arnhem nieuwstraat e.o.schetsontwerp 15 december 2010
i. proces tot nu toe
atelier 1: inspiratie
Kerkpleinrijnkade
rijnpark cultuurkwartier
atelier 2: 4 denkrichtingen
atelier 3: hoofdstructuur en 3 modellen
10 25 50 100 150 m
10 25 50 100 150 m
10 25 50 100 150 m
behoud rijnkade
Jansbeek
informele route
plein
positie b
rug nog niet vast
uit de stad > stadsblokken = primair groen en water, verbinding interessant maar kers op de taart, geen voorwaarde
> voorkom postzegel denken, relatie van dit project met de context blijft essentieel
> cultuur of winkelen is geen doel op zich, denk eerst over de structuur en dan over de functies
> meer aandacht voor openbare ruimte en routes, denk vanuit de straat en niet vanuit de blokken
richting> ontwerp stevige hoofdstructuur> verschillende posities van cultuur binnen hoofdstructuur mogelijk
ii. context en analyse
ON
DE
RW
ER
P: R
uimtelijke visie R
ijnkade Arnhem
N
aam: A
fdeling Stedenbouw
en LandschapD
atum: 21 juli 2010
Versie: 3.2
Ruimtelijke visie
Rijnkade
Co
nc
ep
t
ON
DE
RW
ER
P
Cultuur in R
ijnboog, Kunstencluster
PA
GIN
A
1
Cultuur in Rijnboog Kunstencluster
Doc.nummer: 2009.0.026.026 Zaaknummer: 2008-12-01234
VERSIE 09.04.02 3.23
Bevindingenrapp
ortage
Stadsontwikkeling
ON
DER
WER
P
DIEN
ST
Het proces Stadsblokken-Meinerswijk is tot stand gekomen in samenwerking met de volgende partijen:
Dienst Stadsontwikkeling (SO), Dienst Stadsbeheer (SB), Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (MO),
Aestate, Dietz Communicatie, B+B, Loos&Van Vliet, Impuls, Radboud Universiteit Atrive,
Dolte, Atelier Vrijdag, Nieuwland Advies.
gEmEENTE aRNhEm
Dienst StadsontwikkelingEusebiusbuitensingel 536828 HZ ArnhemPostbus 996800 AB ArnhemTelefoon 026 - 377 33 33Fax 026 - 377 34 50E-mail [email protected] www.arnhem.nl
Bevindingenrapportage
Stadsblokken/meinerswijk21 juli 2009
beleidskaders
MASTERPLAN
De Sint Jansbeek terug in het centrum?!Een studie naar het terugbrengen van de Sint Jansbeek in het centrum van Arnhem
visie rijnkade
singels en rijnkade weer verbonden
delen van de rijnkade met eigen karakter
stedelijk deel tussen roermondsplein en markt
5Concept
aanleg van de Rijnkade en de Weerdjes werd bebouwd met woningen voor arbei-ders. Vanaf dat moment is er sprake van de kade zoals we die vandaag de dag nog kennen, met een hoge en een lage kade.
De Nieuwe Kade werd vanaf het begin 20e eeuw het eerste geplande industrieterr-rein van Arnhem. De overslag en tijdelijke opslag van steenkool voor de Electriciteits-centrale en de gasfabriek , zand en grind en hout namen veel ruimte in. Vandaar dat de kade hier een stuk breder is dan bij de binnenstad. In 1935 werd de Rijnbrug (nu de John Frostbrug) voltooid.
De nog jonge brug vormde in september 1944 het centrale decor voor de Slag om Arnhem. Het gebied werd door de gevechtshandelingen vrijwel totaal verwoest. De bouw van de brug en de verwoestingen betekende een enorme omslag in het beeld van de Rijnkade en de positie ervan in de stad.
2 Historische ontwikkeling2.1 Stad aan de rivierDe Rijn is een ‘gebruiksmiddel’ voor Arnhem en geen ‘genotsmiddel’, aldus voorma-lig gemeentearchivaris Klaas Schaap. De stad is gelegen aan twee grote rivieren, de Nederrijn (in de volksmond simpelweg Rijn genoemd) en de IJssel. Met deze rivieren heeft Arnhem echter nooit een heel innige relatie opgebouwd. Dit in tegenstelling tot de grote parken, die duidelijk wèl een ‘genotsmiddel’ voor de stad zijn.
De rivieren liggen er gewoon, heel bescheiden en introvert, maar maken eigenlijk geen deel uit van de stad zelf. Positief gezegd: de rivieren hebben een geheel zelf-standige kwaliteit en bieden ruimte, rust, groen in een stedelijk gebied. Minder vrien-delijk gezegd: Arnhem keert de rivieren de rug toe. Bewijs voor het laatste zijn onder andere de grote en naar binnen gekeerde bedrijventerreinen die een groot deel van de rivieren van de stad afschermen.
