Download - Baja Tanta
-
8/10/2019 Baja Tanta
1/25
Oleh:
Tanta G Pinem14202055
Jurusan : Teknik Mesin
osen Pengajar ;
SUHERMA ST!MT
INSTITUT TEKNOLOGI MEDAN
SEMESTER GANJIL
TAHUN AJARAN 2014/2015
-
8/10/2019 Baja Tanta
2/25
KATA PENGANTAR
Puji dan syukur kita ucapkan kehadirat TuhanYang Maha Esa, karena berkat rahmat-
Nya penulis dapat menyusun dan menyelesaikan makalah Material Teknik. Makalah
Material Teknik ini berisi pembahasan tentang baja. Makalah ini dibuat untuk acuan
bagi pembaca untuk menambah pengetahuan tentang baja, khususnya mahasiswa
teknik mesin.
Penulis juga mmengucapkan terimakasih kepada dosen pembimbing yang telah
memberikan tugas makalah ini untuk menambah pengetahuan kepada semua pembaca.
Penulis mengakui adanya kekurangan dalam penyusunan makalah ini, untuk itu
penulis mengharapkan adanya kritik dan saran dari para pembaca agar penulis dapat
menyempurnakan penulisan makalah ini.
Medan, 25 Nove!e" 2014
Tan#a G$na%an P&ne
-
8/10/2019 Baja Tanta
3/25
DA'TAR ISI
KATA PENGANTAR
DA'TAR ISI
(A( I PENDAHULUAN
A) PENGERTIAN
() KANDUNGAN ATOM ATAU UNSUR KIMIA
*) (ENTUK STRUKTUR MIKRO
D) *ARA PEM(UATAN
(A( II PROSES PELE(URAN (AJA DENGAN EA'
A) KLASI'IKASI (AJA PADUAN
() SI'AT+SI'AT TEKNIS (AHAN
*) *ONTOH PENGGUNAAN APLIKASI DI(IDANG TEKNIK
PERTANIAN/TEKNIK MESIN
D) STANDARISASI DAN PENGKODEAN
E) (ENTUK, UKURAN DAN HARGA DIPASAR
(A( III PENUTUP
A) KESIMPULAN
() DA'TAR PUSTAKA
-
8/10/2019 Baja Tanta
4/25
BAB I
PENDAHULUAN
A. PENGERTIAN
(aa ada-a. -oaad$an, -oa !e& e!aa& $n$" daa" denan !e!e"aa
e-een -a&nna, #e"a$3 3a"!on)Kand$nan $n$" 3a"!on da-a !aa !e"3&a" an#a"a
0)2 .&na 2)1 !e"a# e$a& "ade+na) E-een !e"&3$# &n& e-a-$ ada da-a !aa
3a"!on, anan, 6o6o", $-6$", &-&3on, dan e!a&an 3e7&- o3&en, n"oen dan
a-$&n&$) Se-a&n $, ada e-een -a&n an da!a.3an $n#$3 e!eda3an
3a"a3#e"&3 an#a"a !e!e"aa en& !aa d&an#a"ana anan, n&3e-,3"o, o-!den$,
!o"on,#an&$, vanad&$dan n&o!&$) Denan eva"&a&3an 3and$nan 3a"!on dan
$n$" ad$an -a&nna, !e"!aa& en& 3$a-a !aa !&a d&daa#3an) '$n& 3a"!on
da-a !aa ada-a. e!aa& $n$" ene"a denan en7ea. d&-o3a&!e"ee" ada
3&& 3"a- 87"#a- -a##&7e9 a#o !e&) (aa 3a"!on &n& d&3ena- e!aa& !aa .a 3a"ena
!e"%a"na .a, !ana3 d&$na3an $n#$3 e"a-a#an e"#an&an &a-na a! dan
7an3$-)
Pena!a.an 3and$nan 3a"!on ada !aa daa# en&n3a#3an 3e3e"aan
8.a"dne9 dan 3e3$a#an #a"&3na 8#en&-e #"en#.9, na$n d& && -a&n e!$a#na
enad& e#a 8!"#-e9 e"#a en$"$n3an 3e$-e#anna 8d$7#&-)
Me3&$n !aa e!e-$na #e-a. d&"od$3& o-e. anda& !e& e-aa "&!$an
#a.$n, en$naanna enad& ea3&n !e"#a!a. 3e#&3a e#ode "od$3& an -e!&.
