Atom Free IT
Model Driven Development
Waarom en hoe te beginnen?
V5 20131009
Atom Free IT 2
Inhoud
• Wat is MDD?• Hoe aanpakken• Redenen voor MDD• Back-up slides
Atom Free IT 3
Wat is MDD?
Op basis van een functioneel model wordt automatisch (een deel van) de applicatie gerealiseerd, of door codegeneratie of door modelinterpretatie:
• Functioneel model: bijvoorbeeld in UML. Klassen, use cases, activity diagrams,…
• Automatisch: bijvoorbeeld elke klasse wordt een tabel. Dus uit het functionele model kunnen de tabellen gegenereerd worden.
• Applicatie: die waar men zich op wil richten.• Codegeneratie: voor elke programmeertaal mogelijk• Modelinterpretatie: het functionele model wordt runtime ingelezen en
uitgevoerd.
Atom Free IT 4
Hoe aan te pakkenAtom Free IT automatiseer het automatiseren
Atom Free IT 5
De gemiddelde bedrijfsapplicatie
• Ondersteunt een administratief bedrijfsproces• Waarin verschillende mensen taken moeten uitvoeren• Verwerkt data die aan bedrijfsregels moet voldoen• Moet secure, functioneel aanpasbaar, zo snel mogelijk klaar, altijd beschikbaar en
goedkoop zijn.• Heeft een webinterface• Heeft een database• Is gekoppeld aan andere applicaties volgens vaste protocollen (default: webservices)• Wordt door een projectteam gemaakt • Beheertaken worden bij voorkeur ad hoc toegewezen
Pas aan en zoek een project dat hier bij past
Atom Free IT 6
Typische softwarekandidaten voor MDDvoor een bedrijfsapplicatie
• Technische elementen scheiden van de functionele. Denk aan beheerschermen, zoekschermen, selectieschermen, standaard adminstratiefscherm, transacties
• Database creatie
• Database ontsluiting
• Web forms
• GUI panels
• Business logica afhandeling
• Service interfaces
• Workflow control
• Standaard functionals: autorisatie, foutafhandeling, logging, …
• Standaard non-functionals die in de code hun neerslag vinden: security, SIG ****, …
Atom Free IT 7
Het gemiddelde besturingssysteem (control system)
• Is een meet-en-regelsysteem• Meet input en output en legt/kent daar relaties tussen• Zet besturingsparameters• Waar verschillende mensen verschillende views op hebben. (van onderhoudsmonteur tot marketing manager)
• Stuurt hardware aan:• Met besturingsparameters• met timingrestricties en <100% up-time• Met een gedefinieerde interface• Met een kostbare vervanging en hoge investering
• Moet data leveren aan andere (software)systemen (voor administratie, workflow management, …)• Realiseert een trade-off tussen verschillende systeemkwaliteiten (al dan niet expliciet)
• Is gebaseerd op kennis van meerdere specialisten met eigen technische specialismen• Wordt door een projectteam gemaakt (evt met subteams)• Wordt beheerd door een team dat verantwoordelijk is voor meerdere systemen.
• Moet functioneel aanpasbaar, zo snel mogelijk klaar, altijd beschikbaar en goedkoop zijn.
Pas aan en zoek een project dat hier bij past
Atom Free IT 8
Typische softwarekandidaten voor MDDvoor een control system
• Hardware besturing (bv. Patronen voor aanroepen, foutafhandelingen, uitval van hardware)
• Dataopslag, -toegang en -export
• Afhandeling van meet- en regellogica
• Interfaces voor workflow control, onderhoud, control applications, metrics,…
• Standaard functionals: foutafhandeling, logging, …
• Standaard non-functionals die in de code hun neerslag vinden: security, functionele integriteit, robuustheid.
• Simulatie van al het bovenstaande.
• In principe al de plaatsen in de software waar vaste eigenschappen gecombineerd worden met variabele eigenschappen. (Dat is bijna overal, maar niet overal in dezelfde mate)
• Overal waar de dure schaarse (domein)experts impact hebben op veel code.