De wat afstandelijke relatie tussen Arnhem en de rivieren is historisch verklaarbaar. Arnhem is ooit onstaan als ‘stad aan de Jansbeek’ en niet als ‘stad aan de Rijn’. Aanvankelijk stroomde de Rijn in een boog zuidelijk om de stad heen. In 1530 liet de Hertog van Gelre een bocht in de Rijn afsnijden, zodat die voortaan langs de stad stroomde. Maar ook na die tijd bleef er letterlijk een afstand bestaan tussen de stad en de Rijn. Dit is goed te zien op de kaart van Nicolaes van Geelkercken uit 1651. De vestingwal die Arnhem inmiddels omringt reikt tot aan de Rijn, maar het gebied tussen de wal en de stad, de Weerdjes, is leeg. Hier was het te drassig om te bou-wen.
Dat bleef zo tot het midden van de negentiende eeuw toen de vestingwal werd afge-broken. Het sloopmateriaal van de vestingmuur langs de Rijn werd gebruikt voor de
Fragment van een kaart van Nicolaes van Geelkercken uit 1651. De Weerdjes zijn nog onbebouwd.
De ‘wandeling’ rond de stad, die de Rijnkade verbond aan de singels. Ingetekend op een kaart uit 1874
weerdjesstraat
stadsblokken meijnerswijk
tracé onderzoek jansbeek
Het tracé
Bovenbeekstraat
De la Reijstraat
Walburgstraat
Turfstraat
Rijn
Singel
Gele Rijders Plein
Beekstraat
Nieuwstraat
Eusebiuskerk
Walburgiskerk
Koningsplein
Kerkplein
Markt
Het tracé
doelstellingen masterplan
Versterk de samenhang tussen rijn, binnenstad en Arnhem centraal
draag bij aan de revitalisering van de binnenstad
Verbeter de kwaliteit van de openbare ruimte en zorg voor effectief ruimtegebruik
maak aantrekkelijke binnenstedelijke wonmilieus
Versterk de economische vitaliteit van Arnhem
maak ruimte voor een rijk scala aan culturele functies
maak het rijnbooggebied tot een plek waar Arnhemmers trots op zijn
identiteit zuidelijke binnenstad
?
lange lijnen
overmaat aan openbare ruimte
lange lijnen als ruggengraat
overgang 1: kerkplein
overgang 2: weerdjesstraat
overgang 3: rijn
aansluiting op kernwinkelgebied
iii. hoofdstructuur
hoofdstructuur
> lange lijnen in de stad vasthouden nieuwstraat
en rodenburgstraat
> verbinden oevers
> Jansbeek
> opties voor routes in het blok
> verbeteren aantrekkelijkheid weerdjesstraat
> aansluiten bij maat en korrelgrootte van de
binnenstad
jansbeek verbindt 2 landschappen
jansbeek
jansbeek
jansbeek
zone kerkplein
overgangsgebied wordt schakel
1.3.
2.
1. rondgang kerk
2. bijzondere nieuwbouw
3. nieuwstraat plein
weerdjesstraat
vaste rooilijnen
relatie arnhem zuid
brug en rijnkade
rijnkade
natuur en cultuur in stadsblokken
rijnkade
10 252510
> bijzondere
gebouwenreeks
> 2 opties voor
cultuur
> nieuwstraat
cultuurstraat
hoofdstructuur
hoofdstructuur> dwarsroute
verbindt Kerkplein
en Langstraat
> als het
noordelijke blok
geheel winkelen
wordt extra
verbinding naar
bakkerstraat
> behoud
centrale deel
historisch front
rijnkade
> rodenburgblok
in onderzoek
behoud rijnkade
Jansbeek
plein
rode
nbur
gblo
k
kenniscluster
iv. schetsontwerp
cultuur in het stadsblok
programma
cultuur in het stadsblok
cultuur in het stadsblok
cultuur in het stadsblok
dynamo eindhoven
cultuur in het stadsblok
mAXXI rome Folkestone Arts and business centre
pleintje nieuwstraat
weerdjesstraat
cultuur aan de rijnkade
programma
cultuur aan de rijnkade
cultuur aan de rijnkade
cultuur aan de rijnkade
royal festival hall, Londen
muziekgebouw aan het IJ
cultuur aan de rijnkade
le quai Angers
rijnkade
kop bakkerstraat
v. hoe verder
uitzoekwerk weerdjesstraatbrugkosten kunstenclusterparkerenuitwerking detailhandelprogrammawonen
10 252510
korte termijn en tijdelijk gebruik
> activeren stadsblokken > tijdelijk gebruik op het kerkplein
> activiteiten aan de rijn