 przedstawiono zalecane wartości oraz interpretację wartości wskaźników
płynności potencjalnej badających poziom wypłacalności przedsiębiorstwa.
Tabela 3 Wskaźniki płynności potencjalnej badające poziom wypłacalności przedsiębiorstwa
Nazwa wskaźnika Zalecana wartość Interpretacja wartości wskaźnika
WOZ 0,57-0,67 Płynność potencjalna jest dobra jeśli wartość wskaźnika jest niższa
od 0,67
WZKZ <1 Płynność potencjalna jest dobra jeśli wartość wskaźnika jest niższa
niż 1
WSZ - Im wyższa wartość wskaźnika, tym lepsza płynność potencjalna
przedsiębiorstwa
WSKS 0,5-1,0 Jeśli wartość wskaźnika jest wyższa od 1, to płynność potencjalna
jest zła
Źródło: K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red.
nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 65.
Również wskaźniki zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu (tj. wskaźniki badające
zdolność do spłaty zaciągniętych zobowiązań kredytowych wraz z odsetkami i innymi
65 red. J. Ostaszewski, Finanse, Difin, Warszawa 2013, s. 495. 66 K. Kreczmańska-Gigol, Pomiar płynności finansowej..., op.cit., s. 65. 67 Ibidem, s.65. 68 Ibidem, s.65.
32
WPZRzAT = rzeczowe aktywa trwałe
zobowiązania długoterminowe
kosztami) mogą znaleźć zastosowanie jako wskaźniki płynności potencjalnej badające
zdolność kredytową przedsiębiorstwa. Z uwagi na fakt, iż są one zazwyczaj wyliczane przez
analityka bankowego przy ubieganiu się przedsiębiorstwa o kredyt i w publicznie dostępnym
sprawozdaniu finansowym nie ma wszystkich informacji, na podstawie których można by je
obliczyć, nie będą one szczegółowo omawianie w niniejszym podrozdziale.
Zgodnie z prawem bankowym, banki mogą żądać od kredytobiorców i pożyczkobiorców
ustanowienia zabezpieczeń na majątku przedsiębiorstwa. Banki preferują zabezpieczenia
rzeczowe z uwagi na fakt, iż w przypadku upadłości dłużnika zabezpieczenie rzeczowe
zostaje wyłączone z masy upadłości. Zatem z punktu widzenia płynności potencjalnej
posiadanie zabezpieczenia ewentualnych przyszłych zobowiązań jest warunkiem posiadania
płynności potencjalnej.
Wskaźnik poziomu zadłużenia rzeczowych aktywów trwałych (WPZRzAT), który wyraża
się następującym wzorem69:
, (2.18)
można zastosować jako wskaźnik płynnosci potencjalnej odnoszący się do potencjału
zabezpieczeniowego. Im wyższa wartość tego wskaźnika, tym lepsza płynność potencjalna.
Jeśli przedsiębiorstwo jest wiarygodne, wypłacalne, ma zdolność kredytową i ma
zabezpieczenie nowego zobowiązania, to ma indywidualną płynność potencjalną. Ponadto
jeśli wpływ sytuacji makroekonomicznej n płynność potencjalną jest neutralny lub
pozytywny, to przedsiębiorstwo ma ogólną płynność potencjalną i może liczyć na szybkie
pozyskanie zewnętrznego finansowania, a w konsekwencji zachowanie płynności płatniczej70.
2.4. Dynamiczne mierniki płynności finansowej
2.4.1. Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych
Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych zalicza się do grupy dynamicznych
mierników płynności finansowej, które bazują na przepływach pieniężnych wykazanych w
rachunku przepływów pieniężnych. Pomiar płynności finansowej w ujęciu dynamicznym
pozwala na zbadanie mechanizmów wywołujących zmiany posiadanych wielkości zasobów
pieniężnych oraz pozwala zidentyfikować najważniejsze segmenty działalności
69 Ibidem, s.67. 70 Ibidem, s.67.
33
Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej =
przepływy pieniężne z działalności operacyjnej
przepływy pieniężne z działalności operacyjnej + wpływy z działalności inwestycyjnej +
wpływy z działalności finansowej
Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej =
zysk netto
przepływy pieniężne z działalności operacyjnej
Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej =
przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej
przepływy pieniężne z działalności operacyjnej i finansowej
przedsiębiorstwa generujące wpływy i wydatki środków pieniężnych, jak również ich relacje i
wpływ na osiągany zysk71.
Wskaźniki struktury przepływów pieniężnych ukazują udział określonych elementów
przepływów gotówkowych w wygospodarowanej nadwyżce pieniężnej. Do tej grupy
wskaźników zalicza się m.in.72:
wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności
operacyjnej,
wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej,
wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej.
Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej
wyraża się następującym wzorem73:
. (2.19)
Charakteryzuje on zdolność przedsiębiorstwa do generowania gotówki z działalności
podstawowej. Wartość tego wskaźnika w dużym stopniu zależy od branży.
Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej,
obliczany jest zgodnie z poniższym wzorem74:
. (2.20)
Im większe wartości przyjmuje ten wskaźnik, tym w większym stopniu zysk netto
przekłada się na środki pieniężne przedsiębiorstwa, co jest sytuacją pożądaną.
Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej przedstawia możliwość pokrycia
wydatków inwestycyjnych nadwyżką uzyskaną z działalności operacyjnej i finansowej.
Sposób jego wyliczenia przedstawia poniższy wzór75:
, (2.21)
71 K. Białas, Rola dynamicznych wskaźników płynności finansowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem, [w:]
Finanse i prawo finansowe. Journal of Finance and Financial Law, 2017 , nr 1(13) (e-czasopismo), s. 9-10. 72 E. Mioduchowska-Jarosiewicz, Ocena przepływów pieniężnych w grupach kapitałowych, [w:] Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 737, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 56/2012,
Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2012, s. 161. 73 Ibidem, s. 162. 74 Ibidem, s. 162. 75 Ibidem, s. 162.
34
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży =
nadwyżka gotówkowa z działalności operacyjnej
wartość sprzedaży
Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku =
nadwyżka gotówkowa z działalności operacyjnej
aktywa ogółem
Wartość wskaźnika finansowania działalności inwestycyjnej powinna wynosić 1 lub
więcej, świadcząc o tym, że przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć wydatki inwestycyjne. W
Polsce jednak częstą sytuacją jest wykorzystywanie środków pieniężnych zgromadzonych w
poprzednich okresach, co może powodować, że wskaźnik ten będzie osiągał niski poziom76.
