Çevre ve Orman BakanlığıÇevre Yönetimi Genel MüdürlüğüAtık Yönetimi Dairesi Başkanlığı
““Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”
Sadiye BİLGİÇ KARABULUTKimya Mühendisi
KAPSAM
• Tehlikeli Atık Nedir ?
• Mevzuat ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
• Tehlikeli Atık Yönetim Planları
• Ara Depolama
• Geri kazanım
• Düzenli Depolama
• Yakma
• Lisans Prosedürü
• Mevcut Durum (Atık Miktarı ve Bertarafı)
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek,
Tutuşabilen
Enfeksiyon yapıcı
Tahriş edici,
Zararlı,
Toksik,
Kanserojen,
Korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya
birden fazlasını gösteren atıklara “tehlikeli atık” denir.
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
Çevre Kanunu – Madde 2:
Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve diğer canlıların doğal yapılarının bozulmasına neden olan atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeler.
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
TAKY – Madde 4:
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek IV listesinde (A) işareti ile gösterilmiş atıklar,
Listede (M) işareti ile gösterilen atıklardan AYGEİY-Ek III B de verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahip olan atıklar,
Ayrıca doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-3 A’da veya EK-3-B’de bulunup Ek-4’te verilen maddeleri içeren atıkların, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-III A’daki özelliklerden bir veya birkaçına sahip olmaları ve aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-III B’de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılan atıkları,”
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
EK-III BTEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI
a) Parlama noktası ≤ 55 0C,b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥
%0,1 olması,c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması,ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması,d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥
%1 olması,e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥
%5 olması,f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥
%10 olması,g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %20 olması,ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥
%0,1 olması,h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması,ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki
konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki
konsantrasyonun ≥ %5 olmasıj) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki
konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki
konsantrasyonun ≥ 1 de olması
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
Yönetimleri özel yöntemler gerektiren;
• atık yağ, • tıbbi atıklar, • PCB/PCT içeren atıklar, • atık akü-pil • elektronik atıklar gibi
tehlikeli atıklar “Özel Atık” olarak tanımlanmaktadır.
TEHLİKELİ ATIK MEVZUATI
2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 5491)
Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımı ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi - 20.09.1994
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği – 14.03.2005
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik – 05.07.2008
Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ - 22.06.2005
Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği – 29.01.2009
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Madde 8 - Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.
Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Madde 11 – Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler.
Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.
Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Madde 11 – Tehlikeli atık üreticileri, yönetmelikle belirlenecek esaslara göre atıklarını bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler.
Atık geri kazanım, geri dönüşüm ve bertaraf tesislerini kurmak ve işletmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler, yönetmelikle belirlenen esaslar doğrultusunda, ürün standardı, ürünlerinin satışa uygunluğu ve piyasadaki denetimi ile ilgili izni, ilgili kurumlardan almak kaydı ile Bakanlıktan lisans almakla yükümlüdür.
Evsel atıklar hariç olmak üzere, atık taşıma ve/veya toplama işlerini yapan kurum veya kuruluşlar Bakanlıktan lisans almak zorundadır.
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Madde 12 – İlgililer, çevre kirliliğine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak, kullandıkları hammadde, yakıt, çıkardıkları ürün ve atıklar ile üretim şemalarını, acil durum plânlarını, izleme sistemleri ve kirlilik raporları ile diğer bilgi ve belgeleri talep edilmesi halinde Bakanlığa veya yetkili denetim birimine vermek zorundadırlar.
Madde 13 - Tehlikeli atıkların ithalatı yasaktır.
Tehlikeli atıkların tanımı ile tehlikeli atıkların oluşum aşamasından itibaren toplanması, ayrılması, geçici ve ara depolanması, geri kazanılması, yeniden kullanılması, taşınması, bertarafı, bertaraf sonrası kontrolü, ihracatı, transit geçişi, ambalajlanması, etiketlenmesi, denetimi ve atık yönetim plânlarının hazırlanması ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlıkça yayımlanacak yönetmelikle belirlenir.
