Arq
ueol
ogia
estu
dao
ssi
stem
assó
cio
cult
ura
is,
sua
estr
utu
ra,
fun
cio
nam
ento
etr
ansf
orm
açõ
esco
mo
dec
orr
erd
ote
mp
o,
apa
rtir
dato
tali
dade
mat
eria
ltr
ansf
orm
ada
eco
nsum
ida
pela
soci
edad
e.E
ssa.
,ciê
ncia
adqu
ire,
des
safo
rma,
naso
cied
ade
con
tem
po
rân
ea,
gran
deim
port
ânci
apo
lític
ae
ideo
lógi
ca.
Nes
teliv
ro,
ole
itor
enco
ntr
ará
um
av
isão
mai
sam
pla
dapr
oble
mát
ica
daA
rque
olog
ia,
estu
dada
enq
uan
tote
oria
epr
átic
asó
cia
Ped
roP
aulo
Abr
euF
unar
ié
arq
ueó
log
oe
mem
bro
da«C
lass
ical
Ass
oci
atio
nd
eL
ondr
es.
Lec
iona
essa
disc
iplin
ana
Uni
vers
idad
eE
stad
uaP
auli
sta
epu
blic
outr
abal
ho
sn
esse
cam
po
.
^-i
rtaS
'aa
i/ite
re&
s^ao
-vo
uim
o
Ant
ropo
logi
aA
rque
olog
iaH
istó
ria
Adm
inis
traç
ãoA
rtes
Ciê
ncia
sC
ivil
izaç
ãoC
om
un
icaç
ões
Dir
eito
Eco
nom
iaE
duca
ção
Enf
erm
agem
Est
étic
aFa
rmác
iaFi
loso
fia
Geo
graf
iaL
ingü
ístic
aL
iter
atur
aM
edic
ina
Odo
ntol
ogia
Polít
ica
Psi
colo
gia
Saú
de
So
cio
log
ia
o o !=>
O"
Pi
CO
Tf
AR
QU
EO
OÍM
Dir
eçã
oB
enja
min
Ab
dal
aJú
nio
rS
amir
aY
ou
ssef
Cam
ped
elli
Pre
pa
raçã
od
ete
xto
Ivan
yP
icas
soB
atis
taC
oord
enaç
ãode
com
po
siçã
o(P
rodu
ção/
Pag
inaç
ãoem
víde
o)N
eid
eH
irom
iT
oy
ota
,
Ca
pa
Ary
No
rman
ha
An
tôn
ioU
bir
ajar
aD
om
ien
cio
ISB
N8
50
80
30
80
0
19
88
To
do
so
sd
ireit
os
rese
rvad
os
Edi
tora
Áti
caS.
A.
—R
uaB
arão
de
Igu
ape,
110
tel.:
(PA
BX)
278-
9322
—C
aixa
Post
al86
56E
nd.T
eleg
ráfi
co"B
omli
vro"
—S
ãoP
aulo
Par
aC
láud
ia,
Fer
nand
a,B
eatr
ize
Bru
na.
rtf
/
.rn
rrrrrm
rm
mi
Su
mári
o
1.In
tro
du
ção
2.0
que
éa
Arq
ueol
ogia
*';
Del
imita
ção
deum
cam
pode
pesq
uisa
Oco
tidi
ano:
oco
ntex
tocu
ltur
alda
ativ
idad
eh
um
an
a
_9
_9
16
Com
oqu
ese
depa
rao
arqu
eólo
go:
oco
ntex
toar
queo
lógi
co.
20O
sar
tefa
tos,
índi
ces
em
edia
dore
s22
Os
obje
tos
arqu
eoló
gico
sna
soci
edad
eco
ntem
porâ
nea
24
3.C
omo
raci
ocin
ao
arqu
eólo
goE
mbu
sca
dequ
ê?
4.O
trab
alh
oco
mo
mat
eria
l.
Otr
abal
hodo
arqu
eólo
go
26
26
Qua
ndo
aún
ica
info
rmaç
ãoé
om
ater
ial
eo
seu
con
tex
to:
30A
conv
ergê
ncia
defo
ntes
esu
asi
gnif
icaç
ãopa
rao
arqu
eólo
go.
31D
osob
jeto
sao
sho
men
s:o
caso
das
ânfo
ras_
33
As
etap
asco
ncre
tas
dotr
abal
hoar
queo
lógi
co
.37
37
38
IfW
flT
Il
Atip
olog
ia:
sem
elha
nças
edi
fere
nças
Acl
assi
fica
ção
tipo
logi
caem
ação
—
5.D
esen
terr
amen
toe
esc
av
ação
emA
rqu
eolo
gia
_
0de
sent
erra
men
toem
Arq
ueol
ogia
6.A
rque
olog
iae
pode
rO
pode
rda
Arq
ueol
ogia
Opo
der
naA
rque
olog
ia
7.
Co
nclu
são
8.V
oca
bu
lári
ocr
ític
o
9.B
ibli
ogra
fia
com
enta
da
48
Aes
cava
ção
estra
tigrá
fica
ea
mic
fo-h
istó
ria51
Cro
nolo
gia
rela
tiva
eso
los
deoc
upaç
ão54
Estra
tigra
fiave
rtica
l56
Esca
vaçã
ode
unid
ades
soci
ológ
icas
59A
sté
cnic
asde
esca
vaçã
ono
Bra
sil
64 69
.71
.75
77
__
78
_8
2
Intr
oduç
ão
Umm
anua
lin
trodu
tório
sobr
ea
Arq
ueol
ogia
impl
icaum
agr
ande
resp
onsa
bilid
ade
porp
arte
doau
tor.
Empr
imei
rolu
gar,
deve
forn
ecer
umm
anan
cialb
ásico
dein
form
açõe
sso
bre
adi
scip
lina.
Emse
guid
a,im
póe-
seof
erec
erum
avi
são
mul
tifac
etad
ada
Arq
ueol
ogia
,co
ndiz
ente
com
asu
aco
mpl
exid
ade.
Porf
im,
cabe
expl
icita
ros
pont
osde
vista
defe
ndi
dos
pelo
auto
re
que
expl
icam
apr
ópria
orga
niza
ção
das
info
rmaç
ões
forn
ecid
asao
leito
r.Ist
osig
nific
aco
rrerr
iscos
.Com
oaf
irma
oar
queó
logo
Robe
rtC.
Dun
nel
naRe
views
inAn
thro
polo
gy,
de19
86,
não
há,p
rova
velm
ente,
tare
fam
enos
com
pens
ador
a,ain
daqu
ees
senc
ial,
doqu
ete
ntar
sint
etiz
are
expl
icar
uma
disc
iplin
a.M
esm
ona
quei
esas
pect
osem
que
exist
eurn
acor
dosu
perfi
cial
aeob
jetiv
os,
met
odol
ogia
ere
sulta
dos,
ate
ntat
iva
deex
plic
ação
deco
mo
isto
func
iona
napr
átic
are
mete
adife
renç
asfu
ndam
enta
isen
trese
uspr
atic
ante
se
colo
cao
auto
rna
des
conf
ortá
velp
osiç
ãode
ofen
der,
aom
enos
empa
rte,q
uase
to-d
om
un
do
.
Ent
reta
nto,
nam
edid
aem
que
priv
ilegi
oo
cont
rast
eeo
con
flito
entre
asdi
vers
asco
ncep
ções
,pro
curo
ofer
ecer
aole
itor
apo
ssib
ilida
dede
aval
iarc
ritic
amen
tee
depo
sicio
nar-s
edi
ante
das
vert
ente
sar
queo
lógi
cas
exam
inad
as.
gg
"<
wiiu
mpj
r
Est
eli
vro
não
teri
asi
do
real
izad
ose
ma
con
trib
uiç
ãode
dive
rsos
amig
ose
cole
gas.
Ale
itur
aat
enta
do
man
usc
rito
por
part
edo
Pro
f.R
éné
Gin
ouvè
s(P
aris
),se
usco
men
tári
os,
crít
icas
esu
gest
ões
fora
mex
trem
amen
teen
riqu
eced
ores
.S
uas
refl
exõe
sp
erm
itir
am-m
ep
ensa
rm
ais
afu
nd
oal
gu
mas
ques
tões
e,no
gera
l,co
nsti
tuír
am-s
eem
con
trap
on
tos
fért
eis
àm
inh
aab
ord
agem
.P
atri
ckP
lum
et(M
on
trea
l),
Mar
celo
Cas
tro
Lóp
ez(J
aén)
,A
lon
soR
od
ríg
uez
Dia
s(C
ácer
es),
On
de-
mar
Dia
s(U
FR
J),
Arn
oK
ern
(UF
RG
S),
Síl
via
Mar
anca
(US
P)
eC
rist
ina
Sá(U
SP
)te
cera
m,
igua
lmen
te,
cons
ider
açõ
esso
bre
dive
rsos
aspe
ctos
dave
rsão
prel
imin
ar.
Tam
bém
Cir
oF
lam
ario
nC
ard
oso
(UF
F),
An
aC
láu
dia
To
rral
vo
,D
e-bo
rah
S.Q
ueir
oze
Lui
saB
ravo
lera
mo
man
uscr
ito
eo
com
enta
ram
.A
grad
eço
ato
dos
e,ai
nd
aqu
ea
resp
onsa
bili
dade
pelo
cont
eúdo
aqui
apre
sent
ado
reca
iain
teir
amen
teno
auto
r,de
vore
ssal
tar
qu
en
enh
um
are
ferê
nci
ap
od
eria
faze
rju
sà
dívi
daco
ntr
aíd
ap
ara
com
osam
igo
sci
tad
os.
•••
tê
»t
%1
11
tllllllIX
Vllll
2O
que
éa
Arq
ueol
ogia
Del
imita
ção
deum
cam
pode
pesq
uisa
Oqu
eé
aA
rque
olog
ia?
Este
títul
ode
uma
obra
rece
nte
dePa
ulCo
urbi
n—
umdo
smais
impo
rtant
esar
queó
logo
stra
dicio
nais
—pe
rmite
perc
eber
que
aqu
estão
nam
ente
dos
leito
res
deste
livro
enco
ntra
-setam
bém
,dec
erta
form
a,no
cent
roda
saten
ções
dosp
rópr
iosarq
ueólo
gos!
Isso
signif
icaqu
enã
oha
cons
enso
s,se
ndo
apr
ópria
Arq
ueol
ogia
uma
ciênc
iaem
^co
nstru
ção.
Dom
eupo
nto
devi
staa
Arq
ueol
ogia
estu
daos
si^a
s.SQ
cioc
ultu
rais
^mae
smi^
^:
form
açõe
sco
mo
deco
rrerd
ote
mpo
,apa
rtird
ãTõla
lidad
Pm
n-ter
ialtra
nsfor
mada
ecçn
sum
ida^
elajo
cieda
de.A
sprin
cipais
discu
ssões
sobr
eo
que
seja
Arqu
eolo
gia
deriv
am,j
ustam
ente
dessa
ambiv
alênc
ia,ou
seja/
dofat
ode
quet
emco
moob
jetivo
aco
mpr
eens
ãoda
sso
cieda
des
hmng
nac
*co
mo
obje
tode
pes
quisa
imed
iato
,obj
etos
conc
reto
s.As
dive
rgên
cias
daíd
eriv
ada
sref
erem
-sea
três
ques
tões
básic
as:@
)O
que
estu
daa
Arqu
eolog
ia?©
Oqu
evis
aaA
rque
ologia
?(^
pQua
lsua
rela
ção
com
asou
tras
ciênc
iasso
ciais?
Para
que
sepo
ssa
delim
itar
oca
mpo
deat
uaçã
oda
Arq
ueol
ogia
éne
cess
ário
,por
tant
o,de
finir
o_se
u_ob
ieto
dees
tudo
^oss
eus
objet
ivos
ea
sua
posiç
ãofr
ente
àsci
ênci
ash
um
anas
,,/
.u
ttm
t1
11
1m
rtrtu
tit
mitu
ifirt
Segu
ndo
umpo
nto
devi
sta
trad
icio
nal,
oob
jeto
dees
tudo
daA
rque
olog
iase
riam
asco
isas
,em
part
icul
aros
obje
tos
cria
dos
pelo
trab
alho
hum
ano
(art
efat
os),
que
cons
titui
riam
os"f
atos
"ar
queo
lógi
cos
reco
nstit
uíve
ispe
lotr
abal
hode
esca
vaçã
oe
rest
aura
ção
por
part
edo
arqu
eólo
go.
Est
aco
ncep
ção
enco
ntra
-se
aind
am
uito
difu
ndid
aen
tre
aque
les
que
cons
ide
ram
ser
ata
refa
doar
queó
logo
oes
bura
cam
ento
doso
loe
are
cupe
raçã
ode
obje
tos
antig
os.E
mbo
raar
queó
logo
sdo
gaba
rito
deC
ourb
inou
dePi
ggot
t,ao
adot
arem
expl
icita
men
tees
tape
rspe
ctiv
a,te
nd
ama
suav
izar
no
seu
trab
alh
oef
etiv
oo
empi
rism
ode
ssa
abor
dage
m,n
ãoco
nseg
uem
reso
lver
aqu
estã
osu
bjac
ente
,re
lativ
aà
inte
rpen
etra
ção
das
esfe
ras
mat
eria
le
imat
eria
lda
cultu
ra.
Não
háum
aop
osiç
ãoen
tre
osdo
isní
veis
que
just
ifiq
ueo
estu
doap
enas
das
cois
as:
acu
ltur
are
fere
-se
,a
umsó
tem
po,
aom
undo
mat
eria
le
espi
ritu
al.
Tal
vez
por
uma
ques
tão
deap
ego
àpr
ópri
aor
igem
dapa
lavr
aar
queo
logi
a—
que
emgr
ego
sign
ific
a"c
onhe
cim
ento
dos
prim
órdi
os"
ou"o
rela
toda
sco
isas
anti
gas"
—te
m-s
eli
mit
ado
ose
uob
jeto
dees
tudo
aos
rest
osm
ater
iais
,"a
os
vest
ígio
sm
ater
iais
deum
aat
ivid
ade
exer
cida
pelo
sho
men
sdo
pass
ado,
num
quad
roge
o-hi
stór
ico
dad
o"
(J.-
C.
Gar
din)
.C
on
tud
o,
aA
rque
olog
iate
m,
nos
últim
osan
os,
alar
gado
seu
cam
pode
ação
\par
aa
cultu
ram
ater
iald
equ
alqu
erép
oca,
pass
ado
oupr
esen
te.
AA
rque
olog
iain
dust
rial
,po
rex
empl
o,es
tuda
"con
stru
ções
eob
jeto
slig
ados
com
ain
dúst
ria,
nopa
ssad
oe
nopr
esen
te"
(C.
Via
lls),
oqu
eex
plic
aa
pres
ença
noM
useu
Yeo
vilt
on,
naG
rã-B
reta
nh
a,en
tre
ou
tro
sar
tefa
tos,
de
um
...
Co
nco
rde!
Po
ro
utr
ola
do
,a
po
rção
da
tota
lid
ade
mat
eria
les
tud
ada
pela
Arq
ueol
ogia
não
sere
stri
nge
aop
rod
uto
do
trab
alh
ohu
man
o,
aos
"res
tos
foss
iliz
ados
da
ação
hu
man
a"co
mo
defi
niri
aV
.G
ord
on
Chi
lde.
Alé
md
os
arte
fato
s,os
cham
ado
sec
ofa-
tos
ebi
ofat
osfa
zem
part
eda
refl
exão
arqu
eoló
gica
,en
quan
toap
ropr
iaçã
oh
um
ana
da
natu
reza
.A
"hu
man
izaç
ão"
dire
tada
natu
reza
fora
ján
ota
da
po
rM
arx
emO
capi
tal
(I,V
,1
L^An
imais
eplan
tas,q
uese
costu
maco
nside
rarcom
oprod
utos^
natur
aissã
o,nã
oap
enas
prod
utosd
otrab
alho
-tal
vezd
otra
-/ba
lho
doan
oan
terio
r-
mas
,igu
alm
ente
,na
sua
form
aat
ual
Lpro
dutos
deum
atran
sform
ação
conti
nua,
sobo
contr
olehu
mano
\e
porm
eiodo
seu
traba
lho,
por
mui
tasge
raçõ
es.
\
Apr
ofun
dand
oes
talin
hade
racio
cínio
,pod
e-se
dizer
que
osfen
ômen
osna
tura
is,en
quan
toco
njun
tode
recur
sos
apro
-pr
iáveis
,apr
esen
tampa
drõe
sde
utili
zaçã
oeu
sufru
todiv
ersos
,co
nfor
me
osis
tema
socia
lque
osap
ropr
ia.A
ságu
asdo
Eufra
-tes
,na
Mes
opot
âmia
,po
rex
empl
o,se
rviam
para
ospa
store
snô
mad
esap
enas
com
opo
ntos
d'águ
apa
raos
seus
reba
nhos
,en
quan
toos
agric
ulto
res
sum
ério
se
acád
ios
cria
ram
,no
quar
toe
terce
irom
ilêni
osa.
C,
umsis
tema
deirr
igaç
ãoag
rícol
aco
mpl
exo,
graç
asa
essa
sm
esm
aság
uas.
Nos
últim
osan
os,
usan
doo
mes
mo
recu
rsohí
drico
,ain
dústr
iapô
dede
senv
olve
r-se
naSí
ria,a
parti
rda
ener
gia
gera
dapo
rum
aus
ina
hidr
elét
rica
cons
truíd
ano
leito
méd
iodo
rio.
Aap
ropr
iaçã
ohu
man
ada
natu
reza
não
é,po
rtant
o,a-
histó
rica,
dá-se
sem
pre
nos
qua
dros
deum
ade
term
inad
aor
gani
zaçã
oso
cialc
omum
poten
cial
pro
du
tiv
ode
fini
do.
Pode
-seco
nclu
irqu
e,do
pont
ode
vista
aqui
adot
ado,
aA
rque
olog
iaes
tuda
,di
retam
ente,
ato
talid
ade
mate
rial
apro
-1pr
iada
pelas
socie
dade
shu
man
as,c
omo
parte
deum
acu
ltura
C4*
total,
mater
ialei
mater
ial,s
emlim
itaçõ
esde
carát
ercro
nológ
ico.3
Defin
ido
oob
jeto
imed
iato
dees
tudo
daAr
queo
logi
asu
rge
,na
tura
lmen
te,à
ques
tão:
Para
que
serv
ea
Arqu
eolo
gia,
quais
osse
usob
jetivo
s?At
ém
eado
sda
déca
dade
60,a
visão
'co
rrent
edo
min
ante
cons
ider
ava
que
"osr
esul
tados
(da
pesq
uisa
arqu
eoló
gica
)são
'fato
s'ar
queo
lógi
cos"
(S.P
iggo
tt).E
ssa
Arqu
eolo
gia
factu
alista
tinha
com
opr
opós
itoa
coleç
ão,
desc
riçã
oec
lassif
icaçã
ode
objet
osan
tigos
,oqu
eco
rresp
ondi
a,em
term
osde
abor
dage
mep
istem
ológ
ica,
aope
ríodo
daco
nstit
uiçã
o,ai
nda
nosé
culo
XIX
,das
gran
des
cole
tâne
asde
font
eses
crita
s(co
rpor
ado
cum
entai
s)pe
loshi
storia
dore
s.Na
verd
ade,
essa
post
ura
empi
rista
cara
cter
izou
toda
sas
ciên
cias
hum
anas
J
nass
uas
fase
sde
cons
titui
ção
inici
aism
as,e
nqua
nto
sua
supe
raçã
ooc
orre
una
sou
tras
ciênc
iasno
iníci
ode
stesé
culo
,pe
rm
anec
eum
ais
arra
igad
ano
sm
eios
arqu
eoló
gico
s.A
ssim
,em
bora
essa
persp
ectiv
ade
fact
findi
ng(b
usca
defa
tos)
tenh
are
cuad
osig
nific
ativ
amen
teno
súl
timos
anos
,pe
rsist
eai
nda
uma
conc
epçã
oe
trata
men
tode
dado
se
info
rmaç
ões
brut
asqu
ese
riam
proc
essa
dos
poro
utra
sci
ênci
as,
com
oa
His
tória
ea
Pré-
hist
ória
.B
oapa
rtedo
sar
queó
logo
sas
sum
eta
lvis
ãore
strit
iva
dem
anei
raap
enas
impl
ícita
etá
cita
;ou
tros
faze
m-n
ode
for
ma
prog
ram
átic
a(S
paul
ding
,C
lark
,R
ouse
eK
lein
,en
treou
tros),
sem
cont
udo
cum
prire
mà
risca
ospr
óprio
slim
ites
que
seim
põem
.
Are
nova
ção
dos
estu
dos
arqu
eoló
gico
sve
io,n
oen
tant
o,fo
rtale
cer
aco
rrent
eda
quel
espa
raqu
em"p
orde
trás
doun
ive
rso
dos
obje
tos,
acu
ltura
mat
eria
lbus
cao
univ
erso
dos
hom
ens
eda
ssu
asre
laçõ
esso
ciai
s"(A
.C
aran
dini
).N
ãopo
uca
impo
rtânc
iaex
erce
u,ne
ssa
mud
ança
depe
rspe
ctiv
a,o
mov
im
ento
conh
ecid
oco
mo
New
Arc
hael
ogy
que,
surg
indo
entre
osar
queó
logo
sde
língu
ain
gles
ahá
cerc
ade
duas
déca
das,
influ
encio
uas
mais
dive
rsas
corre
ntes
arqu
eoló
gica
s.M
esm
oqu
ea
ques
tão
desa
ber
seo
arqu
eólo
goes
cava
cois
as(c
omo
quer
iaSp
auld
ing)
oupe
ssoa
s(c
omo
cont
rapô
sW
heel
er)
aind
aca
use
dive
rgên
cias
nom
eio
acad
êmic
o,po
de-s
edi
zer
que
esta
últim
apo
siçã
oob
tém
umnú
mer
ocr
esce
nte
dead
epto
s.O
conf
ina-
men
todo
arqu
eólo
goao
traba
lho
empí
rico
dere
cupe
raçã
oe
trata
men
tode
obje
tos
man
tém
-se
hoje
com
umco
ntin
gent
em
ais
limita
dode
segu
idor
esdo
que
nas
déca
das
pass
adas
.D
om
eupo
nto
devi
sta,
aA
rque
olog
ia,
part
indo
dos
elem
ento
sm
ate
riais
apro
pria
dos
pelo
hom
em,
visa
àco
mpr
eens
ãodo
func
ion
amen
toe
tran
sfo
rmaç
ãod
asso
cied
ades
hu
man
as.
Surg
e,co
mo
cons
eqüê
ncia
doqu
eac
abei
deaf
irm
ar,u
ma
inda
gaçã
oim
edia
ta:O
que
dife
renc
ia,e
ntão
,aA
rque
olog
iada
His
tóri
a,da
Ant
ropo
logi
a,ou
seja
,da
sou
tras
ciên
cias
soci
ais
que
têm
obje
tivos
sem
elha
ntes
?U
ma
opin
ião
pred
omin
ante
entr
ehi
stor
iado
res,
antr
opól
ogos
eou
tros
cien
tista
sso
ciai
snã
o
ZnZ
aATe
0!08
ÍaCO
m°um
aciên
ciahu
m*na
,defi
nindo
-aco
mo
umad
iscipl
inaau
xiliar
.Éco
mum,
lendo
-seex
tosde
his^iac
o°mreSV
dePamr
-SeC°m
eXpr£SS
ÕeSC°m
o''con
tanTo
iap^
sote
>'oZr
°eS"
^mU
Ít°P0U
C0P°d
emos
sã"-
sobr
e...
ouen
tãono
sdize
mqu
e,co
ntand
oco
mreg
istros
es-te;
SrUT
0rco
nâH
há°-Q
UÍaCr
£SCenta
rC°m
0S^™
~ten
ais...
Tais
cons
ideraç
õesd
eriva
m,em
cena
medid
aao
meno
stti
^lTM
~m°°
SPrÓP
rÍ°Sarc
lueól°
^têm
consid
erado
suàaT
malan
dn^P
0UC0
SrrqU
eÓ1°g0
Sdã°
razão
*°scom
entári
osac
ima
quan
dofaz
emafi
rmaç
õesn
ome
smo
senti
do,s
endo
cor
rentes
obser
vaçõ
esco
mo"c
ontan
dosom
ente
com
vstíg
iosma
teriai
snad
apo
demo
safir
mars
obre
aestr
utura
social
'?'*f
qual
P°StUr
ad£rÍV
adCU
mSVÍS
ã°tra
dici°™
lsegu
ndoa
•'re^
rSÍT
h3'*
Simple
smen,
euma
técnic
a(ess
encialm
en-Z
L1?
bUraC
0Sn0
sol°
ou°
abaix
ar-se
para
recolh
erob
jetos
)que
pode
serem
prega
daem
bene
fício
daAn
tropo
ioqia
daHi
stória
oudo
divert
imen
to(Sp
auldin
g).mr
oPol°
gia,
sEoci
aaife°
etf^
eXClUÍ>
POrtam
°'aA
^ueo
I°^das
ciênci
asso
ciais
een
quad
raseu
camp
ode
atuaç
ãoco
moum
apr
ática
deca
mpo
sendo
seuest
atuto
semelh
ante,
efetiv
amen
teao
deb"L
imPla
eSue
iPHna
SU«^
°arq
UCÓl0
g0far
ia°^
alho
braça
l-qu
eprod
uziri
a"fa
tos"
arque
ológic
os-
enqu
anto
ma^lT
^tr"0
PÓl0g
07S°C
ÍÓl0g0
PenSa"
am'S
£ma
ndo
osfat
osem
enca
deam
ento
diacrô
nico,
noca
soda
Histo
ria,o
usm
crônic
o,em
setra
tando
daso
utras
duas
ciên
nicad
^iló
ToT
T'-b
arnt
eC°m
0dÍSt
a'lemb
raac
rítica
ô-mc
ado
filós
ofo
alemã
oI.