Atom Free IT 9
Randvoorwaarden
• MDD framework vereist commitment van betrokkenen:• Sales , Requirements engineers, Informatieanalisten, Functioneel Ontwerpers, Solution & Technisch Architecten,
Ontwikkelaars , Projectleiders , Testers, Delivery mgt, business mgt, SEC.
• Eigenaarschap op applicatieoverstijgend niveau
• Een MDD framework is een oplossing voor een business probleem, niet voor een technisch probleem.
• Ontwikkeling en beheer MDD framework scheiden van uitvoering van projecten.
• In projecten: MDD framework inbedding bij start (voor Agile: Sprint 0)
Atom Free IT 10
Aan de slag
• Keuze maken:• Zelf bouwen (klein beginnen, uitbouwen)• Bestaande oplossing adopteren en (evt) doorontwikkelen?
• Tobago MDA (ADF Community, geïnitieerd door Capgemini),zie: http://www.accelerateddeliveryplatform.com/
• Be-Informed, Mendix, etc.• Onderzoek opties (project brief/business case)?
• Pilot:• Scope (stereotype projecten/technologie)• Lever bewijs (haalbaarheid/resultaten)• Plan implementatie/vervolg
Atom Free IT 11
Aanpak voor pilotproject
• Op applicatieniveau:• Pilot project selecteren• Afstemmen met FO• Afstemmen met testen• projectprogrammeurs opleiden in MDD denken en doen (d.m.v. coaching).
Herbruikbare code identificeren.• Keuzes in bestaande templates/components/generators.• Tbv evaluatie: projectactiviteiten die projectspecifiek zijn scheiden van niet
projectspecifieke activiteiten.
Atom Free IT 12
Aanpak
• Op applicatieniveau:• Pilot project • FO aanpak uniformeren. Bijv. UML en extensies daarop. Beginnen met een
gedeelte van FO.• projectprogrammeurs opleiden in MDD denken en doen (d.m.v. coaching).
Herbruikbare code identificeren.• Keuzes in bestaande templates/components/generators.
• Op projectoverstijgend (programma of business line) niveau:• MDD framework team inrichten.• projectbegroting scheiden van offerte
• Meer details over aanpak in framework initiatief.
Atom Free IT 13
Aanpak: 3 parallelle sporen
1. Business impact: • Invulling marketing/business expliciet maken gedeeld beeld over de markt
(=typische klantvraag) en dus framework geschiktheid.• Redenering: een framework is een business asset die geschikt is voor bepaalde soort
software en ontwikkelwerkwijze
2. Framework inhoud:• Framework technologie koppelen aan businesscycle en ontwikkelproces/-organisatie• Inhoudelijke consistentie en levend houden
3. Werkwijze aanpassen: • Projectwerkwijze met framework expliciet maken• Mindset betrokkenen• Framework is business asset
Atom Free IT 14
Spoor 1: business impact
• Marktbeeld opstellen: wat is typische business vraag?• Eerst op basis van ervaring (historie) in projecten : Technisch architecten,
Solution architecten, projectleiders• business in de lead brengen. (techneuten moeten niet in de lead zijn mbt de
typische klantvraag)• Onderscheid tussen vast en variabele expliciet maken.
