Download - Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi
/ 501
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi
Tıpta sınıflandırma Tıpta sınıflandırma ve kodlamave kodlama
Yrd. Doç. Dr. Turan [email protected]
http://www.aile.atauni.edu.tr
/ 502
Amaç
• Tıpta sınıflandırmanın önemi ve teorisi hakkında bilgi vermek
/ 503
Hedefler
– Tıpta sınıflandırmanın yararlarını sayabilmek
– Sınıflandırmanın olumsuz yönlerini tartışabilmek
– Kodlama sistemlerine olan ihtiyacı açıklayabilmek
– Kodlama yöntemlerinin teorilerini tartışabilmek
– ICD kodlama sisteminin genel özelliklerini açıklayabilmek
– ICPC kodlama sisteminin genel özelliklerini açıklayabilmek
/ 504
DA
AP
A
TO
MA
DZZ
Sınıflandırma
/ 505
TOP BALOO
DA
AYAK
MAMAAMCA HALA
DAYI
DZZTHANNNÇA
AKRABA HAVV
PA PA UMUFF ELMA
MIYAV
BOO
Kodlama ihtiyacıNeden??
/ 506
/ 507
Kodlama ihtiyacı• Elektronik tıbbi kayıtlar• Karar desteği
– Hasta verilerine ulaşma– Uyarılar ve hatırlatıcılar– Online bilgi kaynaklarına ulaşma
• Faturalama• Yönetim
– Vaka yönetimi– Kalite güvencesi
• Klinik araştırma• Epidemiyoloji
Sınıflandırmanın faydaları nelerdir?
/ 508
/ 509
Sınıflandırmanın Bazı Faydaları
• Sağlık sorununa bir etiket verir• İletişim kolaylıkları sağlar• İstatistik• Standart bir tedavi verebiliriz• Prognoz hakkında fikir verir• Diğer organlarla ilgili tahminler yapabiliriz
/ 5010
Sınıflandırmanın olumsuz yönleri
• Hastalık değil hasta vardır. Sınıflandırma resmin tamamını kaybetmemize neden olur.
• Neye göre sınıflandıracağız?– Organ sistemleri
• Solunum sistemi hastalıkları, Tbc– Etyoloji
• İnfeksiyon hastalıkları, Tbc– Patoloji
• Enflamasyon, Tbc– Bulgular, Belirtiler
• Öksürük, Tbc
/ 5011
• Japonya’da imal edilmiş bir otomobilin
Amerika’da imal edilmiş bir benzin
pompasından Türkiye’de rafine edilmiş
benzini alarak çalışabilmesi standartlar
sayesinde mümkündür.
Standart ihtiyacı
/ 5012
Kodlama yapısı nasıl olsun?
• İçecek– Kırmızı– Sarı– Şeffaf
• İçecek– Renk: kırmızı, sarı, şeffaf– Kaynak: şalgam, portakal, su– ..
/ 5013
• Bir alanla ilgili tüm bilgiyi vermeye çalışmaz– Uygulamamızın ihtiyaç duyacağından daha
fazla ayrıntıya gerek yok– Bir sınıfın tüm özelliklerini vermeye gerek yok
• Sadece en bariz özellikler• Sadece uygulamanın gerektirdiği özellikler
Ontoloji (isimlendirme)
/ 5014
• Bir içecek sınıflamasında– Şişe büyüklüğü– Etiket rengi– En sevdiğim içecek vs. sınıflamasına gerek yok
Hedefi daraltmak
/ 5015
Yapılandırılmış veri girişi
Dosya Edit Yardım
Neye çarptın
Senin rolün
Ne yapıyordun
Neredeydin
Bisiklet kazasıBisiklet kazası
Aşırı yapılandırmaya gerek var mı?
/ 5016
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Örtü
Giysi
Bez
Model
Bayan
Erişkin
Ayakta
Arkaplan
Kahverengi
Mavi
Kombinezon
Elbise
Tunik
Bavul
Çanta
Valiz
Müzik aleti
Korno
Boru
Ontolojide kişiler arası farklılıklar
Uluslararası Hastalık Sınıflandırmaları
ICD-10 (International Classification of Diseases)
ICPC (International Classification of Primary Care)
/ 5017
/ 5018
• UHS, mortalite nedenlerinin kodlanması için Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından geliştirilmiş bir sınıflama türü kodlama sistemidir.
• Sağlık hizmetlerinin yönetimi ve epidemiyolojik çalışmalarda uluslararası karşılaştırılabilir veri toplanmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.
• UHS-10, 1990’ların başından beri pek çok ülkede hem mortalite hem de morbidite nedenlerinin kodlanması için kullanılmaktadır.
UHS (ICD) – 10(International Classification of Diseases)
/ 5019
• UHS-10, alfa-sayısal bir kod yapısına sahiptir.
