БД 12.103.07

Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ЇЙЛДВЭРИЙН ХЄДЄЛМЄРИЙН АЮУЛГЇЙ АЖИЛЛАГААНЫ

ЇЛГЭРЧИЛСЭН ДҮРЭМ

БД 12.103-07

Албан ёсны хэвлэл

Монгол Улсын Барилга, Хот Байгуулалтын Яам

Улаанбаатар хот 2007 он

БД 12.103-07

-Барилга, хот байгуулалт нийтийн аж ахуйн їндэсний тєвд боловсруулав.

-Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2007 оны..............р сарын.........ний єдрийн............р тушаалаар батлав.

Боловсруулсан:

Я.Алагбанди – Монгол Улсын Зєвлєх инженер

Д.Сундуй - Монгол Улсын Зєвлєх инженер

Хянан тохиолдуулсан: Барилга, хот байгуулалтын яамны Барилга, орон сууц, нийтийн аж ахуйн бодлого, Зохицуулалтын газрын ахлах мэргэжилтэн, Монгол Улсын Зєвлєх инженер....................... ...........................................................................

Ч.БААТАРСЇРЭН

Энэхїї норматив баримт бичгийг Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн їндэсний тєвийн зєвшєєрєлгїйгээр бїрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулахыг хориглоно.

1

НЭГ. ТООСГОНЫ ЇЙЛДВЭР

1.1. Ажлын тусгай хувцас, хамгаалах хэрэгсэл, нормын сїї, саванг олгох, хэрэглэх тухай

1.1.1.Ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгслэлийг Нийгмийн хамгаалал, хєдєлмєрийн яам, МЇЭ-ийн Тєв Зєвлєлийн тогтоолоор батлагдсан жагсаалтын дагуу ажиллагсдад олгоно.

1.1.2.Ажлын хувцас, бие хамгаалах хэрэгсэл, багаж, нормын сїї хэрэглэх ажилчдын нэрсийн жагсаалтыг цаг тухайд нь зохих хууль тогтоомжид заагдсан тоо хэмжээний дагуу ханган нийлїїлэх їїргийг мастер, механикууд хариуцана.

1.1.3.Ажилчид ажиллаж байгаа їедээ ажлын тусгай багаж, хувцас, бие хамгаалах хэрэгслийг зєв зохистой, ариг гамтай, тогтмол хэрэглэх їїрэгтэй.

1.1.4.Сїїг олгохдоо ажлын нэг єдрийн ажиллах хугацааны їргэлжлэлийн 50- иас доошгїй хувьд нь ажилласан хїмїїст олгоно.

1.1.5.Холбогдох ажил мэргэжлийн хїмїїст олгох сїїний хэмжээ нь ажлын нэг єдєрт 0.5 л байна.

1.1.6.Нормын сїїг нэрсийн жагсаалтгїйгээр ажилчдад олгох, заасан газарт уулгалгїйгээр гадагш авч явахыг хориглоно.

1.1.7.Ажилчид, ИТА нарт саванг їйлдвэрийн захиргаанаас тогтоосон хэмжээгээр олгоно.

1.1.8.Ажилчид, ИТА нарт олгосон саванг їйлдвэрийн халуун усны болон нїїр, гар угаах газарт хэрэглэх зориулалтаар нь олгоно.

1.2. Ажлын байр, тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагаа

1.2.1.Бїх тєрлийн суурьлагдсан машин механизм, тоног тєхєєрємж, аппарат хэрэгсэл цахилгаан хїчдэлтэй хєдєлгїїр, хєтлєгч хэсгїїд маховик, хїрд, дамар араат болон гинжин фрикцион, дамжуулгын гол холбоост їйлчилгээ хийхэд тохиромжтойгоор торон буюу тємєр хаалтаар хамгаалагдсан байх ёстой.

1.2.2.Бїх тєрлийн суурилагдсан машин механизм, тоног тєхєєрємжийн их бие, эд анги їйлдвэрийн ерєнхий газардуулгаар найдвартай газардуулагдсан байх ёстой.

1.2.3.Суурь машин механизм, тоног тєхєєрємжийн операторч нь машины ашиглалт, їйлчилгээ, аюулгїй ажиллагааны заавар, тїїний бїтэц, зохион байгуулалт, аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдсан, тэдгээрийг ажиллуулах мэргэжлийн їнэмлэхтэй байх.

1.2.4.Тоног тєхєєрємж, механизмын засвар, техникийн їйлчилгээг дїрмийн 5.11 дїгээр заалтын дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

1.2.5.Ажлын байр, машин механизм, тоног тєхєєрємж нь дуут болон гэрлэн дохиогоор хангагдсан байх ба єгєгдсєн дохио нь шаардлагатай хэсэгт гїйцэд сонсогдож байвал зохино.

2

1.2.6.Шалнаас дээш 1м єргєгдсєн талбай шат, тавцан, давхар хоорондын задгай люк, худаг, материал агуулах сав зэрэгт 1м-ийн єндєр бат бэх хашлагаар хашигдсан байна.

1.2.7.Шатаах зуух, хатаагуур тэдгээрийн нїх хонгилуудыг цэвэрлэх їед хэрэглэгдэх зєєврийн гэрлийн хїчдэл нь 12-36 вольтоос хэтэрч болохгїй.

1.2.8.Ажлын байр, талбай нь байгалийн ба зохиомол гэрэлтїїлгээр бїрэн хангагдсан байх ёстой.

1.2.9.Халуун ба хортой хий, чийг, уур их хэмжээтэй ялгардаг ажлын байранд байнгын ажиллагаатай агаар сэлгэх зориулалтын сэнс /вентилятор/-ээр тєхєєрємжлєгдсєн байвал зохино.

1.2.10.Машин, тоног тєхєєрємжийг ажиллуулах, засвар техникийн їйлчилгээ хийхэд доорхи зїйлїїдийг хориглоно.

а/Хаалт, хамгаалалтгїй буюу бїрэн бус тоноглол тєхєєрємж агрегатыг ажиллуулах,

б/Согтууруулах ундааны зїйл хэрэглэж ажлын байр, талбайд ирсэн хїмїїсийг ажилд оруулах,

в/Гэрэлтїїлэггїй буюу бїдэг гэрэлтэй ажлын байр талбайд ажиллах, г/Гэрлэн ба дуут дохио урьдчилан єгєлгїйгээр машин тоног

тєхєєрємжийг ажиллуулах, д/Ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгсэлгїйгээр ажиллах, е/Ажлын байр, тоног тєхєєрємжийг эзэнгїй орхих, зэргэлдээх болон

бусад цех тасаг, ажлын байраар сэлгїїцэх, ё/Шат дамжуурга болон элдэв хаалт хамгаалалтын дээгїїр гїйж харайх, ж/Ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагїй ажил їїрэг гїйцэтгэх, з/Насанд хїрээгїй хїмїїс, эмэгтэйчїїдийг ажиллуулж болохгїй ажлын

дамжлага дээр ажиллуулах, тэдний єргєж, зєєх ачааны жин хэмжээг хууль тогтоомжид зааснаас хэтрїїлэх.

1.2.11.Ажлын байр, талбайд явган хїмїїс болон тээврийн хэрэгсэл зорчих зам талбай нь аюулгїй ажиллагааны дїрмийн шаардлагыг хангахуйц цэвэрлэгдсэн, гулсалт хальтралт їїсч болзошгїй хэсэгт урьдчилан сэргийлсэн арга хэмжээ авч элс, їнс асгасан байна.

1.2.12.Шуудуу, суваг дээгїїр бат бэх гїїр, шат 1м-ээс намгїй бариул, хашлагатайгаар тавигдсан байх.

1.2.13.Ажиллагсад нь ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгслийг биедээ бїрэн, зєв тохируулан заавал хэрэглэсэн байх.

1.2.14.Ажлын тєгсгєлд ажлын байр, тоног тєхєєрємжийг цэвэрлэн биечлэн хїлээлцэж, бїртгэл хєтєлнє.

1.2.15.Эмэгтэйчїїд ажлын байранд задгай болон сїлжиж унжуулсан гэзэгнийхээ їсийг алчуураар даруулж дотогш нугалж далдалсан байвал зохино.

1.3. Хайрцагт тэжээгїїр дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

3

1.3.1.Хайрцагт тэжээгїїрийг тусгай тємєр сараалжаар тагласан байх ба сараалж нь 12 мм-ээс багагїй хєндлєн огтлолтой 120-160 мм-ийн нїхтэйгээр хийгдсэн сараалж байвал зохино.

1.3.2.Хайрцагт тэжээгїїрийг ажиллуулж байхад доорхи зїйлсийг хориглоно. а/Наалдсан буюу хєлдсєн шаврыг цэвэрлэх б/Засвар техникийн їйлчилгээ хийх в/Сараалжин дээр зогсох г/Эвдрэл гэмтэлтэй їед ажиллуулах

1.3.3.Хайрцагт тэжээгчийг зогсоох дохио єгсний дараа дамжуулах материалыг сулласны дараа цэвэрлэх, суллаж чєлєєлєх ажлыг гїйцэтгэнэ.

1.3.4.Євлийн нєхцєлд хайрцагт тїгээгч нь найдвартай дулаалагдсан байвал зохино.

1.3.5.Хайрцагт тїгээгч дээр хїн ажиллаж байгаа їед бульдозероор шавар болон тїїхий эд, нэмэлт хольцыг тїрэхийг хориглоно.

1.4. Туузан дамжуулагч дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.4.1.Туузан дамжуулагчийг ажиллуулахын ємнє дуут дохио єгнє.

1.4.2.Туузан дамжуулагч ажиллаж байх їед анхаарах зїйлс:

а/Ролик болон дамар /барабан/-д тосолгоо хийгдсэн эсэх б/Холхивч нь халж хавирч байгаа эсэх г/Туузан залгаа нугасны бїрэн бїтэн байдал д/Хаалт хамгаалалтын байдлыг шалгана.

1.4.3. Туузан дамжуулагч ажиллаж байгаа їед хориглох зїйлс:

а/Засвар техникийн їйлчилгээ хийх б/Ямар нэгэн жигд ажиллагааны доголдол, эвдрэл гарсан їед

ажиллуулах в/Зєєвєрлєгдєж байгаа материал унаж болзошгїй, эсвэл асгаж буй

газарт ойр зогсох г/Гарц, явган гїїр, шатгїй хэсгээр давж гарах, харайх

1.4.4.Єндєрт байрлуулсан туузан, гинжит дамжуулагчийн дагуу хїн зорчиход зориулсан шатыг 1м-ээс доошгїй єндєрт хаалт, хашлагагїй ажиллуулахыг хориглоно.

1.4.5.Ил задгай дамжуулагчийн тууз хазайсан хэсэгт зориулалтын засвар техникийн їйлчилгээ хийхгїйгээр мод тємрєєр хашлага ивээс хийхийг хориглоно.

1.4.6.Туузан болон гинжит дамжуулагчийг хэт ачаалах, гацаах бусад ямар нэгэн шалтгаанаар хий эргэх їед эргэлтийн хїчийг дагуулан хєл гараар дэмжлэг єгєхийг хориглоно.

1.5. Шигшїїр дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.5.1.Шигшїїрийг ажиллуулахын ємнє гэрлэн ба дуут дохио заавал єгнє.

4

1.5.2.Шигшїїрийг ажиллаж байх їед анхаарах зїйлс:

а/Дамжуулах релег солих б/Торыг засварлах /сїлжих, тосолгоо хийх/ в/Цэвэрлэгээ хийх

1.5.3.Хэрэв шавар болон їнс, элс зэрэг нэмэлт материалыг тусгай байранд шигшиж байгаа бол шигшїїрийг тусгай хамгаалалт бїхий байранд (хайрцагт) байрлуулах, їїссэн тоосыг гадагшлуулагч хоолой хийсэн байвал зохино.

1.5.4.Шигшїїрийн тор болон доргиур дээр зогсох ба суухыг хориглоно.

1.6. Шавар холигч хоёр голт зуурагч дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.6.1.Зуурагчийг ажиллуулахын ємнє гэрлэн ба дуут дохиог заавал єгсєн байх ёстой.

1.6.2.Ажиллаж байгаа їед хориглох зїйлс: а/Зуурагчийн сараалжин таган дээр зогсох, дээгїїр нь гарахыг б/Цэвэрлэгээ хийх в/Сорьц авах г/Хїрз, хусуур болон бусад зїйлээр шаврыг тараах д/Хєдєлгєєнт хэсгїїдийг тосолж цэвэрлэх е/Усны хоолой дээр гараа тавих

1.6.3.Операторчин /зуурагч/ ажлын байраа орхин явж болохгїй. 1.6.4.Эвдрэл гэмтэл илэрсэн їед зуурагчийг бїрэн зогсоож, холбоос /муфта/-ыг

салгаж зогсооно.

1.6.5.Ус, уурыг орц хэмжээнээс хэтрїїлэхгїй байх

1.7. Пресс дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.7.1.Пресс (хэвлэгч)-ний гэрлэн ба дуут дохио нь ямагт бїрэн ажиллагаатай байх шаардлагатай ба прессийг ажиллуулахын ємнє техникийн бїрэн бїтэн байдлыг сайтар шалгасан байх.

1.7.2.Хаалт хамгаалалтыг сайтар бэхлэх

1.7.3.Хєдєлгїїр болон гэрэлтїїлгийн шугам хаалт хамгаалалттай байх

1.7.4.Тїргэн элэгдэг буюу эвдрэл, гэмтлийг хялбар тогтоох боломжгїй эд ангийн доголдол гэмтлийг илрїїлэх зорилгоор цэвэрлэгээг сайтар хийж байх

1.7.5.Операторчин нь ажлын байрыг орхин явж болохгїй ба засвар техникийн їйлчилгээг дараах байдлаар хийнэ.

а/Ажил эхлэхийн ємнє механизмын цэвэрлэгээ, гадаад байдалд їзлэг хийж, тос гоожсон эсэх тосны тївшин шалгах

б/Вакуум насосны ажиллагааг шалгах в/Тосолгооны систем дэх даралтыг 3-3.5 кг/см 2 байлгах

1.7.6.Тэргэнцэрийг зєвхєн тїрэх чигийн эсрэг талаас /араас нь/ нэг нэгээр нь тїрнэ.

5

1.7.7.Тэргэнцэрийг минутад 0.8сек-ээс илїї хурдтайгаар тїрэхийг хориглоно.

1.7.8.Дугуй нь эргэхгїй хїрээ тавцан, хєндлєвчїїд салж ховхорсон, хугарсан зэрэг бїрэн бус ажиллагаатай тэргэнцэрт зохих засвар, тосолгоог хийлгэсний дараа ажлыг эхлїїлнэ.

1.7.9.Тэргэнцэрийг тїрж байгаа їед тїїний зам дээр суух, зогсох, дээр нь тэгнэх, хєдєлгєєний эсрэг явах зэргийг хориглоно.

1.8. Туузан тэжээгїїр дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.8.1.Туузан тэжээгїїр нь 50 мм-ээс ихгїй ширхэглэлтэй їйрмэг материалыг жигд хуваарилахад зориулагдана.

1.8.2.Тэжээгїїрийг ажиллуулахын ємнє хєдєлгєєнт механизмын тагийг заавал авна.

1.8.3.Цахилгаан хєдєлгїїрийг богино хугацаанд залган (шургийн) дугуйны эргэлтийн чигийг зєв эсэхийг шалгана.

1.8.4.Тэжээгїїрийг ажиллуулж туузны хєдєлгїїрийн татах дамжуулгын хурдтай харьцуулан шалгаж туузыг сул байвал чангалж тохируулна.

1.8.5.Тэжээгїїрийн ачааллын тохируулгыг туузны хурд болон туузан дээрхи материалын їеийн єндрєєр тохируулна.

1.8.6.Тохируулсны дараагаар хєдєлгєєнт механизмын тагийг эргїїлэн тавина.

1.8.7.Хєдєлгєєнт механизмын тосны тївшинг хэвийн хэмжээнд байлгана.

1.8.8.Оосор дамжуулгад тосолгоо їйлчилгээ, цэвэрлэгээ хийж байгаа їед хїчдэлийг заавал салгаж найдвартай зогсоосон байна.

1.9. Цахилгаан таль дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.9.1.Цахилгаан талийн аюулгїй ажиллагааг хариуцагчийг Їйлдвэрийн захиргааны тушаалаар томилон ажиллуулна.

1.9.2.Хэвтээ байдалд єргєгдсєн ачаа нь замдаа тохиолдох зїйлїїдээс 0.5 м- ээс доошгїй єндєрт єргєгдсєн байвал зохино.

1.9.3.Талийг хєдєлгєхдєє єргєгдсєн ачааны савлалтыг хязгаарлана.

1.9.4.Талийн даацын хязгаарт ойролцоо жинтэй ачааг єргєхдєє (100 кг) тормозны найдвартай эсэхийг шалгахын тулд 1м-ээс ихгїй єндєрт єргєнє. Талийг огцом огцмоор хєдєлгєхєєс зайлсхийх хэрэгтэй.

1.9.5.Товчлуурыг угсруулан дарж унтраахыг хориглоно. 1.10. Гар таль дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

Гар таль нь двутавр огтлол бїхий нэг рельст дїїжин замаар ачааг шилжїїлэн єргєхєд зориулагдах ба аюулгїй ажиллагааг хариуцагчийг удирдлагын тушаалаар томилон ажиллуулна.

1.10.1.Талийн даацын дээд хязгаараас хэтэрсэн хэмжээний ачааг єргєж болохгїй.

6

1.10.2.Талийн дам нуруунд засвар техникийн їйлчилгээг энэхїї дїрмийн 5.11 дугаар заалтын дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

1.10.3.Ачааг єргєсєн їед тїїнийг газраар чирэхийг хориглоно.

1.10.4.Ачааг ганхуулах болон доод талаас нь хїчтэй цохихыг хориглоно.

1.10.5.Техникийн їзлэгийг тогтмол хийж элэгдсэн эд ангийг їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан журмын дагуу сольж байвал зохино.

1.10.6.Таль болон ачааны гинжийг байнга цэвэрлэж зэврэлтээс сэргийлэхийн тулд жил тутам нэг удаа будаж байвал зохино.

1.11.Хатаагуурт тоосго оруулах үеийн аюулгүй ажиллагаа

1.11.1.Тэрэгтэй тоосгоны гулгалтыг хязгаарласан тїгжээг хийгээгїй байхад цахилгаан тэргийг хєдєлгєж болохгїй.

1.11.2.Хєдєлгїїрийг ажиллуулахын ємнє ямагт гэрлэн ба дуут дохио єгсєн байх шаардлагатай.

1.11.3.Цахилгаан залгуур, реостатыг техникийн хувьд бїрэн бус їед цахилгаан тэргийг ажиллуулахыг хориглоно.

1.11.4.Цахилгаан тэрэг тїлхэгчийн операторчин нь техникийг бусдад тїр ч гэсэн дур мэдэн шилжїїлж болохгїй.

1.11.5.Хатаагуурын хонгилд тоосготой тэргэнцэрийг оруулахдаа зєвхєн араас нь зєєлєн тїлхэж оруулна.

1.11.6.Цахилгаан тэрэг тїлхэгчийг ажиллаж байх їед тїїний зам дээр суух, зогсох, хойгуур урдуур нь гїйх, харайх, тїлхэгч механизмын дээгїїр алхаж гарахыг хориглоно.

1.11.7.Цахилгаан тэрэг нь техникийн хувьд бїрэн бїтэн ялангуяа найдвартай сайн тормоз дохионы хонхтой байвал зохино.

1.11.8.Цахилгаан тэрэгний операторчин нь техникийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийг баримталж анхаарал болгоомжтой ажиллах їїрэгтэй.

1.11.9.Цахилгаан тэргэнцэр тїлхэгчийг мэргэжлийн їнэмлэхгїй хїнээр ажиллуулахыг хатуу хориглоно.

1.12. Хонгилт хатаагуур дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.12.1.Хатаагуурын хонгилд тоосготой тэрэг оруулах ба гаргах ажиллагаанд цахилгаан тэргэнцэрийг ашиглах бєгєєд тїїнийг зохих мэргэжлийн їнэмлэхтэй хїмїїс жолоодно.

1.12.2.Хатаагуурын хонгилыг мастер, бригадын даргын шууд хяналтын дор цэвэрлэнэ.

7

1.12.3.Хонгилыг цэвэрлэхийн ємнє халуун хий хуваарилагч тохируулгын хаах нїхэнд тохирсон таг тавьж шавардсан байвал зохино.

1.12.4.Хатаагуурын тєв сувагт хїмїїсийг оруулж ажиллуулахын ємнє саравч ба хєєрєгдєгч сэнсийг бїрэн зогсоож хаалга люкийг онгойлгож халууныг нэмэх 40-50 о С хїртэл бууруулна.

1.12.5.Хатаагуурын тєв сувгийн цэвэрлэгээний їед гэрэлтїїлэг тавьж, сэнсний цахилгаан залгуурыг салган, гал хамгаалагчийг авч товчлуурт нь “ЗАЛГАЖ БОЛОХГЇЙ. ХЇМЇЇС АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн анхааруулга єлгєсєн байвал зохино.

1.12.6.Хатаалт явагдаж байх їед хатаагуурын 2 талын хаалганууд хаалттай байвал зохино.

1.13. Булан тоосгоны бункер дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.13.1.Бункерийг ажиллуулахын ємнє шанагат зєєгїїр хэрэглэж буй тохиолдолд шанаганы байрлалт, ган татлагын бїрэн бїтэн байдлыг шалгаж їзсэн байх ёстой.

1.13.2.Шанагыг хазгай байрлалтай байхад болон хэт овоологдсон ачаалалтай їед ажиллуулахыг хориглоно.

1.13.3.Шанага байршуулах, тїїнийг цэвэрлэхдээ шанагаа єргєж арал хэсэгт нь хєндлєн тємєр тїгжээ хийсний дараа цэвэрлэгээ хийнэ.

1.13.4.Бункерээс тоосго авч байх їед шанагыг єргєх, ачаалах, хєдєлгєхийг хориглоно.

1.13.5.Автомат залгуур, зогсоогуурын контакт авалцахгїй їед ажиллуулж болохгїй.

1.13.6.Лебедка болон редукторын дамжлагад найдвартай хамгаалалт хийсэн байх шаардлагатай.

1.14. Зєєврийн цахилгаан тэрэг дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

/Хонгилт зуух болон хатаагуурын/

1.14.1.Цахилгаан тэргийг хєдєлгєхийн ємнє гэрлэн ба дуут дохио єгсєн байх ёстой.

1.14.2.Цахилгаан тэргийг 10-12 см єндєртэй тємєрлєг (металл) хаалтаар хамгаалсан байна.

1.14.3.Цахилгаан тэргэнцэрийг гараар тїлхэх шаардлагатай їед зєвхєн чиглэлийн эсрэг талаас /ар талаас/ нь тїлхэх бєгєєд єєрийн зїг татаж болохгїй.

1.14.4.Цахилгааны тэрэгний тавцан дээр тэргэнцэрийг гаргах їед эгц урд талд нь тосож зогсохыг хориглоно.

1.15.Шатаах зуухнаас (улаан) тоосго гаргах үеийн аюулгүй ажиллагаа

8

1.15.1.Тоосго гаргах ажлын байрны халуун нь +40 о С-аас хэтрэхгїй байхын дээр зохих гэрэлтїїлэгтэй байх ёстой.

1.15.2.Тоосго гаргагчдын гутал, гарын бээлий нь тїлэгдэлтээс хамгаалагдсан байвал зохино.

1.15.3.Тоосго гаргагч нар нь улавч модон дээр тоосгыг єрж гїйцсэний дараа авто ачигчаар зєєвєрлєхдєє тїїний хєдєлгєєнд саад болохгїй хэсэгт буюу хонгилоос гарсан байвал зохино.

1.15.4.Улавч модонд тоосго ачиж байх їедээ тоосгоны нуралтаас болгоомжлон ажиллана.

1.15.5.Тоосго гаргагч нь нїдний хамгаалалтын шил, амны хошуувч, тоосноос хамгаалсан хаалт, шїїгч хэрэглэх шаардлагатай.

1.15.6. Тоосго (Улаан) гаргахад хориглох зїйлс:

а/Зууханд єрєєстэй тоосгыг ямар нэг зїйлээр татаж унагаах, нураах б/Тоосгыг улавч модонд єрж ачихдаа шидэх в/Єрєгдсєн тоосгоны доод хэсгээс сугалан авах.

1.16. Авто ба цахилгаан ачигч дээр ажиллах аюулгүй ажиллагаа

1.16.1.Эрхийн їнэмлэхгїй хїмїїсээр авто ачигчийг жолоодуулахыг хориглоно.

1.16.2.Ачааг 1м-ээс илїї єндєрт єргєж зєєвєрлєж болохгїй.

1.16.3.Ачааг буулгахдаа улавч модны хоорондуур ган татлага орох завсаргїй тулгаж, шахаж тавихыг хориглоно.

1.16.4.Ачааг єргєєстэйгээр нь авто ачигчийг орхиж явахыг хориглоно.

1.16.5.Ачигчийг орхиж явах тохиолдолд асаалтын тїлхїїрийг салгаж авч зогсоогуурыг татаж орхино.

1.16.6.Тоосго тээвэрлэж яваа авто ачигчийн хурд хэтрїїлэх, огцом эргэх, хурд хасалгїй гэнэт тоормсоглож, зогсохыг хориглоно.

1.16.7.Доорхи нєхцєлд авто ачигчийг ажиллуулахад хориглох зїйлс:

а/Гэрэл, дохиогїй байх б/Зогсоогуур (тоормоз) ажиллахгїй болох в/Контакт авалцуур нь ажиллахгїй г/Цахилгаан тоноглол нь хаалт, хамгаалалтгїй байхад

1.16.8.Ачигчийг бетондсон зам талбайгаас бусад газар ашиглаж болохгїй.

1.17. Тээврийн хэрэгсэл, тоног тєхєєрємж, машин механизмын жолооч, машинч нарын аюулгїй ажиллагаа

Ачилтыг дїрмийн 5.3.18 дугаар заалтын дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

9

Автомашин, хїнд механизм, ачигч дээр ажилладаг хїмїїс нь холбогдох эрх бїхий хїнээс аюулгїй ажиллагааны зааварчлага зєвшєєрєл авсны дараа ажилд гарч болно.

1.17.1.Экскаваторын шанаганы їйлчлэлийн тогтоогдсон хїрээнд єєрєє буулгагч машин орсны (зогсоосны) дараа экскаваторын машинч дохио єгч ачилт хийнэ.

1.17.2.Тусгай тоноглогдсон сандал, бїрхїїл дулаалгатай, бууж, суухад дуут дохиотой автомашинаар хїмїїс тээвэрлэхийг зєвшєєрнє.

1.17.3.Хїмїїс тээвэрлэж байгаа автомашины хурд 30 км/цагаас хэтрэхгїй байх шаардлагтай.

1.17.4.Єєрєє буулгагч, автоцистерн, кран бусад тусгай зориулалтын машинаар хїмїїс зєєхийг хориглоно.

1.17.5.Автомашинд ачаалах ачааны єндєр нь Монгол Улсын гудамж, замын хєдєлгєєний дїрэмд заасан хэмжээнээс хэтрэхгїй байх ёстой.

1.17.6.Трактораар овоолсон шавар, хогийг тїрэхдээ 50-60 см-ээс илїї єндєрт тїрж болохгїй.

1.17.7.Євлийн цагт хєлдїї шороог тїрж болохгїй.

1.17.8.Овоолсон шаврыг бульдозероор голоос нь ба дундаас нь шууд нураах биш харин 2 захаас нь бага багаар тїрж ажиллавал зохино.

1.17.9.Бульдозерын машинч нь овоолсон, єндєр эрэг їїссэн шаврын нурах аюулаас болгоомжлон ажиллах хэрэгтэй.

1.17.10.Бульдозерийн машинчийг шєнийн цагт гэрэлгїй ажиллуулахыг хориглоно.

1.17.11.Автомашины жолооч бульдозерийн машинчид засвар техникийн їйлчилгээг дїрмийн 5.11 дугаар заалтын дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

1.17.12.Їйлдвэрийн талбайд автомашиныг зориулалтын бус ажилд зєвшєєрєлгїй хэрэглэх, машины дэргэд тамхи татах, заагдаагїй газар орчинд эмх цэгцгїй байрлуулах зэргийг хатуу хориглоно.

1.17.13.Жолооч, машинч нар нь эрх бїхий їнэмлэхтэйгээр ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэнэ.

1.17.14.Авто ачигчийн бїхээгт нэгээс илїї хїн суухыг хориглоно.

1.17.15.Машин техник тавих, засвар техникийн їйлчилгээ хийх зориулалттай байх нєхцлийг удирдлагын зїгээс бїрдїїлсэн байх шаардлагатай.

1.17.16.Бензин, тослох материалыг гараж дотор асгахыг хориглоно. Хэрэв асгасан байвал дор нь арчиж цэвэрлэх хэрэгтэй.

1.17.17.Гараж дотор тамхи татахыг бїрэн хориглоно. “Галын аюултай, тамхи татахыг хориглоно”, “Шатахуун бїї асга” гэсэн санамж дохиог хадсан байх ёстой.

10

1.17.18.Галын аюулаас хамгаалах, унтраах хэрэгсэл бїхий цэгийг зохих журмын дагуу ил газар байрлуулсан байна.

1.18. Шаврын конус бэлтгэх үеийн аюулгүй ажиллагаа

1.18.1.Конус дээр ажиллаж буй ээлжийн ажилчид болон механизмын машинч нар нь конусын бэлтгэл дээр ажиллахдаа доорхи шаардлагыг хангана.Їїнд:

а/Конусыг бэлтгэж эхлэхдээ нєєцлєх талбайн хэмжээг тогтоож, тэгшлэнэ.

б/Конусын єндрийг зєвшєєрсєн єндрєєс илїї хийхийг хориглоно. в/Конусын єндєр дунджаар 12-13 м єндєр байхыг зєвшєєрнє. г/Конусыг бэлтгэж эхлэхдээ суурийг тавьснаас хойш шавар асгах замыг

тодорхой нэг талаас эхлэн хийх ба тал бїрээс нь олон зам гаргахыг хориглоно.

1.18.2.Шаврыг уурхайгаас олзворлож буй машин механизмын жолооч машинч нар нь ХХАА-ны дїрмийг чанд баримтлан ажиллана.

1.18.3.Нєєцєлж буй шавар дээр ажиллаж байгаа жолооч нар нь машины хурдыг тохируулан ачааг єргєх, буулгахдаа єндєрсгєж овоологдсон шаврын оронд гарч єнгийн зогсох болон хазгай талбайд єргєгч “подъём”-ийг ажиллуулахыг хориглоно.

ХОЁР. ТЄМЄР БЕТОН ЭДЛЭЛ, БЕТОН ЗУУРМАГИЙН ЇЙЛДВЭР

2.1 Зуурмагийн зангилгаа (узель)-ны аюулгүй ажиллагаа

Їйлдвэрийн дотор болон гаднах тємєр зам, авто машины замын зєрлєг дээр гэрэлт, дуут дохио байх шаардлагатай. Їйлдвэрийн дотоод технологийн їйлчилгээний зориулалттай авто хєсгийн хурд нь 5 км/цагаас хэтэрч болохгїй.

Цемент болон дүүргэгч материалыг тусгай зориулалтын бункер, санд буулгасны дараа тїїнийг дамжуулах їїрэгтэй шнек, элеватор, туузан дамжуулагчийн ажиллагаанд анхаарах зїйлїїд:

2.1.1. Шнекний бїрэн, бїтэн байдал, хэвийн ажиллагаатай эсэхийг,

2.1.2. Шнекний цахилгаан хєдєлгїїрийн газардуулгыг,

2.1.3. Шнекний эргэх голын эргэлт тїїний хаалт хамгаалалтыг,

11

2.1.4. Ажиллаж байгаа їед бїрэн гэрэлтїїлэгдсэн эсэхийг,

2.1.5.Шнекийг ажиллуулж байх їед том хэмжээний материал унах буюу голыг гацаавал хєдєлгїїрийг бїрэн зогсоосны дараа дээрх гацааг гаргах, тїгжирсэн зїйлсийг авах хэрэгтэй.

2.1.6.Шнекийг ажиллаж байх їед дээгїїр нь алхаж гарах, явахыг хориглоно.

2.1.7.Шнекийг ажиллаж байх їед ямар нэгэн засвар, техникийн їйлчилгээ (ЗТЇ) тохиргоо, тосолгоо хийхийг хориглоно.

2.1.8.Шнекээр татах, дамжуулах материалаа татсаны дараа цахилгаан хєдєлгїїрээ зогсоох ёстой.

2.1.9.Ямарваа нэгэн гэмтэл согог илэрвэл засвар їйлчилгээг нь хариуцсан мэргэжилтэн болон холбогдох удирдах хїмїїст яаралтай мэдэгдэх

2.1.10.Элеваторын бїх хутгуур эргэлдэх хэсэг нь хаалт хамгаалалттай байх шаардлагатай.

2.1.11.Хэрэв элеваторын татагч гинж хутгуур нь тасарвал аваарын дуут болон гэрлэн дохиог єгдєг байх

2.1.12.Элеваторын материал хїлээн авах, гаргах хэсэг нь хаалт, хамгаалалттай байхын дээр тоос шороо бургиж гадагш алддаггїй байх

2.1.13.Элеваторын їйл ажиллагааг эхлїїлэхийн ємнє хоосон явалтаар шалгаж, ажил дууссаны дараа заавал ачаалалгїй (хоосон явуулж) шалгаж байх

2.1.14.Элс хайрга хїлээн авах бункерийн торны нїхний хэмжээ нь тухайн элс, хайрганы стандартад заагдсан хамгийн том хэмжээнээс хэтрэхгїй байх

2.1.15.Хэрэв ямар нэгэн шалтгаанаар бункерт орох шаардлага гарвал мастераас зєвшєєрєл-наряд авч орох, ажиглагч туслагчтай байх.

2.1.16.Євлийн улиралд материалаа халааж байх їед бункерийн гаднах орчин - 30 о С-аас их байж болохгїй.

2.1.17.Туузан дамжуулагч ажиллуулж эхлэхийн ємнє бїх бул дамжуулагчийн бїрэн бїтэн байдал тэдгээрийн хаалт хамгаалалт, цахилгааны газардуулгыг шалгана. Туузан дамжуулагчийг энэхїї дїрмийн 5.14 дүгээр заалтын дагуу аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллуулна.

2.1.18.Газар доорхи ажлын байрны болон хїн явдаг замыг чєлєєтэй гэрэлтїїлж байгаа эсэхийг шалгана.

2.1.19.Туузан дамжуулагчийг ажиллуулахын ємнє ачаалалгїй явуулж шалгах.

2.1.20.Налуу байрлалтай туузан дамжуулагчийн шатаар єгсєж уруудахдаа гїйхийг хориглоно.

2.1.21.Налуу туузан дамжуулагчийн шат нь хїн явахад чєлєєтэй, гишгїїрийн хєндєл модыг байх ёстой тоо хэмжээгээр нь хадаж бэхэлсэн байх.

12

2.1.22.Налуу дамжуулагчид аваарийн унтраалгыг 2-оос доошгїй газарт байрлуулсан байх.

2.1.23.Налуу дамжуулагчийг зогсооход туузан дээр нь їлдэгдэл материалгїй байх.

2.1.24.Ажил дууссаны дараа орчин тойрныхоо цэвэрлэгээг сайтар хийж, машин тоног тєхєєрємжєє шалган їзэж ээлжийн мастер, бригадын дарга нарт хїлээлгэн єгч ажил хїлээлцэх дэвтэрт бичиж байвал зохино.

2.1.25.Туузан дамжуулагч дээр ажиллагсдад хориглох зїйлс:

а/Хаалт хамгаалалтгїй ажиллуулах, дохио єгєхгїй ажиллуулж эхлэх, б/Ажиллаж байгаа їед цэвэрлэгээ тосолгоо хийх.

2.1.26. АВДЖ-425/1200, АВДИ-425, АВДЦ-425 маркийн автомат тугнуур дээр ажиллагсдад анхааруулах зїйлс:

а/Ажлын ба ажлын бус цагаар туузан дээгїїр явах б/Шахсан хийн даралт нь 6 атм-ээс их буюу 3 атм-с бага байвал

ажиллуулахыг хориглоно.

2.1.27.Жор тохируулагч дээр ажиллагсдад хориглох зїйлс:

а/Цахилгаан гїйдлийг хїчдэлээс салгаагїй байх їед унтраалга, тохируулагчаар оролдохыг

б/Цахилгаан хїчдэлээс салгаагїй байх їед реле, датчикийг тохируулахыг в/Даралттай хийн крантыг хаагаагїй байхад тохируулга хийхийг тус тус

хориглоно.

2.1.28.Материал хэмжигч механизмын тосгуур хїзїїнд тухайн техникийн шаардлагын дагуу брезент юмуу резинээр маш сайн хаалт хийж єгсєн байх шаардлагатай.

2.1.29.Бетон зуурагч дээр тусгайлан мэргэжлийн їнэмлэх, зэрэгтэй хїн ажиллах ёстой.

2.1.30.Бетон зуурагч дээр ажиллагсад нь тогоог эхлээд хоосон ажиллуулж шалгана.

2.1.31.Зуурагчийг ажиллуулж байхад цэвэрлэгээ тосолгоо хийхийг хориглоно.

2.1.32.Бетон зуурагчийн болон удирдлагын нь цахилгаан самбарын газардуулгыг тогтмол шалгаж байна.

2.1.33.Зуурагчийн тогоог эргїїлэх араа шїдний хаалт хамгаалалтгїйгээр ажиллуулахыг хориглоно.

2.1.34.Бетон зуурмагийг дамжуулах бункерт ба тээврийн хэрэгсэлд юїлэхэд анхаарах зїйлїїд:

a/Зуурмагийг 0.5 м-ээс єндєргїй зайнаас юїлэх (0.5м-ээс єндєр бол завсрын бункерийн тусламжтайгаар гїйцэтгэнэ).

б/Бетон зангилгааны (узелийн) орчин дахь гэрэлтїїлэг (5-10 люксээс багагїй байх)-тэй байх.

13

2.1.35.Тоосжилт болон дуу шуугиан нь эрїїл ахуйн шаардлагын тогтоогдсон норм хэмжээний заалтаас хэтрэхгїй байх ёстой.

2.2 Бетон зуурагч дээр ажиллах аюулгїй ажиллагаа

2.2.1.Бетон зуурагч дээр 18 ба тїїнээс дээш насны, хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй аюулгїй ажиллагааны мэдлэгээр шалгалт єгч тэнцсэн мэргэжлийн їхэмлэхтэй хїмїїсийг ажиллуулна.

2.2.2.Бетон зуурагчдын аюулгїй ажиллагааны мэдлэгийг жил бїр шалгах ба дїрмийн мэдлэгт муу дїн їзїїлэгсдийг давтан сургаж шалгалт авах ба дахин тэнцэхгїй дїн авбал ажиллуулахыг зєвшєєрєхгїй.

2.2.3.Ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэвэл зохино.

2.2.4. Зангилгаа (Узель)-ны тоног тєхєєрємж, машин механизмд нарийн їзлэг хийж, боолтон холбоосууд, цахилгаан хєдєлгїїрийн хамгаалалт, бэхлэлт тусгаарлалтыг шалгах. Холигч, зуурагч машины цахилгаан тєхєєрємжийг сайтар газардуулан, гїйдэл дамжуулагч шугамын тусгаарлалт гэмтэл согоггїй байх ёстой.