2872 sayılı ÇEVRE KANUNU
Madde 13 - Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar, bu Kanun ile getirilen yükümlülükler açısından müteselsilen sorumludurlar. Sorumlular bu Kanunda belirtilen meslekî faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara verebilecekleri zararlara karşı tehlikeli kimyasal ve tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorunda olup, faaliyetlerine başlamadan önce Bakanlıktan gerekli izni alırlar.
Basel Sözleşmesi
(Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Sözleşme)
28 Aralık 1993 tarihli ve 3957 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunan sözleşme, 7 Mart 1994 tarihli ve 94/5419 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak, 15 Mayıs 1994 tarih ve 21935 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.
Amaç: Tehlikeli ve diğer atıkların oluştukları yerde bertaraf edilmesini
sağlamak Atıkların oluşumunu minimize etmek Tehlikeli ve diğer atıkların sınırötesi hareketlerini azaltmak.
http://www.cevreorman.gov.tr/mevzuat/basel.doc http://www.basel.int/
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Amaç:Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması
Kapsam:Tehlikeli atıkların;
- toplanması, - tesis içinde geçici depolanması, - ara depolanması, - taşınması, - geri kazanılması, - nihai bertarafı,- ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve yükümlülükleri,
alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar
Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (1):
Atığın kaynağında en aza indirilmesi esastır.
Atık yönetiminin her safhasında sorumlu kişiler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alırlar.
Atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı atık üreticileri, taşıyıcıları, bertaraf ediciler kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.
Atıkların yönetiminden kaynaklanan her türlü çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamalar “kirleten öder” prensibine göre atıkların yönetiminden sorumlu olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından karşılanır.
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (2):
Atıkların, Bakanlıktan lisans almış bertaraf tesisleri dışında üçüncü kişiler tarafından ticari amaçlar ile toplanması, satışı ve bertaraf edilmesi, diğer yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır.
Atıklar fiziksel, biyolojik ve kimyasal ön işlemler haricinde kesinlikle doğrudan başka bir madde veya atıkla karıştırılamaz veya seyreltilemez.
Her türlü atığın ithali, Yönetmeliğin 41 inci maddesinde belirtilen hükümler saklı kalmak kaydıyla yasaktır.
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (3):
Bertaraf tesislerine tehlikeli atıkla karışık atık gelmesi durumunda öncelikle ayrıştırılmalıdır, ayrıştırmanın mümkün olmadığı durumda atığın tamamı tehlikeli atık olarak bertaraf edilmelidir.
Atıkların tesis içinde geçici depolanması esastır. Ancak bunun mümkün olmaması durumunda üreticiye ait gerekli koşullara sahip uygun bir alanda geçici depolama yapılması mümkündür.
Tehlikeli Atık Yönetiminden Sorumlu Taraflar
BAKANLIKBAKANLIK
VALİLİKLERVALİLİKLER
YERE
L YÖ
NETİM
LER
YERE
L YÖ
NETİM
LER
ATIK ÜRETİCİSİ
ATIK ÜRETİCİSİ
BERTARAF EDEN
BERTARAF EDEN
TAKY - Madde 9 :
Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli
tedbirleri almak,
ATIK YÖNETİM POLİTİKALARI
• Atıkların kaynağında azaltılması,
• Kaçınılmaz olarak ortaya çıkan atıkların öncelikle geri kazanılması,
• Yeniden kullanılması, geri dönüşümü
• Atıkların nihai bertaraf edilmesinin sağlanması
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 9 :
Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini,
Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek
şekilde atık yönetimini sağlamak,
Üç yıllık atık yönetim planını hazırlayarak Valilikten onay
almak,
Tehlikeli Atık Yönetim Planı: Atıkların çevreyle uyumlu bir
şekilde yönetimini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun
vadeli program ve politikalardır.
Atık Yönetim Planı
– Atık kodları ve miktarları,
– Varsa geçici depolama alanı ile ilgili bilgiler,
– Atıkların ne kadarının geri kazanıldığı,
– Ne kadarının bertarafa gönderildiği,
– Atıkların gönderildiği geri kazanım ve bertaraf tesislerinin isim
ve adresleri,
– Varsa atıklara uygulanan ön işlemler,
– Tesis içinde atık minimizasyonu için yapılan işlemler
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/belge/atikyonetimplani.doc
• Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak
Valilikten onay alır.
• Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların
yönetimine ilişkin planlarını Mahalli Çevre Kuruluna sunar.
• Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim
planlarını esas alan 3 yıllık “İl Tehlikeli Atık Yönetim
Planını” hazırlayarak Bakanlığa sunar.
• Bakanlık, bölgesel atık yönetim planlarını hazırlar.
Atık Yönetim Planı
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 9 :
Atıklarını tesislerinde geçici olarak depolaması durumunda Valilikten izin almak
Atıkları fabrika sınırları içinde uluslar arası kabul görmüş standartlarda uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmek
Geçici Depolama Nedir?Atıkların - Ara depolama, - Geri kazanım,- Bertaraf,- Tesis içinde tekrar kullanımı öncesinde geçici depolanması.
Nerede Yapılır?- Tesis içinde,- Üreticiye ait uygun bir alanda.
İzin/Lisans Prosedürü?- Atık üretimi ≥1000 kg/ay Geçici Depolama İzni
İÇOM (en fazla 6 ay süreyle)
Geçici Depolama
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 9 :
Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atık miktarı altı bin kilogramı geçmemek kaydı ile Valilikten izin almaksızın atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir. Bu durumda herhangi bir tehlike halinde arazide önlem alabilmek için en az bir kişiyi görevlendirmekle ve bu kişinin, adını, telefonunu Valiliğe bildirmekle yükümlüdür.
Nasıl Olmalıdır?
- Atıklar tesis ve binalardan uzak olmalı,
- Beton saha üzerinde uluslar arası standartlardaki konteynırlarda,
- Konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktar, tarih yazılmalı,
- Konteynırlar kapalı olmalı,
- Reaksiyona girmeyecek şekilde depolanmalı.
Geçici Depolama
Kötü Örnekler
Geçici Depolama
Kötü Örnekler
Geçici Depolama
İyi Örnekler
Geçici Depolama
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Ürettiği atıklarla ilgili kayıt tutmakla, atığını göndereceği
lisanslı geri kazanım yada bertaraf tesisinin istemiş olduğu
uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama
ve etiketleme yapmakla,
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Atık taşımacılığında mevcut uluslararası standartlara
uymak,
Atığın niteliğinin belirlenmesi için yapılan harcamaları
karşılamak,
("kirleten öder" prensibi)
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Kaza sonucu veya kasti olarak
atıkların dökülmesi ve bunun
gibi olaylar vuku bulduğunda
Valiliği bilgilendirmek ve kaza
tarihi, kaza yeri, atığın tipi ve
miktarı, kaza sebebi, atık
bertaraf işlemi ve kaza yerinin
rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri
içeren raporu Valiliğe sunmak,
TAKY - Madde 9 :
• Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu
her yıl doldurarak Valiliğe göndermek,
Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS)
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 9 :
Atıklarını kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık
bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak
bertaraf etmek ve bertaraf işleminin tamamlandığını
yetkililere bildirmek,
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
Atık Üreticisinin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 9 :
Atıkların bertaraf edilmesi amacıyla belediyelerle ya da gerçek ve tüzel
kişilerle ortak atık bertaraf tesisleri kurmak ve gerekli harcamalara
katkıda bulunmak.
TAKY - Madde 10 :
• Bertaraf tesislerini Yönetmelikteki standartlara uygun olarak teşkil
etmek ve proje halinde iken ön lisans almak,
• İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak,
• Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve acil durum söz
konusu olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek,
• Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve
kimyasal analizini yapmak, atığın taşıma formunda belirtilen atık
tanımına uygunluğunu tespit etmek,
• Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye
göndermek,
Bertaraf Edenin Yükümlülükleri
TAKY - Madde 10 :
• Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi
vermek,
• Tesisin işletilmesi ile ilgili Bakanlığın öngördüğü işleri yapmak,
• Tesisin kapatılması için kapatma planını yaparak 180 gün önceden
Bakanlığa bildirmek,
• Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı,
taşınım türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren
raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla,
Bertaraf Edenin Yükümlülükleri
Ek YakıtEk Yakıt
İhracatİhracat
Düzenli Depolama
Düzenli Depolama
Ara Depolama
Ara Depolama
Geri Kazanım
Geri Kazanım
Tehlikeli Atık Yönetimi
YakmaYakma
• Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir.
• Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.
Ara Depolama
Ara Depolama Tesisinin Özellikleri
Ara depolama ve işleme tesislerinde;
a. Giriş, depolama ve çalışma kısımları,
b. Yangın söndürme sistemleri,
c. Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri,
d. Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan
bulunmalıdır.
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/evsel/12.doc
Ara Depolama Alanları
Ara Depolama – Ek Hizmet Birimleri
• Kantar• Atık kabul bölümü (büro dahil)• Yemekhane, soyunma yeri, duş• Araç parkı• Laboratuar• Boşaltma/ yükleme yeri• Atık işleme ve ambalaj temizleme yeri• Kamyon temizleme yeri • Yangın atıksuyu ve dökülen atık toplama sistemi• Atıksu arıtma tesisi
Ara Depolama – Sigorta
2872 sayılı Çevre Kanunu ve 13 Temmuz 2009 tarih ve 11429 sayılı Bakan Olur’u kararı gereği;
1. Müteselsilen sorumluluk hususunu içeren protokol /sözleşme veya,
2. Mali sigorta veya,
3. Sigorta bedeline eşdeğer teminat mektubu.
Geri Kazanım
• Madde 16 gereğince atıkların
- ekonomiye katkı sağlaması ve
- nihai bertarafa gidecek atık miktarının azaltılması amacıyla geri kazanılması esastır. Atıkların geri kazanımında AYGEİY (Ek 2-B) de verilen işlemlerden herhangi biri uygulanır.
• Tehlikeli atık geri kazanım tesislerinin Bakanlığımızdan Ön Lisans ve Lisans alması gerekmektedir.
Geri Kazanım
Bir tesisten çıkan atık;• Başka bir tesisin
hammaddesi• Katkı maddesi• Temizleyici, koruyucu
maddesi• İşlemler için ilave malzeme (dolgu, üst örtü gibi)olabilir.
Atıkların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması
Diğer atık bertaraf yöntemleri ile karşılaştırıldığında en ekonomik olanıdır,
Atık miktarını ve hacmini azaltır, Depolama sahalarının kullanım ömrünü uzatır, Hammaddeden tasarruf sağlanır, Doğal kaynaklar korunur, Enerjiden tasarruf sağlanır, Çevre duyarlılığı artar, Geleceğe yatırım yapılır
Geri Kazanım/Bertaraf Tesislerine Lisans Verilmesi
Madde 27 ÇED Belgesi Fizibilite Raporu Mühendislik Proje ve Raporları Ek-13- Ön Lisans projeye verilmektedir.- Ön Lisans ile atık alımı yapılamaz.
Madde 28 Ek-14 Ön Lisans verilen tesis projesinin işletmeye hazır olduğu
belirtildikten sonra Bakanlıkça uygun görüldüğünde Geçici Çalışma İzni veya Lisans verilir.
Geri Kazanım/Bertaraf Tesislerine Lisans Verilmesi
01.04.2010 tarihinden itibaren tüm izin ve lisanslar
ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
kapsamında yapılacaktır.