• MT eigenaar en budgetering• Centraal• Management moet eigenaar zijn!• Welke functionaliteit (business) in de toekomst? (voor de roadmap)
Atom Free IT 15
Spoor 2: Framework inhoud
• Uit de hobbysfeer (niet afhankelijk van een bereidwillige techneut): • Kernarchitect • Business owner
• Beginnen met verzamelen (meestal bestaan er al onderdelen)• Technisch architecten, programmeurs, functioneel ontwerpers
• Roadmap opstellen voor uitwerken framework• Beginnen bij identificeren van framework elementen• Deliverables definiëren:
• Zodat projecten framework kunnen uitwerken• Zodat beschikbare mensen altijd kunnen bijdragen• Aansluiten bij spoor 3
Atom Free IT 16
Spoor 3: werkwijze aanpassen
• Projectwerkwijze met framework expliciet maken. Van business analyse tot en met beheer: • Acquisities: match tussen functionele scope en framework• Projectstart: wat wel/niet uit framework gebruiken• Projecteind: wat wel/niet naar framework brengen• Beheer: frameworkbeheer scheiden van applicatie-/productbeheer (=instantiebeheer)
• Mindset betrokken: standaardisatie• Marketing/business: Applicaties/producten die beter passen bij het framework zijn
goedkoper en sneller te ontwikkelen• Ontwikkelaars: Herbruikbaarheid en framework compatibiliteit• Projectleiders: Herbruikbaarheid als projecteis
• Framework is asset op projectcalculatie en IT-begroting
• Software development is niet de sluitpost en de bugfixer, maar de enabler en versneller.
Atom Free IT 17
Hoe aanvliegen:
1. Business impact: Marktbeeld opstellen (=typische functionele vraag) • Eerst op basis van architectenervaring in projecten• business betrekken (en in de lead brengen)• MT eigenaar en budgetering
2. Framework beheer: content verzamelen• Technisch architecten beginnen: Framework architect is lead• Later ook FOn en PL.• Project support office kan administratie doen.
3. Werkwijze: • Projectstart en projecteind aanpassen in het proces.• Op centraal niveau trekken (solution architecten). Want alleen code en tools zijn
technologiespecifiek.
Atom Free IT 18
Redenen voor MDDAtom free IT automatiseert het automatiseren
Atom Free IT 19
Gegenereerde code is gemiddeld beter• Omdat er minder mensen nodig zijn om dezelfde functionaliteit te
bouwen kan meer tijd besteed worden om het handmatige werk te perfectioneren.
• Elk stuk code zit op dezelfde manier in elkaar:Een ontwerpfout komt dus overal voor en wordt veel eerder ontdekt en veel sneller opgelost.Het is goedkoper om iemand in te werken omdat er minder variatie in programmastructuur zit.
Atom Free IT 20
Minder complexe taken
• Een functioneel ontwerper kan zich focussen op functioneel ontwerpen in een FO-taal.
• Een programmeur kan zich focussen op programmeertaal en hoeft het functioneel ontwerp niet functioneel te begrijpen.
• Een architect kan zich focussen op de architectuur en minder op de borging ervan.
• De klant/business kan zich focussen op klantbehoeften en hoe het systeem dat invult en niet op de communicatie met mensen die hem toch niet begrijpen (omdat ze een heel ander jargon spreken)
• Alleen nog maar testen met de klant en niet meer intern: validatie ipv verificatie.
Atom Free IT 21
Het aantal regels code per programmeur per jaar is constant• Gegeneraliseerd: het aantal beslissingen (van een bepaalde soort) dat een mens per jaar kan nemen is constant.• Om applicatieproductiviteit te maximaliseren is het slim om te programmeren in een taal die dicht tegen
applicatiedomein aan zit• Dit is de basisgedachte achter domain specific languages.
• Om kwaliteit te maximaliseren en te garanderen is het zinvol om oplossingen te programmeren die zo direct mogelijk die kwaliteit bepalen. Kwaliteitseisen zijn stabieler dan functionele eisen.