2.4.2. Wskaźniki wydajności gotówkowej
Wskaźniki wydajności gotówkowej obrazują zdolność generowania nadwyżki
gotówkowej w działalności operacyjnej, a zatem wyrażają zdolności płatnicze
przedsiębiorstwa. Wskaźniki te mogą mieć następującą postać:77
jako wskaźnik wydajności gotówkowej na tle sprzedaży:
, (2.22)
jako wskaźnik wydajności gotówkowej na tle aktywów ogółem:
. (2.23)
W pierwszym ujęciu wskaźnik obrazuje zdolność sprzedaży do generowania nadwyżki
operacyjnej (tj. nadwyżkę pieniężną uzyskaną z 1 zł wartości sprzedaży). Im wyższa wartość
wskaźnika wydajności gotówkowej sprzedaży, tym prowadzona działalność operacyjna jest
bardziej efektywna w ujęciu gotówkowym.
Drugi z wymienionych wskaźników ukazuje zdolność majątku (aktywów)
przedsiębiorstwa do generowania nadwyżki operacyjnej. Jednocześnie tak ustalony wskaźnik
odzwierciedla zdolność przedsiębiorstwa do generowania nadwyżki operacyjnej przez całość
kapitałów (własnych i obcych).
2.4.3. Wskaźniki wystarczalności gotówkowej
Wskaźniki wystarczalności gotówkowej stanowią kolejną grupę mierników płynności
finansowej ustalanych na podstawie rachunku przepływów pieniężnych. Informują one o
tym, czy gotówka generowana w działalności podstawowej jest odpowiednio duża w relacji
76 http://www.findict.pl/academy/analiza_finansowa/analiza_wskaznikowa/wskazniki_cash_flow.php 77 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 55.
35
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych =
gotówka netto z działalności operacyjnej
zobowiązania długoterminowe
Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej =
gotówka netto z działalności operacyjnej
spłata zobowiązań długoterminowych +wypłata dywidend + zakup majątku trwałego
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem =
gotówka netto z działalności operacyjnej
zobowiązania ogółem
do różnych wydatków i zobowiązań przedsiębiorstwa78. Wśród wskaźników wystarczalności
gotówkowej można wymienić następujące79:
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem,
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych,
wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej,
wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej,
wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych.
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem wyraża się
następującym wzorem80:
. (2.24)
Informuje on o zdolności przedsiębiorstwa do spłacania jego zobowiązań, natomiast
odwrotność tego wskaźnika obrazuje w jakim czasie zobowiązania te mogłyby być
uregulowane z działalności operacyjnej. W praktyce krajów zachodnich ten wskaźnik jest
wykorzystywany do prognozowania bankructwa81.
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych
informuje, czy zasoby gotówki wygospodarowane z działalności podstawowej są
wystarczające do spłaty zobowiązań w okresie dłuższym niż rok bilansowy. Sposób
wyliczenia tego wskaźnika przedstawia poniższy wzór82:
. (2.25)
Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej jest obliczany według
następującego wzoru83:
. (2.26)
Mierzy on ogólną zdolność przedsiębiorstwa do regulowania rocznych wydatków na raty
kredytów długoterminowych, wypłatę dywidendy oraz zakup majątku trwałego z gotówki
78 M. Sierpinska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1998, s. 54. 79 Ibidem, s. 53. 80 Ibidem, s. 53. 81 Ibidem, s. 54. 82 Ibidem, s. 53.
36
Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej =
gotówka netto z działalności operacyjnej
środki trwałe + inwestycje +pozostałe aktywa + kapitał obrotowy
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych =
gotówka netto z działalności operacyjnej
wydatki na środki trwałe
uzyskanej z działalności operacyjnej. Ukazuje on zatem bieżącą politykę finansową
przedsiębiorstwa. Jeśli jest on równy lub wyższy od 1, to przedsiębiorstwo nie ma potrzeby
sięgania po dodatkowe źródła finansowania zewnętrznego lub po gotówkę uzyskaną ze
sprzedaży majątku trwałego.
Wskaźnik reinwstycji gotówki operacyjnej jest użyteczny do określenia, w jakiej relacji
do aktywów trwałych i kapitału obrotowego pozostają operacyjne wpływy gotówkowe, które
zostały zatrzymane w przedsiębiorstwie i zainwestowane w celu odtworzenia aktywów oraz
na rozszerzenie działalności podstawowej. Można go obliczyć według wzoru84:
. (2.27)
Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej kształtujący się na poziomie 8-10% jest
uważany za ogólnie satysfakcjonujący85.
Ostatni z omawianych w niniejszym podrozdziale wskaźników, który wyraża się
następującym wzorem86:
, (2.28)
świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania środków trwałych ze swego dochodu
gotówkowego, bez konieczności pozyskiwania zewnętrznego finansowania.
Wskaźniki wystarczalności gotówkowej pokazują zdolność przedsiębiorstwa do
sfinansowania głównych grup wydatków nadwyżką gotówkowa generowaną na działalności
operacyjnej. Wskaźniki na poziomie powyżej 1 oznaczają samowystarczalność
przedsiębiorstwa w pokryciu tych wydatków. Im wyższy wskaźnik, tym łatwiejsze
samofinansowanie tych wydatków. Wskaźniki na poziomie poniżej 1 oznaczają potrzebę
pozyskania dodatkowych zewnętrznych źródeł finansowania lub osiągniecie wpływów z
działalności inwestycyjnej. Zwykle jednak jest to związane ze wzrostem zadłużenia, co
będzie skutkować wzrostem obciążeń płatniczych w przyszłych okresach87.
83 Ibidem, s. 53. 84 Ibidem, s. 53. 85 Ibidem, s.55. 86 Ibidem, s. 53. 87 A. Kusak, Płynność finansowa…, op.cit., s. 56-57.
37
3. Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa Alma Market S.A. w
restrukturyzacji
3.1. Charakterystyka badanego przedsiębiorstwa
Alma Market S.A. rozpoczęła działalność 2 stycznia 1991 r. pod nazwą F.H.
