Download - Badania przesiewowe w raku jelita grubego – doświadczenia polskie i perspektywy na przyszłość
Badania przesiewowe w raku jelita Badania przesiewowe w raku jelita grubego – doświadczenia polskie i grubego – doświadczenia polskie i
perspektywy na przyszłośćperspektywy na przyszłość
Jarosław Reguła Jarosław Reguła Klinika GastroenterologiiKlinika Gastroenterologii
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Centrum Onkologii - Instytut, WarszawaCentrum Onkologii - Instytut, Warszawa
Najnowsze dane epidemiologiczneNajnowsze dane epidemiologiczne(najczęstszy nowotwór u obu płci w Europie)(najczęstszy nowotwór u obu płci w Europie)
• ZachorowalnośćZachorowalność - 14 441- 14 441
(prognoza 2025(prognoza 2025 - 24 600)- 24 600)
• ZgonyZgony - 9 915- 9 915
(prognoza 2025(prognoza 2025 - 16 600)- 16 600)
Dane Centrum Onkologii Dane Centrum Onkologii
2008 2008
Rak jelita grubegoRak jelita grubego
Rak sporadycznyRak sporadyczny ok. ok. 75%75%
NChZJ -1%
Wywiad Rodzinny10-30%
HNPCC 1-5 %
FAP < 1%
Metody badań przesiewowychMetody badań przesiewowych• Testy wykrywające raka Testy wykrywające raka
- gwajakolowy test na krew utajoną w kale - gwajakolowy test na krew utajoną w kale – –
co rokco rok
- immunochmieczne badania stolca - immunochmieczne badania stolca – co rok– co rok
- DNA w stolcu- DNA w stolcu
• Testy wykrywające raka i polipyTesty wykrywające raka i polipy
- sigmoidoskopia (1/3 jelita) – - sigmoidoskopia (1/3 jelita) – co 5 latco 5 lat
- - kolonoskopia – cokolonoskopia – co 10 lat 10 lat
- - wirtualna kolonoskopiawirtualna kolonoskopia (CT kolonografia) (CT kolonografia)
(Levin B. et al. CA Cancer J Clin 2008; 58:130)(Levin B. et al. CA Cancer J Clin 2008; 58:130)
Rak powstaje z polipów (gruczolaków) Rak powstaje z polipów (gruczolaków)
> > > gruczolak > > > > > > rak >>
Proces trwający:7 - 12 LAT
Badania przesiewowe za pomocą Badania przesiewowe za pomocą kolonoskopii to: kolonoskopii to:
Wykrywanie wczesnego rakaWykrywanie wczesnego raka
Spadek śmiertelnościSpadek śmiertelności
PPrewencjarewencja = = usuwanie polipówusuwanie polipów
Spadek zapadalnościSpadek zapadalności
Badania przesiewowe: dlaczego?
Edwards BK, et al. Cancer 2010
- 26%
Badania przesiewowe na świecieBadania przesiewowe na świecie
• klasyczny test na krew utaj.– klasyczny test na krew utaj.– Francja, Finlandia, UKFrancja, Finlandia, UK
• immunologiczny – immunologiczny – Holandia od 2013Holandia od 2013
• sigmoidoskopia – sigmoidoskopia – UK od 2012 UK od 2012
• kolonoskopia – kolonoskopia – Niemcy , Austria, PolskaNiemcy , Austria, Polska
• wszystkie powyższe - wszystkie powyższe - USAUSA
Ośrodki biorące udział w Programie Ośrodki biorące udział w Programie •Początek Programu- październik 2000 Początek Programu- październik 2000
•Liczba ośrodków: ok. 80Liczba ośrodków: ok. 80
Zmiany zaawansowane (MAL)- lata 2000-2009 (189 196 badań)
• RakRak -- 1760 (0.93 %)1760 (0.93 %)
• Zaawansowane gruczolakiZaawansowane gruczolaki -- 10,690 (5.65 %)10,690 (5.65 %)
• Zmiany zaawansowaneZmiany zaawansowane - - 12,450 (6.58 %)12,450 (6.58 %)
ColonoscopyColonoscopy
• programme programme
New Engl J Med. 2006; 355, 1863
N Engl J Med, 2010; 362: 1995-803
Skumulowane ryzyko raka po kolonoskopii Skumulowane ryzyko raka po kolonoskopii - zależnie od jakości kolonoskopisty mierzonej ADR- zależnie od jakości kolonoskopisty mierzonej ADR
N Engl J Med, 2010; 362: 1995-803
Kaminski MF, Regula J, Kraszewska E et al. N Engl J Med 2010;362:1995-803
Słabi endoskopiściDobrzy endoskopiści
Ryzyko raka interwałowego
Poprawa ADR przy Poprawa ADR przy prowadzonym monitorowaniuprowadzonym monitorowaniu
14.1% 15.6% 17.7% 18.7%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
14,0%
16,0%
18,0%
20,0%
2004' 2005' 2006' 2007'
Kaminski MF et al. Gastrointest Endosc 2009;69(5):AB215.