2.3 Суурилагдсан машины ажиллагааны їеийн аюулгүй ажиллагаа

2.3.1 Операторчноос хийж гїйцэтгэхийг хориглох зїйлс:

а/Холигч машины засвар техникийн їйлчилгээ, тохиргоо, тосолгоог ажиллаж байх їед нь хийхийг,

б/Гэмтэл, доголдол гарсан їед тєхєєрємжийг ажиллуулахыг, в/Машины удирдлагыг єєр хїнд шилжїїлэхийг, г/Холигч машиныг хаалт хамгаалалтгїйгээр ажиллуулахыг, д/Машиныг ажиллуулаад дэргэд нь харж, хянах хїнгїй орхихыг, е/Гїйдэл дамжуулагч машины тусгаарлалт техникийн хувьд бїрэн, бїтэн

бус гэмтэлтэй байхад ажиллуулахыг, ё/Машины цахилгаан дамжуулагчийн залгуурыг салгаад “Залгаж

болохгїй хїмїїс ажиллаж байна” гэсэн санамж зїїж байрлуулахгїйгээр машинд їйлчилгээ хийх, хєдлєгч эд ангийг цэвэрлэх, бетон зууруулд барьцалдсан зуурмагийг арилгах, ховхолж, хусаж, зайлуулахыг,

ж/Засвар техникийн їйлчилгээ хийсний дараа холбогдох албаны хїмїїсийн зєвшєєрєлгїйгээр машиныг дур мэдэн ажиллуулахыг,

з/Машин ажиллаж байх їед анхаарлаа єєр зїйлд хандуулах зэргийг тус тус хориглоно.

2.3.2.Операторчны їїрэг а/Бетон зуурмагийн хольцыг хутгах явцыг хянах. Ээлж бїрийн дараа

буюу 1.5 цагаас илїї хугацаагаар албадан зогсоох їед бетон хольцын хутгагчийн холих дамарт наалдаж тогтсон зїйлсийг арилгах ёстой.

б/Материалын орц хэмжээ болон бетоны чанарыг стандарт техникийн нєхцлийн дагуу хянах їїрэгтэй.

в/Хєдєлмєр хамгаалал, эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны дїрмийг мєрдлєг болгон ажлын байр тоног тєхєєрємжийг цэвэрлэн эмх, цэгцтэй байлгах, ажлын байранд очих зам, талбайг чєлєєтэй байлгах.

г/Аливаа гэмтэл саатлыг хариуцсан засварчин, бригадын дарга мастерт мэдэгдэж байх. Ээлж хїлээлцэхийн ємнє бетон зуурагчийг 3-5 минутын турш хуурай хайрган хольцоор цэвэрлэж эргїїлэх ба тоног тєхєєрємжид тосолгоо їйлчилгээ хийж, ажлын байраа цэвэрлэх ёстой.

14

2.4. Тоног тєхєєрємжийн операторчдод тавигдах аюулгїй ажиллагаа

2.4.1.Операторчид нь ээлжийн мастерт шууд захирагдана.

Операторч дээр 18-аас дээш насны аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдсан мэргэжлийн хїмїїсийг ажиллуулна.

2.4.2.Ажилд шинээр орж байгаа хїмїїс аюулгїй ажиллагааны дїрэм, ажлын байрны тодорхойлолт зааварчилгаатай заавал танилцсан байх ба холбогдох материалыг ажилтны хувийн хэрэгт хадгална.

2.4.3.Ажлын нэг байрнаас нєгєєд шилжихдээ ажлын байрны аюулгїй ажиллагааны зааварчлагыг заавал авсан байх ёстой.

2.4.4.Операторчдын аюулгїй ажиллагааны мэдлэгийг жил бїр шалгаж муу дїн авбал давтан сургах ба шалгалтанд амжилтгїй дїн дахин їзїїлэгсдийг ажиллуулахгїй.

2.4.5.Операторчид ажил эхлэхийн ємнє дараахь зїйлсийг шалгана. Їїнд:

2.4.6.Операторчид нь тугнуур зохих тївшинд байрласан болон бункерт єєр зїйлс байгаа эсэхийг

2.4.7.Циферблатын зїї нь “О” зураас дээр байгаа эсэхийг

2.4.8.Тугнуурыг тэнцлийн байдлаас нь хэд хэдэн удаа гаргаж, циферблатын зїї заалтаа єєрчлєлгїй анхныхаа байрлалд орж байгаа эсэхийг тус тус шалгана.

2.4.9.Єдєр бїр ээлжийн ажил эхлэхэд бїх тєхєєрємжийн бэхэлгээний байдлыг шалгаж суларсан эд анги бусад холбоосыг чангална.

2.4.10.Тоног тєхєєрємжийн эд ангийг техникийн шаардлагын дагуу цэвэрлэж їйлчилгээ тохиргоо хийх ёстой.

2.4.11. Тоног төхөөрөмжийн ажиллагааны явцад анхаарах зїйлс:

а/Тохируулгыг тогтоосон хугацаанд нь нарийн нягт нямбай хийх хэрэгтэй. б/Операторч нь бэлтгэсэн бетон зуурмагийн чанарт хяналт тавин

цемент болон дїїргэгч материалын тохируулга орцын нормыг стандарт техникийн нєхцлийг мєрдєн ажиллах їїрэгтэй.

в/Ээлжийн ажиллагааны їед технологийн дамжлагуудын операторчид їйлдвэрийн диспетчерийн удирдлагын дор ажиллаж єгсєн їїрэг даалгаврыг биелїїлэх ёстой.

2.4.12. Тоног төхөөрөмжийн ажиллагааны явцад хориглох зїйлс:

а/Тугнуурын оруулах ба гаргах хаалтыг онгорхой байхад тохиргоо хийхийг

б/Цахилгааны шугамын тэжээлийг салгаагїй їед мєнгєн уст соронзны (контактын) тохируулга хийхийг

в/Агаар нэвтрїїлж байгаа їед шланги хоолойг залгах, салгахыг г/Удирдлагын самбарын хїчдэлийг салгаагїй байхад релений

тохируулга хийх, унтраалгыг засахыг д/Ажиллаж байхад цементийн тугнуурын хурдны хайрцаг (редуктор)-ын

таглааг онгойлгох, їйлчилгээ хийхийг

15

е/Ажиллагааны явцад єєр зїйлст анхаарлаа хандуулах ё/Гэмтэлтэй тугнуурыг ажиллуулахыг тус тус хориглоно.

2.4.13.Ажил дуусмагц операторч нь ажлын байр тоног тєхєєрємжийг цэвэрлэнэ.

2.4.14.Аливаа гэмтэл согогийн талаар дараагийн ээлжийн операторчид мэдэгдэх ёстой. (ээлж хїлээлцэх дэвтэрт бичиг їлдээх)

2.5.Хэвлэх машин дээр ажиллагсад ба бетончдын аюулгїй ажиллагаа

2.5.1.Хэвлэх машин дээр ажиллагсад нь мэргэжлийн зэрэг бїхий їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдсан байх шаардлагатай.

2.5.2.Эрїїл мэндийн їзлэгт жилд нэгээс доошгїй хамрагдсан байх ёстой.

2.5.3.Аюулгїй ажиллагааны мэргэжил мэдлэгийн шалгалтыг жилд нэгээс доошгїй єгсєн байх ёстой.

2.5.4.Ажлын байрны тодорохойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэж, ажлын тусгай хувцас ємссєн, бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэсэн байх.

2.5.5.Ажлын байрны цэвэрлэгээ їйлчилгээг тогтмол хийж, ямар нэг саад болох эд юмс, багаж хэрэгслийг зайлуулж ажлын талбайг чєлєєтэй байлгах їїрэгтэй.

2.5.6.Ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагїй ажил їїрэг гїйцэтгэх, сэлгїїцэх, машин тєхєєрємжийг дур мэдэн оролдох, ажиллуулахыг хориглоно.

2.5.7.Їйлдвэрийн доторхи гэрэлтїїлэг, агааржуулалтын системийн хэвийн ажиллагааг тогтмол шалгаж ажиглаж байх ба ямар нэг гэмтэл согог дутагдалтай зїйл илэрвэл холбогдох хїмїїст мэдэгдэн шаардагдах арга хэмжээ авахуулж байх.

2.5.8.Їйлдвэрлэлийн технологийн зориулалтын тээврийн хэрэгсэл, машин механизмын хєдєлгєєнд саад болох буюу хїн тээхэд зориулаагїй бусад хэрэгсэл тэргэнцэр дээр зогсож явахыг хориглоно.

2.5.9.Єргєж байгаа ачааны доор зогсох, зохих нєхцєл бїрдээгїй байхад ачааг єргєх буулгах дохио єгєх, цахилгаан хуваарилах самбарыг дур мэдэн онгойлгох, оролдохыг хориглоно.

2.5.10.Ажилд гарах, ажлаас буухдаа ажлын байр, талбайн ариун цэвэр болон тоног тєхєєрємжийн хэвийн ажиллагааг шалгаж дараагийн ээлжинд биечлэн хїлээлцсэн байх хэрэгтэй.

2.6.Хучилтын хавтанд нїх їїсгэгч доргиурт тавцангийн аюулгїй ажиллагаа

2.6.1.Машины техникийн бїрэн бїтэн байдлыг дїрмийн 5.6.1, цахилгаан, дулааны эрчим хїч гэнэт тасарсан їед авах арга хэмжээг 5.6.4; 5.6.5; засварын ажлыг 5.11.1-5.11.3; 5.11.5; цахилгаан хангамжийг 5.15.1; 5.15.2-ын а, б; 5.15.6-5.15.10; трансформаторын дэд станц, цахилгаан эрчим хїч хуваарилах байгууламжийг 5.16.1; 5.16.3; газардуулгын хамгаалалтыг 5.18.1; тэжээлийн кабелийг 5.20.1-5.20.5; 5.20.7- 5.20.8 дугаар заалтыг їндэслэл болгон аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллана.

2.6.2.Доргиурт нїх їїсгэгчийн хэвийн ажиллагаа, нэмэлт ачааллын гинжний бэхэлгээг ажлын эхэнд болон тєгсгєлд тогтмол шалгах.

16

2.6.3.Нїх їїсгэгчийг сугалахдаа тэргэнцэр замаас гарахаас болгоомжилж тогтмол хяналт тавьж байвал зохино.

2.6.4.Бетон тараагчийн ажиллагааны їед урдуур нь гарах, доогуур нь орох, самбарыг онгойлгох, хаалт хамгаалалтыг авч тавихыг хориглоно.

2.6.5.Бетон тараагчийн зам чєлєєтэй эсэхийг тогтмол шалгах хэрэгтэй.

2.6.6.Бетон зуурмагийг малтуур, хусуурын тусламжтайгаар тэгшилнэ.

2.6.7.Нэмэлт ачааллыг єргєх, буулгах їед дор нь зогсохыг хориглоно.

2.6.8.Нэмэлт ачааллыг цэвэрлэх, тослох засварлах їед гар тїгжээг заавал хийж байх.

2.6.9.Гинжний бэхэлгээний найдвартай эсэхийг шалгасны эцэст їйлчилгээг хийж байвал зохино.

2.6.10.Дарах ачаа бїхий єєрєє явагч порталын замыг шалгаж байх хэрэгтэй. Мєн доогуур нь орох, урдуур нь гарах зэргийг хориглоно.

2.6.11.Бетон зуурмагийг єргєгчийн тусламжтайгаар бункерээр хэвэнд цутгах їед (бункерийг) хэвнээс дээш 50 см-ээс багагїй зайнд цутгах ажиллагааг гїйцэтгэх хэрэгтэй.

2.6.12.Хэвэнд зуурмаг хийхээс ємнє хэвний бэхэлгээ, арматурын байрлал, хэвний дэгээнд єлгєх сэнжний бат бэхийг шалгана.

2.6.13.Доргиурт тавцангийн нэмэлт ачааллын доргиурыг нэг удаад 30 сек-ээс дээш ажиллуулахыг хориглоно.

2.6.14.Тосолсон хэвийг гишгэх, дээгїїр нь явахыг хориглоно.

2.6.15.Доргиурт тавцангийн ажиллагааны їед цэвэрлэгээ хийх, хажуугийн хонгилд орж зогсохыг хориглоно.

2.6.16.Доргиурт тавцанг нэг удаад 30 сек-ээс дээш ажиллуулахыг хориглоно.

2.6.17.Доргиурт тавцангийн ажиллагааны їед дээр нь зогсохыг хориглоно.

2.7. Шарах камерт эдлэл оруулах, гаргах їеийн аюулгїй ажиллагаа

2.7.1.Камерт орж гарахдаа заавал зориулалтын шатаар орж гарч байх.

2.7.2.Камер дотор бетон цутгах ажиллагаа явуулахыг хориглоно.

2.7.3.Камерын тагийг уур гарахааргїй бїрэн гїйцэд зєв тагласан байх ёстой.

2.7.4.Камерын таг дээр хэв улавч болон бусад бїтээгдэхїїн хурааж тавихыг хориглоно.

2.7.5.Камерийн доторх температур +40 о С-аас бага болсон їед тагийг онгойлгоно.

17

2.7.6.Шарсан бїтээгдэхїїний гадаргуун дахь халуун нь +40 о С байх ёстой.

2.7.7.Камераас ачаа єргєж буулгахад камер дотор хїн байлгаж болохгїй.

2.7.8.Камерт шаралт явагдаж байгаа їед камерийн усан хаалтыг їргэлж устай байлгах шаардлагатай.

2.7.9.Камерын ирмэгийн эмжсэн швеллерийг тогтмол усаар дїїргэж байх ёстой.

2.7.10.Камерт эдлэл байрлуулахдаа улны болон эдлэл хоорондын дэрийг зєв байрлуулсан байх.

2.7.11.Камерыг тогтмол цэвэрлэхдээ аливаа илїїдэл зїйл байлгахыг хориглоно.

2.7.12.Хэвийг задалж тємєр бетон эдлэхїїнийг хэвнээс салгаж, зєєж хураахад анхаарах зїйлс:

а/Хэвийг задлахын ємнє хэвний хажуу єнцєг хязгаарлагч байгаа эсэхийг шалгах.

б/Ачаа оосорлогч-дохиочин нь мэргэжлийн їнэмлэхтэй байх ёстой. в/Оосорлогч-дохиочид оосорлох хэрэгслэлийг зєв хэрэглэн ачааны

тэнцвэрийг олж краны даацанд тохируулан єргєх. г/Ажил эхлэхийн ємнє оосорлох хэрэгслийн бїрэн, найдвартай байдлыг

шалгах д/Бїтээгдэхїїний сэнж нь бат бэх биш бол ачаа єргєх ган татлагаар

оосорлож єргїїлж байх е/Єргєх буулгах ажил эхлэхийн ємнє дуут дохиог заавал єгєх ба

даацаас хэтэрсэн ачааг єргєхийг хориглоно. ё/Өлгєсєн ачааг 20-30 см єндєртэй зайд єргїїлж найдвартай эсэхийг

шалгасны дараа цаашдын дохиог їргэлжлїїлэн єгч байх. ж/Ачаа єргєх їед ган татлага мушгирч эрчилсэн буюу ачааны тэнцвэр

алдагдсан байж болохгїй. з/Ачааг єлгєж єгсєний дараа єєрєє болон бусдыг холдуулж дараачийн

ажиллагаанд шилжинэ. и/Дєрвєн дэгээтэй тэнжээгээр ачаа оосорлож єргєхєд дэгээт

татлагуудын хоорондох налалтын єнцєг 45 градусаас бага байж болохгїй. Хэрэв бага байвал ган татлагын тусламжтайгаар єргїїлж байх.

к/Хурц єнцєгт ачааны ган татлага тохох хэсэгт нь жийрэг хийж єгєх. л/Єргєсєн ачааг буулгахдаа байршлын тэнцвэрээ олсны дараа нь дэгээг

суллан єгч байх. м/Оосорлогч нь бїтээгдэхїїн хураах технологийн горимыг сайн мэддэг

байх ёстой. Бїтээгдэхїїнийг єндєр, нам, том жижгээс хамааруулан янз бїрийн байрлалаар хураана.

Бїтээгдэхїїн хураахдаа завсар хооронд нь дэр мод хийж єгсєн байх ёстой. Дэр мод нь заавал тэгш єнцєгт огтлолын 50х60х1300 юмуу 50х80х1600 мм хэмжээтэй байна. Дэр модыг тавихдаа 6 м хїртэл урттай эдлэхїїний уртын дєрєвний нэгийн хэмжээнд байрлуулах хэрэгтэй.

Дэр модыг байрлуулан хавтанг тавихдаа хуруу, гараа хавчуулахаас болгоомжлох.

Бэлэн бїтээгдэхїїн єргєх єргїїрийн даацыг тооцон тогтоож, тушаалаар баталгаажуулна. Бэлэн бїтээгдэхїїний жин, єргєх буулгах горимыг хїснэгтээр їзїїлбэл: ¹ Бїтээгдэхїїний нэр Эдлэлийн

жин, кг Давхар єргєх

Хураах тоо

Нийт єндєр

Хоорондын зай

1. ХНХ 59х12 2062 2 8 2.16 50-100 см 2. 53х12 1842 2 8 2.16 50-100 см

18

3. 29х12 1012 4 8 2.16 50-100 см 4. 47х12 1615 2 8 2.16 50-100 см 5. 23х12 812 4 8 2.16 50-100 см 6. ЇБХХ 4 1430 2 6 2.10 20-100 см 7. СП 4 1310 1 4 1.26 50-100 см 8. СП 6 1955 1 2 1.26 50-100 см

Улавч 1800 Улавч 63х16

2.7.13 Хэвлэх ажлын байранд анхаарах зїйлс:

а/Ажил дууссаны дараа ажлын байрын эмх цэгц, ариун цэвэр, тоног тєхєєрємжийн цэвэрлэгээ болон хэвийн ажиллагааг хангаж дараагийн ээлжинд биечлэн хїлээлгэж єгєєд ээлж хїлээлцэх дэвтэрт тэмдэглэсэн байна.

б/Бункерийг їлдэгдэл зуурмагтай орхиж болохгїй. в/Цех доторхи зай талбайг чєлєєтэй болгосон байна. Цахилгаан

хєдєлгїїрийн тэжээлийг заавал салгасан байх ёстой. г/Ажлын їед илэрсэн ямар нэгэн гэмтэл доголдлыг дараагийн ээлжинд

заавал мэдэгдэж байх хэрэгтэй.

2.7.14 Гадна талбай дээр ажиллахад анхаарах зїйлс:

а/Шарах камер дотор ажиллагсад нь хєнгєн торон цамц хувцастай байх шаардлагатай.

б/Гадна талбайд 25 градусаас их хїйтэнд тусгай зориулалтын нэмэлт хэрэглэхгїйгээр аливаа бетон цутгалтын ажил хийхийг зєвшєєрєхгїй, тэрчлэн салхины хїч 6 м/сек-ээс их, мєн цастай їед талбайн ажлыг зогсоовол зохино.

2.8. Шарах камерт ажиллах їеийн аюулгїй ажиллагаа

2.8.1.Бїтээгдэхїїний шаралт нь 60-100 С 0 -ийн температуртай явагддаг ба камерын дотоод даралт нь 2 атмосферээс хэтэрч болохгїй.

2.8.2.Камерын хана таганд нїх суваг, завсар зай байх ёсгїй.

2.8.3.Хатаах камер нь хаалттай цехэд байршилтай бол заавал сорох сэнс ажиллуулна.

2.8.4.Шарах камерын тагийг дулааны хэм нь нэмэх 40 0 С градусаас бага болсон їед онгойлгохыг зєвшєєрнє.

2.8.5.Хэрэв камерт зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс єндєр хэмийн дулаантай бол улаан гэрлэн дохиотой байх ёстой.

2.8.6.Шарсан бїтээгдэхїїний гадаргуун дахь дулаан нь нэмэх 45 0 С градусаас бага байна.

2.8.7.Камерын (шланг) налуу нь 0.005 байна. Энэ нь уурыг ус болох їед нь усыг цуглуулах зориулалттай.

2.8.8.Камерыг тогтмол цэвэрлэж байх шаардлагатай.

2.8.9.Камерт орж, гарах ажлыг тємєр шатны тусламжтайгаар гїйцэтгэвэл зохино.

2.8.10.Камерын ирмэг дээгїїр явахыг хориглоно.

19

2.8.11. 2.8 м-ээс гїн камер байхыг зєвшєєрєхгїй.

2.8.12.Камерын таг дээр бїтээгдэхїїн хурааж тавихыг хориглоно.

2.8.13.Камераас ачаа єргєж буулгахад камер дотор хїн байлгаж болохгїй.

2.9. Бэлэн бїтээгдэхїїнийг хураах, хадгалах аюулгїй ажиллагаа

2.9.1.Суурийн башмак, гулдмайг хураахдаа хоёр їе давхарлан єндєр нь 2.25 м- ээс илїї байхааргїй, завсарт нь дэр мод хийж хураана.

2.9.2.Хавиргат, нїхт хавтангийн хураасан хэмжээ нь дэр модныхоо хамт 2.5 м- ээс єндєр байж болохгїй.

2.9.3.Бусад жижиг эдлэлийг тусгай хайрцаг сав чингэлэгтэйгээр буюу 1.5 м-ээс хэтрэхгїй єндєртэй хураах.

2.9.4.Дам нуруу болон бусад ойролцоох хэмжээний бїтээгдэхїїнийг нэг дан їеэр дэр тавьж хураах ёстой.

2.9.5.Цувимал ган, тємєр утас болон арматурыг тусгай хаалт хашлагатайгаар 1 м-ээс илїї єндєрт хурааж болохгїй.

2.9.6.Элс хайргыг хадгалах газар нь тусгай хаалт хамгаалалттай, технологийн шаардлагад тохирсон єнцгийн налуутай байх.

2.9.7.Элс хайрга болон нурамтгай нунтаг материалыг дороос нь хєндийлэн ухаж авахыг хориглоно.

2.9.8.Агуулахад агаарын солилцоог сайжруулахын тулд салхивчийн нїх хийж єгєх хэрэгтэй.

2.9.9.Цемент хадгалах сав нь битїї хаалттай байх ёстой.

2.9.10.Шатахуун тїлшний болон мод, модон материал хадгалах байрыг амархан шатамхай материалаас 15м, барилга, объектоос 10м зайд байрлуулна.

2.9.11.Агуулахад хураасан аливаа материалын хоорондуур нь хїн явж болохуйц нэг м-ээс багагїй зайтай байх ба завсар хооронд (зайд) нь єєр юм чигжиж хураахыг хориглоно.

2.9.12.Бїтээгдэхїїн хураахад зориулагдсан тавцан болон дам нуруу нь бат бєх гагнаас холбоотой (бат бєх) материалаар хийгдсэн байх ёстой.

2.9.13.Агуулахын шал талбай тэгш ба бат бєх байх шаардлагатай.

2.9.14.Хаалттай агуулахад хїмїїс тасралтгїй ажилладаг бол євлийн цагт +16 о С-с доош температуртай байж болохгїй.

2.9.15.Агуулахад ямар нэгэн шатах тэсрэх бодис хадгалдаг бол дулаалга нь тусдаа холбогдсон шугамтай байх ёстой.

2.9.16.Шатамхай бодис агуулсан газарт зєвхєн цахилгаан гэрэлтїїлэгтэй байна.

20

2.9.17.Бэлэн бїтээгдэхїїнийг тээврийн хэрэгсэлд ачихдаа даацаас нь хэтрїїлэхгїй, зєвхєн зєвшєєрєгдсєн хэмжээ шаардлагад нийцїїлж ачаална.

2.9.18.Тоосорхог нунтаг материалыг /цемент, шохой гэх мэт/ ачиж буулгахдаа тусгай хамгаалалтын хувцас, амны хошуувч хэрэглэвэл зохино.

2.9.19.Янз бїрийн даралттай хий, шингэн хадгалдаг баллон савыг тусгай хаалттай газар тогтмол салхи орж байхаар байрлуулах ба галын дєлнєєс зайтай газарт хадгалах ёстой.

2.9.20.Карбид кальцийг гал чийгнээс хол газар салхи сайн орж байхаар хадгална.

2.9.21.Агуулахад хадгалагдаж байгаа материал нь дээрхи хэм хэмжээнээс хэтрэх юмуу хана тїшїїлэн хэт ихээр хадгалж хураахыг хориглоно.

ГУРАВ. АРМАТУРЫН ЦЕХ

3.1. Нийтлэг зїйл

3.1.1.Ажил эхлэхээс ємнє бїх ажилчид ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгсэлээ бїрэн ємсєж илїї гарч унжсан бїч їзїїрийг уяж бэхэлсэн байх ёстой.

3.1.2.Ажлын байрны гэрэлтїїлгийг шалгаж бїрэн бус байвал ажил эхлэхээс ємнє холбогдох хїмїїст мэдэгдэн шаардагдах арга хэмжээ авахуулна.

3.1.3.Кранаар ачиж буулгах їйлдэл хийхийн ємнє ачаалалгїйгээр бїх тєрлийн хєдєлгєєнийг шалгаж гэмтэл илэрвэл бїрэн бїтэн байдлыг хангах арга хэмжээ авхуулсны дараа ачиж, буулгах ажлыг гїйцэтгїїлнэ.

3.1.4.Єргєсєн ачааны дор хїн зогсохыг хатуу хориглоно.

3.1.5.Ачааг тэнцвэртэй тєвєєс нь єргєж байх.

3.1.6.Кран, балкийг холбогдох мэргэжлийн їнэмлэх бїхий хїнийг, тушаалаар томилон ажиллуулна.

3.1.7.Кран, балкийг ажлын буюу завсарлагаар заавал цахилгаан хїчдэлээс нь салгаж, єргєх дэгээг нь газраас 3м-ээс дээш удирдах товчлуурын хамт сойсон байх шаардлагатай.

3.1.8.Эргэлдэх араа шїдэт машин механизмыг заавал хаалт хамгаалалттайгаар ажиллуулна. Ажиллуулахын ємнє дохио єгнє.

3.1.9. Жин, овор хэмжээ бїхий бэлдэц, хийц хэсэг, тор арматурыг єргєж авч явахдаа замд тохиолдох машин механизм, тэдгээрийн хєдєлгїїр, цахилгаан тэжээл бусад зїйлийг эвдлэж гэмтээхээс болгоомжлох хэрэгтэй.

3.1.10.Цех доторхи нєєц тємєр утас, тор, каркасыг тавиур чингэлэг саванд хийж хадгалбал зохино.

3.2. Арматур боловсруулах машин дээр ажиллагсдын аюулгїй ажиллагаа

21

3.2.1.Сунган таслах машин дээр ажиллагсад нь мэргэжлийн їнэмлэхтэй хїн байх шаардлагатай.

3.2.2.Ажил эхлэхэд ямар нэг гэмтэл илэрвэл заавал хэвийн болгосны дараа ажиллуулна.

3.2.3.Машины газардуулгыг сайн бэхэлсэн байх ба єдєр бїр ажил эхлэхээс ємнє шалгаж байх хэрэгтэй.

3.2.4.Машиныг ажиллаж байх їед хориглох зїйлїїд:

а/Ажлын арматурын тємрийг гараар барьж засаж залруулах, б/Ажиллаж байхад засвар, техникийн їйлчилгээ хийх, в/Цахилгаан хєдєлгїїрийн ажиллагааг тохируулан єєрчлєх, г/Ажлын дараа буюу завсарлагааны цагаар цахилгаан гїйдлээс бїрэн

салгалгїй орхих. 3.3. Арматурын тємєр таслагч машин дээр ажиллагсдын

аюулгїй ажиллагаа

3.3.1.Таслагчийн шїдэт араа, оосор, дамжуулгыг хаалт хамгаалалтгїйгээр ажиллуулж болохгїй.

3.3.2.Таслагчийн хутга солих, засвар хийх їед урьдчилан хїчдэлээс нь бїрэн салгасан байх ёстой.

3.3.3.Машин дээр 30см-ээс богино арматурын тємєр таслахыг хориглоно.

3.3.4.Машины паспортын хїчин чадлаас хэтрїїлэн ажиллуулах, гацаан зогсоох, хїрдэн араа, оосор дамжуулгыг гараар эргїїлэн хєдєлгєхийг хориглоно.

3.3.5.Єдєр бїр ээлж солигдон ажил эхлэхийн ємнє заавал машиныхаа хутга, араа, оосор, дамжуулагч зэргийг ачаалалгїй ажиллуулан шалгаж байх хэрэгтэй.

3.3.6.Ажил дууссаны дараа буюу завсарлагааны цагаар цахилгааны тэжээлээс найдвартай салгавал зохино.

3.4. Цэгэн гагнуурын машины аюулгїй ажиллагаа

3.4.1.Нэг цэгийн гагнуурын машиныг ажиллуулахын ємнє шалгахдаа:

а/Механизмын эд анги хийц хэсгийн тосолгоог, б/Хєргєх усны хоолой тїїний урсгал нь жигд байгаа эсэхийг, в/Хий шахах хавхлагын бат бэх бїрэн бїтэн байдлыг, г/Гагнах зїйлд даралтыг хэрхэн зєв тохируулсан байдлыг, д/Хавхлагыг бїрэн тохируулсан буюу дээд электродын ажиллагааны

цохилт болон бїрэн бїтэн байдлыг.

3.4.2.Нугалах машин нь цахилгаан удирдлагатай бол нугалах эдлэлээ тогтвортой байрлуулж бэхэлсний дараа ажиллуулах.

3.4.3.Матах машины паспортод заагдсанаас илїї хєндлєн огтлолтой тємрийг нугалахыг хориглоно.

3.4.4.Матах, нугалах булыг машинаа бїрэн зогсоосны дараа солих хэрэгтэй.

22

ДӨРӨВ. БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ҮЙЛДВЭРҮҮДИЙН МАШИН ТӨХӨӨРӨМЖИЙН АЮУЛГҮЙ

АЖИЛЛАГААНЫ НИЙТЛЭГ ДҮРЭМ

4.1. Цамхагт єргєгчийн машинчийн аюулгїй ажиллагаа

4.1.1.Цамхагт єргєгчийн аюулгїй ажиллагааг Дэд бїтцийн хєгжлийн сайдын 1998 оны 88 дугаар тушаалыг мєрдлєг болгон ажиллана.

4.1.2.Машинч нь тусгай курс сургууль тєгссєн мэргэжлийн їнэмлэхтэй, эмнэлгийн їзлэгээр орж баталгаажсан эрїїл хїмїїс байна. Машинчийн мэргэжлийн мэдлэгийг жилд нэгээс доошгїй удаа шалгана.

4.1.3.Машинч нэг тєрлийн кранаас нєгєє  өөр марк, тєрлийн кран дээр ажиллахад тухайн крантай холбогдсон техник ашиглалтын зохих мэдлэг мэргэжилтэй байх бєгєєд энэ тухай протоколд тэмдэглэнэ.

Шинээр ажилд орох машинчийг заавал шалгаж, ажилд авна.

4.1.4.Ажил ахлэхийн ємнє машинчийн заавал хийх зїйлс:

4.1.5.Ээлж эхлэхийн ємнє нєгєє ээлжийн кранчийн бичсэн буюу удирдлагаас єгсєн їїрэг даалгавартай танилцах хэрэгтэй.

Дараахь їзлэг шалгалт хийнэ. Їїнд: а/Сааруулах (тормозны) системийн ажиллагаа б/Ган татлага тэдгээрийн дамарт бэхлэгдсэн бэхэлгээ ямар нэгэн

нугарсан хэсэг дэх тїїний гэмтэл, элэгдлийг шалгана. в/Ачаа єлгєгч дэгээ, тэнжээний бїрэн бїтэн байдлыг г/Засварласны дараа байгууллагын техникийн комиссоор заавал шалган

хїлээж авна.

4.1.6.Кранаар ачаа єргєхийн ємнє бїх їйлдлийг ачаалалгїй ажиллуулж шалгана.

4.1.7.Ажил дуусмагц єргїїрийг зам дээр нь бэхэлж цахилгааны тэжээлээс бїрэн салгаж байх хэрэгтэй.

4.1.8.Ажил эхлэхийн ємнє болон ээлжийн хооронд машинч нь техникийн їйлчилгээг тогтмол хийж байх шаардлагатай .Їїнд:

23

4.1.9.Цахилгаан тоног тєхєєрємжийн эд ангид їзлэг хийж шаардлагатай бол солиулах арга хэмжээ авна.

4.1.10.Мєн оруулгын удирдлага болон автоматуудыг шалгана.

4.1.11.Салхины хурд 21.6 м/сек-ээс ихсэх їед краны ажиллагааг зогсоох ба сумыг салхины дагуу байрлуулна. Мєн эргэх механизмыг сааруулан зогсоож (тормослож) тїгжин, эсрэг ачааг нь салхины талд байрлуулна.

4.1.12.Краны цахилгаан тєхєєрємжид гал гарсан тохиолдолд цахилгааны хэлхээг аваарийн унтраалгаар яаралтай таслах хэрэгтэй.

4.1.13.Ээлж хїлээлцэх дэвтэрт дараахь тэмдэглэлийг хєтлєнє.

а/Єдєр бїрийн техникийн їйлчилгээг (тохируулга, тосолгоо, цэвэрлэгээг машинч хийж байх ба засвар, техникийн  үйлчилгээг цахилгаан тэжээлээс бїрэн салгасан їед) хийж байх,

б/Машин механизмын тоног тєхєєрємжийн хаалт хамгаалалт, цахилгаан хєдєлгїїр тїїний утас дамжуулагчдын бїрэн бїтэн байдлыг шалгаж, тэмдэглэх,

в/Дуут болон гэрлэн дохиог шалгах, г/Замын цариг дээр юм тавигдсан болон саад болох бусад зїйлс байгаа

эсэхийг шалгана.

4.1.14.Єргєх цамхагийн машинчийн хориглох зїйлс:

1/Цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тусгаарлах чадвар нь 0.5 ом-оос бага (их) болсон тохиолдолд цахилгаан тоног тєхєєрємжийн ажиллагааг зогсооно. Амархан шатдаг, хайлдаг материалыг цахилгаан шугам халаагч багаж тєхєєрємжийн ойролцоо байлгахыг,

2/Гэмтэлтэй кранаар буюу зам засвартай їед ажиллахыг болон сэнж, бэхэлсэн баглаагїй буюу газарт наалдаж хєлдсєн ачаа єргєхийг,

3/Ачааг хїмїїсийн дээгїїр єргєж зєєх буюу буруу хураасан, дарагдсан болон жин нь тодорхойгїй ачаа єргєхийг,

4/Машины бїхээгээс жолоочийг гаргалгїйгээр ачааг ачихыг болон тэнцвэргїй ачаа єргєхийг,

5/Єргїїрийг єєр хїнд шилжїїлэн бариулахыг болон 2-оос илїї їйлдлийг нэгэн зэрэг хийхийг,

6/Харанхуйд буюу гэрэлтїїлэг хїрэлцээгїй байр талбайд бусад осол эндэгдэл гарч болзошгїй тохиолдолд ажиллуулахыг,

7/Єргєсєн ачаан дээр хїн зогсоох, тэнцвэрээ олоогїй ачааг хїний хїчээр тэнцїїлэх болон даацаас хэтэрсэн ачаа єргєхийг,

8/Ачааг єргєєтэй орхихыг, 9/Удирдлагын зєвшєєрєлгїйгээр 2 єргєгчєєр нэг ачааг нэгэн зэрэг

єргєхийг, 10/Ажиллагааны явцад тохиолдсон эвдрэл гэмтлийн їед, 11/Кранд ямарваа эвдрэл гарвал, 12/Ган татлага дамраас мултрахад, 13/Механизмын эд анги, арьс нь цахилгаанжсан їед, 14/Цахилгаан хєдєлгїїрийн ажиллагаа хэвийн бус байхад, 15/Гїйдэл тасарсан їед машинч бїх залгуурыг 0 байдалд оруулж

салгахгїйгээр орхихыг, 16/Ачаа єргєж байсан їед гїйдэл тасарсан бол єргєсєн ачаан дор хїн

явахааргїй хаалт хамгаалалт буюу дохио санамж байрлуулахгїйгээр, гэмтэл саатлын талаар хїлээлцэх дэвтэрт заавал бичихгїйгээр орхихыг,

17/Эргэх блок (дэгээ) эргэхгїй юмуу тэдгээрийн холбоосны тїгжээ бэхэлгээ байхгїй їед,

24

18/Эргэх єлгєх хэсгїїд ажиллахгїй байх, 19/Ган татлагын утас тасарсан эрч мушгиа нь суларсан, хайлж тїлэгдсэн, 20/Сааруул (тормоз) ажиллахгїй буюу эсвэл гацсан, 21/Цахилгаан хєдєлгїїр, хурдны хайрцаг, дамар зэрэг механизмын

муфтэн холбоосын боолт гайк байхгїй юмуу жийргэвч нь элэгдэж шатсан, 22/Хурдны хайрцаг /редуктор/ цахилгаан хєдєлгїїр зэрэг бусад

механизмуудын суурин дахь бэхэлгээ суларсан, 23/Цахилгааны утсанд богино холбоо їїссэн газардуулга хийгдээгїй, 24/Тєгсгєлийн унтраалга ажиллахгїй реостат болон залгуурын хєшїїрэг

буцаж байрандаа орохгїй їед, 25/Цахилгааны болон бусад хаалт хамгаалалт байхгїй їед, 26/Хэмжин шалгах хэрэгсэл болон бариул гїйдэлтэй байхад, 27/Бїхээгний резинэн улавч байхгїй їед, 28/Ослоос хамгаалах хэрэгсэл гэмтэлтэй їед, 29/Дур мэдэн засвар техникийн үйлчилгээ хийх, 30/Хїчдэл залгаатай байх їед цэвэрлэгээ хийх, 31/Ажиллах байх їед нь хїчдэлийг залгаж салгах, 32/Өргєгчийн гїїрэн дээр элдэв багаж хэрэгсэл тавьж орхих, 33/Өргєгч дээрээс ямар нэг зїйлийг доош нь унагаах, 34/Өргєгчийн ажиллагааны їед бїхээгт орж гарах, 35/Ажлын байрны тодорхойлолтод заагаагїй ажил їїргийг гїйцэтгэх.

4.1.15.Машинч єргєх, буулгах, шилжїїлэх ажиллагааг оосорлогч-дохиочны удирдлагын дор гїйцэтгэнэ.

4.1.16.Машинч хєдєлгїїрийг залгаж ачааг савлуулж гуйвуулахгїй байх ба нэг тийш явж байгаад хєдєлгєєнєє зогсоолгїй нєгєє тийш їргэлжлїїлэн ажиллуулахыг хориглоно.

4.1.17.Машинч ачааг єргєхєєс ємнє хийц эдлэлийн овор хэмжээ, жинг мэдэж байх ба жин тодорхой бус байвал удирдлагаас тодруулахгїйгээр ажиллуулахыг хориглоно.

4.1.18.Машинч ачааг зєвхєн эгц босоо байдалд єргєх ба дэгээгээр хажуу тийш нь татаж угзрах, чирэхийг хориглоно.

4.1.19.Ачаа нь ямар нэгэн зїйлтэй давхар єлгєгдєєгїй байх хэрэгтэй.

4.1.20.Кранаар ачааг єргєж буй їед газраас нэг метр орчим єргєж сааруул (тормоз)-ыг шалган їзэх хэрэгтэй.

4.1.21.Ямар нэгэн суурин дээр бэхэлсэн машин механизм болон бусад зїйлийг єргєхдєє эхлээд єргєх зїйлийн бїх бэхэлгээг нь шалган чанх дээш нь єргєж авна.

4.1.22.Ачаа єргєхдєє (уг ачааг) краны их биед хїргэхгїй байх ёстой.

4.1.23.Ачааг хажуу тийш шилжїїлэхийн ємнє 0.5 м-ээс дээш єндєрт єргєсєн байх ёстой.

4.1.24.Ачаа єргєхєєр доод цэгт тултал дэгээг буулгасан байх їед (худаг юмуу нїхнээс ачаа єргєх тохиолдолд) ган татлага нь хураагч дамартаа заавал 1-2 ороолт їлдсэн байх шаардлагатай.

4.1.25.Нэг зам дээрх кранууд мєргєлдєхєєс хамгаалсан тусгай хамгаалалт хийнэ. Кран нь єєр хоорондоо 1 м-ээс бага зайд ойртож болохгїй.

25

4.1.26.Нэг єргєгчийг нєгєє єргєгчєєр тїлхэхийг хориглоно.

4.1.27.Газартай наалдсан юмуу дарагдсан ачаа єргєх оролдлого хийхийг зєвшєєрєхгїй.