„KrakChemia” S.A. w wyniku przekształcenia państwowego Przedsiębiorstwa Handlu
Chemikaliami „Chemia” w Krakowie. W KRS jako podstawowy przedmiot działalności
Spółki widnieje handel detaliczny artykułami spożywczymi. Od 28 lipca 1994 r. Spółka jest
notowana na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
W analizowanym okresie (lata 2016-2016) Spółka była podmiotem dominującym Grupy
Kapitałowej Alma Market S.A., w skład której wchodziły m.in.: Krakowski Kredens Tradycja
Galicyjska Spółka Akcyjna (przedmiot działalności: handel detaliczny i hurtowy artykułami
spożywczymi marki własnej), Paradise Group Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
(przedmiot działalności: sprzedaż detaliczna i dystrybucja artykułów luksusowych), Alma
Development Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
Do 15 września 2016 r. Alma Market S.A. prowadziła detaliczną działalność handlową
(sieć delikatesów) w Krakowie, Tarnowie, Nowym Targu, Warszawie, Piasecznie,
Pruszkowie, Konstancinie – Jeziorna, Poznaniu, Wrocławiu, Rybniku, Gdyni, Sopocie,
Katowicach, Bydgoszczy, Łodzi, Zielonej Górze, Opolu, Rzeszowie, Lubinie, Lublinie,
Częstochowie, Szczecinie, Olsztynie, Gdańsku, Węgrzcach k. Krakowa. W lipcu 2016 r.
Spółka świętowała otwarcie 50 sklepu, natomiast na koniec 2016 r. posiadała jedynie 9
obiektów handlowych realizujących sprzedaż. Ograniczenie działalności i związane z nim
likwidacje sklepów oraz zwolnienia pracowników były skutkiem problemów finansowych
Spółki przegrywającej konkurencję z bardzo szybko rozwijającymi się sieciami dyskontów,
które wprowadziły ofertę wyższą jakościowo, w tym krótkie serie produktów luksusowych.
Biorąc pod uwagę rząd wielkości obrotów (ok. 1 mld zł rocznie), delikatesy nie były w stanie
wynegocjować tak dobrych warunków zakupowych jak duże sieci dyskontowe czy duże sieci
supermarketów. Latem ubiegłego roku media informowały o pustych półkach w Almie i
nieuregulowanych płatnościach. Spółka tłumaczyła się wówczas restrukturyzacją firmy i
twardymi, biznesowymi negocjacjami z dostawcami. Okazało się jednak, że Alma jest
poważnie zadłużona.
W dniu 15 września 2016 r. Alma Market S.A złożyła wniosek o otwarcie postępowania
sanacyjnego (będącego formą postępowania restrukturyzacyjnego, którego celem jest
38
reorganizacja działania firmy, aby przywrócić jej rynkową konkurencyjność), co czasowo
pozwoliło jej uchronić się przed egzekucją. W związku z tym, że postępowanie sanacyjne nie
zostało otwarte w terminie trzydziestu dni od dnia złożenia wniosku, Zarząd Spółki z
przyczyn formalnych 14 października 2016 r. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Decyzja
o jego złożeniu była podyktowana względami prawnymi i nie wpływała na wniosek o
otwarcie postępowania sanacyjnego. W niniejszym wniosku Spółka podtrzymała i poparła
jednocześnie wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego. W dniu 15 grudnia
2016 r. Sąd Rejonowy w Krakowie - Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i
restrukturyzacyjnych - wydał postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego Alma
Market S.A., jednocześnie oddalając wnioski o upadłość Spółki (wniosek wierzyciela z dnia
20 września 2016 r. i wniosek Spółki z 14 października 2016 r.), co wiązało się ze zmianą jej
nazwy na Alma Market S.A. w restrukturyzacji.
Plan restrukturyzacji Spółki nie został zrealizowany, ponieważ w dniu 30 stycznia 2017 r.
zarządca masy sanacyjnej złożył w Sądzie wniosek o umorzenie postępowania sanacyjnego88.
W dniu 10 lutego 2017 r. Sąd wydał postanowienie o umorzeniu postępowania sanacyjnego
Spółki. Aby zabezpieczyć przedsiębiorstwo przed egzekucją Zarząd Spółki w dniu 14 lutego
2017 r. złożył w Sądzie Rejonowym dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie, VIII Wydział
Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych, w związku z wydanym
postanowieniem o umorzeniu postępowania sanacyjnego, uproszczony wniosek o ogłoszenie
upadłości Spółki obejmującej likwidację jej majątku.
3.2. Analiza struktury i dynamiki bilansu
Załącznik nr 1 zawiera jednostkowy bilans Alma Market S.A. (w restrukturyzacji) w
latach 2013-2016. Analizując dane bilansowe Spółki można łatwo zauważyć spadek sumy
bilansowej w 2015 r. i w 2016 r., co wskazuje na kurczenie się majątku przedsiębiorstwa i
ograniczanie skali działalności. Uwagę zwraca również ujemna wartość kapitału własnego na
koniec 2016 r., będąca skutkiem straty finansowej poniesionej w 2016 r., która przekraczała
wartość kapitału własnego z końca 2015 r.
W tabeli 4 zaprezentowano wskaźniki struktury i dynamiki aktywów, natomiast w tabeli
5 zostały zaprezentowane wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016.
Tabela 4 Wskaźniki struktury i dynamiki aktywów w latach 2014-2016 (wartości w %)
88 prawdopodobnie z uwagi na brak środków na prowadzenie postępowania sanacyjnego (źródło internetowe:
http://www.forbes.pl/delikatesy-alma-upadna-nie-bedzie-planu-naprawczego,artykuly,210785,1,1.html)..
39
AKTYWA
Udział na
koniec
2014 r.
Udział na
koniec
2015 r.
Udział na
koniec
2016 r.