Kant,
segun
doqu
emém
uitoc
ômod
oser
meno
rdei
dade
!Set
enho
umlivr
oque
Densa
suíT
uirl
V!T
rP3S
t0reSp
Íri,ual<
c^oo
nsciê
aPp0de
subs
tituir
.seà
minh
a,et
ambé
mum
médic
oqu
eme
pres
creve
le*lZ
à°dS
VÍV6re
tC-ent
á°ná0
ne^ss
ito^sf
orçar
meNã
opr
eciso
pens
arse
posso
paga
r;qu
eoutr
osse
ocup
emde
steas
sunt
ode
sagr
adáv
elno
meu
luga
r.
mer
^cni
r^"'6
'-"0
^^
A^
°l°^
vista
como
uma
••nera
técnic
a,po
.sna
ose
trata
dopa
game
ntode
cienti
stasq
ue
•irrrrn
Trm
i
!pen
sem
pore
la,m
asde
uma
inca
paci
dade
orig
inal
daA
rque
olo
gia
enqu
anto
prát
ica
dees
bura
cam
ento
doso
lo!
Essa
conc
epçã
ose
rvil
daA
rque
olog
iate
msid
o,co
mo
já[f
oidi
to,q
uesti
onad
aatr
avés
deum
aap
roxi
maç
ãodo
sse
usob
-Ije
tivos
aos
das
outra
sci
ênci
ashu
man
as,
ouse
ja,
oes
tudo
das
(socie
dade
shu
man
asem
seu
func
iona
men
toe
trans
form
açõe
s.!|A
lgun
s,pr
eocu
pado
sco
mo
pred
omín
iode
uma
visã
ohi
stori-
cista
de"f
ato
arqu
eoló
gico
",pr
opus
eram
que
aA
rque
olog
ia,
enqu
anto
ciên
cia,
deve
riam
udar
"da
desc
rição
ere
cons
truçã
ohi
stór
icas
com
opr
inci
pal
foco
dein
tere
sse
para
uma
ênfa
sena
expl
icaç
ão"
(Rea
d).
Segu
iam
,ne
stese
ntid
o,a
críti
cane
opos
i-tiv
ista
form
ulad
apo
rK
arl
Popp
erem
sua
obra
Am
iséri
ado
hist
oric
ismo,
para
quem
"pre
cisa
men
teas
dout
rinas
que
colo
cam
ohi
stor
icis
mo
com
oba
sem
etod
ológ
ica
são
resp
onsá
veis
pelo
insa
tisfa
tóri
oes
tado
das
ciên
cias
soci
ais"
.A
ssim
,aap
rese
ntaç
ãoe
form
ulaç
ãode
prin
cípi
osre
lativ
osa
proc
esso
scu
l-tu
rais
,vi
sand
oà
com
pree
nsão
doco
mpo
rtam
ento
hu
man
oem
gera
l,to
rnou
-se,
empa
rticu
lar
nose
stud
osda
New
Arc
hael
ogy,
um
ap
rop
ost
aan
tro
po
lóg
iça^
ue_
s^jg
pu
nh
aà
mer
ate
nta
tiv
ade
reco
nstr
ução
hist
óric
a.M
esm
oar
queó
logo
sm
arxi
stas
com
oL
.S.K
lein
endo
ssar
ames
sare
jeiç
ãoda
diac
roni
a,co
ncen
tran
do-s
enu
ma
pers
pect
iva
trans
cultu
ral
e,po
rtan
to,
atem
pora
l,de
valo
res
hum
anos
univ
ersa
is.
Um
dos
resu
ltad
osfo
ia
busc
ade
corr
elaç
ões
imut
ávei
sen
tre
oho
mem
ea
natu
reza
een
tre
ospr
ópri
osin
diví
duos
.D
aía
impo
rtân
cia
dos
estu
dos
rela
tivo
s,no
prim
eiro
caso
,à
busc
ade
certa
sco
nsta
ntes
naoc
upa
ção
does
paço
e,qu
anto
àsin
variá
veis
soci
etai
s,de
padr
ões
trans
cultu
rais
dede
sativ
ação
dos
obje
tos
ou,
emou
tras
pala
vras
,da
form
ação
dode
pósi
toar
queo
lógi
co.
Est
a,en
tret
anto
,não
repr
esen
tou
aún
ica
reaç
ãoao
em-
piris
mo
hist
oric
ista
do"f
actu
alis
mo"
arqu
eoló
gico
.A
utor
esde
ambi
ente
scu
ltura
isdi
vers
osco
mo
P.J.
Wat
son,
A.L
eB
lanc
,C
h.L
.R
edm
an,
A.
Car
andi
ni,
H.
Gal
inié
,R
.G
inou
vès,
M.
Cas
troLó
pez,
A.K
ern
eO
ndem
arD
ias
cons
ider
amqu
ea
Ar
queo
logi
a,ut
iliza
ndo-
sede
mét
odos
próp
rios
,e,
atra
vés
does
-
V
tudo
dacu
ltura
mater
ial,d
evea
spira
raam
boso
sobje
tivos
histór
icos
esoc
ioantr
opoló
gicos
.Bus
caria
,assi
m,a
umsó
tempo
asre
laçõe
scau
sais
nasu
cess
ãodo
tempo
eaid
entif
ica
ção
depr
incíp
ioss
incr
ônico
sde
func
iona
men
toda
ssoc
ieda
des
hum
anas
.Esta
persp
ectiv
apa
rece
respo
nder,
derna
-n
ó^
,?aír
angf
nte:a
sinq
uietaç
õess
urgida
sno
quad
ropó
s-estr
utural
istad
asciê
ncias
socia
is,qu
anto
aosa
spec
tosao
mes
mo
tem
posin
crôn
icos
edi
acrô
nico
sdo
sfe
nôm
enos
socia
isde
qualq
uere
spéc
ie.Ta
lcon
cepç
ãotor
na-se
comp
reen
sível
seco
nsid
erar
mos
que
ofu
ncio
nam
ento
daso
cieda
deap
enas
adqu
irese
ntid
oco
mo
algo
emco
nstan
teau
toirà
ns-
Esq
uem
a1
^A
rque
olog
ia(c
iência
emco
nstr
ução
)
apbrop
°fdaeS
tUd0:^
^**
t0talid
adema
teria|.
socialm
ente
*&*-
,
soci
edad
esdo
pas
sad
o
ves
tíg
ios
mat
eria
isI
recu
per
ado
sp
or
(j)p
rosp
ecçõ
es:
(res
tos
deed
ifíc
ios
etc.
que
aflo
ram
àsu
perf
ície
)/^
esca
vaçõ
es:
a)de
depó
sito
squ
ege
ram
estr
ato
s(o
cup
açõ
essu
cess
ivas
)b:)
deam
bien
tes
desa
tiva
dos
enã
o-re
ocup
ados
(se
pult
uras
;ci
dad
esab
and
ona
das:
Mac
huPi
cchu
,Po
m-
péia
...)
soci
edad
esco
ntem
porâ
neas
ob
jeto
sem
uso
Io
u Id
esati
vad
os
Objeti
vo:soc
iedad
eshu
manas
(funci
onam
entoe
transf
orma-
Tff
form
ação
,su
per
and
ode
ssa
form
ao
his
tori
cism
od
aab
ord
age
mfa
ctua
list
ae
afa
lta
dedi
acro
nia
das
abor
dage
nssi
stê
mic
as.
Isto
não
sign
ific
a,co
mo
pode
ria
pare
cer,
que
aA
rque
olo
gia
seba
ste
asi
mes
ma.
Na
med
ida
emqu
ese
usob
jeti
vos
sere
fere
màs
soci
edad
esh
um
anas
,a
Arq
ueo
log
iaco
ndiv
ide-
osco
mas
ou
tras
ciên
cias
soci
ais
e,as
sim
com
oel
as,
nece
ssi
tade
um
aab
ord
agem
inte
rdis
cip
lin
arp
ara
exp
lica
ra
com
plex
idad
edo
seu
ob
jeto
dees
tudo
.A
espe
cifi
cida
dede
cad
aci
ênci
ah
um
ana
cons
iste
,es
senc
ialm
ente
,no
seu
ob
jeto
pri
már
iode
inve
stig
ação
eno
sm
eios
par
ticu
lare
sde
trat
amen
tode
sse
ob
jeto
.A
Arq
ueo
log
ia,
enq
uan
toes
tud
od
ap
orç
ãoda
cult
ura
mat
eria
l,po
ssui
um
apr
áxis
eu
ma
refl
exão
met
odo
lógi
cas
pró
pri
as,
amb
asem
con
stru
ção
,e
cuja
sca
ract
erís
tica
s,ai
nd
aem
bri
on
ária
s,ju
stif
icam
sua
qu
alif
icaç
ãoco
mo
ump
roje
tode
ciên
cia
dacu
ltur
am
ater
ial.
^O
co
tid
ian
o:
oco
nte
xto
cu
ltu
ral
da
ati
vid
ad
eh
um
an
a
r
As
rela
ções
hum
anas
,em
qual
quer
soci
edad
e,dã
o-se
po
rm
eio
deco
nta
tos
físi
cos,
seja
entr
eo
ho
mem
ea
nat
ure
za,
seja
entr
eos
próp
rios
hom
ens.
Co
mo
ress
alta
.V.
Mei
uief
:a
cult
ura
étu
do
oq
ue
écr
iad
o,
feit
o(d
esen
vo
lvid
o,
mel
ho
rado
,m
od
ific
ado
)p
elo
pró
pri
oh
om
em,
dif
eren
tem
ente
do
qu
e7
dá
an
atu
reza
.N
acu
ltu
raest
áre
pre
sen
tad
aa
qu
alid
ade
fun
il)
dam
ental
doho
mem:
acap
acid
ade
deau
tode
senv
olvi
men
to,
to/
que
torn
apo
ssív
ela
próp
riahi
stór
iada
hum
anid
ade.
Oob
jeto
*7-\
conv
erte
-se
em"o
bjet
ohu
man
o"(re
cebe
"for
ma
hum
ana"
)ape
-^—
nas
porq
ueen
cerr
aem
sium
cont
eúdo
soci
al(e
não
natu
ral).
En
tret
anto
,a
du
alid
ade
entr
ea
face
imat
eria
l,re
pres
enta
dape
laco
nsci
ênci
ahu
man
aso
cial
men
tede
term
inad
a,e
ma
teri
al,
doca
mpo
deat
uaçã
odo
hom
emna
soci
edad
e,le
vaa
umm
ov
imen
toco
ntr
adit
óri
on
asu
are
laçã
oco
tid
ian
aco
m
wm
ou
tro
sh
om
ens,
com
osp
rod
uto
sde
seu
trab
alh
oe
com
ana
ture
za.
Po
rum
lado
,há
uma
tend
ênci
apa
raa
feti
chiz
ação
dos
arte
fato
s,qu
epa
rece
mad
quir
irin
depe
ndên
cia
dese
uspr
odut
ores
eus
uári
os.
Est
epr
oces
so,
inic
iado
nom
omen
tom
esm
oq
ue
oh
om
emtr
ansf
orm
ou
um
ob
jeto
nu
ma
ferr
am
enta
,po
rtan
toem
prod
uto
dose
utr
abal
ho
^ou
seja
,un
iar
tefa
to—
,con
sist
ena
inev
itáve
japr
opria
çâo.
múí
uada
natu
reza
(insl
rum
entò
~de
caça
Tde
"pre
para
ção
depe
les
etc)
.O
ob
jeto
,ao
entr
arno
univ
erso
hu
man
o,
pare
cead
qu
irir
um
aau
tono
mia
desu
aba
sem
ater
ial,
send
oem
qual
quer
soci
eda-
jde
carr
egad
ode
valo
res
sim
bólic
osqu
enã
ode
ixam
deco
ntu
nd
ir,
tan
tose
usus
uári
osq
uan
too
arqu
eólo
go,
aind
aqu
eob
serv
ador
exte
rno
ein
seri
doem
outr
aso
cied
ade.
Éo
que
expl
ica,
emúl
tim
aan
ális
e,a
próp
ria
visã
oon
toge
néti
caad
ota
da
por
cert
os-a
rque
ólog
osno
estu
doda
str
ansf
orm
açõe
sdo
sar
tefa
tos
com
ote
mpo
ede
que
trat
arei
emde
talh
esad
ian
te.
Oar
tefa
to,
aode
ixar
dese
rape
nas
umob
jeto
,pa
rece
acw
quiri
ruma
vidab
iológ
ica,d
otada
dena
scime
nto,c
resc
imen
to,^
mat
uri
dad
e,en
vel
hec
imen
toe
mo
rte.
Po
rou
tro
lado
,e
com
ore
vers
ode
ssa
hum
aniz
ação
doun
iver
som
ater
ial,
ocor
reum
are
ific
açâo
(çoi
sifi
caçã
o)da
sre
laçõ
esso
ciai
s,u
ma
alie
naçã
oda
vida
soci
alna
esfe
rana
tura
l.O
spr
odut
oshu
man
os,
emse
uca
ráte
rm
ater
ial,
nam
ed
ida
emq
ue
po
ssu
emu
ma
exis
tênc
iafí
sica
exte
rior
aoun
ive
rso
daco
nsci
ênci
aso
cial
—po
isa
real
idad
enã
opo
dese
ral
tera
dape
lope
nsam
ento
—co
nduz
ema
uma
assi
mil
ação
das
rela
ções
entr
eos
hom
ens
com
ore
laçõ
esna
tura
is,
inde
pend
ente
sdo
spr
ópri
osag
ente
sso
ciai
s.D
aío
para
doxo
:qu
eas
rela
ções
soci
ais
seja
mto
mad
asco
mo
faze
ndo
part
eda
'es
fera
natu
ral
eos
arte
fato
s,em
opos
ição
,ad
quir
amum
atr
aje
tóri
aau
tôn
om
a.
Aam
biva
lênc
iam
ater
ial/
hum
ano
noar
tefa
to,
aind
aqu
epa
reça
abst
rata
,ad
quir
eim
port
ânci
aca
pita
lpa
raqu
ese
ente
nd
ap
or
qu
e,n
oes
tud
od
asso
cied
ades
atra
vés
do
sse
usel
e-
F
Esq
uem
a2
Cu
ltu
ra
ES
FE
RA
MA
TE
RIA
L''
ES
FE
RA
IMA
TE
RIA
L
AR
TE
FA
TO
j:te
nsão
dia
léti
ca
-*R
ELA
ÇÕ
ESSO
CIA
IS
INTE
RPR
ETA
ÇÃ
OT
RA
DIC
ION
AL
prov
oca
DES
CON
HEC
IMEN
TO•
DA
TE
NS
ÃO
OQ
UE
IMP
LIC
A
FET
ICH
IZA
ÇÃ
O
AR
TE
FA
TO
AD
QU
IRE
VID
AB
IO
LÓG
ICA
(nas
cim
ento
,cr
esci
men
to,
matu
rid
ad
e,
dec
lín
io,
mo
rte
do
sar
tefa
tos)
RE
IFIC
AÇ
ÃO
RE
LA
ÇÕ
ES
SOC
IAIS
ASS
IMIL
ADA
SÀ
NA
TURE
ZA(c
once
pção
dem
undo
,na
tura
lde
umg
rup
oh
um
ano
,ex
ige
cert
asre
laçõ
esso
cia
is)
REL
AÇ
ÃO
DE
CO
MPL
EM
EN
TA
RID
AD
E
PR
OD
UT
OS
DO
TR
AB
AL
HO
HU
MA
NO
TÊM
VID
APR
ÓPR
IA,
IND
EPEN
DEN
TES
DA
SR
ELA
ÇÕ
ESS
OC
IAIS
AR
TE
FA
TO
SF
AZ
EM
AS
I
ME
SM
OS
RE
LA
ÇÕ
ES
SOC
IAIS
SÃO
CO
ISA
S,C
UJA
SC
AR
AC
TE
RÍS
TIC
AS
ETR
AN
SFO
RM
AÇ
ÕES
APE
NA
SA
NA
TU
RE
ZA
EX
PL
ICA
HO
ME
NS
NA
OF
AZ
EM
ASI
ME
SM
OS
men
tos
mat
eria
is,
tare
fada
Arq
ueol
ogia
,nã
ora
ras
veze
sfe
tichi
zara
m-s
eos
obje
tos
ecoi
sific
aram
-se
asre
laçõ
esso
ciai
sda
sso
cied
ades
estu
dada
s.N
opr
imei
roca
so,i
stosig
nific
aco
nsid
erar
oob
jeto
fora
dose
uco
ntex
toso
cial
,pen
sand
o-se
,por
exem
plo,
emsis
tem
asde
sítio
sar
queo
lógi
cos,
corn
ojá
adve
rtir
aC
hang
noin
ício
dadé
cada
pass
ada,
enã
oem
sist
em
asde
povo
se
suas
ativ
idad
esem
com
unid
ade.
Out
roex
empl
o,ba
stan
teco
mum
naA
rque
olog
iabr
asile
ira,
cons
iste
nach
amad
ase
riaçâ
otip
ológ
icat
cujo
empi
rism
oob
scur
ece
seu
post
ulad
ovi
talis
ta:
osar
tefa
tos
adqu
irem
umci
clo
vita
lm
ultis
secu
lar,c
omo
disse
acim
a,pe
rmiti
ndo
umad
ataç
ã^re
lativ
ase
mel
hant
eàq
uela
utili
zada
pelo
sbi
ólog
osna
anál
isede
_esq
uele
tos
anim
ais.
Em
sent
ido
cont
rári
o,as
rela
ções
soci
ais
pode
mse
rto
mad
asco
mo
dado
sna
tura
is,p
orex
empl
o,qu
ando
seid
enti
fica
aau
to-r
epre
sent
ação
ideo
lógi
cade
umgr
upo
com
ana
ture
zae
com
osse
uspr
ópri
ospr
odut
os.
Isto
ocor
re,
prin
cipa
lmen
te,q
uand
oo
arqu
eólo
godi
spõe
dein
form
açõe
sso
bre
aid
eolo
gia
dogr
upo
estu
dado
,qu
erdi
reta
men
tepo
rte
stem
unho
ses
crito
sou
obse
rvaç
ãoet
nogr
áfic
a,qu
erpo
rin
term
édio
dade
scriç
ãode
outro
sgr
upos
soci
ais.
Éo
que
acon
tece
,por
exem
plo,
com
osre
lato
sde
euro
peus
sobr
eas
trib
osin
díge
nas
daA
mér
ica,
quan
dose
cons
ider
ace
rta
visã
ode
mun
dode
dete
rmin
ada
tribo
com
om
eio
deex
plic
ação
daor
gani
zaçã
odo
univ
erso
mat
eria
lda
com
unid
ade.
Oní
vel
daco
nsci
ênci
aso
cial
éas
simila
doa
umfe
nôm
eno
natu
ral
(que
exis
tepo
rsim
esm
o),
cabe
ndo
aoar
queó
logo
uma
hom
olo
gaçã
oen
tre
essa
natu
ral
orde
naçã
om
enta
le
aes
fera
mat
eria
lque
,com
ovi
mos
ante
riorm
ente
,éto
mad
aco
mo
poss
uido
rade
uman
tropo
mor
fism
opa
rticu
lar.
De
mod
oqu
ese
pode
cheg
ara
uma
Arq
ueol
ogia
que
busc
ade
scob
rir
ana
ture
zada
sre
laçõ
esso
ciai
se
avi
dado
sob
jeto
s!E
stas
tend
ênci
as,
embo
rase
refir
ama
qual
quer
estu
dodo
univ
erso
físic
oso
cial
men
teap
ropr
iado
,to
rnam
-se
mai
spr
ofun
das
eco
mpl
exas
quan
dose
estu
dam
soci
edad
esjá
ex-
...r.
•irrrrrrtv
?f1
1
tintas
.Con
sidera
ndo-
se,a
lémdis
so,q
ueo
arque
ólogo
traba
lha,e
mge
ral,a
pena
scom
vestí
giosm
ateria
isde
grup
osso
ciais
nao
mais
obse
rváv
eisdi
reta
men
te,d
evem
osvo
ltarn
ossa
atenç
ãopa
raaq
uilo
com
que
norm
almen
tese
depa
rao
arqu
eólo
gona
sua
prát
ica
depe
squi
sa.
Com
oqu
ese
depa
rao
arqu
eólo
go:
*-o
con
tex
toar
qu
eoló
gic
o
Umad
asco
ndiçõ
esma
isco
muns
detra
balho
doarq
ueó
logo
ej^es
cava
ção,
naqu
aloe
strato
arqu
eoló
gico
éaun
ida
demí
nima
básic
ado
seutra
balho
.Cad
aes
trato
pode
serde
limita
dope
lasu
acom
posiç
ãom
ateria
lpar
ticul
arec
orres
pond
eaum
ade
termi
nada
ativid
ade
huma
na,r
ealiz
ada
pelos
usuá
rios
origin
aisde
sseesp
aço
físico
,ou
aum
aaç
ãona
tural
(dep
ósito
sdea
luvião
,inu
ndaç
õese
tc).
Atra
nspo
siçã
ode
ssese
strato
stri
dimen
siona
ispa
raseç
õese
strati
gráf
i-ca
sve
rtica
ise
plan
osho
rizon
tais
perm
iteao
esca
vado
rter
min
ado
otra
balh
ode
cam
po,r
econ
stitu
iro
esta
dodo
ma
terial
nom
omen
toda
desc
ober
ta.Su
ponh
amos
que
setra
tedo
sres
tosde
uma
casa
,apr
esen
tando
duas
base
sde
mur
osem
pedr
ae,n
oseu
inter
ior,
gran
dequ
antid
ade
dear
gila,
reb
oco
ece
râm
ica.
Aind
aqu
ese
trate
deum
exem
plopo
rdem
aissim
ples
para
corr
espo
nder
aos
prob
lem
asre
ais
deriv
ados
dees
trati-
grafi
asco
ncret
asco
mple
xas,
perm
iteco
nstat
arqu
eoob
jeto
dire
tode
obse
rvaç
ãodo
arqu
eólo
gonã
oé
senã
oum
vestí
gio,
umde
stroç
odi
min
uto
em
ater
ial
doco
ntex
tocu
ltura
lAt
ravé
sda
leitu
raes
tratig
ráfic
ade
ve-se
cheg
arà
reco
nstru
ção
das
ativi
dade
se
açõe
squ
elev
aram
aoes
tado
atual
doma
terial
.No
caso
acim
aex
posto
,oarq
ueólo
gode
vepa
rtir
dode
pósit
oarq
ueoló
gico
enco
ntra
do,t
alco
mo
repr
esen
tado
nafig
ura
1,re
cons
truir
aseta
pas
defo
rmaç
ãode
stede
-
iim
iu
nn
mw
u
pósit
o(fi
guras
2e3
),pa
rach
egar
auma
recon
stitui
ção
dam
bien
tedo
loca
ldea
tivid
ades
socia
lmen
tesig
nific
ativo
mo
apre
sent
ado
nafi
gura
4.co
-
IJi
f̂trrrrrrrrT
n
Um
are
cons
titu
ição
dest
aor
dem
não
éa
únic
apo
ssív
el,
pois •>
om
odo
deut
iliza
ção
deum
arte
fato
étã
oim
ater
ial
—e
cond
i-1/
cion
ado
—qu
anto
ose
ntid
ode
umte
xto,
eo
arqu
eólo
gofa
bric
a\
\jant
oaA
rque
olog
iaqu
anto
ohi
storia
dor,
aHi
stória
(A.S
chna
pp).
'
AA
rque
olog
iana
dam
ais
équ
eum
ale
itur
a,um
tipo
part
icu
larde
leitu
ra,n
am
edid
aem
que
seu
text
onã
oéc
ompo
stoçp
depa
lavr
asm
asde
obje
tos
conc
reto
s,em
gera
lm
utila
dos
er^
desl
ocad
osdo
seu
loca
lde
utili
zaçã
oor
igin
al.
Isto
expl
ica
pnr-
que,
ten
do
tom
ado
cons
ciên
cia
da
espe
cifi
cida
ded
asu
ale
i-;
tura
dato
tali
dade
mat
eria
lap
rop
riad
ape
loho
mem
,te
m-s
e:
colo
cado
cada
vez
mai
spa
rao
arqu
eólo
goa
ques
tão
da(i
n)tr
aduz
ibil
idad
edo
text
oar
queo
lógi
co.
Daí
apr
eocu
paçã
ocr
esce
nte
com
ain
terd
isci
pli
nar
idad
e,b
usc
and
o-s
eu
min
ter
câm
bio,
quan
toao
mo
do
dele
itur
a,co
mca
mpo
sde
atu
ação
par
alel
os
eco
mp
lem
enta
res.
Isto
ép
arti
cula
rmen
tev
álid
on
o'
que
diz'
resp
eito
àS
emió
tica
,p
reo
cup
ada
com
ospr
incí
pios
teór
icos
daco
mun
icaç
ão—
e,p
ort
anto
,co
ma
leit
ura
emge
ral
—,
mas
atin
gejá
ou
tro
sti
pos
dele
itur
a,ap
aren
tem
ente
dist
ante
sda
Arq
ueo
log
ia,
com
oa
Psi
caná
lise
.
^O
sart
efa
tos,
índ
ices
em
ed
iad
ore
s
Com
opo
deo
arqu
eólo
go"e
scav
ar,
não
cois
as,
mas
pes
soas
"co
mo
afir
ma
Whe
eler
?P
ara
com
pre
end
erco
mo
isso
épo
ssív
el,
éne
cess
ário
ente
nd
erq
ue
oo
bje
tode
estu
do
do
arqu
eólo
go,
enqu
anto
"mat
éria
assi
mil
ada
àsne
cess
idad
eshu
-!
man
as,
graç
asa
um
am
ud
ança
defo
rma"
(Car
andi
ni),
ése
mpr
eín
dice
das
rela
ções
soci
ais
nas
quai
sfo
ipr
oduz
ido
eap
ropr
iado
.S
endo
indi
cado
res
dess
asre
laçõ
es,
osre
stos
mat
eria
isex
igem
,pa
raqu
ea
pro
po
sta
deW
heel
erse
conc
reti
ze,
um
ale
itur
aes
pecí
fica
,ar
queo
lógi
ca,
das
cois
as,
que
não
deve
mse
rto
mad
asco
mo
dad
os—
"fat
os"
ouin
form
açõe
sem
esta
dobr
uto
—m
asco
mo
algo
ase
rin
terp
reta
dope
loar
queó
logo
.
