Download - Biologi 10
![Page 1: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/1.jpg)
Цэцэгт ургамлын биеэр бодис дамжих
Хамрах хүрээ: 10 анги
“Жигүүр” цогцолбор сургуулийн биологийн багш Б.Цогзолмаа
![Page 2: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/2.jpg)
Өмнөх мэдлэгээ сэргээн санах
Амьтан ба хүний биеийн дотуур бодис хэрхэн шилжин хөдөлдөг вэ?
Цусны үндсэн бүрэлдэхүүнийг нэрлэ?
Цусны улаан эс ямар үүрэгтэй вэ?
![Page 3: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/3.jpg)
Зорилго:
Цэцэгт ургамлын биеэр бодис дамжихад чухал үүрэгтэй эрхтэнийг танин мэдэх
Ус түүнд ууссан эрдэс бодис ургамлын аль хэсгээр хэрхэн дамждагийг туршилтаар илрүүлэх
![Page 4: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/4.jpg)
Ажиглалт 1
Усан цэцгийн ишийг эозин хэмээх будагч уусмалтай хуруу шилэнд хийж хонуулсан.
Ургамлын үндэс, иш, навчны өөрчлөлтийг ажиглаад дүгнэлт гаргаарай.
![Page 5: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/5.jpg)
Ажиглалт 2 Гурван хуруу шилэнд тэнцүү хэмжээний ус хийж
түвшинийг нь зурж тэмдэглэнэ. Үүний дараа 2 хуруу шилтэй ус руу бага зэрэг тос нэмээд тэдгээрийн аль нэгэнд нь тасалгааны ургамлын навчтай мөчир байрлуулна. Нэг хоногийн дараа 3 хуруу шилтэй усны түвшинд гарсан өөрчлөлтийг тэмдэглээд зураасны хооронд дахь зайг хэмжих аргаар ууршсан усыг харьцуулна.
Дүгнэлт гаргаарай.
![Page 6: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/6.jpg)
Туршилт 1 Анхаарах зүйл: Зүсэлт хийх үед
хурц хутга хэрэглэхдээ болгоомтой байгаарай.
Ажлын явц:Усан цэцгийн ишийг эозин хэмээх будагч
уусмалтай хуруу шилэнд хийж хонуулна. Ишийг маш нимгэн хөндлөн огтлол хийгээд микроскопоор харж аль хэсгээр уусмал дамжсаныг тогтооно уу?
Дүгнэлт гаргаарай.
![Page 7: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/7.jpg)
Будагч бодис нь ургамлын үндэс, иш, навчны дамжуулах багцаар дамжин зөөгджээ.
Ажиглалт 1 дүгнэлт
![Page 8: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/8.jpg)
Ажиглалт 2 дүгнэлт
Ургамлын иш навчаар ус уурших үзэгдлийг транспираци гэнэ.
Гадаргаас ус уурших үзэгдлийг эвапораци гэнэ.
![Page 9: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/9.jpg)
Туршилтын дүгнэлт
Ургамлын ус түүнд ууссан эрдэс бодис модлогийн гуурсаар өгсөх чиглэлд дамжина
Фотосинтезээр навчинд үүссэн шим бодис долонгийн шигшүүрт гуурсаар уруудах чиглэлд дамжин бусад эрхтэнд хүрнэ.
Модлогийн гуурс ба долонгийн шигшүүрт гуурс нийлж дамжуулах багцыг үүсгэнэ.
![Page 10: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/10.jpg)
Даалгавар 1-р баг:
Дамжуулах тогтолцоо гэж юу вэ?
Ишний дамжуулах багцыг зурж тайлбарла
2-р баг:
Дамжуулах багц гэж юу вэ?
Ургамлын биеэр бодис дамжихад үндэс ямар үүрэгтэй вэ?
3-р баг:
Модлог ба долон ямар бүтэцтэй вэ?
Ургамлын навчны амсар ямар үүрэгтэй вэ?
4-р баг:
Транспираци гэж юу вэ?
Ууршилтын хэмжээг юугаар хэрхэн тогтоох вэ?
![Page 11: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/11.jpg)
Үндэс, иш, навч гэсэн 3 эрхтэн хоорондоо холбогдож дамжуулах тогтолцоо үүсгэдэг.
Модлогийн бүтэц:
Модлогийн гуурснууд лигнин гэж нэрлэгдэх бодисоос бүтсэн зузаан бат бөх бүхий уртсаж сунасан, сийвэнгүй үхсэн эсүүдээс бүтдэг
Долонгийн бүтэц:
Долонгийн шигшүүрт хоолой нь нимгэн ханатай, бөөмгүй боловч сийвэн бүхий амьд эсээс бүтсэн байдаг
![Page 12: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/12.jpg)
Ургамлын навчны амсар өдөр нээлттэй, шөнө хаалттай байдаг. Ус өдрийн цагт ургамлын эсээс, эс хоорондын зайд шилжин улмаар амсрын доод хөндийгөөр дамжин гадагш ууршдаг. Ургамлын зүйлээс хамаарч навчны амсрын тоо харилцан адилгүй байх ба навчны 1мм кв талбайд дунджаар 1-60,000 ширхэг байна. Амсрын сүвийн диаметр 3-12 мкм байх ба амсар ихэвчлэн навчны доод гадаргад байрлана.
![Page 13: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/13.jpg)
Ууршилтын хэмжээг транспирацын эрчмээр тодорхойлно.
Транспирацын эрчим гэдэг нь навчны нэгж гадаргуугаас / дм2/ нэгж хугацаанд / цаг / уурших усны хэмжээг /г / хэлнэ.
![Page 14: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/14.jpg)
Дүгнэлт
Цэцэгт ургамлын биеэр бодис дамжихад ямар ямар эрхтэн оролцох вэ?
Усны ууршилтын хэмжээг хэрхэн тодорхойлох вэ?
![Page 15: Biologi 10](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022012321/55c78290bb61eb501b8b45bd/html5/thumbnails/15.jpg)
Гэрийн даалгавар
Туршилт ажиглалтын хугацаанд хийсэн хэмжилтийг харьцуулан, график зурж зохих дүгнэлт хийгээрэй.
Хуудас - 62 даалгавар дасгалыг ажиллаарай