• Dit is de basisgedachte achter “Aspect oriented design/programming”
• Om het maken van fouten te minimaliseren is het goed om het aantal (menselijke) beslissingen te minimaliseren. Dit is de gedachte achter “model driven development”
• Het combineren van het bovenstaande vraagt om een sterk conceptuele en mathematische aanpak. Het gevolg:• Een paar goede abstracte denkers• Een grote betrokkenheid van experts van applicatiedomein tijdens project en kwaliteitsdomein (bijvoorbeeld, performance, security)
over projecten heen. • Heel weinig programmeurs (factor 10 minder en om te beginnen factor 5)
• Richtlijn: codeer de dingen die stabiel zijn, parametriseer daarbinnen de dingen die instabiel (variabel) zijn
Atom Free IT 22
NU: een lange foutgevoelige weg • Een domein expert(klant) zegt:
een product heeft een productnr
• Een reqs engineer/ info-analist schrijft op: een product heeft een productnr”
• Een (functioneel) ontwerper tekent een klassendiagram waarin een klasse product een productnr heeft
• Een programmeur programmeert een java-class product met attribuut productnr
• Een tester maakt een testcase om te kijken ofeen product een productnr heeft
• Een gui ontwerper tekent een productinvoerscherm met een veld productnr
• De databaseontwerper definieert een tabel product met kolom productnr
• 3 maanden later ziet de klant het resultaat en zegt: dat een productnummer ook letters kan bevatten
• 1 maand later is dat verwerkt
Atom Free IT 23
Automatiseer het ontwikkelen
Mensen (ontwikkelaars):• Maken fouten• Hebben ambities en een agenda
• Vinden het vervelend om telkens hetzelfde te doen en leuk om nieuwe dingen te bedenken
• Werken allemaal anders en onvoorspelbaar
Machines (software):• Doen dingen foutloos• Hebben geen ambities of
goede/slechte dagen• Zijn heel goed en snel in
hetzelfde doen op elk gevraagd moment
• Hebben alleen gespecificeerde verschillen
Laat Machines werken
enMensen denken
Atom Free IT 24
MDD: van requirement naar resultaat• Een analist onderkent en modelleert samen met de klant dat een businessklasse product een
eigenschap productnr heeft.
• De codegenerator zorgt voor:• Een productscherm met een veld productnr• Een producttabel met kolom productnr komt• Een class voor de afhandeling van productlogica• De koppeling tussen het scherm, class en tabel
• De klant ziet dezelfde dag nog op het scherm dat het productnr ook letters kan bevatten, hetgeen diezelfde dag nog aangepast is.
Atom Free IT 25
Functionaliteit vs. kosten
KOSTEN
FUNCTIONALITEIT (FP)
huidig traject
MDD traject
Atom Free IT 26
Meerdere trajecten (incl. bouwen aan engine)
KOSTEN
FUNCTIONALITEIT (FP)
huidig trajecten
MDD trajecten
Atom Free IT 27
Voordelen MDD
• Kwaliteit:• Early feedback => minder impact door foute requirements (beating Boehm)• Hergebruik van denkwerk (best practices)• Domeinexpert kan in eigen taal communiceren• Garanderen softwarearchitectuur door automatiseren
• Efficiëntie:• Significant deel van het werk wordt snel en foutloos gedaan• Uren per functiepunt veel minder door hergebruik• Minder testen door generatie en Model Based Testen
• Sourcing:• Programmeurs minder kennis van applicatiedomein nodig
klantkennis minder belangrijk• Structuur van applicaties uniform inleertijd veel korter• Het “domme werk” wordt (foutloos) gedaan; uitdagend werk blijft.• Generator code kan off-site ontwikkeld worden
Minder tijd voor maken
Meer tijd voor de business
Atom Free IT 28
Back-up slidesAtom Free IT automatiseert het automatiseren
Atom Free IT 29
Framework based development uc Use Case View
project team
Develop application
Framework team
manage and develop CoE
framework
Set up application framework
Sales
Determine target market
Determine application
requirements
Delivery manager
project customer
Enhance framework from
project
Coe Strategy
CoE management
Match framework with customer
request
Atom Free IT 30
Tussen Framework en applicatie
class Logical View
Functionele eis
Application framework
Architecture (principle)
kwaliteitseis
Framework
- vision
Target template
Application specific code
basic component
Application code
Applicatie-eis
Tool
Way of Working
CoE Framework
Business Driver
Sogeti strategic
choice
Market Driver
sales info
adheres to
reflects
based on
realizes
realizes
Atom Free IT 31
Past and future of sofware development
Atom Free IT 32
Voorbeeld (o.b.v. Tobago MDA)
Bron: http://www.accelerateddeliveryplatform.com/
Code generator
Atom Free IT 33
Aandachtspunten implementatie
• MDD raakt alle betrokkenen in hun werkwijze:• Requirements Analisten/ informatie-analisten• Functioneel Ontwerpers• Solution & Technisch Architecten• Ontwikkelaars • Projectleiders • Testers• IT mgt• Begroters
• Agile uitvoering/besturing van projecten.