Apo
ssib
ilida
dede
inte
rpre
taçã
ode
sses
indí
cios
expl
ica-
sepe
lofa
tode
osar
tefa
toss
erem
prod
uto
dotr
abal
hohu
ma
noe,
port
anto
,ap
rese
ntar
emne
cess
aria
men
tedu
asfa
ceta
s:tê
mum
afu
nção
prim
ária
(um
aut
ilida
depr
ática
)eju
nçôe
s..sm
m-
_dár
ias(e
mpr
egos
secu
ndár
ios)
.Um
ata
çade
ouro
,po
rex
em-
plo,
indi
ca,p
ela
form
a,su
afu
nção
básic
ade
reci
pien
tepa
rabe
ber
e,pe
lom
ater
ial
caro
dequ
eé
feita
,um
ade
term
inad
ariq
ueza
dopr
oprie
tário
.U
mgr
ande
reci
pien
tece
râm
ico
indi
ca,
aum
sóte
mpo
,su
afu
nção
deva
sode
stin
ado
aal
imen
tos
ea
umce
rto
mod
o,co
leti
vo,
deco
nsum
oal
imen
tar:
são
indi
caçõ
esso
ciet
ais
late
ntes
nam
ater
ialid
ade
doar
tefa
to.
Esq
uem
a3
OB
JET
OD
AA
RQ
UE
OL
OG
IA
UN
IVE
RSO
FÍSI
CO
SOC
IAL
ME
NT
EA
PR
OP
RIA
DO
OB
JET
IVO
DA
AR
QU
EO
LO
GIA
UN
IVE
RS
OH
UM
AN
O
MA
TÉ
RIA
E.G
.G
RA
ND
EV
AS
OD
EC
ER
ÂM
ICA
-R
EL
AÇ
ÕE
SS
OC
IAIS
fun
ção
pri
már
iaA
LIM
ENTA
ÇÃ
O
fun
ções
secu
nd
ári
as
-*E
MG
RU
PO
O'a
rtef
ato,
por
outr
ola
do,
não
éap
enas
umre
man
esce
nte
foss
iliza
dode
rela
ções
soci
ais
mas
,en
quan
topa
rteda
cultu
ram
ater
ial,
exer
ceum
am
edia
ção
ness
asre
laçõ
es,a
tuan
doco
mo
dire
cion
ador
deat
ivid
ades
hum
anas
.
Nose
usi
gnifi
cado
hum
ano,
oob
jeto
apre
sent
a-se
com
oo
mei
ode
rela
ção
entre
osin
diví
duos
que
vive
mem
soci
edad
e,co
mo
form
ape
culia
rde
inte
r-rel
ação
entre
si...
(poi
s)a
cultu
raex
iste
para
nós,
ante
sde
mai
sna
da,
nafo
rma
dos
arte
fato
s(V
.M
ejui
ef).
»1
TT
HT
J1
f*
tn
Ess
epa
pel
deag
ente
torn
a-se
clar
o,qu
ando
pens
amos
nos
sina
isde
pres
tígio
epo
der
que
dete
rmin
amco
mpo
rtam
ento
ses
pecí
fico
sen
tre
aspe
ssoa
s,no
inte
rior
daso
cied
ade:
ous
ode
umco
car
indí
gena
exig
eum
apo
stur
apa
rtic
ular
daqu
ele
que
opo
rta
eco
mpo
rtam
ento
sde
term
inad
os(c
omo
ore
spei
to)
por
part
edo
sou
tros
mem
bros
dogr
upo.
Ess
edi
reci
onam
ento
,em
-b
ora
mai
sev
iden
tena
esfe
rado
po
der
ou
da
iden
tid
ade
cult
u
ral
—co
mo
nas
asso
ciaç
ões
entr
ea
cruz
eos
cris
tãos
ouen
tre
am
enor
áe
osju
deus
—es
tend
e-se
par
ato
do
univ
erso
mat
eri
alap
ropr
iado
pela
soci
edad
e.
Os
ob
jeto
sar
qu
eoló
gic
os
na
socie
dad
eco
nte
mp
orâ
nea
Os
vest
ígio
sar
queo
lógi
cos,
apa
rtir
dom
omen
toem
que
são
rein
tegr
ados
num
cont
exto
cult
ural
emfu
ncio
nam
ento
com
oo
noss
o,to
rnam
-se
no
vam
ente
med
iad
ore
s.E
sse
pro
cess
opo
deoc
orre
rpo
rum
aap
ropr
iaçã
oca
sual
,co
mo
éco
mu
mno
caso
dein
stru
men
tos
desí
lex
pré-
hist
óric
os,
util
iza
dos
pela
spo
pula
ções
loca
isem
regi
ões
doB
rasi
lco
mo
pede
rnei
ras
(as
cham
adas
pedr
as-d
e-fo
go)
ouco
mo
sim
ples
enfe
ites.
Em
gera
l,co
ntud
o,é
oar
queó
logo
quem
rein
trod
uzar
tefa
tos
decu
ltu
ras
exti
nta
sn
um
aso
cied
ade
viv
a.B
oa
par
tedo
sob
jeto
s,na
med
ida
emqu
enã
opo
ssue
mva
lor
mat
eri
alou
cien
tífi
co,
segu
ndo
ospa
drõe
sso
ciai
svi
gent
esno
mo
men
toda
recu
pera
ção,
éno
vam
ente
desa
tiva
dae
tran
sfo
rm
ada
emlix
o.A
quel
esob
jeto
sre
inte
grad
ospe
loar
queó
logo
pass
ama
poss
uir
nova
sfu
nçõe
se
aex
erce
rm
edia
ções
noin
teri
orda
sre
laçõ
esso
ciai
sem
que
fora
min
seri
dos.
Ess
esar
tefa
tos
pode
mad
quir
irfu
nçõe
sid
eoló
gica
s,ta
nto
nose
nti
do
deac
ob
erta
men
tode
rela
ções
soci
ais
pas
sad
as
ena
sua
feti
chiz
ação
com
o,ao
cont
rári
o,se
rvin
dode
elem
en-
IT
ft%
%lt'f
Tfl
11
•%%
%%
«1
1
tode
recu
pera
ção
dopa
ssad
opa
raum
acr
ítica
dopr
esen
te.Na
med
ida
emqu
ees
tare
apro
priaç
ãodo
sarte
fato
spe
losci
dadã
osen
volv
eum
are
lação
depo
der,
amed
iação
doar
tefa
toar
queo
lógi
coad
quire
impo
rtânc
iacr
ucia
l.A
ssim
,disc
ussõ
esrel
ativa
sao
quec
onse
rvar
,em
quei
nstit
uiçã
o,co
mqu
aisco
ndiçõ
esde
aces
sibili
dade
e,ain
dam
ais,q
uant
oàp
ropr
ieda
deci
entíf
ica
dom
ater
ial,
dize
mre
spei
toa
todo
umun
ive
rso
dem
edia
ções
dire
cion
adas
por
esse
sar
tefa
tos.
Des
safo
rma,
apr
eser
vaçã
ono
sm
useu
sex
clus
ivam
ente
deob
ras
dear
te—
apre
ciad
asen
quan
topr
odut
osut
iliza
dos
pelas
elites
antig
as—
rem
ete,n
asso
cieda
desc
ontem
porâ
neas
,a
uma
valo
rizaç
ãoda
vida
arist
ocrá
tica
com
om
omen
todê
plenit
ude
que
otem
pode
sgas
taeq
uese
tenta
renov
arpe
laco
nser
vaçã
o.N
ãoé
àto
aque
,em
bora
aA
rque
olog
iaes
tude
assé
ries,
ore
petir
-seda
ação
hum
ana
refle
tindo
noso
bjeto
sdo
cotid
iano
—se
ndo
este
om
ateria
lmais
com
umpr
oven
iente
das
esca
vaçõ
es—
pred
omin
eai
nda,
nas
insti
tuiç
ões
enas
publ
icaçõ
esar
queo
lógi
cas,
aaten
ção
para
com
osob
jetos
úni
cose
exce
pcio
nais.
Esta
éum
aco
nseq
üênc
iain
evitá
veld
apr
ópr
iaco
nfig
uraç
ãoda
ssoc
iedad
esco
ntem
porâ
neas
,nas
quais
atua
oar
queó
logo
eda
squ
ais
faz
parte
.No
enta
nto,
oca
ráte
res
pecí
fico
dom
ater
ial
arqu
eoló
gico
perm
iteig
ualm
ente
aope
squi
sado
resc
apar
dess
ape
rspe
ctiv
alim
itada
,vol
tand
o-se
para
apr
átic
ade
uma
ciên
cia
que
"dif
unda
acu
ltura
ma
teria
ldo
ambi
ente
,.da
sci
dade
se
dos
prod
utos
"(A
.Car
an-
dini
),co
mo
verd
adei
roin
strum
ento
dere
flexã
oea
ção
socia
lco
ncreta
.
3^
Com
ora
cioc
ina
oar
queó
logo
'^T
TV
Embu
sca
dequ
ê?&
U,cx
xoU
xC
^iW
^ep
.A
pass
agem
doco
ntex
toar
queo
lógi
copa
rao
cont
exto
cultu
raln
ãoéi
med
iata
nem
unív
oca,
com
ose
aca
dael
emen
tom
ateria
lcor
resp
onde
sse
certa
real
idad
eso
cioló
gica
.Aba
ndo-
nand
o-se
uma
noçã
ofa
ctua
lista
daA
rque
olog
ia,d
eve-
sead
miti
rque
om
ateria
larq
ueol
ógico
,enq
uant
otex
toas
erlid
ope
loarq
ueólo
go,c
ompo
rtalei
turas
divers
as:"
éa
man
eira
deab
orda
rase
vidê
ncias
mat
eria
isqu
eas
faz
fala
r"(C
lezio
u,D
emou
llee
Schn
app)
.Ist
osi
gnifi
caqu
easr
espo
stas
que
pode
mos
obte
rdep
ende
mda
squ
estõ
esqu
eco
loca
rmos
aoob
jeto
dees
tudo
.Es
sasp
ergu
ntas
não
são
alea
tória
s,de
rivad
asde
fato
res
subje
tivos
epes
soais
,tais
com
oum
apr
efer
ência
fortu
itapo
rce
rtos
mat
eria
is(c
erâm
ica
deco
rada
,jói
aset
c.)qu
efo
ssem
par
ticul
arm
ente
apre
ciado
spo
rum
arqu
eólo
go.
Are
cupe
raçã
oet
ratam
ento
dein
form
açõe
sarq
ueol
ógica
s(en
ãode
"fat
os")
"dep
ende
m,a
lémda
sua
obse
rvaç
ãodir
eta,d
eum
conj
unto
depre
ssupo
stose
mco
mbina
ção
com
teoria
sou
hipóte
ses"
,co
mo
ress
altou
Dav
idCl
arke
.N
ave
rdad
e,a
próp
riade
finiç
ãode
infor
maç
ãoarq
ueoló
gica
eas
deco
rrente
ses
traté
gias
desu
are
cupe
raçã
oea
rmaz
enam
ento
impl
icam
,exp
líci
taou
impl
icita
men
te,u
ma
conc
epçã
ote
óric
aso
bre
(1)a
fun
ção
daA
rque
olog
iae
(2)
sobr
ea
orga
niza
ção
soci
alda
soci
edad
ees
tud
ada.
No
prim
eiro
caso
,qua
lque
rdel
imita
ção
doob
jeto
dees
tudo
edo
sob
jetiv
osda
Arq
ueol
ogia
por
parte
doar
queó
logo
impl
ica
jáum
ase
leçã
odo
sin
tere
sses
eênf
ases
nopr
óprio
traba
lho
deca
mpo
.Isto
expl
ica,
por
exem
plo,
asdi
fere
nças
entre
osdi
vers
osm
étod
osde
pros
pecç
ãoar
queo
lógi
cade
supe
rfíc
ie,
ouse
ja,
dere
gist
roe
cole
tade
vestí
gios
mat
eria
ises
palh
ados
note
rren
o(e
stru
tura
sfi
xas
—co
mo
mur
os—
emó
veis
—co
mo
restos
deva
sosc
erâm
icos).
Umlev
antam
ento
'•-.qu
epr
ocur
ere
stabe
lece
r"f
atos
"ar
queo
lógi
cos
cata
logl
ráo
mai
ornú
mer
opo
ssív
elde
sses
arte
fato
sfi
xos
em
óvei
sede
fini
ráum
conj
unto
desí
tios
arqu
eoló
gico
s.Po
rou
tro
lado
,m
udan
do-s
eo
cent
rode
aten
ções
das
unid
ades
arqu
eoló
gica
spa
raun
idad
esso
ciol
ógic
as,
aco
leta
dein
form
açõe
svi
sará
àob
tenç
ãode
elem
ento
sso
bre
asco
mun
idad
esqu
eoc
upar
ames
sees
paço
emde
term
inad
aép
oca
.Aên
fase
desl
oca-
se,
entã
o,do
estu
doda
sco
isas
para
oes
tudo
dasr
elaç
ões
entr
eel
as(v
aria
bilid
ade,
cova
riaçã
o,"a
sso
ciaç
ão,
mud
ança
epr
oces
so).
Oob
jetiv
o,ne
steca
so,
não
éo
esta
bele
cim
ento
deum
sim
ples
map
eam
ento
desí
tios
arqu
eoló
gico
s,m
asde
uma
rede
artic
ulad
ade
rela
ções
entre
cent
ros
deat
ivid
ade
hum
ana.
Osít
ioar
queo
lógi
copa
ssa
ase
r,ne
ssa
pers
pect
iva,
uma
faze
nda
agríc
ola
escr
avis
ta,
uma
casa
cam
pone
sa,
uma
olar
iace
râm
ica,
ouse
ja,
uma
unid
ade
func
iona
lden
trode
umar
ede
dere
laçõ
essi
gnifi
cativ
asen
treas
unid
ades
.Ape
nas
atra
vés
dosi
stem
ade
asse
ntam
ento
,da
dinâ
mic
ade
rela
ções
entre
olar
ias,
faze
ndas
,ci
dade
set
c,po
de-s
een
tend
er,a
lém
dasu
afu
nção
,o
porq
uêda
sua
loca
lizaç
ãoe
com
ose
inte
r-re
laci
ona
com
osou
tros
arte
fato
s.E
sta
pass
agem
doco
ntex
toar
queo
lógi
copa
rao
cont
exto
cultu
ral,
noen
tant
o,de
pend
ede
uma
postu
ram
etod
ológ
ica
por
parte
doar
queó
logo
,nã
oap
enas
quan
toao
sse
usob
jetiv
osm
asta
mbé
mqu
anto
aoca
ráte
res
pecí
fico
daso
cied
ade
que
ele
proc
ura
atin
gir
com
seu
estu
do.
Seco
nsid
erar
mos
que
aA
rque
olog
iafa
zum
trab
alho
cien
tífic
oap
enas
"pel
ape
rtin
ênci
ada
ssu
asco
nclu
sões
,pe
lasu
aca
paci
dade
dein
scre
ver
suas
desc
ober
tas
emum
apr
oble
mát
ica
hist
óric
a"(G
alin
ié),
deve
mos
reco
nhec
era
impo
rtân
cia
daex
plic
itaçã
odo
quad
rote
óric
ono
qual
seef
etua
otr
abal
hoar
queo
lógi
co.
Isto
impl
ica
que
Osp
rópr
ioob
serv
arda
sin
form
açõe
sar
queo
lógi
cas
pres
supõ
eum
mod
elo
defu
ncio
nam
ento
etr
ansf
orm
ação
daso
cied
ade
que
sees
tuda
.U
mex
empl
ode
mod
elo
tran
scul
tura
l,já
clás
sico
naA
rque
olog
iaam
eric
ana,
base
ia-s
eno
prin
cípi
ose
gund
oo
qual
"os
sítio
slo
caliz
am-s
ede
form
aa
min
imiz
ara
aqui
siçã
ode
recu
rsos
em
axim
izar
aaq
uisi
ção
dere
curs
osad
quir
idos
"(J
udge
).É
clar
oqu
epa
raaq
uela
sco
rren
tes
antro
poló
gica
squ
epr
ivile
giam
,no
estu
doda
sso
cied
ades
sim
ples
,as
mot
ivaç
ões
extr
a-ec
onôm
icas
dapr
oduç
ãoso
cial
,a
hipó
tese
acim
aap
rese
ntad
aso
bre
min
imiz
ação
dees
forç
ose
max
imiz
ação
dere
sult
ados
pare
ce,
desd
eo
iníc
io,
infu
nd
ada.
Su
are
con
stru
ção
das
soci
edad
esex
tint
asa
par
tir
desí
tios
arqu
eoló
gico
s,p
or
tant
o,se
ria
inev
itav
elm
ente
ou
tra,
pois
suas
base
sco
ncei
tuai
sde
obse
rvaç
ãoe
anál
ise
seri
amdi
vers
as.
Não
sep
od
e,p
or
tant
o,re
stab
elec
ersi
stem
asso
ciai
sex
tint
osap
enas
atra
vés
dese
usve
stíg
ios,
pois
abor
dage
nsal
tern
ativ
as,
base
adas
empr
essu
post
osm
etod
ológ
icos
dive
rsos
(eig
ualm
ente
váli
dos)
resu
lta
rão
emre
cons
truç
ões
dife
rent
es.
Daí
aim
po
rtân
cia
da
expl
icit
ação
das
base
sax
iom
átic
as—
seus
pre
ssu
po
sto
s—
dora
cioc
ínio
arq
ueo
lóg
ico
emca
da
caso
.M
ais
fért
eis
que
osm
odel
ostr
ansc
ult
ura
issã
oaq
uele
su
tili
zad
os
co
mo
recu
rso
sh
eu
rísti
co
sn
oestu
do
de
cert
os
ti
pos
espe
cífi
cos
deo
rgan
izaç
ãoso
cial
.M
ante
nd
o-s
en
oca
mpo
daor
gani
zaçã
oes
paci
ald
asso
cied
ades
na
pai
sag
em,
têm
-se
dese
nvol
vido
mod
elos
deo
cup
ação
does
paço
po
rp
arte
depo
vos
caça
dore
s-co
leto
res
ouag
ricu
ltor
es.
Par
aes
tes
últi
mo
sex
iste
om
od
elo
do
Est
ad
oIs
ola
do
de
Vo
nT
hü
nen
o
qual
,re
elab
orad
ope
lam
oder
nage
ogra
fia,
foi
empr
egad
ona
Arq
ueol
ogia
atra
vés
doco
ncei
tode
área
deca
pta
ção
dere
-
curso
sHl
ggs
eVita
-Finz
i).De
screv
endo
orel
acion
amen
tom
ercan
tilen
treum
acom
unida
dece
ntral
esua
áreaa
gríco
laem
term
osde
ocup
ação
dife
renc
ialdo
solo
,int
ensid
ade
dêpr
oduç
ãoeg
astos
com
trans
porte
emão
-de-o
bra,
omod
elosó
éapli
cáve
lsati
sfator
iamen
teem
socie
dade
sond
eo
mer
cado
dese
mpe
nha
pape
lim
porta
nte.
Porta
nto,a
utiliz
ação
deste
mode
lopa
raso
cieda
desp
ré-ca
pitah
stasn
ãopo
dese
raut
omáti
ca,d
even
dode
tcrm
inar
-se°f
T.,
PTred
omíni
oda
sila
ções
merc
antis
emca
daca
soes
tudad
o.Na
suaa
plica
ção
propõ
e-seu
mter
ritór
iohip
otéti
copr
elim
inar
emto
rno
daco
mun
idade
centr
aleq
uivale
ntea
uma
hora
deca
min
hada
.Isto
perm
itees
tuda
ralo
caliz
a
Esq
uem
a4
Embu
sca
dequ
ê?
EVID
ÊNCI
ASM
ATER
IAIS
objet
|v°
kRE
LAÇÕ
ESSO
CIA
IS
RACI
OCÍ
NIO
ARQ
UEO
LÓG
ICO
:
-TE
OR
IAso
bre
SOC
IED
AD
EES
TUD
AD
A
perm
ite
ord
enar
ean
alis
ar
EVID
ÊNCI
AS
MA
TERI
AIS
.f.e
.^.^
J..U
.-I
^SO
CIE
DA
DE
ESTU
DA
DA
per
mit
ep
rop
or
hip
óte
ses
so
bre
RE
AL
IME
NT
AÇ
ÃO
ção
doce
ntro
urb
ano
com
rela
ção
aos
dife
rent
esso
los,
extr
aind
oda
ída
dos
sobr
esu
afu
nção
eso
bre
ospr
inci
pais
cul
tivos
e,so
bret
udo,
poss
ibil
ita
esta
bele
cer
um
prin
cípi
ore
laci
onad
orqu
ede
senc
adei
eu
ma
seqü
ênci
ain
terp
reta
tiva
atra
vés
daob
serv
ação
deco
erên
cias
nop
adrã
ode
asse
nta
men
too
bse
rvad
o.
Qu
an
do
aú
nic
ain
form
açã
oé
om
ate
ria
le
oseu
co
ntexto
Um
adi
stin
ção
deve
ser
feit
ano
raci
ocí
nio
do
arq
ueó
logo
,en
tre
ain
terp
reta
ção
deo
cup
açõ
esp
ré-h
istó
rica
s,cu
jaún
ica
font
ede
info
rmaç
ãoim
edia
taé
op
róp
rio
mat
eria
le
seu
cont
exto
,e
adi
spon
ibil
idad
ede
info
rmaç
ões
text
uais
qu
eca
ract
eriz
aa
Arq
ueol
ogia
hist
óric
a."P
ara
opr
é-hi
stor
iado
r,um
povo
éex
atam
ente
oqu
eel
efe
z.S
ua
cult
ura
ése
uco
mp
ort
amen
tofo
ssil
izad
o,e
éis
soq
ue
osn
om
esd
ascu
ltu
ras
con
ota
m",
nas
pala
vras
deV
.G
ord
on
Chi
lde.
Mas
,co
rriò
osar
tefa
tos
não
fala
mp
or
sim
esm
os,
torn
a-se
nece
ssár
iaa
util
izaç
ãode
mod
elos
etno
gráf
icos
,ta
nto
par
ain
form
açõ
esso
bre
asso
ciaç
ões
espe
cífi
cas
(cos
tum
es,
cont
inui
dade
sét
nico
-cu
ltur
ais
etc.
)co
mo
par
apr
incí
pios
gera
isde
asso
ciaç
ãoe
cor
rela
ção
entr
edi
vers
asva
riáv
eis
cult
urai
se
soci
ais.
,No
prim
eiro
ícas
opo
de-s
e,p
or
exem
plo,
util
izar
oco
nh
ecim
ento
etn
og
ráfi
co—
deri
vado
dees
tudo
san
tro
po
lóg
ico
sco
min
díge
nas
atua
ise
das
desc
riçõ
esd
os
via
jan
tes
euro
peu
sd
op
erío
do
colo
nial
—p
ara
com
pre
end
era
dis
trib
uiç
ãoes
pac
ial
do
ssí
tios
pré-
hist
óric
osde
cert
asre
giõe
sdo
Bra
sil.
Dev
ead
mit
ir-s
e,co
ntu
do
,q
ue
osp
aral
elo
set
no
grá
fico
spo
dem
apen
assu
geri
ral
gum
aspo
ssib
ilid
ades
alte
rnat
iva
sna
inte
rpre
taçã
odo
sve
stíg
ios,
com
oad
vert
ira
E.
Lea
ch.
Isto
difi
cult
aa
form
ulaç
ãode
hipó
tese
sse
gura
s,d
ado
que,
au
ma
mes
ma
org
aniz
ação
do
sve
stíg
ios,
po
dem
corr
esp
on
der
dife
rent
esre
alid
ades
soci
ológ
icas
.A
oní
vel
das
rep
rese
n-
JL
MÍl
Íl
taçõe
sartí
stica
s,os
estud
osde
Andr
éLe
roi-G
ourh
anso
brep
intu
ras
rupe
stres
dopa
leol
ítico
supe
rior
suge
rem
que
épo
ssív
elsu
pera
ra
dico
tom
iapr
opos
tapo
rLe
ach,
segu
ndo
quem
"opr
oto-
hom
emfu
ncio
nalis
taéu
mfa
brica
nte
defe
rram
entas
,en
quan
too
prot
o-ho
mem
estru
tura
lista
éum
usuá
riode
lingu
age
m".
Nave
rdad
e,co
mo
otra
balh
ode
Lero
i-Gou
rhan
perm
iteco
nsta
tar,
pode
ler-s
eo
fabr
ican
tede
ferr
amen
tas,
atra
vés
daan
alogi
aetn
ográ
fica,
també
mco
mo
usuá
rioda
lingu
agem
,gra
ças
ace
rtas
opos
içõe
sbá
sicas
dope
nsam
ento
prim
itivo
,com
ona
ture
zae
cultu
ra,
mas
culin
oe
fem
inin
oe
assim
por
dian
tei
m
Aco
nver
gênc
iade
font
ese
sua
sign
ific
ação
pa
rao
arq
ueó
log
o
AA
rque
olog
iahi
stóric
a,qu
edi
spõe
dein
form
açõe
ses
crita
spr
oduz
idas
pela
mes
ma
cultu
raqu
eut
ilizo
uos
objet
osan
alisa
dos
pelo
arqu
eólo
go,a
pres
enta
cara
cterís
ticas
espe
cífi
cas,
deriv
adas
daco
nver
gênc
iade
ssas
duas
cate
goria
sdo
cum
entai
s.Co
ntud
o,tal
conv
ergê
ncia
signi
fica
apen
asqu
eam
basd
eriv
amde
uma
mes
ma
cultu
ra,n
ãoha
vend
opo
ssib
ilida
dede
hom
olog
ação
imed
iata
deum
ape
laou
tra,c
omo
sefaz
,em
gran
depa
rte,n
aArq
ueol
ogia
histó
ricae
mpi
rista.