4.1.28.Тэнцвэртэй ачааг тэвш, чингэлгэний амсраас илїї дээш гаргаж єргєхгїй байх

4.1.29.Їзлэг хийсний дараа кранаа бїх тєрлийн хєдєлгєєн хийж сул ажиллагаагаар шалгах. Їїнд:

а/Цахилгаан хєдєлгїїр б/Сааруулах механизм (тормоз) в/Тєгсгєлийн унтраалга г/Ачаа оосорлох хэрэгсэл д/Эргэлт, даац хязгаарлагч болон ослоос хамгаалах хэрэгсэл

4.1.30.Гэмтэл саатлын талаар ажил хїлээлцэх дэвтэрт ойлгомжтой, тодорхой байдлаар заавал рапорт бичиж байх.

4.1.31.Хэрэв ямар нэг гэмтэл илэрвэл тїїнийг арилгасны дараа ажиллуулна.

4.1.32. Ажил дууссаны дараа хийж гїйцэтгэх зүйлс:

а/Єргєгчийн дэгээнээс бїх ачааг сулласан байх, б/Єргєгчийг заавал зогсоол дээр нь тавих, в/Єргєгчийн дэгээг дээш нь сойх, г/Бїх залгуурыг “О” байдалд оруулаад бїхээг доторхи цахилгаан

тэжээлийг салгасан байх, д/Їзлэг хийсэн тухайг ажил хїлээлцэх дэвтэрт рапорт бичих, е/Салхинд туугдахаас болгоомжлон уяж сойсон байх.

4.2. Гїїрэн цахилгаан болон бусад єргєгч дээр ажиллагчдын аюулгїй ажиллагаа

4.2.1.Ачаа єргєж байгаа їед сумыг дээш доош нь шилжїїлэхийг хатуу хориглоно.

4.2.2.Ачаа єргєх ган татлага мушгиралдсан байж болохгїй.

4.2.3.салхины хурд 25 м/сек юмуу єєрєєр хэлбэл 6 баллаас илїї їед ажиллахыг хориглоно.

4.2.4.Гаднах орчин -40 о С-аас дээш бол ажиллахыг хориглоно. Ачааг хажуу тийш нь шилжїїлэх їед замд тохиолдох биетээс 1 м-ийн єндєрт ачааг єргєн авч явах.

4.2.5.Машинчийн эзгїй їед хэн ч дур мэдэн оролдож хєдєлгєх боломжийг бїрэн хязгаарласан байх, дохио санамж, түгжээ, анхааруулга хийсэн байх ёстой.

4.2.6.Хурц ирмэгтэй зїйлийг ган татлагаар оосорлон єргєхийн ємнє заавал жийрэг хийж єргїїлж байх шаардлагатай.

4.2.7.Шєнє оройн цагт эсвэл бүрхэг  үед ажлын талбайд шаардлага хангасан гэрэлгїй бол ажиллуулж хэрхэвч болохгїй.

4.2.8.Ачааг єргєх буулгахын ємнє заавал дуут дохиог єгч байх хэрэгтэй. Єргєгчид долоо хоног тутам дараахь їзлэгийг хийнэ.Їїнд:

26

а/Ган татлага б/Дамарт бэхлэгдэх ган татлагын тєгсгєлийн бэхэлгээ хоног сувагтаа

гїйцэд сууж ороогдож байгаа эсэхийг в/Блок тїїний эргэлт, бэхэлгээ, дамрын голын бат бэхийн байдлыг г/Араат дамжуулгын бїрэн бїтэн байдал, тосолгоо, тэдгээрийн суурин

дээрхи бэхэлгээг шалгах. д/Тормозны ажиллагаа тїїний элэгдэлтийн байдлыг е/Єнхєрч гулсах дугуй, тэдгээрийн элэгдэл, тосолгоог ж/Цахилгаан хєдєлгїїрийн эсэргїїцэл хєндийрїїлэгч авалцуур (контакт),

гал хамгаалагч, реле магнит болон бусад эд ангийг з/Ажиллахын ємнє краны бїрэн бїтэн байдал зам дээрх элдэв зїйлийг

зайлуулж, тєгсгєлийн унтраалгын ажилтай эсэхийг шалгах

4.2.9.Ачаа ачих буулгахад заавал оосорлогч-дохиочны удирдлагын дор машинч ажиллаж зохих ажлыг гїйцэтгэнэ.

4.2.10.Оосорлогч-дохиочин нь холбогдох байгууллагаас олгосон мэргэжлийн їнэмлэх бїхий 2 ба тїїнээс дээш жил ажилласан байх шаардлагатай.

4.2.11.Оосорлогч-дохиочин нь улаан, хєх дарцагтай байх ба улаан дарцагаар ямар нэгэн хєдєлгєєн хийхийг хориглоно. Хєх дарцагаар хєдєлгєєн хийхийг зєвшєєрнє. Єргєх, буулгах шилжїїлэх ажиллагааг дарцагтай гарын чиглэлээр зааж гїйцэтгэдэг.

4.2.12.Оосорлогч-дохиочин нь ачааг газраас 20-30 см єргєсний дараа бїх бэхэлгээг шалгаж їзээд цааш хийгдэх хєдєлгєєний дохиог єгєх ёстой.

4.2.13.Оосорлогч-дохиочин нь бїтээгдэхїїн хураах технологийн горимыг сахиулна.Бїтээгдэхїїний єндєр нам, овор хэмжээнээс хамаарч дараахь байрлалаар хураана.

Хураах горим ¹ Бїтээгдэхїїн Хураалтын єндєр

м-ээр Давхарлах тоо

/ширхэгээр/ 1. Суурийн гулдмай ба блок 2.25 4 хїртэл 2. Хавиргат хавтан ПКЖ 2.0 9 –“- 3. Цахилгааны шон 2.0 7 –“- 4. Нїхт хавтан 2.5 10-12 –“- 5. Дам нуруу ферм - 1 6. Сувгийн таг 1.8 12-13 7. Жижиг бїтээгдэхїїн 1

Бїтээгдэхїїний дор тавих дэр мод буюу жийргэвч нь заавал тэгш єнцєгт огтлолтой байх ёстой.

4.2.14.Дэр модыг тавихдаа бїтээгдэхїїний 2 талаас 50 см-н зайтай юмуу 1/4- ийг гаргахаар тавих хэрэгтэй.

4.2.15.єргєж буй ачаа нь сэнжнээс єлгєгдсєн байх ёстой.

4.2.16.Ачааг єргєж байх їед ган татлагын ачаа хоорондын єнцєг нь 45 градусаас илїї байж болохгїй.

4.3. Сантехникийн засварчны аюулгїй ажиллагаа

27

4.3.1.Ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийн хуваарийг мєрдлєн болгон ажиллана.

4.3.2.Аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг бїрэн биелїїлэх їїрэгтэй.

4.3.3.Тавьж олгосон ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг ажлын цагт гїйцэд хэрэглэж, ажлын дараа буюу завсарлагаагаар тайлж хадгална.

4.3.4.Аюулгїй ажиллагааны санамж, бичмэл, зурагт хуудсыг хайрлан хамгаалах хэрэгтэй.

4.3.5.Эзэмшиж байгаа машин механизм тоног тєхєєрємжинд тохиолдсон гэмтлийг холбогдох хїмїїст тухай бїрийд мэдэгдэх ба техникийн хувьд бїрэн бус техник тєхєєрємжийг ажиллуулахгїй байх.

4.3.6.Ажлынхаа байр, орчны ариун цэврийг сахиж /цонх, гэрлийн шил салхивч г.м/ ажлын дараа цэвэрлэн ээлж хооронд хїлээлцэх.

4.3.7.Уур конденсат, халуун хїйтэн усны шугаманд засвар їйлчилгээг хийхдээ холбогдох хаалтуудыг хааж буулгагч хаалтыг онгойлгон шугамын даралтыг “О” болгосны эцэст засвар хийх ба “ХААЛТЫГ ОНГОЙЛГОЖ ЇЛ БОЛНО” гэсэн анхааруулгын санамж бичиг, тэмдэг тавих хэрэгтэй.

4.3.8.Эрэг боолтыг чангалах буюу суллахдаа зориулалтын тїлхїїр хэрэглэх ам нь сунасан тїлхїїр хэрэглэх буюу тємєр хатуу зїйлс хавчуулж тохируулах, боолтыг чангалж суллахдаа тємєр хоолой хийж хєших, лантуугаар цохиж эргїїлэх зэргийг хориглоно.

4.3.9.Даралттай байгаа шугаманд боолт, гайк, жийргэвч шахаж чангалах, єргєх шилжїїлэлт хийхдээ цохих, гагнуурын гал хїргэх зэрэг ажиллагааг хориглоно.

4.3.10.Засварыг єндєрт хийхдээ найдвартай шат, вандан, хамгаалах бїсийг заавал хэрэглэсэн байна.

4.3.11.Хаах тохируулах тєхєєрємжийг ажиллуулахдаа найдвартай барьж байгаа эсэхийг шалгах ба хэрэв алдагдалтай буюу шахуургын резьба барихгїй їед ажиллуулахыг хориглоно.

4.3.12.Хаах тохируулах тєхєєрємжийн эргїїлгийг онгойлгож хаахдаа тємєр буюу лоомоор хєшихийг хориглоно.

4.3.13.Засвар техникийн їйлчилгээ, точилийн суурь машин дээр ажиллах, дулааны тохируулга, хэмжилтийг хийхдээ гарын бээлий, нїдний шил, бусад хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэсэн байх хэрэгтэй.

4.3.14.Өргєгч тэргэнцэр дамжлага шугам хєдєлгєєнтэй орчинд ажиллахдаа тэдгээрийг зогсоосны дараа зохих ажлыг гїйцэтгэнэ.

4.3.15.Гагнуурын аппаратыг залгаж салгахдаа зєвхєн мэргэжлийн цахилгаанчнаар хийлгэх.

4.3.16.Чийгтэй нєхцєлд цахилгаан гагнуур хийхдээ резин дэвсгэр хамгаалах хувцсыг бїрэн хэрэглэсэн байх.

4.3.17.Дулааны зангилаанд гадны хїн оруулахыг хориглоно. Дулааны худгийн тагийг бїрэн байлгах, цахилгаан удирдлагын самбар (щит) товчлуур пускатель,

28

шахуургын цахилгааны хэрэгслийг бїрэн бїтэн байлгах асуудлыг ээлжийн засварчид хариуцна.

4.3.18.Засварчид яндан хоолой буюу тоног тєхєєрємж сэлбэг хэрэгслийг гараар юмуу механизмаар зєєвєрлєх єргєх, буулгахдаа замын хэвгий хазгай хальтиргаанаас болгоомжлон хамт ажиллагсадтайгаа зєвлєж оновчтой шийдвэр гаргах ёстой.

4.3.19.Гал тїймэрт єртєж болох аюулгїй орчинд цахилгаан нумын оч, дулааны їйлчилгээнээс ойролцоо байгаа шатамхай зїйлсийг хамгаалахын тулд экран хаалт хийх 5 метрээс дотор зайд шатамхай материалыг байрлуулахгїй байх буюу аюулгїй газарт байрлуулах, гал тїймрээс урьдчилан сэргийлэх элс, хїрз, дэгээ, хувинтай ус, гал унтраагуур зэргээр иж бїрэн хангасан байх ёстой.

4.3.20.Цахилгаан гагнуурын ажил эхлэхийн ємнє гагнуурын трансформатор, тэжээлийн утас холбоос, бэхэлгээний бїрэн бїтэн байдлыг шалган, галын нуугдмал эх їїсвэр байгаа эсэхийг тогтоох, ажлын талбай, єрєє тасалгааг нягтлан їзэж шатах бїтцийг усаар норгох, шатдаггїй эдээр ороох, гал тїймэр гарч болзошгїй зєрчлийг арилгах, шаардлагатай їед хяналт тавих арга хэмжээг авах.

4.4. Цахилгаан механик цехийн ажилчдын аюулгїй ажиллагаа

4.4.1.Ажлын байрны ариун цэвэр, тэдгээрийн гэрэлтїїлэг зэргийг тогтмол шалгаж, дутуу зїйлсийг тухай бїрийд засварлан шинэчлэх ёстой.

4.4.2.Засвар техникийн їйлчилгээ (ЗТЇ) хийхдээ хїчдэлээс бїрэн салгасан байх.

4.4.3.ЗТЇ хийгчид нь багаж хэрэгслийг биедээ тогтмол авч явах хэрэгтэй.

4.4..4.Зорох єрємдєх муурь машин дээр ажиллагсад нь тїїний бїтэц зохион байгуулалт, ажиллах бїхий л арга ажиллагааг мэддэг байх.

4.4.5.Суурь машин дээр ажиллагсад нь тэдгээрийн хурд тохируулагч залгуур бариулыг ажлын дараа заавал “О” байрлалд оруулан цахилгаан шугамаас салгасан байх.

4.4.6.Суурь машины ажиллагааны їед гэрэлтїїлэг ба хєргєлтийн систем бїрэн бїтэн байх шаардлагатай.

4.4.7.Ажлын їед анхаарлаа єєр тийш нь хандуулан бусадтай ярих зэргийг хориглоно.

4.5. Цахилгаан гагнуурчны аюулгїй ажиллагаа

4.5.1.Ажил эхлэхээс ємнє ажлын тусгай хувцас бусад бие хамгаалах хэрэгслийг ємссєн байх хэрэгтэй.

4.5.2.Ажил эхлэхээс ємнє трансформаторт ирж байгаа хїчдэл 220/380 вольтоос хэтрэхгїй байх ба II ороомгийн хїчдэл 70в-с илїїгїй байх ёстойг шалгаж їзвэл зохино.

4.5.3.Гагнуурчин I ороомгийн хїчдэлийн утсанд хїрэхээс болгоомжилж байх хэрэгтэй.

29

4.5.4.Гагнуур хийх їед цахилгаан нумны оч гэрэл, тїлэгдэлтээс хамгаалсан хаалтгїйгээр ажиллахыг хориглоно.

4.5.5.Гагнуур хийж буй орчинд хаалт хамгаалалт хийж єгсєн байх ба ойр орчинд ажиллагсдад саад болохгїй арга хэмжээг авсан байвал зохино.

4.5.6.Трансформаторт заавал газардуулга хийж єгсєн байх хэрэгтэй.

4.6. Хийн гагнуурчин, хийгээр огтлон таслагчийн аюулгїй ажиллагаа

4.6.1.Хийн гагнуурч, хийгээр таслагчид нь ажлын байрны тодорхойлолтод заасан їїргийг гїйцэтгэх ёстой байхаас гадна доорхи їндсэн зїйлїїдийг мэдсэн байх ёстой. Їїнд:

4.6.2.Ажлын байранд єєрийн багаж хэрэгслээ хийж гїйцэтгэх ажлын технологийн дагуу байрлуулах.

4.6.3.Хайлсан металлын їсрэлтэд тїлэгдэхээс болгоомжилж ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгслийг зохих журмын дагуу ємсєх

4.6.4.Хувцас нь брезентэн материалаар хийгдсэн байх бєгєєд бїх биеэ хамгаалсан, ємд нь гутлын түрийг бүрэн бїрхэж байх.

4.6.5.Гагнуурч, хийгээр таслагчид нь нїдээ хамгаалах шилтэй байх

4.6.6.Ажил эхлэхийн ємнє бэлтгэл ажил:

а/Ажил эхлэхийн ємнє гагнагдах, таслах эд ангиа бэлтгэсэн байх б/Тємєр зїсэгч толгойг нарийн шалгасан байх в/Хїчилтєрєгч, ацетилены шлангийг шалгаж байхаас гадна ацетиленых

10 м-с багагїй, хїчилтєрєгчийнх 5 м-с багагїй урттай байх шаардлагатай. г/Хїчилтєрєгч ацетилены баллонд тослогийн зїйл байгаа эсэхийг

шалгасан байх

4.6.7.Хїчилтєрєгчийн баллоноос 10 м-с багагїй зайнд гагнуурын ажлаа гїйцэтгэх.

4.6.8.Ажиллаж байх їед анхаарах нєхцлїїд:

а/Ажлынхаа талбайг эмх цэгцтэй байлгах б/Хийн таслагч хошууны зїїг цэвэрхэн байлгах в/Ажиллаж байх їед даралтын хэмжээ нь хїчилтєрєгчид 1-4, ацетиленд

0.5-1.5 атм байх ёстой. г/Карбидтай сав нь хїчилтєрєгчийн баллоноос 5 м-с багагїй зайд байх

шаардлагатай.

4.7. Хийн ба керосин хїчилтєрєгчєєр огтлох аюулгїй ажиллагаа

4.7.1.Ажил эхлэхийн ємнє огтлогч хошуу болон керосин /бензин/ савны бїрэн бїтэн байдлыг шалгах хэрэгтэй.

4.7.2.Огтлогчийн бїх салдаг хэсэг бїрд нь хий, шингэн алдахааргїй бат бэх найдвартай бэхлэгдсэн байх ёстой.

30

4.7.3.Огтлогчийг асаахын /ажиллуулахын/ ємнє хошууг галд барьж шатамхай хэсгийг уурштал халаах хэрэгтэй. Огтлогчийг ажиллуулахдаа:

а/Эхлээд хїчилтєрєгчийн крантыг 1.5 удаа эргїїлэх б/Керосины хийн крантыг гїйцэд онгойлгох в/Хий шингэний хольцыг тохируулагчийг дєрєвний нэг (1/4) эргїїлсний

дараа асаана. г/Крантаар хольцын их багыг хэрэглэгдэх хэмжээндээ тохируулан гаргаж

авна. д/Пропан бутан хийгээр огтлох їед хїчилтєрєгчийн крантыг бїрэн

онгойлгосон байх ёстой. е/Эдэлгээний явцад гайк боолт нь сулрах хэт халалтаас муудах зэргийг

анхааран ажиллах ж/Огтлолт хийхгїй їед шингэний хийн крантыг хааж байх

4.7.4.Ажиллаж байхад тасалдах доголдох байдал илэрвэл эхлээд хїчилтєрєгчийн баллоныг дараа нь огтлогч дээрхи шатагч болон бусад хийн крантыг хаах хэрэгтэй. Пропан бутанаар ажиллаж байхад эхлээд огтлогчийн дараа нь бусад крантыг дараалан хаах хэрэгтэй.

4.7.5.Тємєр утсаар огтлогчийг сэтгэхийг хатуу хориглоно. Харин зэс, гууль, мод ба хєнгєн цагаанаар сэтгэхийг зєвшєєрнє.

4.7.6.Огтлогчийг халсан їед мєн буцааж алдсан їед огтлогчийг хїйтэн усанд хийж хєргєж гал сорсон шлангийг дахин хэрэглэж болохгїй, усанд дїрж хєргєєд огтлогчийн хїчилтєрєгчийн крантыг онгойлгох хэрэгтэй.

4.7.7.Керосиноор ажиллаж байгаа їед долоо хоногт нэгээс доошгїй цэвэр бензинээр угааж цэвэрлэж байх ёстой.

4.7.8.Хїчилтєрєгчийн крантыг зєвхєн огтлох їедээ огтлох гэж байгаа материалаа халсны дараа онгойлгоно. Материалаа огтолсны дараахан нь хїчилтєрєгчийнхєє крантыг хаах хэрэгтэй.

4.7.9.Ажлын дараа огтлогчийг хэвтээгээр нь юмуу эсвэл толгойг нь доош харуулан хїчилтєрєгчийн хоолой руу халуун хэсэг дамжихгїйгээр тавибал зохино.

4.7.10.Огтлогчийг тусгай хайрцаг саванд хадгалж байхыг анхаарах хэрэгтэй.

4.7.11.Шатагч хий болон саванд даралт хэмжигч байх хэрэгтэй. Їйлдвэрийн дотор оруулах шаардлагатай їед гуравны дєрвєєс (3/4) ихгїйгээр савандаа шатах тїлшээ (карбид кальцаа) хийх хэрэгтэй. Хажууд нь заавал гал унтраах хэрэгсэл байрлуулах хэрэгтэй.

4.7.12.Ажил дуусмагц эхлээд огтлогчийн галыг унтраагаад дараа нь хийг гадагш нь суллан гаргах.

4.7.13.Огтлогч ба хийн савыг сард нэгээс доошгїй удаа хий алдаж буй хэсгийг шалгах нь гал алдах зэргээс болгоомжилж буйг анхаарах хэрэгтэй.

4.7.14.Хїчилтєрєгчийн баллон руу гал алдуулахгїйн тулд урьдчилан хамгаалагч клапанг /хавхлага/ хэрэглэдэг.

4.7.15.Удаан ажилласнаас болж асбестен жийрэг ба шланг элэгдсэнээс болж шатдаг тул тогтмол шалгаж байх хэрэгтэй.

31

4.7.16.Ууршуулагчийг жигд элэгдїїлэхийн тулд 7 хоног тутам 90 градусаар халаагч нїхийг эргїїлэн тавьж байрлалыг нь солих ёстой.

4.7.17.Карбид кальцтай сав, хїчилтєрєгчийн баллон зэргийг нэг дор байрлуулж хэрхэвч болохгїй.

4.7.18.Карбид кальцийг хадгалах байр нь хуурай, ус чийг, галын аюулаас хамгаалагдсан, салхижилт сайтай байх ёстой.

4.7.19.Карбид кальцыг савтайгаар нь хэвтээ байдлаар гурван эгнээ давхарлан 2 їеэс илїїгїйгээр, завсар хооронд нь 40-50 мм зузаантай жийргэвч хийж хадгалах ёстой.

4.7.20.Хураагдсан хэсэг нь хоорондоо 5 м-ээс ойр байж болохгїй.

4.7.21.Агуулахад карбид кальцтай савны тагийг нээлттэйгээр буюу онгорхой саванд хадгалж болохгїй.

4.7.22.Хїчилтєрєгчийн баллоныг сэрїїн газар босоо байрлалд хадгална.

4.7.23.Хїчилтєрєгчийн баллоныг тос, тослог зїйлсээр бохирдохоос урьдчилан сэргийлэх.

4.7.24.Баллоны хийг 0.5 кг/см2 болтол нь ашиглах хэрэгтэй.

4.8. Компрессорын аюулгїй ажиллагаа

4.8.1.Компрессорыг ажиллуулахын ємнє саад болохоор бусад зїйлийг зайлуулж, тосны тївшинг тогтмол шалгаж байх хэрэгтэй.

4.8.2.Тахир голт шатуны механизмын тосны даралт 1.5-3 кгс/см2 байх ёстой.

4.8.3.Тосны даралтыг тогтмол шалгаж байна.

4.8.4.Хийн даралт болон хєргєлтийн системийн дулааныг тогтмол шалгаж байвал зохино.

4.8.5.Урьдчилан хамгаалах клапанг сар бїр шалгана.

4.8.6.Бїх холбоос, гагнаасны бат бєхийг тогтмол шалгаж байх хэрэгтэй.

4.8.7.Компрессорын их биений бэхэлгээний бат бэхийг шалгаж, эд ангийн цэвэрлэгээг сайн хийж байх ёстой.

4.8.8.Компрессорыг ажиллаж байх їед цахилгаан хєдєлгїїр болон хянах самбарын заалтыг техникийн норм стандартын дагуу тогтмол шалгаж байх

4.8.9.Компрессорын тэвшний тосны тївшингийн заалтыг хєдєлгїїрийг зогсоож, тос доошоо бїрэн буусны дараа шалгаж байвал зохино.

4.8.10.Компрессорын техникийн паспортонд заасан даралтаас илїї гаргаж хэрхэвч болохгїй.

4.8.11.Даралтат сав тїїний тоног тєхєєрємжийг тэдгээрийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийг їндэслэн баталгаажуулж байх.

32

4.8.12. Компрессорын дэлбэрч болох гол нєхцлїїд:

а/Компрессорын их биений хэт халалтаас б/Тослох материалын хїрэлцээ хангамж хэт багассанаас в/Агаарын найрлагад тэсэрч дэлбэрэх хий холилдсоноос г/Хийн даралт хэвийн зєвшєєрєгдєх хэмжээнээс хэтэрснээс

4.9. Цехийн доторхи машин механизмын аюулгїй ажиллагаа

4.9.1.Їйлдвэрийн цехэд суурь машиныг тусгай бэхэлсэн хєдєлгєєнгїй байран дээр бэхлэх. Засвар техникийн їйлчилгээ хийх, цахилгаан хангамж, газардуулгыг дїрмийн 5.11; 5.15.7-5.15.11; 5.18.1 дүгээр заалтын дагуу хэрэгжїїлбэл зохино.

4.9.2.Цех доторхи хїн явах гол хэсгийн єргєн нь 1.5 м-ээс, мєн бусад їйлчилгээ /шалгаж їзэх, тосолгоо хийх/ хийх газрын єргєн нь 0.8 м-ээс багагїй байвал зохино.

4.10. Цахилгаан гагнуурчны аюулгїй ажиллагаа

4.10.1.Цахилгаан гагнуурын ажлыг хийхэд хїний эрїїл мэндэд муугаар нєлєєлж болох буюу аюул гарч болох гурван зїйлс байдгийг анхаарч ажиллавал зохино.

а/Цахилгаан гагнуурын нумын дєлнєєс їїссэн туяаны їйлчилгээ б/Цахилгаан гїйдлийн їйлчилгээ в/Цахилгаан нумны дєлнєєс їсрэх хайлмаг очны їйлчилгээ

Иймээс дээрх їйлчилгээнээс хамгаалах техникийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм журмын шаардлагыг хангах шаардлагатай.

4.11. Цахилгаан нумын дєлнєєс їїссэн туяаны їйлчилгээнээс хамгаалах аюулгїй ажиллагаа

Цахилгаан гагнуурын ажлыг хийхэд їїссэн цахилгаан нумны дєлнєєс 3 тєрлийн туяа ялгаран гардаг. Їїнд: 1.Инфра улаан туяа,

2.Гэрлийн туяа, 3.Ультра ягаан туяа їїсдэг.

Эдгээр туяанууд нь хїний эрїїл мэндэд, ялангуяа нїдэнд их бага хэмжээгээр хортойгоор нєлєєлдєг.

4.11.1.Инфра улаан туяа нь хамгаалалтын шилтэй ажиллаж байхад хортойгоор нєлєєлдєггїй харин гэрлийн туяа нь маш хурц гэрэлтэй байдаг учраас хамгаалалтын шилгїй хїний нїдний судас, хальслаг бїрхїїлийг богино хугацааны дотор євчлїїлж, сохлох аюулд ч хїргэж болно. Ялангуяа удаан хугацаанд нєлєєлсєн бол нїдний хараанд маш муугаар нєлєєлєх аюултай.

4.11.2.Ультра ягаан туяа хїний нїд, арьсанд илїї хортойгоор нєлєєлдєг. Энэ туяа нь нїдийг євчлїїлэхээс гадна удаан хугацаагаар їйлчилбэл арьсыг тїлдэг. 10 м- ээс ойр зайд байвал гагнуурын нумнаас їїссэн туяа нь маш богино хугацаанд хїний нїдэнд нєлєєлж хэдэн цагийн дараа хїний нїд гэрэл харж чадахгїй болж нулимс гоожиж євчилж эхэлдэг.

-Ийм аюултай байдаг учраас эдгээр туяануудаас нїд арьсаа хамгаалах зорилгоор тусгай хамгаалалтын шил, шиток, гагнуурын баг гарын бээлийг хэрэглэдэг.

33

-Гагнуурын ажил хийхэд ТМС маркийн буюу тїїнтэй адилтгах їзїїлэлт бїхий бусад орны /ОХУ-ын стандартаар/ хамгаалалтын шилийг хэрэглэбэл зохино. Энэ тєрлийн хамгаалалтын шилийг 3 зэрэг болгон ангилдаг. Їїнд:

1 дүгээр, 2 дугаар, 3 дугаар зэргийн шил

4.11.3. 350 ампераас дээш гїйдлээр цахилгаан гагнуур хийхэд 1 дүгээр зэргийн шил хэрэглэх ба энэ шил нь тас хар єнгєтэй байдаг.

4.11.4. 100-350 амперийн гїйдэлд цахилгаан гагнуур хийхэд 2 дугаар зэргийн шил хэрэглэх ба энэ шил нь 1 дүгээр зэргийн шилийг бодвол арай тунгалаг хар єнгєтэй байдаг.

4.11.5. 3 дугаар зэргийн шил нь тунгалаг хар єнгєтэй байдаг. Энэ шилийг 10 ампераас доош гїйдэлд цахилгаан гагнуур хийхэд тус тус хэрэглэх зориулалттай.

4.11.6.Гагнуурын баг ультра ягаан туяанаас нїїрийг хамгаалахад хэрэглэдэг. Баг нь нїїрийг зєвхєн урьд талаас биш бїх талаас нь хамгаалах зориулалттай.

4.11.7.Цахилгаан гагнуурын ажлыг хийж байгаа орчинд цахилгаан нумын туяанаас їїсэх хортой їйлчилгээг багасгахын тулд дараах арга хэмжээг авсан байвал зохино.

а/Гагнуурны ажлын байр нь тал бїрээсээ ханан хамгаалалттай байвал зохино /хєнгєн маягийн зєєврийн ханан хашлага/

б/Гагнуурын ажил хийж байгаа газарт хамгаалалтын шил, баггїй хїмїїсийг ойртуулж болохгїй.

в/Гагнуурын ажил хийж байгаа байранд “БЇЇ ХАР, ГАГНУУРЫН НУМЫН ДЄЛ АЮУЛТАЙ”, “НЇДЭЭ ГАГНУУРЫН НУМЫН ДЄЛНЄЄС ХАМГААЛ”, “ГАГНУУРЫН НУМЫН ДЄЛ РЇЇ ГАГЦХЇЇ ХАМГААЛАЛТЫН ШИЛТЭЙГЭЭР ХАРЖ БАЙХ” гэх мэтийн урьдчилан сэргийлэх анхааруулгын самбар, бичигт болон зурагт хуудас (плакатуудыг) том їсгээр бичиж хадсан байх ёстой.

г/Гагнуурын ажилд шинээр орж байгаа буюу туслах ажилчдыг заавал гагнуур хийх аюулгїйн ажиллагааны дїрмийг судлуулж зохих заавар зєвлєгєє єгч шалгалт авсны эцэст ажилд оруулж байвал зохино.

4.12. Цахилгаан гїйдэлд нэрвэгдэхээс хамгаалах аюулгїй ажиллагаа

4.12.1.Гагнуур хийх ажиллагааны явцад гїйдэлтэй дамжуулагчид хїрэх, электродоо солих, тємєр хийцэнд хїрэх зэрэгт гагнуурчны биеэр дамжин цахилгаан гїйдэл гїйдэг.

4.12.2.Цахилгааг гїйдэл нь хїний мэдрэлийн системд муугаар нєлєєлдєг. 0.01 ампераас доош гїйдэл хїний амь насанд шууд аюулгїй боловч хорсгож євтгєдєг.

4.12.3.Хуурай єрєєнд 40 вольтоос доош, чийгтэй єрєє буюу тємєр савтай байранд 24 вольтоос хэтрэхгїй хїчдэлийг аюулгїй гэж їздэг.

4.12.4.Анхдагч ба 2-догч ороодсон хєндийрїїлэгч гэмтэхэд 220/380 в хїчдэл ямар ч бууралтгїйгээр электрод баригч юмуу гагнуурын аппаратын их бие мєн гагнаж байгаа тємєр хийцээр дамжиж хїний бие цахилгаан хїчдэлд нэрвэгдэх аюултай тул цахилгаан гагнуурын аппаратад газардуулга хийдэг. Газардуулгыг 6 мм-ээс доошгїй хєндлєн огтлолтой зэс утсаар гагнуурын аппаратад холбож нєгєє їзїїрийг нь 2.5-3 м урт ган яндан хоолой буюу тємєрт гагнаж газар шааж булдаг.

34

Ингэснээр цахилгаан гїйдэл гагнуурчнаар биш газраар дамжсанаар цахилгаан гїйдэлд нэрвэгдэх аюулаас хамгаалдаг.

4.12.5.Уурын тогоон дотор юмуу резервуар яндан хоолой, тємєр хийцїїд дээр гагнуур хийхэд маш анхаарал, болгоомжтой ажиллах шаардлагатай. Гагнуурчин дороо модон тавиур юмуу хуурай мод тавих буюу дэвсэж, резин ултай гутал ємсєж, тїлэгдэхээс хамгаалсан урт савхин юмуу березинтэн бээлийтэй ажиллах хэрэгтэй. Уурын тогоо резервуар зэрэг тємєр саван дотор гагнуур хийж байгаа бол заавал туслах хїнийг хажуудаа байлгах нь ямар нэгэн аюул осол болоход туслах їїргийг гїйцэтгэнэ.

4.12.6.Цахилгаан гїйдэлд нэрвэгдвэл яаралтай эмч дуудаж эмчийг иртэл нэрвэгдсэн хїнд анхны тусламж болгон цахилгаан гїйдлийг таслана.

4.12.7.Хиймэл амьсгал хийхийн ємнє хувцасны товчийг тайлж гэдрэг нь харуулж толгойг биенээс дор байхаар хэвтїїлнэ.

4.12.8.Толгой талд нь сєгдєж суугаад хоёр гараараа барьж толгой тал руу нь зєєлнєєр татаж 2-3 секундын дараа нєгєє тийш нь хоёр гарыг цээжний хажуу тал руу шахна. Энэ байдлаар 2-3 сек болгоод дахин давтан хийнэ. Энэ їйлдлийг нэг минутын турш 15 удаа давтан хийнэ. Шїд зуурсан бол зууралтыг гаргана. Хиймэл амьсгалыг эмчийг иртэл хийнэ. 2 цагаас доошгїй хугацаанд хиймэл амьсгалыг їргэлжлїїлдэг.

4.12.9.Хиймэл амьсгал хийх арга ажиллагааг холбогдох эмнэлгийн байгууллагын оролцоотойгоор ажиллагсдад эзэмшїїлсэн байвал зохино.

4.13. Цахилгаан нумын очноос їїсэх тїлэгдлээс хамгаалах

4.13.1. Гагнуур хийж байхад їїссэн гагнуурын хайлмаг дуслууд їсрэн гутал хувцас дээр унаж шатааж тїлэх аюултай тул гагнуурчин бєх бат эдээр хийсэн комбинзон ємсєх буюу эсвэл брезентэн битїї зориулалтын хувцас, гутлын гадуур давсан урт ємд, саравчгїй малгай ємссєн байна. Євлийн улиралд гагнуурчин гадаа удаан хугацаагаар бараг хєдєлгєєнгїй ажилласнаас болж даарч хєрєх євчлєхєєс хамгаалж дулаан хїрэм, чихтэй малгай, эсгий гутлаар хангагдан ажиллавал зохино.

ТАВ. БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ЭРДЭС ТЇЇХИЙ ЭДИЙН ОРДЫГ ИЛ АРГААР ОЛБОРЛОХОД МЄРДЄХ АЮУЛГЇЙ

АЖИЛЛАГААНЫ ДЇРЭМ

5.1 Нийтлэг зїйл

5.1.1. Барилгын материалын эрдэс тїїхий эдийг ил аргаар боловсруулах уулын їйлдвэр, ил уурхайнууд нь:

а/Орд газрыг ашиглах зєвшєєрлийн гэрчилгээ б/Уулын ажлын явцад ашиглагдсан газрыг нєхєн сэргээхээр ашиглахаар

батлагдсан зураг тєсєл, уулын ажлын тєлєвлєгєє

35

в/Геологи маркшейдерийн холбогдох бичиг баримт зураглал г/Улсын мэргэжлийн хяналтын газартай зєвшєєрєлцєн батлуулсан

уулын ажлын тєлєвлєгєєтэй байна.

5.1.2.Эрдэс тїїхий эдийг ил аргаар олборлоход їйлдвэрийг шинээр барьж байгуулах, єргєтгєл шинэчлэл хийх ажиллаж байгаа їйлдвэрийн бїрэлдэхїїнд шинээр барилга байгууламж ашиглалтад оруулахдаа Монгол Улсын “Барилгын тухай” хуулийн холбогдох заалт зохих шаардлагыг хангасан байна.

5.1.3.Ажилд шинээр орж буй ажилтан нь эмнэлгийн їзлэгт орж эрїїл мэндийн хувьд тэнцсэн, Монгол Улсын “Хєдєлмєрийн тухай” хуулийн холбогдох заалтын дагуу шаардагдах материалыг бїрдїїлж єгсєн байх ёстой.

5.1.4.Шинээр ажилд орогсод нь байгууллага аж ахуйн нэгжийн дотоод дїрэм журамтай танилцаж хєдєлмєрийн гэрээ байгуулан, зєвхєн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг биелїїлнэ. Нийт ажиллагсдад аюулгїй ажиллагааны зааварчлагыг батлагдсан хуваарь, дїрэм зааврын дагуу єгнє.

Ажилд анх удаа орж байгаа ажилчид нь урьдчилсан сургалтад хамрагдсаны дараа, їйлдвэрлэлд бие даан ажиллахын ємнє, туршлагатай ажилчдыг дагалдан суралцаж, мэргэжлийн комисст шалгалт єгнє.

Аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж шалгалтад орж тэнцээгїй хїмїїсийг їйлдвэрлэл дээр бие даан ажиллуулахыг хориглоно.

5.1.5.Їйлдвэрлэлд шинэ техник технологи дэвшилтэт бусад арга хэлбэр нэвтрїїлэх болон ажлын нэг байрнаас нєгєєд шилжїїлэх тїр їїрэг гїйцэтгїїлэх бїрийд бїх ажиллагсдад аюулгїй ажиллагааны зааварчлага єгсєн байна.

5.1.6.Уул, тээврийн машин, тоног тєхєєрємжийн жинхэнэ туслах машинч, технологийн дамжлагын бусад ажилтнууд мэргэжил эзэмшїїлэх дамжаанд суралцсан машин техник жолоодох эрхийн їнэмлэхтэй байна.

5.1.7.1000В хїртэл хїчдэлтэй тоног тєхєєрємжийн машинч, операторчид нь цахилгааны аюулгїй ажиллагааны дїрэм (ЦААД)-д тусгагдсан III-аас, туслах машинч, засварчид нь II-оос доошгїй мэргэжлийн зэрэгтэй байна.

5.1.8.Ил уурхай, тээврийн тоног тєхєєрємжийн жинхэнэ туслах машинч нарын аюулгїй ажиллагааны мэдлэгийг жил бїр, їйлдвэрийн захиргаанаас томилсон Комисс шалгаж байвал зохино.

5.1.9.Ажлын болон ахуйн їйлчилгээний байр, хїмїїсийн ажилд ирэх, буцах зам, автобус унааны зогсоол болон гэнэтийн аюул осолд єртєж болзошгїй зарим газарт анхааруулах санамж тэмдэг, зурагт хуудас, машин тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагааны заавар зэргийг нийт ажиллагсдад ил тод харагдахуйцаар бичиж байрлуулсан байвал зохино.

5.1.10.Ажлын байр нэг бїрийг ажил эхлэхийн ємнє эсвэл ээлжийн дундуур мастер, бригадын дарга нар биечлэн шалгаж, аюулгїй ажиллагаатай холбогдсон зєрчил илэрвэл, тїїнийг арилгатал єєр бусад ажлын наръяд-даалгавар єгєхийг хориглоно.

5.1.11.Ажилчин бїр ажил эхлэхийн ємнє ажлын байр, машин тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагаа, ажилд хэрэглэх материал багаж хэрэгсэл, дохиолол, холбоо, гэрэлтїїлэг, ажлын тусгай хувцас, бие хамгаалах хэрэгслийн хэвийн ажиллагааг шалгаж илэрсэн зєрчлийг арилгавал зохино.

36

Хэрвээ зєрчлийг арилгаж чадахгїй бол ажлаа эхлэлгїйгээр удирдлагадаа мэдэгдэнэ.

Ажлын дараа буюу ээлж бїрийд ажлын байраа цэвэрлэж хїлээлцэнэ.

5.1.12.Ажиллаж буй машин тєхєєрємжийн дэргэд болон догол, мєрєгцєгийн дор, тээврийн хэрэгслийн зам дээр амарч саатахыг хориглоно.