Dynamika
2014/2013
Dynamika
2015/2013
Dynamika
2016/2013
Aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe 23,4 16,3 38,5 92,0 54,6 67,0
Nieruchomości inwestycyjne 6,5 4,8 8,0 110,8 69,7 60,0
Aktywa niematerialne 0,4 0,4 0,5 92,7 72,0 52,0
Inwestycje w jednostkach zależnych 36,3 35,0 17,6 100,0 82,4 21,5
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 3,8 9,1 11,0 100,6 208,5 130,3
Aktywa finansowe
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 3,8 7,2 11,5 95,6 156,2 128,5
Należności handlowe oraz pozostałe należności 0,0 0,0 0,0 100,0 NA 100,0
Razem aktywa finansowe 3,8 7,3 11,5 95,6 156,6 128,5
Razem aktywa trwałe 74,2 72,8 87,1 97,9 82,1 50,9
Aktywa obrotowe
Zapasy 15,9 17,3 4,4 109,2 101,7 13,3
Aktywa finansowe
Należności handlowe oraz pozostałe należności 8,7 8,6 7,5 122,1 102,8 46,8
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 1,2 1,3 1,0 90,0 83,1 34,9
Razem aktywa finansowe 9,9 9,8 8,6 117,1 99,7 44,9
Razem aktywa obrotowe 25,8 27,2 12,9 112,1 100,9 24,9
RAZEM AKTYWA 100,0 100,0 100,0 101,2 86,5 44,9
Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w
restrukturyzacji za lata 2014-2016
Tabela 5 Wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016 (wartości w %)
PASYWA
Udział na
koniec
2014 r.
Udział na
koniec
2015 r.
Udział na
koniec
2016 r.
Dynamika
2014/2013
Dynamika
2015/2013
Dynamika
2016/2013
KAPITAŁ WŁASNY
Kapitał własny przypadający na akcjonariuszy Spółki 38,0 21,0 -33,0 95,1 44,9 -36,5
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania finansowe
Kredyty i pożyczki 15,1 13,2 0,8 82,0 61,2 1,9
Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 0,5 0,5 0,7 81,3 62,7 44,0
Razem zobowiązania finansowe 15,6 13,6 1,4 81,9 61,2 3,3
Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego 0,4 2,1 3,3 88,2 381,3 310,0
Rezerwy na pozostałe zobowiązania i obciążenia 0,1 3,7 1,5 139,9 3337,4 690,1
Razem zobowiązania długoterminowe 16,1 19,4 6,2 82,4 84,7 14,0
Zobowiązania krótkoterminowe
Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 35,0 43,0 82,8 120,2 126,0 126,0
Kredyty i pożyczki 10,7 14,8 36,9 106,5 125,8 162,9
Razem zobowiązania finansowe 45,7 57,7 119,7 116,7 125,9 135,5
Rezerwy na pozostałe zobowiązania i inne obciążenia 0,1 1,8 7,0 253,8 2710,9 5387,0
Razem zobowiązania krótkoterminowe 45,9 59,6 126,8 116,9 129,7 143,2
Razem zobowiązania 62,0 79,0 133,0 105,4 114,7 100,1
RAZEM ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY 100,0 100,0 100,0 101,2 86,5 44,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w
restrukturyzacji za lata 2014-2016
Z danych zebranych w tabelach 4 i 5 dla oceny płynności finansowej wynikają
następujące wnioski:
udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem nieznacznie wzrósł z 25,8% na
koniec 2014 r. do 27,2% na koniec 2015 r., a następnie istotnie spadł do poziomu
12,9% na koniec 2016 r. (co było głównie spowodowane spadkiem zapasów w
związku z zamykaniem placówek handlowych). Mniejszy udział aktywów
obrotowych jest niekorzystny z punktu widzenia płynności finansowej.
40
corocznie wzrastał udział zobowiązań w całości pasywów z 62% na koniec 2014 r. do
133% na koniec 2016 r. (kiedy to zobowiązania Spółki przekroczyły jej majątek o
33%). Jest to bardzo niekorzystna zmiana z punktu widzenia płynności finansowej.
coroczny wzrost zobowiązań krótkoterminowych przy spadku aktywów obrotowych
oznacza pogorszenie pokrycia tych zobowiązań przez aktywa krótkoterminowe, a tym
samym pogorszenie sytuacji płatniczej,
spadek krótkoterminowych należności handlowych i pozostałych należności przy
wzroście krótkoterminowych zobowiązań krótkoterminowych i pozostałych
zobowiązań oznacza pogorszenie relacji tych należności do zobowiązań, co jest
niekorzystne z punktu widzenia płynności finansowej,
coroczny spadek środków pieniężnych i ich ekwiwalentów przy corocznym wzroście
zobowiązań krótkoterminowych powoduje pogorszenie pokrycia zobowiązań
krótkoterminowych najbardziej płynnymi aktywami co oznacza zwiększenie ryzyka
trudności płatniczych w odniesieniu do już wymagalnych zobowiązań
krótkoterminowych.
Dokonana na podstawie wstępnej analizy bilansu ogólna ocena zmiany sytuacji płatniczej
przedsiębiorstwa w latach 2014-2016 jest niekorzystna, przy czym szczególnie istotne
pogorszenie płynności finansowej nastąpiło w 2016 r.
3.3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych
Załącznik nr 2 zawiera rachunek przepływów pieniężnych Alma Market S.A. (w
restrukturyzacji) w latach 2013-2016. Na jego podstawie można zauważyć, iż w
analizowanym okresie stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec
każdego roku był ujemny i za wyjątkiem 2016 r. odnotowywano zmniejszenie stanu środków
pieniężnych netto.
Tabela 6 Główne obszary rachunku przepływów pieniężnych w latach 2014-2016
Obszary rachunku przepływów pieniężnych [ tys.zł ] 2014 2015 2016
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 23 002 11 122 -1 831
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej -1 217 4 201 38 539
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej -22 492 -18 741 -32 058
Zwiększenie/(Zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych -707 -3 418 4 650
Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na początek okresu -16 286 -16 993 -20 411
Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec okresu -16 993 -20 411 -15 761 Źródło: Opracowanie własne na podstawie jednostkowych sprawozdań finansowych Alma Market S.A. w
restrukturyzacji za lata 2014-2016
W tabeli 6 zostały zaprezentowane główne pozycje rachunku przepływów pieniężnych w
badanym okresie. Analizując przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej,
41
inwestycyjnej i finansowej można wyciągnąć następujące wnioski na potrzeby oceny
płynności finansowej:
rok 2014 jest sygnałem zbliżających się trudności płatniczych przedsiębiorstwa
(dodatnie strumienie pieniężne z działalności operacyjnej nie pozwalają w pełni na
pokrycie wydatków z tytułu realizowanych inwestycji i obsługi zadłużenia),
w 2015 r. można zauważyć pogorszenie sytuacji płynnościowej – Spółka pokrywa
wydatki na działalność finansową ze środków wypracowanych z działalności
operacyjnej i inwestycyjnej oraz posiłkuje się kredytem w rachunku bieżącym,
w 2016 r. Spółka zmaga się z poważnymi problemami finansowymi - spłata
dotychczasowych kredytów jest finansowana ze sprzedaży majątku, brak płynności
potencjalnej.