e6&&en de$3an ada a!ad 3e+1:) Denan ene$an"oe (eee"d& e"#ena.an
a!ad 3e+1;, !aa enad& a#e"&a- "od$3& aa- an e!$a# .a"a "od$3&na
enad& -e!&. $"a.) Saa# &n&, !aa e"$a3an a-a. a#$ a#e"&a- a-&n $$ d&
d$n&a, denan "od$3& -e!&. da"& 1,< &-&a" #on #&a #a.$nna) (aa e"$a3an
3oonen $#aa ada !an$nan, &n6"a#"$3#$", 3aa-, o!&-, e&n, e"3a3a, dan
ena#a) (aa ode"n e7a"a $$ d&3-a&6&3a&3an !e"daa"3an 3$a-ana o-e.
!e!e"aa -e!aa+-e!aa #anda")
http://id.wikipedia.org/wiki/Logamhttp://id.wikipedia.org/wiki/Logamhttp://id.wikipedia.org/wiki/Besihttp://id.wikipedia.org/wiki/Karbonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Karbonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Manganhttp://id.wikipedia.org/wiki/Manganhttp://id.wikipedia.org/wiki/Fosforhttp://id.wikipedia.org/wiki/Sulfurhttp://id.wikipedia.org/wiki/Silikonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Oksigenhttp://id.wikipedia.org/wiki/Nitrogenhttp://id.wikipedia.org/wiki/Aluminiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Aluminiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Nikelhttp://id.wikipedia.org/wiki/Kromhttp://id.wikipedia.org/wiki/Kromhttp://id.wikipedia.org/wiki/Molybdenumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Boronhttp://id.wikipedia.org/wiki/Boronhttp://id.wikipedia.org/wiki/Titaniumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Titaniumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Vanadiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Niobiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Dislokasihttp://id.wikipedia.org/wiki/Dislokasihttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Crystal_lattice&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Hardness&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Tensile_strength&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Brittle&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Ductility&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Proses_Bessemer&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Produksi_massal&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Produksi_massal&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/wiki/Logamhttp://id.wikipedia.org/wiki/Besihttp://id.wikipedia.org/wiki/Karbonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Manganhttp://id.wikipedia.org/wiki/Fosforhttp://id.wikipedia.org/wiki/Sulfurhttp://id.wikipedia.org/wiki/Silikonhttp://id.wikipedia.org/wiki/Oksigenhttp://id.wikipedia.org/wiki/Nitrogenhttp://id.wikipedia.org/wiki/Aluminiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Nikelhttp://id.wikipedia.org/wiki/Kromhttp://id.wikipedia.org/wiki/Molybdenumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Boronhttp://id.wikipedia.org/wiki/Titaniumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Vanadiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Niobiumhttp://id.wikipedia.org/wiki/Dislokasihttp://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Crystal_lattice&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Hardness&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Tensile_strength&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Brittle&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Ductility&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Proses_Bessemer&action=edit&redlink=1http://id.wikipedia.org/w/index.php?title=Produksi_massal&action=edit&redlink=1 -