Daío
surg
imen
tode
uma
ques
tãoin
fund
ada
que
preo
cupo
u(e
ainda
preo
cupa
)ar
queó
logo
sehi
storia
dore
s:Qu
alda
sdua
sfon
tespo
ssui
riapr
im
azia
emca
sode
diye
rgên
cia,
am
ater
ial
oua
escr
ita?
Cabe
lem
brar
que,
embo
rase
jam
amba
spr
odut
osde
uma
mes
ma
soci
edad
e,um
aé
ore
sulta
dodi
reto
dotr
abal
hohu
man
o,en
quan
toao
utra
é,se
mpr
eei
nevi
tavelm
ente,
uma
repr
esen
taçã
oid
eoló
gica
dare
alid
ade,
trans
posta
para
ote
xto
escr
itoho
jedi
spon
ível.
Com
ore
ssalt
aA
ndré
aCa
rand
ini,
asfo
ntes
liter
ária
se
epig
ráfic
asdã
o-no
sm
uita
sin
form
açõ
esso
brea
supe
rest
rutu
ra...
deta
lfor
ma
que
ascl
asse
str
aba
lhad
oras
apar
ecem
fora
dahi
stór
iaes
crita
.Aes
crita
éum
instr
umen
tode
pode
r,de
clas
se.O
sin
strum
ento
s,pr
odut
osde
ssa
mes
ma
expl
oraç
ão,c
onse
rvar
am-s
e,em
gran
depa
rte,
•"•*
**
sem
qu
eass
imse
qu
isess
e.
São
test
em
un
ho
sin
vo
lun
tári
os
da
His
tóri
a.
Pro
curo
u-se
,m
uita
sve
zes,
conf
irm
arin
form
açõe
ste
xtu
ais
com
osve
stíg
ios
arqu
eoló
gico
sdi
spon
ívei
s,re
sulta
ndo,
emge
ral,
num
fals
eam
ento
deam
bas
asca
tego
rias
docu
men
tais.
Éo
que
acon
tece
,po
rex
empl
o,'co
mas
desc
riçõe
sde
fábr
icas
naIn
glat
erra
dare
volu
ção
indu
stri
al,
util
izad
as,
não
pouc
asve
zes,
com
om
odel
oa
ser
con
trap
ost
oao
sre
stos
reai
s
Esq
uem
a5
Cu
ltu
ra
ES
FE
RA
MA
TE
RIA
L
EV
IDÊ
NC
IAS
MA
TE
RIA
IS
AR
TE
FA
TO
S=
PR
OD
UT
OS
DAEX
PLO
RA
ÇÃ
O
TE
ST
EM
UN
HO
INV
OL
UN
TÁ
RIO
ES
FE
RA
IMA
TE
RIA
L
EV
IDÊ
NC
IAS
ES
CR
ITA
S
FO
NT
ES
ES
CR
ITA
S=
MEI
OD
EEX
PLO
RA
ÇÃ
O
OR
DEN
AÇ
ÃO
IDEO
LÓG
ICA
DA
SO
CIE
DA
DE
(ap
arti
rd
ep
osi
çõ
es.
de
cla
sse
oug
rup
o)
REL
AÇ
ÃO
DE
CO
MPL
EM
EN
TA
RID
AD
E
AJU
DA
AE
SC
LA
RE
CE
R
SIG
NIF
ICA
DO
SO
CIO
LÓ
GI
CO
DA
S
EV
IDE
NC
IAS
MA
TE
RIA
IS
AJU
DA
AD
ES
VE
ND
AR
OS
ME
CA
NIS
MO
SID
EO
LÓ
GI
CO
SD
AS
EV
IDE
NC
IAS
ES
CR
ITA
S
dega
lpõe
sin
dust
riais
.T
rata
-se
deum
ade
scon
side
raçã
oda
dife
renç
ade
níve
isen
tre
aco
ncre
tizaç
ão,
repr
esen
tada
nos
vest
ígio
sm
ater
iais
,ea
repr
esen
taçã
oid
eoló
gica
deum
acl
asse
desi
mes
ma,
pres
ente
nos
docu
men
tos
escr
itos
.M
esm
oqu
ando
setr
ata
dedo
cum
enta
ção
mat
eria
le
escr
itare
fere
ntes
àec
onom
ia,
tem
-se
mos
trad
oqu
eev
entu
ais
cont
radi
ções
depe
ndem
dela
cuna
sda
info
rmaç
ãodi
spon
íve
l.U
mca
sosi
gnifi
cativ
ore
fere
-se
àpr
oduç
ãoe
expo
rtaç
ãode
vinh
oe
azei
tedu
rant
eo
Impé
rio
Rom
ano,
have
ndo
cer
tos
silê
ncio
sm
ater
iais
—co
mo
aau
sênc
iade
reci
pien
tes
vi-
nário
sita
liano
sa
parti
rdo
prim
eiro
sécu
lod.
C.e
mop
osiç
ãoàs
refe
rênc
ias
text
uais
aom
esm
o—
eom
issõ
este
xtua
is—
não
háre
ferê
ncia
sà
exte
nsão
geog
ráfi
cado
cons
umo
doaz
eite
,es
panh
ol,
conh
ecid
ogr
aças
àsev
idên
cias
mat
eria
is.
Os
estu
dos
mai
sre
cent
esne
sse
cam
poin
dica
mqu
e,al
tera
ndo-
seo
cent
rode
aten
ção
daho
mol
ogaç
ãopa
raa
com
plem
enta
rida
dede
ssas
cate
gori
asdo
cum
enta
is,
pode
-se
escl
arec
erm
elho
rta
nto
osi
gnifi
cado
soci
ológ
ico
dase
vidê
ncia
sm
ater
iais
quan
toos
mec
anis
mos
ideo
lógi
cos
ocul
tos
nas
info
rmaç
ões
escri
tas.
Do
so
bje
tos
ao
sh
om
en
s:o
caso
das
ân
fora
s
As
ânfo
ras
rom
anas
perm
item
exem
plif
icar
,de
man
eira
bast
ante
clar
a,a
pass
agem
das
cois
asao
sho
men
s,no
raci
ocín
ioar
queo
lógi
co.
Isto
seex
plic
ape
lalig
ação
part
icul
arm
ente
dire
taen
tre
esse
sar
tefa
tos
efe
nôm
enos
deor
dem
eco
nôm
ica
eso
cial
,co
nsti
tuin
do-s
eem
índi
ces
mat
eria
isim
edia
tos
dere
alid
ades
soci
ológ
icas
.A
sân
fora
sro
man
aser
amva
sos
reci
pien
tes
cerâ
mic
os,
vari
ando
entr
e40
e11
0ce
ntím
etro
sde
altu
ra,
dest
inad
osao
tran
spo
rte
alo
ng
adi
stân
cia
devi
nho,
azei
tee
cond
imen
tos
alim
enta
res,
com
capa
cida
deen
tre
10e
90lit
ros.
Cad
afo
rm
ade
stin
ava-
sea
umpr
odut
oes
pecí
fico
dede
term
inad
are
-
gião
oqu
esig
nifica
,do
pont
ode
vista
doar
queó
logo
,que
apr
esen
çade
uma
certa
form
ade
ânfo
rain
dica
oco
nsum
oou
apr
oduç
ãode
umde
term
inad
opr
odut
o.Um
certo
tipo
deân
fora
mui
toco
mum
nopr
imeir
osé
culo
d.C
,con
hecid
oco
mo
form
aD
ress
el2-
4,de
stina
va-s
eao
trans
porte
dosm
elhor
esvi
nhos
ita|ia
nos.
Esta
desti
naçã
oé
conh
ecid
apo
ran
álise
sfís
ico-q
uím
icas
dere
stos
devi
nho
nas
pare
des
dova
soe
pori
nscr
içõe
sre
fere
ntes
aoco
nteú
do.
Apa
rtird
essa
iden
tifica
ção
entre
uma
form
ade
vaso
(ânf
ora
Esq
uem
a6
Art
efat
oco
mo
índi
cede
rela
ções
soci
ais
EVID
ÊNCI
ASM
ATER
IAIS
REAL
IDAD
ESO
CIOL
ÓGIC
A
VASOS
AGRUPADOSEM
UM
TIPOPOR
SEMELHANÇAS
DEFORMA
E.G.
ÂNFORA
TIP
OD
RE
SS
EL
2-4 I
1.LO
CA
ISD
EA
CH
AD
O(IT
Á--
LIA,
ÁFR
ICA
,EG
ITO
...)
2.R
ELA
ÇÃ
OEN
TRE
ÂN
FOR
AS
DE
VIN
HO
ITA
LIA
NO
ED
EO
UT
RA
SR
EG
IÕE
S
3.V
AR
IAÇ
ÃO
DASU
APR
ESE
NÇ
AN
OD
EC
OR
RE
RD
OI
SÉC
UL
Od.
C.
PAR
AT
RA
NS
PO
RT
AR
VIN
HO
ITA
LIA
NO
NO
SÉC
.I
d.C
.
-•M
ER
CA
DO
SIM
PO
RT
AD
OR
ES
DO
VIN
HO
ITA
LIA
NO
(n.°
deco
nsu
mid
ore
set
c.)
-D
IVIS
ÃO
DO
SM
ER
CA
DO
SEN
TR
EA
SR
EG
IÕE
SPR
OD
UT
OR
AS
DE
VIN
HO
;VA
RIA
ÇÃ
ON
AE
NT
RA
DA
DE
RE
CU
RS
OS
PAR
AA
ITÁ
LIA
*R
ITM
OS
DA
VIT
ICU
LT
UR
AIT
AL
IAN
A;
RIT
MO
SD
OC
ON
SU
MO
DO
VIN
HO
ITA
LIA
NO
NO
ME
DIT
ER
RÂ
NE
O
detip
oDr
esse
l2-4)
eum
prod
uto
com
ercia
lizad
o(o
vinho
italia
no),
apr
esen
çade
resto
sde
sses
reci
pien
tes
emdi
versa
sre
giõe
sdo
Med
iterrâ
neo,
emqu
antid
ade
variá
veld
elo
cala
loca
lede
époc
aaé
poca
,per
mite
aoar
queó
logo
obter
info
rm
açõe
sso
bre
dive
rsas
ques
tões
econ
ômic
ase
soci
ais.
Pode
-se
,deà
isafo
rma,
(1)de
limita
rasr
egiõe
sim
porta
dora
s(Á
frica
,E#t
o,Pa
lestin
aet
c);(
2)de
term
inar
osrit
mos
deex
pan
são
daex
porta
ção
dovi
nho
italia
nono
deco
rrerd
opr
imeir
osé
culo
d.C
;(3)
cheg
ara
porc
entag
ens
deex
porta
ção
devi
nho
italia
noem
relaç
ãoao
sou
tros
vinho
s(g
aules
es,
espa
nhói
s,gr
egos
);(4
)ca
lcul
aro
mov
imen
tode
recu
rsos
prov
enien
tesda
sre
giõe
sim
porta
dora
sem
dire
ção
aos
pro
prie
tário
sru
rais
vitic
ulto
res
etc.P
artin
dode
obje
tos
conc
reto
s,no
caso
das
ânfo
ras
detip
oD
ress
el2-
4,po
de-s
ere
stabe
lece
rde
term
inad
asre
laçõ
esso
cioe
conô
mic
as;
osar
tefa
tos
são
índi
ces
dess
asre
laçõ
es.
Não
sepo
de,c
ontu
do,c
ompr
eend
erto
daa
signi
ficaç
ãode
sse,
com
ode
qual
quer
outro
,arte
fato
sem
leva
rem
cont
ao
pape
lde
med
iado
rque
poss
uía
naso
cied
ade
emqu
ese
inse
ria.A
ssim
,par
ase
enten
dera
orga
niza
ção
conc
reta
(nó,s!
arm
azén
s,na
vios
elo
jas)
doco
mér
cio
rom
ano
devi
nho
eaze
ite
énec
essá
rioad
miti
rqu
eas
ânfo
ras
dire
ciona
ssem
asat
ivi
dade
sdo
sfu
ncio
nário
s,co
mer
ciant
ese
cons
umido
resqu
een
trava
mem
cont
ato
com
elas
.Só
dess
afo
rma
seto
rnac
ompr
eens
ível
com
ose
pode
ria,p
orex
empl
o,se
mab
rirca
daân
fora
para
sabe
rseu
cont
eúdo
—co
nsid
eran
do-se
quee
mge
ralnã
otin
ham
insc
riçõe
sque
indi
cass
emo
prod
uto
trans
porta
do—
,org
aniza
roar
maz
enam
ento
dessa
sânf
oras
nosd
epó
sitos
.Ex
istin
dode
zena
sde
form
asdi
versa
s,de
stina
das,
porta
nto,
ade
zena
sde
prod
utos
dive
rsos,
torn
ava-
seim
pera
tivo
ore
conh
ecim
ento
,pela
próp
riaco
nfig
uraç
ãoex
tern
ado
vaso
,do
cont
eúdo
nose
uin
terio
r,pe
rmiti
ndo
umen
cam
inha
men
tode
cada
tipo
para
seude
vido
lugar.
Osco
mpr
ado
res
devi
nho,
por
sua
parte
,de
viam
sabe
r,na
hora
deco
mpr
arum
aân
fora
num
alo
ja,s
uaqu
alid
ade,
orig
eme
va-
-J
lor,
pela
próp
riafo
rma
dova
so:a
lgo
sem
elha
nte
aoqu
eoc
orre
,hoj
e,co
mas
garr
afas
.D
efo
rma
que,
com
ofi
caev
iden
teno
sca
sos
cita
dos,
opo
tenc
ial
dedi
reci
onam
ento
deat
ivid
ade
shu
man
aspr
esen
teno
arte
fato
deve
serl
evad
oig
ualm
ente
emco
nta
pelo
arqu
eólo
go.
i,
Esq
uem
a7
Art
efat
oco
mo
med
iado
rde
rela
ções
soci
ais
ÂN
FO
RA
S
US
UÁ
RIO
S
pela
form
a
ob
serv
am
perm
ite
ação
SEPA
RAÇÃ
ON
OS
ARM
AZÉ
NS:
-V
INH
O(d
eta
ise
tais
reg
iões
etc.
)
-A
ZE
ITE
"
-E
TC
.
ET
C.
CON
TEÚ
DO
(par
aus
uário
s)
ÂN
FO
RA
S(T
OM
AD
AS
CO
MO
'PO
RTA
DO
RA
SDE
UMA
MEN
SA
GE
M:
RE
CIP
IEN
TE
PA
RA
VI
NH
O,
AZ
EIT
EE
TC
.)
DIR
EC
ION
AD
OR
DE
AT
IV
IDA
DE
S
4O
trab
alho
com
om
ater
ial
Otr
abal
hodo
arqu
eólo
go
Oar
queó
logo
trab
alha
dire
tam
ente
com
acu
ltura
ma
teria
l.Es
tadi
fere
nça
esse
ncia
lda
Arq
ueol
ogia
emre
laçã
oa
outra
sci
ênci
ashu
man
as,q
uepo
ssue
mum
apr
átic
ade
ação
sobr
ea
esfe
raid
eoló
gica
,ac
arre
taum
apo
stur
adi
vers
ado
arqu
eólo
gope
rant
ese
upr
ópri
oob
jeto
dees
tudo
.Es
tenã
oé
uma
repr
esen
taçã
oid
eoló
gica
das
rela
ções
soci
ais,
com
oé
odo
cum
ento
escr
itopa
raa
Hist
ória
,ore
lato
etno
gráf
ico
para
oan
tropó
logo
,ape
squi
sade
opin
ião
para
oso
ciól
ogo,
odi
scu
rso
para
olin
güis
ta.U
tiliz
ando
-se
dapa
rado
xale
xpre
ssão
deA
ntôn
ioG
ram
sci,.
oar
queó
logo
estu
da"a
soci
edad
eda
sco
isas"
'(so
cietas
rerum
)\Da
ídec
orre
que
apr
ática
dosè
pes
tudo
envo
lveum
esfo
rço
físico
dasu
apa
rte,q
ueoa
prox
ffm
ada
próp
ria
esfe
ram
ater
ialq
ueel
ean
alis
a.,';
Ospr
óprio
sob
stácu
los
mat
eria
is,in
terp
osto
sen
treo
pes
quis
ador
ese
uob
jeto
são
umas
pect
odo
próp
rio
obje
to—
part
espr
inci
pais
dose
ues
quel
eto
—e,
porta
nto,
igua
lmen
tem
eios
dein
form
ação
(adi
stâ
ncia
entre
uma
ocup
ação
eout
ra,a
ausê
ncia
deoc
upaç
ão,
aco
nsis
tênc
iade
umde
term
inad
oes
trato
arqu
eoló
gico
,são
todo
sda
dos
impo
rtant
esa
sere
mex
plic
ados
),na
spa
lavr
asd
eA
.C
ara
nd
ini.
PR
EL
IMIN
AR
E M C A M P O
ESC
AV
AÇ
ÃO
ES
TR
UT
UR
AS
Esq
uem
a8
OB
JET
IVO
S
PRO
SPEC
ÇÃ
ODE
SUPE
RFÍ
CIE
(IDEN
TIFI
CAÇÃ
OE
ESC
OLH
AD
OSÍ
TIO
)
ES
TR
AT
OS
AR
TE
FA
TO
S
TR
IAG
EM
RE
GIS
TR
OG
RÁ
FIC
OA
MO
STR
AR
EG
IST
RO
DE
CO
NT
EX
TO
L A B O R A T Ó R I O
DE
STR
UIÇ
ÃO
PR
ES
ER
VA
ÇÃ
OC
OL
ET
A
LA
VA
GE
M
NU
ME
RA
ÇÃ
O
CA
DA
ST
RA
ME
NT
O
RE
GIS
TR
OE
MF
ICH
AS
DE
SÍT
IO
EST
UD
OT
ÉC
NIC
AS
DE
AN
ÁL
ISE
PUB
LIC
AÇ
ÃO
CO
MPO
SIÇ
ÃO
DE
TEX
TOC
OM
:1.
INFO
RM
AÇ
ÕE
SPA
RA
REC
ON
STR
UÇ
ÃO
DO
SÍTI
O
2.R
ES
UL
TA
DO
SD
AA
NÁ
LIS
E
TO
Trivcu
nob
jetiv
os,o
relat
ode
esca
vaçã
ode
umsít
iopo
dese
rcon
den
sado
emalg
umas
pági
nas,
send
oes
teo
caso
mais
com
umep
ublic
ado
emum
perió
dico,
emge
ralem
revist
asda
pró
pria
inst
ituiç
ãopa
troci
nado
rada
esca
vaçã
o.Es
teé
oca
sopo
rexe
mpl
o,da
Rev
ista
dePr
é-H
istór
ia,d
oIn
stitu
tode
Pré-
Hist
óna
daU
nive
rsid
ade
deSã
oPa
ulo,
eda
Revis
tado
Mu
seu
Paul
ista
,da
mes
ma
Uni
vers
idad
e.Qu
ando
,além
dorel
atode
escav
ação
,sed
ecide
publ
iíca
rum
estu
dode
talh
ado
dosít
ioes
cava
do,
costu
ma-
seed
ita
ros
resu
ltado
sem
volu
mes
isola
dos,
emge
ral
enca
rre-
gand
o-se
odi
reto
rda
esca
vaçã
oda
orga
niza
ção
gera
lda
obra
cabe
ndo
aose
spec
ialist
asar
edaç
ãode
umca
pítu
lo.E
stecâ
^so
ém
uito
com
umem
esca
vaçõ
escu
jos
objet
ivos
trans
cen-
!de
ma
mer
aco
leta
dem
ateria
lin
édito
,ce
ntra
ndo-
senW
;re
cons
truçã
ode
umsis
tem
aso
cial
.Aes
cava
ção
deum
aún
ica
fazen
daro
man
a,po
rexe
mplo,
que
envo
lveu
vário
spes
quisa
dore
s,vi
sand
oà
reco
nstru
ção
dose
ufu
ncio
nam
ento
eda
ssua
stran
sform
açõe
sno
deco
rrerd
otem
po,l
evou
àpu
blica
ção
doseu
relat
oem
trêsv
olum
es.I
stode
mon
stra,
uma
vez
mai
s,qu
eos
obje
tivos
dape
squi
sase
enco
ntra
mna
base
dotra
balh
oar
queo
lógi
code
sde
aes
colha
doseu
objet
ode
estu
do,p
assa
ndo
pela
exec
ução
deum
proj
eto,a
téap
ubli
caçã
odo
sre
sulta
dos
does
tudo
efet
uado
.
Atip
olog
ia:
sem
elha
nças
edi
fere
n cas
Um
aqu
estã
oce
ntra
l,no
traba
lho
com
om
ater
ial
arqu
eológ
ico,r
efere-
seà
classi
ficaç
ãotip
ologic
a.M
aso
que
eum
atip
olog
ia?
Um
ade
finiç
ãoab
rang
ente
incl
uiria
sob
esse
term
o,
toda
orde
naçã
ode
umco
njun
tode
vestí
gios
mat
eria
isba
sea
dana
conf
ront
ação
siste
mát
ica
dos
seus
atrib
utos
intrí
nsec
osee
xtrfn
seco
s,do
qual
oaut
orpr
ocur
atir
arin
form
açõe
sre
lati
vas,
ante
sde
mai
sna
da,a
oiu
gard
este
sve
stígi
osno
espa
çoou
note
mpo
(J.-C
.G
ardi
n).
Ess
ees
forç
ore
inte
gra
oar
queó
logo
nom
undo
mat
eria
l,da
cotid
iani
dade
davi
dado
sha
bita
ntes
orig
inár
ios
e,ac
ima
detu
do,
dos
mod
osde
desa
tivaç
ãoe
form
ação
daes
trat
ifiç
a-çã
oar
qu
eoló
gic
a.E
sse
con
tato
árd
uo
com
ou
niv
erso
físi
codá
-se,
não
apen
asa
níve
lda
esca
vaçã
o,m
asta
mbé
mno
pro
cess
amen
todo
mat
eria
l,se
jano
labo
rató
rio,
seja
notr
aba
lho
dega
bine
te.O
tam
anho
dos
arte
fato
s,se
upe
so,e
spes
sura
,te
xtur
a,ca
paci
dade
,fac
ilida
deno
tran
spor
te(p
ela
pres
ença
deal
ças
epé
s,po
rex
empl
o)e
assi
mpo
rdi
ante
,si
gnif
ica
umdi
spên
dio
deen
ergi
as—
que
po
rve
zes
desa
nim
aos
volu
ntá
rios
ori
un
do
sda
so
utr
asci
ênci
asso
ciai
sac
ost
um
ado
sco
ma
apar
ente
imed
iati
cida
deda
esfe
raid
eoló
gica
desu
asfo
ntes
dein
form
ação
.
Em
cert
ose
ntid
opo
de-s
edi
zer
que
esse
desâ
nim
ore
vela
uma
conc
epçã
ode
cultu
ra,
rest
rita
àes
fera
ideo
lógi
ca,q
uese
apro
xim
ada
visã
oar
isto
crát
ica
pred
omin
ante
nos
pens
ado
res
anti
gos.
Par
ao
ora
do
rro
man
oC
ícer
o,p
or
exem
plo,
"acu
ltur
ada
razã
o",
ode
senv
olvi
men
toda
sca
paci
dade
sm
enta
is,
otr
abal
hoin
tele
ctua
l,é
um
ain
clin
ação
nat
ura
ldo
hom
emliv
re,
àdi
fere
nça
dos
escr
avos
eda
scl
asse
sba
ixas
,cu
jod
esti
no
éo
trab
alh
o,
"a
cult
ura
do
sso
los"
.N
oen
tan
to,
não
háop
osiç
ãoen
tre
cult
ura
mat
eria
le
imat
eria
l;am
bas
são
pro
du
tos
do
trab
alh
oh
um
ano
soci
alm
ente
det
erm
in
ado
,d
uas
face
sd
eu
ma
mes
ma
mo
eda:
acu
ltu
ra.
Po
rtan
to,
ode
sâni
mo
aqu
eal
udi
acim
an
ãoé
fort
üito
,m
asm
arca
bem
um
ace
rta
acom
odaç
ãoco
ma
noçã
ode
info
rmaç
ãoso
cial
com
oal
gore
fere
nte
aoun
iver
sod
aco
nsci
ênci
aid
eoló
gica
dos
agen
tes
soci
ais.
Oes
forç
odo
arqu
eólo
gotr
azco
nsig
o,al
émdo
suor
,a
poss
ibil
idad
ede
apo
der
ar-s
ed
ah
istó
ria
real
"ind
oem
busc
ado
cans
aço
eda
expl
oraç
ão"
(A.C
aran
dini
).
logu
.v
*tas
do
tra
ba
lho
arq
ueo
lóg
ico
trab
alh
od
oar
qu
eó-
-'^
bo
rató
rio
;
(3)est
udo;
e(4)
publi
caçã
o.Na
verda
de,a
ntesd
eira
camp
opa
raar
ealiz
ação
dapr
ospe
cção
inicia
l,o
arque
ólogo
játem
emm
ente
certo
sob
jetiv
os.
Este
spo
dem
sere
sum
irà
obte
nçã
ode
novo
sarte
fato
sde
uma
cultu
raex
tinta
que
sesu
põe
terha
bitad
oaq
uela
região
.Oup
odem
envo
lverp
reocu
paçõ
esna
oap
enas
com
are
cupe
raçã
ode
resto
sm
ater
iais
,com
o1co
ma
reco
nstit
uiçã
odo
func
iona
men
toe
das
trans
form
açõe
sde
uma
dete
rmin
ada
com
unid
ade.
!;Ap
ósum
apr
ospe
cção
inici
alda
regi
ão(d
esup
erfíc
ieaé
rea
etc)
,es
colh
e-se
umsít
ioa
ser
esca
vado
,de
acor
do'c
omos
objet
ivos
prop
osto
s.A
esca
vaçã
oen
volve
,em
gera
l,o
traba
lhoco
mes
tratos
,estr
uturas
(mur
os,c
onstr
uçõe
setc.