Dokonana na podstawie wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych ogólna
ocena płynności finansowej przedsiębiorstwa jest negatywna. Coroczny spadek strumieni
pieniężnych z działalności operacyjnej, przy braku samowystarczalności pieniężnej
podstawowej działalności w 2016 r., jak również coroczny wzrost wypływów pieniężnych
netto z działalności finansowej, wskazują na systematyczne pogarszanie się sytuacji płatniczej
badanej spółki.
3.4. Ocena wskaźnikowa płynności finansowej
Na podstawie danych zawartych w jednostkowych sprawozdaniach finansowych Alma
Market S.A. (w restrukturyzacji) za rok 2014, 2015 i 2016 zostały policzone wskaźniki
płynności finansowej, szczegółowo opisane w drugim rozdziale niniejszej pracy.
Wskaźnikowa ocena płynności finansowej zostanie poprzedzona analizą kapitału
obrotowego netto. W tabeli 7 przedstawiono wielkość kapitału obrotowego netto, który w
badanym okresie przyjmował ujemne wartości, co wskazuje na wysoki poziom ryzyka utraty
płynności przez przedsiębiorstwo. Przypadek Alma Market S.A. potwierdza zatem wyniki
badań empirycznych, według których przedsiębiorstwa, które trwale utraciły zdolność do
regulowania swoich zobowiązań, wskutek czego upadły, wykazywały przez dłuższy czas
ujemny kapitał obrotowy.
Tabela 7 Wartość kapitału obrotowego netto w latach 2014-2016
Wartości w tys. PLN 2014 2015 2016
Kapitał obrotowy netto -117 497 -161 975 -295 141 Źródło: Opracowanie własne
W tabeli 8 zostały zaprezentowane wartości wskaźników płynności płatniczej, które w
badanym okresie kształtowały się poniżej dolej granicy wartości referencyjnych, co świadczy
42
o niewystarczającym pokryciu zobowiązań krótkoterminowych aktywami płynnymi. Ponadto,
malejące w czasie wartości tych wskaźników wskazują na systematyczne pogarszanie się
płynności finansowej przedsiębiorstwa.
Tabela 8 Wartości tradycyjnych wskaźniki płynności w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
Wskaźnik bieżącej płynności finansowej 0,56 0,46 0,10
Wskaźnik płynności przyspieszonej 0,22 0,17 0,07
Wskaźnik środków pieniężnych 0,03 0,02 0,01 Źródło: Opracowanie własne
Wartości wskaźników służących pomiarowi zdolności do szybkiej zamiany aktywów
na środki pieniężne bez utraty wartości tych aktywów przedstawiono w tabeli 9. Wskaźniki
struktury aktywów ogółem obrazują bardzo zły poziom płynności strukturalnej, przy istotnym
jego pogorszeniu na koniec 2016 r. W latach 2014-2015 w strukturze aktywów trwałych
dominowały inwestycje długoterminowe, z których część została sprzedana w 2016 r., dzięki
czemu do Spółki napłynął strumień środków pieniężnych.
Tabela 9 Wartości wskaźników płynności strukturalnej w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
WSA 1 0,74 0,73 0,87
WSA 2 0,26 0,27 0,13
WAT 1 0,01 0,01 0,01
WAT 2 0,32 0,22 0,44
WAT 3 0,00 0,00 0,00
WAT 4 0,05 0,13 0,13
Udział inwestycji długoterminowych
w aktywach trwałych 0,63 0,65 0,43
WAO 1 0,62 0,64 0,34
WAO 2 0,33 0,31 0,58
WAO 3 0,05 0,05 0,08
WAO 4 0,01 0,01 0,00
Wskażniki struktury aktywów ogółem
Wskaźniki struktury aktywów trwałych
Wskaźniki struktury aktywów obrotowych
Źródło: Opracowanie własne
Z kolei analizując strukturę aktywów obrotowych, można zauważyć ich poprawę w
2016 r. względem lat poprzednich (spadek udziału zapasów, wzrost udziału należności i
inwestycji długoterminowych), co było z jednej strony spowodowane ograniczeniem
działalności (stąd zmniejszenie zapasów, które wpłynęło na wzrost wskaźnika udziału
należności krótkoterminowych, na skutek spadku aktywów obrotowych), a z drugiej strony
wpływem gotówki ze wspomnianej sprzedaży inwestycji długoterminowych.
43
W tabelach 10 i 11 zostały zaprezentowane wskaźniki płynności potencjalnej,
określające, czy przedsiębiorstwo, które nie posiada środków pieniężnych lub nie jest w stanie
szybko upłynnić innych aktywów, jest zdolne do szybkiego pozyskania zewnętrznych źródeł
finansowania. Analizując zmiany tych wskaźników w czasie można generalnie zauważyć
systematyczne pogarszanie się poziomu płynności potencjalnej, przy czym zasadniczo ich
wartości kształtują się poza przedziałami wartości referencyjnych. Wyjątkiem jest wskaźnik
ogólnego zadłużenia, który na koniec 2014 r. wskazywał na dobrą płynność potencjalną
(<0,67) oraz wskaźnik struktury kapitału stałego, który na koniec 2015 r., który mieścił się w
przedziale zalecanych wartości [0,5-1]. Z uwagi na ujemny poziom kapitału własnego na
koniec 2016 r. wskaźnik zadłużenia kapitału własnego oraz struktury kapitału własnego
przyjmowały ujemne wartości, co świadczy o braku płynności potencjalnej.
Tabela 10 Wartości wskaźników wypłacalności w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
WOZ 0,62 0,79 1,33
WZKW 1,63 3,76 -4,03
WSZ 0,26 0,25 0,05
WSKS 0,42 0,93 -0,19 Źródło: Opracowanie własne
Warto również zwrócić uwagę na zmiany wartości wskaźnika poziomu zadłużenia
rzeczowych aktywów trwałych, który spada na koniec 2015 r. względem końca 2014 r.