8/10/2019 Baja Tanta
5/25
B. KANDUNGAN ATOM ATAU UNSUR KIMIA
Un$" ad$an da!a.3an $n#$3 en7aa& &6a# #e"#en#$ da-a a#e"&) Se!aa&
edoan, $n$" ad$an da!a.3an da-a e"en#ae -e!&. "enda. 83$"an da"& 59
$n#$3 en&n3a#3an 3e3$a#an a#a$ 3e3e"aan, a#a$ da-a e"en#ae an -e!&. !ea"
8-e!&. da"& 59 $n#$3 en7aa& &6a#+&6a# 3.$$, ee"#& 3e#a.anan 3o"o& a#a$ $.$
e3#"& #a!&-a)
Manan8M9, &-&7on8S&9, a#a$ a-$&n&$8A-9 da!a.3an e-aa e!$a#an
!aa"oe $n#$3 en.&-an3an o3&en #e"-a"$# da"& -e-e.an)Manan, &-&3on, n&3e-,
dan #e!aa da!a.3an $n#$3 en&n3a#3an 3e3$a#an denan e!en#$3 -a"$#an
ada# d& 6e") K"o&$, vanad&$, o-&!den$, dan #$n#en en&n3a#3an 3e3$a#an
denan e!en#$3 6ae 3ed$a+3a"!&da)N&3e- dan #e!aa en&n3a#3an 3e#a.anan
3o"o& da-a $-a. 3e7&-) Mo-&!den$ e!an#$ $n#$3 e-a%an e!"#-een#)
=&"7on&$, 7e"&$, dan 3a-&$ en&n3a#3an 3e#an$.an denan enenda-&3an
!en#$3 &n3-$&) Manan $-6&da, #&!a-, !&$#, e-en&$, dan #e-$"&$+e&n
en&n3a#)
E-een ad$an 7ende"$n an !a&3 $n#$3 e!en#$3 ena%a a#a$ 3a"!&da)
N&3e- ana# -a"$# da-a 6e", e.&na e!en#$3 ena%a, !&aana N&
-
8/10/2019 Baja Tanta
6/25
C. BENTUK STRUKTUR MIKRO
(aa e7a"a $$ e&-&3& #"$3#$" &3"o !e"$a 6e", dan ea"-e) Ada
!e!e"aa e"!edaan #"$3#$" &3"o an d&e!a!3an o-e. 3onen#"a& 3a"!on aa
a&n a&n 7a$"an, 'aa+6aa ada# an ada d&da-a !aa
a) 'e" 8a-.a9 e"$a3an e- a#$an 8$$nan a#o+a#o an a-&n 3e7&- dan
#e"a#$"9 !e"$a (od *en#e"ed *$!&7 8(** 3$!$ $a# !adan9, 'e" &n&
e$na& &6a# ane#&, aa3 $-e#, dan aa3 3$a#)
!) A$#en e"$a3an e- a#$an an !e"$a 'a7e *en#e"ed *$!&7 8'** 3$!$
$a# $3a9, A$#en &n& e$na& &6a# Non ane#&, dan $-e#)
7) Seen#&d 8!e& 3a"!&da9 e"$a3an e- a#$an an !e"$a o"#.o"o!&3, Seen#&d
&n& e$na& &6a# 3e"a dan e#a)
d) Pe"- e"$a3an 7a$"an 6aa 6e" dan een#&d e.&na e$na& &6a# 3$a#)
e) De-#a e"$a3an e- a#$an an !e"$a (od *en#e"ed *$!&7 8(**3$!$ $a#
!adan9
H&. Seed S#ee- 8HSS9 e"$a3an a-a. a#$ !a&an da"& Too- #ee- denan
3a"a"a3#e"&3 a$ ee"#a.an3an n&-a& 3e3e"aan ada $.$
-
8/10/2019 Baja Tanta
7/25
-
8/10/2019 Baja Tanta
8/25
"! CARA PEMBUATAN
P"oe da-a Da$" T&n&
P"&n& da"& "oe da$" #&n& ada-a. "&n& "ed$3&) Pada "oe &n& a#
3a"!on ono3&da daa# ene"a a# aa da"& &3a#an+&3a#an !e& a# aa ada
$.$ #&n&) Pada e!a3a"an $.$ #&n& 1000 * denan $da"a ana, a3a
d&.a&-3an $.$ an daa# ene-ena"a3an "ed$3& #e"e!$#) Aa" #&da3 #e"ad&
e!$n#$an 3a"ena "oe !e"-an$n a3a d&!e"& !a#$ 3a$" e!aa& !a.an
#a!a.an) (a.an #a!a.an !e"&6a# aa aa!&-a !&&. !e&na e$na& &6a# !aa
dan e!a-&3na !a.an #a!a.an d&!e"&3an an !e"&6a# !aa aa!&-a !&&. !e& !e"&6a#
aa)
Ga an #e"!en#$3 da-a da$" #&n& e-an$#na d&a-&"3an 3e-$a" e-a-$&
!a&an a#a dan 3e da-a eana $da"a) Te"a3 an ene#e 3e !a%a.