Mevcut Durum (Atık miktarı ve bertaraf yöntemleri)
2003 2008
Tesis Sayısı 18 131
Kapasite 80.000 t/y 543.000 t/y
20032008
Tehlikeli Atık Geri Kazanım Tesisleri Mevcut Dağılımı
DÜZENLİ DEPOLAMA
Yönetmeliklera) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğib) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğic) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğid) Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği
AB Mevzuatıa) 99/31/EC Düzenli Depolama Direktifib) 2003/33 Atıkların Düzenli Depolama Sahalarına Kabul Kriterlerine İlişkin
Konsey Kararı
AB ATIK MEVZUATININ ULUSAL MEVZUATA UYUMLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARI
Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı
• Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar• Geri kazanım işlemi sonrasında bakiye olarak kalan atıklar
DÜZENLİ DEPOLAMA
• Atıkların çevre üzerindeki olası olumsuz etkileri önleyecek teknik altyapı
• Zemin geçirimsizliği
• Kademeli işletme
TAKY-Madde 4:
AYGEİY-Ek IV’de (A) işareti ile gösterilmiş atıklar,
Listede (M) işareti ile gösterilen atıklardan AYGEİY-Ek III B’de verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahip olan atıklar,
Doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak Ek 3-A’ da bulunan veya Ek 3-B’ de bulunup Ek 4’de verilen maddeleri içeren atıkların, AYGEİY-Ek IIIA’daki özelliklerden bir veya birkaçına sahip olmaları ve AYGEİY-Ek IIIB’de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılmaktadır.
TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?
DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri
EK-III BTEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI
a) Parlama noktası ≤ 55 0C,b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥
%3 olması,ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun
≥ %25 olması,d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %1 olması,e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %5 olması,f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %10 olması,g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla
maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması,ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam
konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam
konsantrasyonun ≥ %1 olması,ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2
maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3
maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olmasıj) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2
maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3
maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması
DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Eluat
1 litre distile su
100 gr. atık
24 saat çalkalanır.
Süzülerek katı kısım ayrılır.
Sıvı analiz edilir.
Sınır değerlerle kıyaslanır.
Atık içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal ve ya biyolojik işlemlerle su fazına geçirilmesi
DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Ek 11A
DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Ek 11A
Sınır değerlerinden yalnızca biri aşılıyorsa ?
Tehlikeli atık olarak muamele görecek atıklar için verilen sınır değerler aşılıyorsa ?
Atık fiziksel, kimyasal veya biyolojik ön işlemlere tabi tutulduktan ve Ek 11-A’da belirtilen sınır değerler sağlandıktan sonra uygun depolama tesisine kabul edilir.
Atık fiziksel, kimyasal veya biyolojik ön işlemlere tabi tutulduktan ve Ek 11-A’da belirtilen sınır değerler sağlandıktan sonra uygun depolama tesisine kabul edilir.
Ön işlem yapılmasına rağmen sınır değer aşılıyorsa ?Atık, tehlikeli atık depolama alanında ayrı olarak (tek tür) depolanır.
DÜZENLİ DEPOLAMATehlikeli Atıkların Düzenli Depolanması
Tehlikeli atık düzenli depolama tesisi,
Karstik bölgelerde,
İçme, kullanma ve sulama suyu temin edilen veya
edilecek olan yeraltı suları koruma bölgelerinde,
Taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde,
Birinci sınıf tarım arazileri,
Özel çevre koruma alanları
Milli parklarda kurulamaz.
DÜZENLİ DEPOLAMAZemin Geçirimsizliği
“Permeabilitesi k≤1x10-9 m/sn. ve kalınlığı en az 5 metre olan kile eşdeğer geçirimlilik”
DÜZENLİ DEPOLAMAÜst Örtü
DÜZENLİ DEPOLAMATehlikeli Atıkların Düzenli Depolanması
Atığın su içeriği ≤ % 65
Evsel atıklardan ayrı işleme tabi tutulur ve depolanır.
Sahanın en yakın yerleşim yerine mesafesi ≥ 1000 metre
Sahanın yeraltı su seviyesi ≥ 5 metre
Sahada gerilim hattı bulunamaz.
Bazik ve asidik reaksiyon gösteren atıkların ayrı hücrelere
depolanması ve sızıntı sularının ayrı ayrı toplanması zorunludur.
Gaz toplama sistemi gerekli olması halinde kurulur.
Kayıt tutma, laboratuvar, veri toplama ve işletme ünitesi
bulunur.
DÜZENLİ DEPOLAMATehlikeli Atıkların Düzenli Depolanması
Atığın hangi hücrede depolanacağı atık taşıma formlarının
üzerine yazılır.