• Ontwikkeling MDD framework scheiden van uitvoering van projecten.
Atom Free IT 34
Aanleiding
• Significante verbetering van productiviteit nodig• Klantwaarde: werkende oplossingen die voldoen aan
verwachtingen/afspraken:• functionele requirements en • vooral ook non-functionele requirements op gebied van security,
onderhoudbaarheid (SIG) etc.
• Doorlooptijd staat onder druk snelheid omhoog
• Marges onder druk kosten omlaag
Atom Free IT 35
Hoezo MDD?
• Gebruik 1 bron (het functionele model)• Uniformeer/automatiseer vertaalproces• Stop vast gedeelte in MDD framework Minder fouten, minder tijdrovend
Atom Free IT 36
Wordt geleverd door (very short list)Partner Mendix, MDD wordt toegepast in hun Sofware development en maintenance center
Partner van Mendix, Tobago, MDD collaboration project with Bancaja
Partner van Mendix, o.a. registratiesystemen voor ProRail
Initiator van Mod4J Open source MDD engine voor Java
Verschillende producten en Consultancy diensten rond MDD
MDD ingebakken in hun product, “Agile Business Suite”
MDD als core aanpak en toolset voor al hun ontwikkelingen.
Atom Free IT 37
Wordt gebruikt door…. (very short list)Klant van Novulo, Planning software voor vliegtuigreparaties
Klant van Mendix, International claim handling,
Klant van Mendix. MDD ook toegepast voor o.a. het maken van software voor automatische tram besturing.
Ondersteund door IBM bij het inrichten van een MDD software straat die voor o.a. software in Opel AmperaVerschillende registratiesystemen gebruikmakend van Mendix
Klant van (IBM Rational), o.a. voor het genereren van drivers voor productlijn van printers
Klant van Mendix, Risc management, Billing en intercompany settlements
Klant van Be Informed. Polis beheer en claimafhandeling voor verzekeringen.
MDD breed toegepastMDD wordt vandaag de dag al breed toegepast bij verschillende bedrijven. (Potentiële) klanten gaan daarvoor naar leveranciers om een MDD oplossing te krijgen voor hun applicatiebehoeften
RBS, Agis, Bouwfonds, Mamoet, HST, Kwik Fit, De telegraaf, We, Achmea, General Electric, Marlies Dekker, Roche, Sandd, Detail Result, Menzis, Belastingdienst, Douane, Genzyme, Arch, Sanoma Uitgevers, Lockheed Martin, General Motors,Visiro, Curalis, Career Centre, DebtorOnline, Bekaert Textile Group, Dindirect, Openbaar Ministerie, IND, Raad voor de Rechtsbijstand, Logius, Overheidsbrede zoekdienst, CAK, Ministerie van VWS (Regelhulp),Centraal Beheer Achmea, ABN AMRO , Delta Lloyd, Eureko, 2-in-1 Car Insurance, Kadaster, ProRail, Post NL,KLM/Air France, Agis, Samsung, IBM, Ordina, Unisys, Atos, Cap Gemini, Centric, Bancaja
Atom Free IT 38
Codegeneratie
Code generator
Systeemdocumen-tatie
TestScripts(MBT)
Software conformarchitectuur
Optioneel ook