e-&nd$n& !e& 3aa" da"& o3&da o-e. $da"a ana an d&a$33an, #e"a3 &n&
3e$d&an d&&a.3an)
P"oe "ed$3& d& da-a da$" #&n& #e"e!$# !e"-an$n e!aa& !e"&3$#
=a# a"an da"& 3o3a #e"!a3a" en$"$# "ea3&
*O2 *O2
Se!a&an da"& *O2 !e"aa denan a# a"an e!en#$3 a# an !e"ada
dea# an -e!&. a#a a$ a *O)
*O * 2*O
D& !a&an a#a da$" #&n& ada $.$
-
8/10/2019 Baja Tanta
9/25
da$", a$ -an$n d& a#a &a ene!$) Red$3& &n& !e"-an$n e!aa&
!e"&3$#)
'eO* 'e*O
*O an #e"!en#$3 $-a. an na&3 3e a#a $n#$3 enada3an "ed$3&
#&da3 -an$n #ad&)
Se#&a 4 aa& @ a da$" #&n& d&7e"a#, e"#aa d&3e-$a"3an #e"a3na
dan !a"$ 3e$d&an !e&) (e& an 3e-$a" da"& da$" #&n& d&e!$# !e&
3aa" a#a$ !e& en#a. an d&$na3an $n#$3 e!$a# !aa ada da$"
eno-a.an !aa a#a$ d$an enad& !a-o3+!a-o3 #$anan an d&3&"&3an ada
a!"&3+a!"&3 e!$a#an !aa e!aa& !a.an !a3$) (e& 7a&" d&7e"a# dan d$an
enad& !e& 3aa" da-a !en#$3 !a-o3+!a-o3 !e& 3aa" an d&$na3an
e!aa& !a.an an7$"an $n#$3 e!$a#an !e& #$an 8d& da-a da$" 3$!a.9 a#a$
a&. da-a 3eadaan 7a&" d&&nda.3an ada !a&an e!$a#an !aa 8da$" S&een
Ma"#&n9)
Te"a3 an 3e-$a" da"& da$" #&n& daa# $-a d&an6aa#3an enad&
!a.ane!$a#an a&" #e"a3 a#a$ %o- #e"a3 e!aa& !a.an &o-a& a#a$ e!aa& !a.an
7a$"an een) (e& 7a&" an d&.a&-3an da"& "oe da$" #&n& e!e-$ d$an
enad& !a-o3 !e&n 3aa" e!aa& !a.an an7$"an d& a!"&3 en$anan, e"-$ d&7a$"
da.$-$ d& da-a !a3 en7a$" aa" 3$a-a dan $$nanna e"aa) Da-a !a3
en7a$" d&3$$-3an !e& 3aa" 7a&" da"& !e"a7a+a7a da$" #&n& an ada
$n#$3 endaa#3an !e& 3aa" 7a&" an aa dan e"a#a) Un#$3 en.a&-3an !e&
3aa" an ed&3 enand$n !e-e"an d& da-a !a3 en7a$" #e"e!$# d&ana3an
-a& en$na3an a da$" #&n&)
-
8/10/2019 Baja Tanta
10/25
BAB II
PROSES PELEBURAN BAJA
P"oe e-e!$"an !aa
Pada a!a" < dan 4 d$n$33an "oe e-e!$"an !aa denan en$na3an
!a.an !a3$ !e"$a !e& 3aa" 8& &"on9 a#a$ !e"$a !e& on 8one
&"on9) D&a&n $ !a.an !a3$ -a&nna an !&aana d&$na3an ada-a.