İşletme sırasında hangi kriterlerin hangi aralıkla ölçüleceği
ve ölçüm yöntemleri belirlenir, “İşletme Planı” ile birlikte
Bakanlığa lisans başvurusunda sunulur.
Kapatılacak tesis için “Kapatma Planı” ile birlikte en az 180
gün önceden Bakanlığa başvurulur.
Kapatılan tesis 20 yıl süre ile denetlenir ve en az 50 yıl süre
ile iskana açılamaz.
DÜZENLİ DEPOLAMA
DÜZENLİ DEPOLAMA
DÜZENLİ DEPOLAMA
Atıkların fazla oksijen varlığında yüksek sıcaklıkta yakılması prosesidir.
YAKMA
YAKMATehlikeli Atıkların Yakılmasına İlişkin Mevzuat
a) YönetmelikTehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.2005)
b)- TebliğAtıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar
Hakkında Tebliğ (22.06.2005)
AB Mevzuatı2000/76/EC Yakma Direktifi
AB ATIK MEVZUATININ ULUSAL MEVZUATA UYUMLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARI
Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı
Atık Deposu :Hazırlıksız depolama
Boşaltma ve Besleme Kanalı
BesleyiciYanma Izgarası Dip Küller Arındırma
Geri Dönüşüm Isıtıcısı
Baca Gazı Temizleme Sistemi
Kontrol Odası ve Köprü Sürücüsü
YAKMA
YAKMA
YAKMA Yakma İşlemine İlişkin Kurallar
Tam yanma için gerekli teknik altyapı
CO limit değerleri
Baca gazı emisyon limit değerleri
Dioksin - furan emisyon değerleri
YAKMA Yakma İşlemine İlişkin Kurallar
İlk bölme sıcaklığı ≥ 900 °C
Sıcaklığın sürekli kaydedilerek kontrol edilmesi
Yanma odasına bağlı bir son yanma bölümünün bulunması,
Son yanma bölümü ≥ 1100 °C & alıkonma süresi ≥ 2 sn
Son yanma bölümünde sıcaklığın alt sınırın altına düşmesi
halinde otomatik olarak devreye girecek ek bir brülör
YAKMA Yakma İşlemine İlişkin Kurallar
Gerekli minimum yakıcı odası sıcaklığına erişinceye
kadar,
Emisyon arıtımı ve kontrolü ünitesinde bir arıza
meydana geldiği zaman
atık beslemesini durdurmak için bir sistemin olması
gereklidir.
YAKMATAKY-AB Mevzuatı Emisyon Sınır Değer Karşılaştırılması
Bütün değerler mg/Nm3 birimindedir (kuru,%11 oksijen)
ParametreAB Limitleri
Günlük Ortalama Değerler
TAKY LimitleriGünlük Ortalama
Değerler
Toplam toz 10 10
CO 50 50
Organik Karbon 10 10
HCl 10 10
HF 1 1
SO2 50 50
Nox (NO2) olarak 200 200
Cd ve Tl 0,1 0,05
Hg 0,1 0,05
Sb+As+Pb+Cr+Co+Cu+Mn+Ni+V 1 0,5
Dioksinler (PCDD/PCDF) 0,1 ng/Nm3 0,1 ng/Nm3
YAKMA
YAKMACO Sınır Değerleri
Yanma gazında günlük ortalama değer olarak; 50 mg/m3,
Yanma gazında 10 dakikalık ortalama değerler olarak
alınan tüm ölçümlerin en az % 95'inde; 150 mg/m3,
Yanma gazında herhangi bir 24 saat zaman aralığı içinde
yarım saatlik ortalama değerler olarak alınan tüm
ölçümlerde; 100 mg/m3.
YAKMABaca Gazı ve Dioksin-Furan Sınır Değerleri
Yakma tesisleri, baca gazlarında aşağıdaki emisyon limitlerini geçmeyecek şekilde tasarlanır, donatılır ve işletilir.