• UHS-10 sınıflama yapısında beş düzey bulunmaktadır;– 21 Bölüm– (260 Blok)– 2.035 Üç basamaklı hastalık kodu– 8.932 Dört basamaklı hastalık kodu– 45.000 Beş basamaklı hastalık kodu
UHS – 10 Sınıflama Yapısı
/ 5020
• Birinci Düzey: 21 Ana Bölüm– Anatomik bölgeye göre sınıflama: 13 bölüm– Etkene göre sınıflama: 1 bölüm (enfeksiyon ve
parazit hastalıkları)– Türe göre sınıflama:1 bölüm (neoplazmalar)– Döneme göre sınıflama:1 bölüm (perinatal
dönem)– ...
/ 5021
• İkinci düzey,– Her bölümdeki belli hastalıkların bir araya
getirilmesi ile bloklar oluşur.– Blok sayısı bölümden bölüme değişmektedir.
Örneğin, bölüm lll'de sadece 6 blok bulunmaktadır.
/ 5022
• Üçüncü düzey,– Hastalıkların tek tek ele alındığı 3 basamaklı
hastalık kodları.– 3 basamaklı hastalık kodları UHS-10'un temel
çatısıdır (çekirdek sınıflama).– DSÖ mortalite veri tabanının oluşturulması
ve uluslararası genel karşılaştırmaların yapılabilmesi için temel seviyeyi oluşturur.
/ 5023
• Dördüncü düzey,– Hastalıkların daha detaylı tanımlandığı 4
basamaklı hastalık kodları.– 3 basamaklı hastalık kodlarına 4. basamakların
ilavesi ile ayrıntılandırılmışlardır.– Özellikle tıbbi araştırmalar için en az bu
seviyede kodlama yapılması önerilmektedir.
/ 5024
• Beşinci düzey,– Özellikle hastalık ve ölümlerin dış nedenleri ile
yaralanma, zehirlenme ve dış nedenlerin bazı diğer sonuçlarının yer aldığı 19 ve 20. ana bölümlerde; kodlar 5 basamağa genişletilebilmektedir.
– Beşinci basamak genişletme kodları yeni bir hastalık veya harici neden belirtmez.
/ 5025
ÜSYE• J00-J06 akut üst solunum yolu enfeksiyonları
– J00 Akut nazofarenjit [nezle]– J01 Akut sinüzit– ..– J06 Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla
ve tanımlanmamış bölgelerin• J06.0 akut larengofarenjit• J06.8 akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer, birden
fazla bölgelerin• J06.9 akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış
UHS-10 İle Kodlama Örneği
/ 5026
ÜSYE• J00-J06 akut üst solunum yolu enfeksiyonları
– J00 Akut nazofarenjit [nezle]– J01 Akut sinüzit– ..– J06 Akut üst solunum yolu enfeksiyonları, birden fazla
ve tanımlanmamış bölgelerin• J06.0 akut larengofarenjit• J06.8 akut üst solunum yolu enfeksiyonları, diğer, birden
fazla bölgelerin• J06.9 akut üst solunum yolu enfeksiyonu, tanımlanmamış
UHS-10 İle Kodlama Örneği
/ 5027
Birinci Basamağın Uluslararası Sınıflaması (ICPC)(International Classification of Primary Care)
• ICPC basit bir iki eksenli yapı üzerine kuruludur: – bir eksende her birisi bir harften oluşan vücut
sistemlerine dayalı 17 bölüm ve – ikinci eksen olarak da iki rakamlı sayısal
başlıkları içeren birbirinin aynısı yedi bileşen
/ 5028
BÖLÜMLER
Bileşenler A B D F H K L N P R S T U W X Y Z
1
2
3
4
5
6
7
/ 5029
• ICPC kolay akılda kalır. Bölümler vücut sistemlerinin İngilizce ilk harflerinden oluşur.
• Bu nedenle hekimlerin günlük kullanımı kolaydır ve başka bir şekilde girilen verilerin elle kodlanmasında kolaylık oluşturur.
/ 5030
Bölümler• A Genel/belirsiz• B Kan/kan yapıcı organlar/immun mekanizmalar• D Sindirim• F Göz• H Kulak• K Dolaşım• L Kas iskelet• N Nörolojik• P Psikolojik• R Solunum• S Deri• T Metabolik• U İdrar• W Gebelik• X Kadın genital• Y Erkek genital• Z Sosyal
/ 5031
Bileşenler•1 Yakınma ve belirti bileşeni•2 Tanısal ve koruyucu işlemler•3 İlaç, tedavi, tedavi edici işlemler•4 Sonuçlar•5 Yönetimsel•6 Sevk ve diğer karşılaşma nedenleri•7 Hastalık bileşenleri
– infeksiyöz hastalıklar– neoplazmlar– yaralanmalar– doğumsal anomaliler– diğer
* Bileşen 2-6 tüm bölümler için aynıdır!
