![Page 1: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/1.jpg)
‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling:
lessen uit de internationale praktijk
Jaarcongres Stedelijke transformaties22 februari 2018
![Page 2: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/2.jpg)
Actualiteit: enkele quotes uit de media
2
![Page 3: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/3.jpg)
Inleiding: binnenstedelijk bouwen en transformatie (2017)
Hoofdvraag:
Hoe kan worden gestuurd op business cases en alliantievorming om stedelijke gebiedstransformaties mogelijk te maken?
Aandachtspunten:
• Aanleiding en noodzaak gebiedstransformaties? • Overheidsrollen in herontwikkelen stedelijke locaties?• Alternatieve financieringsconstructies en nieuwe instrumenten?• Welke handelingsperspectieven, allianties en financiële afwegingskaders?
3
![Page 4: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/4.jpg)
Inleiding: voortbouwen op kennis
4
![Page 5: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/5.jpg)
Inleiding: naar een handelingsperspectief
1. Kennisdimensie: wat we preciezer kunnen weten…
• Prognoses woningvraag? • Haalbaarheid binnenstedelijke transformatie?
2. Beleidsdimensie: waar we duidelijker voor kunnen kiezen…
• Tempo van woningbouw en transformatie?• Welk soort woningbouw waar en voor wie?
3. Bestuurskundige dimensie: hoe we effectiever kunnen sturen…
• Systeemwijzigingen, markthervormingen, nieuwe instrumenten?• Rollen van overheden in gebiedstransformaties af stemmen?
5
![Page 6: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/6.jpg)
Opbouw presentatie
6
1. Probleemverkenning 2. ‘Nieuwe’ instrumenten
3. Wets- en beleidswijzigingen
4. Stellingen
![Page 7: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/7.jpg)
1. Probleemverkenning
![Page 8: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/8.jpg)
8Bron: PBL (2015)
![Page 9: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/9.jpg)
Probleemverkenning: ontwikkelingen vraagzijde
Vraagzijde woningen en locaties:
• Wat? Meer # woningen nodig, door meer 1-persoonshuishoudens, vanwege (CBS):
• Jongeren hechten later• Meer korte relaties en meer echtscheidingen • Meer alleenstaande ouderen + langer zelfstandig wonend
• Waar? Meer behoefte aan wonen in stedelijke gebieden, maar:
• Niet zozeer trek naar de stad, maar naar totale stedelijke agglomeratie• Studenten + hoogopgeleide starters > hoog-stedelijk • Kleine toename gezinnen hoog-stedelijk (‘bakfietsgezinnen’)• Maar dominante trend dertigers met kinderen + ouderen > laag-stedelijk
9
![Page 10: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/10.jpg)
Probleemverkenning: beleidsambities van overheden
De beleidsambities: meer stedelijk wonen + bouwen in brownfields boven greenfields
Waarom?
10
Agglomeratiekrachtversterken
Meer benutting bestaande
OV-infrastructuur
Reduceren forensenverkeer
Open houdengroene gebieden
Hergebruik bestaand vastgoed:
Gebouwtransformatie
![Page 11: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/11.jpg)
Probleemverkenning: grondproductiekosten
11
Bron: EIB (2014)
![Page 12: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/12.jpg)
Barrières: bij binnenstedelijke transformaties
• Juridische barrières• Lastige en langdurige procedures • Nationale regels (vb. milieunormen)• Lokale regels (vb. parkeernormen)
• Bestuurlijk-organisatorische barrières• Onduidelijke / afwezige omgevingsvisies• Politieke onzekerheid (4-jaarstermijn)• Gebrek aan ambtelijke expertise en continuïteit
• Financiële barrières• Hoge grondproductiekosten• Hoge kosten door grondspeculatie• GREX > hoge dichtheden > niet altijd vraag • Beleggers zijn onzeker over het rendement
12
![Page 13: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/13.jpg)
Handelingsperspectief: in drie stappen
13
![Page 14: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/14.jpg)
1. Verstevigen expertise over instrumentarium, allianties en business cases
2. Geen onnodig bezwarende gemeentelijke normen hanteren• Versnellen/beter afstemmen van procedures (‘ontslakken’)• Flexibeler zijn over parkeernormen
3. Reëel programma van eisen voor planvorming• Geen overmaat aan maatschappelijke functies (‘stapelen van ambities’)• Dogma’s zoals overal 30 % sociale woningbouw loslaten
Gemeentelijke ‘basis op orde’
14
![Page 15: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/15.jpg)
2. ‘Nieuwe’ instrumenten
![Page 16: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/16.jpg)
Instrumentenanalyse vanuit meervoudige rolopvatting
16
Sturen op afstand
Sturen in overleg
![Page 17: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/17.jpg)
Instrumentenanalyse vanuit meervoudige rolopvatting
17
Sturen op afstand
Sturen in overleg
Harde sturing(juridisch/financieel)
Zachte sturing(communicatief/relationeel)
![Page 18: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/18.jpg)
Instrumentenanalyse
18
Stimulerend
Sturen op afstand
Sturen in overleg
Harde sturing(juridisch/financieel)
Zachte sturing(communicatief/relationeel)
Faciliterend
Richtinggevend Regulerend