)ear
tefa
tos
móv
eis;t
odos
são
regi
strad
osed
escr
itos
nas
ficha
sde
cam
poe,
send
ofe
itaum
ase
leção
dom
ateria
lase
rtra
nspo
rtad
odo
loca
lpar
ao
labo
rató
rio,o
resta
nte
éger
almen
tede
sca
rtado
.Oso
bjet
osde
vem
serc
oloc
ados
emsa
cosi
dent
ifica
dos
pore
strato
s(n
atura
isou
deal
tura
arbi
trária
cons
tante)
para
que
poss
ase
rfei
ta,
após
ala
vage
mde
cada
peça
,um
anu
me
raçã
oin
divi
dual
segu
ndo
sua
orig
emes
tratig
ráfic
a.Fa
z-se
umca
dastr
amen
todo
mate
rial,
utiliz
ando
-sede
ficha
spa
dron
iza
dasn
asqu
aisse
escrev
emos
dado
scon
textua
is(es
trato
posiç
ãoem
relaç
ãoàs
outra
speç
as),
físico
s(co
r,dim
ensõ
esetc
)e
biblio
gráfi
cos
(refer
ência
atip
ologia
s,po
rexe
mplo)
.O
estud
odo
mate
riali
mplic
a,em
geral
,aco
mpa
ração
dos
regi
stros
das
estru
tura
s,es
trato
sea
rtefa
tos
móv
eis'do
sítio
esca
vado
com
osre
gistr
ospr
oven
ient
esde
outro
ssít
ios
dam
esm
are
gião
oucu
ltura
.Além
diss
o,o
estu
dopo
deen
volv
era
utiliz
ação
detéc
nicas
espe
cífica
sde
análi
se,e
mpa
rticu
larvis
ando
àdeli
mitaç
ãode
áreas
deati
vidad
e(lo
cais
depr
epa
raçã
ode
alim
ento
s,ab
rigos
,lix
oset
c).O
estu
dodo
mate
rial
pode
,ain
da,i
nclu
irum
asé
riede
proc
edim
ento
sana
lítico
sde
pend
endo
dos
objet
ivos
prop
osto
se
das
técni
cas
utili
zada
s.A
últim
aet
apa
cons
iste
napu
blic
ação
,que
deve
cont
erum
catál
ogo
dear
tefa
tos,
plan
tasec
ortes
estra
tigrá
ficos
,as
simco
mo
uma
desc
rição
gera
ldae
scav
ação
.Dep
ende
ndod
os
Não
háco
nsen
so,
entr
etan
to,
qu
anto
atr
êsas
pect
osd
aan
ális
eti
polo
gica
emA
rque
olog
ia:
(1)Q
uais
osob
jeti
vos
da
tipo
logi
a?(2
)Q
uant
asti
polo
gias
poss
ívei
sex
iste
mp
ara
um
mes
mo
mat
eria
l?(3
)Q
ual
om
oto
rda
str
ansf
orm
açõe
sti
poló
gi-
cas
ob
serv
adas
no
dec
orr
erd
ote
mp
o?
Um
pont
ode
vist
aba
stan
ted
ifu
nd
ido
emno
sso
país
,gr
aças
aom
anua
lde
B.
J.M
egge
rse
Cl.
Eva
nsin
titu
lado
Co
mo
inte
rpre
tara
lingu
agem
dace
râm
ica
(197
0),
cons
ider
aqu
e"a
clas
sifi
caçã
ote
mum
obje
tivo
:re
vela
ra
mu
dan
çasi
stem
átic
a(d
osob
jeto
s)at
ravé
sdo
tem
po
".E
sta
abor
dage
mre
ves
te-s
ede
umcu
nh
oem
piri
sta
epa
rece
reto
rnar
,p
ela
lim
ita
ção
desu
aab
rang
ênci
a,a
cons
ider
açõe
sd
aA
rque
olog
ian
ort
e-am
eric
ana
ante
rio
res
aR
ou
see
Tay
lor,
qu
ejá
nas
déca
das
de30
e40
sepr
eocu
pava
mco
ma
util
izaç
ãod
ati
polo
gia
para
ade
fini
ção
decu
ltur
ase
sua
tran
sfor
maç
ãono
deco
rrer
dote
mpo
.Dev
e-se
reco
nhec
er,c
ontu
do,
que
aind
aho
je
mui
tos
arq
ueó
log
os
cost
um
amfi
car
nacl
assi
fica
ção
...
oq
ue
impo
ssib
ilit
ain
tegr
aro
conj
unto
deab
stra
ções
(os
tipo
s)nu
mto
do
mu
ltif
acét
lco
(ao
rgan
izaç
ãoso
cial
)(B
artr
a).
Atip
olog
ianã
oé
oob
jetiv
oda
pesq
uisa
arqu
eoló
gica
,co
mo
ress
alta
Rob
ert
Eti
enne
,m
asum
inst
rum
ento
deo
rden
ação
sinc
rôni
cae
dia
crô
nic
ad
om
ater
ial,
vis
and
oa
reco
nst
ruir
aes
trut
uraç
ãoe
astr
ansf
orm
açõe
sde
sses
arte
fato
s,nu
mco
nte
xto
soci
ológ
ico
sign
ific
ativ
o.A
dmit
indo
-se
are
levâ
ncia
dest
asp
reo
cup
açõ
es,
surg
ira
mpo
siçõ
esdi
vers
asa
resp
eito
dom
odo
decl
assi
fica
rtip
o-lo
gica
men
teos
arte
fato
s.U
ma
posi
ção
jácl
ássi
ca,
form
ula
dano
iníc
iodo
san
os50
por
P.P
hili
pse
G.
R.
Wil
ley,
part
eda
prem
issa
dequ
e
todo
sos
tipos
poss
uem
umce
rto
grau
deco
rres
pond
ênci
aco
ma
"rea
lid
ade"
cult
ural
eo
aum
ento
dess
aco
rres
po
nd
ênci
ad
eve
ser
oob
jeti
voco
nst
ante
dati
polo
gia.
Acl
assi
fica
ção
que
oar
queó
logo
faz
dos
obje
tos
visa
ria,
assi
m,à
repr
oduç
ãoda
quel
ado
sfa
bric
ante
se
usuá
rios
dos
ar-
ifti
m
eR
ouse
.^n
ang,
Ph.B
runn
eau
'Em
sentid
ocon
trário
,desd
eadé
cada
de40
Brev
AmPun
haap
ossibil
idade
daexi
stência
demú
kTpasS
X
f,"l
r-
coloc
adas
para
oma
terial
,pod
e-se
utiliz
arcla
sstfic
acoes
segund
odive
rsosc
ritério
s,com
ofunc
ionali
datii
'Dorra
Ça-'C
°mP0SÍ
CS0flsi
ca«•=•
*•»ab
orda
iS"
f-
mais
aben
ó1:'
P°-H°
dS°n'
"'"'E
VMSc
Schif
'Zr
„6ino
vaçõ
es,ma
satin
geme
smo
setore
sre
fratán
os,c
omo
aAr
queo
logia
clássi
ca.
gicar
rf^t
0^qU
eStS°
maiS
ime°«
an<*"
aanál
isetip
olô-
nod
órrer
*Z
ZT
'•""t
ransfo
™>cõe
s<°s
artefato
s
entre
oes
oTei
r}°
^pr0
^ressi
v°dis
tancia
mento
entre
osesq
uemas
menta
isea
sprod
uções
reais
(Deet
z)Ro
useres
umea
série
comple
tade
proces
sosque
oar
rM
vvm
tm
wab
undâ
ncia
,de
pois
decr
esce
ndo.
Fina
lmen
te,
otip
ode
sapa
rece
rá,
extin
guin
do-s
eou
send
osu
bstit
uído
poro
utro
tipo.
Leva
ndo
esta
abor
dage
màs
suas
últim
asco
nseq
üênc
ias
lógi
cas,
Dav
idC
lark
epr
opôs
uma
seqü
ênci
aem
cinc
ofa
ses
que
repr
esen
taria
ma
vida
padr
ãode
umtip
oar
queo
lógi
co:
fase
0ou
pata
mar
pré-
form
ativ
o;fa
se1
oupe
ríodo
form
ativ
o;fa
se2
ouco
eren
te;
fase
3ou
pós-
coer
ente
;e,
nova
men
te,
fase
0ou
pata
mar
pré-
form
ativ
o.Es
sa"t
endê
ncia
para
antr
opom
orfi
zar"
,ut
iliza
ndo
aspa
lavr
asde
P.V
eyne
,opr
odut
odo
traba
lho
hum
ano
deco
rre
,com
ovi
mos
nopr
imei
roca
pítu
lo,d
apr
ópria
ambi
güid
ade
esse
ncia
ldo
arte
fato
:a
umsó
tem
pofa
zpa
rte
doun
iver
sofís
ico,
enqu
anto
mat
éria
,ehu
man
o,en
quan
topr
odut
odõ
trab
alho
em
edia
dor
das
rela
ções
soci
ais.
No
enta
nto,
seco
nsi
dera
rmos
que
om
otor
dam
odifi
caçã
otip
olog
ica
seen
con
tra
nadi
nâm
ica
das
rela
ções
soci
ais
eec
onôm
icas
—co
mo
nadé
cada
de70
prop
user
amK
lein
,Bin
ford
eSc
hiff
er—
entã
oa
conc
epçã
ode
dese
nvol
vim
ento
endó
geno
doar
tefa
tore
pres
enta
uma
fetic
hiza
ção.
Est
ao
tom
aco
mo
umen
teem
sim
esm
o,es
tranh
oao
sse
usus
uário
se
aopr
óprio
pes
quis
ador
.A
ques
tão
datra
nsfo
rmaç
ãotip
olog
ica
deve
ser
deslo
cada
,por
tant
o,pa
raum
are
cupe
raçã
odo
sel
osen
trede
ter
min
adas
real
idad
esso
ciol
ógic
ase
asm
odifi
caçõ
esdo
stip
os.
Are
laçã
oen
trees
tesdo
isní
veis
dá-se
defo
rma
med
iada
,poi
snã
ohá
uma
coin
cidê
ncia
dire
taen
treva
riáve
isfu
ncio
nais
,té
cni
cas
em
orfo
lógi
cas.
Nes
teco
ntex
to,o
bser
va-s
eum
ate
nsão
dial
étic
aco
nsta
nte
entr
etr
adiç
ão—
ouse
ja,a
subo
rdin
ação
dotr
abal
hovi
vodo
prod
utor
àque
le"m
orto
"do
sse
uspr
e-de
cess
ores
—e
rupt
ura,
daqu
alre
sulta
,aum
sóte
mpo
,mu
danç
aem
anut
ençã
o.O
siste
ma
dear
tefa
tos,
nose
ioda
soci
edad
ee
sua
mut
ação
noei
xoda
hist
ória
,nã
oco
nstit
uem
proc
esso
sdist
into
smas
umún
icoem
esm
opr
oces
so.O
siste
ma
dacu
ltura
mat
eria
lde
fine-
seco
mo
algo
esse
ncia
lmen
te
dinâ
mico
,cuj
apr
ópria
mod
ifica
ção
impl
icaee
xplic
aosc
ortes
sincr
ônico
sef
etuad
ospe
loar
queó
logo
nose
uob
jeto
dep
esq
uis
a.
Acl
assi
fica
ção
tipol
ogic
aem
ação
Ael
abor
ação
deum
atip
olog
iaar
queo
lógi
cade
pend
edo
sob
jetiv
osda
class
ifica
ção.
Atip
olog
ia,en
quan
toag
rupa
men
tode
arte
fato
spo
rsua
ssem
elhan
çase
dife
renç
as,v
aria
con
forme
ocrité
riode
difere
nciaç
ãoad
otado
,sen
doos
mais
|ór-
rent
esa
funç
ão,
afo
rma
exte
rna
ea
com
posiç
ãom
ater
ial.
Umm
esm
oco
njun
tode
objet
ospo
de,p
ortan
to,s
erag
rupa
dode
divers
asm
aneir
as,d
aíre
sulta
ndo
tipolo
giasf
uncio
nais,
form
aisou
quan
toà
mat
éria
-prim
ade
que
são
feito
s.Um
conj
unto
deob
jetos
deco
zinha
,por
exem
plo,
per
mite
obser
var*a
multip
licida
dede
tipolo
giasd
eriva
dasd
e'ape
nast
rêsv
ariáv
eis—
funç
ão,f
orm
aem
atéria
-prim
a-e
apli
cada
sa
som
ente
seis
categ
orias
deob
jetos
:pra
tos,
pane
las,
copo
s,ja
rras
,can
ecas
dece
rvej
ae
xíca
ras.
Segu
ndo
ocr
itério
func
ional
teríam
osqu
atro
tipos
:arte
fato
sdes
tinad
os(1)
aopr
epar
ode
alim
ento
s(p
anel
as);
(2)a
oco
nsum
ode
líqui
dos(
copo
s,xí
cara
s,ca
neca
sdec
erveja
);(3)
aoar
maz
enam
ento
delíq
uido
s(jar
ras)
e(4)
aoco
nsum
ode
com
ida(p
rato
s).Em
term
osm
orfo
lógi
cos
pode
ríam
osdi
vidi
ress
asca
tego
riase
mdu
asfo
rmas
básic
as:(
1)ab
ertas
(pra
tos,
pane
lasco
pos,
cane
casd
ecerv
eja,x
ícaras
)e(2)
com
garg
alo(ja
rras)!
Emter
mos
form
ais—
com
ooc
orre
com
qualq
uerc
ritér
iode
agru
pam
ento
-as
clas
sific
açõe
spo
dem
priv
ilegi
arm
uito
sou
tros
atrib
utos
,res
ulta
ndo
num
am
ultip
licid
ade
detip
olo
gias
mor
foló
gica
spo
ssív
eis.S
epar
am-s
e,po
rexe
mpl
o,os
objet
osco
malç
as/ca
bo(p
anela
s,xíc
aras,
cane
cas
dece
rveja
jarra
s)ea
quele
sque
não
astêm
(cop
os,p
rato
s),o
que
reme
te,
emce
rtam
edid
a,ao
próp
rioca
mpo
func
iona
l,de
mon
stra
ndo
aind
aa
inte
rpen
etra
ção
das
tipol
ogia
s.
iim
Tn
mn
mn
P°rf
l™'u
maMa
ssific
ação
basea
dana
matér
ia-pri
maopo
riaos
objeto
s:(1)d
emeta
l(pane
las,c
anecas
decer
ve^)
2de
cerâm
icapra
tos,x
ícaras
)e(3)
devid
ro(co
pos,
aras)
Este
exem
plo,l
imita
doqu
anto
aosc
ritéri
osde
ciasi
f-aç
aoea
scate
goria
sdea
rtefa
to,p
ermite
perc
eber
,com
clarez
a,os
mec
amsm
oscla
ssifi
cató
rios
esu
aco
ncom
itânc
iaA
tipolo
giaem
Arqu
eolog
iaée
ssenc
ialpa
rave
rifica
ron
stanc
iasou
recor
rência
snão
casu
aisqu
eper
mite
mao
arqu
eólog
oreco
nstrui
rseq
üênc
iasart
efatua
isdia
crônic
as(cr
o-etc
Al^
T1
Pad-Õ6
S^C°n
SUm0
'°CU^
õesd0
«£S>
etc.A
parti
rdes
ucess
ivast
ipolog
iasec
omoc
oncu
rsode
oures
proce
dimen
tosan
alític
osch
ega-s
eafor
mular
expli
caçõ
esref
erente
sàorg
aniza
çãos
ocial
dosg
rupos
huma
nose
àssua
stra
nsfo
rmaç
ões
com
opa
ssar
dotem
po
5D
esen
terr
amen
toe
esca
vaçã
oem
Arq
ueol
ogia
n,',K,
AAr
queo
I,°gia
émuit
*svez
esen
carad
a,po
rpart
edo
pubh
coem
geral
,dec
ientis
tassoc
iaise
mesm
opor
certo
arZT
°:'
E°mmb
°0Uma
rPleSté
CnÍCa'
C™°™
prática
dede
liste
unf^
''Ar
qUeol
oSia
nã0^ja
,dom
eupo
nto"
devis
ta,um
atéc
nican
osen
tido
empir
istad
apala
vra("h
a-d
átic
a?0"
reSP-Í
t0EC
°ÍSaS
únic
as")
,nem
restrin
jasua
prátic
aàesc
avaçã
o,pe
rman
eceof
atode
quea
escav
açãoe
uastéc
nicas
possu
emum
aimp
ortân
ciacru
cialta
nton
aS
comon
arefl
exãom
etodo
lógica
eteóri
cada
Arqu
eolog
iaE^
aim
portâ
nciad
eriva
nãoape
nasde
aesca
vação
<3
"S«
parte
cpnstd
erável
dotem
po,d
asver
based
oesfo
^s
Dqu
eólog
os,co
mo,p
rincip
almen
te,po
rtrat
ar-se
dapri
ncipa
lfor
made
produ
çãoda
docu
menta
çãoarq
ueoló
gica
_As
técnic
asde
esca
vaçã
oar
queo
lógi
ca,e
ntre
tanto
não
s"^:Is
meme
:áIÍda
S>^
^Lra
ae^ric
asdive
r-as
emép
ocas
eamb
ientes
cultu
raisd
iferen
tes.O
estud
ode
suas
trans
form
açõe
sperm
itedis
cutir
trêsq
uestõ
esce
ntrais
Empr
imeir
olug
ar,de
ve-se
ressa
ltarq
ue
TJt°T
aHS
nâ°,S
ã°cu
ltura'
™nte
neutr
as;ao
contr
ário
ouso
desta
ouda
quela
técnic
aimp
licaa
presen
çaou
aaus
ência
deum
conju
ntode
ques
tões
histor
iográf
icas
ause
nc,a
de
rrrrrrm
com
oaf
irma
oarq
ueól
ogo
italia
noDa
niell
eMan
acor
daEs
tasult
imas
,por
suap
arte,
deriv
amdo
spres
supo
stose
piste-
mológ
icose
,em
últim
aaná
lise,
políti
co-cu
lturai
s,su
bjace
ntes
âpr
axis
doar
queó
logo
emca
mpo
.Ca
beres
salta
r,em
seguid
a,qu
east
écnic
asde
escav
ação
difere
men
tresi
epos
suem
sua
espe
cifici
dade
tendo
emvi
staas
atisfa
ção
deob
jetivo
sdive
rsos.
N,est
esen
tido,
hásem
preum
aad
equa
ção
entre
astéc
nicas
utiliz
adas
eoso
bjetiv
osem
vista.
Porf
im,e
com
oco
nseq
üênc
iado
sdo
ispo
ntos
acim
acit
ados
,nao
sepo
depe
nsar
emter
mosd
eevo
lução
ouap
erfei
çoam
ento
dast
écnic
asde
esca
vaçã
opo
is,pa
ratan
to,s
eria
nece
ssário
desc
onsid
erara
divers
idade
deob
jetivo
sim
plícit
osem
cada
técni
caes
pecíf
ica.I
stosig
nific
aqu
enã
oba
staco
nde
narc
ertas
prátic
asde
escav
ação
como
pred
atória
s-pe
nse-
seem
prim
eiro
luga
rna
atuaç
ãodo
sar
queó
logo
sam
ador
es-
oupr
opug
nara
utili
zaçã
ode
mét
odos
mod
erno
sou
oqu
eem
aism
istifi
cado
r,"c
orre
tos"
dees
cava
ção.
Torn
a-se
impe
rativ
o,ao
cont
rário
,es
tabe
lece
ras
prem
issas
cien
tífic
ase
pohti
co-cu
lturai
sque
suste
ntam
asdiv
ersas
práti
cas
arque
ológ
icas,
torn
ando
expl
ícitas
aslig
açõe
sen
treos
dois
níveis
.Po
dem-
sediv
idiro
spro
cedim
entos
dees
cava
ção
arque
ológ
ica,s
egun
doseu
sob
jetivo
sge
rais,
emdo
isam
plos
cam
pos:
(1)o
dese
nter
ram
ento
,qu
evi
saa
evid
encia
res
trutu
ras
fixas
eare
cupe
rara
rtefa
tos,
sem
sepr
eocu
parc
omsu
asit
uaçã
oes
pacia
lno
sítio
arqu
eoló
gico
e(2)
aesc
avaç
ãoes
tratig
rá-
fica,
volta
dapa
raum
are
cons
truçã
oda
micr
o-hi
stória
dosít
ioarq
ueoló
gico
esca
vado
.Esta
divisã
o,ain
daqu
ees
quem
ática
epar
cialm
ente
enga
nado
ra,p
erm
itere
stabe
lece
rosl
iames
entre
astéc
nicas
dees
cava
ção,
ossa
beres
que
asto
rnam
possí
veis,
ese
uspr
essu
post
osep
iste
mol
ógic
ose
soci
ais.
Ode
sent
erra
men
toem
Arq
ueol
ogia
Nes
tape
rspec
tiva,
dois
são
osob
jetiv
osim
edia
tosd
aes
cava
ção:
(1)liv
rard
ate
rragr
ande
ses
trutu
ras
fixas
,com
om
u-
,Tr
ata-se
,nav
erdad
ede
umT
')et
°Spre
cioso
s-Pl
«ret
irada
doqu
eestá
pore
i™d
Sente
rrara<
™°.
dasim
-res
ervand
o-seo
.termo
esLva
cio2
"rUn,n
uSOte
rrad*.
«rva
çâod
etalha
da(fo
uUM
?™'P
0pna
mei"«
.Para
aob-
Pos.to
arqueo
lógico
fef^
T'"
^Par
afora
d°de
mento
,prá
,icaà
àXno
ZlT
^"1
°de*»
«™-
dos
deste
século
,con
centr
ou°
eC°rr
ente
a,ém
«.Sra
ndesm
onun1e
n«osh?
s"orfc
oetSS
regiae
s«ue
P°»uía
rr,oM
editerrâ
neoeaA
»^
^"
°°^
M^
™^
Z\T
t:™
l°d/
~rne
„toca
ral<»e
«ogo,r
espon
Lefpd
adSd
f.'5dem
entos:
«>°*
r-ma
o-de-o
bra,e
mge
ralas
salár
S»esr
a™çâ
o"e(
2)um
abra
çal.A
respon
sabilid
adeZ
—T
"^
d°lra
balh°
«cav
ação
pode
,"ev
entua
lmen
tese
r°g
°,C°
m°di
reto
rd=
Possa
estar
presen
tecom
maí
Ve'
**"*"
alguém
1«cam
po,já
queoa
rqueól
ogoT
aZ™
?-*°S
'rabalh
°s«*
r=«.âo
aser
escav
ada.
Neste
câ^o
n,o
bnsat
oriam
ente,
riadre
s,en
ferme
iros,
guard
as™
£Pr
0fes
sor«
Prim
ários
,pa-
reto
rde
esca
vaçã
oJá
amã
nH
T™
aSfu
nçò«
d°di-
decam
ponese
sliber
adosd
astí"
^P°d
eSerc
°™^
noOri
enteM
édio),
opZÍ
I^JS
'Kol
is(Ca
s0com
^cas
odasd
emoc
racia
"co^
^^»
a«fo-d
esemp
reSof
forças
expedi
cionár
iasco
loniaC
m/
(C3S°
dasod
esente
rrame
ntoefe
tuado
emvZ
*T-m
remo
s'»
»cas
aose
sforço
sdos
imZZ
*(It
ália)
em'92
8««-
deD.
Levia
ester
espet
o™c/
T""
"''̂i0
1°
r*'°
ser
trans
crito
noes
senc
ial
SeU
cará
ter
Paté
»co,
ftrg
rm
mu
As
prát
icas
dede
sent
erra
men
topr
edom
inar
am,q
uase
sem
con
tras
te,
emv
asta
sár
eas,
até
ad
écad
ad
e19
60.
Su
aut
iliza
ção
nasú
ltim
asdé
cada
sve
mde
clin
ando
,ain
daqu
eco
ntin
uese
ndo
prat
icad
a,la
rgam
ente
,em
sítio
sdo
tado
sde
mo
num
ento
sde
exce
pcio
nalv
alor
turí
stic
o,já
que
pree
nche
umre
quis
itobá
sico
:ará
pida
liber
ação
,par
ao
públ
ico,
dos
mo
nu
men
tos
dese
nte
rrad
os.
As
estr
atég
ias
técn
icas
bás
icas
ded
esen
terr
amen
tosã
oas
trin
chei
ras
eas
sond
agen
s.A
quel
asse
dest
inam
ade
sco
brir
aor
ient
ação
gera
lda
ses
trut
uras
fixa
sa
sere
mde
sent
erra
das,
faci
litan
do,
devi
doà
sim
etri
ada
spl
anta
s,a
supo
siçã
oda
loca
liza
ção
dos
mur
ose
prin
cipa
ises
trut
uras
.E
mca
sode
dese
nter
ram
ento
limita
do,
pode
m-s
elo
caliz
aros
luga
res
mai
sin
tere
ssan
tes
(tes
ouro
s,de
pósi
tos)
ase
rem
esca
vado
s.A
sso
nda
gens
perm
item
sabe
ra
prof
undi
dade
dosí
tio
e,em
caso
desu
cess
ivos
pavi
men
tos
sobr
epos
tos,
esco
lher
aque
lequ
e,po
rsu
ade
nsid
ade
oupe
loin
tere
sse
naat
uali
dade
,de
vese
rat
ingi
dope
lod
esen
terr
amen
to.
Ode
sent
erra
men
tout
iliz
a,ba
sica
men
te,
du
asfe
rram
enta
s,a
páe
api
care
ta,
inst
rum
ento
stã
om
arca
ntes
dest
etip
ode
Arq
ueo
log
iaq
ue
oar
qu
eólo
go
ital
ian
oG
.C
alza
inti
tulo
use
um
anua
lde
esca
vaçã
oju
stam
ente
AA
rque
olog
iada
pá
eda
pica
reta
(192
6).
Om
ater
ial
arq
ueo
lóg
ico
—in
clui
ndo-
seaí
mur
ose
ou
tras
cons
truç
ões
—,
qu
ese
enco
ntr
aac
ima
doní
vel
esco
lhid
opa
rao
dese
nter
ram
ento
,é,
lite
ralm
ente
,p
ost
oab
aix
oe
jog
ado
fora
.E
sse
foi
od
esti
no
das
con
stru
ções
med
ieva
isna
Itál
iaou
biza
ntin
ase
rom
anas
na
Gré
cia,
para
cita
rap
enas
algu
nsex
empl
osm
ais
conh
ecid
os.