Günlük ortalama değerler: Toplam toz 10 mg/m3 Toplam organik karbonla ifade edilen gaz ve buharlı organik maddeler 10 mg/m3 Hidrojen Klorür (HCl) 10 mg/m3 Hidrojen Florür (HF) 1 mg/m3 Kükürt dioksit (SO2) 50 mg/m3
Azot monoksit ve azot dioksit (NO2) 200 mg/m3
Dioksin Furan 0.1 ng/m3 Yarım saatlik ortalama değerler:
Toplam toz 30 mg/m3 Toplam organik karbonla ifade edilen gaz ve buharlı organik maddeler 20 mg/m3 Hidrojen Klorür (HCl) 60 mg/m3 Hidrojen Florür (HF) 4 mg/m3 Kükürt dioksit (SO2) 200 mg/m3
Azot monoksit ve azot dioksit (NO2) 400 mg/m3
Dioksin Furan 0.1 ng/m3
Minimum yarım saatlik ve maksimum sekiz saatlik bir örnekleme sürecinde tüm ortalama değerler:
Kadmiyum ve bileşikleri (Cd olarak) Talyum ve bileşikleri (TI olarak) Toplam 0.05 mg/Nm3 Cıva ve bileşikleri (Hg olarak) Toplam 0.05 mg/m3 Antimon ve bileşikleri (Sb olarak) Arsenik ve bileşikleri (As olarak) Kurşun ve bileşikleri (Pb olarak) Krom ve bileşikleri (Cr olarak) Kobalt ve bileşikleri (Co olarak) Toplam 0.5 mg/ m3 Bakır ve bileşikleri (Cu olarak) Mangan ve bileşikleri (Mn olarak) Nikel ve bileşikleri (Ni olarak) Vanadyum ve bileşikleri (V olarak) Kalay ve bileşikleri (Sn olarak)
YAKMABaca Gazı ve Dioksin-Furan Sınır Değerleri
YAKMA
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
- EK 15: Ölçüm teknikleri
- EK 16: Dioksin furan için toksisite eşdeğer faktörleri
- EK 17: Gaz arıtım ünitesinden kaynaklanan atıksu deşarj
limitleri
Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
- Baca yüksekliği
YAKMADeneme Yakması ve Lisans
Deneme Yakması Planı,
(atık karakterizasyonu, atık besleme menüsü )
Bakanlık Onayı,
Esas Alınan Kriterler
(Yüksek klor & kül bileşeni, en düşük yakma ısısı )
- Kapasite artırımı,
- Atık menü değişiminde yeniden deneme yakma planı
hazırlanarak deneme yakması tekrarlanır.
35.000 ton/yıl35.000 ton/yıl
7.750 ton/yıl7.750 ton/yıl
17.500 ton/yıl17.500 ton/yıl
160.000 ton/yıl160.000 ton/yıl
6.084 ton/yıl6.084 ton/yıl
11.000 ton/yıl11.000 ton/yıl
Depolama
105.000 ton/yıl105.000 ton/yıl
240.000 ton/yıl240.000 ton/yıl
Yakma
2003 2008 2009 - 2010
Yakma 1 3 5
Düzenli Depolama 1 3 6
200320082009
100.000 ton/yıl100.000 ton/yıl
200.000 ton/yıl200.000 ton/yıl20.000 ton/yıl20.000 ton/yıl
Mevcut DurumYakma & Düzenli Depolama Tesisleri
Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması gereken bölgeler
Planlanan Uygulama
• Tehlikeli atıkların sınıflandırılmasına ilişkin kılavuz kitaplar ve
• Farklı sanayi sektörleri ve atıklarının taşınımına ilişkin kitaplar
hazırlanmış olup, http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/ http:// www.lifetcy06.cevreorman.gov.tr/
Kılavuz kitaplar
• Sektörler:– Döküm – Deri Sektörü– Galvanizasyon– Metal işleme– Boya/Vernik– Otomotiv– Boya Üretim
LIFE06 - Türkiye’de Sanayiden KaynaklananTehlikeli Atıkların Yönetiminin İyileştirilmesi Projesi
TEŞEKKÜRLER
Detaylı ve Güncel Bilgi:www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr Sadiye BİLGİÇ KARABULUT : 0312-207 63 68 [email protected]