5.1.13.Машин, тєхєєрємжийг ажиллуулах, хєдєлгєєнд оруулахын ємнє тїїний ойр орчимд буй хїмїїсийн аюулгїй байдлыг сайтар магадлан анхааруулах гэрлэн болон дуут дохиог їзэгдэж сонсогдохоор єгнє.

5.1.14.Ил уурхай, їйлдвэрийн машин тєхєєрємжийн ажиллах зарчим, тэдгээрийн ажлын уялдаа холбоог зохицуулахад гэрлэн болон дуут дохиог хэрэглэнэ.

Дохионы учир утгыг тодорхой харуулсан бїдїївч хїснэгтийг ажиллаж буй машин механизмд ойр, їзэгдэхїйц газар ил тод бичиж тавьсан байх ба ИТА нар эдгээр дохионы талаар холбогдох хїмїїст танилцуулах бєгєєд бїх ажиллагсад энэхїї шаардлагыг дагаж биелїїлэх їїрэгтэй.

Буруу єгсєн буюу ойлгомжгїй дохиог “ЗОГС” гэсэн дохио гэж їзнэ.

5.1.15.Ажиллагсад нь машин механизм, цахилгаан, дулааны шугам сїлжээний гэмтэл, гал тїймэр, ил уурхайн догол мєргєцєгийн гулсалт нуралт зэргээр їйлдвэрлэлд хор хєнєєл учруулж болзошгїй аюул осол илэрвэл тэдгээрийг арилгахад шаардагдах арга хэмжээ авахын зэрэгцээ, удирдлагад яаралтай мэдэгдэх їїрэгтэй.

5.1.16.Хїн, машин техник, унаж осолдох аюул бїхий догол мєргєцгийн ирмэг, уулын малталт, нуранги зэрэг нь хамгаалалтын далан, хаалт, анхааруулах тэмдэгтэй байхаас гадна шєнийн цагт заавал гэрэлтїїлэгдсэн байна.

Тэсэлгээний цооног, ус шїїрїїлэхэд зориулагдсан уулын босоо, налуу малталт зэрэг нь хаалт, таглаа хамгаалалттай байвал зохино.

5.1.17.Ил уурхайд явган хїмїїс зорчиход тусгайлан зам засч, авто болон тємєр зам хєндлєн гарсан зам, гїїр гарманд “Анхааруулах”, “Заах” дохио тэмдэг тавьж гэрэлтїїлэгдсэн байна.

5.1.18.Ажлын байр, зам гармууд нь хїмїїс чєлєєтэй зорчиход саад болох чулуу, элс хайрга зэрэг зїйлгїй байхын гадна гэнэтийн осол гарсан їед ажиллагсад болон машин техникийг зайлуулах боломжтой байвал зохино.

5.1.19.Ил уурхайн ажлын байр хїртлэх зай нь 2.5 км-ээс дээш буюу уулын малталтын гїн 100 м-ээс ихэссэн їед ажилчдыг зориулалтын тээврийн хэрэгслээр ажлын байранд нь хїргэн єгч, авч байвал зохино.

5.1.20.Технологийн зориулалттай автомашин, хїнд механизмын бїхээгт холбогдох ажил  үүрэг хүлээсэн, зохих албаны хїмїїс суухыг зєвшєєрєх боловч зєвшєєрєгдсєн хэмжээнээс илїї хїн авч явах, тэрчлэн бїхээгийн гадна шат тавцан дээр сууж зогсож явахыг хориглоно.

5.1.21.Ил уурхайн нэг доголоос нєгєєд хїмїїс гарч буух зориулалттай 0.8 метрээс доошгїй єргєнтэй, хоёр талдаа бариул бїхий шат буюу эсвэл хїн явахад зориулан 45 0 градусаас илїї налуугїй, хальтарч гулгахааргїй гарц гаргасан байх хэрэгтэй.

37

Доголын дагуу байрлуулсан шат гармын хоорондын зай нь 500 метрээс хэтрэхээргїй байвал зохино.

5.1.22.Туузан дамжуулга дээгїїр зєвхєн хїн гарахад зориулан хийгдсэн хашлага бїхий гїїрэн гарц ашиглахыг зєвшєєрнє. Доогуур нь хїн явж єнгєрєх зам гарам бїхий туузан дамжуулга, тїїний хэсгїїд нь туузнаас шавар чулуу, элс, хайрга унаж хїмїїсийг гэмтээхээс хамгаалсан хашлага тавцантай байна.

5.1.23.”Саравч” їїссэн буюу чулуу, элс, шавар нурах догол мєргєцгийн хана ирмэг зэрэг аюул бїхий хэсэгт уг аюулыг арилгасны дараа ажиллахыг зєвшєєрнє.

Харин аюултай хэсгийг тухайн їед арилгах боломжгїй нєхцєлд ажлыг зогсоон, хїн, машин техникийг аюултай бїсийн гадна гаргаж анхааруулах, хориглох санамж тэмдэг байрлуулна.

5.1.24.Ээлж солилцох цагаар буюу удаан хугацаагаар ажиллахгїй машин механизмыг догол мєргєцгєєс зайлуулан аюулгїй бїсэд оруулан ажлын болон туслах тоноглол тєхєєрємжийн хаалга їїдийг тїгжин тэжээлийн кабелийг хїчдэлээс салгана.

5.1.25.Машин тєхєєрємжийн эргэлдэх хєдєлгєєнт хэсгийг хаалт хамгаалалтгїйгээр ажиллуулахыг хориглоно.

Хий, шингэн, дулаан, цахилгаан эрчим хїчний тэжээлийг салгаж, эд ангийн хєдєлгєєн бїрэн зогссоны дараа машин механизмд засвар техникийн їйлчилгээ (ЗТЇ) хийнэ. Засвар техникийн їйлчилгээний явцад хий, шингэний даралт, дулаан цахилгааны эрчим хїч гэнэт залгагдах бїх боломжийг урьдчилан арилгасан байх хэрэгтэй.

1.5 метрээс дээш єндєрт ажиллахдаа єндрийн хамгаалах бїс, бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэн шат, гарц, хашлага, талбайгїй газарт зориулалтын шат вандан ашиглавал зохино.

5.1.26.Аливаа зїйлийг дээрээс доош буулгах, мєн єндєрт ажил гїйцэтгэх їед багаж хэрэгсэл бусад зїйлс доош унаж болзошгїй аюултай орчны бїсийг тогтоон, харуул хамгаалалт томилон, шаардлагатай їед нэмэлт хаалт хашлага байрлуулбал зохино.

5.1.27.Їйлдвэрлэлийн явцад тоос, хорт хий хуримтлагдан ажиллагсдын эрїїл мэндэд муугаар нєлєєлж болзошгүй ажлын байр, хэсэгт улиралд нэгээс доошгїй удаа, тїїнчлэн ажлын технологи єєрчлєгдєх бїрийд агаарын шинжилгээний дээж сорьц авах ажлыг зохион байгуулан хорт хольцын агуулгыг ерєнхий инженерийн баталсан журмын дагуу тодорхойлж байвал зохино.

5.1.28.Ашигт малтмал олборлох уурхайд гал гарахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг байнга авч байх хэрэгтэй. Гал гарсан їед гал унтраах ажиллагааг шуурхай авч хэрэгжїїлбэл зохино.

Ашигт малтмал олборлох їйлдвэрийн газар бїр єєрийн онцлог байдалд тохирсон “АВААРИ УСТГАХ” тєлєвлєгєєг боловсруулна.

5.1.29.Ашигт малтмалыг хєвєгч экскаватор, алхагч экскаваторын драглайн шанагаар усан сан (бассейн)-гаас элс хайрга олборлодог їйлдвэрт “АВААРИ УСТГАХ ТЄЛЄВЛЄГЄЄ БОЛОВСРУУЛАХ ЗААВАР”-ын дагуу экскаватор бїрийд аваари устгах тєлєвлєгєєтэй байна.

Їйлдвэрлэлийн технологи, ажлын шат дамжлага єєрчлєгдєх бїрийд 2 хоногийн дотор тєлєвлєгєєнд зохих тодотгол шинэтгэл хийнэ.

38

Инженер, техникийн ажилтнуудаас өөрсдийн хүлээсэн үүргийн дагуу ажилчдад хїн бїрийн гїйцэтгэх їїрэг хэрэгжїїлэх хугацааг тайлбарлан таниулах, зохих хэмжээний сургалт явуулна.

5.1.30.Ил уурхайд далд малталт нэвтрэх ба ашиглах їед “Нїїрсний далд уурхайн аюулгїй ажиллагааны дїрэм”, “Хїдрийн ба хїдрийн бус ашигт малтмалыг далд аргаар ашиглах аюулгїй ажиллагааны нэгдсэн дїрэм”-ийг баримтална.

Ил уурхайд тэсэлгээний ажил явуулахдаа “Тэсэлгээний ажлын аюулгїй ажиллагааны нэгдсэн дїрэм”-ийг мєрдлєг болгон ажиллана.

5.1.31.Ашигт малтмалыг ил аргаар олборлох їйлдвэрлэх барилга угсралтын тусгай ажлыг гїйцэтгэхдээ энэхїї дїрмийн I бїлгийн холбогдох заалт “Барилгын ажилд дагаж мєрдєх аюулгїй ажиллагааны дїрэм”, “Заавар”-ын болон “Галын аюулгїйн дїрэм”-ийн шаардлагыг дагаж мєрдвєл зохино.

5.1.32.Даралтат сав, уурын болон усан халаалтын зуух, ачаа єргєх кран, цахилгаан, дулааны тоног тєхєєрємжийг байрлуулах, тоноглох ашиглах їед “Даралтат сав, зуух, єргєх байгууламжийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм”, “Їйлдвэр албан байгууллагын цахилгаан тєхєєрємжийн ашиглалт, аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлагыг баримтлан ажиллана.

5.1.33.Їйлдвэрлэл дээр гарсан аваари ослыг судлан бїртгэх зааврын дагуу судлаж бїртгэнэ.

5.2. Уулын ажлыг явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.2.1.Нэг шанагат экскаваторыг тэсэлгээ хийгээгїй мєргєцєгт ажиллуулах їед доголын єндєр нь тухайн экскаваторын хутгалтын хамгийн их єндрєєс хэтрэхгїй байвал зохино.

Нэг шанагат экскаваторыг олон эгнээ цооногоор тэслэж бэлтгэсэн хатуу чулуулагтай мєргєцєгт ажиллуулах їед тэслэгдсэн нурмын єндєр нь экскаваторын ачилтын єндрийг 1.5 дахин авснаас ихгїй байна. Энэ тохиолдолд мєргєцєгт їїссэн “Саравч”, овор ихтэй чулуу, элс хайрга зэрэг зїйлс нурж гулсахаас урьдчилан сэргийлсэн нэмэлт арга хэмжээ авсан байвал зохино.

Драглайн, олон шанагат хїрдэт (роторт) экскаваторыг ажиллуулах їед доголын єндєр нь тэдгээрийн ачилтын буюу ухалтын гїний хамгийн их утгаас хэтрэхгїй байна. Энэ нь тухайн машин, төхөөрөмжийн техникийн  үзүүлэлтэд нь тодорхойлогдсон байдаг.

Гар ажиллагаатай їед доголын єндєр нь сийрэг бутрамтгай чулуулаг бїхий нєхцєлд 3 метр, зєєлєн боловч тогтвортой, тїїнчлэн хатуу бїхэл чулуулагтай нєхцєлд 6 метрээс тус тус ихгїй байна.

5.2.2.Ажлын бус доголын налуугийн хэмжээг тодорхойлох тогтворжилтын єнцгийг зураг тєслєєр буюу маркшейдерийн хэмжилтээр тогтооно.

5.2.3.Ажлын талбайн єргєн нь зураг тєслєєр тогтоосон технологийн норм дїрмийн шаардлагыг хангасан байна.

Тэслэгдсэн доголын нурлын доод захаас хамгийн ойр байгаа тємєр замын тэнхлэг хїртлэх зай нь 2.5 м-ээс багагїй байна.

39

5.2.4.Ил уурхай болон ашигт малтмал олборлох їйлдвэрийн машин механизм, авто болон тємєр зам, цахилгаан, дулаан дамжуулах ба холбооны шугам нь ажлын талбайд доголын ирмэгийн нурах аюултай зурвасын гадна байрлах ёстой.

Экскаваторын шулуун шанагаар ачих їед доголын ирмэгээс авто болон вагон бүхий тємєр замын тэнхлэг хїртлэх зайг тєслийн дагуу тогтоох боловч 2.5 метрээс багагїй байх ба экскаваторын машинчийн бїхээгээс тээврийн хэрэгсэл чєлєєтэй харагдаж байх нєхцлийг бїрдїїлсэн байна.

5.2.5.Тээвэрлэлтгїй ашиглалтын системээр хєрс хуулж байгаа їед ашигт малтмалын доод ирмэгээс хєрсний овоолгын зах їртлэх зайг зураг тєслєєр тогтоох бєгєєд тємєр зам болон туузан дамжуулга ашиглан тээвэрлэж байгаа їед тээврийн тэнхлэгээс овоолгын зах хїртлэх зай нь 4 м-ээс багагїй байна.

5.2.6.Доголыг ашиглаж дуусах їед тэдгээрийн хооронд хамгаалах тавцан їлдээх бєгєєд єргєн нь тїїний єндрийн гуравны нэгээс багагїй байвал зохино.

Хамгаалах тавцанг гурваас илїїгїй догол бїрд їлдээх ба тавцангийн єргєн нь тэнд механикжсан цэвэрлэгээ хийх боломжийг хангасан байвал зохино.

5.2.7.Хамгаалах тавцан нь тэгш буюу уурхайн хажуу тийш бага зэрэг хэвгий талбайтай байх ба хїн хїч, машин техник зорчиход саад болох элдэв зїйлийг тогтмол зайлуулан цэвэрлэж байвал зохино.

Ажилчид байнга явдаг тавцангийн ирмэг тал нь хайс хамгаалалттай байна. Догол мєргєцгийг ашиглаж дуусах їед ажлын ба ажлын бус хажуугийн налуугийн ерєнхий єнцгийг тєсєлд заасан хэмжээнд барьж ажиллавал зохино.

5.2.8.Геологи маркшейдерийн алба бусад ИТА нар ажлын ба ажлын бус хажуу, траншей, догол мєргєцєг, овоолгын байдалд байнга хяналт тавьж, гулсалт нуралтын шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд шуурхай арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

5.2.9.Ашиглалтын явцад догол мєргєцєгт ан цав “Саравч” їїсэн нуралт гулсалт гарахаас сэргийлэх зорилгоор тэдгээрийг тогтмол цэвэрлэж байвал зохино.

Догол мєргєцєгт ан цав “Саравч” зэрэг нурах аюултай хэсгийг цэвэрлэх їед уг ажлыг гїйцэтгэх зєвшєєрєх наръяд-даалгавартай ажилчдаас бусад хїмїїсийг аюулгїй зайд гаргасан байх ёстой.

5.2.10.Гулсалт, нуралт гарч болзошгїй орд газрыг ашиглах зураг тєсєлд аюулгїй байдлыг хангах нэмэлт арга хэмжээг тєлєвлєсєн байна.

5.2.11.Їерийн аюул гарч болзошгїй газарт уулын ажил явуулахдаа нэмэлт арга хэмжээний тєлєвлєгєєнд:

- Газрын гадаргын тогтоцыг харуулсан дэвсгэр зураглал - Нарийвчилсан хайгуул судалгааны їндсэн дээр їерийн аюултай орчны

тогтоц, усны эх їїсвэрийг тогтоох, суваг шуудуу татах, далан хамгаалалт барих, газрын гадаргын тогтоцыг єєрчлєх, тїр усан сан байгуулах, гїний усыг тогтвортой шїїрїїлэх талаар авах арга хэмжээнїїд орно.

5.3. Тэсэлгээний ажил хийх үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.3.1.Ил уурхайд тэсэлгээний ажлыг ажлын паспортын дагуу явуулна.

40

Тэсэлгээний ажлын паспорт болон даалгаврын хуудсанд заасан зїйлїїд зєрчигдєх, єрємдлєгийн ажил дуусаагїй, уул тээврийн машин механизм, тоног тєхєєрємжийг аюултай бїсийн хязгаараас гаргаагїй байх зэрэг урьдчилсан бэлтгэл ажил хангагдаагїй їед тэсэлгээний ажил явуулахыг хориглоно.

5.3.2.Тэсэлгээний аюултай бїсийн хязгаар болон тэсрэх бодисын нэгэн зэрэг тэслэгдэх хамгийн их зєвшєєрєгдєх хэмжээг “Тэсэлгээний ажлын аюулгїй ажиллагааны нэгдсэн дїрэм”-ийн дагуу тєслєєр тогтооно.

5.3.3.Тэсэлгээний ажил эхлэх ба дуусах їед аюултай бїсийн хязгаар хїртэл мэдэгдэхїйц дуут ба гэрлэн дохиог “Тєсєл”-ийн удирдагчийн заавраар єгнє.

Дохионы учир утгыг їйлдвэрийн ажиллагсад тєдийгїй ойр орчны хїн амд тайлбарлан таниулах ажлыг зохион байгуулна.

Ойр орчмын барилга байгууламжид тэсэлгээний їед їїсэх газар хєдлєлийн їйлчлэл нєлєєлєлд байнгын хяналт тавибал зохино.

5.3.4.Тэсрэх материалыг їйлдвэрлэгчийн баглаа боодлоос нь салгалгїйгээр аж ахуйн нэгж байгууллагаас баталсан маршрут-замаар тээвэрлэнэ.

Тэсрэх материалыг маршрутын бус замаар болон техникийн хувьд бїрэн бус машинаар тээвэрлэх, аюултай бїсийн хїрээнд зогсож саатахыг хориглоно.

5.3.5.Ажлын байранд тэсрэх материалыг харуул хамгаалалтгїйгээр орхихыг хориглоно. Энэ ажилд тэсэлгээчид буюу аюулгїй ажиллагааны зааварчилгаа авсан ажилчдыг томилон, харуулын хяналт дор хоногийн нєєцтэйгээр хадгалахыг зєвшєєрєх боловч тэсрэх хэрэгсэлийг хамт байлгаж хэрхэвч болохгїй.

5.3.6.Аянга цахилгаантай болон орчин тойрон муу їзэгдэх їед тэсэлгээний ажил хийхийг хориглоно.

5.3.7.Тэсрэх материалыг зєвхєн зєвшєєрєгдсөн наръяд-даалгаврын хуудсанд заасан газарт хэрэглэж, їлдэгдлийг агуулахад эргїїлэн тушаасны дараа зарлагын тооцоог хийнэ. Тэсрэх материалыг їрэгдїїлэх, бусдад шилжїїлэх, ажлын байрнаас гадагш гаргах, дур мэдэн устгахыг хориглоно.

5.3.8.Зєвхєн мэргэжлийн їнэмлэхтэй тэсэлгээчид тэслэх хэрэгсэлтэй харьцан ажиллах ба галлагчийг бэлтгэх, бялт шижмийг холбох, дуут дохио, гал єгєх зэрэг ажлыг зєвхєн тэсэлгээчид паспортад заасны дагуу гїйцэтгэнэ.

5.3.9.Цахилгаан, дулааны шугам сїлжээний ойролцоо тэсэлгээ хийхдээ холбогдох хїмїїстэй тэсэлгээ хийх цаг хугацаа, аюултай бїсийн хязгаар, дохиолол бусад авах арга хэмжээг урьдчирлан тохиролцсон байвал зохино.

5.3.10.Тэсэлгээний хэлхээг холбохын ємнє аюултай бїсийн хязгаарт хїн, машин техник орж болох боломжийг хаах зорилгоор харуул хамгаалалтыг тэсэлгээчид болон зааварчлага авсан ажилчдыг томилон, харуулын байранд хїрэх маршрут, харуулын дугаар, хамгаалах газрын хязгаарыг заан єгч, тэсэлгээ хийх газрыг дэвсгэр зураг болон газар дээр нь таниулсан байна.

5.3.11.Тэсэлгээний ажилд хэрэглэхээр бэлтгэсэн тэсрэх материалыг тэсрэлтээс їїсэх /ил цэнэгээр овор томтой чулуу, бусад биет тэслэх г.м/ цочролын їйлчлэлд єртєхгїй байх шаардлагыг хангахуйц зайнд байрлуулсан байна.

41

5.3.12.Хэд хэдэн цооногийн цэнэгийг зєвхєн цочир дамжуулах шижмийн тусламжтайгаар 15 метрээс гїн цооногт цэнэглэх болон их хэмжээтэй тэсэлгээний ажил явуулах їед цочир дамжуулах шугамын сїлжээг давхар шижмээр хийнэ.

Цочир дамжуулах тєв шугамыг салаа шижимтэй холбохдоо тархах цочролын чиглэл нь тєв шугамынхтай ижил чиглэлд байхаар холбоно.

5.3.13.Ил цэнэгийг галаар тэслэх їед нэгний нь тэсрэлтийн їйлчлэл нєгєєдєє саад болохгїйгээр байрласан байх ба боломжгїй бол цэнэгийг цочир дамжуулах шижмээр тэсэлнэ.

5.3.14.Галаар тэслэх їед тэсэлгээчин анхны цэнэгийг болон їлдсэн бїх цэнэгийг асааж дуусгаад хоргодох байр буюу аюулгїй зайд хїрэхэд хїрэлцэхїйц хугацаатай байхаар хянах болон асаах шижмийн уртыг сонгон тооцсон байна.

5.3.15.Тэсэлгээнээс їїсэх хїчин зїйлийн нєлєєлєл нь зэргэлдээ орших тївшинд нєлєєлєхгїй тохиолдолд нэгэн зэрэг тэсэлгээний ажил явуулахыг зєвшєєрнє.

5.3.16.Хэд хэдэн цэнэгийг галаар тэслэх їед ахлах тэсэлгээчин цэнэг бїр тэсэрсэн эсэхэд хяналт тавин (цэнэг) тэсрэлгїй їлдсэн тохиолдолд сїїлчийн тэсрэлтээс хойш 15 минут єнгєрсний дараа уг газарт ойртохыг зєвшєєрнє.

5.3.17.Доголыг хэсэгчилсэн тэсэлгээгээр буталж сийрэгжїїлэн ашиглахдаа доголын хажуу болон экскаватораар ачилт явуулж буй мєргєцєгийн нїїрэн талын хэсэг, улны эсэргїїцлийн шугамын хэмжээг їнэн зєв тооцсоны їндсэн дээр цэнэгийн хэмжээ, байрлал, дараалал зэргийг тогтоон паспортад тусган хэрэгжїїлнэ.

5.3.18.Ил уурхайн тэсэлгээний ажилд хэрэглэхийг зєвшєєрч, баталгаажуулсан тэсрэх материалыг ашиглана.

5.4. Овоолгын ажлын үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.4.1.Овоолго хийх газарт инженер-геологийн нарийвчилсан судалгааг урьдчилан явуулсан байна.

Овоолго хийх газрын хєрс чулуулаг, геологи, гидрогеологийн тогтоцын талаар зураг тєсєлд тодорхой тусгасан байна.

5.4.2.Овоолго байгуулах ажил нь “Газрын хэвлийн хууль”, “Агаар мандлыг хамгаалах хууль”, “Їйлдвэрийн газрын эрїїл ахуйн норм, хїрээлэн байгаа орчныг хамгаалах” дїрэм, журмын шаардлагын дагуу хийгдэнэ.

Овоолгын єндєр тїїний налуугийн єнцєг, нурах аюултай бїсийн хэмжээ зэрэг їзїїлэлтийг овоолго хийх арга, газрын гадарга, овоолго хийх газрын болон овоолох хєрс, чулуулаг, элс хайрганы физик механикийн шинж чанараас хамааруулан зураг “Тєсєл”-єєр тогтооно.

5.4.3.Овоолгыг зураг тєсєлд заасан хил хязгаараас гадагш байрлуулахыг хориглоно.

Тээврийн болон ердийн хєсгийн зам гарц, цахилгаан холбоо, дулааны шугам сїлжээ, инженерийн барилга байгууламж нь овоолгын хєрс чулуу, элс хайрга нурах аюултай бїсийн хїрээнд байж болохгїй.

Ил аргаар олборлолт явуулах ашигт малтмалын нєєц бїхий талбай дээр овоолгын ажил хийхийг хориглоно.

42

5.4.4.Уулын хажуу болон налуу гадарга дээр овоолго хийхдээ гулсалт гарахаас сэргийлэх арга хэмжээ авбал зохино.

5.4.5.Овоолгыг гол мєрєн бусад газрын гадаргын усны їйлчлэлийн хїрээний гадна хийж гїйцэтгэнэ.

Намаг хуурайшуулаагїй талбайд овоолгын ажлыг хийхдээ аюулгїй байдлыг хангах арга хэмжээг зураг тєсєлд урьдчилан тусгаж хэрэгжїїлнэ.

Их хэмжээний хур тунадас унадаг газар нутаг, ил уурхайд дулааны улиралд овоолгын суулт гулсалт гарахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

Уурхайн догол мєргєцєг зам талбайн цас мєсийг овоолгод ашиглахыг хориглоно.

5.4.6.Хадархаг, сэвсгэр зєєлєн, тунамал элсэн хєрс бусад тїїхий эдийг хамтад нь овоолгод асгасан нєхцєлд тэдгээрийн физик механикийн шинж чанараас хамааруулан овоолгын єндрийг “Тєсєл-єєр тогтооно.

5.4.7.Шатамхай, єєрєє исэлдэх шинж чанартай ашигт малтмалын хаягдал бїхий тїїхий эдийн овоолгыг хийхдээ, тогтворжилт алдагдах, нуралт гарахаас сэргийлэх, аюулгїй байдлыг хангах арга хэмжээ авбал зохино.

Овоолгод гулсалтын шинж тэмдэг илэрвэл аюулгїй байдлыг хангах арга хэмжээг боловсруулж хэрэгжїїлэх хїртэл хїртэл овоолгын ажлыг зогсоож, аюул учруулж болзошгїй бїсэд байгаа машин техник, хїн хїчийг аюулгїй зайд яаралтай нїїлгэн шилжїїлж гаргана.

5.4.8.Єєрєє буулгагчаар овоолго дээр ачаа буулгах газрыг гулсалт, нуралт гарч болзошгїй, аюултай бїсийн гадна байхаар овоолгын ажлын паспортоор тогтоож мєрдєнє.

5.4.9.Бульдозерын овоолгын талбайг тєвєєсєє ирмэгрїїгээ 3 градусаас багагїй налуугаар єгсгєж засах ба ирмэг нь энэхїї дїрмийн 5.10.1; 5.10.2; 5.10.7; 5.13.2 дїгээр зїйлд заасан шороон далантай байна.

Овоолгын талбайг тэгшлэн, хєрс шороог тїїний ирмэг давуулан тїрж буй бульдозерын хутга нь овоолгын ирмэгт эгц 90 градус байрлалтай байвал зохино.

Овоолгын ирмэгт бульдозероор ухарч ойртохыг хориглоно.

5.4.10.Овоолго, тїїний ойр орчимд, тїїнчлэн тээврийн хэрэгслийн ачаа буулгах хэсэгт хїн байх нь аюул осолд хїргэж болзошгїйг анхааруулах, хориглох санамж тэмдгийг ил тод їзэгдэхїйц газарт тавьж байрлуулан овоолгын талбайг шєнийн цагт гэрэлтїїлсэн байвал зохино.

5.5. Єрємдлєгийн ажлын үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.5.1.Єрємдлєг хийх талбайг урьдчилан тэгшилж зассан байна.

Єрмийн машины гинжийг доголын ирмэгээс 3м-ээс багагїй зайтай байхаар байрлуулна.

Єрмийн машиныг тїїний хийц бїтцээс нь хамааруулан зарим тохиолдолд ирмэгт дээр зааснаас ойр байрлуулж болох боловч нурах аюултай бїсэд орж ажиллахыг хориглоно.

43

Товруут єрмийн машинаар доголын ирмэг талын эхний эгнээний болон доголын ирмэгт ойрхон цооногийг єрємдєхдєє єрмийн машиныг алсын удирдлагын тусламжтайгаар доголын ирмэгт эгц хєндлєн байрлуулж ажиллуулна.

5.5.2.Зєвхєн тэгш балбайд єрмийн машиныг цамхагийг нь буулгалгїй шилжїїлж явуулахыг зєвшєєрнє. Цахилгаан, холбооны шугамын доогуур єрмийн машиныг явуулахдаа цамхагийг буулгасан байх шаардлагатай.

Єрмийн машиныг єєрийнх нь явах ангийн тусламжтайгаар нїїлгэх їед єгсєх уруудах газрын налуугийн хэмжээ нь тїїний техникийн баримт бичигт заасан хязгаараас хэтрэхгїй байвал зохино.

Єрмийн машиныг налуугаар єгсїїлэх їед тїїний араас ойрхон зайд дагаж явахыг хориглоно.

5.5.3.Єрмийн машины цамхагийг єргєх буюу буулгах їед урд хойно нь хїмїїс байхыг хориглоно.

Цооногийг шахсан хийн тусламжтайгаар єрємддєг машин нь тоос шороо нунтаг зїйлсийг сорон хадгалах зориулалттай байх ба бїрэн бус ажиллагаатай їед єрємдлєг хийхийг хориглоно.

5.5.4.Цооног бїрийг єрємдєж дууссаны дараа таглаж байвал зохино. Харин 160 мм-ээс бага голчтой цооногийг таглалгїй анхааруулах санамж, тэмдэг тавьж орхихыг зєвшєєрнє.

5.5.5.Єрмийн машины цамхаг дээр ажиллах тохиолдолд єндєрт ажиллах зориулалтын хамгаалах бїс хэрэглэнэ.

Єрмийн машин ажиллаж байхад болон нїїлгэн шилжїїлэх їед цамхаг дээр гарахыг хориглоно.

5.5.6.Эргэлтэт єрмийн машины шнекийг салгах, залгах болон цооногийн амсарыг цэвэрлэх зэрэг ажил нь механикжаагїй тохиолдолд шнек нь єрємдєгч механизмын эргэлтэт хєдєлгїїрийн цахилгаан тэжээлтэй холбогдох хаалт хашлагатай байх хэрэгтэй.

5.5.7.Эргэлтэт ба товруут єрмийн машины шнек болон штангийн хэт єргєлтийг хязгаарлагч, єргєх хїрдний тормоз гэмтэлтэй їед єрмийн машиныг ажиллуулахыг хориглоно.

5.5.8.Эргэлтэт єрмийн машины шнек эргэлдэх холбоосгїй нєхцєлд шнекийг салгаж, залгах ажлыг цооногоос гаргаж, зориулалтын тїлхїїрээр ивж тогтоосны дараа гїйцэтгэнэ.

5.5.9.Єргєх ган татлагын єєрєє эргэж тїгжигдэх цоожийг хэрэглэх їед ган татлагын эрчлээсийн чиглэл нь єрємдєгч хэсгийн (штанг) холбоосны (эрэгний) эсрэг чиглэлтэй байна.

5.5.10.Єргєх ган татлага нь (єрмийн машины) єргєлтийн механизмын єргєх хамгийн их ачааллаас 5 дахин их бат бєхийн нєєцийн итгэлцїїртэй байна. Ган татлагыг сонгон авахдаа їйлдвэрлэгчийн бичиг баримтыг їндэс болгоно.

5.5.11.Ган татлагын гадаад їзлэгийг 7 хоногт нэгээс доошгїй удаа хийж тусгай дэвтэрт дїнг тэмдэглэх ба томоосны нэг алхамд ноогдох тасарсан утасны тоо нь нийт

44

утасны 10%-д хїрч байвал ган татлагыг солих шаардлагатай. Їзїїрийн утас нь сэмэрч задарсан ган татлага ашиглахыг хориглоно.

5.5.12.Хийн болон цахилгаан ган єрмєєр єрємдлєг хийх їед ажиллах талбайн єргєн нь 4 м-ээс багагїй байна. Овор ихтэй том чулуу, хєлдїїс зэргийг єрємдєхийн ємнє давхарлаж тавихгїй, тогтвортой байрлуулж бэлтгэсэн байна.

5.5.13.Хїчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын доор буюу тэдгээрт ойртож болох тогтоогдсон хэмжээнээс ойр зайд єрмийн машин ажиллуулахыг хориглоно.

5.5.14.Тэсрээгїй їлдсэн цэнэгийг устгах зорилгоор тїїний ойролцоо єрємдлєг хийхдээ зєвхєн ажил удирдах хїмїїсийн хяналтын дор, батлагдсан зурмаг бїдїївчийн дагуу гїйцэтгэнэ.

5.6. Уулын ажлын техник, тєхєєрємжийн аюулгүй ажиллагаа

5.6.1.Уул тээвэр, барилга замын машин тоног тєхєєрємж нь эвдрэл гэмтэлгїй, хэвийн ажиллагаатай байхаас гадна дохиолол хэт ачааллаас хамгаалах болон хянах, хэмжих галын багаж хэрэгсэл, ган татлага, тормозны систем, шанаганы тїгжээ, онгойлгогч, хєдєлгїїрийн дамжуулан хуваарилан хамгаалах автомат тєхєєрємж, гэрэл, дуут дохионы техникийн бїрэн бїтэн байдал хэвийн, харанхуй їед сайтар гэрэлтїїлэгдсэн байвал зохино.

5.6.2.Экскаваторын эргэх болон хєдлєх ил хэсгїїд хаалт хамгаалалттай байх ба техникийн бїрэн бїтэн байдалд ээлж бїрийд машинч, 7 хоног, сар тутам ерєнхий ба хэсгийн механикч, эсвэл захиргаанаас томилогдсон холбогдох мэргэжлийн хїмїїс ЗТЇ, тохиргоо туршилтын ажлыг хийж їр дїнг ээлж хїлээлцэх дэвтэр, техникийн хувийн хэрэг паспортод тэмдэглэнэ.

Бїрэн бїтэн биш, эвдрэл гэмтэлтэй, хэвийн бус ажиллагаатай техникийг ажиллуулахыг хориглоно.

5.6.3.Аюулгїй байдлыг хангах нэмэлт арга хэмжээ авч хэрэгжїїлсэн нєхцєлд машин тоног тєхєєрємжийг хатуу холбоос хэрэглэн трактор, бульдозер, автомашинаар чирч нїїлгэхийг зєвшєєрнє.

Онцгой хїнд жинтэй машин механизмыг хатуу холбоосоор хэрэглэн чирэх, нїїлгэн шилжїїлэх ажлыг ерєнхий инженерийн баталсан зураг тєсєл, удирдамжийн дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

5.6.4.Машин тоног тєхєєрємжийн цахилгаан, дулааны эрчим хїч гэнэт тасарсан їед тэжээлийн хэлхээ, шугамыг салгах буюу удирдлагын аппарат хэрэгсэл, залгуурыг “ЗОГС” байрлалд даруйхан шилжїїлбэл зохино.

5.6.5.Удирдлагын хэлхээнд ямарваа гэмтэл согог илэрсэн їед тэжээлийн болон удирдлагын хэлхээний хїчдэл нь автоматаар салгагдах оньсон тїгжээтэй нєхцєлд автомат, телемеханикийн алсын удирдлагын ситсемийг машин механизмд хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

5.6.6.Арчих тослох материалыг машин механизм тєхєєрємж дээр тємєр таглаатай хайрцаг саванд хадгалах ба галд хялбар авалцамтгай, тэсрэх аюултай, химийн хорт бодис хадгалахыг хориглоно.

45

5.6.7.Уул тээврийн машин тоног тєхєєрємжийн шат тавцан, эд анги, хийц хэсгийг уулын чулуулгын жижиг хэсэг, шороо тоос, хог хаягдлаас тогтмол цэвэрлэж байвал зохино.

5.6.8.Авто болон тусгай зориулалтын машин хїнд механизм, ялангуяа алхагч экскаватор уул тээврийн машиныг анхааруулан таних санамж тэмдэг бїхий тусгай тоноглож бэлтгэсэн газраар тємєр зам дээгїїр хєндлєн гарахыг зєвшєєрнє.

5.6.9.Хоорондоо ажлын уялдаа холбоо бїхий уул тээврийн машин тєхєєрємжид ЗТЇ болон оношлогоо тохируулга хийх ажилбар нь хїчин чадал, овор хэмжээ зориулалтаараа хийж гїйцэтгэх ажлынхаа технологитой тохирсон байх шаардлагатай.

5.6.10.Ерєнхий инженерийн баталсан ажлын паспортгїйгээр алхагч болон цахилгаан, нэг шанагат экскаватор ажиллуулахыг хориглоно.

Паспортад доголын єндєр, ажлын талбайн єргєн, налуугийн хэмжээ (технологийн) тээврийн машины хєндлєн, дагуу тэнхлэгээс мєргєцєг, овоолгын ирмэг хїртлэх зай, нурах аюултай бїсийн хэмжээ зэрэг їндсэн гол їзїїлэлтийг тусгахаас гадна хїнд механизмын ажиллах зарчим, бїдїївчийг тусган харуулна.

Догол мєргєцгийн байдалд єєрчлєлт гарсан тухай бїрийд паспортыг шинэчилнэ.

5.7. Нэг шанагат экскаватор дээр ажиллах үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.7.1.Экскаваторыг жолоодох эрхийн їнэмлэх бїхий хїн эзэмшинэ.

Машинч, туслах машинч нар техникийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагуудыг судалж мэдсэн байна.

Машинч ажил эхлэхийн ємнє дараах зїйлийг шалгасны дараа ажлаа эхлэнэ. Їїнд:

а/Удирдлагын системийн бїрэн бїтэн байдал, б/Ган татлагын (тросс) байдал, в/Тормозны хэрэгсэлийн бїрэн бїтэн байдал, г/Шанаганы тїгжээ, шанага онгойлгогчийн найдвартай ажиллагаа, д/Хєдєлгїїр, редукторын тосны тївшин, эд хэсгїїдийн тосолгооны байдал, е/Гэрэл, дуут дохионы ажиллагаа.

5.7.2.Экскаватор ажиллаж байх їед сум, шанаганы доор, эргэлтийн радиус дотор хїн байлгахыг хориглоно.

5.7.3.Экскаваторыг ажиллаж байхад бїхээгт нь ажлын холбогдолгїй гадны хїн байлгах, генератор, хєдєлгїїр, цахилгаан тоноглолын эд ангийг оролдох, засвар тохируулга хийхийг хориглоно.

5.7.4.Ажил тїр зогссон їед машиныг эзэнгїй асаалттай орхихыг хориглоно.

5.7.5.Ажил дууссаны дараа экскаваторыг найдвартай байрлалд шанагыг буулган тавьж, бїрэн унтрааж, хаалгыг цоожилж харуул манаа сахиулд хїлээлгэж єгнє.

5.7.6.Экскаваторт ЗТЇ хийж байх їед машиныг бїрэн унтраасан байх ба энэ їед машиныг асаах, ажиллуулахыг хориглоно.

46

5.7.7.Сумны ролик, чиглїїлэгч, шанаганы эд анги хэсгїїдэд тосолгоо хийх їед сумыг найдвартай байрлалд байрлуулсан байна.

Хориглох зїйлїїд: а/Экскаваторыг дур мэдэн бусдад шилжїїлэх, б/Бїрэн бус экскаватор ажиллуулах, в/Бїхээгт машины хэвийн ажиллагаанд саад учруулах, осол гаргаж

болзошгїй овор ихтэй зїйл хадгалах

5.7.8.Экскаваторын бїхээгт цахилгаан хєндийрїїлэх резин дэвсгэр дэвссэн байна.

5.7.9.Цахилгаан залгуур, холбох утсууд, щит, удирдах хэрэгслийн бїрэн бїтэн байдлыг ажил эхлэхийн ємнє заавал шалгаж, илэрсэн гэмтлийг дор бїрийд нь засварлаж байх.

5.7.10.Цахилгааны щитийг байнга хаалттай байлгах

5.7.11.Тэжээлийн кабелийг зєєхдєє хїчдэлийг заавал салгаж байх

5.7.12.Цахилгааны щитэнд ЗТЇ хийх, гал хамгаалагчийг солихдоо хїчдэлийг заавал салгаж байх

5.7.13.Экскаваторын бїхээгт бензин, керосин зэрэг тэсэрч, шатах аюултай зїйл хадгалж агуулахыг хориглоно.