Os
apri
mo
ram
ento
sté
cnic
osre
stri
ngem
-se
àve
loci
dade
dede
sent
erra
men
to—
com
aut
iliz
ação
deex
plos
ivos
em
eios
mec
ânic
osde
esbu
raca
men
todo
solo
—,
àpr
eser
vaçã
oe
reco
nstr
ução
(ana
stil
ose)
dees
tru
tura
sfi
xas
eà
rest
aura
ção
deob
jeto
spr
ecio
sos.
Na
prát
ica,
nem
sem
pre
sech
ega
aat
ingi
res
ses
obje
tivo
sbá
sico
s,co
mo
sela
men
tav
aG
.C
ult
rera
,re
feri
nd
o-s
eao
dese
nte
rram
en
tod
en
av
ios
rom
an
os
em
Ne-
~s"S
servam
nos
museu
s:co
í\IZ
lZlp
;eí:i
osos
^ese
con-
acele
rado,
contu
do,q
uesT
imn^
nd5
"cad
eza.
Oritm
oob
rigou
-mea
deixa
/de?
ad0S
t?^n,?
t°ndU
tado
strab
alh°s,
lezas
(Notízl
edegl
lScav
T?932
.p.2
?0)^
Semelh
antes
suti-
práticaS
itia
r™
apreSen
ta-Sec°
™"mi
*nec
essidad
ese^
SS
*?**à
SatÍSfaç
ãodas
sociais
.Em
termosS
ta
0ei
de!erm
inados
^upo
s'sal
ariad
ano
sdes
ente
rrar
<°
T6g
°dem
â°-de
-obra
as-de
massa
,dos
mo^
SSe
obW*Ü
b^çâo
'para
°turi
s™sifí
cação
dessa
A^T
X1™
*artlS
ÜCOS
Justi
fí^ad
as-bu
rocrát
ica.O
turSi
o"a
^u^S
?>>?
**da
en8"»a
gemsos
excepc
ionais
ccToa
SGr
fl*T
^ons
á^em
ca-dio.
porum
aP^
^M
^°^
£™
™Me-
Para
lela£
&^
«^
%^
^nut
enção
dasJ
ZZ
££
2^
^lde
?10^
*nam
a-tic
osdo
smais
varia
dosm
aSU
ní*
Md°
regim
espo
If-re
fere
-seao
sdes
enter
ram
™?
CaS°
esPe
cialm
ente
claro
o<*
^?
£^
^?
*^
*em
^a
durante
cent
roda
civili
zaçã
oita
liana
Ípa
isnâ
oaP
enas
notão
herde
irodo
Impé
roZ
llT
°^
t0d°°
0cide
ntec™
-ce
edes
eup
ro
^^
^^
^^
^^
Du
.me
smod
eum
LS
te,°"
•**„a
p°log
iasexa
ltadas
atéeur
opéia,
àRo
^^
^^
T^
ArQUÍte
tUrada
deide
ológic
ados
dVsen
eí™™
íSC
ntlrap
rofun
di-dos
,ating
i/msj^
^^
>***
**^
^
Aesc
avaç
ãoest
ratig
ráfic
aeam
lcro-h
istór
ia
j
sítio
esca
vado
obse
rvan
doa
disp
osiç
ãove
rtic
ale
hori
zont
aldo
ses
trat
osq
ue
com
põem
ode
pósi
toar
queo
lógi
co.
Est
aat
itu
dede
riva
va,
aom
enos
empa
rte,
dana
ture
zado
sde
pósi
tos
pré-
hist
óric
os,
cara
cter
izad
ospe
laau
sênc
iade
estr
utu
ras
fixa
se,
po
ro
utr
ola
do,
da
anal
og
iaen
tre
aes
trat
ific
ação
arqu
eoló
gica
ea
geol
ógic
a.E
sta
últ
ima
base
ia-s
eem
três
leis
gera
is:
desu
perp
osiç
ão,
deho
rizo
ntal
ídad
eor
igin
ária
ede
cont
inui
dade
orig
inár
ia.
Apr
imei
raes
tabe
lece
que,
qu
and
oda
form
ação
dos
estr
atos
,os
supe
rior
essã
om
ais
rece
ntes
que
seus
infe
rior
es;
ase
gund
apr
essu
põe
que
oses
trat
osfo
rma
dos
sob
pres
são
daág
uapo
ssua
msu
perf
ície
hori
zont
al;
ate
rce
ira
esta
bele
cequ
e,or
igin
alm
ente
,to
do
depó
sito
form
au
ma
unid
ade
inte
gral
sem
mar
gens
expo
stas
eq
ue
esta
ssã
o,
po
rta
nto,
ore
sult
ado
daer
osão
oudo
desl
ocam
ento
do
depó
sito
.A
estr
atif
icaç
ãoar
queo
lógi
cao
ude
ori
gem
antr
óp
ica,
emb
ora
apre
sent
eu
ma
sem
elh
ança
apar
ente
com
age
ológ
ica
,di
fere
,ra
dic
alm
ente
,d
aqu
ela
po
rse
trat
ard
ore
sult
ado
deaç
ões
hu
man
asva
riáv
eis
cult
ural
men
te.
En
glo
ba
tan
tode
posi
ções
com
oes
cava
ções
que,
po
rse
rem
resu
ltad
ode
açõe
sdo
ho
mem
,tê
mca
ract
erís
tica
sdi
vers
as,
con
form
eo
loca
le
aép
oca
dere
aliz
ação
.C
om
oaf
irm
ava
E.
C.
Har
ris
emfi
nsd
ad
écad
ap
assa
da,
cad
acu
ltu
rad
esen
vo
lveu
mo
do
sp
arti
cula
res
de
esc
av
ação
pa
rare
spo
nd
era
div
ersa
sex
igên
cias
,d
esd
eo
ente
rram
ento
do
sm
ort
os
até
aco
nst
ruçã
od
ece
ntr
os
eci
dad
es.
Com
oqu
erqu
ese
ja,
aan
alog
iaco
ma
estr
atif
icaç
ãoge
oló
gica
resp
ondi
aa
um
ap
reo
cup
ação
bási
cado
spr
imei
ros
es-
cav
ado
res:
ad
ataç
ãore
lati
va.
De
fato
,d
esd
eas
últ
imas
déc
adas
do
sécu
loX
IXfo
rmu
lou
-se
ah
ipó
tese
deq
ue
oso
bje
tos
enco
ntra
dos
num
estr
ato
supe
rpos
toa
ou
tro
foss
emm
ais
rece
ntes
evi
ce-v
ersa
.A
ssim
,o
pion
eiro
arq
ueó
log
ob
ritâ
ni
co,
Sir
Fli
nder
sP
etri
e,re
cord
ava-
seem
1931
,em
seu
livr
oSe
tent
aan
osde
arq
ueo
logi
a,do
iníc
iod
asu
aca
rrei
ra,
nos
segu
inte
ste
rmo
s:
Fica
vaho
rroriz
ado
aoou
virso
bre
agr
osse
irare
tirad
a,co
ma
pá,d
osve
stígi
ose
prot
esta
vadi
zend
oqu
ea
terra
deve
riase
rre
tirad
apo
lega
daa
pole
gada
para
vert
udo
que
cont
inha
eco
mo
esta
va
dep
osi
tad
o.
Apa
rtird
essa
preo
cupa
ção
com
adep
osiçã
oarq
ueoló
gica
Petri
epô
de,n
ases
cava
ções
estra
tigrá
ficas
pore
lerea
lizad
as,
form
ular
ospr
incí
pios
básic
osda
data
ção
rela
tiva
dos
arte
fato
ses
cav
ado
s.
_Aate
nção
para
com
aes
tratif
icaçã
oar
queo
lógi
canã
oi
selim
itava
,ent
reta
nto,
aos
estu
dios
osvo
ltado
spa
raa
Pré-
Histó
ria.O
sarq
ueólo
gosp
esqu
isado
resda
scha
mad
as"g
ran
desc
ivili
zaçõ
es"
inter
essa
ram
-senã
oap
enas
pela
dataç
ãore
lativ
ado
sar
tefato
sco
mo
també
mpe
lade
limita
ção
das
suce
ssiva
socu
paçõ
esdo
sítio
arque
ológic
oes
cava
do,r
epre
sent
ando
cada
níve
lde
ocup
ação
uma
dete
rmin
ada
fase
dede
senv
olvim
ento.
Os.es
tratos
,agr
upad
osem
fases,
adqu
iriam
impo
rtânc
ia,n
esta
abor
dage
m,p
elasu
aid
entif
icaç
ãoco
mo
dom
ínio
dareg
iãopo
rpov
osdiv
ersos
ques
ubjug
avam
apo
pula
ção
loca
l,im
plan
tand
oum
ano
vacu
ltura
.Es
tas
preo
cupa
ções
leva
ram
àes
cava
ção
siste
mát
ica
dece
ntro
sur
bano
s,oc
upad
osin
inte
rrupt
amen
tepo
rm
ilêni
osta
nto
noN
ovo
Mun
do(a
steca
s,m
aias
,in
cas)
com
ono
Me
diterr
âneo
eOrie
ntePr
óxim
o.A
assim
ilaçã
oda
supe
rpos
içã
ode
solo
sde
ocup
ação
,ac
ompa
nhad
a,m
uitas
veze
sda
pres
ença
de"e
strat
osde
destr
uiçã
o",
aoin
fluxo
depo
vos
inva
sore
sim
plic
ava
uma-
noçã
ode
His
tória
ede
trans
form
açã
ocu
ltura
lde
cunh
ora
cista
eco
loni
alist
a.A
suce
ssão
dera
ças,
deriv
ada
dopo
derio
bélic
odo
spo
vos
inva
sore
s,ex
plica
va,a
umsó
tempo
,ose
strato
sar
queo
lógi
cos
dasg
rande
sciv
iliza
ções
ea
pres
ente
impo
sição
dos
valo
res
cultu
rais
emat
eria
isda
sm
etró
pole
s-
das
quais
osar
queó
logo
snã
ora
ras
veze
s,er
amof
icia
ism
ilita
res
-ao
sde
scen
dent
esdo
san
tigos
povo
sgl
orio
sos.
As
dest
ruiç
ões
dos
novo
sin
vaso
res
dava
mco
ntin
uida
dea
uma
tradi
ção
dede
senv
olvi
men
toba
sead
ona
dom
inaç
ãore
sulta
nte
dafo
rça
mili
tar
eas
nova
s
m
colo
nial
,qu
evi
aum
sta/
fdc
cinc
ope
ssoa
sgu
iar
até
treze
nto
sde
sent
erra
dore
s",
nas
pala
vras
deD
anie
lleM
anac
orda
.
Est
rati
gra
fia
ver
tica
l
Adé
cada
de19
30m
arca
riaa
intro
duçã
oda
esca
vaçã
oar
queo
lógi
capo
rqu
adrí
cula
se
test
emun
hos,
bem
com
oa
valo
riza
ção
dain
terf
ace,
anu
mer
ação
dos
estr
atos
ea
atri
bui
ção
dos
arte
fato
sao
sdi
vers
oses
trato
s.A
preo
cupa
ção
com
aes
tratif
icaç
ãoar
queo
lógi
care
laci
onav
a-se
,dire
tam
ente
,com
umno
vopa
pelq
uea
Arq
ueol
ogia
assu
mia
,ou
pass
ava
apo
der
assu
mir,
com
opa
rtedo
dese
nvol
vim
ento
doca
pita
lism
o,co
mo
test
emun
hodo
"pro
gre
sso
"d
ah
um
anid
ade.
Não
éà
toa,
port
anto
,qu
eum
dos
pion
eiro
sdo
estu
does
trat
igrá
fi-
co,S
irM
ortim
erW
heel
er,
resp
ondi
aem
1954
àqu
estã
o"o
qu
ees
cav
amo
se
po
rq
uê?"
com
um
trec
ho
de
um
dis
curs
odo
líder
cons
erva
dor
ingl
êsW
inst
onC
hurc
hill,
segu
ndo
quem
"nen
hum
aqu
antid
ade
deco
nhec
imen
toté
cnic
opo
desu
bsti
tuir
aco
mpr
eens
ãoda
sh
um
anid
ades
ou
oes
tud
od
aH
istó
ria
ed
aF
ilo
so
fia".
AA
rque
olog
iapa
ssav
aa
ser
uma
"dis
cipl
ina
recu
pera
-do
rade
fato
s"(f
actf
indi
ngdi
scip
line)
.A
estr
atif
icaç
ãore
pres
enta
va,
aoní
vel
dosí
tioar
queo
lógi
co,
aH
istó
ria,
oum
elho
r,o
avan
çod
iacr
ôn
ico
da
Hu
man
idad
e.T
alvi
são
impl
icav
aum
aav
alia
ção
dopa
ssad
oqu
epr
ocur
ava
não
tant
osa
bero
que
sepa
ssou
deix
ando
deex
istir
(die
Ver
gang
enhe
it),
com
oca
ptar
oqu
ere
alm
ente
acon
tece
ue
que
pers
iste
com
oH
istó
ria
{die
Ges
chic
hte)
.N
emtu
dom
erec
eria
aat
ençã
odo
arq
ueó
log
o,
alu
tap
ela
civi
liza
ção
foi
alu
tap
elo
mai
or
des
env
olv
imen
toe
am
ais
ampl
aex
pres
são
dape
rson
alid
ade.
Oco
rolá
rio
équ
eum
aju
sta
part
ede
no
sso
esfo
rço
deve
ria
ser
util
izad
ana
expl
oraç
ãode
síti
ose
reg
iões
qu
etê
mp
rob
abil
idad
ede
refl
etir
osg
ran
des
feit
osda
civi
liza
ção
(Mor
tim
erW
heel
er).
As'pr
incipa
isint
roduç
õest
écnica
sdest
eperí
odo
deri
vada
sdap
reocu
paçã
oco
mae
strati
grafi
avert
ical
refere
m£o
sUt?s
âodSS
QUadríC
UlaSGd
^estem
u?hoS
S:
ricos.
^Seis
saoas
caract
erísti
casess
enciai
sdom
étodo
dees
cava
çao
porq
uadr
ículas
:(1)
delim
itaçã
ono
terren
oda
área
aser
escav
adap
orqu
adríc
ulas;
(2)pre
serva
ção,
nrea
qa
dncu
la,,d
etest
emun
hos(
áreas
nâo-e
scava
das.
quec
ont-
tuem
pared
esqu
esec
ruzam
,resu
ltand
onum
acon
figura
çãosem
dhante
aum
tabule
irode
xadrez
;(3)tr
anscT
çÍgrTf
ado
corte
estrat
igráfi
coap
artir
dasqu
atrop
aredes
pr«e
rvlv
a%rd
:da5r
afrbíc
ula:(?
nume
raçâ°d
----™
aapa
rede,
(5)atr
ibuiçã
odo
sarte
fatos
aose
strato
snum
erados
pelas
parede
s;(6)
preser
vação
ouesc
avação
dotes
tounh
oses
tratig
ráfic
os.
teste
mu-
timerA
WWlSa
gemí
*"*P
ara&d
isciPl
ina">
eiscom
oMor,
timer
Whe
elers
eTefe
naàd
iferen
çaen
treas
antig
asesc
ava:
çoes,
feitas
porg
rupos
nume
rosos
deop
erário
spago
spo^
eca
arque
ológic
aenc
ontra
da,e
autili
zaçã
oda
squa
drícu
lasEs
teultim
ométo
do,à
semelh
ançad
aentã
orecé
m-int
roduzf
damh
adem
ontage
mind
ustria
l,repr
esenta
va,an
tf"
zacio
nal,
uma
nova
conc
epção
darel
ação
ntre
aorç
adê
rabalh
o,os
meios
depro
dução
eadis
ciplin
a.De
aon,
ecavaç
a0)pre
ocupad
aape
na$p
c^
estab
eecia
-seum
asup
remaci
aabso
lutad
oarqu
eólog
o-«'
rasn8eis
ro0brCe
1VoÍ,Í2
ad°'-he
rdeÍr0
dM§ra
ndes"
*™
-?.
das-
sobre
osau
tócton
es,n
ativo
sbárb
arosq
uede
viam
<lma
ntido
ssob
cons
tante
vigilâ
ncia.
"Ame
lhorm
nede
gura
raho
nesti
dade
doss
euso
perár
ios-é
não
ostò
"mh
osum
sómi
nuto"
advert
iaoM
anual
Tepe
Z^pr
e-hist
ónca
s,pu
blica
dope
laSo
cieda
dePr
é-Hist
órica
FZ
cesa
,em
1929
.ni
sion
carr
an-
Naesc
avaç
ãopo
rqua
drícu
las,a
oco
ntrári
oon
úmero
deope
rários
porarq
ueólog
oébem
menor
,rese
vido
sTem
geral
umaq
uadrí
cula
para
cadaa
rqueó
logo
Oop
erário
«sum
eopa
peld
eaux
iliarb
raçal
doarq
ueólo
goAg
oraa
e-"
ção
sepa
ssa
entr
eo
colo
niza
dor,
que
pens
ara
cion
alm
ente
,tr
azen
doco
nsig
oa
orde
me
opr
ogre
sso,
eo
colo
niza
doqu
e,su
bord
inad
amen
te,
pode
dars
uaco
ntrib
uiçã
o.À
sno
vas
rela
ções
entr
eop
erár
ios
eca
pita
lista
s,re
flet
idas
nain
trod
ução
dali
nha
dem
onta
gem
,e
entr
e"p
rote
tore
s"(q
ueat
uam
empr
otet
orad
os)
eco
loni
zado
s,co
rres
pond
ea
nova
conc
epçã
opr
ogre
ssis
tada
squ
adrí
cula
s.A
mud
ança
depe
rspe
ctiv
apo
dese
rco
nsta
tada
com
para
ndo-
seos
prog
ram
asra
diof
ônic
osde
Arq
ueol
ogia
,se
mpr
ede
gran
deau
diên
cia,
daB
BC
deL
ondr
es,
diri
gido
sna
déca
dade
1930
por
umar
queó
logo
dave
lha
guar
da,
Sir
Leo
nard
Woo
lley
eaq
uele
sre
aliz
ados
por
Sir
Mor
tim
erW
heel
erno
san
os40
e50
.W
oolle
yre
feri
a-se
àA
rque
olog
iaco
mo
uma
desc
ober
tade
fase
sde
gran
des
civi
lizaç
ões,
ante
pass
ados
heró
icos
dacu
ltur
aoc
iden
tal,
retr
atan
doos
indí
gena
sco
mo
bár
baro
s.E
mu
ma
desu
astr
ansm
issõ
es,
reco
lhid
ano
livr
oD
iggi
ngup
the
past
,W
oolle
yad
vert
iaqu
e
oro
ubo,
por
part
ede
algu
nsna
tivo
s,si
gnif
ica
uma
perd
apa
raos
outr
os,
assi
ma
susp
eita
mú
tua
(eum
gu
ard
ag
aran
tequ
enã
ote
nham
form
ado
uma
gan
gu
ep
ara
roub
arem
junt
os)
asse
gura
que
não
perc
amos
peça
algu
ma.
Nas
emis
sões
deW
heel
er,
oop
erár
iojá
não
ém
ais
umbá
rbar
o,la
drão
,ini
mig
o.A
dqui
reum
pape
lsub
ordi
nado
,en
quan
tore
aliz
ador
dotra
balh
om
anua
l,pl
enam
ente
raci
onal
,as
sum
indo
oar
queó
logo
oco
man
doda
oper
ação
.E
stab
elec
e-se
uma
rígi
dahi
erar
quia
notr
abal
hode
cam
po,
cuja
sem
elh
ança
com
aor
gani
zaçã
oda
adm
inis
traç
ãoco
loni
alnã
oé
fort
uita
.A
ssim
,o
dire
tor
dees
cava
ção
con
taso
bse
uco
man
doco
mum
vice
-dir
etor
,su
perv
isor
esde
síti
o,ca
pata
zes,
re-
gist
rado
res
depe
quen
osac
hado
s,as
sist
ente
para
ace
râm
ica,
insp
etor
,quí
mic
osde
cam
po,d
esen
hist
as,t
raba
lhad
ores
.Se
odi
reto
ré
uma
espé
cie
dech
ief
min
iste
rda
adm
inis
traç
ãoco
loni
al,
osop
erár
ios
deve
mse
resp
ecia
lizad
os—
dem
anei
raal
gum
apo
dem
serv
olun
tári
os—
,tr
eina
dos
edo
tado
sde
Esca
vaçã
ode
unid
ades
socio
lógi
cas
Pre
seâ~
2*
^qUa
dríCU,a
^diz
ente
comas
novas
rela
ções
naiZ
'*^
^con
"
nhecia,
contu
dtWh
eelero
ZZ
"°S"
""0"
DeSC°'
Albint
imilium
,quee
lSva
rrTda
L'
S^SE
sca^õ
esde
ssss
assS
SS
F=
hist
óric
as-t
écni
ca**
mJt
Zes
cava
ções
pré-
vação
eJog
rífí
^r^^
1"1^
"^an
0çãod
e«ca-
tesLunh
°ogsrco
mò^
^2
d°a^^
^gr
ande
supe
rfície
edan
otar
a?a
êes
cava
ção
por
~*.
„co„tr;
d::r
ssrs
—rh
adados
hosti
lizad
as_
,,n,T
~q"
Ja"d
0"a
ofo
rara
f™ca
men
tena
avação
deS
7?*°
™ma
iáp0k
sc°lo
ni-<
fazi
a-se
com
aes
cava
ção
verti
cal,
fica
bem
evid
ente
quan
dose
pens
aqu
esu
ain
trod
ução
nos
prot
etor
ados
fran
cese
sse
deu
apen
asem
fins
dos
anos
1950
ein
ício
dos
anos
1960
,gra
ças
àsau
las
dePa
ulC
ourb
inna
Esc
ola
Prá
tica
deA
ltos
Es
tudo
sde
Paris
.Po
rout
rola
do,
aes
cava
ção
met
ropo
litan
a,ist
oé,
nos
cent
ros
capi
talis
tas
mai
sav
ança
dos,
pass
ava
aen
fren
tar
uma
nova
real
idad
eso
cial
pera
nte
aqu
alas
prát
icas
daA
rque
olog
iaco
loni
alse
enco
ntra
vam
defa
sada
s.O
segu
ndo
pós-
guer
rate
stem
unho
una
Eur
opa
Oci
den
talu
ma
trans
form
ação
radi
ca!n
asre
laçõ
esde
prod
ução
,com
ocr
esci
men
toec
onôm
ico
ea
cons
eqüe
nte
inte
graç
ãodo
stra
balh
ador
esno
mun
dodo
cons
umo.
Àas
cens
ãoso
cial
cor
resp
ondi
aum
ano
vare
pres
enta
ção
ideo
lógi
cado
spa
péis
soci
ais.
Opr
opri
etár
iodo
sm
eios
depr
oduç
ãoap
rese
nta-
seco
mo
um
mer
oad
min
istr
ado
re
ostr
abal
had
ore
ssã
oco
nce
bido
sco
mo
seus
"par
ceir
os"
nono
vopa
cto
soci
al.
Oem
pres
ário
não
ém
ais
apen
asaq
uele
que
dátr
abal
ho{d
erA
rbei
tgeb
er),
mas
aque
lequ
ead
min
istr
aum
bem
—a
empr
esa
—qu
ese
pret
ende
com
ume
útil
ato
dos.
Ano
ção
depa
rtne
rshi
pso
cial
inte
gra-
seno
spro
gram
asdo
spr
inci
pais
sin
dic
ato
sn
od
eco
rrer
do
san
os
1950
e19
60.
Junt
amen
teco
mas
fren
tes
detr
abal
hopa
rade
sem
pre
gado
s,es
tas
são
aspr
emis
sas
para
uma
rela
ção
deno
votip
oen
tre
arqu
eólo
gos
eop
erár
ios.
Est
esúl
tim
osn
ãosã
om
ais
bár
baro
sou
preg
uiço
sos
que
deve
mse
rvig
iado
se
com
anda
dos,
mas
deve
mad
quir
irum
ace
rta
espe
cial
izaç
ão,p
artic
ipan
dodo
proc
esso
deco
nh
ecim
ento
.Se
na
déc
ada
1980
"to
rno
u-s
eba
nal
lem
brar
que
aA
rque
olog
iapr
ofis
sion
alé
um
aci
ênci
abu
rgue
sa"
com
oaf
irm
aP.
Gou
letq
uer,
isto
sede
venã
ota
nto
aum
am
odif
icaç
ãona
Arq
ueol
ogia
emsi
,m
asao
abu
rg
ues
amen
tod
aso
cied
ade.
Aes
cava
ção,
preo
cupa
daco
mun
idad
esso
ciol
ogic
amen
tesi
gnif
icat
ivas
,re
vela
,ig
ualm
ente
,um
aal
tera
ção
dofo
code
aten
ção
doar
queó
logo
datr
ansf
orm
ação
hist
óric
a—
repr
esen
tada
naên
fase
dada
aote
stem
unho
eà
seqü
ênci
aes
-
tratig
ráfic
aan
otad
aa
parti
rda
miM
i»no
gráfic
a,sin
crônic
aeS
Q~~
P&ra
Umav
isão
et'zaç
ãoda
escav
ado1
-h
nS'^
estrat
i8rafi
a.A
valor
i-sup
remaci^
TdabuS
cadT
cotiÍ
iT^^
5'QUC^
^a
vertig
inoso
dasoc
iedade
d'o
''T
^a°
cresci
™nto
nentem
entec
ot£a
„ae
hf
^^
^Sta
te^em
i"et
rabalh
adore
sA
cotd
Tan^
wCa'
QUCU
nÍfÍC3
emp-s
ários
riaum
mundo
está^
Telm
™n'
"""p
erspe«
iva,re
fleti-
depósit
o^X
^tl
TZ
Z',am
emdiSS
0,"Vde
mredro
dasoc
iedade
exm
aca
í»,
eXerd
daSn0
"ua-
—çâ
0o
-e^^r^
sr^*
edo-
alinha
aseçã
oéte
enS'
Ií»7
"**K
CaVaça
°ali"
^mu
lativa
éaco
rrei
-J
"dev
an!a«
™da
seção
eu-cu
menta
daem
eSo
?í*
"T
*a«
™«I
<»*o
do-
esco
vas
epi
ncéi
s,ac
resc
enta
-se
apá
depe
drei
ro{tr
owel)
emsu
bstit
uiçã
oà
ultra
pass
ada
"fac
ado
supe
rvis
or".