3"a !aa dan !a.an+!a.an ena!a. ee"#& &no# 6e"o&-&3on, 6e"oanan dan
!a#$ 3a$") P"oe e-e!$"an daa# d&-a3$3an ada #$n3$ (O' 8(a&7 O?en
'$"na7e9 a#a$ ada #$n3$ !$$" -"&3 8E-e7#"&7 A"7 '$"na7e a#a$ d&&n3a# EA'9)
Tana ee".a#&3an #$n3$ a#a$ "oe an de"a3an, "oe e-e!$"an !aa ada
$$na e$na& #&a #$$an $#aa, a$
en$"an& e!ana3 $n3&n !a.an+!a.an &$"a
en$"an& e!ana3 $n3&n !a.an+!a.an &$"a)
ena#$" 3ada" 3a"!on aa" e$a& denan #&n3a# "ade/e&6&3a& !aa an
d&&n&n3an)
ena!a. e-een+e-een ead$ an d&&n&n3an)
P"oe Pe-e!$"an (aa Denan (O'
P"oe &n& #e"a$3 "oe an a-&n !a"$ da- &nd$#"& e!$a#an !aa)
Ga!a" 3e#a da"& #$n3$ &n& d$n$33an da-a a!a" :) Te"-&.a# !a.%a da-a
a!a" #e"e!$# !a.%a 3on#"$3& (O' "e-a#&6 ede".ana, !a&an -$a"na d&!$a# da"&
e-a# !aa edan3an d&nd&n !a&an da-ana d&!$a# da"& !a#a #a.an a& 86&"e!"&739)
Kaaa (O' &n& !&aana !e"va"&a& an#a"a
-
8/10/2019 Baja Tanta
11/25
e$"n&3an !aa) Ga o3&en d&a-&"3an 3e da-a #$n3$ e-a-$& &a ena-&"
8o?en -an7e9 dan !e"ea3& denan 7a&"an -oa d& da-a #$n3$) Ga o3&en a3an
en&3a# 3a"!on da"& !e& 3aa" !e"an$"+an$" #$"$n aa& en7aa& #&n3a# !aa
an d&!$a#) D&a&n $, e-aa "oe o3&da& !e"-an$n #e"ad& ana an
#&n& e.&na daa# ena&33an #ee"a#$" -oa 7a&" aa& d&a#a 1@50 o*)
Pada aa# o3&da& !e"-an$n, 3e da-a #$n3$ da!a.3an !a#$ 3a$") (a#$
3a$" #e"e!$# 3e$d&an en7a&" dan !e"7a$" denan !a.an+!a.an &$"a
8#e"a$3 !a.an+!a.an an #e"o3&da&9 e!en#$3 #e"a3 an #e"a$n d&a#a
!aa 7a&")
(&-a "oe o3&da& e-ea& a3a a-&"an o3&en d&.en#&3an dan &a ena-&"
o3&en d&an3a#/d&3e-$a"3an da"& #$n3$) T$n3$ (O' 3e$d&an d&&"&n3an dan
!enda $& da"& !aa 7a&" d&a!&- $n#$3 d&-a3$3an ana-&a 3oo&& 3&&a)
(&-a 3oo&& 3&&a #e-a. #e"7aa& a3a d&-a3$3an en$anan 8#a&n9)
Pen$anan #e"e!$# d&-a3$3an 3e#&3a #ee"a#$" !aa 7a&" e3a" 1@00 o*) Pen$anan
d&-a3$3an denan e&"&n3an e"-a.an+ -a.an e.&na 7a&"an !aa a3an #e"#$an
a$3 3eda-a -ade-) D& da-a -ade- !&aana d&-a3$3an 3&&n $n#$3