5.7.14.Экскаваторын бїхээгт гагнуур хийх їедээ галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авсан байх ёстой.

5.7.15.Цахилгааны холбох утас хэрэгслїїд гэмтэлтэй байснаас богино холбоо їїсэх аюулаас урьдчилан сэргийлбэл зохино.

5.7.16.Экскаваторын явах ангийн хєтлєх гол нь тэгш буюу єгсїїр замаар явуулах їед ар талд нь, налуу замаар уруудаж явахад урд талд нь тус тус байрлах ба шанагыг хоосолж газраас нэг метрээс илїїгїй єндєрт авч явах ба сумыг экскаваторын явах чиглэлийн дагуу байрлуулна.

5.7.17.Алхагч экскаваторыг нїїлгэхдээ сумыг явах чиглэлийн эсрэл талд байрлуулна.

5.7.18.Экскаваторыг налуу газраар єгсїїлж уруудуулахдаа гулсахаас хамгаалах арга хэмжээг урьдчилан авах ба явах замын налуугийн хэмжээ нь їйлдвэрлэгч заводоос нь дагалдуулсан техник ашиглалтын баримт бичигт зааснаас хэтэрч болохгїй.

5.7.19.Экскаваторыг нїїлгэхдээ талбайн зохион байгуулагч, удирдагчийн буюу туслах машинчийн дохиогоор явуулах, дохио єгєгч нь машинчид ил харагдахуйц газарт байрлах ба алхагч экскаваторын машинчид гурав дахь хїнээр дамжуулан дохиог єгч болно.

5.7.20.Экскаваторын ажиллах догол, мєрєгцєг, овоолгын талбайг тэгшлэн засахаас гадна, тэдгээрийн техникийн баримт бичигт зааснаас хэтрэхээргїй налуутай байвал зохино.

47

5.7.21.Ямар ч тохиолдолд экскаваторын тэнцїїлэгч ачааны эргэх тойрог догол мєргєцєгийн хажуу хана, гадаргуу болон тээврийн хэрэгсэл хїртлэх зай нь 1 метрээс багагїй байна.

5.7.22.Тогтворгїй чулуулагтай, нуралт, гулсалт гарч болзошгїй газар ажиллаж буй экскаваторын машинчийн бїхээгээс догол, мєрєгцєгийн хажуу хана, гадаргуу тээврийн хэрэгсэл хїртлэх зай нь 1 метрээс багагїй байна.

Тогтворгїй чулуулагтай болон элс хайрганы нуралт, гулсалт гарч болзошгїй газарт экскаваторын машинчийн бїхээг нь догол мєрєгцєгийн хананы эсрэг талд гарсан байвал зохино.

5.7.23.Уулын чулуулаг инертийн бусад материалыг ачих буулгахад:

а/Автомашин, тємєр замын тээвэрт ачилтанд орохыг зєвшєєрєхєд 2 богино

б/Зогсохыг шаардах – 1 богино в/Нїїрс буюу хїдэр ачиж дууссаныг мэдэгдэх - 1 урт г/Хєрс, инертийн материал ачиж дууссаныг мэдэгдэх - 3 богино дохио

єгч мэдэгдэх ба нэмэгдэл дохиог їйлдвэрийн онцлог байдалд тохируулан тодотгол хийж болох боловч, тэдгээрийг “Тєсєл”-ийн удирдагч батлаж дохионы утга учир, санамжийг холбогдох хїмїїст танилцуулсан байх ёстой.

5.7.24.Экскаваторын ажиллагааны їед тїїний эргэх тойргийн хїрээнд хїмїїс байлгахыг хориглоно.

5.7.25.Техник ашиглалтын паспортод заасан зориулалтын ган татлагыг хэрэглэх ба хэсгийн механик 7 хоног тутамд гадна їзлэг хийж томоосны нэг алхамд байх утасны 10-аас илїї хувь нь тасарсан їед ган татлагыг солино.

5.7.26.Экскаваторын ажиллагааны явцад догол мєрєгцєгт нуралт, гулсалт гарах, тїїнчлэн тэсрээгїй їлдсэн цэнэг илэрсэн їед ажиллагааг зогсоож аюулгїй зайд гаргах гарцыг чєлєєтэй байлгах ёстой.

5.7.27.Экскаваторын хїндийн жингийн даралтыг даахгїй газарт тогтвортой ажиллагааг хангах нэмэлт арга хэмжээг авбал зохино.

5.7.28.Аюулгїй байдлыг хангах талаар ерєнхий инженерийн баталсан нэмэлт арга хэмжээг хэрэгжїїлэн драглайн тєрлийн шанагаар єєрєє буулгагч болон вагонд ачилт хийхийг зєвшєєрнє.

5.7.29.Драглайн шанагаар болон экскаватороор хослон ажиллуулах їед хоорондын зай нь тэдгээрийн аль алины шанаганы шидэх зайг тооцсон їйлчлэх хїрээний нийлбэрээс багагїй байвал зохино.

Эдгээрээс бага зайд ажиллах онцгой шаардлага гарсан їед ерєнхий инженерийн баталсан аюулгїй ажиллагааг хангасан ажлын горимоор зохицуулан мєрдєнє.

5.7.30.Нэг шанагат экскаваторыг “Ачаа єргєх краныг тєхєєрємжлєх аюулгїй ашиглах дїрэм”-ийн шаардлагыг бїрэн хангаж, єргєх краны зориулалтаар ашиглаж болно.

5.8. Цахилгаан экскаватор дээр ажиллах үеийн аюулгүй ажиллагаа

48

5.8.1.Цахилгаан экскаваторыг жолоодох эрхийн їнэмлэх бїхий машинч ажиллуулна.

Машинч, туслах машинч нар техникийн аюулгїй ажиллагааны мэдлэгээр шалгалт єгч тэнцсэн байх шаардлагатай.

5.8.2.Цахилгаан эрчим хїч гэнэт тасарсан їед тэр даруй тэжээлийн хэлхээг салгах буюу удирдлагын аппарат хэрэгсэл залгуурыг “ЗОГС” гэсэн байдалд шилжїїлбэл зохино.

5.8.3.Экскаваторын ажиллагааны їед удирдах болон хянах їїрэг бїхий албан тушаалтнаас бусад гадны хїнийг машинчийн бїхээг, ажиллах талбай, тїїний орчинд байлгахыг хориглоно.

5.8.4.Экскаваторын залгах пунктын тєхєєрємжийг агаарын дамжуулагчийн тулгуураас 10 м-ээс холгїй зайд байрлуулах ба сэлгэн салгах пунктыг (ЯКНО-6, ....0- 6) цахилгаан дамжуулах шугамын дор тавина.

Нэг тулгуураас хоёр ЯКНО, нэг ЯКНО-гоос хоёр экскаватор ажиллуулахыг хориглоно.

5.8.5.Сэлгэн залгалтыг хоёроос доошгїй хїн хийж гїйцэтгэх ба аль нэг нь аюулгїй ажиллагааны 4-єєс доошгїй зэрэгтэй байх шаардлагатай.

5.8.6.Цахилгаан дамжуулах шугамыг залгах, газардуулга хийх захиалгыг бичгээр буюу утсаар хийгдэнэ.

Шугамыг салгасны дараа їзлэг їйлчилгээ хийж, “БЇЇ ЗАЛГА, ШУГАМ ДЭЭР ХЇН АЖИЛЛАЖ БАЙНА”, “ГАЗАРДУУЛГА” гэсэн санамж єлгєнє.

5.8.7.ЗТЇ-ний ажлыг дууссаны дараа экскаваторын машинч, тїїний туслахад ЯКНО-д хїчдэл залгах гэж буйг анхааруулан залгалтыг хийнэ.

5.8.8.Экскаваторын цахилгаан тоног тєхєєрємжийн хїчдэлтэй хэсэгт 4-5 метрээс дотогш зайд ойртох, хаалттай хуваарилах байгууламж, дэд станцад 8-10 м зайд хамгаалах хувцас хэрэглэлгїйгээр ойртохыг хориглоно.

5.8.9.Эскаваторын тэжээлийн системийн залгалт салгалт болон засвар, техникийн үйлчилгээ хийх ажлыг цахилгааны инженерийн хяналтын дор гїйцэтгэнэ.

5.9. Скрепер ба бульдозерын ажлын үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.9.1.Ган татлагат скреперийн ажиллах доголын налуу 35 о -аас хэтэрч болохгїй.

Анхааруулах дохио єгєлгїйгээр скреперийн ган татлагат тєхєєрємжийг ажиллуулах, ажиллах хїрээнд нь хїмїїс байх, ЗТЇ хийх болон ган татлагыг гараар чиглїїлэхийг хориглоно.

5.9.2.Єєрєє явагч ба чиргїїлт скрепер нь доголын ирмэгээс 2 метрээс багагїй зайд байрлаж ажиллах бєгєєд ачаа буулгах їед доголын ирмэг доголын єндєрт ойртож ухрахыг хориглоно.

5.9.3.Єєрєє явагч дугуйт скреперийг налуу газар ажиллуулах їед ачаатай чиглэлд явах хэсгийн налуу нь 15 о -аас, хоосон явах нь 25 о градусаас тус тус хэтрэхгїй байна.

49

5.9.4.Бульдозерын хєдєлгїїрийг унтраалгїй, хутгыг буулгахгїйгээр орхиж явах, ажиллаж байх їед нь ЗТЇ хийх, бїхээгийн гаднах тавцан, гинж хутган дээр гарч зогсохыг болон бїрэн бус техникийг ажиллуулахыг хориглоно.

5.9.5.Бульдозерыг тэгш талбайд зогсоож хутгыг буулган хєдєлгїїрийг унтраасны дараа засвар, техникийн үйлчилгээ хийхийг зєвшєєрнє. Аваари ослын їед болон техникийн саатлын улмаас бульдозерыг налуу газар зогсоохдоо гулсах болон єєрєє єнхєрч хєдлєхєєс сэргийлэх арга хэмжээ авсан байвал зохино.

5.9.6.Бульдозер, грейдерийн єргєєстэй хутга, сэндийрїїлэгчийн дор орж ажиллахыг хориглоно.

Хєдєлгїїрийг унтрааж найдвартай ивїїр тулгуур хийж тавьсан нєхцєлд хутга, сэндийрїїлэгчийн дор байрлалтай эд ангид засвар, техникийн  үйлчилгээ хийхийг зєвшєєрнє.

5.9.7.Ажлын їед бульдозерын гинжний ирмэгээс догол мєргєцєгийн хємсєг хїртлэх зайг уул геологи маркшейдерийн нєхцлийг їндэслэн тогтоох бєгєєд олборлох болон уулын ажлын тєлєвлєгєє паспортад тусгасан байна.

5.9.8.Бульдозерийн ажиллагааны їед їйлдвэрийн ерєнхий инженерийн баталсан заавар ажлын байрны тодорхойлолтод заасан журмын дагуу дуут ба гэрлэн дохиог орчны хїмїїст мэдэгдэхїйцээр єгч байх шаардлагатай.

5.9.9.Бульдозерын ажиллах болон ачааг чирэн зєєвєрлєх газрын хамгийн их налуу нь єгсєхєд 25 о –аас, уруудахад 30 о –аас хэтрэхгїй байхаар, уг бульдозерыг їйлдвэрлэгчийн техник ашиглалтын паспортод заасан хэмжээнээс хэтэрч болохгїй.

5.9.10.Хальтиргаа ихтэй їед налуу газраар бульдозерыг явуулахдаа гулсахаас хамгаалах арга хэмжээг урьдчилан авсан байх шаардлагатай.

5.10. Дамжуулан ачих хэсэг дээр ажиллах үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.10.1.Дамжуулан ачих хэсгийн байрлах газар, технологийг тусгайлан боловсруулсан зураг тєслєєр тогтооно.

5.10.2.Дамжуулан ачих хэсгийн талбай нь уул тээврийн машин механизм ажиллах болон сэлгээ хийхэд чєлєєтэй байх шаардлагатай бєгєєд талбайн єргєн буюу буулгах фронтын уртыг, тээврийн хэрэгслийн овор хэмжээ, эргэх тойрог, сэлгээ хийх байрлал, зєрж байгаа болон зогсож байгаа машины хєдєлгєєний аюулгїй байдлыг хангасан зай хэмжээнээс хамааруулан тогтооно.

5.10.3.Дамжуулан ачих хэсэгт экскаватор ажиллуулах їед дараах шаардлагыг хангасан байна. Їїнд:

а/ Экскаваторын ажиллаж буй догол мєргєцгийн єндєр нь инертийн материалын физик-механикийн шинж чанараас хамааруулан экскавторын ачих хэсгийн єндрєєс ихгїй байхаар тогтооно.

б/ Буулгах талбай нь энэхїї дїрмийн 5.4.8 дугаар заалтыг хангасан байх шаардлагатай. Буулгалтын їед мєргєцгийн налуугийн єнцєг нь буулгаж байгаа уулын чулуулаг, элс хайрганы тогтвортой байх налуугийн єнцгєєс хэтрэхгїй байвал зохино.

5.10.4.Дамжуулан ачих хэсгийн буулгах талбайд ажиллаж буй тээврийн хэрэгсэл, бульдозер болон тэдгээрийн зэрэгцээ орших хоёр тївшинд ажиллаж буй

50

экскаваторын байрлал нь 10 м-ээс багагїй, бусад машин тєхєєрємж ажиллуулж байгаа їед экскаваторын хутгалтын радиусыг 1.5 дахин их авснаас багагїй байх хэрэгтэй.

5.10.5.Нєєцийн овоолгод экскаватороор тээврийн хэрэгсэлд ачилт хийж буй їед, аюулгїй ажиллагааны бїсийн хязгаарыг ерєнхий инженерээр батлуулсан заавар журмын дагуу гїйцэтгэнэ.

5.10.6.Дамжуулан ачих хэсгийн ачаа буулгах талбайд єндєр хїчдэлийн болон тємєр замын цахилгаан тэжээлийн авалцаат шугам байрлуулахыг хориглоно.

5.10.7.Овоолго болон дамжуулан ачих хэсгийн талбайд шохойн чулуу инертийн бусад материал буулгахаар ухарч байгаа тээврийн хэрэгсэл, хїнд механизмын дагуу тэнхлэг нь овоолгын ба доголын ирмэгт эгц хєндлєн байрласан байвал зохино.

5.11. Засварын ажлын үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.11.1.Машин механизм, тоног тєхєєрємжийн засвар, техникийн  үйлчилгээ (ЗТҮ)-г їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан графикийн дагуу хугацаанд нь чанартай хийж гїйцэтгэнэ.

5.11.2.Машин механизмын ил задгай, хаалт хамгаалалтгїй хєдєлгєєнт хэсгїїдийн дэргэд болон хїчдэлтэй цахилгаан тоног тєхєєрємж, цахилгаан гїйдэл дамжуулах шугамын ойролцоо, тусгайлан зориулсан байгууламжгїйгээр ЗТЇ хийхийг хориглоно.

5.11.3.Машин механизм тоног тєхєєрємжийг бїрэн зогсоож, тїїнийг залгах салгах эд анги, хийцийн гэнэт залгагдах боломжийг арилгасан нєхцєлд тэдгээрт ЗТЇ- ний ажил хийж гїйцэтгэхийг зєвшєєрнє.

Ажлын явцад машин тєхєєрємжийг цахилгаан, дулаан, хий, хий-шингэний хосолмол удирдлага болон даралтын їйлчлэлээр шалгах шаардлагатай бол їйлдвэрийн ерєнхий инженерийн баталсан аргачлал журмын дагуу зєвхєн аюулгїй ажиллагааг хангасан нєхцєлд зєвшєєрнє.

5.11.4.Гал тїймрийн болон хий, тоос, хїчил шїлтийн тэсрэлтийн аюултай ажлын байранд хий, цахилгаан гагнуурын ажлыг эхлэхийн ємнє агаарын байдалд шинжилгээ хийж аюулгїй ажиллагаанд хяналт тавих їїрэг зорилт бїхий албан тушаалтны їнэлэлт дїгнэлт зєвшєєрлийг гаргуулсан байхын зэрэгцээгээр “Галын аюулгїй ажиллагаанд тавигдах шаардлага”-ыг мєрдлєг болгоно.

5.11.5.Бїх тєрлийн засварын ажлын їед хариуцлагатай удирдагч томилох бєгєєд тэдгээр ажлыг аюулгїй гїйцэтгэх технологийн карт, ажил зохион байгуулах аргачлал, ажиллагааны дэс дараалал, хэрэглэгдэх болон хэмжин шалгах багаж хэрэгсэл, аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг хангасан заавар журам боловсруулж мєрдєн ажиллавал зохино.

5.11.6.Технологийн зориулалттай уул тээврийн їндсэн машин тоног тєхєєрємжийн их дунд болон тєлєвлєгєєт урьдчилан сэргийлэх засварын дараа захиргаанаас томилогдсон комисс ашиглалтад хїлээн авна.

5.11.7.Экскаватор бульдозер бусад хїнд механизм, єрмийн болон бутлан ангилах шигших тоног тєхєєрємжийн их дунд засварыг урьдчилан тэгшилж бэлтгэсэн талбайд хийхийг зєвшєєрєх боловч засварлах техникїїд нь догол мєргєцєгийн нурах аюултай бїсийн гадна байрлагдсан, тэнд хїрэх замтай байвал зохино.

51

5.11.8.Засвар угсралтын явцад тєрєл бїрийн єргєгчєєр зєєгдєх эд ангийн хїндийн жагсаалтыг гаргасан байх ба жагсаалтад ороогїй буюу хїндийн жин нь тодорхойгїй эд анги хийц хэсгийг єргєхийг хориглоно.

5.11.9.Засварын ажлын явцад ачаа єргєх, угсрах ажиллагааг мэргэжлийн їнэмлэхтэй дохиочин-оосорлогч гїйцэтгэнэ.

5.12. Тємєр замын тээвэрлэлтийн аюулгүй ажиллагаа

5.12.1.Ил уурхай, їйлдвэрийн тємєр замын тээврийн царигийн хэмжээ нь 1524 мм, хєдлєх бїрэлдэхїїн, дохиолол холбоо, ашиглалт, хєдєлгєєний ба сэлгээний ажлын байдалд “Ил уурхайн техник ашиглалтын дїрэм”, “Їйлдвэрийн тємєр замын аюулгїй ажиллагааны дїрэм” болон “Улаанбаатар тємєр замын галт тэрэгний хєдєлгєєний ба сэлгээний ажлын заавар”-ын энэхїї дїрэмд харшлахгїй заалтуудыг дагаж мєрдєнє.

5.13. Авто тээвэрлэлтийн аюулгүй ажиллагаа

5.13.1.Авто замын байгууламж нь зам барилгын норм хэм хэмжээнд тохирсон байвал зохино.

Ил уурхайн авто замын байгууламж, дээд хучилт, замын єргєн налуу зэргийг зураг тєсєлд тодорхой тусгасан байна. Авто замын суурийг тогтвортой хатуу чулуулгаар хийнэ. Суурийн єргєн, єндрийн хэмжээ нь ажиллах автомашины тєрєл, даац зэргээс хамаарч “Тєсєл”-єєр тогтоогдоно.

5.13.2.Ил уурхайн догол, овоолгын дээрх авто замын зорчих хэсэг нь (мєргєцгийн замаас бусад) шороон далан буюу зориулалтын хашлагаар нурах аюултай зурвасаас хамгаалагдсан байвал зохино. Хамгаалах шороон далан ба хашлагын єндєр нь автомашины дугуйны хэмжээсийн гуравны нэгээс, єргєн нь єндрийнхээ хагасаас тус тус багагїй байна.

5.13.3.Нурах аюулгїй буюу нэг тєрлийн тогтвортой цул чулуулаг бїхий хєрстэй авто замын хашлага нь далангийн захаас доголын ирмэг хїртлэх зай нь 1 м-ээс багагїй байна.

5.13.4.Ачаа ачих буулгах газар, їндсэн траншейн дагуух байнгын зам гарц, зогсоолын талбай, хєдєлгєєн ихтэй салаа замын хэсгийг шєнийн цагт буюу їзэгдэх орчин муу їед гэрэлтїїлсэн байх хэрэгтэй.

5.13.5.Євлийн цагт замын цас мєсийг тогтмол цэвэрлэж, элс, нарийн ширхэгтэй хайрга їнс цацаж байвал зохино.

5.13.6.Монгол Улсын “Замын хєдєлгєєний дїрэм”, “Ил уурхайн техник ашиглалтын дїрэм”-ийн заалтуудыг дагаж мєрдєх ба автомашин чиргїїл нь техникийн хувьд бїрэн бїтэн байх бєгєєд арыг харах толь гэрлэн ба дуут дохиогоор бїрэн тоноглогдсон байх шаардлагатай.

5.13.7.Технологийн зориулалттай автомашиныг уурхайн замд їйлдвэрийн захиргаанаас тогтоогдсон хєдєлгєєний хурдыг зєрчин гїйцэж тїрїїлэхийг хориглоно.

5.13.8.Экскаватораар ачилт хийж байхад:

52

а/Ачилтанд орох автомашин нь экскаваторын шанаганы їйлчлэх хїрээний гадна зогсон, машинчийн єгсєн дохиогоор ачилтанд орно.

б/Ачуулж буй автомашин тормозоо бїрэн бариулсан байх в/Машины чиргїїлийн тэвшинд ачааг зєвхєн хажуу ба ар талаас нь

ачина. Машины эгц урдаас ачилт хийх буюу бїхээгийн дээгїїр шанага давуулж єнгєрїїлэхийг хориглоно.

г/Ачуулж буй машин нь экскаваторын машинчид харагдахуйц газарт байрласан байх.

д/Ачилт дуусаныг мэдэгдэх машинчийн єгсєн зєвшєєрєх дохиогоор холдож явна.

е/Ачилт хийж байх їед машины ойролцоо буюу тїїний шат тавцан дээр хїн байх, бїхээгээс бууж суухыг хориглоно.

ж/Автомашины бїхээг нь дээгїїрээ зориулалтын хамгаалах саравчгїй бол ачилт хийх їед бїхээгээс жолооч бууж экскаваторын шанаганы їйлчлэх хїрээнээс холдсон байх.

5.13.9.Ил уурхайд автомашины ажиллагааны їед хориглох зїйлїїд:

а/Тэвшийг бїрэн буулгахгїй явах б/Ачилт хийх ажлын байр руу 30 метрээс илїї зайд (траншей нэвтрэхээс

бусад їед) ухарч ойртох в/Ил задгай буюу хамгаалалтгїй тэжээлийн кабель дээгїїр гарах г/Цахилгаан дамжуулах шугамын дор тэвш єргєх д/Їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан технологийн тээврийн хэрэгсэлд

сууж явах эрх бїхий албан тушаалтны жагсаалтад ороогїй хїмїїсийг тээвэрлэх

е/Хэвгий налуу газар тээврийн хэрэгслийг тавих, хєдєлгїїрийг унтраалгїй асаалттай нь буюу сааруул (томроз)-ыг бариулалгїй орхих, єнхрєхєєс болгоомжилж дугуй дор нь ивээс тавиур хийхгїй байх

ж/Їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан технологийн автомашин хїнд механизм зорчих зориулалттай маршрутын болон сїлжлийн бус замаар явах

з/“Тєсєл”-ийн удирдагч, ээлжийн ахлагч нараас зааж єгснєєс бусад газар ачаа буулгах

к/Автомашин, хїнд механизмыг хэвгий газар єнхрїїлж асаах

10 тн-оос дээш даацтай машиныг ухрах їед тасралтгїй дуут болон гэрлэн дохио єгєх тєхєєрємжєєр тоноглогдоогїй байх.

Ил уурхайд автомашинаар ажиллагсдыг їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан замын урсгал, чиглэл, хєдєлгєєний хурдыг баримтлан автобус, тусгай тоноглогдсон, зориулалтын машинаар тээвэрлэх ба буулгах суулгах талбай нь заавал тэгш байна. Авто замын зорчих хэсгийг хїн буулгах суулгах талбайн байдлаар ашиглахыг хориглоно.

5.13.10.Ачилт хийх, буулгах хэсгїїд нь энэхїї дїрмийн 5.10.1-5.10.3-ын шаардлагыг хангахаар тооцоологдсон авто хїнд механизм сэлгээ хийх чєлєєтэй зай, талбайтай байвал зохино.

5.13.11.Ачилт хийх їед хориглох зүйлс: а/Хэт том овор хэмжээтэй зїйлс б/Даацаас хэтрїїлэх в/Ачааг тэвшний нэг талд нь буюу хазгай ачихыг тус тус хориглоно.

5.14. Туузан дамжуулга (конвейр) дээр ажиллах үеийн аюулгүй ажиллагаа

53

5.14.1.Туузан дамжуулгын тээврийн тєхєєрємж нь дараах шаардлагыг хангасан байвал зохино. Їїнд:

а/Туузан дамжуулгын дагууд тїїнийг аль ч цэгээс яаралтай зогсоох боломжтой хэрэгслээр тоноглосон байх

б/Хамгаалах салгуур ажиллан тэжээлийн хїчдэлийг тасласан нєхцєлд алсын удирдлагаар хїчдэлийг дахин єгєх (гэмтлийн шалтгааныг бїрэн арилгаагїй їед) боломжийг хориглосон хэрэгсэл тєхєєрємжтэй байх

в/Туузан дамжуулгыг ажиллуулж эхлэхийн ємнє, тїїний аль ч хэсэгт буй хїмїїст сонсогдож харагдах дуут болон гэрлэн дохио єгч ажиллах

г/Туузан дамжуулга дээгїїр гарах (зориулалт бїхий) хашлага гїїрэн гарцтай байх

д/Туузан дамжуулгын бїх иж бїрдэл болох тоног тєхєєрємжийн хїрд болон ажиллагааны горим єєрчлєгдєх їед тэжээлийг шууд салгах тєхєєрємжтэй байх

е/Доогуур нь хїн зорчих зориулалттай туузан дамжуулгын хэсгїїдэд хєрс, элс чулуу зэрэг зїйлс доош унахаас хамгаалагдсан хаалт хашлагатай байх

ж/Шєнийн цагт шугам, туузан дамжуулгын дагуух ажлын байр, орц, гарц, талбай болон єдрийн цагт харанхуй байдаг хэсгїїд сайтар гэрэлтїїлэгдсэн байх

5.14.2.Туузын дамжуулгын захын цэгээс барилга байгууламжийн хана хїртлэх зай нь хїн явах хэсэгт 0.7 метр, бусад тохиолдолд 0.4 метр зэрэгцээ туузан дамжуулгын хоорондын зай нь 1 метрээс тус тус багагїй байх бєгєєд єндєрт байрлах хэсгээс тааз хїртлэх зай нь 0.6 метрээс доошгїй хэмжээтэй байна.

5.14.3.Туузан дамжуулгын тууз чангалах, эргїїлэх, хєтлєх зэрэг тєгсгєлийн хэсгїїд нь тэдгээрийн ажиллагааны їед асгарсан зїйлийг гараар цэвэрлэх боломжийг хязгаарласан хаалт хамгаалалттай байвал зохино.

Туузан дамжуулагчийг цэвэрлэх хэрэгслээр тоноглох бєгєєд ажиллагааг нь тогтмол шалгаж, хєрс чулуу, нїїрс зэрэг нунтаг зїйлсээр чихэгдэн бєглєрч гацсан тохиолдолд Туузан дамжуулга (конвейер) дээр нь гарч ажиллахын ємнє, хїчдэл гэнэт залгагдах, дамжуулга дээрээс хїн унах зэрэг болзошгїй аюулыг бїрмєсєн арилгасан байх шаардлагатай.

5.14.4.Засвар, техникийн үйлчилгээг хийхийн ємнє туузан дамжуулгыг зогсоож тэжээлийг бїрэн салгаж, залгахыг хориглох санамж зурагт хуудас санамж байрлуулж, хїчдэл гэнэт залгагдахгїй байхаар найдвартай тїгжсэн байна.

5.14.5. 8 градусаас илїї хэвгий байрлалтай Туузан дамжуулгын хєдєлгїїр гэнэт зогсох їед ажиллах їйлчилгээтэй сааруулах (тормозлох) механизмаар тоноглогдсон байна.

5.14.6.Туузан дамжуулгын ажиллагааны їед хориглох зїйлс:

а/Хїн зєєх зориулалтгїй туузан дамжуулагчаар зорчих б/Туузан дамжуулагчаар тоног тєхєєрємж тээвэрлэх в/Хєтлєгч хїрд, туузны завсраар їрэлтий нь сайжруулах зорилгоор элдэв

зїйлс хавчуулах г/Хєдєлж буй тууз, дамар зэрэг хєдєлгєєнт хэсгийг оролдох, ачааг

чиглїїлэхийг оролдох.

5.14.7.Бункер, асгах нээлхий рїї орж ажиллахын ємнє туузан дамжуулагчийг бїрэн зогсоож “Бїї залга, хїмїїс ажиллаж байна!” гэсэн хориглох санамж байрлуулах, захиргаанаас баталсан шийдвэрээр ажил удирдагчийн хяналтын дор бункерт орж

54

ажиллагсдад зааварчлага єгч аюулгїй ажиллагааг хангаж ажиллах бїхий л нєхцлийг бїрдїїлсэн байна.

5.14.8.Хорт хий агуулж болзошгїй бункерт, хїн оруулахын ємнє, сорьцын шинжилгээ хийсэн байх.

5.14.9.Туузан дамжуулагчаас гараар шавар чулуу ялгаж ангилах нєхцєлд туузны хурд 0.5 м/сек-ээс ихгїй байх ба хєдєлгєєнт эд ангийг хашлагаар хааж тусгаарласан байх хэрэгтэй.

5.15. Цахилгаан хангамжийн ажлын үеийн аюулгүй ажиллагаа

5.15.1.Ил уурхайн цахилгаан хангамжийн байдалд “Їйлдвэр албан байгууллагын цахилгаан тоног тєхєєрємжийн ашиглалт, аюулгїй ажиллагааны дїрэм” “Ил уурхайн цахилгаан сїлжээ, тоног тєхєєрємжийн ашиглалтын аюулгїй ажиллагааны заавар” болон энэхїї дїрмийн холбогдох заалтуудыг дагаж мєрдєнє.

5.15.2.Ил уурхай бїр цахилгаан хангамжийн талаар дараах зураг схемтэй байвал зохино. Їїнд:

а/Цахилгаан тоног тєхєєрємж (хуваарилах байгууламж, трансформаторын дэд станц, цахилгаан дамжуулах агаарын болон газраар тавигдсан тэжээлийн шугам кабель г.м)-ийн байрлал цахилгаан дамжуулах сїлжээ зэргийг уулын ажлын дэвсгэр зураг дээр харуулсан цахилгаан хангамжийн бїдїївч зурмаг

б/Хїчний сїлжээ, цахилгааны эх їїсвэр, дамжуулагчид болон кабелийн хєндлєн огтлол, тэдгээрийн уртын хэмжээ, газардуулгын болон хуваарилах байгууламж, тоног тєхєєрємж нэг бїрийн хїчин чадал, трансформатор, хамгаалах ба сэлгэн залгалт хийх тєхєєрємжийн байрлал, мєн тїїнчлэн цахилгаан хангамжийн байдалд гарсан тухай бїрийн єєрчлєлтийг ажлын нэг єдрєєс хэтрїїлэхгїйгээр дээрх схем зурмагт тусгаж байвал зохино.

5.15.3. Залгах, салгах хэрэгсэл бїр дээр ажиллах тоног тєхєєрємж, цахилгаан шугам сїлжээг хїчдэлд залгах салгах тодорхой санамжтай байх.

5.15.4.Шугам, гїйдэл дамжуулах тоног тєхєєрємж дээр засвар, техникийн үйлчилгээ хийх болон ажлын зайлшгїй шаардлагаар хїмїїс ажиллаж байгаа їед залгах, салгах тєхєєрємж дээр “БҮҮ ЗАЛГА, ХҮМҮҮС АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн хориглох санамж заавал тавина.

Эдгээр санамж хуудсыг тухайн ажлын удирдагч эсвэл уг ажлыг гїйцэтгэсэн зохих албан тушаалтан, ажил дууссаны дараа авах эрхтэй байна.

5.15.5. 1000 В хїртлэх буюу тїїнээс дээш хїчдэлтэй тоног тєхєєрємж дээр ажиллах їед “Їйлдвэр албан байгууллагын цахилгаан тоног тєхєєрємжийн ашиглалт, аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн дагуу ажиллагсдын хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааг хангах зохион байгуулалтын арга хэмжээг авбал зохино.

5.15.6.Цахилгаан тоног тєхєєрємж дээр ажиллагсад нь шаардлагатай хамгаалах хэрэгсэл /тусгаарлагч бээлий, бойтог, хєндийрїїлэгч суурь, хїчдэл хэмжигч гм/-ийг заавал хэрэглэж байна.

Хамгаалах хэрэгслийг хэрэглэхийн ємнє нарийвчлан шалгах ба гэмтэлтэй багаж тєхєєрємжєєр ажил гїйцэтгэхийг хориглоно.

55

5.15.7.Цахилгаан тоног тєхєєрємжтэй харьцан ажиллах їед хамгаалах хэрэгслийг тогтоосон хугацаанд нь шалгалтын хїчдэлээр заавал туршиж байвал зохино.

5.15.8.Цахилгаан тєхєєрємжийн гїйдэл дамжуулах ил хэсгїїд, хїн санамсаргїй хїрч болзошгїй, тусгаарлах бїрээсгїй дамжуулагчид, залгах салгах хэрэгсэл, хайламтгай хамгаалагч зэрэг ил задгай хэсгїїдэд найдвартай хаалт хамгаалалт тавьж, сануулж, анхааруулах дохио тэмдэг байрлуулсан байна. Цахилгаан шугам сїлжээний ашиглагдаагїй хэсгийг тэжээлийн сїлжээнээс тасласан байвал зохино.

5.15.9.Зєєврийн цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тэжээлд 35кВ хїртэл хїчдэлийг хэрэглэхийг зєвшєєрєх боловч тусгаарлагдсан нейтрал шугам байх ёстой.

5.15.10.Хайламтгай хамгаалагчид нь їйлдвэрлэсэн завод болон туршилтын лабораториос тогтоосон хэвийн гїйдлийн хэмжээг заасан тэмдэглээтэй байх ба ийм заалт тэмдэггїй хайламтгай хамгаалагч хэрэглэхийг хориглоно.

Хайламтгай хамгаалагчийг аянга цахилгаангїй їед хїчдэлийг бїрэн салгасны дараа солино.

5.15.11.1000В хїртлэх хїчдэлтэй тоног тєхєєрємжид гэмтлийн улмаас гїйдлийн алдагдал гарсан їед хїмїїсийг цахилгаан гїйдэлд нэрвэгдэхээс хамгаалах зорилгоор, сїлжээний хїчдэлийг 200 м/сек-ээс багагїй хугацаанд автоматаар таслах тєхєєрємж /реле учетка/ хэрэглэх шаардлагатай.

Ээлж хїлээлцэх явцад хамгаалах тєхєєрємжийн ажиллагааг шалгаж, 6 сар тутамд бїрэн магадлагаа тохируулга хийнэ.

5.16. Трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламжууд дээр ажиллах үеийн

аюулгүй ажиллагаа

5.16.1.Трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламжид сэлгэн залгалт хийх арга, тоног тєхєєрємж шугам сїлжээний бїдїївч, зурмаг, ЗТЇ хийх заавар, їечлэл, анхааруулах, хориглох дохио тэмдэг, газардуулга, шаардлагатай хамгаалах хэрэгсэл, гїйдэлд нэрвэгдэгсдэд їзїїлэх анхны тусламж зэрэг зїйлсїїд байрлуулна.

5.16.2.Ил уурхайн суурин бус машин тоног тєхєєрємжийн 1000 В-оос дээш хїчдэлийн хуваарилах байгууламж, дэд станцын хэлхээний нэг (I) фазад газардлага гарсан їед хїчдэлийг автоматаар таслах тєхєєрємжийг 2 їе шаттайгаар байрлуулан эхнийхийг 6 сар, 2 дахийг жил тутамд шалгалт, тохируулга, туршилт хийнэ.

5.16.3.Машин механизм, тоног тєхєєрємжинд зориулалтын залгах салгах тоноглол хэрэгсэлгїйгээр агаарын болон кабелийн шугам сїлжээнд шууд холбохыг хориглоно.

Харин тэдгээрийн хїчдэлийг залгах, салгах хуваарилах байгууламж нэг догол, тївшинд байрлах ба байр тасалгаа нь їл шатах материалаар хийгдсэн байх ёстой.

5.16.4.Дэд станц, хуваарилах байгууламж нь хуурай, тосон залгуур, найдвартай тїгжээ цоож хаалгатай байвал зохино.

5.16.5.Дэд станц, хуваарилах байгууламжийг шилжїїлж, зєєвєрлєх ажлыг захиргаанаас баталсан зєвшєєрєх наръяад даалгавраар гїйцэтгэх ба тэдгээрийг агаарын шугамын оруулга байгаа тулгуураас 10 метрээс доошгїй зайд байрлуулна.

Газардуулга хийх шаардлагатай хэсгїїд:

56

а/Тусгаарлагч лонхны дэгээ, дїїжин хийц, аянгын хэт хїчдэлээс хамгаалах шаардлагагїй газарт модон тулгуурт байрлуулсан гэрэлтїїлэгчийн гадар бие, тємєр хийцїїд

б/Газарт булж байрлуулсан тємєр суурьтай тоног тєхєєрмж в/Хуваарилах байгууламж, удирдах самбарт байрлуулсан хянан хэмжих,

дохиолох багаж хэрэгслийн их бие г/Хоёр тєгсгєлдєє газардуулсан тємєр бїрээстэй кабелийн шугамын

гадуурх хийцїїд д/Цахилгаан болон дэд станц, хуваарилах байгууламж байрлуулсан

дэвсгэр талбай, цамхагт ба ямаан (шурган) єргїїр, тємєр замын цариг

-1000В-оос дээш хїчдэлтэй суурин болон зєєврийн цахилгаан тоног тєхєєрємж нь ерєнхий газардуулгын байгууламжтай байна.

-Газардуулгын байгууламжийг “Ил уурхайн цахилгаан тоног тєхєєрємжийн газардуулгын байгууламжийг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах заавар”-ын дагуу ашиглана.

-Хэсэгчилсэн газардуулга бїхий залгаж, салгах байгууламжаас тэжээгдэж байгаа цахилгаан тоног тєхєєрємжийн дэргэд нэмэлт газардуулга хийх шаардлагагїй.

-Сард нэгээс доошгїй удаа, газардуулгын байгууламжид гадаад їзлэг хийх ба ерєнхий эсэргїїцэл нь 4 ом-оос ихгїй байна.

-Шинээр суурилуулсан болон нїїлгэн шилжїїлж байрлуулсан цахилгаан тоног тєхєєрємжийг ажиллуулахын ємнє газардуулгын байгууламжтай холбон, ерєнхий эсэргїїцлийг хэмжиж бїртгэлийн дэвтэрт тэмдэглэсэн байвал зохино.

5.17. Цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамын аюулгүй ажиллагаа

5.17.1.Ил уурхайн 1000В ба тїїнээс дээш хїчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын байнгын болон зєєврийн тэжээлийн шугамыг байгуулж ашиглах ажлыг “Їйлдвэр албан байгууллагын цахилгаан тоног тєхєєрємжийн ашиглалт, аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн дагуу гїйцэтгэнэ.

5.17.2.Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын дор тогтоогдсон хэмжээнээс ойр зайд хїдрийн болон инертийн материал, хєрс шорооны овоолго хийх бусад зїйлс хурааж байрлуулахыг хориглоно.

5.17.3.Ил уурхайн догол, овоолгын талбай бусад газарт байрлаж буй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгийн доод фазын утаснаас газрын гадаргуу хїртлэх зай нь хїснэгт ¹ 2-д зааснаас ойр байж болохгїй.