Ous
odo
inst
rum
enta
lex
ige
umtre
inam
ento
espe
cífic
o,co
mpu
lsór
iopa
raqu
alque
resc
avad
or,s
ejaop
erár
io,v
olun
tário
ouar
queó
logo
.Em
term
osor
gani
zaci
onai
sin
verte
-se
are
laçã
onu
mé
rica
deop
erár
ios
ear
queó
logo
s,pr
edom
inan
doag
ora
este
súl
timos
num
apr
opor
ção
detrê
sou
Qua
tropa
raca
datr
aba
lhad
or. A
docu
men
taçã
opr
ivile
gia
ode
senh
oda
sse
ções
arqu
eoló
gica
s,a
plan
taco
mpo
stae
dees
trato
,a
corre
laçã
ode
estra
tos
eo
esta
bele
cim
ento
dasf
ases
eda
seqü
ênci
aes
trati-
gráf
ica.
Asse
ções
estra
tigrá
ficas
regi
stram
,ess
enci
alm
ente
,as
linha
sde
inte
rfac
equ
em
arca
mas
dife
renç
asen
tre
oses
trato
s.A
plan
taco
mpo
stam
ostra
uma
supe
rfíci
efo
rmad
apo
rdua
sou
mais
unid
ades
estra
tigrá
ficas
,rep
rese
ntan
doum
afa
seou
inte
rface
depe
ríodo
.Apl
anta
dees
trato
,na
verd
ade,
umde
senh
opl
anim
étric
o,do
cum
enta
empl
anta
indi
vidu
alos
elem
ento
sfu
ndam
enta
isde
cada
unid
ade
estra
tigrá
fica;
empa
rticu
lar,
oco
ntor
noda
supe
rfíci
edo
estra
toe
algum
asalt
ura
s. Disp
ondo
-se
desta
docu
men
taçã
o,po
de-s
epa
rtir
para
asu
aan
álise
,que
cons
iste
naco
rrel
ação
,col
ocaç
ãoem
fase
sec
onstr
ução
das
seqü
ênci
ases
tratig
ráfic
as.A
corr
elaç
ãoes
tratig
ráfic
aim
plica
ore
conh
ecim
ento
daun
idad
ede
depó
sitos
sepa
rado
sm
asqu
e,or
igin
alm
ente
,co
nstit
uíam
umes
trato
únic
oou
,em
outro
sca
sos,
parte
siso
lada
sde
uma
supe
rfíci
eún
ica
orig
inal
.Ase
para
ção
emdu
aspa
rtes
does
trato
prim
itiv
ode
ve-s
eà
real
izaç
ão,
por
part
ede
suce
ssiv
osoc
upan
tes
dolo
cal,
debu
raco
sou
esca
vaçõ
esqu
ese
cion
aram
osde
pósit
osan
terio
res.
Apó
sa
corre
laçã
odo
ses
trato
s,po
de-s
eef
etua
ra
colo
caçã
ode
stes
emfa
se,
oqu
een
volv
equ
atro
proc
edim
ento
ssuc
essiv
os:(
1)co
loca
ção
dose
strat
osdo
sítio
emse
qüên
ciaes
tratig
ráfic
a,im
plic
ando
oes
tabe
leci
men
toda
orde
mde
depo
sição
dos
estra
tos;
(2)
divi
são
emfa
ses,
com
posta
sde
dive
rsos
estra
tos
cada
uma;
(3)d
ivisã
oem
perío
do
s,co
nst
itu
ind
oca
da
per
íod
ou
ma
reu
niã
ode
fase
ssu
ces
siva
s;(4
)re
daçã
ode
plan
tas
que
refl
itam
astr
êset
apas
ante
rio
res. E
mm
ead
os
do
san
os
1970
,u
mjo
vem
arq
ueó
log
ode
língu
ain
gles
a,E
dw
ard
C.
Har
ris,
pro
pu
nh
a,p
ara
aco
nstr
uçã
od
ase
qüên
cia
estr
atig
ráfi
ca,
oes
tabe
leci
men
tode
um
am
atri
zse
gund
oos
prin
cípi
osd
asu
cess
ãoes
trat
igrá
fica
.E
ste
sco
nsis
tem
emdo
ispr
essu
post
os:
(1)
asu
perp
osiç
ãodo
ses
trat
os,
pres
supo
ndo
que
dedu
asde
posi
ções
enco
ntra
das
nas
suas
cond
içõe
sor
igin
ais,
oes
trat
osu
peri
oré
mai
sre
cent
edo
qu
eo
infe
rio
r;(2
)a
suce
ssão
estr
atig
ráfi
ca,
na
qu
alca
da
estr
ato
ocu
pa
um
apo
siçã
oen
tre
oes
trat
om
ais
baix
ode
tod
os
osq
ue
estã
oem
bai
xo
dele
eo
mai
sal
tod
os
qu
ees
tão
emci
ma
eco
mos
quai
sm
anté
mum
con
tato
dire
to.
Apa
rtir
daí,
pode
-se
redi
gir
od
iag
ram
aes
trat
igrá
fico
atra
vés
deq
uat
rop
roce
dim
ento
s:(1
)es
tabe
leci
men
toda
sdi
vers
asre
laçõ
esfí
sica
se
top
og
ráfi
cas
entr
eos
estr
ato
s;(2
)p
assa
gem
deta
isre
laçõ
esp
ara
um
dia
gra
ma
ou
mat
riz;
(3)
rem
oçã
oda
sre
laçõ
essu
pér
flu
as,
po
rqu
ere
du
nd
ante
s;(4
)re
daç
ãofi
nal
da
mat
riz
con
ten
do
ase
qüên
cia
estr
atig
ráfi
ca.
Od
iag
ram
aes
trat
igrá
fico
,co
nhec
ido
tam
bém
com
om
atr
izde
Har
ris,
rep
rese
nta
,n
av
erd
ade,
com
oaf
irm
aP
hil
ipB
ark
er,
"an
tes
um
inst
rum
ento
qu
eaj
ud
aa
escl
arec
ero
raci
ocín
ioe
apu
blic
ação
coer
ente
doqu
eal
gode
stin
ado
àin
terp
reta
ção
prim
ária
'-'.
Não
cab
ed
úv
ida,
entr
etan
to,
dequ
esu
au
tili
zaçã
ofa
cili
tao
trab
alh
o,
tan
tod
oes
cav
ado
rco
mo
do
leit
or
do
sre
lato
sde
esca
vaçõ
es.
Nes
tese
nti
do
,a
po
uca
exp
ansã
od
ou
sod
od
iag
ram
aes
trat
igrá
fico
,p
rati
cam
ente
au
sent
en
aA
rqu
eolo
gia
da
Eu
rop
aC
entr
ale
Ori
enta
le
nas
Am
éri
cas
eap
enas
mar
gin
alm
ente
util
izad
on
aIn
gla
terr
a,F
ran
çae
Itál
ia,
expl
ica-
sen
ãosó
pel
aju
ven
tud
ede
seu
inv
ento
r—
Har
ris
elab
oro
use
ud
iag
ram
aem
1973
,q
uan
do
cont
ava
ape
nas
27an
os
deid
ade
—co
mo
pela
sua
situ
ação
geog
ráfi
ca"p
rov
inci
ana"
,tr
abal
han
do
Har
ris
emB
erm
ud
as.
»s
*m
uv
r1
11
1
Pord
etrá
sdo
rela
tivo
isol
amen
tode
Har
risen
cont
ra-s
ealg
om
aispr
ofun
do:
seu
pouc
opr
estíg
io,s
uain
capa
cida
dede
ocup
arpo
siçõe
she
gem
ônica
sno
pode
rarq
ueol
ógic
o.Co
mo
afir
ma
Ren
ato
Ort
iz,
ospe
squi
sado
res,
que
desf
ruta
mde
posi
ções
hier
arqu
icam
ente
reco
nhec
idas
com
odo
min
ante
s,di
spõe
mde
mai
orca
pita
lcie
ntífi
co,p
ossu
em,i
ndiv
idua
lmen
te,rfi
aiorc
eleb
ridad
ee
pres
tígio
,mas
,soc
ialm
ente
,det
êmai
nda
opo
der
deim
por,
para
osou
tros
com
pone
ntes
doca
mpo
,"a
defin
ição
deci
ênci
aqu
ese
conf
orm
am
elho
ra
seus
inte
ress
eses
pecí
ficos
"(a
últim
afra
seé
repo
rtada
aoso
ciól
ogo
franc
êsPi
erre
Bour
dieu
).
Isto
signi
fica,
emúl
tima
inst
ânci
a,o
pred
omín
io,m
esm
oen
tre
am
inor
iade
prat
ican
tes
daes
cava
ção
deun
idad
esso
cio
logi
cam
ente
sign
ifica
tivas
,dec
erta
sat
itude
sre
frat
ária
sta
nto
napr
átic
ade
cam
poco
mo
nate
oriz
ação
epis
tem
ológ
ica
ep
olí
tico
-cie
ntí
fica
.
As
técn
ica
sde
esca
vaçã
on
oB
rasi
l
Adi
stin
ção
entre
dese
nter
ram
ento
se
esca
vaçõ
ese,
noin
terio
rde
stas
últim
as,
entre
três
fase
s,nã
opo
ssui
umca
ráte
rcr
onol
ógic
oev
olut
ivo
com
ose
,co
mo
deco
rrer
dote
mpo
,as
dive
rsas
prát
icas
arqu
eoló
gica
sfo
ssem
seap
rimor
ando
.T
rata
-se,
com
ojá
foi
ress
alta
do,
deco
mpo
rtam
ento
scor
res
pond
ente
sa
dete
rmin
adas
rela
ções
soci
ocul
tura
isno
inte
rior
dedi
fere
ntes
soci
edad
esem
cont
exto
shi
stór
icos
tam
bém
varia
dos,
algu
nsas
pect
osdo
squa
isfo
ram
apre
sent
ados
node
corr
erde
ste
cap
ítu
lo.
Oca
ráte
rpe
rifé
rico
doB
rasi
lno
cont
exto
cien
tífic
oin
tern
acio
nal
ea
impo
siçã
o,po
rpar
teda
sel
ites
dirig
ente
s,de
mod
elos
cultu
rais
deriv
ados
deum
asu
post
a"h
eran
çacl
ássic
aeu
ropé
ia"
—ei
vado
sde
umra
cism
ote
oriz
ado
desd
eO
live
iraV
iana
até
Gilb
erto
Frey
re—
viria
age
rar
umdu
plo
mov
imen
tode
iden
tidad
ecu
ltura
l.Po
rum
lado
,ava
lori
za-
o o & •o o ?
oo
w-g o 't
o o <0
.N 5 8» O
2 ai
2 < cc
cc
LU
i-
2 LU
CO
LU O
co
<to
üL
U—
oo
<o
12
.=
8 to
< LL cc
<
H>
CO
LU
LU Q O
W,<
LUC
>'0
°-3
11o
Q.
U3 co
< O cc£2
LU
<>
K
o8
-<
CC
LU
LU
CO < 2 < 3
.1
-
CO
LU
O O <
co o < cr.
t-
co
LU
CO O o o •o _l
ow
uj
•£8-
<cc
O '< O < a.
0<
LU
uO
QCO
S2<
g
Occ
lucc
coo
cc
<
CO <
COCC
O
CC
LU
ü
•-Z
?w
coco
cc
luO
a.
so
Aii
arao
< o
< cc
3 h-
QL
UO
feW
<->o
—o
OW
.ÍO
< ü 2 •LU
O O LU CO 1°
CC
y-
o<
•I-
LL
S2
lux
o
LU
O
•O
CO O O O
luco
S5CC
LU
O—
°£
£o
Q5
'<-
£<5§
ã§Sg
3S5
E2
§S
2í2
£°0
CO
LU cc
P>
3ÍL
<o
CCO
CO—
CO
LU
OL
UC
L
CO O
UJ
CO
CdO
cc
-J'<
-<
£ü
3
CO
o Q <C
Ozo
QC
CQ
C.<
Occ
mlu
3C
Lco
O
to LU cc
LU
OO
Q.<
<
ccP
/Xw
£o
s2
^CO
cccc
OL
UI—
CO
LU
LU
Si
i<<
oo
LU
LU
CO
Q
CO
< o cc
Q < o to LU
t-
z < cc
Q < o
CO
LU
n-'a
:O
LUO
q-<
<—
'tO
T
wO
<<
3CL
COO
Oco
<<
CCL
UQ
-cc
<C
CI-
co
to,„
<£2
CC2
—L
UL
U^
7i<
Oq
?2
ccO to
SV
0IN
03
1
J
•!
¥*
ri'
S'1
1V
i'!
ção
deum
pass
ado
aqui
inex
iste
nte,
repr
esen
tado
nocu
ltoàs
elites
cláss
icas,
desd
eo
Egito
Fara
ônic
o,pa
ssan
dopo
rgre
gose
rom
anos
,at
éch
egar
àsm
onar
quia
sm
oder
nas.
Por
outro
,a
impo
sição
,de
sde
adé
cada
de70
dosé
culo
pass
ado,
das
idéi
asde
prog
ress
oe,
nos
últim
osan
os,
dede
senv
olvi
men
to.A
ssim
,à
valo
riza
ção
deum
pass
ado
exte
rno
corr
espo
ndeu
ade
strui
ção
físic
ae
ideo
lógi
cada
mem
ória
nativ
a,se
jaai
ndíg
ena,
seja
a"h
eran
çaat
rasa
da"
ase
rsup
erad
ape
lod
esen
vo
lvim
ento
.
Este
sdo
isfa
tore
s,is
olam
ento
cien
tífic
oe
iden
tidad
ecu
ltu
rals
ubor
dina
daa
mod
elos
exte
rnos
,vir
iam
dete
rmin
aras
feiçõ
esbá
sicas
daA
rque
olog
iaem
solo
bras
ileiro
.Tra
ta-s
e,em
noss
om
eio,
deum
adi
scip
lina
acad
êmic
aim
porta
da,i
mpl
ican
doum
aat
uaçã
om
argi
nala
níve
lda
cultu
rana
cion
al.
De
fato
,na
med
ida
emqu
eos
vestí
gios
arqu
eoló
gico
sno
Bra
silse
refe
rem
,em
gera
l,a
com
unid
ades
indí
gena
sex
term
ina
das
dura
nte
aco
loni
zaçã
odo
país
,a
esca
vaçã
odo
ssí
tios
pré-
histó
ricos
desv
incu
la-s
edo
sin
tere
sses
dos
prin
cipa
isse
gm
ento
sso
ciai
s.Pa
raas
elite
sfo
rmad
oras
deop
iniã
o,os
ves
tígio
sdo
sam
erín
dios
repr
esen
tam
osre
stos
doin
imig
oab
atid
ono
proc
esso
de"v
alor
izaç
ão"
econ
ômic
ada
sdi
ver
sasr
egiõ
es.
As
com
unid
ades
loca
isnã
ose
ntem
nenh
uma
iden
tidad
e,em
term
osde
cont
inui
dade
cultu
ral,
com
osor
igi
nário
sha
bita
ntes
exte
rmin
ados
.Osg
rupo
sso
ciai
sfo
rado
pode
r,tr
abal
hado
res
dedi
vers
osse
tore
s,qu
ando
busc
amum
aid
entid
ade
cont
rapo
sta
àque
lado
min
ante
,ta
mbé
mnã
ose
vol
tam
par
au
ma
trad
ição
indí
gena
.O
inte
ress
eno
indí
gena
impl
icou
sem
pre
uma
idea
liza
ção
dobo
mse
lvag
em,
desd
eIr
acem
a,de
José
deA
lenc
ar,
ou//
Gua
rany
,de
Car
los
Gom
es,
até
cheg
arà
elei
ção
doca
ciqu
eJu
runa
para
oC
ongr
esso
Nac
iona
l.N
este
cont
exto
,co
mpr
eend
e-se
que
osve
stíg
iosa
rque
ológ
icos
amer
índi
oste
nham
sido
busc
ados
ees
tuda
dos
apa
rtir
deum
aót
ica
abso
luta
men
teal
heia
aoam
bien
tecu
ltura
lna
cion
al,
com
opa
rteda
Arq
ueol
ogia
pré-
hist
óric
ada
sm
etró
pole
s.
Astéc
nica
sde
esca
vaçã
out
iliza
das
noBr
asil
deriv
amju
stam
ente,
darel
ação
exist
ente
entre
osgr
upos
arque
ológi
cos
atua
ntes
eas
mat
rizes
cien
tífic
aslo
caliz
adas
noex
terio
rSe
esta
subo
rdin
ação
àpr
áxis
eàep
istem
olog
iada
sm
etró
poles
cultu
rais
ocor
re,c
omo
prop
õeo
filós
ofo
bras
ileiro
José
Arth
urG
ianno
tti,n
asciê
ncias
hum
anas
,com
oum
todo
dosp
aíses
perif
érico
s,na
Arqu
eolog
iabra
sileir
aisto
seap
rese
nta
defo
rma
parti
cular
men
tení
tida.
Ospr
oced
imen
tosd
ees
cava
ção
pred
omin
ante
sen
treos
arqu
eólo
gos
bras
ileiro
sre
sum
em-se
atrê
sver
tent
es:(
1)de
sent
erra
men
to;(
2)es
cava
ção
volta
dapa
raad
ataçã
orel
ativa
dear
tefato
sees
tabele
ci^m
ento
detra
diçõe
stip
ológic
as;
(3)es
cava
ção
degr
ande
s*su
perf
ície
spo
rde
capa
gem
.O
dese
nterra
mento
pred
omina
entre
osam
adore
spre
o^cu
pado
scom
aobte
nção
deob
jetos
,em
parti
cular
gran
des
•va
sos
cerâ
mic
os.O
esbu
raca
men
todo
solo
,util
izan
do-s
eda
stéc
nicas
usua
isna
região
onde
sesit
uaos
ítioarq
ueoló
gico
perm
itequ
eos
dese
nter
ram
ento
snã
one
cess
item
deum
aba
seex
tern
ade
técn
icas
detra
balh
ode
cam
po.
Ainf
luênc
iada
Arqu
eolog
iano
rte-am
erica
naem
pirist
afez
-sese
ntirn
oBr
asil,
princ
ipalm
ente,
apar
tirde
mead
osda
déca
dade
1960
.Em
termo
sdep
rática
sdee
scava
ção,
aspri
ncip
aisca
racte
rístic
asad
otad
asfo
ram
ases
cava
ções
por
níve
isar
tifici
ais,
emge
ral
dede
zem
dez
cent
ímetr
osde
prof
undi
dade
,age
neral
izaçã
oda
sson
dage
ns(1
mx
1mou
2mx
2m)
,assi
mco
moa
notaç
ãoda
seção
estra
tigráf
ica'
nasp
ared
esda
esca
vaçã
o.Os
arte
fato
s,en
treta
nto,
não
são
regi
strad
ospo
res
trato
mas
pelo
snív
eispr
edete
rmin
ados
Aes
cava
ção
degr
ande
ssup
erfíci
espo
rdec
apag
emqu
eve
mse
difu
ndin
dono
Bras
il,de
vesu
aor
igem
àlig
ação
dece
rtos
arqu
eólo
gos
bras
ileiro
sco
ma
Arqu
eolo
gia
pré-h
istó
rica
franc
esa,
influ
encia
dape
lostra
balh
osde
Andr
éLe
roi-
Gour
han.
Quan
toàs
técnic
asuti
lizad
as,n
adac
abea
cresc
entar
aoqu
efo
idi
toan
terio
rmen
teso
bre
este
tipo
dees
cava
ção,
tratan
do-se
,ain
dane
steca
so,d
atra
nspo
sição
para
ote
rrit
ório
naci
onal
depr
oced
imen
tos
surg
idos
emco
nte
xto
met
ropo
lita
no,
ligei
ram
ente
adap
tado
sa
umco
ntex
totr
opic
al.
As
técn
icas
dees
cava
ção
util
izad
asno
Bra
sil,
dam
esm
afo
rma
que
aque
las
desc
rita
spr
imei
ram
ente
,não
deve
mse
renc
arad
asco
mo
algo
ase
rhie
rarq
uiza
donu
ma
linha
evo
lutiv
a.N
ãosó
porq
uesã
out
iliz
adas
cont
empo
rane
amen
teco
mo
porq
ue,
nam
edid
aem
que
asi
gnifi
caçã
oid
eoló
gica
daA
rque
olog
iano
país
éap
enas
mar
gina
l,as
tran
sfor
maç
ões
nas
prát
icas
depe
ndem
daqu
iloqu
eoc
orre
nosc
entro
she
gem
ônic
os.
Com
oto
dokn
ow-h
owim
port
ado,
asté
cnic
asde
esca
vaçã
oar
queo
lógi
caim
plic
amge
stos
eco
mpo
rtam
ento
sfi
sica
men
tese
mel
hant
esàq
uele
spr
atic
ados
nas
met
rópo
les
cultu
rais
mas
esco
ndem
,at
rás
desi
,um
adi
fere
nça
esse
ncia
l.O
que
nos
cent
ros
repr
esen
tapr
átic
asim
bric
adas
note
cido
soci
al—
eiva
das,
éce
rto,
deco
ntra
diçõ
esen
tre
grup
ose
inte
ress
es—
apre
sent
a-se
nape
rife
ria
com
om
era
práx
isac
adê
mic
a,em
gran
depa
rte
dest
acad
ado
teci
doso
cial
que
asu
sten
ta.
AA
rque
olog
iabr
asil
eira
,po
rtan
to,
não
apre
sent
aum
adi
nâm
ica
autô
nom
aem
rela
ção
aos
cent
ros
cult
urai
sex
terio
res,
nem
uma
imed
iata
coer
ênci
aco
mas
tran
sfor
maç
ões
soci
oeco
nôm
icas
dopa
ís.
6A
rque
olog
iae
pode
r
Opo
eta
alem
ãoG
oeth
ede
scre
veu,
com
asse
guin
tes
pala
vras
,os
sent
iinen
tos
que
expe
rim
enta
raqu
ando
dasu
apr
im
eir
av
isit
aa
Ro
ma:
Tam
bém
asan
tigü
idad
esro
man
asco
meç
aram
am
eag
rada
r.H
istó
ria,
Insc
riçõ
es,
Mus
eus,
dos
quai
san
tes
nada
quer
iasa
ber,
tudo
seab
ria
dian
tede
mim
.O
que
sepa
ssar
aco
mig
oqu
anto
àH
istó
ria
Nat
ural
,aco
ntec
euta
mbé
maq
ui,
pois
nes
telu
gar
con
den
sav
a-se
toda
aH
istó
ria
do.M
undo
e,d
esd
eo
dia
que
fui
para
Rom
a,co
ntei
umse
gund
ona
scim
ento
,um
ver
dade
iro
rena
scim
ento
(Goe
thes
Wer
ke,
bd.
10.W
eim
ar,
1968
.p.
153)
.
As
impr
essõ
es*
deG
oeth
ere
ssal
tam
que
aco
nstit
uiçã
ode
uma
iden
tidad
ecu
ltura
lfaz
-se
atra
vés
dapr
eser
vaçã
ode
um
ace
rta
mem
óri
ae
ap
arti
rde
um
ad
eter
min
ada
visã
ode
mun
do.
Com
oaf
irm
ava
oar
queó
logo
alem
ão-o
rien
tal
Joa-
chim
Her
rman
,em
3981
,em
uma
conf
erên
cia
sobr
eos
"Mo
num
ento
sar
queo
lógi
cos
ese
upa
pel
noq
uad
rohi
stór
ico
en
acu
ltu
ran
acio
nal
",
não
há
soci
edad
eou
ho
mem
sem
con
sciê
nci
ah
istó
rica
.A
Hu
man
idad
en
ãop
od
eco
mp
reen
der
-se,
nem
del
inea
rse
ufu
turo
,se
map
reci
are
aco
lher
seu
pas
sad
o.
Em
bora
osdo
cum
ento
ses
crito
sse
pres
tem
aes
sare
cons
truç
ãohi
stór
ica,
sua
pouc
aac
essi
bilid
ade
conf
ere-
lhes
uma
sign
ifica
ção
cons
ider
avel
men
tem
enor
doqu
ea
cultu
ram
ate
rial
,cuj
apr
esen
çafí
sica
atin
gedi
reta
men
teos
mem
bros
daso
cied
ade.
Nas
pala
vras
deou
troar
queó
logo
daR
DA
,opr
é-hi
stor
iado
rKar
l-Hei
nzO
tto,a
Arq
ueol
ogia
perm
iteao
cida
dão,
emúl
tima
inst
ânci
a,av
alia
r"o
pape
ldos
hom
ens,
opa
pel
das
mas
sas
popu
lare
s,co
mo
agen
tes
ede
linea
dore
sda
His
tóri
a".
Ore
conh
ecim
ento
dasi
gnifi
caçã
opo
lític
o-id
eoló
gica
daA
rque
olog
ianã
ose
rest
ring
ea
apen
asal
guns
grup
osou
ten
dênc
ias.
Em
fins
dadé
cada
pass
ada,
umar
queó
logo
britâ
nico
delo
nga
trad
ição
acad
êmic
a—
jáer
apr
ofes
sor
deA
rque
olog
iaP
ré-H
istó
rica
emC
ambr
idge
ante
sda
últim
aG
uerr
aM
undi
al—
,G
raha
me
Cla
rk,c
onsi
dera
vaqu
ea
Ar
qu
eolo
gia
apre
sen
taq
ues
tões
mai
sra
dic
ais
doq
ue
aqu
elas
com
um
en-
tepo
stas
pela
Ciê
ncia
Pol
ític
aou
pela
Soc
iolo
gia,
pois
elas
são
colo
cada
snu
ma
pers
pect
iva
mai
sam
pla.