Dotychczasowe osiągnięcia organizacyjneDotychczasowe osiągnięcia organizacyjne
• zorganizowany program z zorganizowany program z bazą danych bazą danych i systemem i systemem
monitorowaniamonitorowania jakości jakości
• system system szkoleńszkoleń w kolonoskopii i indywidualnej kontroli w kolonoskopii i indywidualnej kontroli
jakościjakości
• stworzenie stworzenie sprawnych jednostek organizacyjnych sprawnych jednostek organizacyjnych – –
ośrodków badań przesiewowychośrodków badań przesiewowych
• przeprowadzono randomizowane badania interwencyjne przeprowadzono randomizowane badania interwencyjne
porównujące różne porównujące różne sposoby rekrutacjisposoby rekrutacji
Plany na przyszłość (od 2012)Plany na przyszłość (od 2012)
Główne zmianyGłówne zmiany• zwiększenie zwiększenie odsetka populacji odsetka populacji objętej badaniami objętej badaniami
• równy dostęp równy dostęp
• system zaproszeń (system zaproszeń (wyznaczenie daty badania !!!)wyznaczenie daty badania !!!)
• wprowadzenie systemu wprowadzenie systemu wiarygodnej ewaluacji wiarygodnej ewaluacji
(grupa z opóźnionym terminem zaproszenia na (grupa z opóźnionym terminem zaproszenia na
badanie)badanie)
• konsolidacja ośrodków (konsolidacja ośrodków (likwidacja rozdrobnienialikwidacja rozdrobnienia))
• zapewnienie ośrodkom wystarczających zapewnienie ośrodkom wystarczających kontraktów z NFZ kontraktów z NFZ
na badania u osób z objawamina badania u osób z objawami
• poprawa jakości bazy danych (poprawa jakości bazy danych (on-lineon-line))
Ewaluacja (metoda z Finlandii)Ewaluacja (metoda z Finlandii)• Grupy: Grupy: A) natychmiastowy termin badania A) natychmiastowy termin badania
B) opóźniony termin badaniaB) opóźniony termin badania
Zmiany w zasadach programuZmiany w zasadach programu
• Grupa wiekowa : Grupa wiekowa : 55-64 lat55-64 lat
• Jednorazowa kolonoskopia Jednorazowa kolonoskopia przesiewowa w życiuprzesiewowa w życiu
• Realistyczna Realistyczna zgłaszalność 30-40%zgłaszalność 30-40%
• Zwiększenie liczby ośrodków (Zwiększenie liczby ośrodków (130130))
• Stopniowa implementacja rozpisana na lata Stopniowa implementacja rozpisana na lata 2012-20212012-2021
Spodziewany efekt Spodziewany efekt populacyjnypopulacyjny
- redukcja umieralności – - redukcja umieralności – 15-20%15-20%
- redukcja zachorowalności – - redukcja zachorowalności – 10-10-18%18%