Хїснэгт ¹ 2 Шугам єнгєрєх газрууд Хамгийн доод фазын утаснаас

газар хїртлэх зай 1 кВ 1-10 кВ 35 кВ

Ил уурхай ба хєрсний овоолгын дэвсгэр талбайд 6 6 6 Тээврийн хэрэгсэл єнгєрєх боломжгїй болон хїн мал зорчиход бэрхшээлтэй газрууд

5 5 5

Догол мєрєгцєгийн ирмэг, хємсєг дээгїїр татагдах їед 3 3 3 Тємєр зам дээгїїр хєндлєн гарсан їед зам тємрийн дээд ирмэгээс шугам хїртэл

7.5 7.5 7.5

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугам нь цахилгаан галт тэрэгний хїчний (агаарын авалцаат) шугамтай

2 2 2

57

хєндлєн огтлолцох їед тэдгээрийн хоорондын зай нь Автомашины замтай огтлолцох хэсэгт 6 7 7

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын утаснаас зэргэлдээ байрлах барилга байгууламж, машин тоног тєхєєрємж, догол мєрєгцєг хїртлэх зай нь хїснэгт 3-д зааснаас бага байж болохгїй.

Хїснэгт ¹ 3 Шугамын ойртох хэсгїїд Зай/м

10 кВ 35 кВ Зэргэлдээ орших барилга байгууламжийн хамгийн ойр хэсэг хїртэл (шугамын савлал хэлбэлзлэлийг тооцсон їед)

2 4

Шугамын хэлбэлзлэлгїй їед цахилгаан тємєр замын контактын сїлжээний шонгийн замгїй талд нь татагдсан захын утас хїртлэх

2.5 4

Авто замын захын шороон далангийн хажуу хїртлэх 2 4

5.17.4.Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын дор болон тїїний ойролцоо экскаватор, ачигч, єрмийн машин болон автомашин ажиллуулахыг хориглох бєгєєд тэдгээрийн ажиллагааны аль ч нєхцєлд тухайлбал єєрєє буулгагч автомашины тэвш єргєгдсєн, єрмийн цамхаг босоо байрласан їед тїїнчлэн хэвтээ болон налуу чиглэлд хїчдэлтэй шугамд ойртож болох хамгийн бага зай нь 1 кВ хїчдэлтэй їед-1.5 метр, 20 кВ хїртэл хїчдэлтэй їед-2 метр, 35 кВ-аас 110 кВ хїртэл хїчдэлтэй їед-4 метрээс тус тус багагїй байх нєхцлийг хангасан тохиолдолд уг шугамын дор буюу ойролцоо ажиллуулахыг зєвшєєрнє.

5.17.5.10 кВ хїртлэх хїчдэлийн цахилгаан дамжуулах тїр шугаманд нэг маягийн зураг тєслєєр хийгдсэн зєєврийн тулгуур шон хэрэглэж болно.

Зєєврийн тулгуур шонг урьдчилан засч бэлтгэсэн тэгш талбайд хєдєлгєєнгїйгээр байрлуулна. Газар нутгийн цаг уурын нєхцєл, ажлын онцлогийг харгалзан зєєврийн тулгуур шонгуудын хоорондын зайг тогтоох бєгєєд 50 метрээс ихгїй байна.

5.17.6.Тэсэлгээний ажил хийхийн ємнє тїїний аюултай бїсийн хїрээнд байгаа цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамын хїчдэлийг салгасан байна. Тэсэлгээ дууссаны дараа цахилгаан дамжуулах агаарын шугам сїлжээний байдалд їзлэг хийж гэмтэл эвдрэл гарсан эсэхийг тогтоосны дараа хїчдэл єгєхийг зєвшєєрнє.

5.17.7.Аянга цахилгаантай болон хїчтэй салхи шуурга, бороотой їед цахилгаан дамжуулах шугам дээр ажиллахыг хориглоно.

5.17.8.Зєєлєн кабелийг хооронд нь залгахдаа халуун нєхєєс хийх аргаар гїйцэтгэнэ. Тусгаарлах чадвар сайтай байх шаардлагатай нєхцєлд ажиллах кабелийг халуун нєхєєс хийж залгасны дараа туршилтад заавал оруулсан байна. Туршилтын хїчдэлийн хэмжээ нь уг кабелийн ажлын хїчдэлийг 2 дахин их авснаас багагїй байх бєгєєд туршилт хийх хугацаа нь 5 минут байна.

Тайлбар: 100 метрээс багагїй урт зєєлєн кабелийн шугаманд удирдах дээд газраас батлагдсан техникийн нєхцєл, зураг схемээр хийгдсэн хатуу муфтэн холбоос хэрэглэж кабель залгахыг зєвшєєрнє.

5.17.9.Байнгын шилжиж байрладаг уулын машин механизмыг тэжээж буй зєєлєн кабелийг хєрс чулуулагт дарагдах, дээгїїр нь машин механизм гарах, хєлдєж наалдах, таслах зэргээр гэмтэхээс хамгаалан байрлуулбал зохино. Устай талбайд зєєлєн кабелийг тусгайлан бэлтгэсэн тулгуур дээр байрлуулна. Машин механизмын

58

хийцийн хэсэг болох кабель ороох зориулалттай дамарт хїчдэлтэй зєєлєн кабелийг ороож хадгалахыг зєвшєєрнє.

5.17.10.Кабелийн хїчдэлийг бїрэн салгаж, їлдэгдэл цахилгаан цэнэг, хїчдэлгїй болохыг тогтоосны дараа тїїнд засвар їйлчилгээ хийх хэрэгтэй.

5.17.11.Хїчдэлтэй зєєлєн кабелийг гараар зєєвєрлєх їед тусгаарлагч бээлий эсвэл хєндийрїїлэгч бариул бїхий зориулалтын хэрэгсэл хэрэглэвэл зохино.

5.17.12.Авто болон тємєр зам доогуур кабелийг байрлуулахдаа бетон юмуу тємєр хоолой дотуур эсвэл хаалт бїхий ховил доогуур гэмтлээс хамгаалж байрлуулах бєгєєд ийм хаалт, хашилт нь замын єргєнєєс хоёр тийш 2 метрээс доошгїй урттай байвал зохино.

5.17.13.Ажлын явцад олон удаа залгаж салгах шаардлагатай 1000 В хїртлэх хїчдэлтэй зєєлєн кабелийн залгаасыг залгах холбоос (муфт) хэрэглэн гїйцэтгэнэ. Ийм шугамын залгах салгах хэрэгсэл нь шугамын тэжээл єгч буй талд байрласан байна.

5.17.14. 1000 В-оос дээш хїчдэлтэй ил уурхайн зєєврийн цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хоёр шонгийн хоорондох дамжуулагч болон газардуулгын утасны залгаасыг зориулалтын хавчаарын тусламжтайгаар эсвэл “Ил уурхайн цахилгаан сїлжээ, цахилгааны тоног тєхєєрємжийн ашиглалтын аюулгїй ажиллагааны заавар”-т заасан аргачлалын дагуу гїйцэтгэнэ.

Хоёр шонгийн хоорондох дамжуулагч ба газардуулагч утсанд 3-аас илїї залгаас байж болохгїй.

5.17.15.Хуваарилах байгууламж, трансформатор, соронзон залгуур болон бусад цахилгаан тоноглолын залгалт салгалтын хэсгийн хийц бїтэц нь шугамын салаалалт хийх зориулалтгїй бол тэдгээрт нэгээс илїї шугамын холболт, залгалт хийхийг хориглоно.

5.18. Газардуулгын хамгаалалтын аюулгүй ажиллагаа

5.18.1.Хэвийн байдалдаа хїчдэлгїй боловч цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тусгаарлагч ба хєндийрїїлэгч нь гэмтсэн тохиолдолд хїчдэлтэй байж болзошгїй тємєрлєг хийцийг газардуулна. Їїнд:

а/Экскаватор, єрмийн суурь машин, туузан дамжуулагч, (конвейер) зєєврийн цахилгаанжсан багаж хэрэгслэл, бусад машин механизмын их бие, салгуур, трансформатор бїрхїїл, суурь г.м

б/Цахилгаан аппаратын дамжуулгууд в/Хэмжїїрийн трансформаторын хоёрдогч ороомог г/Удирдах болон хуваарилах самбарын жааз, бусад тємєрлєг эд анги д/Суурин ба зєєврийн трансформаторын дэд станц, хуваарилах, залгах

байгууламжийн их бие бїрхїїл е/Дамжуулах утас, кабелийн тємєрлєг бїрхїїл, тэдгээрийн залгаас

бїхий тємєр хайрцаг савны их бие, цахилгаан дамжуулах утас сївлэсэн ган хоолой

ж/Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын тємєр, тємєр бетон шон з/Гэрэлтїїлэгчийн их бие суурь и/Хїчдэлтэй байж болзошгїй тємєр шат хайс, торон хашлага, дам нуруу,

тємєрлєсєн талбар, бусад тємєрлєг хийцїїд

59

5.18.2.Тэсэлгээний ажил явагдсаны дараа, тїїний ойр орчимд байрласан цахилгаан тоног тєхєєрємж, агаарын шугам, газардуулгын хамгаалалтын байдалд їзлэг хийх шаардлагатай.

5.19. Гэрэлтїїлэгийн аюулгүй ажиллагаа

5.19.1.Ил уурхайн гэрэлтїїлэг, сїлжээ, шилжин ажиллах машин тєхєєрємжийн гэрэлтїїлэгт 220 В-оос ихгїй тусгаарласан нейтраль бїхий цахилгаан шугам сїлжээ хэрэглэнэ.

Тусгай зориулалтын гэрэлтїїлэгт 220 В-оос дээш хїчдэлийг ашиглаж болно.

5.19.2.Тусдаа трансформаторын дэд станцаас тэжээгдэх ил уурхайн гаднах овоолго, авто замын гэрэлтїїлэгт 380/220В-ын газардуулсан нейтраль сїлжээ хэрэглэхийг зєвшєєрнє.

5.19.3.Ил уурхайн ажлын байрны гэрэлтїїлэг нь хїснэгт ¹ 4-д заасан норм хэмжээг хангаж байвал зохино.

Хїснэгт ¹ 4

¹ Ил уурхайн ажлын байр

Ха

мги

йн б

ага

гэ

рэл

тїїл

гийн

хэ

мж

ээ Л

К

Гэрэлтїїлгийн норм тогтоосон

талбай Тайлбар

1. Уулын ажил явагдах хэсгийн дэвсгэр газар

0.2 Гэрэлтїїлэгдэж буй талбайн тївшинд

Гэрэлтїїлэх шаардлагатай хэсгїїдийг їйлдвэрийн ерєнхий инженер баталсан байна.

2. Ил уурхайн догол мєрєгцєг ба овоолгууд, уул тээврийн машин тоног тєхєєрємж ажиллах ажлын байр талбай

5 10

Хэвтээ гадаргууд Босоо гадаргууд

Машин тоног тєхєєрємжийн ажлын тоноглол їйлчлэх хїрээний бїх талбай, мєрєгцєгїїд гэрэлтїїлэгдсэн байна.

3. Гар ажиллагааны ажлын байр 5 10

Хэвтээ гадаргууд Босоо гадаргууд

4. Тємєр замын тээврийн хєдлєх бїрэлдэхїїн, автомашин, чиргїїлийн овоолго дахь ачаа буулгах ажлын байр талбай, дамжуулан ачих хїлээн авах цэгїїд

3 Хэвтээ гадаргууд Гэрэлтїїлж буй бїх тївшингийн хэмжээнд гэрэлтїїлгийг бїрэн хангасан байна.

5. Бульдозер буюу бусад тракторын тєрлийн машин ажиллах талбай 10 Тракторын

гинжний тївшинд 6. Усан буу ажиллах ажлын байр

талбай 5

10 Хэвтээ гадаргууд Босоо гадаргууд

Ашиглалт явагдаж буй доголын хамгийн єндєр цэг болон даралттай усны їйлчлэх бїх хїрээнд жигд гэрэлтїїлэгдсэн байх.

7. Усан овоолгын шороо хїлээн 5 Хэвтээ гадаргууд Єрмийн суурь

60

авах талбай машины цамхагийн дээд цэг хїртэл гэрэлтїїлэгдсэн байх

8. Єрємдлєгийн ажил явагдаж буй газар

10 Босоо гадаргууд

9. Машин механизмын бїхээгт 30 Хэвтээ гадаргууд Шалнаас дээш 0.8 м єндєрт

10. Сорох тєхєєрємж байрлаж буй байр, ус хураагуурын орчимд

10 Хэвтээ гадаргууд Байрны шалнаас 0.8 м єндєрт

11. Олон утгуурт экскаватор болон овоолох байгууламж тоноглолын ажиллах талбай, явах зам

10 15

Хэвтээ гадаргууд Босоо гадаргууд

Гэрэлтїїлэх шаардлагатай газрын хїрээг уулын ажлын паспортаар тогтоосон байна.

12. Уулын машин механизмын засварын талбай

20 25

Хэвтээ гадаргууд Босоо гадаргууд

13. Туузан дамжуулга, тасралтгїй ажиллагаатай шугам

5 Туузан гадаргуу дээр

14. Туузан дамжуулгын хїрдэнд їйлчилгээ хийх хэсэгт

10 Хэвтээ гадаргуу дээр

15. Туузан дамжуулгаас гараар ялгалт хийх хэсгїїдэд

50 10

туузан гадаргууд хэвтээ гадаргууд

Чулуу ялгаж буй хїнээс цааш 1.5 метр хїртлэх зайд гэрэлтїїлэгдсэн байх

16. Ажилчдын дулаацах байр 10 Хэвтээ гадаргууд 17. Догол хооронд тавигдсан шат

гармууд 3 Хэвтээ гадаргууд

18. Хїн байнга явах зам 1 Хэвтээ гадаргууд 19. Ил уурхайн доторх авто замд

(хєдєлгєєний ачааллаас хамаарч)

0.5-3 Автомашин хєдлєх тївшинд гэрэлтїїлэгдсэн байх

20. Ил уурхайн доторх тємєр замд 0.5 Хэвтээ гадаргууд Замын дээд цогцос буй тївшинд гэрэлтїїлэгдсэн байх.

5.20. Тэжээлийн кабелийн аюулгүй ажиллагаа

5.20.1.Тэжээлийн кабелийг газраар байрлуулбал элдэв тєрлийн цохилт, механик гэмтлээс сэргийлэн, галд шатдаггїй тємєр болон бусад материалаар хаалт барин хамгаалах ба модоор хаах ажиллагааг шууд хориглоно.

5.20.2.Хєдєлгєєнт машин механизм болон бусад цахилгаан тоног тєхєєрємжийн тэжээлийг уян зєєлєн кабелиар ханган бат бєх резин бїрхїїлээр хучсан байх ёстой.

5.20.3.Кабелийн резинэн бїрхїїл гэмтэхэд гїйдэл дамжуулах судсаар урсгалын гїйдэл бий болохоос сэргийлэх зорилгоор тїрїїлэн салгах хамгаалалтыг хэрэглэнэ.

5.20.4.Уян зєєлєн кабелийг ашиглахдаа, тэжээлтэй кабелийг барьж явах, мєн нугалах, мушгих орооцолдуулахыг хориглоно.

5.20.5.Кабелийг нойтон газар байрлуулж болохгїй

5.20.6.Єрємдлєг тэсэлгээний їед механик гэмтлээс хамгаалах

5.20.7.Кабель дээр элдэв багаж хэрэгсэл, хувцас тавьж, байрлуулах єлгєхийг хориглоно.

61

5.20.8.Кабелийн уртасгаж сунгах, богиносгож тайрахдаа гїйдлийг заавал салгана. Ажил дууссаны дараа хєдєлгєєнт механизмын уян зєєлєн кабелийн хїчдэлийг тасалбал зохино.

5.21. Харилцаа холбооны ажлын аюулгүй ажиллагаа

5.21.1.Ил уурхай нь їйлдвэрлэлийн технологийн їйл ажиллагааг удирдан хянаж, аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг хангах зориулалт бїхий иж бїрэн холбооны техник хэрэгслээр хангагдсан байх ёстой.

5.21.2.Алслагдсан хэсгїїдэд ажиллаж буй технологийн тээврийн хэрэгсэл, хїнд механизм нь диспечертэй радио болон хоёр талын холбоогоор холбогдсон байна.

5.21.3.Харилцаа холбооны тоног тєхєєрємж нь аянга цахилгаан, сарнисан гїйдэл, єндєр хїчдэлийн авалцаат шугам сїлжээний аюул хєнєєл бїхий нєлєєллєєс хамгаалагдсан байвал зохино.

5.22. Эрїїл ахуйн шаардлагууд

5.22.1.Ил уурхайн агаарын найрлага, хорт хольцын (тоос, цацраг идэвхжил, хорт хий г.м) хэмжээ нь эрїїл ахуйн шаардлагаар тогтоогдсон норм хэмжээнд тохирч байх ёстой.

Їйлдвэрийн ажлын байрны агаарын найрлагын 20 хувийг хїчилтєрєгч, 0.5-аас ихгїй хувийг нїїрсхїчлийн хий эзэлж болох ба бусад хорт хольцын хэмжээ нь дараах хїснэгт ¹ 5-д зааснаас хэтэрч болохгїй.

Хїснэгт ¹ 5

¹ Хорт хольцын нэр Зєвшєєрєгдєх агуулгын хязгаар Эзэлхїїний

хувь (%) м/куб

1. Азотын ислїїд (NO2) 0.00010 5.0 2. Нїїрстєрєгчийн исэл 0.0017 20.0 3. Хїхэрт устєрєгч 0.00071 10.0 4. Хїхрийн ангидрид 0.00033 10.0 5. Акролейн (хишїїн тос) 0.00009 0.2 6. Фермальдид 0.0004 0.5

5.22.2.Хорт хий гаргах эх їїсвэр /єєрєє шатах ашигт малтмалын шаталт, хорт хий ялгаруулах гїний ус, тэсэлгээний ажил, дотоод шаталтын хєдєлгїїрээс ялгарах утаа г.м/ бїхий ил уурхайд энэ дїрмийн 5.22.3-д заасан журмын дагуу ажлын байрны агаарын найрлагын байдалд хяналт тавина. Тэсэлгээ хийсний дараа агаарын хорт хольцын хэмжээ нь эрїїл ахуйн зєвшєєрєгдєх хэмжээнд хїртэл багассан нєхцєлд, ил уурхайн ажлын байранд хїмїїс орж ажиллахыг зєвшєєрнє.

5.22.3.Нїїрс, хїлэр, шохойн чулуу зэрэг шатамхай ашигт малтмал олборлолт, тїїний нєєц бэлтгэх ажил, догол мєргєцгийн байдал зэрэг уулын ажлын гол їзїїлэлтїїд нь гал гарахаас урьдчилан сэргийлэх, гарсан галыг шуурхай арилган унтраах нєхцлийг хангасан байх шаардлагатай.

Шатамхай ашигт малтмалын хаягдал бїхий овоолгод гал гарахаас урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг байнга хэрэгжїїлбэл зохино.

5.22.4.Ажлын байрны агаарын найрлага дахь тоосжилтын хэмжээ нь эрїїл ахуйн зєвшєєрєгдєх хэмжээний хязгаараас хэтэрч болохгїй.

62

5.22.5.Хорт хольцын ялгаралттай ил уурхайд тоос, хорт хий болон бусад хор нєлєєтэй їзэгдлийг багасгах, арилгах цэвэршїїлэх арга хэмжээг тэдгээрийн ялгаруулж байгаа газар дээр нь зохион байгуулан авч хэрэгжїїлбэл зохино.

Агаарын тоосжилтыг зохих хэмжээнд хїртэл бууруулж чадахгїй тохиолдолд экскаватор, бульдозер, єрмийн машины бїхээгт цэвэр агаар єгч солилцуулах тєхєєрємж /кондиционер/ байрлуулах шаардлагатай.

5.22.6.Чулуу зүсэх, огтлох,  өрөмдөх болон єрмийн машин, хий-цахилгааны удирдлагат бусад тоноглолыг тоос баригчгїй буюу тоос намжаах тєхєєрємжгїйгээр ажиллуулж болохгїй.

5.22.7.Агаарын дулаан нэмэх хэмтэй їед тоосжилтыг багасгах зорилгоор автомашины замыг тогтмол услаж байх хэрэгтэй.

5.22.8.Бутлан ангилах байгууламж болон хїдрийн биш материалын туузан дамжуулагч шугамаар дамжуулан ачихад їїсэх тоосыг орчны агаараас тусгаарлан хаалт хоолойгоор сорж зайлуулбал зохино.

5.22.9.Дулааны улиралд туузан болон бусад дамжуулга шугамаас шохойн чулууг гараар ялган зайлуулахдаа тоос намжаах буюу тоосноос хамгаалах арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

5.22.10.Хїчтэй салхины їлээлтээс догол, мєрєгцєг, овоолгын гадарга, нунтаглагдан бутлагдсан элс хайрга, чулуулгаас їїсэх тоосыг багасгахын тулд тэдгээрийг холбогч, барьцалдуулагч уусмалаар шїрших, ашиглаж дууссан хэсгийг мод бут тарих зїлэгжїїлэх байгаль орчныг нєхєн сэргээх ажлыг тєлєвлєгєєний дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

5.22.11.Їйлдвэрлэлийн хэрэгцээний ус татах шахах шахуургын худаг цооногийг найдвартай хамгаалсан байх хэрэгтэй.

5.22.12.Засвар техникийн үйлчилгээг хийхээр ажилчдыг худагт оруулахын ємнє усыг бїрэн шавхуулж, хорт хий илэрвэл, тїїнээс хамгаалах баг хэрэглэн гїйцэтгэх хэрэгтэй.

5.23. Ариун цэвэр, ахуйн їйлчилгээний байр

5.23.1.Ахуйн їйлчилгээний байр нь эрэгтэй эмэгтэйчїїдийн тус тусдаа єрєє тасалгаатай байх бєгєєд ажиллагсдын тоо хэмжээнээс хамааруулан зай талбай хэмжээг тогтоон тоноглож тохижуулна.

Ахуйн  үйлчилгээний байрны бїрэлдэхїїнд: цэвэр ба ажлын хувцасны, ажлын хувцас угаах хатаах, халуун ус, бие засах газар, ажлын хувцас, гутлыг засварлах, уух ус буцалгах, соёл ахуйн болон эмнэлгийн цэг орно.

Захиргаа аж ахуйн їйлчилгээ, гуанз, эмнэлгийн цэгїїд нь материал нєєцлєх болон ачилтын талбай, бутлан ангилах тєхєєрємж зэрэг тоос байхгїй орон зайд, салхины дээд талд, їйлдвэрийн барилга байгууламжаас 500 м-ээс багагїй зайд байрласан байвал зохих ба эргэн тойронд нь мод бут тарьж суулгах нь зїйтэй.

5.23.2.Халуун ус, хувцас солих єрєє тасалгааны шал нь халуун усаар угааж цэвэрлэхэд хялбар, ус чийг даах чадвартай, гулгаж хальтрахааргїй, хана хаалт нь 2.5 м хїртэл єндєрт ус чийг даах материалаар хийгдсэн байвал зохино.

63

5.23.3.Ариун цэвэр, ахуйн үйлчилгээний байр нь бохир агаарыг цэвэрлэж байх албадлагын агааржуулах сэнстэй байх ёстой.

5.24. Їйлдвэрлэл ахуйн байр

5.24.1.Хэсэг бїхэн ажлын байрнаас 300 м-ээс холгїй зайд дулаацах байртай байх ба ширээ, сандал, угаагуур, ундны усны сав, єлгїїр зэргээр тоноглогдсон байвал зохих ба єрєє тасалгааны дулаан нь нэмэх 20 хэмээс багагїй байх хэрэгтэй.

5.24.2.Хїнд механизм, єрмийн болон бусад машин тєхєєрємжийн бїхээг нь дулаалагдсан, аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг хангасан, дулаацуулах хэрэгслээр тоноглогдсон байвал зохино.

5.24.3.Ил уурхайд ариун цэврийн шаардлагыг хангасан бие засах газартай байх хэрэгтэй.

5.25. Эмнэлгийн тусламж

5.25.1.Эмнэлгийн цэгийг байгуулах, техник хэрэгслээр хангах арга хэмжээг орон нутгийн Эрїїл мэндийн байгууллагатай зєвшилцєн гїйцэтгэх хэрэгтэй.

Хэсэг цехїїд, драг, хєвєгч экскаватор бусад хїнд механизм, тээврийн хэрэгсэл уул тээврийн їндсэн тєхєєрємж бїрийд эмнэлгийн анхан шатны тусламж їзїїлэх эм, боох хэрэгсэлтэй байвал зохино.

5.25.2.Бїх хэсэг цех, драг, алхагч экскаватороос ойролцоох эмнэлэгт, осолдож гэмтсэн буюу гэнэт євчлєгсдийг хїргэж єгєх зориулалтын унаа, дамнуурга ялангуяа хїйтний улиралд хучих зориулалтын дулаан хувцас, бїтээлэг хэрэгсэлийг бэлтгэсэн байх шаардлагатай.

5.25.3.Эмнэлгийн анхан шатны тусламж їзїїлэх цэг нь харилцах утастай байвал зохино.

5.26 Усан хангамж

5.26.1.Бїх уурхай, їйлдвэр нь ажиллагсдыг эрїїл ахуйн шаардлага хангасан сайн чанарын ундны усаар хангах ёстой.

5.26.2.Ундны усны эх їїсвэрт хими-бактерологийн шинжилгээг тогтмол хийж, чанар байдлыг тодорхойлж байвал зохино.

Ажиллагсдын ахуйн хэрэглээний усыг ариутгах, хангамжийн эх їїсвэрийг зєвхєн ариун цэвэр, халдвар судлалын хяналтын газраас олгосон зєвшєєрлийн дагуу хэрэглэж болно.

5.26.3.Гадаргуугийн усны эх їїсвэрийн усан хангамжийн байгууламж, ус хуримтлуулах цооног нь бохирдолтоос хамгаалагдсан байх ба ундны усны эх їїсвэрийн орчинд ариун цэврийн бїс тогтоосон байх шаардлагатай.

5.26.4.Ундны ус бэлтгэх тоноглол дээр ажиллагсад нь эмнэлгийн їзлэгт орсон, зохих шинжилгээ хийлгэсэн байвал зохино.

64

5.26.5.Ундны усыг цайрдсан тємєр савд буюу улсын ариун цэврийн хяналтын байгууллагатай зєвшєєрєлцсєний їндсэн дээр цэвэрлэх, ариутгах боломжтой материалаар хийгдсэн саванд хадгалах ба бохирдлоос хамгаалах тїгжээ бїхий таг цорготой байхаас гадна 7 хоногт нэг удаа халуун усаар ариутгадаг байх ёстой.

5.26.6.Аваари устгах тєлєвлєгєє боловсруулах болон шуурхай хэсгийн зааврыг “Ашигт малтмалын ордыг ил аргаар олборлоход мєрдєх аюулгїй ажиллагааны нэгдсэн дїрэм”-ийн заалтын дагуу боловсруулна.

ЗУРГАА. БУТЛАН АНГИЛАХ ЗАВОД ЭЛС, ХАЙРГАНЫ АЖ АХУЙ

6.1. Нийтлэг зүйл

6.1.1.Хїдрийн биш материалыг бутлан ангилахад зориулан алхан, хацарт, роторт, конусан булт бутлуурыг ашиглана.

Бутлуурын хєдєлгїїр эд анги хийц хэсэг агрегат зангилгааг болон хїчдэлтэй байж болзошгїй тємєрлєг хийцийг газардуулна. Їїнд:

а/Бутлуур, шигшїїрийн их бие, салгуур трансформатор, цахилгаан тєхєєрємжийн их бие, суурь

б/Цахилгаан тоног тєхєєрємж аппарат хэрэгслийн дамжуулгууд в/Удирдах ба хуваарилах самбарын хїрээ жааз, тємєрлєг хийцїїд

6.1.2.Засвар, техникийн  үйлчилгээ (ЗТҮ) хийхдээ ажил эхлэхийн ємнє хїчдэлийг салгаж, дамжуулах утсыг гараар барих, тємєрлєг зїйлээр хавирах, цохихыг хориглоно.

65

6.1.3.Бутлуурын хєдєлгїїр тїїний эд анги, їйлдвэрийн ерєнхий газардуулгаар газардуулагдсан, машин тєхєєрємжийн эд анги ил байгаа болон хєдєлгєєнт хэсгїїд найдвартай хаалт, хамгаалалттай байх ёстой.

6.1.4.Бутлуур хєдєлгїїрийн тївшний тохиргоог їйлдвэрлэгч заводын тодорхойлолтод заасан хэмжээг баримтлан хийж, аль болохоор доргилтыг багасгасан байвал зохино.

6.1.5.ЗТЇ хийх ажлыг энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр заалтыг баримтлан хийж гїйцэтгэнэ.

6.1.6.Бутлуур дээр ажиллах операторчин нь ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн, ялангуяа хошуувч, чихэвчийг заавал хэрэглэнэ.

6.1.7.Хацарт бутлуурын шїдний татуургыг зєєлєвчлєх пїршний агшилтаас хамааруулан тїїнийг жигд чангалах ажлыг бэлтгэн нийлїїлэгч заводын болон їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан тодорхойлолт удирдамжийн дагуу хийж гїйцэтгэх ба тасарсан татуургын аюул ослоос урьдчилан сэргийлэх (хорих) хаалт хамгаалалт хийсэн байх ёстой.

6.1.8.Тєхєєрємжийн жинхэнэ операторчин нь мэргэжлийн 4-єєс доошгїй зэрэгтэй, аюулгїй ажиллагааны шалгалт єгч тэнцсэн байх шаардлагатай.

6.1.9.Тєхєєрємжийг суурилуулах, ЗТЇ хийхэд зориулалтын єргєгч болон єргєх тєхєєрємж механизмаар тоноглогдсон байвал зохино.

6.1.10.Ажил эхлэхийн ємнє бутлуурын тоос шороог цэвэрлэж дамжуулах оосор (ремень) муфт, эд ангийн бэхэлгээ, газардуулга, хаалт хамгаалалт асаалтын тєхєєрємжийн эхлэлтийн тавилт, хєргєлтийн системд їзлэг хийх ба техникийн хувьд бїрэн бус гэмтэлтэй тоног тєхєєрємжєєр ажиллахыг хориглоно.

6.1.11.Ажиллагааны явцад засварлах боломжгїй гэмтэл илэрвэл бутлуурт орох материалыг ачаалалгїй болгон хоослон зогсоож энэ тухайгаа ээлж хїлээлцэх дэвтэрт тэмдэглэж удирдлагад мэдээлж шаардагдах арга хэмжээг авахуулна.

6.1.12.Ил уурхайгаас олборлон нийлїїлж байгаа янз бїрийн овор хэмжээтэй хайргыг 0-22 мм хэмжээтэй бутлах технологийн нарийн горимыг мєрдєж тоног тєхєєрємжийг аюулгїй ажиллуулна.

6.1.13.Бутлах дамжлагаас буталсан хайргыг 0-5, 5-15, 15-20 мм хэмжээтэйгээр шигшин нийлїїлэхдээ технологийн горим, тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг биелїїлэх їїргийг операторч хїлээнэ.

6.2. Шигшїїр

6.2.1.Операторчин нь мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж тэнцсэн ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг гїйцэд хэрэглэсэн байх ёстой.

6.2.2.Техникийн бїрэн бїтэн байдал, газардуулга болон ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.18 болон 5.11 дүгээр бүлгийн заалтыг баримтлан хийж гїйцэтгэнэ.

6.2.3.Шигшїїр нь байнгын доргионд ажилладаг тул операторчин нь чихэвчийг хэрэглэнэ. Хуурай материал боловсруулах нєхцєлд хошуувчтай ажиллах ёстой.

66

6.2.4.Тєхєєрємжийг бїрэн зогсоож, хїчдэлийг найдвартай салгаж, анхааруулах санамж дохио тэмдэг єлгєсний дараа ЗТЇ-г хийнэ.

ДОЛОО. ЦЕМЕНТИЙН ҮЙЛДВЭР

7.1.Цементийн заводад уулын ажлыг явуулах болон тэнд ажиллах технологийн тээврийн хэрэгсэл, хїнд механизм, цахилгаан хангамжийн болон бусад ажилбарын талаар энэхїї дїрмийн 5.1-5.21 дүгээр бүлгийн заалтад хамруулан оруулсныг мєрдлєг болгон ажиллавал зохино.

Харин цементийн заводын онцлог байдлыг харгалзан їзэж бутлуур, савлах болон зуухан цех, эргэх зуухны доторлогоо, зутан сан, тээрмийн машин тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийг энд тусгай бїлэг болгон боловсруулж орууллаа.

7.2. Хацарт бутлуур

7.2.1.Ахлах ба туслах машинч нь удирдах самбар, “щит” тоног тєхєєрємжийн ЗТЇ, тэдгээрт хийх дараалал, технологи ажиллагаа, аюулгїй ажиллагааны дїрэм зааврыг судлаж мэдсэн мэргэжлийн їнэмлэхтэй байх ёстой.

7.2.2.Хацарт бутлуур, хавтаст дамжуулагч болон бусад зориулалтын дамжлагын найдвартай ажиллагааг хангаж тоног тєхєєрємжийн хїчин чадлыг бїрэн ашиглаж їйлдвэрлэл явуулах дадлагатай байх, ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр заалтыг мєрдлєг болгон хийж гїйцэтгэнэ.

67

7.2.3.Тємєр мэдрэгч, цахилгаан соронзонд баригдсан тємєрлєг эдлэлийг тухай бїрд нь авч цэвэрлэж, тохируулга хийж, эвдрэл гэмтэлд орохоос хамгаалсан байх ба хариуцсан тоног тєхєєрємжїїдийн хаалт хамгаалалтанд їзлэг хийж, илэрсэн гэмтлийг холбогдох удирдлагадаа мэдэгдэж засварлуулсан байх ёстой.

7.2.4.Тоног тєхєєрємжийг ажиллуулахын ємнє гэрлэн ба дуут дохио єгч, аюулгїй байдлыг хангасны дараагаар ажиллуулбал зохино.

7.2.5.Їйлдвэрлэл явуулж байх хугацаандаа техникийн аюулгїй ажиллагаа, технологийн горимыг нарийн мєрдєж, ил уурхайн болон уулын цехээс /900х900х900мм/ хэмжээтэй шохойн чулууг хїлээн авч /300х300х300мм/ хэмжээтэй буталж дамжуулна.

7.2.6.Ил уурхай (карьер)-аас ирж байгаа шохойн чулуу, технологийн шаардлага хангахгїй нєхцєлд ерєнхий болон ээлжийн технологид мэдэгдэж шаардагдах арга хэмжээ авахуулж, тоног тєхєєрємж, техникийн хувьд бїрэн бус, аюулгїй ажиллагааны шаардлага хангагдаагїй нєхцєлд ажиллуулж болохгїй.

7.3. Алхан бутлуур

7.3.1.Энэхїї дїрмийн 6.1.3 дугаар зїйлд заасан шаардлагыг хангаж ажиллана.

7.3.2.Тоног тєхєєрємжийн хєдєлгєєнт хэсгийн хаалт хамгаалалт газардуулга тосолгооны тївшинг шалгаж, ЗТЇ-г їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийн дагуу хугацаанд нь чанар сайтай хийж гїйцэтгэж байх ёстой.

7.3.3.Бутлуурын алх, шїїр, хавтаст дамжуулагчийн хавтангийн холбоос боолтот бэхэлгээг ажил эхлэхийн ємнє буюу ажлын дараа шалгаж дараагийн ээлжинд хїлээлцэх ёстой.

7.3.4.Тоног тєхєєрємжийг ажиллуулахын ємнє гэрлэн буюу дуут дохиог єгч, энэхїї дїрмийн 5.1.13-5.1.14 дїгээр заалтанд заасан шаардлагыг бїрэн биелїїлж ажиллана.

7.3.5.Уулын цех, (карьер) болон хацарт бутлуурын дамжлагаас 300х300х300 мм хэмжээтэй нийлїїлсэн шохойн чулууны чанарт тавьж 40х40х40 мм-с багагїй хэмжээгээр бутлаж дамжуулах ёстой.

7.3.6.Бутлуурт ЗТЇ хийхдээ хїчдэлийг бїрэн салгаж, тохиолдлоор буюу гадны нєлєєллєєр дахин залгагдахгїй байх нєхцлийг бїрдїїлж, удирдах самбар щитэнд харуул хамгаалалт тавьж “БЇЇ ЗАЛГА, ХЇН АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн санамж єлгєж ажиллана.

7.3.7.ЗТЇ хийх явцад энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг мєрдлєг болгон ажиллавал зохино.

7.4. Тээрэм

7.4.1.Цементийн ба тїїхий эдийн тээрмийн машинчаар тээрмийн техник ашиглалт, холбогдох бусад тоног тєхєєрємжийн бїтэц зохион байгуулалтыг сайн мэддэг, аюулгїй ажиллагааны шалгалтад орж тэнцсэн, мэргэжлийн їнэмлэхтэй хїнийг ажиллуулна.

7.4.2.Ажил эхлэхийн ємнє техникийн бїрэн бїтэн байдал, цахилгаан хангамж, газардуулга, хєдєлгєнт хэсгийн хаалт хамгаалалт, гэрэлтїїлэг, ажилд хэрэглэх багаж

68

тоноглолын хангалт, шат гишгїїрийн чєлєєтэй эсэхийг шалгаж, гэмтэл илэрвэл арилгаж, тухайн байдлыг удирдлагадаа мэдэгдэж шаардагдах арга хэмжээ авахуулна.

7.4.3. ЗТЇ-г їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамж болон энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг мєрдлєг болгон ажиллавал зохино.

7.4.4.Тээрмийг ажиллуулахдаа гэрлэн ба дуут дохио єгч, тээрмийн ачаалах таг найдвартай хаагдсан болон бэхэлгээ холбоо сайтар чангалагдсан эсэхийг давтан шалгана.

7.4.5.Тээрмийн ажиллагааны їед хориглох зїйлс:

а/Ачаалах дээд таг нээлттэй, б/Жийрэг нь муудсан цахилгаан хєдєлгїїр ажиллуулах в/ЗТЇ хийх, тээрмийн хєдєлгєєнт болон эргэлдэж байгаа хэсэгт гар хїрэх,

хувцсаараа шїргэх г/Хїчдэлтэй тоног тєхєєрємжид їзлэг тохиргоо хийх д/Хаалт хамгаалалтыг авах, єєрчлєх

7.4.6.Тээрэмд ЗТЇ хийхдээ хїчдэлийг бїрэн салгаж, удирдах щит самбарт харуул хамгаалалт хяналт тавьж “БЇЇ ЗАЛГА, ХЇН АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн санамж єлгєнє.

7.4.7.Тээрмийг нунтаглах биес, янз бїрийн хэмжээт їрлэн бємбєлгєєр ачаалах їед болон юїлэх їед нь буюу ажиллагааны явцад тээрмийн доор буюу ойролцоо зогсох, тэдгээрийг шидэж чулуудах, дээгїїр нь явахыг хориглоно.

7.4.8.ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг їндэслэн хийж гїйцэтгэнэ.

7.5. Зуухан цех

7.5.1.Зуухан цехийн ээлжийн ажиллагсад нь эмчийн эрїїл мэндийн їзлэгт орж, аюулгїй ажиллагааны шалгалтад орж тэнцсэн, зохих мэргэжлийн їнэмлэхтэй хїмїїс байвал зохино.

7.5.2.Зуухан цехийн ЗТЇ-г їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамж болон энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг мєрдлєг болгон хийж гїйцэтгэнэ.

7.5.3.Гал тїймрийн болон хий, тоосны тэсрэлтийн аюултай ажлын байранд цахилгаан гагнуур хийхийн ємнє агаарын найрлагын байдалд шинжилгээ хийж аюулгїй ажиллагаанд хяналт тавих хїмїїсийн зєвшєєрєл дїгнэлтийг гаргуулсан байвал зохино. Ажил эхлэхийн ємнє болон ажлын явцад тухайн хэсгийг сайтар агааржуулах хэрэгтэй.