Mas
qual
are
laçã
oen
tre
aA
rque
olog
ia,e
mge
ralp
erce
bida
com
oum
aci
ênci
ane
utra
,e
aP
olít
ica,
ouse
ja,
aes
fera
das
rela
ções
dep
od
er?
AA
rque
olog
iaé
sem
pre
polít
ica,
resp
onde
ane
cess
ida
des
polí
tico
-ide
ológ
icas
dos
grup
osem
conf
lito
nas
soci
eda
des
con
tem
po
rân
eas.
Co
mo
afir
mo
uM
ike
Ro
wla
nd
sre
cen
tem
en
te,
Polít
ica
eA
rque
olog
iaes
tão
inse
para
velm
ente
liga
das
uma
aou
tra
aní
vel
regi
onal
ena
cion
al,
jáqu
ein
terp
reta
ções
conf
lita
nte
sdo
pas
sad
oes
tão
nab
ase
deq
ues
tões
dese
par
atis
mo
étni
coou
regi
onal
,e
refe
rent
esà
inte
graç
ãopr
ovin
cian
aou
nac
ion
alis
tale
vad
aa
cab
op
elo
est
ad
om
od
ern
o.
Asu
bord
inaç
ãoda
Arq
ueol
ogia
àso
cied
ade
ou,
mai
spr
eci
sam
ente
,ao
Est
ado
eao
sgr
upos
do
min
ante
s,to
rna-
secl
ara
nasu
ade
pend
ênci
a,fr
ente
aes
tes,
para
aob
tenç
ãode
ver
bas
edo
apoi
oin
stitu
cion
alne
cess
ário
sà
pesq
uisa
arqu
eoló
gica
. Esta
ligaç
ãoen
treA
rque
olog
iae
Polít
ica
apre
sent
a-se
,co
ntud
o,se
mpr
em
edia
tizad
a.N
ãose
trata
apen
asde
justi
ficar
certa
sre
laçõ
esde
pode
r,ou
defo
rtale
cer
certa
sid
eolo
gias
,m
asde
legi
timá-
las
pela
pres
ença
dete
stem
unho
sm
ater
iais
que
dêem
sust
enta
ção
cien
tific
aa
essa
spr
eten
sões
.A
ssim
,ap
rese
nto
ase
guir
algu
nsm
ecan
ism
osm
ais
reco
rren
tes
deem
bric
amen
toda
Arq
ueol
ogia
eda
Polít
ica,
ente
ndi
daes
taúl
tima
não
sóno
sent
ido
restr
itode
rela
ções
depo
de'r,
mas
abra
ngen
dota
mbé
mas
esfe
ras
soci
al,e
conô
mic
ae
ideo
lógi
cado
pode
r.Em
bora
asco
nsid
eraç
ões
aes
tere
spei
to,q
uepe
rmei
amos
capí
tulo
san
terio
res,
não
seja
maq
uire
tom
adas
,de
vem
,na
tura
lmen
te,
tam
bém
ser
leva
das
emco
nta.
Op
od
erda
Arq
ueo
log
ia
Acr
iaçã
oe
ava
lori
zaçã
ode
uma
iden
tidad
ena
cion
alou
cultu
ralr
elac
iona
m-s
e,m
uita
sve
zes,
com
aArq
ueol
ogia
.N
este
caso
,pr
edom
inam
osin
tere
sses
dos
grup
osdo
min
antes
med
iado
spe
laaç
ãodo
Esta
do.A
ssim
,por
exem
plo,
aim
portâ
ncia
ideo
lógi
cada
Arq
ueol
ogia
emIs
rael
,be
mco
mo
agr
ande
parti
cipa
ção
devo
lunt
ário
sna
ses
cava
ções
ena
pre
serv
ação
eexi
biçã
odo
mat
eria
larq
ueol
ógic
o,ex
plic
am-s
epe
labu
sca
deid
entid
ade
entre
oat
ualE
stado
jude
uea
antig
aoc
upa
ção
hebr
aica
daPa
lest
ina.
Apr
imaz
iacr
onol
ógic
ada
entr
ada
dos
jude
usna
regi
ãoem
rela
ção
aos
fílis
teus
serv
eco
mo
pote
nte
just
ifica
tiva
dare
ocup
ação
dam
esm
ape
los
jude
us.
Jáo
jura
men
toqu
eo
mili
tar
isra
elen
sepr
esta
dian
teda
sru
ína
sar
queo
lógi
cas
deM
asad
a,fo
rtale
zado
sju
deus
revo
ltado
sco
ntra
osro
man
os,
dem
onstr
aex
empl
arm
ente
asig
nific
ação
prof
unda
dom
onum
ento
:a
reco
rdaç
ãoqu
ead
verte
,de
sde
opa
ssad
o,pa
raum
aaç
ãono
pres
ente
.D
aípr
ovém
ojo
gode
palav
rasi
talia
no"i
lmon
umen
toèu
nam
mon
imen
-to
",ou
seja
,o
mon
umen
toé
uma
adve
rtên
cia.
Out
roex
empl
oéa
tend
ênci
aa
cons
ider
arau
tóct
ones
ascu
ltura
spr
éep
roto
-hist
óric
asde
vasta
sre
giõe
sda
URSS
oudo
Afeg
anist
ão,p
osiçã
oco
mum
ente
adot
ada
pora
rque
ólo
gos
sovié
ticos
.Ist
ooc
orre
,com
oaf
irma
Paul
Brian
t,po
rqu
ea
iden
tidad
elo
cal
assim
ress
alta
dade
svin
cula
osat
uais
desc
ende
ntes
dem
ovim
ento
scu
ltura
isex
terio
res,
com
oa
cul
tura
gre
co-r
om
ana
oua
islâ
mic
a.
Ain
dane
stalin
ha,
umca
sofa
mos
ode
valo
rizaç
ãodo
patri
môn
iona
ciona
loco
rreu
rece
ntem
ente
noBr
asil
quan
doa
arqu
eólo
gado
Mus
euN
acio
nald
oRi
ode
Jane
iro,C
once
içã
oBe
ltrão
,sus
tent
outer
enco
ntra
dove
stígi
osdo
apar
eci
men
todo
Hom
oer
ectu
sno
sítio
daTo
cada
Espe
ranç
a,em
Cen
tral,
Bah
ia,
data
dos
detre
zent
osm
ilan
osat
rás.
Aar
queó
loga
norte
-am
eric
ana
Betty
J.M
egge
rs,
doIn
stitu
toSm
ithso
nian
deW
ashi
ngto
n,co
nsid
erou
tal
poss
ibili
dade
"um
exag
ero
tota
l,pa
ranã
ofa
lare
mco
mpl
eta
perd
ada
noçã
odo
tem
po"
{Folh
ade
S.Pa
ulo,
17de
z.19
86).
Segu
ndo
esta
,o
loca
lm
aisan
tigo
nas
Am
éric
ason
dea
pres
ença
doho
mem
éco
nfirm
ada,
enco
ntra
-se
emM
eado
wcr
oft,
naPe
nnsy
lvania
(EUA
),da
tado
detre
zemi
lano
s.To
da'es
ta"p
reoc
upaç
ãoco
mo
mais
antig
oeo
mais
mon
umen
talq
uem
arca
aspe
squi
sas
arqu
eoló
gica
s",n
aspa
lavr
asde
Sola
nge
Cald
arell
i,re
mete
,no
fund
o,a
uma
ques
tãode
pres
tígio
:sa
ber
qual
dos
dois
paíse
s,Br
asil
ouEs
tados
Uni
dos,
poss
uios
vest
ígio
sm
ais
antig
osdo
hom
emna
sA
mér
icas
.A
expl
oraç
ãoe
ava
loriz
ação
dos
terr
itóri
osna
cion
ais
impl
icam
,tam
bém
,um
rela
cion
amen
topa
rticu
lare
ntre
aA
rqu
eolo
gia,
aso
cied
ade
eos
grup
osno
pode
r.Tr
ata-
se,
emge
ral,
dain
corp
oraç
ãode
mon
umen
tos
eobj
etos
num
apr
átic
ade
valo
rizaç
ãoet
rans
form
ação
econ
ômica
dapa
isage
m.
Ass
im,p
orex
empl
o,o
arqu
eólo
gom
osco
vita
I.A
.Kra
snov
expl
icav
a,em
seu
artig
ode
1981
sobr
e"A
sex
periê
ncia
sna
orga
niza
ção
dasp
esqu
isasa
rque
ológ
icas
nosg
rande
splan
osde
cons
truçã
ociv
ilna
UR
SS",
que
aPe
squi
sado
sm
onum
ento
sarq
ueol
ógico
sna
szon
asde
cons
-ru
ção
civil,
oser
viço
arqu
eoló
gico
nosg
rand
espl
anos
deco
nstru
ção,
são
cons
ider
ados
pelo
sarq
ueól
ogos
daUn
iãoSo
viéti
caco
mo
uma
impo
rtant
etar
efa
cient
ífica
e,ao
mes
mo
tempo
com
oa
conc
retiz
ação
dalig
ação
dire
taen
trea
Arq
ueol
ogia
Pa
práx
isda
cons
truç
ãodo
com
unis
mo.
Ava
loriz
ação
econ
ômica
dere
giõe
sco
mm
onum
ento
sar
queo
lógi
cos,
ode
senv
olvi
men
todo
turis
mo
popu
lare
apa
rtici
paçã
oda
popu
laçã
olo
cal
nas
esca
vaçõ
ese
resta
ura
ções
sao
prát
icas
com
uns
emdi
vers
ospa
íses
soci
alist
asV
V.Se
dov,
arqu
eólo
goatu
ante
junt
oaa
ntig
ascid
ades
russa
s(P
skov
,Izb
orsk
,La
doga
,Ber
estie
),co
nstat
aqu
e,no
súlt
im
os
an
os,
oim
petu
oso
dese
nvol
vim
ento
dotu
rism
oem
noss
opa
ístro
uxe
signi
ficati
vam
ente
para
mais
perto
daAr
queo
logia
muit
osam
igos
daH
istór
ia,sim
patiz
ante
sda
san
tigüi
dade
slo
cais
etu
ristas
.Cen
tenas
dem
ilhar
esde
entu
siasta
s,de
sejo
sos
deco
nhec
ero
rom
antis
mo
das
pesq
uisa
sar
queo
lógi
cas,
asno
vas
desc
ober
tase
acha
dos,
visita
mho
je,an
ualm
ente,
ossí
tios
dees
cava
ção.
Asas
socia
ções
cultu
raisl
igada
sao
patri
môn
ioarq
ueo
lógico
proli
feram
emdiv
ersos
paíse
ssoc
ialist
as.S
egun
doo
arqu
eólo
goale
mâo
-orie
ntal
Ulric
hSc
hokn
echt
,as
ligas
cultu
raisd
aRD
Aatu
amnã
oap
enas
naco
nserv
ação
epre
serv
ação
deno
ssos
mon
umen
tosc
omo
objet
ode
pesq
ui-
sacie
ntífi
ca,m
as,t
ambé
m,v
aloriz
am-n
osco
mo
impo
rtant
esel
emen
tos
dopa
trim
ônio
cultu
ral
dana
ção.
Aint
egraç
ãodo
patri
mônio
arque
ológic
oco
map
opula
ção
local
da-se
,nes
tesca
sos,
num
quad
ropo
lítico
-ideo
lógico
bem
deter
mina
do,s
endo
direc
ionad
adir
etame
ntepe
losorg
anis
mos
doEs
tado
para
ocu
mpr
imen
tode
certa
sm
odali
dade
sde
inte
raçã
o.
NosE
stado
sUnid
osos
vestí
giosa
rqueo
lógico
ssão
pes
quisa
dos
emou
trape
rspec
tiva,
volta
datam
bém
para
uma
ocup
ação
econ
ômica
dapa
isage
mm
as,n
este
caso
,por
parte
doEs
tado
edai
niciat
ivapr
ivad
a.Um
doso
bjetiv
osda
New
Arch
aeolo
gyam
erica
naera
,exp
licita
men
te,es
tudar
modo
sde
domí
nioda
natur
ezap
orpa
rtedo
santi
gosh
abita
ntesi
ndíg
enas,
para
perm
itirau
tiliza
çãod
estec
onhe
cimen
tono
plane
jamen
toda
futu
raex
plor
ação
econ
ômica
dasr
egiõe
sestu
dada
spe
los
arqu
eólo
gos.
Dem
aneir
agera
l,aA
rque
ologia
tempr
ivileg
iado
osar
tefato
sdos
segm
entos
dom
inante
sdas
socie
dade
sestu
dada
sco
moob
jetos
adm
iráve
is,ju
stam
ente,
pelo
seu
cará
tereli
tista.
Sobr
eesta
valor
izaçã
oda
cultu
rada
santi
gasc
lasse
sdo
mina
ntes
eseu
slia
mes
com
asu
stent
ação
ideo
lógi
cado
pred
omíni
o,na
atuali
dade
,dac
ultur
aeru
dita,
tratei
,em
detal
he,n
opr
imeir
oca
pítulo
.Pod
e-se,
cont
udo,
estu
dara
cul
tura
mate
rialt
anto
deex
plor
ador
esco
mo
deex
plor
ados
osob
jetos
único
seaq
ueles
feitos
emsé
rie.B
usca
-se,d
esta
for
ma
com
pree
nder
osco
nflit
osde
class
eno
inte
riord
asso
cieda
dese
studa
das,
oqu
epe
rmite
uma
reflex
ãocr
ítica
sobr
eo
pre
sen
te.
Isto
cond
uzà
ques
tãodo
pape
lda
Arqu
eolog
iaco
mopa
rteda
engr
enag
emde
expr
opria
ção
colo
nial
eneo
colon
ialO
difere
ncial
depo
dere
ntrem
etróp
olese
colôn
ias(ou
entre
centr
oep
erifer
ia)sem
preac
arreto
ume
canis
mosd
eapr
opria
çãod
eben
sdest
aspa
raaq
uelas
.Nest
epro
cesso
aArq
ueolo
giatev
eum
pape
lrele
vant
ena
trans
ferê
ncia
dem
onum
ento
seo
bjetos
arque
ológic
osdo
spaís
esde
orige
mpa
raas
metr
ópo
les,f
orm
ando
-se,d
esta
man
eira,
osac
ervos
dosp
rincip
aism
use
us
eu
rop
eu
s.
Essa
apro
priaç
ãooc
orria
,dur
ante
ope
ríodo
colo
nial
pela
impo
sição
dafo
rçade
ocup
ação
milit
arm
etrop
olitan
ada
qual,
com
ose
sabe
,não
rara
sve
zes,
faziam
parte
osar
queó
logos
.Apa
rtird
ades
colon
izaçã
o,aa
prop
riaçã
odo
sves
tígio
sar
queo
lógi
cos
pass
oua
ocor
rer
por
mec
anism
osec
o
nômi
cos
Assim
,com
aexp
ansão
dosm
ercad
osde
peça
sar
queo
lógica
s,as
aída-
emge
ralile
gal-
deob
etosd
aoer
'fer
iapa
raoc
entro
efetua
-se,p
rimord
ialme
ntpel
avend
adas
peças
nome
rcado
intern
acion
al.Ist
osign
ifiaq
ueàe
xpro
pnaça
oforç
adado
períod
ocolo
nial,s
eguiu!
euma
nova
asena
qual
atran
sferên
ciado
patrim
ônio
arqu
ológk
oad
quin
u,via
mer
cado
,um
aca
pade
legali
dade
Opo
der
naAr
queo
logi
a
Alig
ação
entre
fatore
spolí
tico-i
deoló
gicos
eArqu
eolo
IIZ
T:T
'dá-Se
SemPre
P°rUm
a-fiaç
ão«en
e:
arela
vaau
tonom
iaqu
eadv
émde
aArqu
eolog
iaser
uma
discip
linaa
cadêm
ica,q
uepo
ssuim
ecanis
mosp
rópro
eTnSn
aiSr
eo"P
erQUÍS
aS'C°m
°«^
«^
tituc
iona
lizad
a.Co
moafi
rma
Pierr
eBo
urdie
u,
ciaT
stol
lZj°
f°P°
derde
impor
umad
ef<n'Ç
aode
clôn-
dóse
Ia,t!
naÇ
â°d°
Camp
0dos
Poem
asdos
meto-
tífica
^o^s
unL?
q"eaA
r<íueo
lo«iaé
™"d
isciplin
aeién
-nic
a,po
ssu,l
ugare
sins
titucio
nais
depe
squis
aqu
eco
ntro
iamao
meno
sseis
quest
õesbás
icas:
oque
deveo
unâô
er'™
0%°s
aCT
TSÍti
°S"'"'
«'""ta
».-
™Z
aosT
eod1
7-'
PeSqU
ÍSa'a
°Scar
«osac
^™»s
«os
r«n1
„/
!?°C'e
ntífiC
ae"^
»^do
sded
ivulga
ros
resu
ltado
sdo
estu
doar
queo
lógi
co
trM
r*
afirm
ava
Kris
tian
Kris
tians
en,e
mum
artig
ode
1983
.Pou
coan
tes,
Ala
inSc
hnap
pad
verti
aqu
e"f
ora
dece
rtos
tem
as,d
ece
rtas
abor
dage
ns,
épe
rigo
soav
entu
rar-
se".
Tudo
isto
seba
seia
num
aríg
ida
hier
arqu
ia,
noin
terio
rda
sins
titui
ções
acad
êmic
as,q
uees
tabe
lece
ale
gitim
idad
ecie
ntíf
ica
dos
proj
etos
depe
squi
sa.D
aíqu
eos
crité
rios
polít
ico-
ideo
lógi
cos
pord
etrá
sde
cada
pesq
uisa
,dec
ada
asce
nsão
oues
tagn
ação
acad
êmic
a,se
jam
sem
pre
apre
sent
ados
,pe
los
dete
ntor
esdo
"pod
erar
queo
lógi
co"
com
ocr
itéri
osde
orde
mep
iste
mol
ógic
a,po
rtan
toex
terio
res
aodo
mín
iodo
conf
lito
soci
al,
inco
ntes
táve
is.
As
disc
ordâ
ncia
sde
fund
oso
cio-
polít
ico
apre
sent
am-s
etra
nsfo
rmad
asnu
ma
disp
uta
entre
aci
ênci
a,ap
anág
iodo
squ
ede
têm
opo
der
inst
ituci
onal
,e
asu
post
ain
com
petê
ncia
dequ
emde
fend
ece
rtas
opçõ
espr
áti
cas
em
etod
ológ
icas
que
lhes
são
cont
rári
as.
No
enta
nto,
emso
cied
ades
com
post
aspo
rgru
pos
emco
nflit
o,a
hege
mon
iade
uma
legi
timid
ade
enco
ntra
-se
sem
pre
suje
itaao
conf
ron
toco
mou
tras
legi
timid
ades
,or
igin
ária
sde
outr
osin
tere
sses
soci
opol
ítico
s.O
sem
bate
sepi
stem
ológ
icos
eac
adêm
icos
—re
tirad
aa
ilusó
riaca
pade
"obj
etiv
idad
edo
arqu
eólo
go"
—re
met
emao
inev
itáve
lpo
sici
onam
ento
eco
mpr
omet
imen
todo
arqu
eólo
gope
rant
ea
soci
edad
ee
àto
mad
ade
cons
ciên
cia
dasu
ade
corr
ente
resp
onsa
bili
dade
.
7C
on
clu
são
Não
proc
urei
apre
sent
arum
avis
ãoun
ilater
alda
Arq
ueo
logi
a,m
asco
mo
suge
reG.
Gib
bon
emse
uAr
queo
logia
antr
opol
ógica
,di
stanc
iei-m
e"d
osm
anua
isqu
eten
dem
aeli
min
aras
cont
rové
rsias
meto
doló
gica
sa
fimde
apre
sent
arum
quad
rosim
plifi
cado
ecoe
rent
eda
Arq
ueol
ogia
".Ao
con
trário
,res
salte
iosc
onfli
tos,
tensõ
esec
ontra
diçõ
esna
práx
ise
nate
oriz
ação
daA
rque
olog
ia.
Aco
nsci
ênci
ado
slia
mes
entre
aA
rque
olog
iaea
soci
edad
equ
ea
suste
nta,
aqui
esbo
çado
sdef
orm
asu
már
ia,pe
rmite
aolei
tore
scap
arda
conc
epçã
otra
dici
onal
eman
ualís
ticá
deum
aciê
ncia
cons
ensu
al.Te
ndo
expl
icita
dom
eupr
óprio
posi
cion
amen
tono
deco
rrer
dos
tem
astra
tado
s,cr
eio
que
esta
intro
duçã
oà
Arq
ueol
ogia
terá
cum
prid
ose
usob
jetiv
osse
,alé
mde
uma
visã
oge
ral,
tiver
forn
ecid
oele
men
tosp
ara
uma
tom
ada
depo
sição
,por
parte
dole
itor,
doqu
ese
ja,d
oqu
epr
etend
ee
doqu
epo
devir
ase
ra
Arq
ueol
ogia
.E
esta
strê
squ
estõ
esde
pend
em,
emúl
tim
ain
stân
cia,
tam
bém
dos
leito
res
dest
eliv
ro.
•••»
i»n
itrtitiw
mfim
iü
ii
8V
ocab
ulár
iocr
ític
o
Ânfo
ra:
recip
iente
cerâ
mico
dota
dode
duas
alças
verti
cais
ede
stina
doao
trans
porte
,em
parti
cula
ra
long
adi
stân
cia,d
epr
odut
oslíq
uido
s(v
inho
,aze
itee
cond
imen
tos).
Tend
osu
rgid
oem
mea
dos
dose
gund
om
ilêni
oa.
C,
naPa
lesti
na,s
euus
oex
pand
iu-s
epo
rto
doo
Med
iterrâ
neo.
Apa
rticu
larid
ade
desse
svas
os,s
emva
lori
ntrín
seco
,con
siste
naim
edia
talig
ação
entre
ases
fera
sm
ater
ial
(afo
rm
ada
ânfo
ra)
eso
cial
(aex
porta
ção
dede
term
inad
ospr
odut
os);
deste
seu
cará
ter
deín
dice
econ
ômic
ode
riva
umcr
esce
nte
inte
ress
eno
estu
doda
sân
fora
s.
Arq
ueol
ogia
:pa
lavr
ade
orig
emgr
ega,
liter
alm
ente
"oco
nhec
imen
todo
sprin
cípio
s"ou
"rel
ato
dasc
oisa
sant
igas
",ut
iliza
dapa
rade
signa
rum
aciê
ncia
emco
nstru
ção
que
estu
daos
siste
mas
soci
ais,
sua
estru
tura
,fu
ncio
nam
ento
etra
nsfo
rmaç
ões
com
oco
rrer
dote
mpo
,a
parti
rda
por
ção
dato
talid
ade
mat
eria
lso
cial
men
teap
ropr
iada
(arte
fato
s,bi
ofat
os,
ecof
atos
).Ar
tefat
o:to
dopr
odut
odo
traba
lho
hum
ano
(lite
ralm
ente
"oqu
eé
feito
com
enge
nho
hum
ano"
).Po
ssui
,ne
cess
aria
men
te,d
uas
face
tas
inse
pará
veis
:um
am
ater
ialid
ade
físi
ca(d
oqu
eé
feito
oar
tefa
to)
eum
aat
ivid
ade
hum
ana
de
trans
form
ação
.Pod
emser
dividi
dose
mart
efatos
fixos
oum
onum
entos
(mur
os,c
oluna
setc.
)ear
tefato
smóv
eis(va
sosd
ecerâ
mica
,ins
trume
ntosd
eped
raetc
).Co
nstitu
emjun
tamen
teco
mos
ecof
atos(
evidê
ncias
ambie
ntais)
ebio
fatos
(vestí
giosd
eplan
tasea
nimais
),oo
bjeto
deest
udo
dire
toda
Arq
ueol
ogia
.Co
ntexto
arqu
eológ
ico:c
ontex
toem
pírico
noqu
alos
arte
fatos
seen
contr
amde
sativ
ados
.Con
stitui
oobje
tode
estud
odir
etodo
arque
ólogo
,sen
dooe
strato
arque
ológic
oo
conte
xtoarq
ueoló
gico
mais
comu
mco
mqu
esed
epara
ope
squi
sado
r.F
Conte
xtocul
tural:
unida
decu
ltural
(mate
riale
imate
rial)
deco
nteúd
oso
ciológ
ico.
"Um
ada
sco
ndiçõ
esna
turais
dapr
oduç
ãopa
raoi
ndiví
duo
vivoé
perte
ncer
aum
colet
ivona
uralf
orjna
do:t
ribos
etc.S
uapró
pria
exist
ência
"pro
dutiv
aepo
ssíve
lsom
ente
nesta
cond
ição"
(Marx
)O
objet
ivoess
encia
ldaA
rqueo
logia
cons
isten
arec
onsti
tuiçã
oda
socied
adev
iva(co
ntexto
cultu
ral)a
partir
dosv
estígi
osm
ater
iais
(con
text
oar
queo
lógi
co).
Cultu
rama
terial:
termo
semp
regad
ospa
rade
signa
rapo
rção
datot
alida
dema
terial
socia
lmen
teap
ropria
da,i
nclui
ndo
artefa
tos,e
cofat
os,b
iofato
seab
range
ndo
ainda
toda
repres
entaç
ãofís
icada
cultu
ra(o
corp
ohu
mano
,po
rex
emplo
).A
cultu
ra,s
endo
ohom
emsu
jeito
socia
ldaa
ti-há
H'r
^T
Carát
CrÍm
egraI
'mate
riale
imate
rial:
^oha
duali
dade
decu
lturas
,pois
acult
uraref
ere-se
àtota
li-da
dem
ater
ial
ees
piri
tual
.
Desen
terram
ento:
desig
naar
etirad
adet
errad
epos
itada
acima
deve
stígios
arque
ológic
os,s
emlev
arem
cons
ideraç
ãoos
estr
atos
arqu
eoló
gico
s.
Episte
molog
ia:ter
moqu
edesi
gnao
estud
odo
sprin
cípios
hipóte
seser
esulta
dosd
aciên
cia,v
isand
ode
limita
rseus
'íu
ndam
ento
sló
gico
s.