e!e"&.3an #e"a3 da"& e"$3aan !aa 7a&" dan "oe e"-a3$an -oa 7a&" 8e#a-
#"ea#en#9) Me#a- #"ea#en# #e"e!$# #e"d&"& da"& "oe en$"anan &$"a dan
ena!a.an e-een+e-een ead$ a#a$ -a&nna denan a3$d $n#$3
ee"!a&3& 3$a-a !aa 7a&" e!e-$ d$an 3e da-a 7e#a3an)
P"oe Pe-e!$"an (aa Denan EA'
P"oe e-e!$"an da-a EA' &n& en$na3an ene"& -"&3) Kon#"$3& #$n3$ &n&
d$n$33an da-a a!a" ) Pana d&.a&-3an da"& !$$" -"&3 an #e"ad& ada $$n
!a%a. da"& e-e3#"oda) Ene"& ana an #e"ad& ana# #e"an#$n ada a"a3 an#a"a
e-e3#"oda denan $a#an -oa d& da-a #$n3$) (a.an e-e3#"oda !&aana d&!$a# da"&
3a"!on a#a$ "a6) Kaaa #$n3$ EA' &n& daa# !e"3&a" an#a"a 2 + 200 #on
denan %a3#$ e-e!$"anna !e"3&a" an#a"a < + @ a)
(a.an !a3$ an d&-e!$" !&aana !e"$a !e& on 8one &"on9 an d&7a$"
denan 3"a !aa) Pen$naan !e& on d&a3$d3an $n#$3 en.a&-3an 3$a-a
!aa an -e!&. !a&3) Te#a& da-a !ana3 .a- 8#e"$#aa $n#$3 e"#&!anan !&aa9
!a.an !a3$ an d&-e!$" e-$"$.na !e"$a 3"a !aa, 3a"ena 3"a !aa -e!&. $"a.
d&!and&n3an denan !e& on) D&a&n !a.an !a3$ d&a#a, ee"#& .a-na ada
-
8/10/2019 Baja Tanta
12/25
"oe (O', !a.an+!a.an -a&nna an da!a.3an ada EA' ada-a. !a#$ 3a$",
6e"o&-&3on, 6e"oanan, dan -a&n+-a&n denan a3$d an aa $-a)
P"oe !aa dan aa daa# de"a3an da-a EA') Un#$3 e!$a#an !aa !e"$a
"od$3 7o" a3a !&aana d&$na3an "oe aa, edan3an $n#$3 e!$a#an !aa
e&a- !&aana d&$na3an "oe !aa)
Pe-e!$"an !aa denan EA' &n& daa# en.a&-3an 3$a-a !aa an -e!&. !a&3
3a"ena #&da3 #e"ad& 3on#a&na& o-e. !a.an !a3a" a#a$ a an d&$na3an $n#$3 "oe
eanaanna)
A.KLASIFIKASI BAJA PADUAN
1) (e"daa"3an e"en#ae ad$anna
a) (aa ad$an "enda.
(&-a $-a. $n$" #a!a.an e-a&n 3a"!on -e!&. 3e7&- da"& 8en$"$# Dea"o)
S$!e" -a&n, &a-na S. dan Ha.e& ene!$#3an 49, &a-na $a#$ !aa
#e"d&"& a#a 1,
-
8/10/2019 Baja Tanta
13/25
(&-a$-a.$n$" #a!a.an e-a&n 3a"!an -e!&. da"& a#a$ aa denan 8a#a$ 4
en$"$# S. dan Ha.e&9, &a-na !aa HSS 8#igh $peed $teel9 a#a$ SKH 5