![Page 1: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/1.jpg)
Boreale skogar
Elg, småvilt, og romlege prosessar
![Page 2: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/2.jpg)
Romleg struktur
• I kva grad skapar klima romleg struktur?
• Er det forskjel i romleg struktur mellom artar?
• Korleis skapar klima samvariasjon mellom artar?
![Page 3: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/3.jpg)
Romleg struktur, samanlikning av system
![Page 4: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/4.jpg)
Romleg struktur, samanlikning av system
![Page 5: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/5.jpg)
Romleg struktur, samanlikning av system
• Høgast romleg struktur i terrestriske system
![Page 6: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/6.jpg)
Romleg struktur, terrestrisk
Tem
per
atu
rN
edb
ør
![Page 7: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/7.jpg)
Romleg struktur, terrestrisk
• Temperatur => høg synkronitet
• Nedbør => låg synkronitet
• Høg om vinter
• Låg om sumar
Tem
per
atu
rN
edb
ør
![Page 8: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/8.jpg)
Romleg struktur
![Page 9: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/9.jpg)
Romleg struktur
![Page 10: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/10.jpg)
Romleg struktur
![Page 11: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/11.jpg)
Romleg struktur
![Page 12: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/12.jpg)
Romleg struktur
![Page 13: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/13.jpg)
Romleg struktur
Herfindal et al. In revision Journal of Animal Ecology
![Page 14: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/14.jpg)
Romleg struktur
Herfindal et al. In revision Journal of Animal Ecology
![Page 15: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/15.jpg)
Romleg struktur
Herfindal et al. In revision Journal of Animal Ecology
![Page 16: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/16.jpg)
Svalbardrein
![Page 17: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/17.jpg)
Svalbardrein
Hansen et al. In press Global Change Biology
![Page 18: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/18.jpg)
Svalbardrein
Hansen et al. In press Global Change Biology
![Page 19: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/19.jpg)
Småvilt (Storfugl, Orrfugl, Hare)
![Page 20: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/20.jpg)
Småvilt (Storfugl, Orrfugl, Hare)
• Samvariasjon i dynamikken
![Page 21: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/21.jpg)
Småvilt (Storfugl, Orrfugl, Hare)
• Samvariasjon i dynamikken
Lik klimaeffekt
Ulik klimaeffekt
Lee et al. In review Ecology
![Page 22: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/22.jpg)
Småvilt
• Geografisk variasjon i samvariasjon mellom artar
![Page 23: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/23.jpg)
Småvilt
• Artsspesifikke klimaeffektar
• Geografisk variasjon
![Page 24: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/24.jpg)
Småvilt
• Samvariasjonen mellom artar avhenger av kor lik klimaeffekten er
![Page 25: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/25.jpg)
Småvilt
• Samvariasjonen mellom artar avhenger av kor lik klimaeffekten er
Lik klimaeffekt
Ulik klimaeffekt
![Page 26: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/26.jpg)
• Svingingar i elgbestandane
Boreale økosystem
![Page 27: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/27.jpg)
• Svingingar i elgbestanden
• Kan påverka andre artar indirekte
Boreale økosystem
![Page 28: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/28.jpg)
Småvilt og elg
?
![Page 29: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/29.jpg)
Småvilt og elg
?
![Page 30: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/30.jpg)
Oppsummering
• Klima skapar romleg struktur
![Page 31: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/31.jpg)
Oppsummering
• Klima skapar romleg struktur
• Store forskjelar mellom system
![Page 32: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/32.jpg)
Oppsummering
• Klima skapar romleg struktur
• Store forskjelar mellom system
• Ulik klimarespons mellom artar
![Page 33: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/33.jpg)
Oppsummering
• Klima skapar romleg struktur
• Store forskjelar mellom system
• Ulik klimarespons mellom artar
• Ulik romleg struktur mellom artar
![Page 34: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/34.jpg)
Oppsummering
• Klima skapar romleg struktur
• Store forskjelar mellom system
• Ulik klimarespons mellom artar
• Ulik romleg struktur mellom artar
• Artar i same system samvarierar ikkje
![Page 35: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/35.jpg)
Kva har me lært av og om elgen på Vega?
Foto: S. Markussen
![Page 36: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/36.jpg)
Forskjellar mellom individ
• Tyngre individ får oftare kalv i ung alder
• Kyr med kalv eller tvillingar har større sjanse for å få kalv eller tvillingar året etter
• Gjeld og oksar
(Markussen et al. 2018 Oikos, Markussen et al. 2018 Oecologia, Lee et al. 2017 Ecology Letters)
Foto: E. Solberg
![Page 37: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/37.jpg)
Mykje vil ha meir
Aldersklasse
(Markussen et al. 2018 Oikos, Markussen et al. 2018 Oecologia, Lee et al. 2017 Ecology Letters)
Foto: E. Solberg
![Page 38: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/38.jpg)
Korleis påverkar jakta?
Bruk av grasmark og opne område
(Ofstad et al. In revision Journal of Animal Ecology)
Foto: E. Solberg
Kalvar
Oksar
Kyr utan kalv
![Page 39: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/39.jpg)
Korleis påverkar jakta?
Bruk av grasmark og opne område
(Ofstad et al. In revision Journal of Animal Ecology)
Foto: E. Solberg
Kalvar
Oksar
Kyr utan kalv
![Page 40: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/40.jpg)
Korleis påverkar jakta?
Kovarians mellom reproduksjon og overlevnad
• Gjeld og oksar
(Markussen et al. In revision Molecular Ecology)
Foto: E. Solberg
![Page 41: Boreale skogar - Pindena€¦ · Kva har me lært av og om elgen på Vega? Foto: S. Markussen. Forskjellar mellom individ •Tyngre individ får oftare kalv i ung alder •Kyr med](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051510/5ffbd35cf0db7f22283b5408/html5/thumbnails/41.jpg)
Genetisk drift og effektiv populasjonsstorleik
• Utan autokorrelasjon og kovarians:
Ne/N: 0.339 (Ne på ca. 16 dyr)
• Med autokorrelasjon og kovarians:
Ne /N: 0.278 (Ne på ca. 13 dyr)
(Markussen et al. In revision Molecular Ecology)
Foto: E. Solberg