![Page 19: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/19.jpg)
Instrumentenwaaier (selectie)
19
Stimulerend• Revolverend fonds• Publieke ontwikkelingsmaatschappij• Gebiedsinvesteringszone• Maatschappelijk fonds• Privaat gebiedsinvesteringsfonds• Incentive/up-zoning• Tax increment financing• Crowdfunding• (Eeuwigdurende) erfpacht• Privaat beheer openbare ruimte
Sturen op afstand
Sturen in overleg
Harde sturing(juridisch/financieel)
Zachte sturing(communicatief/relationeel)
Faciliterend• Afstemmen investerings-agenda’s • Ketensamenwerking• Wervende coalitie• Selectie ontwikkelpartner
Richtinggevend
• Gebiedsvisie en planoptimalisatie• Interactieve planvorming• Gebiedsbranding
Regulerend
• Parkeernormen aanpassen• Gebiedsconcessie• Flexibel bestemmingsplan• Stedelijke herverkaveling
Legenda
• Rijp instrument• Groen instrument
![Page 20: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/20.jpg)
1. Casus Bristol Harbourside: lessen
20
Enabling partnership• KvK, grondeigenaren, overheid• financieel en maatschappelijk
draagvlak (vooraf)
Slimme financiering• maatschappelijk (lotterij) fonds• private match-funding (Crest)• win-win publiek en privaat
![Page 21: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/21.jpg)
2. Casus South Lake Union (Seattle)
Zoning-plan
Incentive/up zoning + Ontwikkelbijdrage publieke doelen
21
Vulcan = filantropisch bedrijf• maatschappelijk verantwoord
ondernemen (CSR)• eigen identiteit gebied, geen
franchise winkels
Slimme regulering/financiering• up-zoning & ontwikkelbijdrage• bebouwingshoogte/-dichtheid >
private investering plots
![Page 22: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/22.jpg)
3. Casus Liverpool One
22
Selectie ontwikkelpartner• Coalitie/partner-selectie • EMVI: beste prijs/kwaliteit verhouding
Erfpacht en privaat beheer• Erfpachtconstructies (land lease 250
jaar)• Beheer openbare ruimte: koppeling
wensen beleggers/gebruikers
![Page 23: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/23.jpg)
Nieuwe instrumenten?
23
• Voor ‘groene’ instrumenten zijn een vertaalslag en pilots nodig
1. politieke en economische context2. planningssytemen3. culturele context
• Maar: onderliggende mechanismen zijn interessant en bieden mogelijkheden
Kernvraag blijft: hoe kunnen publieke doelen met private belangen worden verbonden?
• Soms wets- en/of stelselwijzigingen nodig (bijvoorbeeld TIF)
![Page 24: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/24.jpg)
3. Wet- en beleidswijzigingen
![Page 25: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/25.jpg)
25
![Page 26: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/26.jpg)
26
![Page 27: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/27.jpg)
Financiële ondersteuning: breuk en gevolgen
• Breuk: financiële ondersteuning gestopt (en ISV-subsidies drogen op)
• Nieuwe financieringsconstructies?• Alternatieven zijn:
• gefragmenteerd• veelal niet ‘volwassen’ • qua volume onvergelijkbaar met eerdere steun
• Reëel risico: • Onvoldoende vraagontwikkeling om hoge kosten transformatie goed te maken• Zulke gebieden worden dan niet (of langzamer dan gewenst) herontwikkeld
27
![Page 28: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/28.jpg)
4. Stellingen
![Page 29: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/29.jpg)
Stelling 1
29
Partijen moeten meer doen om ‘de basis op orde’ te krijgen
• Verstevigen expertise • Wegnemen bezwarende normen, regels en procedures
• Stel reële eisen in het gebiedsprogramma• Private plannen: meer inbedding politiek-maatschappelijke doelen
![Page 30: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/30.jpg)
Stelling 2
30
Overheden moeten bestaande instrumentarium beter benutten
• Meer handelen vanuit meervoudige rolopvatting• Overwegen nieuwe instrumenten(mix)
![Page 31: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/31.jpg)
Conclusies en perspectieven
31
Rijkssteun blijft noodzakelijk om transformaties te realiseren
• Steun sinds jaren ‘70 doorbroken: veel onhaalbare businesscases• Revolverend denken en maatwerk mogelijk maken• Afwegingskader voor overheidssteun: rijk of regio?
![Page 32: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/32.jpg)
Tot slot
32
TU Delft is pleitbezorger en partner in de versterking experimenteerruimte en kennisnetwerk voor Stedelijke Transformaties• Experimenteerruimte:
• Lerend vermogen stimuleren• Living lab• Monitoring/evaluatie effectiviteit en efficiëntie
• Kennisnetwerkvorming en -integratie• Bestaand kennis- en opleidingen bundelen, plus lacunes opvullen• Inhoudelijke begeleiding en expertise • On-the–job coaching • Universitaire plus praktijkkennis verbinden
![Page 33: ‘Nieuwe’ instrumenten in gebiedsontwikkeling: lessen uit ......Sturen op afstand Sturen in overleg Harde sturing (juridisch/financieel) Zachte sturing ... Stellingen. Stelling](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022050422/5f919e35996eac63843c1cf1/html5/thumbnails/33.jpg)
8. Bijlagen
Dank voor uw aandacht!Volledige rapport lezen?
www.gebiedstransformaties.nlwww.gebiedsontwikkeling.nu
Uw gebiedsopgave [email protected]