(pogorszenie płynności potencjalnej), a następnie istotnie wzrasta na koniec 2016 r. Ten
wzrost nie odzwierciedla jednak polepszenia płynności strukturalnej, ale jest skutkiem
zmniejszenia mianownika wskaźnika WPZRzAT (zobowiązania długoterminowe)
spowodowanego wypowiedzeniem przez bank PKO BP umów kredytowych z powodu
zagrożenia upadłością Alma Market w listopadzie 2016 r. Również ten fakt wskazuje, iż
Spółka nie posiada płynności potencjalnej.
Tabela 11 Wartości wskaźnika potencjału zabezpieczeń w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
WPZRzAT 1,45 0,84 6,23 Źródło: Opracowanie własne
Omówione powyżej statyczne mierniki płynności finansowej jednoznacznie obrazują
systematyczne pogarszanie się płynności finansowej Spółki w badanym okresie, przy czym na
ich podstawie można stwierdzić, że już w 2014 r. ocena płynności finansowej
przedsiębiorstwa była negatywna.
W dalszej części niniejszego podrozdział zostaną zaprezentowane mierniki
pozwalające ocenić płynność finansową w ujęciu dynamicznym.
44
W tabeli 12 zestawiono wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych.
Coroczny spadek wartości wskaźnika wypracowania przepływów pieniężnych z działalności
operacyjnej wskazuje na malejące możliwości przedsiębiorstwa do generowania gotówki z
działalności podstawowej, przy czym w 2016 r. przyjmuje on wartość mniejszą od zera z
uwagi na ujemne przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej. Również wskaźnik
udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej spada w 2015 r.
wzglądem 2014 r., jak również w obu tych latach przyjmuje wartości ujemne, co nie jest
sytuacją pożądaną. Ogromny wzrost tego wskaźnika w 2016 r. nie świadczy bynajmniej o
poprawie stopnia w jakim zysk netto przekłada się na środki pieniężne Spółki, tylko jest
skutkiem sposobu jego kalkulacji (wysoka strata netto jest dzielona przez ujemne przepływy
pieniężne netto z działalności operacyjnej). Z kolei wskaźnik finansowania działalności
inwestycyjnej został policzony tylko dla 2014 r., ponieważ w kolejnych latach w wyniku
sprzedaży majątku przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej były dodatnie,
więc nie można go wówczas zinterpretować. Wartość wskaźnika finansowania działalności
inwestycyjnej świadczy o tym, że w 2014 r. przedsiębiorstwo nie było w stanie pokryć
wydatków inwestycyjnych z wygenerowanych w tym roku strumieni pieniężnych z
działalności operacyjnej i finansowej.
Tabela 12 Wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
Wskaźnik zdolności wypracowania przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej 0,46 0,32 -0,04
Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej -0,41 -8,84 108,04
Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej -2,39 NA NA Źródło: Opracowanie własne
Zaprezentowane w tabeli 13 wskaźniki wydajności gotówkowej wskazują na malejące
w kolejnych latach możliwości finansowania różnych wydatków przez przedsiębiorstwo, a
tym samym na spadek w ujęciu gotówkowym efektywności prowadzonej przez nie
działalności operacyjnej, co ma przełożenie na pogorszenie zdolności płatniczej.
Tabela 13 Wartości wskaźników wydajności gotówkowej w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
Wskaźnik wydajności gotówkowej na tle sprzedaży 0,02 0,01 0,00
Wskaźnik wydajności gotówkowej na tle aktywów ogółem 0,04 0,02 0,00 Źródło: Opracowanie własne
W tabeli 14 przedstawiono, jak kształtowały się wartości wskaźników wystarczalności
gotówkowej w badanym okresie. Na ich odstawie można zauważyć coroczny spadek
zdolności do sfinansowania różnych grup wydatków nadwyżką gotówkową generowaną z
podstawowej działalności. Poza jednym wyjątkiem wskaźniki wystarczalności gotówkowej
przyjmowały wartości poniżej 1, co oznaczało potrzebę pozyskania dodatkowych
45
zewnętrznych źródeł finansowania lub osiągnięcia wpływów z działalności inwestycyjnej. Na
skutek ujemnych przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej osiągniętych w
2016 r. wartości wskaźników wskaźniki wystarczalności gotówkowej w tym roku były
mniejsze od zera. Generalnie, gotówka generowana w badanym okresie w działalności
podstawowej była niewystarczająca w relacji do wydatków i zobowiązań spółki, co świadczy
o niskiej płynności płatniczej.
Tabela 14 Wartości wskaźników wystarczalności gotówkowej w latach 2014-2016
Nazwa wskaźnika 2014 2015 2016
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem 0,06 0,03 -0,01
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych 0,24 0,11 -0,11
Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej 0,55 0,36 -0,04
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych 1,58 0,67 -0,18 Źródło: Opracowanie własne
Reasumując, ocena wskaźników płynności finansowej badanego przedsiębiorstwa
zarówno w ujęciu statycznym i dynamicznym wskazuje na systematyczne pogarszanie się
płynności finansowej Spółki. Ponadto, można stwierdzić, że już na koniec 2014 r. sytuacja
płynnościowa Alma Market S.A. była trudna, a niska zdolność go generowania gotówki z
działalności operacyjnej dodatkowo ją pogłębiała.
46
Zakończenie
W niniejszej pracy dokonano oceny płynności finansowej Alma Market S.A. w latach
2014-2016 w oparciu o analizę bilansu i rachunku przepływów pieniężnych, a także przy
wykorzystaniu wskaźników badających płynność finansową w ujęciu statycznym (w podziale
na grupy wskaźników: płynności płatniczej, płynności strukturalnej i płynności potencjalnej)
oraz w ujęciu dynamicznym (w podziale na grupy wskaźników: struktury przepływów
pieniężnych, wydajności gotówkowej i wystarczalności gotówkowej). Analiza została
przeprowadzona przy wykorzystaniu danych zawartych w jednostkowych sprawozdaniach
finansowych Spółki za rok 2014, 2015 i 2016.
Prezentację otrzymanych w trakcie badań wyników poprzedzono omówieniem
zagadnień wprowadzających w rozważaną tematykę. I tak na wstępnie przedstawiono istotę
płynności finansowej - rozważanej w rożnych aspektach działalności podmiotu
gospodarczego. Obszerny fragment pracy został poświęcony opisowi metod oceny płynności
finansowej przedsiębiorstwa, które następnie zostały wykorzystane w kolejnej - empirycznej
części niniejszej pracy.