7.5.4.Бїх тєрлийн засварын ажлын явцад хариуцлагатай удирдагч томилох бєгєєд тэдгээр ажлыг аюулгїй гїйцэтгэх технологийн карт, ЗТЇ явуулах аргачлал, засварын ажиллагааны дэс дараалал, хэрэглэгдэх багаж хэрэгсэл, аюулгїй ажиллагааны шаардлагыг тусгасан заавар журам боловсруулан мєрдлєг болгон ажиллавал зохино.

7.5.5.Зуухан цехийн их дунд засвар, тоног тєхєєрємжийн угсралт тохируулгын ажлыг техникийн комисс хїлээн авна.

7.5.6.Засвар угсралтын ажилд хэрэглэх єргєгчєєр єргєх угсрах эд анги агрегат зангилгааны хїндийн жингийн жагсаалтыг гаргасан байна.

69

7.5.7.Засварын ажлын явцад ачаа єргєх оосорлох ажилчид нь оосорлогч- дохиочны їнэмлэхтэй байвал зохино.

7.6. Эргэх зуух

7.6.1.Эргэх зуухны машинч нь энэхїї дїрмийн 6.1.3; 6.1.9; 6.2.3; 7.2.6 дугаар шаардлагыг бїрэн хангасан байх ёстой.

7.6.2.Бїх тєрлийн засварын явцад энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг болон їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийг мєрдлєг болгон ажиллана.

7.6.3.Ажил эхлэхэд дїрмийн 5.16.4 дүгээр заалтад заасан шаардлагыг бїрэн биелїїлж ажиллана.

7.6.4.Ажиллуулахын ємнє гэрлэн болон дуут дохиог єгч аюулгїй ажиллагааг хангаж ажиллана.

7.6.5.Зуухны шаталтын їйл явцыг заавал тусгай зориулалтын шил хэрэглэн ажиглах ба нїїрсний чанарт тавих шаардлага стандартыг машинч бїрэн эзэшмсэн байх ёстой.

7.6.6.Зуухнаас клинкерийн дээж авахдаа хєргєгч рїї хэт ойртохгїйн дээр заавал бээлий ємсєж гїйцэтгэнэ.

7.6.7.Хянах самбарын товчлуур, цахилгаан тоног тєхєєрємж дээр ажиллахдаа нойтон зїйлс болон гараа хїргэхгїй байх ёстой.

7.6.8.Ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагїй ажлыг дур мэдэн хийхгїй байвал зохино.

7.6.9.Ажлын дараа ажлын байрыг цэвэрлэж дараагийн ээлжинд хїлээлцсэн тухай дэвтэрт тэмдэглэнэ.

7.6.10.Гал тїймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх багаж тєхєєрємжийг ажиллуулж чаддаг дадлага туршлагатай байх ёстой.

7.7. Эргэх зуухны доторлогоо

7.7.1.Эргэх зуухны доторлогооны ажлыг энэхїї дїрмийн 6.1.3, 6.1.9, 6.2.3, 7.2.6 дугаар заалтын шаардлагад нийцїїлэн мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны шаардлага хангаж, шалгалт єгч тэнцсэн хїмїїс хийж гїйцэтгэнэ.

7.7.2.Бїх тєрлийн засварын ажилд энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг болон їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийг мєрдлєг болгон ажиллана.

7.7.3.Доторлогооны ажил хийхдээ зуухны гадна болон дотор гэрэлтїїлгээр хангагдсан байх ба зєєврийн гэрэл нь 36В-ийн хїчдэлд ажилладаг, дамжуулагч утас нь хамгаалалт бїхий, патрон нь бїрэн бїтэн байх ёстой.

7.7.4.Эргэх зууханд доторлогоо хийхдээ эхлээд наалдац материалыг дараа нь тоосгон єрлєгийг нураана.

7.7.5.Нураалтын ажлыг гар буюу механикжсан багаж, хийн алхаар зуухны шатаах хотлын тєгслєлєєс ам талруу нь чиглїїлж 4-6 їе тоосготой тэнцэхїйц хэмжээгээр зурвас оёдол гаргаж нураавал зохино.

70

7.7.6.Нураахдаа тоосго бусад наалдац материал ялангуяа дээрээс унах, єрлєгєнд суулт їїсэх, хэрэглэж буй багаж хэрэгслийн дагуу єєрєє татагдаж унахаас болгоомжлон ажиллах хэрэгтэй.

7.7.7.Зуухан дотор нураах, єрлєг хийхдээ ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгсэл дуулга малгай, нїдний шилийг заавал хэрэглэсэн байна.

7.7.8.Доторлогоог нураасны дараа хаягдлыг зєєж гаргахдаа гадагш нь тусгай нээлхий буюу люкээр аюулгїй ажиллагааг хангаж, доторлогооны тоосгыг гадна талбайд єргєгчєєр, дотор талд гар тэргэнцэр болон хїнд хїчир гар ажиллагааг хєнгєвчлєх бусад багаж тоноглол хэрэглэж гїйцэтгэвэл зохино.

7.7.9.Материалыг ачиж буулгахдаа дуулган малгай өмсөж, зориулалтын бээлий хэрэглэж, хєл, гар дээрээ унагахаас сэргийлэхийн зэрэгцээ, ачааг зөөврийн хэрэгслийн тогтоосон хїндийн хэмжээнээс хэтрїїлэн ачаалахыг хориглоно.

7.7.10.Єрлєг хийхдээ тоосгонд гараа хавчуулах, тоосгыг алхаар цохиж сугалахдаа шавар зуурмаг нунтаг зїйлс нїдэнд орох, хуучин єрлєгийн эхлэл тєгсгєлийн тоосго сугарч унах зэргээс болгоомжлон ажиллах хэрэгтэй.

7.7.11.Єрлєгийн амалгааг дарах тємєр шаантгыг лантуугаар цохиж суулгахдаа хальт цохих, хажууд ажиллагчаа болон єєрийн гар хєлєє гэмтээхээс болгоомжлон ажиллавал зохино.

7.7.12.Доторлогоо хийхдээ тухайн ажлыг хийж гїйцэтгэх арга технологид тохирсон модон болон тємєр бэхэлгээг їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан зураг тєслийн дагуу хийж хэрэглэнэ.

7.7.13.Бэхэлгээг єрлєгийн тэг тэнхлэг хїртэл єрлєг хийсний дараа хийх ба бэхэлгээний бїрэн бїтэн байдал, тэдгээрийн хумс, толгой бусад эд ангийг нэг бїрчлэн шалгана.

7.7.14.Бэхэлгээг сайтар хатсан 3.0-5.0 см зузаан цэвэр нарсан банзаар хийх бєгєєд тэгш, сэнсэрч гажаагїй байвал зохино.

7.7.15.Бэхэлгээг хийхдээ байрлалыг нарийн шалгаж чангалан, мултарч унах, харвах зэргээс хамгаалсан модон шаантаг заавал хийнэ.

7.7.16.Хоёр метрээс дээш  өндөрт єрлєг хийхдээ єндрийн хамгаалах бїс хэрэглэн анхдагч болон хоёрдахь шатны бэхэлгээг хийх ба бэхэлгээ хийсний дараа тухайн орчинд нурж унаж болзошгїй зїйлийг зайлуулж, бэхэлгээг цохих дарах зэргээр оролдож болохгїй. Дуулга, малгай бусад хамгаалах хэрэгслэлийг иж бүрэн хэрэглэсэн байна.

7.7.17.Эргэх зууханд доторлогооны ажил хийхдээ зуухыг бїрэн хєрж гїйцсэний дараа орж ажиллахыг зєвшєєрєх ба зууханд хэт халуун +40 градусаас их болон тоос шороо ихтэй їед орж ажиллахыг хориглоно.

7.7.18.Зуухны доторлогоонд ажиллагсдыг хїрэлцэхїйц хэмжээний амьсгалах агаараар хангаж, хорт хий хуралдуулахгїй, аюултай тэсрэмтгий хольц бїрэлдэхээргїй нєхцлийг бїрдїїлсэн, агааржуулалтын хїрд (вентилятор)-ийг ажиллуулан хаалтыг тохируулж ажиллуулах ёстой. Шаардлагатай хамгаалалтын хувцас хэрэглэлийг бүрэн хэрэглэсэн байна.

71

7.7.19.Доторлогооны ажлыг технологийн картын дагуу хийж гїйцэтгэн, ажлын байрыг эмх цэгцтэй байлган шаардагдах багаж хэрэгсэл тоноглол тєхєєрємжєєр хангах бэлтгэлийг урьдчирлан хангасан байвал зохино.

7.7.20.Эргэх зуух болон бусад тоног тєхєєрємжийг хїчдэлээс салгаж, дахин залгагдахгїй байх нєхцлийг бїрэн хангасан байна.

7.7.21.Зуухны доторлогоонд ажиллах машин тоног тєхєєрємжийг їйлдвэрийн захиргааны тушаалаар томилох ба машины операторчид тушаалтай танилцаж, холбогдох удирдлагын дор бїхий л ажиллагаа явагдана.

7.8. Зутан сан

7.8.1.Зутан санд ЗТЇ, цэвэрлэгээ хийх хїмїїс нь їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамж, ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг аюулгїй ажиллагааг хангасан нєхцєлд гїйцэтгэнэ.

7.8.2.Гэрэлтїїлгийг энэхїї дїрмийн 5.19 дүгээр бүлгийн заалтад заасан шаардлагыг ханган биелїїлж ажиллана.

7.8.3.Гэрэлтїїлгийг їйлдвэрийн захиргаанаас онцлог байдалдаа тохируулан шинэчлэн боловсруулан мєрдєж болно.

7.8.4.Ажлын тусгай хувцас ба хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэж, хамгаалах бїс шат олсонд нарийвчилсан їзлэг хийсэн байх шаардлагатай.

Їзлэгийг ээлж тутамд хийх журам нєхцлийг їйлдвэрийн захиргаанаас батлан мєрдїїлнэ.

Їзлэгээр илэрсэн зєрчлийг яаралтай арга хэмжээ авсны дараагаар ажлыг эхлїїлнэ.

7.8.5.Аваарийн бїс, олс шатыг гадна талд нь найдвартай сайн бэхэлж, санд орж байгаа ажилчдыг тухайн ажлын багийн удирдагч биечлэн шалгасны дараагаар ажлыг эхлїїлэх журмыг баримтлах ба ялангуяа їйлдвэрлэлийн талбайг сайтар шалгавал зохино.

7.8.6.Шатны єєд уруу гїйж ноцолдох, шат, вандан дамжин явахыг хориглоно.

7.8.7.Ажил дуусмагц ажлын байр талбайг цэвэрлэн дараагийн ээлжинд хїлээлгэн єгч засаж залруулбал зохих зїйлсийг рапортын дэвтэрт бичиж їлдээх ба удирдлагууд танилцаж шаардлагатай арга хэмжээг авбал зохино.

7.9. Савлан борлуулах цех

7.9.1.Ажил эхлэхийн ємнє, ажлын байрны гэрэлтїїлгийг дїрмийн 5.19 дүгээр бүлгийн заалт, тоног тєхєєрємжийн эргэлдэх хэсгийн хаалт хамгаалалтыг 5.11 дүгээр бүлгийн заалт, дуут болон гэрлэн дохиог 5.1.13-5.1.14 дїгээр заалтад нийцїїлэн їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийн дагуу явуулна.

7.9.2.Ажиллаж байгаа буюу хїчдэлээс тэжээлийг нь салгаагїй тоног тєхєєрємж дээр ЗТЇ хийхийг бїрэн хориглоно.

7.9.3. ЗТЇ хийхдээ тоног тєхєєрємжийн тэжээлийн залгуур, хуваарилах шїїгээн дээр “ЗАСВАР ХИЙЖ БАЙНА, БЇЇ ЗАЛГА” гэсэн дохио тэмдэг санамж єлгєн, аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллагч томилон ажиллуулна.

72

7.9.4.Цахилгаан дулааны эрчим хїч тасарсан їед дїрмийн 5.6.4; 5.6.5 дугаар заалтын дагуух арга хэмжээ авч ажиллана.

7.9.5.Цехэд ажиллагсад нь зєвхєн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэх ба тоног тєхєєрємжийг дур мэдэн оролдох, ажлын байрны зааварчлага аваагїй ажил гїйцэтгэх, сэлгїїцэх зэргийг хатуу хориглоно.

7.9.6.Шнекэн дамжуулгад їзлэг їйлчилгээ хийсний дараа тагийг бїрэн гїйцэд тавьж бэхлэн техникийн хувийн хэрэг, баримт бичигт тэмдэглэгээ хийж, хєтлєн бїртгэнэ.

7.9.7.Хєл гар дээрээ хїнд зїйл унагах, хавчуулахаас болгоомжлон ажиллах ба тоног тєхєєрємжийг бээлийгїй гараар барьж харьцахыг хориглоно.

7.9.8.Авто тээврийн хєдєлгєєнєєс болгоомжлон, Монгол Улсын гудамж замын хот суурин газарт баримтлах дїрмийг дагаж мєрдєн ажиллана.

7.9.9.Тємєр замын вагонтай “Улаанбаатар тємєр замын галт тэрэгний хєдєлгєєний ба сэлгээний ажлын заавар”-ын энэхїї дїрэмд харшлахгїй заалтыг дагаж мєрдєнє.

7.9.10.Вагоныг татаж тїлхэхдээ лебедкийн ган татлага мултрах, вагон єнхрєх зэргээс болгоомжлон ивїїр (башмак)-ийг заавал хийсэн байх ёстой.

7.9.11.Ачигч нар туузан дамжуулгын роликонд орооцолдож гацсан ууттай цементийг авахыг оролдох, зєєврийн тэргэнцэрт хєл гараа хавчуулах, дарагдаж унах осол эндэгдлээс болгоомжлон ажиллах ёстой.

7.10. Цахилгаан хєдєлгїїр ороох

7.10.1.Ажил эхлэхийн ємнє ажлын байрны гэрэлтїїлэг тоног тєхєєрємжийн хаалт хамгаалалтын дїрмийн холбогдох заалтад харшлахгїй хэсгийг дагаж мєрдєн ажиллана.

7.10.2.Хєдєлгїїр ороогчид нь мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны сургалтад бүрэн хамрагдсан, мэргэжлийн зэргийн зохих шаардлагыг хангаж, тэнцсэн хїмїїс байна.

7.10.3.Хєдєлгїїр ороох ажлын эхнээс тєгсгєлийн їе хїртэл технологийн картыг баримтлан ажиллана.

7.10.4.Эргэлдэх хєдєлгєєн бїхий тоног тєхєєрємж дээр ажиллахдаа хаалт хамгаалалтын бїрэн бїтэн байдлыг шалгаж, їс гэзэг, ханцуй зэрэг нь унжиж санжсанаас тєхєєрємжинд орооцолдон осолд орох боломжийг урьдчилан хаасан байвал зохино.

7.10.5.Коллекторт ховил, зам гаргах, єнгєлєх ажилбарт нїдний шил зїїж, тємєрлєг эдлэлийн їртэс орохоос урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авбал зохино.

7.10.6.Ороомгийн ажилд хэрэглэх хэмжин шалгах болон бусад багаж тєхєєрємж нь техникийн хувьд бїрэн бїтэн, хэмжилтийн хїлцэх алдаанаас хэтрэхгїй байх ёстой.

7.10.7.Гагнуурын ажил хийхдээ гар нїїрийн ил гарсан нїцгэн хэсгийг хамгаалж нїдний шил ханцуйвч хэрэглэх ба гагнуур хийх їед агаар солилцуулах хїрд (вентилятор)-ийг ажиллуулбал зохино.

73

7.10.8.Том оврын статорын зїрхэвч дотор орж ажиллахдаа байнгын буюу зєєврийн 12В хїчдэлтэй гэрлийг ашиглана.

7.10.9.Том оврын роторт засвар хийхдээ єргєгч механизмыг ашиглах ба єргєх буулгах шилжїїлэхдээ мэргэжлийн оосорлогч-дохиочин ажиллуулах хэрэгтэй.

Єргєх механизмын аюулгїй ажиллагааг Дэд бїтцийн хєгжлийн сайдын 1998 оны 88 тоот тушаалаар батлагдсан “Дїрэм”-ийн заалтыг мєрдєж ажиллавал зохино.

7.11. Їйлдвэрийн доторхи тємєр зам

7.11.1.Тємєр замд ойролцоо буулгасан буюу ачихаар бэлтгэсэн ачаа, бусад бараа материалыг замын хєдєлгєєний аюулгїй байдалд саад болохооргїй зайд барлуулах бєгєєд шаардлагатай їед тэдгээрийг бэхэлсэн байна.

Їйлдвэрийн технологийн ажилд хэрэглэх нїїрс, гєлтгєнє болон їйлдвэрлэл техникийн зориулалттай бараа материалыг зам тємрєєс 2 метрээс ойргїй, 1200 мм ба тїїнээс дээш єндєртэй тоног тєхєєрємжийг 2.5 метр хол зайд байрлуулбал зохино.

7.11.2.Зам тавих дээд ажил нь тємєр зам барих техникийн стандарт, нормативын шаардлагыг хангасан байна.

7.11.3.Тємєр замын гармын байгууламж нь авто ба тємєр замын хєдєлгєєний аюулгїй байдал, техникийн норм, дїрэм стандартын шаардлагыг хангасан байна.

7.11.4.Вагоны явуут дунд тїїний авто угсрааг залгах салгах, зїтгїїр ба вагон руу їсэрч гарах, бууж суух, авто угсраа, шат гишгїїр тулгуур хаалт зэрэг дээр суухыг хориглоно.

7.11.5.Вагонд ачаа ачих їед хориглох зүйлс:

а/Хэт том овор хэмжээтэй зїйлс ачих б/Даацаас нь хэтрїїлэх в/Ачааг нэг талд нь буюу хазгай ачихыг тус тус хориглоно.

7.11.6.Ачилтанд тавигдсан вагоныг єєрєє єнхєрч хөдлөх, явахаас сэргийлэн сааруул /томроз/-ыг бїрэн бариулж, дугуйн дор зориулалтын ивїїр тавьсан байна.

74

НАЙМ. ХӨӨСӨНЦӨР ПОЛИСТРОЛ ХАВТАНГИЙН ҮЙЛДВЭР

8.1.Хєєсєн полистрол їйлдвэрлэх болон аюулгїй ажиллагаанд тавих шаардлагыг барилгын материалын  үйлдвэрїїдэд мєрдєх ХХАА-ны нийтлэг дїрэмд нийцїїлэн їйлдвэрийн ерєнхий инженерийн баталсан удирдамжийн дагуу мєрдлєг болгон аюулгїй ажиллагааны шалгалт єгч тэнцсэнийг баталгаажуулсан мэргэжлийн їнэмлэх бїхий хїмїїсийг ажиллуулна.

8.2.Їйлдвэрийн захиргаанаас ажлын байрны тодорхойлолтыг технологийн дамжлага бїрээр боловсруулан холбогдох удирдлагаар батлуулан ажиллана.

8.3.Хєєсєн полистрол їйлдвэрлэхдээ:

а/Урьдчилан хєєлгєх дамжлагад даралтыг-0.25 МПа, дулааны хэмийг +60 о -аас +70 о

б/Халуун уураар жигнэн хэвлэх дамжлагад даралтыг-0.45МПа, дулааны хэмийг+110 о –аас хэтрїїлэхгїй байх горимыг баримтална.

8.4.Нээлхийг нээж хаах їеийн шахуургын даралт 6.3МПа байх тул халуун ууранд тїлэгдэх аюулаас хамгаалах хувцас хэрэглэлийг ємссєн байвал зохино.

8.5.Ажил эхлэхийн ємнє ажлын байрны гэрэлтїїлгийг дїрмийн 5.19; тоног тєхєєрємжийн аюул учруулж болзошгїй эргэлдэх хэсгийн хаалт хамгаалалтыг 5.11 дїгээр бүлгийн заалтад нийцїїлэн їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийн дагуу явуулна.

8.6.Їйлдвэрийн дулаан чийглэг, ажилчдын ахуйн байрны хангамж їйлчилгээг “Їйлдвэр аж ахуйн газрын эрїїл ахуйн дїрмийн шаардлага”-д нийцїїлэн зохион байгуулж ажиллана.

8.7.Тоног тєхєєрємжид засвар, техникийн  үйлчилгээ хийхдээ дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн шаардлагыг мєрдлєг болгон ажиллана.

75

ЕС. ГАН ХИЙЦИЙН ҮЙЛДВЭР

9.1.Ган хийцийн їйлдвэрийн засварын ажлыг энэхїї дїрмийн 5.11 дүгээр бүлгийн заалт, даралтат сав, уурын болон усан халаалтын зуух, ачаа єргєх кран, дулааны тоног тєхєєрємжийг байрлуулах, тоноглох ашиглах їед “Даралтат сав, зуух, єргєх байгууламжийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм” болон дїрмийн 5.1.32 дугаар заалт; цахилгаан хангамжийг 5.15 дугаар бүлгийн заалт; трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламжийг 5.16 дугаар бүлгийн заалт; цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамыг 5.17.1-5.17.8 дугаар заалт; газардуулгын хамгаалалтыг 5.18 дугаар бүлгийн заалт; їйлдвэрийн гэрэлтїїлгийн ажлыг 5.19.1-5.19.2 дугаар заалт; тэжээлийн кабелийг 5.20 дугаар бүлгийн заалт; їйлдвэрийн дулаан чийглэг, ажилчдын ахуйн байрны ахуйн хангамжийг 5.24-5.25 дугаар бүлгийн заалтад нийцїїлэн ажиллуулах зохион байгуулалтын арга хэмжээг авч хэрэгжїїлнэ.

9.2.Тємєр хийцийн засварчин нь ажил эхлэхийн ємнє хийц эдлэлийн эсгїїр хийх, тїїнийг огтлох, єрємдєх, хуйлах, нугалах тєхєєрємжєєр боловсруулалт хийх, мєн тэдгээрийг гагнах, єргєн тээвэрлэхтэй холбогдсон аюулгїй ажиллагааны зааварчлагыг авч ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн ємсєн товч шилбийг бїрэн товчилж, урт задгай їсийг заавал боож, бээлий, дуулга малгайтай ажиллавал зохино.

9.3.Хуйлах машин дээр мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж, шалгалтанд тэнцсэн хїнийг ажиллуулна.

Машиныг ажиллуулахын ємнє хаалт хамгаалалт, газардуулгыг шалгаж, ажилд хэрэглэх багаж, материалыг бэлэн болгож, машиныг асааж хоёроос доошгїй минут ачаалалгїй ажиллуулан, аваарийн унтраалга, залгуур нь хурц тод єнгєєр будагдсан, залгаж салгахад хамгийн ойр зайнд хїрч болохуйцаар газар байрлуулсан байх хэрэгтэй. Ажиллагааны їед:

а/Өєр хоорондоо харьцан эргэлдэж байгаа булны хооронд гар, бие, хувцас, їс гэзгээ хавчуулахаас болгоомжлон модон сараалжин гишгїїр дээр зогсож ажиллана.

б/Хуудас тємрийн ирмэг нь хурц, үртэс нь нарийн тоосонцортой учраас гарын бээлий, хошуувчтай ажиллах хэрэгтэй.

в/Хуудас тємрийг зєєвєрлєх, єргєхдєє хїндийн тєвийг олж тєвлєрїїлэн, гулсахаас болгоомжлон, шилжих хєдєлгєєний дагуу зогсохгїй байх ёстой.

г/Хуйлах ажиллагаа дууссаны дараа булын эргэлт зогсоход бул тогтоогчийг суллах нь унах аюултайг анхааран тїїнийг эгц хєндлєн тэгш єнцгийн байрлалд тавина.

д/Хуйлагдсан эдлэлийг єргєгчийн тусламжтайгаар сугалан авна.

76

е/Ажиллагааны явцад тохиолдсон эвдрэл гэмтлийг мастер болон холбогдох хїмїїст мэдэгдэж шаардагдах арга хэмжээ авахуулах ба техникийн хувьд бїрэн бус гэмтэлтэй тоног тєхєєрємжєєр ажиллахыг хориглоно.

9.4.Єрмийн машиныг дїрмийн 5.11 дүгээр бүлгийн заалтын дагуу ажилд бэлтгэнэ. Ажиллагааны їед

а/Өрємний эргэлдэх эд ангид орооцолдох болон їртэс зоргодос нїдэнд орохоос хамгаалан нїдний шилтэй ажиллана.

б/Үртэс зоргодсыг гараар биш багаж хэрэгслээр татаж зайлуулна. в/Өрємний явалтыг тохируулж тїгжих ба тєрєл бїрийн овор хэмжээтэй

эдлэлийг даруулга, хавчуурга, хашлага зэрэг найдвартай бэхэлгээ хэрэглэн боловсруулна.

г/Өрємдлєгийн їед усан хєргєлтийг тогтмол ажиллуулах ба єрмийн эргэлтийг гараар зогсоохыг хориглоно.

д/Ажил дуусмагц ажлын байрыг цэвэрлэнэ.

9.5.Нугалах машиныг дїрмийн 9.1-9.3 дугаар заалтын дагуу ажилд бэлтгэнэ.

а/Мєлхєгчийн явалтын хоёр хурдыг боловсруулж буй эд ангийн зузаан нимгэнээс хамааруулан нэг минутад 10-30 удаа эргэж байхаар тохируулна.

б/Мєлхєгчийн давхар явалтыг хязгаарлахын тулд тєгсгєлийн унтраалга, хий хуваарилагчийг їйлдвэрлэгчийн техник ашиглалтын зааварт зааснаар болон їйлдвэрийн захиргаанаас баталж мєрдїїлсэн дїрэм журмын дагуу байрлуулна.

в/Техник ашиглалтын зааварт зааснаас илїї зузаантай материалыг нугалах, хэт ачаалахыг хориглоно.

г/Ажил дуусмагц ажлын байрыг цэвэрлэнэ.

9.6.Металл боловсруулах зорох єнгєлєх суурь машины аюулгїй ажиллагааг БМЇ-їїдэд мєрдєх нийтлэг дїрмийн шаардлагад нийцїїлэн ажиллуулна.

9.7.Тоног тєхєєрємжийн засварчдын аюулгїй ажиллагааг дїрмийн 5.153-5.161- ын шаардлагад нийцїїлэн ажиллана.

77

АРАВ. ШОХОЙН ҮЙЛДВЭР

10.1.Шохойн чулууг ил аргаар олборлон шатаахад задарч шохой їїсдэг. “Ашигт малтмалын ордыг ил аргаар олборлоход мєрдєх аюулгїй ажиллагааны

дїрэм”-ийн нэгдїгээр бїлгийн “Нийтлэг зїйл”-ийн 5.1.1-5.1.28; 5.2; тэсэлгээний ажлыг 5.3; єрємдлєгийн ажлыг 5.5; уулын ажлын машин техник тоног тєхєєрємжийг 5.6.1- 5.6.9; засварын ажлыг 5.11; туузан дамжуулгыг 5.14; цахилгаан хангамжийг 5.15; трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламжийг 5.16; цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамыг 5.17.1-5.17.8; машин механизм тоног тєхєєрємжийн газардуулгын хамгаалалтыг 5.18; гэрэлтїїлгийн ажлыг 5.19; тэжээлийн кабелийг 5.20; харилцаа холбоо, эрїїл ахуйн шаардлага, ариун цэвэр ахуйн їйлчилгээний байр эмнэлгийн тусламж болон усан хангамжийг 5.26 дугаар бүлгийн заалтуудад нийцїїлэн аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллана.

10.2.Тэсэлгээний ажлыг явуулсны дараа сул чулуу ханын єндєрт байсан тохиолдолд тэдгээрийг заавал буулгасны дараа ажлаа эхэлнэ.

10.3.Хавар намрын цагт бороо, цас орж хайлсан урийн усны болон їерийн дараагаар уурхайд їзлэг хийж Аюулгїй Ажиллагаа (АА)-г хангах арга хэмжээг тєлєвлєн хэрэгжїїлнэ.

10.4.Уурхайн зуух бїр шохойн чулууны болон нїїрсний зарцуулалтын бункертэй байх ба зуухны халаах, хєргєх бїсийг шамотан, шатаалтын бїсийг магнезитэн болон галд тэсвэртэй зориулалтын тоосгоор доторлоно.

10.5.Зуухны халаах бусэнд дээд доод тївшинг хэмжих тєхєєрємж, шаталтын хотолыг ажиглах тусгай люк, цонхтой байх шаардлагатай.

10.6.Шохой їйлдвэрлэх технологид тохирсон илчлэг, чийглэг бїхий улсын стандартаар батлагдсан нїїрсийг хэрэглэнэ.

10.7.Шохойн чулуу, нїїрсний давхаргын зузаан, шатаалтын їйл явцыг хэрэглэгчид нийлїїлэх шохойн зориулалт, батлагдсан стандарт техникийн нєхцлийг чанд баримтлан ажиллах ёстой.

10.8.Шохойн їйлдвэрийн технологийн тоног тєхєєрємжийн ажиллагааны їед ажиллагсдын эрїїл мэндэд хортойгоор нєлєєлж болох хїчин зїйлс нь шохойн чулуу, шохой, нїїрснээс їїсэх тоосжилт бєгєєд дараах хэмжээнээс хэтэрч болохгїй. Їїнд:

- шохойн чулуунд 6 мг/м3 - шохойнд 3 мг/м3 - нїїрсэнд 6 мг/м3

10.9.Уурхайн зууханд цахилгаан болон ханцуйт шїїгч (фильтр), тоос шїїх зориулалттай циклон байрлуулах шаардлагатай.

78

10.10.Уурхайн сэнс, цахилгаан хєдєлгїїр болон бусад хуваарилах байгууламж нь давтамж дуу шуугиан їїсгэх байдлаараа “Эрїїл ахуй аюулгїй ажиллагааны шаардлага”-ын хэм хэмжээнээс хэтэрч болохгїй.

10.11.Ажилчдад ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгсэл, нормын сїїг тухайн їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан дїрэм журмын дагуу олгоно.

10.12.Дамжлагын бїх ажилчид дуулга малгай, хошуувч, нїдний шил дуу намтгагчийг заавал хэрэглэнэ.

АРВАН НЭГ. ВАКУУМ ХААЛГА, ЦОНХНЫ ҮЙЛДВЭР

11.1.1.Ажилд шинээр орогсод нь тухайн  үйлдвэр, компанийн хєдєлмєрийн дотоод дїрэм журам, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны зааварчилгатай танилцаж хєдєлмєрийн гэрээ байгуулан, ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэх тухай бичгээр баталгаажуулан єгєх ба холбогдох материалыг ажилтны хувийн хэрэгт хадгалбал зохино.

11.1.2.Шинээр ажилд орогсод нь їйлдвэрийн технологийг бїрэн эзэмшсэн вакуум хаалга цонхны материал хийц хэсгийг захиалагч хэрэглэгчдээс ирїїлсэн хэмжээ загварын дагуу хєрєєдєж таслах, хооронд нь жааз (рама) болгон угсарч бэхлэх, гагнах, шил зїсэх, шилний ховил тааруулах, шил тусгаарлагч хананд болон тємєр эдлэлийг бэхжїїлэгч, дулаалга, дуу чимээ багасгагч дэвсгэр, салхины їлээлт, хорхой шавьжнаас хамгаалах тор, ус зайлуулагч машин механизм тоног тєхєєрємж дээр ажиллах мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны дїрмийн мэдлэгийн шалгалт єгч тэнцсэн биеийн хувьд эрїїл байх шаардлагатай.

11.1.3.Хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа, эрїїл ахуй, гал тїймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэх тухай хууль дїрэм тогтоол, болзошгїй ослын їед авах арга хэмжээ болон бусад холбогдох їзїїлэн таниулах материал, галын хор унтраагуур, элс хувин хїрз бусад шаардагдах багаж хэрэгслийг “Галын аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлагад нийцїїлэн бїрэн байрлуулсан байх ёстой.

11.1.4.Засвар техникийн їйлчилгээг энэхїї дїрмийн 5.11; цахилгаан хангамжийг 5.15; трансформаторын дэд станц хуваарилах байгууламжийг 5.16; цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамыг 5.17; машин механизм, тоног тєхєєрємжийн газардуулгын хамгаалалтыг 5.18; гэрэлтїїлгийн ажлыг 5.19; тэжээлийн кабелийг 5.20; харилцаа холбоо, эрїїл ахуйн шаардлага, ариун цэвэр ахуйн їйлчилгээний байр, эмнэлгийн тусламж болон усан хангамжийг 5.25-26 дугаар бүлгийн заалтуудад нийцїїлэн аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллана.

11.1.5.Бэлэн болсон бїтээгдэхїїнийг стандарт техникийн нєхцлийн дагуу хадгалж хамгаалан, тээвэрлїїлэх ёстой.

11.2. Орон сууц, олон нийтийн барилгын зориулалттай вакумжуулсан шилэн багцтай (битїїмжлэгдсэн), модон жаазтай хаалга, цонхны үйлдвэрийн аюулгїй ажиллагаа

11.2.1.Шинээр ажилд орсон гэрээт ажилтан нь энэхїї дїрмийн 11.1.1-11.1.2; хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаа ЗТЇ, цахилгаан хангамж, трансформаторын дэд станц, хуваарилах байгууламж, цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугам, машин механизм тоног тєхєєрємжийн газардуулгын хамгаалалт, гэрэлтїїлэг, тэжээлийн кабель, харилцаа холбоо, эрїїл ахуй, эмнэлгийн тусламж болон усан

79

хангамжийг энэхїї дїрмийн 11.1.4 дїгээр заалтад нийцїїлэн зохион байгуулах техник технологи їйлдвэр зохион байгуулалт, тєлєвлєлтийн арга хэмжээг авбал зохино.

11.2.2.Машин механизм тоног тєхєєрємжийг ажиллуулахын ємнє тэдгээрийн техникийн бїрэн бїтэн байдал, хаалт хамгаалалт, газардуулга зэргийг шалган їзэж гэмтэл илэрвэл холбогдох удирдлагад танилцуулан шаардагдах арга хэмжээ авахуулж, гэмтлийг бїрэн арилгасны дараа ажиллуулбал зохино.

11.2.3.Машин механизм тоног тєхєєрємжийг їйлдвэрлэгч заводын техникийн паспортад заагдсан хэмжээнээс хэтрїїлэн хэт ачаалалтайгаар ажиллуулахыг хориглоно.

11.2.4.Хэрэглэгч захиалагчаас ирїїлсэн захиалгын дагуу техникийн норм дїрэм стандартад нийцїїлж хийц эдлэлийг зїсэж, хатааж боловсруулан, єнгєлєн будаж шилэн багц бэлтгэн угсарч суурилуулах ёстой.

11.2.5.Захиалгын дагуу тухайн бїтээгдэхїїнд орох шилэн багцыг зориулалтын ажлын байранд бэлтгэн хавсарч наасан шилэн хєндийн агаарыг соруулан аргон хийг шахахдаа батлагдсан УСТ-ыг мєрдлєг болгон ажиллана.

11.2.6.Машин механизм тоног тєхєєрємж дээр ажиллагсад нь ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэж, зєвхєн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэвэл зохино.

11.2.7.Гал тїймрийн болзошгїй аюулаас урьдчилан сэргийлэхийн тулд сургалт сурталчилгаа, галын багаж хэрэгслээр норм стандартын дагуу хангах ажлыг “Галын аюулгїйн дїрэм”-ийн шаардлагад нийцїїлэн зохион байгуулах ёстой.

11.2.8.Ажлын байрны агааржуулалтыг “Їйлдвэр аж ахуйн газрын эрїїл ахуй, аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлагад нийцїїлэн холбогдох арга хэмжээг авбал зохино.

11.2.9.Олон улсын болон эрїїл мэнд, хяналт шалгалтын байгууллагаар батлагдан зєвшєєрєгдсєн єнгєлгєєний будаг лак болон бусад материалыг хэрэглэвэл зохино.

80

АРВАН ХОЁР. ЦАХИЛГААН ИНДУКЦИЙН АРГААР ГАН ХАЙЛАХ ҮЙЛДВЭР

12.1.1.Хайлуулж байгаа ган болон ширмийн бїтэц дэх бодисын хэмжээ химийн найрлага нь Монгол улсад мєрдєгдєж байгаа чанар стандартын холбогдох шаардлагыг бїрэн хангаж байвал зохино.

12.1.2.Ган хайлах їйлдвэрийн цувих дамжлага дээр ажиллагсад нь эрїїл мэндийн їзлэгээр орж тэнцсэн їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан ахлах болон тав, дєрєв, гурав дугаар зэргийн ган хайлагчдын ажлын байрны тодорхойлолтод заасан їїргийг биелїїлж чадах мэргэжлийн їнэмлэхтэй, зохих дадлага туршлага бїхий ажилтан байх ёстой.

12.1.3.Шинээр ажилд орогсод нь їйлдвэрийн хєдєлмєрийн дотоод дїрэм журам, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагаатай танилцаж, хєдєлмєрийн гэрээ бичгээр байгуулсан иргэд байх шаардлагатай бєгєєд эдгээр материалыг гэрээт ажилтны хувийн хэрэгт хадгалбал зохино.

12.1.4.ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.11; даралтат сав уурын болон усан халаалтын зуух, ачаа єргєх кран, дулааны тоног тєхєєрємжийг байрлуулах, тоноглож ашиглах їед “Даралтат сав, зуух, єргєх байгууламжийн аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн холбогдох заалт, цахилгаан хангамжийг 5.15; трансформаторын дэд станц хуваарилах байгууламжийг 5.16; цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамыг 5.17; машин механизм, тоног тєхєєрємжийн газардуулгын хамгаалалтыг 5.18; тэжээлийн кабелийг 5.20; харилцаа холбоо, эрїїл ахуйн шаардлага, ариун цэвэр ахуйн їйлчилгээний байр, эмнэлгийн тїргэн тусламж болон усан хангамжийг 5.21-5.26 дугаар бүлгийн заалтуудад нийцїїлэн аюулгїй ажиллагааг бїрэн хангаж ажиллах ёстой.

12.1.5.Гэрээт ажилтан ажлаа эхлэхийн ємнє машин механизм тоног тєхєєрємжийн техникийн бїрэн бїтэн байдлыг шалгаж ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн хэрэглэсэн байвал зохино.

12.1.6.Ачааг єргєж шилжїїлэх, оосорлох ажиллагааг Дэд бїтцийн сайдын 1998 оны 88 дугаар тушаалаар баталсан “Аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлагад нийцїїлэн ажиллах ёстой.

12.1.7.Їйлдвэрийн дотор материал хийц хэсэг тоног тєхєєрємжийг єргєж буулгах ажиллагааг мэргэжлийн оосорлогч-дохиочны шууд удирдлагын дор гїйцэтгэх ба єргєх байгууламжийн аюулгїй ажиллагааг хариуцагчийн ажил їїргийн хуваарийг захиргааны даргын тушаалаар томилон баталгаажуулна.

12.1.8.Ган хайлуулагчид ба бусад гэрээт ажилтнууд нь зєвхєн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил їїргийг гїйцэтгэнэ.

12.1.9.Зууханд ачаалагдаж буй материал нь тэсрэх дэлбэрэх аюулгїй, шатах тослох зїйлс агуулаагїй, стандартын шаардлага хангасан хуурай тїїхий эд байх ёстой.

81

12.1.10.Зуухны хєргєлтийн системд усны урсгал тасалдсан тохиолдолд цахилгаан тэжээлийг найдвартай салгаж, ус дамжуулах хоолойн хаалтыг заавал хаавал зохино.

12.1.11.Зуух хазайлгах тєхєєрємжийн ажиллагааг урьдчилан шалгаж, ямарваа саад болох зїйл байхгїй їед шингэн хайлшийг гаргаж юїлэх хэрэгтэй.

12.1.12. Хориглох зїйлс:

а/Шааргын сав, шингэн хайлш юїлэх сав, шанаганд ус орсон байхыг б/Тємєрлєг хайлшийг шингэлсний дараа шаарга савны нїхийг

цэвэрлэхийг в/Зууханд хаягдал тємєр ачаалах їед тїїний ойролцоо байхыг г/Зуухны утаа сорох тєхєєрємж болон хєргєлтийн систем, гэмтэлтэй їед

тоног тєхєєрємжийг ажиллуулахыг тус тус хориглоно.