/ 5032
Bileşen 1
• Bileşen 1 semptom ve yakınmalar için başlıkları içerir. Karşılaşma nedenini (RFEC) kodlamak için planlanmıştır.
• Örn: – A01 Ağrı, genel/çok sayıda yerde– A02 Titreme– B02 Lenf bezinde (bezlerinde) büyüme/ağrılı– B26 Kan/lenf kanseri korkusu
/ 5033
Bileşen 2
• Bileşen 2,3,4,5 ve 6 tüm bölümlerde aynıdır. Başlıklar herhangi bir vücut sistemine uygulanabilir.
• Bileşen 2’de tanısal testler ve koruyucu uygulamalar vardır. Altta yatan bir hastalık olmadığında kullanılabilir:– 35 İdrar testi– 44 Koruyucu aşılama / ilaçlar– 45 Gözlem/sağlık eğitimi/öneri/diyet – 49 Diğer koruyucu işlemler
/ 5034
Bileşen 3
• Bileşen 3’te tedaviler, işlemler ve ilaçlar vardır.
• Bu bileşen problemi tanımlamak için kullanılmamalıdır. Ancak hasta sadece reçete yazdırmak için gelmişse geliş nedeninde de bileşen 3 kullanılabilir.– 50 İlaç-reçete/talep/yenileme/enjeksiyon – 56 Sargı/basınç/kompresyon/tamponad – 57 Fiziksel tıp/rehabilitasyon
/ 5035
Bileşen 4 ve 5
• Test sonuçları (Bileşen 4) ve Yönetimsel işlemler (Bileşen 5) herhangi bir patoloji bulumnayan problemleri etiketlemek için kullanışlıdır. Örn. Pasaport başvurusu için belge almaya gelen birisini Bileşen 5’te değerlendirilebiliriz.
/ 5036
Bileşen 6
• Bileşen 6’da sevk ve diğer karşılaşma nedenleri kodlanmıştır– 63 Takip karşılaşması tanımlanmamış– 68 Diğer sevkler BYS– 69 Diğer karşılaşma nedenleri BYS
/ 5037
Bileşen 7
• Bileşen 7 her bölümde farklıdır. Tanı girişinde en çok bileşen 7 kullanılır.
• Tanı bileşeni içerisinde altı alt grubu ayırt etmek mümkündür. Ancak bunların numaralandırılması tüm bölümler için aynı değildir:– infeksiyöz hastalıklar– kanserler– yaralanmalar– doğumsal hastalıklar– diğer hastalıklar
/ 5038
Aile hekimliğinde bir karşılaşma
• Hastanın geliş nedeni• Tanı• Yapılan işlem
/ 5039
İşlemHb
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunluk
hissi’
Tanı
yorgunluk
KN‘test sonucum
ne?’
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
Bakım dönemine örnek
/ 5040
İşlemHb
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunluk
hissi’
Tanı
yorgunluk
KN‘test sonucum
ne?’
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
Kodlama örneği
/ 5041
İşlemHb
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
Tanı
yorgunluk
KN‘test sonucum
ne?’
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
KN: yorgunluk
/ 5042
İşlemHb
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
Semptom (tanı): yorgunluk
/ 5043
İşlemHb A34
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
İşlem: Hemoglobin testi
/ 5044
İşlemHb A34
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiği
anemisi
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
KN: Test sonucu talebi
/ 5045
İşlemHb A34
İşlemkolonoskopi
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiğiAnemisi B80
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
Yeni tanı: Fe eksikliği anemisi
/ 5046
İşlemHb A34
İşlemKolonoskopi
D40
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiğiAnemisi B80
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
İşlem: Kolonoskopi
/ 5047
İşlemHb A34
İşlemKolonoskopi
D40
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiğiAnemisi B80
Tanı
Ca kolonKN
‘test sonucumne?’ D60
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
KN: Test sonucu alma
/ 5048
İşlemHb A34
İşlemKolonoskopi
D40
İşlemsevk,
danışmanlık
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiğiAnemisi B80
TanıCa kolon
D75
KN‘test sonucum
ne?’ D60
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
KN: Test sonucu alma
/ 5049
İşlemHb A34
İşlemKolonoskopi
D40
İşlemSevk D67,
Danışmanlık D45
KN‘Yorgunlukhissi’ A04
TanıYorgunluk
A04
KN‘test sonucum
ne?’ A60
TanıDemir eksikiğiAnemisi B80
TanıCa kolon
D75
KN‘test sonucum
ne?’ D60
1. karşılaşma
2.karşılama
3.karşılaşma
İşlem: Sevk ve danışmanlık
/ 5050
• Tıpta sınıflandırmanın hangi yararları var
• Sınıflandırma ne tür sorunları beraberinde getirir?
• Kodlama sistemleri neden gereklidir?• ICD kodlama sisteminin genel
özelliklerini sayınız• ICPC kodlama sisteminin genel
özelliklerini sayınız
Özet