Analizie poddano przedsiębiorstwo, które w drugiej połowie 2016 r. przechodziło
poważne trudności finansowe, skutkujące złożeniem przez jego Zarząd w lutym 2017 r.
wniosku o upadłość likwidacyjną, aby sprawdzić, czy utrata płynności finansowej była
główna przyczyną niewypłacalności przedsiębiorstwa, prowadzącej do jego upadłości.
Wyniki badania wskazują na systematyczne pogarszanie się sytuacji płynnościowej
przedsiębiorstwa od 2014 r. zarówno w obszarze płynności płatniczej, strukturalnej, jak i
potencjalnej, przy czym już w 2014 r. ogólna ocena płynności finansowej była negatywna i
już wówczas prawie wszystkie wskaźniki płynności kształtowały się poniżej zalecanych
wartości. Analiza rachunku przepływów pieniężnych wykazała, że gotówka generowana w
działalności podstawowej nie była wystarczająca na pokrycie wydatków na inwestycje i
obsługę zadłużenia, w związku z czym w 2015 r. i 2016 r. przedsiębiorstwo, przy braku
płynności potencjalnej, musiało wyprzedawać majątek, aby uzyskać środki na spłatę
zobowiązań.
W opinii autora to właśnie niska zdolność do generowania gotówki z działalności
operacyjnej, a także niska rentowność (ujemny wynik finansowy netto w latach 2014-2016)
były przyczyną pogarszania się kondycji finansowej przedsiębiorstwa, co doprowadziło do
utraty płynności i w konsekwencji do niewypłacalności Spółki (na koniec 2016 r.
zobowiązania przekraczały majątek Spółki). Przypadek badanego przedsiębiorstwa wskazuje,
47
że w dłuższym horyzoncie czasu, bez dodatniej rentowności przetrwanie podmiotu
gospodarczego jest niemożliwe.
48
Bibliografia
Białas K., Rola dynamicznych wskaźników płynności finansowej w zarządzaniu
przedsiębiorstwem, [w:] Finanse i prawo finansowe. Journal of Finance and Financial Law,
2017, nr 1(13) (e-czasopismo)
Cicirko T., Istota płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk.
K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Filipowicz A., Proces zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność
finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Folga J., Istota zarządzania zobowiązaniami handlowymi, [w:] Płynność finansowa
przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Folga J., Kredyt kupiecki jako źródło należności, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa,
red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Iwanicz-Drozowska M., Zarządzanie finansowe bankiem, PWE, Warszawa 2005
Kreczmańska-Gigol K., Istota i uwarunkowania płynności strukturalnej, [w:] O nowy ład
finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red. nauk. J.
Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza, Warszawa
2015
K. Kreczmańska-Gigol, Kapitał obrotowy netto i jego znaczenie dla przedsiębiorstwa, [w:]
Płynność finansowa przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa
2015
Kreczmańska-Gigol K., Pomiar płynności finansowej, [w:] Płynność finansowa
przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Kreczmańska-Gigol K., Środki pieniężne w przedsiębiorstwie, [w:] Płynność finansowa
przedsiębiorstwa, red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015, s. 234.
Kreczmańska-Gigol K., Zarządzanie zapasami, [w:] Płynność finansowa przedsiębiorstwa,
red. nauk. K. Kreczmańska-Gigol, Difin, Warszawa 2015
Kusak A., Płynność finansowa. Analiza i Sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału
Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006
Kusak A., Weryfikacja wskaźników płynności, [w:] Studia i Materiały – Wydział Zarządzania
UW, nr 2/2005
Mioduchowska-Jarosiewicz E., Ocena przepływów pieniężnych w grupach kapitałowych, [w:]
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 737, Finanse, Rynki Finansowe,
Ubezpieczenia nr 56/2012, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2012
Olchowicz I., Tłaczała A., Sprawozdawczość finansowa według krajowych i
międzynarodowych standardów, Difin, Warszawa 2008
Ostaszewski J., Cicirko T., Kreczmańska-Gigol K., Russel P., Finanse spółki akcyjnej, Difin,
Warszawa 2009
Ostaszewski J., Kapitał obrotowy netto w przedsiębiorstwie i metody jego pomiaru, [w:] O
nowy ład finansowy w Polsce. Rekomendacje dla animatorów życia gospodarczego, red.
nauk. J. Ostaszewski, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna wydawnicza,
Warszawa 2015
49
Ostaszewski J. [red.], Finanse, Difin, Warszawa 2013
Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszaw, 1998
Słownik finansów i bankowości ,Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008
Tokarski A., Tokarski M,, Mosionek-Schweda M., Pomiar i cena płynności finansowej
podmiotu gospodarczego, CeDeWu Sp. z o.o.
Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przepływy pieniężne a wartość
dla właścicieli, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003
50
Spis tabel
Tabela 1 Wpływ czynników makroekonomicznych na płynność strukturalną i płynność
potencjalną ............................................................................................................................... 10
Tabela 2 Interpretacja wskaźników struktury aktywów ogółem ............................................. 27
Tabela 3 Wskaźniki płynności potencjalnej badające poziom wypłacalności przedsiębiorstwa
.................................................................................................................................................. 31
Tabela 4 Wskaźniki struktury i dynamiki aktywów w latach 2014-2016 (wartości w %) ...... 38
Tabela 5 Wskaźniki struktury i dynamiki pasywów w latach 2014-2016 (wartości w %) ...... 39
Tabela 6 Główne obszary rachunku przepływów pieniężnych w latach 2014-2016 ............... 40
Tabela 7 Wartość kapitału obrotowego netto w latach 2014-2016 .......................................... 41
Tabela 8 Wartości tradycyjnych wskaźniki płynności w latach 2014-2016 ............................ 42
Tabela 9 Wartości wskaźników płynności strukturalnej w latach 2014-2016 ......................... 42
Tabela 10 Wartości wskaźników wypłacalności w latach 2014-2016 ..................................... 43
Tabela 11 Wartości wskaźnika potencjału zabezpieczeń w latach 2014-2016 ........................ 43
Tabela 12 Wartości wskaźników struktury przepływów pieniężnych w latach 2014-2016 .... 44
Tabela 13 Wartości wskaźników wydajności gotówkowej w latach 2014-2016..................... 44
Tabela 14 Wartości wskaźników wystarczalności gotówkowej w latach 2014-2016 ............. 45
51
Załączniki
Załącznik nr 1
SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ (wartości w tys. PLN)
AKTYWA 2013 2014 2015 2016
Aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe 148 833 136 980 81 224 99 763
Nieruchomości inwestycyjne 34 539 38 261 24 085 20 722
Aktywa niematerialne 2 694 2 496 1 939 1 402
Inwestycje w jednostkach zależnych 212 292 212 302 174 858 45 547
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 21 880 22 009 45 612 28 508
Aktywa finansowe
Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży 23 196 22 167 36 228 29 798
Należności handlowe oraz pozostałe należności 0 0 102 0
Razem aktywa finansowe 23 196 22 167 36 330 29 798
Razem aktywa trwałe 443 434 434 215 364 048 225 740
Aktywa obrotowe
Zapasy 85 124 92 968 86 543 11 301
Aktywa finansowe
Należności handlowe oraz pozostałe należności 41 609 50 821 42 765 19 466
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 7 778 7 002 6 462 2 718
Razem aktywa finansowe 49 387 57 823 49 227 22 184
Razem aktywa obrotowe 134 511 150 791 135 770 33 485
RAZEM AKTYWA 577 945 585 006 499 818 259 225
PASYWA 2013 2014 2015 2016
KAPITAŁ WŁASNY
Kapitał własny przypadający na akcjonariuszy Spółki 233 767 222 261 104 972 -85 417
ZOBOWIĄZANIA
Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania finansowe
Kredyty i pożyczki 107 507 88 120 65 770 2 022
Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 3 878 3 154 2 430 1 706
Razem zobowiązania finansowe 111 385 91 274 68 200 3 728
Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2 731 2 408 10 412 8 466
Rezerwy na pozostałe zobowiązania i obciążenia 554 775 18 489 3 823
Razem zobowiązania długoterminowe 114 670 94 457 97 101 16 017
Zobowiązania krótkoterminowe
Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 170 451 204 880 214 739 214 745
Kredyty i pożyczki 58 719 62 550 73 843 95 673
Razem zobowiązania finansowe 229 170 267 430 288 582 310 418
Rezerwy na pozostałe zobowiązania i inne obciążenia 338 858 9 163 18 208
Razem zobowiązania krótkoterminowe 229 508 268 288 297 745 328 626
Razem zobowiązania 344 178 362 745 394 846 344 643
RAZEM ZOBOWIĄZANIA I KAPITAŁY 577 945 585 006 499 818 259 226
52
Załącznik nr 2
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (wartości w tys. PLN)
2013 2014 2015 2016
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej
Wpływy pieniężne z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych -30 608 -14 566 -16 519 -9 989
Wpływy ze sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych 243 325 3 426 5 697
Nabycie aktywów niematerialnych -860 -272 -344 -295
Wpływy z nieruchomości inwestycyjnych 3 400 3 432 3 028 2 674
Wpływy ze sprzedaży nieruchomości 0 0 10 000 -1 831
Nabycie aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży 0 0 -15 0
Nabycie aktywów finansowych w jednostce zależnej -15 -10 -13 -5
Wpływy ze sprzedaży/likwidacji aktywów finansowych 7 366 0 0 0
Wpływy ze sprzedaży/likwidacji aktywów trwałych 1 200 0 0 23 468
Odsetki otrzymane 18 1 1 11
Dywidendy otrzymane 5 245 9 873 4 637 16 978
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej -14 011 -1 217 4 201 38 539
Przepływy pieniężne z działalności finansowej
Otrzymane kredyty i pożyczki 19 713 13 010 2 567 4 000
Spłata zobowiązań z tytułu czynszu najmu od nieruchomości inwestycyjnej -676 -724 -775 -758
Spłata kredytów i pożyczek -20 928 -27 488 -14 489 -31 088
Odsetki zapłacone -8 640 -6 915 -5 695 -3 944
Inne wydatki finansowe -203 -375 -349 -268
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej -10 734 -22 492 -18 741 -32 058
Zwiększenie/(Zmniejszenie) netto stanu środków pieniężnych -6 873 -707 -3 418 4 650
Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na początek okresu -9 413 -16 286 -16 993 -20 411
Stan środków pieniężnych i kredytu w rachunku bieżącym na koniec okresu -16 286 -16 993 -20 411 -15 761
2013 2014 2015 2016
Zysk za okres 6 584 -9 521 -98 370 -197 818
Korekty: 11288 32523 109 492 195 987
- Podatek dochodowy -309 -257 -11 161 13 415
- Amortyzacja środków trwałych 25 874 26 024 25 445 11 308
- Amortyzacja aktywów niematerialnych 487 470 474 429
- (Zysk)/strata z tytułu sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych -7 247 -213 325 4 886
- Likwidacja środków trwałych 100 32 4 100 11 755
- (Zyski) / Straty z tytułu zmian wartości godziwej aktywów rozliczane przez rachunek
zysków i strat: nie zrealizowane 1 938 -3 339 52 433 75 090
- Przychody z tytułu odsetek -28 -1 -1 -11
- Przychody z tytułu dywidend -5 245 -9 873 -4 637 -16 978
- Koszty odsetek 8 856 7 291 6 044 6 149
- Wynik na działalności inwestycyjnej -3 399 -3 432 -3 029 -2 674
- (Zyski)/straty kursowe -94 213 -31 34
Zmiany stanu kapitału obrotowego:
- Zapasy -17 955 -7 844 6 426 75 242
- Należności handlowe oraz pozostałe należności -9 911 -6 407 7 952 23 400
- Rezerwy 300 741 26 018 -5 621
- Zobowiązania handlowe oraz pozostałe zobowiązania 17 921 29 118 -866 -437
Wpływy pieniężne netto z działalności operacyjnej 17 872 23 002 11 122 -1 831
53
OŚWIADCZENIE AUTORA PRACY DYPLOMOWEJ
pod tytułem ………………………………………………………………………………......................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………… napisanej przez …………………………………………………………………. nr albumu …………………………….. pod kierunkiem ………………………………………………………………………………………………………………….
Świadom(a) odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napisana
przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny
z obowiązującymi przepisami.
Oświadczam również, że przedstawiona praca dyplomowa nie była wcześniej przedmiotem procedur
związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyżej uczelni.
…………………………………… …………………………………………………
Data Podpis autora pracy