12.1.13.Зуухны амаар материал хийсний дараа ажлын цонхноос хажуу тийш зайлж цонхноос цахилгаан индукцийн зуухны шингэн хайлшийн дулааны хэмжилт хийх, дээж авах, термопарыг сугалаж авахдаа дараагийн ажилбарт бэлтгэж буй ган хайлагчдын аюулгїй ажиллагааг хангахуйц арга хэмжээг онцгой анхааралтайгаар авбал зохино.

12.1.14.Цахилгаан индукцийн зуухны ажиллагаанаас їїсэх хурц гэрэл, халуун хайлштай эд ангид тїлэгдэх бусад гэмтлээс хамгаалах арга хэмжээг їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийн дагуу хэрэгжїїлж ажиллах ёстой.

12.1.15.Зуухны хананд хайлалгїй їлдсэн тємєрлєг зїйлсийг унагаах, шаарга татах, хайлуулах зїйлсийг хутгах ажиллагааг цахилгаан гїйдлийг салгасны дараа хийх шаардлагатай.

12.1.16.Хайлуулах явцад хїчилтєрєгчєєр шингэн хайлш руу їлээлгэх явцад саатал, нэвчилт гарах, холбоос задрах тэсрэлт їїсэн хоолой задрах зэрэг шинж тэмдэг илэрмэгц хайлуулах ажиллагааг зогсоож хаалтыг хаах арга хэмжээг яаралтай авах хэрэгтэй.

12.1.17.Цахилгаан тэжээл тасалдсан їед хїчдэлийг салгаж анхааруулах санамж хуудас байрлуулбал зохино.

82

АРВАН ГУРАВ. ХӨНГӨН БЕТОН ЗАВОД

13.1. Туузан зөөгүүр

13.1.1. Туузан зєєгїїрийн ашиглалт, аюулгїй ажиллагаа, ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг їндэслэл болгон їйлдвэрийн захиргааны баталсан удирдамжийг мєрдєн ажиллана.

13.2. Алхан бутлуур

13.2.1.Алхан бутлуур нь хїлээн авах бункерээр дамжиж ирсэн шохойг 10х15 мм хэмжээтэй бутлах зориулалттай.

13.2.2.Алхан бутлуурын ашиглалт, аюулгїй ажиллагаа ЗТЇ-г энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг їндэслэл болгон їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийн дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

“Бутлуурын операторчин нь їйлдвэрлэл явуулах технологийн заавар, тоног тєхєєрємжийн ажиллах зарчим, хєдєлмєрийн аюулгїй ажиллагааны дїрмийн мэдлэгээр шалгалт єгч тэнцсэн мэргэжлийн їнэмлэхтэй байх шаардлагатай.

13.2.3.Алхан бутлуурыг ажиллуулахын ємнє ажлын тусгай хувцас бие хамгаалах хэрэгслийг бїрэн ємсєж, тоног тєхєєрємжийн бїрэн бїтэн байдал хаалт хамгаалалт, газардуулгын байдлыг шалгаж гэмтэлтэй техникийг ажиллуулахыг хориглоно.

13.2.4.Ажиллуулахдаа гэрлэн ба дохиог єгч технологийн дарааллаар ажиллуулах ёстой.

13.2.5.Їйлдвэрлэл явуулж байх хугацаандаа техникийн аюулгїй ажиллагаа, технологийн горимыг мєрдєж тээрэмд элс, шохойг дамжуулах їїрэгтэй.

13.2.6.Ажиллагааны явцад техникт эвдрэл гэмтэл гарвал удирдлагад мэдэгдэж, шаардагдах арга хэмжээг авахуулах їїрэгтэй.

13.3. Тээрэм

13.3.1.Алхан бутлуураас хїлээн авсан шохой цементийн холимогийг элс устай хольж хутган зутан бэлтгэх їїрэгтэй.

13.3.2.Ажил эхлэхийн ємнє ажлын байрны эмх цэгц гэрэлтїїлэг, газардуулга, техникийн бїрэн байдал, хаалт хамгаалалтын байдалд їзлэг шалгалт хийх ёстой.

13.3.3.Ажиллуулахаас ємнє төхөөрөмжийн бэхэлгээ, чангалгааг сайтар шалгана.

13.3.4.Дээд таг нь нээлттэй, жийрэг нь муудсан буюу цахилгаан тоноглол гэмтэлтэй їед ажиллуулахыг хориглоно.

13.3.5.Тээрмийг хєдєлгєєнд оруулахдаа урьдчилан дуут буюу гэрлэн дохиог єгєх шаардлагатай.

13.3.6.Тээрэм, тїїний иж бїрдэлд хамаарагдах тоног тєхєєрємжийг ажиллаж байхад дараахь зїйлсийг хориглоно. Їїнд:

83

а/Засвар, техникийн үйлчилгээ, бэхэлгээ чангалгаа, тохиргоо, тосолгоо хийх б/Тэрмийн эргэлдэж байгаа хэсэгт гар хїрэх, хувцсаар шїргэх в/Тоног тєхєєрємжийн хаалт хамгаалалтыг авах, єєрчлєх г/Оператор нь тээрмийг ажиллуулан хараа хяналтгїйгээр орхиж явах

13.3.7. Засвар, техникийн  үйлчилгээг энэхїї дїрмийн 5.11 дїгээр бүлгийн заалтыг їндэслэл болгон хийж гїйцэтгэнэ.

13.3.8.Тээрэмд Засвар, техникийн үйлчилгээ хийхдээ хїчдэлийг бїрэн салгаж, удирдан хуваарилах тєхєєрємжид “БЇЇ ЗАЛГА, ХЇН АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн санамж єлгєнє.

13.3.9.Тээрмээс гарах хольц, зутангийн їлдэгдэл нунтаглалтад технологийн горимын дагуу хяналт тавьж ажиллана.

13.3.10.Ажиллагааны явцад гарсан эвдрэл гэмтлийг удирдлагад мэдэгдэж, шаардагдах арга хэмжээ авахуулах ёстой.

13.3.11.Тээрмийг ажиллаж байхад доогуур нь явахыг хориглоно.

13.4. Зїсэгч машин

13.4.1.Ажиллуулахын ємнє энэхїї дїрмийн 7.5.3; 7.5.4 дугаар заалтыг мєрдлєг болгон ажиллах ёстой.

13.4.2.Тосны савны дїїргэлт, шингэн дамжуулах хоолойн нягтруулгад байнга хяналт тавин ажиллах шаардлагатай.

13.4.3.Тєхєєрємжийн бїрэн бїтэн байдалд їзлэг хийсний дараа сул ачааллаар ажиллуулж, буулгах хавчих механизмын ажиллагааг нэг бїрчлэн шалгана.

13.4.4.Зїсэгч машинд засвар техникийн үйлчилгээ хийхдээ энэхїї дїрмийн 5.11 дүгээр бүлгийн заалтыг болон  үйлдвэрийн захиргаанаас баталсан удирдамжийг мөрдлөг болгон хэрэгжїїлнэ.

13.4.5.Хєнгєн бетон эдлэлийг бэхжилт авсны дараа стандартын дагуу зїсэхдээ ХАА-г мєрдлєг болгон ажиллана.

13.4.6.Ажиллагааны явцад гарсан эвдрэл, гэмтлийг удирдлагад танилцуулж шаардагдах арга хэмжээг авахуулах ёстой.

13.5. Компрессор

13.5.1.Суурин компрессорын тоног тєхєєрємж агаар, хий дамжуулах хоолойг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглахдаа “Зуух, даралтат сав,  өргөх байгууламжийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ийн холбогдох заалтуудыг мєрдлєг болгон ажиллуулбал зохино.

13.5.2.Засвар, техникийн  үйлчилгээг энэхїї дїрмийн 5.11; газардуулгыг 5.18; гэрэлтїїлгийг 5.19; цахилгаан хангамжийг 5.15 дугаар бүлгийн заалтуудыг їндэслэн хийж гїйцэтгэнэ.

13.5.3.Ажиллагааны явцад хийн даралтыг 8 ата-с хэтрїїлэхгїйгээр тосны тївшин, хєргєлтийн системийг їйлдвэрлэгчийн техникийн паспортад заасан хэмжээг чанд баримтлан ажиллана.

84

13.5.4.Хийн даралт хїрэхгїй бол нєєц компрессорыг ажиллуулах ба ажиллагааны явцыг “Ажлын байрны тодорхойлолт”-д заасан хэм хэмжээг мєрдєн ажиллах ёстой.

13.6. Өндөрлөсөн талбай буюу Платформ

13.6.1.Тєхєєрємжийг бэлтгэн нийлїїлэгч заводын заавар їйлдвэрийн захиргаанаас боловсруулсан удирдамжийн дагуу ажиллуулна.

13.6.2.Ажиллагааны їед:

а/Ажил эхлэхийн ємнє техникийн бїрэн бїтэн байдал, гэрэлтїїлэг, газардуулга, хаалт хамгаалалт

б/Шингэн дамжуулах хоолойн нягтруулга в/Зам тємрийн орчны цэвэрлэгээ г/Пласформоор зєєж буй бетон хольцтой тэргэнцэрийг бэлтгэн

нийлїїлэгч заводын техникийн паспортад заасан хурдаас хэтрїїлэхгїй байх д/Тємєр замаас тэргэнцэр мултарч гарах, хэвнээс хольц хальж

асгарахгїй байх зэрэгт хяналт тавин ажиллана.

13.6.3. Засвар, техникийн  үйлчилгээг графикийн дагуу хийхдээ 5.11 дүгээр бүлгийн заалтуудын дагуу хийж гїйцэтгэнэ.

13.6.4.Ажиллагааны їед хориглох зүйлс:

а/Тєхєєрємжийн ажиллагааны їед засвар, техникийн үйлчилгээ хийх б/Цахилгаан тэжээлийг салгалгїйгээр тєхєєрємжид тохируулга хийх в/Операторчны хажууд гадны хїн байлгах г/Гэрлэн ба дуут дохио єгєлгїйгээр ажиллуулахыг

13.7. Гїїрэн кран

13.7.1.Гїїрэн краны ашиглалт аюулгїй ажиллагааг “Їйлдвэр албан газар байгууллагын єргєх байгууламжийн ашиглалт аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийг мєрдлєг болгон ажиллана.

13.7.2.Гїїрэн кранаар ачаа єргєх буулгах ажиллагааг Дэд бїтцийн сайдын 1998 оны 88 тоот тушаалыг їндэслэн оосорлогч-дохиочныг їйлдвэрийн захиргааны тушаалаар мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны шалгалт єгч тэнцсэн хїнийг томилон ажиллуулна.

13.8. Давхарлагч машин

13.8.1.Хагас боловсруулсан эдлэхїїнийг норм дїрэм стандарт, техникийн нєхцлийн дагуу давхарлан хураах журмыг баримтална.

13.8.2.Ажиллуулахын ємнє техникийн бїрэн бїтэн байдал, єнгє їзэмж, гэрэлтїїлэг, газардуулга, тосны саван дахь гидро шингэний тївшингийн дїїргэлт, мод тємєрлєг зїйлс хавчуулагдсан эсэхийг шалгах хэрэгтэй.

13.8.3.Хориглох зїйлс:

а/Давхарлагчийг ажиллаж байхад тєхєєрємжийн доогуур явах б/Хавчаар хавчихад хєлєєр тулах в/Ажиллаж байхад засвар, техникийн үйлчилгээ хийх г/Хїчдэлийг салгалгїйгээр тохиргоо хийх

85

д/Тєхєєрємжийг гадны хїнээр ажиллуулах, оролдох бололцоо олгох е/Ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагїй ажил їїрэг гїйцэтгэх ё/Ажлын дараа хїчдэлийг салгахгїй орхих, тєхєєрємжийн цэвэрлэгээг

бїрэн гїйцэд хийхгїй байх ж/Ажиллагааны явцад тохиолдсон эвдрэл гэмтлийг удирдлагад

мэдээлэхгїй байх

13.9. Бетон хольц зуурагч

13.9.1.Зуурагч нь зутан холимог барьцалдуулагчийг хєнгєн цагааны нунтаг, устай зууран бетон хольц бэлтгэх зориулалттай.

13.9.2.Ажиллуулахын ємнє техникийн бїрэн бїтэн байдал, хаалт хамгаалалт, газардуулга, гэрэлтїїлэг, цахилгаан хангамжийн байдлыг шалгана.

13.9.3.Зуурмагаа зуурахын ємнє операторчин гэрлэн ба дуут дохио єгч зуурагчийн хавхлагыг онгойлгон хэвэнд асгахдаа аюулгїй ажиллагааг ханган ажиллана.

13.9.4.Операторчны хажууд гадны хїн байлгах, хїчдэлийг салгалгїйгээр засвар, техникийн үйлчилгээ хийхийг хориглоно.

13.10. Цемент, зутан дамжуулах тєхєєрємж

13.10.1.Вакумжсан савтай цемент шохойн хольц зутанг 0.5 МПа-с багагїй даралттайгаар нєєцийн бункерт дамжуулахдаа битїїмжлэл даралтыг техникийн паспортад заагдсан хэмжээнээс хэтрїїлэхгїй байх.

13.10.2.Резервуарыг зутан хольцоор дїїргэж, хаалгыг хааж, хийн шугамын хаалтыг онгойлгон нєєцийн санд (зутан хольцоо) єгєхдєє технологийн горимыг чанд баримтлах ёстой.

13.10.3.ЗТЇ-г дїрмийн 5.11; газардуулгыг 5.18; гэрэлтїїлэг болон цахилгаан хангамжийг 5.19, 5.15 дугаар бүлгийн заалтуудыг їндэслэн аюулгїй ажиллагааг мєрдлєг болгон ажиллана.

13.11. Грейферт хутгуур

13.11.1.“Ачаа єргєх краныг тєхєєрємжлєх, аюулгїй ашиглах дїрэм”-д заасныг їндэслэн грейферт хутгуурын аюулгїй ажиллагаа хариуцагчаар холбогдох мэргэжлийн ИТАжилтныг байгууллагын даргын тушаалаар томилон ажиллуулах ёстой.

13.11.2.Грейферт хутгуурын бїрэн бїтэн байдлыг хариуцагчаар томилогдсон ИТА-ны овог нэр, албан тушаал, гарын їсэг, тушаалын дугаарыг техникийн паспортад бичнэ.

13.11.3. Грейферт хутгуурын техникийн бїрэн бїтэн байдлыг тушаалаар батлагдсан ИТА бїрэн хариуцана.

13.11.4.Ажил эхлэхийн ємнє операторчин /мэргэжлийн їнэмлэхтэй, аюулгїй ажиллагааны дїрмийн шалгалт єгч тэнцсэн/ ачаа єргєх механизм, цахилгаан тоноглол, газардуулга, сааруул (тормоз) гэрлэн ба дуут дохиог болон элсийг бункерт ачаалан шалгах ба (хутгуур) шанагыг газраас нэг метрээс багагїй тївшинд байрлуулан гэмтэл илэрвэл холбогдох албан тушаалтанд мэдэгдэн шаардагдах арга хэмжээ авахуулж байх.

86

13.11.5. Грейферт хутгуурын аюулгүй ажиллагааны зааварчлагыг операторчинд єгєхдєє:

а/Ажлын бїсэд хїн, машин байлгаж болохгїйг б/Ажлын зайлшгїй шаардлагаар тээврийн хэрэгсэлд элсийг ачих їед

машины бїхээгт хїн байлгахгїйг в/Грейферт хутгуураар хїмїїс єргєх ажил хийлгэх буюу ачаалалтай

орхиж болохгїйг г/Завсарлага, їдийн амралт, ажлын дараа грейферт хутгуурын бїхээгийг

заавал тїгжиж, цахилгаан тэжээлийг салгахын зайлшгїйг, д/Ажиллаж байхад элс дамжуулах хїлээн авах шїїр (решетка)-эн

дээгїїр хїн, машин явуулж болохгїйг анхааруулан зааварчлагын дэвтэрт тэмдэглэж байх ёстой.

13.11.6.Операторчин, їйлдвэрийн захиргаанаас баталсан Ажлын Байрны Тодорхойлолт (АБТ)-д заасан ажлыг хийж гїйцэтгэх ёстой.

13.12. Автоклав

13.12.1.Автоклавын ажиллагааны горим, аюулгїй ажиллагаа (АА)-ны дїрмийг ажлын байранд дараах зїйлсийг оруулж їзэгдэхїйц газар байрлуулах.

а/АА-ны дїрмийг мєрдєж ажиллах автоклавын бїртгэлийн дугаар зориулалт

б/Ажиллаж байгаа автоклав, даралтат саванд хяналт тавьж ажиллах ажилчдын эрх їїрэг

в/Автоклав, тїїнд хамаарах тоног тєхєєрємжийн техникийн бїрэн бїтэн байдал (ТБББ)-ыг шалгах журам

г/Арматур, хамгаалах тєхєєрємж, автомат хаалт, дохиоллын хэрэгслийг шалгах арга, хугацаа, журам

д/Автоклавыг ажиллуулах зогсоох дараалал е/Автоклавт ЗТЇ хийх, засварт оруулахад аюулгїй ажиллагааны талаар

авах арга хэмжээ ё/Аваари устгах їед ажилчдын гїйцэтгэх ажил їїрэг ж/Автоклавыг халаах хєргєхєд тавигдах зєвшєєрєгдєх хурд, хугацаа,

хяналт тавих арга хэлбэр зэргийг хамруулна.

13.12.2.Бэлэн болон хагас боловсруулсан бїтээгдэхїїнийг 5-12 ата даралтаар бэхжїїлж, эдлэлийг техникийн нєхцєл стандартын шаардлагад нийцсэн бат бэхийн зохих хэмжээнд хїргэх ёстой.

13.12.3.Ажиллуулахын ємнє автоклавын доторхи цэвэрлэгээ, уурын даралт, зам цариг дээрх тэргэнцэрийн байрлал техникийн бїрэн бїтэн байдал , газардуулга, хаалт хамгаалалт зэргийг шалг,ан гэмтэл саатал илрэхгїй бол технологийн дарааллаар ажиллуулна. Їїнд:

а/Тэргэнцэрт ачаалагдсан бїтээгдэхїїнийг (автоклавт) татан оруулж хавхлага, тагийг хааж жийргэвчид уур єгєх даралтыг горимд хїргэж хаалтыг хааж технологийн дарааллаар

б/Даралтыг ажиллуулах технологийн дарааллаар єсгєж бууруулах в/Уурын зангилгаа буюу уураар хангах, хуваарилах узелийн бїх хавхлага

шугамыг хянаж, даралтын заалтыг єдєр бїр, цагаар хэмжиж хєтлєнє.

13.12.4.Автоклавын ажиллагааны їед ойролцоо нь тєрєл бїрийн гагнуурын ажил, байгууламжийн суурийг доргиох аливаа їйлдэл хийх, уур, дулааны зангилгаанд

87

дулааны инженер, операторчноос єєр хїн орох, ажлын байрны тодорхойлолтод заагдаагїй ажил їїрэг гїйцэтгэхийг хориглоно.

13.12.5.Хэвэнд цутгасан бетон зуурмагийг технологийн дагуу тодорхой хэмжээний бат бэхийг авсны дараа хэв хашлага /борт/-ыг сугалан, хав хашмалын улан дээр бортыг ажлын бэлэн байдалд стандарт техникийн нєхцлийн дагуу АА-ны шаардлагад нийцїїлж ажиллана.

13.12.6.Ажиллуулахын ємнє ТБББ, хаалт хамгаалалт, газардуулга (удирдах тєв, хавчаар, шингэн дамжуулах шугам) зэргийг шалгах, гэрлэн ба дуут дохиог єгєх ёстой.

13.12.7.Засвар, техникийн  үйлчилгээ хийх, эрчим хїч тасрах їед энэхїї дїрмийн 5.15.4 дїгээр заалтыг мєрдлєг болгон ажиллана.

13.12.8.Гэрлэн ба дуут дохио єгч борт сугалах їйл ажиллагааг явуулна.

13.12.9.Операторчин нь борт сугалах їед хавчаар гїйцэд хавчигдсан, хэвэнд цутгасан бетон хольц техникийн нєхцєл стандартаар анхны бэхжилт авсан эсэхийг шалгаж, аюулгүй ажиллагааг ханган анхаарал болгоомжтойгоор бортыг сугалан анхны байрлалд аваачих ёстой.

13.12.10.Ажиллагааны явцад ажлын байранд операторчноос єєр хїн байлгахыг хориглоно.

13.12.11.Ажлын дараа борт сугалагчийг анхны байрлалд аваачиж хїчдэлийг салгаж ажлын байрыг цэвэрлэнэ.

АРВАН ДӨРӨВ. ХӨӨСӨН ПЕРЛИТИЙН ҮЙЛДВЭР

14.1.Хєєсєн перлитийн їйлдвэрийн тїїхий эдийг олборлох, їйлдвэр, цехийг шинээр барьж байгуулах, єргєтгєл шинэчлэл хийх, шинээр барилга байгууламжийг ашиглалтанд оруулахдаа Монгол улсын “Барилгын Тухай” хуулийн холбогдох заалтын шаардлагыг хангасан байх ёстой.

14.2.Шинээр ажилд орж буй ажилтан нь эмнэлгийн їзлэгт орж эрїїл мэндийн хувьд тэнцсэн байхын дээр Монгол Улсын “Хєдєлмєрийн тухай” хуулийн дагуу шаардагдах баримт материалыг бїрдїїлж єгсєн байвал зохино.

14.3.Шинээр ажилд орогсод нь їйлдвэрийн дотоод дїрэм журамтай танилцаж, хєдєлмєрийн гэрээ байгуулан зєвхєн ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил

88

їїргийг гїйцэтгэнэ. Аюулгїй ажиллагааны зааварчлагыг энэхїї дїрмийн 5.1.4 дїгээр заалтын дагуу єгєх шаардлагатай.

14.4.Їйлдвэрийн тоног тєхєєрємжийн жинхэнэ туслах машинч, технологийн дамжлагын бусад ажилтнууд нь зохих сургалтын дамжаанд суралцсан мэргэжлийн їнэмлэхтэй байна.

14.5. 1000В хїртэлх хїчдэлтэй машин тєхєєрємжийн машинч, операторчид цахилгааны аюулгїй ажиллагааны дїрэм (ЦААД)-д тусгагдсан III-аас, туслах машинч, засварчид нь II-оос доошгїй мэргэжлийн зэрэгтэй байна.

14.6.Їйлдвэрийн машин механизм тоног тєхєєрємж нь эвдрэл гэмтэлгїй хэвийн ажиллагаатай байхаас гадна дохиолол, хэт ачаалалаас хамгаалах, хянан хэмжих болон галын багаж хэрэгсэл, шатаах зууханд єгєх шингэрїїлсэн шатдаг хий нь технологийн горимын дагуу зєвшєєрєгдсєн хэмжээнээс хэтрэхгїй байхаар тохируулагдсан автомат тєхєєрємжєєр тоноглогдсон гэрэл дуут дохионы техникийн бїрэн бїтэн байдал хэвийн, харанхуй їед сайтар гэрэлтїїлэгдсэн байвал зохино.

14.7.Бїрэн бус, эвдрэл гэмтэлтэй, хэвийн бус ажиллагаатай техник тєхєєрємжийг ажиллуулахыг хориглоно.

14.8.Машин, тоног тєхєєрємжийн цахилгаан дулааны эрчим хїч, шингэрїїлсэн шатдаг хийн хангамж гэнэт тасарсан їед тэжээлийн хэлхээ, шугамыг таслах буюу удирдлагын аппарат хэрэгсэл, залгуурыг “ЗОГС” байрлалд даруйхан шилжїїлбэл зохино.

14.9.Шингэрїїлсэн шатдаг хийг ашиглах, тээвэрлэх, хадгалах “Аюулгїй ажиллагааны дїрэм”-ийн шаардлага нєхцлийг мєрдлєг болгон ажиллах ба перлитийн тїїхий эдийг шатааж хєєлгєх хэвтээ болон босоо байрлалтай зуухны ажиллагааны горимыг дараахь хїснэгтэнд зааснаас хэтрїїлж болохгїй.

I. Хэвтээ байрлалынх

• Халаах температурын хязгаар, 0 С 1250 0 С

• Хамгийн єндєр температуртай бїсийн урт, мм 200 – 250

• Єгєгдсєн температур хїртэл халаах хамгийн бага хугацаа, мин 30 – 60

• Доргилтын давтамж, Гц 10 – 20

• Хэлбэлзлийн далайц, мм 1 – 5

• Хєдєлгїїрийн эргэлтийн давтамж С -1 (эрг/мин) 25/3-5(500-3000)

• Материалын хєдєлгєєний хурд, м/с 0.03 – 0.09

II. Босоо байрлалынх

• Халаах температур, 0 С 1200 хїртэл

• Хийн зарцуулалт, м 3 /цаг 2 – 4

• Шаталтад зарцуулах агаарын хэмжээ, м 3 /цаг 20 – 50

89

• Зуухан дахь хийн хурд, м/с 5.5 – 6.0

• Шатаалтын ємнєх хийн даралт, Па 3000 хїртэл

• Шатаалтын ємнєх агаарын даралт, Па 150 хїртэл

• Єгєгдсєн температур хїртэл халаах хугацаа, мин 6-8

14.10.Хєєсєн перлит їйлдвэрлэхэд хэрэглэгдэх перлитийн тїїхий эдэд тавигдах техникийн шаардлага нь MNS 5608:2006, MNS 5609:2006 дугаар бїхий Монгол улсын стандартад бїрэн нийцсэн байх ёстой.

14.11.Перлитийн тїїхий эдийг вагон, автомашинд ачихад норохоос хамгаалж бїтээх зэрэг арга хэмжээг авах ба дамжлагын ажилчид тоос шорооноос хамгаалсан хошуувч хэрэглэх ёстой.

14.12.Ажилчин бїр ажил эхлэхийн ємнє машин тоног тєхєєрємжийн аюулгїй ажиллагаа болон мєн тэдгээрийг ажиллуулахдаа дїрмийн 5.1.11, 5.1.13 дугаар заалтыг мєрдлєг болгон ажиллана.

14.13.Їйлдвэрийн машин, тоног тєхєєрємжийн ажиллах зарчим, гэрлэн ба дуут дохионы учир утгыг тайлбарласан бїдїївч, хїснэгт санамжийг дїрмийн 5.1.14 дүгээр заалтын дагуу хэрэглэбэл зохино.

14.14.Перлитийн тїїхий эдийг хацарт ба алхан бутлуураар бутлах, шанагат аягат элеватор, шигших тєхєєрємж, туузан дамжуулгын хэвийн ажиллагаа, засвар техникийн  үйлчилгээг дїрмийн 5.11 дүгээр бүлгийн заалтад нийцїїлэн їйлдвэрийн захиргаанаас батласан удирдамжийг мєрдлєг болгон ажиллана.

14.15.Ажиллагсад нь їйлдвэрийн машин механизм, тоног тєхєєрємж, цахилгаан дулааны эрчим хїч, хийн хангамжийн гэмтэл саатал, гал тїймэр, байгалийн бусад хїчин зїйлээс їйлдвэрлэлд хор хєнєєл учруулж болзошгїй осол илэрвэл тэдгээрийг арилгахад шаардагдах арга хэмжээ авахын зэрэгцээ, удирдлагадаа яаралтай мэдэгдэх їїрэгтэй.

14.16.Ажлын байр зам гармыг чєлєєтэй байлгах ажлыг дїрмийн 5.1.18 дугаар заалтад нийцїїлж зохион байгуулна.

14.17.Машин тєхєєрємжийн эргэлдэх хєдєлгєєнт хэсгийн хаалт хамгаалалтыг дїрмийн 5.1.25, їйлдвэрлэлийн явцад хуримтлагдах тоос шороо, хорт хийн нєлєєллийг арилгах, гал тїймрээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг дїрмийн 5.1.27- 5.1.28 дугаар заалтад нийцїїлэн їйлдвэрийн захиргаанаас батлаж мєрдїїлнэ.

14.18.Їйлдвэрийн онцлог байдалд тохирсон “АВААРИ УСТГАХ” тєлєвлєгєєг боловсруулан мєрдєн ажиллана.

14.19.Засварын ажлыг 5.11 дүгээр бүлгийн заалт, туузан дамжуулгын ажиллагааг 5.14.1–5.14.5 дугаар заалтад нийцїїлэн їйлдвэрийн захиргаанаас батласан удирдамжийн дагуу зохион байгуулна.

14.20.Цахилгаан хангамжийг 5.15, трансформаторын дэд станц хуваарилах байгууламжийг 5.16, цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабель шугамыг 5.17, газардуулгын хамгаалалтыг 5.18, їйлдвэрийн гэрэлтїїлгийг 5.19, тэжээлийн кабелийг 5.20, харилцаа холбоог 5.21, эрїїл ахуйн шаардлагыг 5.22, ариун цэвэр ахуйн болон їйлдвэрлэл їйлчилгээний байрыг 5.23, 5.24, эмнэлгийн тусламжийг 5.25, усан

90

хангамжийг 5.26 дугаар бүлгийн заалтуудад нийцїїлэн єєрийн їйлдвэрийн онцлог байдалд уялдуулан боловсруулж мєрдїїлнэ.

14.21.Шатаах зуухан дээр ажиллагсад нь тїлэгдэлтээс хамгаалах болон бие хамгаалах хувцас, нїдний шил хэрэглэх ба шаталтын явцыг тонгойн харж ажиглахгїй ба харин урт иштэй зориулалтын тольт саваа шилбїїр ашиглаж, технологийн горимын дагуу тїїхий эдийг шатааж хєєлгєх ажиллагааг зохицуулан явуулна.

14.22.Перлитэн хєнгєн блок їйлдвэрлэх ажиллагааг энэхїї дїрмийн 13.1-13.12 дугаар бүлгийн заалтын дагуу буюу хєнгєн бетон блок їйлдвэрлэх технологитой нэгэн адил горимыг баримтлан ажиллана.

14.23.Ээлж бїрийд тоног тєхєєрємжийн бїрэн бїтэн байдал їйлдвэрийн хэвийн ажиллагааны талаар ээлж хїлээлцэх дэвтэрт тодорхой бичиж хїлээлцэнэ.

АРВАН ТАВ. ЭРДЭС БЕТОНЫ ҮЙЛДВЭР

15.1.Үйлдвэрлэлийн түүхий эдийг олборлох, цехийг шинээр барьж байгуулах, өргөтгөл шинэтгэл хийх, тоног төхөөрөмжийн цахилгаанчид операторыг ажилд авахдаа энэхүү дүрмийн 14.1-14.5 дугаар заалтыг баримтлан ажиллах ёстой.

15.2.Үйлдвэрийн машин механизм, тоног төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдал, ашиглалтын хэвийн ажиллагааг дүрмийн 13.2.3-13.2.5 дугаар заалтын холбогдох заалтад нийцүүлэн зохион байгуулах ажлыг  үйлдвэрийн захиргаанаас батлаж хэрэгжүүлэх удирдамжийн дагуу гүйцэтгэнэ.

15.3.Ажлын байр, зам гарцыг чөлөөтэй байлгах, болзошгүй ослын  үед авах арга хэмжээг дүрмийн 5.1.18 дугаар заалтыг үндэслэн авах хэрэгтэй.

15.4.Шохой зутангийн тээрмийн эргэлдэх хөдөлгөөний хэсгийг хаалт хамгаалалтгүйгээр ажиллуулахыг хориглоно.

91

15.5.Шохой, зутангийн тээрмийг ажиллуулахын өмнө гэрлэн ба дуут дохио өгч, ачаалах хоолойгоор материал асгарч эсэхийг болон машин төхөөрөмжийн техникийн бүрэн бүтэн байдлыг нэг бүрчлэн шалгах ёстой.

15.6.Тээрмийг ажиллаж байгаа үед нь ЗТҮ хийх, доогуур нь шургах, хашлагыг шүргэхийг хориглоно.

15.7.Тээрмийн ойролцоох ажлын талбай, хашлага, цахилгаан тэжээл хуваарилах, түүхий эд дамжуулах байгууламжийн орчин болон ажлын талбайг байнга цэвэрхэн байлгах ёстой бөгөөд, асгарсан зутан дээгүүр явахад хальтрахаас урьдчилан сэргийлэхтэй холбогдсон иж бүрэн арга хэмжээг авсан байх ёстой.

15.8. 1,5метрээс дээш  өндөрт ажиллахдаа  өндрийн хамгаалах бүс, бие хамгаалах хэрэгслийг бүрэн хэрэглэн шат, гарц, хашлага, талбайгүй газарт, зориулалтын шат вандан ашигласан байвал зохино.

15.9.Машин тоног төхөөрөмжийн ажиллах зарчим, гэрлэн ба дуут дохионы учир утгыг тайлбарласан зураг, бүдүүвч, хүснэгт санамжийг дүрмийн 5.1.14 дүгээр заалтын дагуу мөрдөн хэрэглэнэ.

15.10.Автоклавын энэ дүрмийн 13.12.1 дүгээр заалтын дагуу ажлын байранд байрлуулах хэрэгтэй.

15.11.Машин тоног төхөөрөмжийн цахилгаан, дулааны эрчим хүч гэнэт тасарсан  үед дүрмийн 5.6.4 дүгээр заалтын дагуу тэжээлийн шугам хэлхээг салгах удирдлагын аппарат хэрэгсэл залгуурыг “ЗОГС” байрлалд даруйхан шилжүүлбэл зохино.

15.12.Бүх төрлийн засварын ажилд энэхүү дүрмийн 5.11 дүгээр бүлгийн заалтын шаардлагад нийцүүлэн  үйлдвэрийн захиргаанаас батласан удирдамжийг мөрдлөг болгон ажиллана.

15.13.Тээрэмд доторлогоо хийх, дүүргэгч материал болон дотор хуяг солих, тэдгээрийн бусад холбогдох агрегат зангилгаанд ЗТҮ хийхдээ дүрмийн 6.1.2, 6.1.8, 6.2.1 дүгээр заалтын дагуу мэргэжлийн  үнэмлэхтэй, аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангаж, шалгалт өгч тэнцсэн хүмүүсээр хийлгэнэ.

15.14.Үйлдвэрийн машин тоног төхөөрөмжинд ЗТҮ хийхдээ хүчдэлийг бүрэн салгаж, тохиолдлоор буюу гадны нөлөөллөөр дахин залгагдахгүй байх нөхцлийг бүрдүүлж, удирдах залгуур самбарт харуул хамгаалалт тавьж “БҮҮ ЗАЛГА, ХҮН АЖИЛЛАЖ БАЙНА” гэсэн санамж өлгөж байрлуулна.

15.15.Тээрмийн дотор хуяг солих, бусад үйлчилгээ хийхдээ 36в, чийгтэй буюу цахилгааны аюултай байранд 12в-оос ихгүй зөөврийн гэрэлтүүлэгч хэрэглэнэ.

15.16.Ажил эхлэхийн  өмнө ажлын байрны гэрэлтүүлгийг 5.19, тоног төхөөрөмжийн эргэлдэх хэсгийн хаалт хамгаалалтыг 5.11 дүгээр бүлгийн заалт, гэрлэн ба дуут дохиог 5.1.13-5.1.14 дүгээр заалт, даралтат сав, уурын болон усан халаалтын зуух, ачаа өргөх кран, дулааны тоног төхөөрөмжийг байрлуулах, тоноглох, ашиглах үед “Даралтат сав, зуух, өргөх байгууламжийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм”, цахилгаан хангамжийг 5.15 трасформаторын дэд станц хуваарилах байгууламжийг 5.16 дугаар бүлгийн заалт, цахилгаан дамжуулах агаарын ба кабелийн шугамыг 5.17.1-5.17.8 дугаар заалт, газардуулгын хамгаалалтыг 5.18,  үйлдвэрийн гэрэлтүүлгийг 5.19, тэжээлийн кабелийг 5.20, ажилчдын ахуйн байрны хангамжийг

92

5:23, 5.24 дүгээр бүлгийн заалтад тус тус нийцүүлэн ажиллуулах талаар зохион байгуулалтын арга хэмжээг авч ажиллана.

АРВАН ЗУРГАА. ХӨӨСӨН БЕТОН ГУЛДМАЙН ҮЙЛДВЭР

16.1.Үйлдвэрлэлийг  өргөтгөх, шинээр барьж байгуулахад болон тоног төхөөрөмжийн операторчдыг ажилд авахдаа энэхүү дүрмийн 15.1 дүгээр заалтыг баримтлан ажиллавал зохино.

16.2.Машин тоног төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг дүрмийн 13.2.3-13.2.5 дугаар заалтад нийцүүлэн хэрэгжүүлэх ажлыг  үйлдвэрийн захиргаанаас батласан удирдамжийн дагуу гүйцэтгэнэ.

16.3.Цемент тээвэрлэгч /цементовоз/-ээр ирсэн цементийг хадгалах, бункерт шахахдаа шланги хоолойн бүрэн бүтэн байдал, бэхэлгээний холболтыг тогтмол шалган үзэж байх хэрэгтэй.

16.4.Бункерт элсийг, зуурагч тэвшний хөдөлгөөн бүрэн зогссон  үед хийж ачаалах ба төхөөрөмжийн ажиллагааны үед дор нь зогсоохыг хориглоно.

93

16.5.Машин төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдал хаалт хамгаалалт, татуурга туузан дамжуулга, тэвшний замын хэвийн ажиллагаа, цахилгаан хангамж, түүхий эдийн өгөлт, хуваарилалт, түгээлт зэргийг байнга шалгаж байх хэрэгтэй.

16.6.Хөөс  үүсгэгч уусмалыг усны саванд холих ажиллагааг анхаарал болгоомжтой гүйцэтгэж  үсчүүлэхгүйн дээр уусмалыг шахуургаар шахахдаа яндан хоолойн хаалтыг сайтар шалгаж, холигч тогооны тагийг бүрэн тагласан байх ёстой.

16.7.Шугаман дээрх хэмжих хэрэгслийн заалтыг байнга хянаж, жигнэх тугнуурын ажиллагааг зөвөөр тохируулна.

16.8.Даралтат сав, уурын болон усан халаалтын зуух, ачаа өргөгч кран, болон дулааны тоног төхөөрөмжийг байрлуулах, тоноглох, ашиглах үед “Даралтат сав, зуух, өргөх байгууламжийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ийн холбогдох заалтыг чанд мөрдөн ажиллавал зохино.

16.9.Компрессорын  үйлчилгээг графикт хугацаанд нь тогтмол чанартай хийж гүйцэтгэн,  үйлдвэрлэгч заводоос батласан техникийн тодорхойлолтод зааснаар даралт, залгаасны холболтын битүүмжлэлийг тохируулах ёстой.

16.10.Зуурмаг дамжуулах хоолой (шланги)-ны бөглөрөлтийг арилган цэвэрлэхээс гадна холболтыг нарийвчлан шалгаж уусмал гоожихооргүй байдал битүүмжлэлийг хангасан байх шаардлагатай.

16.11.Зуурмаг шахах ажиллагааг хэвийн зөвшөөрөгдөх хэмжээнд гүйцэтгэн даралтыг огцом нэмэгдүүлэхгүйгээр жигд явуулах горимыг баримталбал зохино.

16.12.Бүтээгдэхүүний хэвийг задлаж, угсрахдаа,  өргөх төхөөрөмжийн даацанд тохируулан дэгээний байрлал, ачааны түгжээг заавал шалгаж, эгц  өөд нь  өргөж савлуулахгүйгээр байрлуулна.

16.13.Тоног төхөөрөмжийг ажиллуулахын  өмнө хамгаалах хэрэгслийг бүрэн хэрэглэж гэрлэн ба дуут дохиог  өгч, цахилгаан хангамж, газардуулга, гэрэлтүүлэг, ахуйн байрыг дүрмийн 15.16 дугаар заалтанд заасны дагуу ажиллуулах арга хэмжээг үйлдвэрийн захиргаанаас батласан удирдамжийн дагуу гүйцэтгэнэ.