![Page 1: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/1.jpg)
CoRPS
Center of Research on Psychology in Somatic diseases
Schrik om het hart!
Dr. Annelieke Roest
Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD
![Page 2: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/2.jpg)
Anxiety and Depression
In Coronary Heart Disease:
Annelieke M. Roest
![Page 3: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/3.jpg)
CoRPS Coronaire hartziekten
![Page 4: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/4.jpg)
CoRPS Achtergrond
• Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1
• Prevalentie depressie en angst
– Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2
– Hartpatiënten: 1.5 tot 2 maal verhoogd3
1Vaartjes et al. 2010; Hart- en vaatziekten in Nederland; de Graat et al. 2010 2NEMESIS-2: opzet en resultaten; 3Roest et al. 2010; Hart- en vaatziekten in Nederland
![Page 5: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/5.jpg)
CoRPS
• Depressie en hartziekten
– Depressie verhoogd risico op incidente hartziekten
– Depressie cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit
• Angst en hartziekten???
van der Kooy et al. 2007 Int J Geriatr Psychiatry; Meijer et al. 2011 Gen Hosp Psychiatry; van Melle et al. 2004 Psychosom Med
![Page 6: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/6.jpg)
CoRPS Inhoud
1. Angst en ontwikkeling coronaire hartziekten: een meta-analyse
2. Angstsymptomen en prognose na hartinfarct: een meta-analyse
3. Angststoornis en prognose na hartinfarct
![Page 7: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/7.jpg)
CoRPS Achtergrond meta-analyse
• Integratie van studies met als doel met meer zekerheid een conclusie te trekken
• Poolen van effect sizes summary estimate
![Page 8: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/8.jpg)
CoRPS
Angst en ontwikkeling CHZ?
![Page 9: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/9.jpg)
CoRPS Methode
• Angst algemeen, paniek, fobieën, posttraumatische stress, zorgen maken.
• Literatuuronderzoek (1980-mei 2009)
• Inclusie criteria:
– Prospectieve studies van gezonde individuen
– Angst gemeten op baseline
– Eindpunt hartinfarct of cardiovasculaire mortaliteit
![Page 10: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/10.jpg)
CoRPS
• 20 studies met 249.846 personen
• Gemiddelde follow-up: 11.2 jaar
• Significante associatie: 14 (70%)
• Significante gecontroleerde associatie: 10 (50%)
![Page 11: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/11.jpg)
CoRPS Forest plot
![Page 12: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/12.jpg)
CoRPS Resultaten
• Onafhankelijke associatie angst en incidente CHZ:
– HR: 1.26 (95% CI: 1.15-1.38; p<0.0001)
• Angst en cardiovasculaire mortaliteit:
– HR: 1.48 (95%CI: 1.14-1.92; p=0.003)
![Page 13: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/13.jpg)
CoRPS Subgroep analyses
• Geen significante subgroup analyses
– Geslacht
– Follow-up periode
– Vormen van angst
![Page 14: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/14.jpg)
CoRPS Beperkingen
• Heterogeniteit
• Validiteit van meetinstrumenten
• Publicatie bias
![Page 15: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/15.jpg)
CoRPS Publicatie bias
-2,0 -1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Sta
nd
ard
Err
or
Log hazard ratio
Funnel Plot of Standard Error by Log hazard ratio
![Page 16: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/16.jpg)
CoRPS Conclusie
Angst was een voorspeller van incidente CHZ en cardiovasculaire mortaliteit, oafhankelijk van demografische variabelen, biologische risicofactoren en gezondheidsgedrag.
Referentie:
Roest AM, Martens EJ, de Jonge P, Denollet J. Anxiety and Risk of Incident Coronary Heart Disease. JACC 2010; 56:38-46.
![Page 17: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/17.jpg)
CoRPS
Angstsymptomen en prognose na infarct?
![Page 18: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/18.jpg)
CoRPS Methode
• Literatuuronderzoek (1975-maart 2009)
• Inclusie criteria:
– Patiënten met een MI
– Angst(niet-specifiek) gemeten binnen 3 maanden
– prospectieve studies
– Eindpunt omvat mortaliteit of nieuw MI
![Page 19: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/19.jpg)
CoRPS
• 12 studies met 5750 MI patiënten
• Gemiddelde follow-up: 2.6 jaar
• 5 (42%) analyses rapporteerden een significante associatie, 3 (25%) bleven significant na controle voor mogelijke confounders.
![Page 20: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/20.jpg)
CoRPS Forest plot
![Page 21: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/21.jpg)
CoRPS Resultaten
• Ongecontroleerde associatie angst en nieuwe events en mortaliteit:
– OR: 1.36 (95% CI: 1.18-1.56; p<0.0001)
![Page 22: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/22.jpg)
CoRPS Beperkingen
• Ongecontroleerde analyses
• Publicatie bias
![Page 23: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/23.jpg)
CoRPS Conclusie
• Post MI angst is geassocieerd met een 36% verhoogd risico op nieuwe events en mortaliteit
• Meer onderzoek is nodig in hoeverre deze relatie onafhankelijk is van traditionele risicofactoren
Referentie:
Roest AM, Martens EJ, Denollet J, de Jonge P. Prognostic association of anxiety post myocardial infarction. Psychosom Med 2010; 72:563-569.
![Page 24: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/24.jpg)
CoRPS
Angststoornis en prognose na infarct?
![Page 25: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/25.jpg)
CoRPS Methode
• depreMI studie
– 438 MI patiënten
– Follow-up 10 jaar
– GAS gemeten met CIDI
– cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit
![Page 26: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/26.jpg)
CoRPS Tabel 1
No GAD GAD P
Age, mean 60.7 (11.4) 58.3 (10.9) 0.33
Male gender 334 (80.7) 20 (83.3) 0.75
LVEF<40 97 (23.5) 7 (29.2) 0.53
PTCA 100 (26.3) 1 (4.8) 0.03
History of MI 53 (12.8) 7 (29.2) 0.02
Depression 53 (12.8) 12 (50.0) <.0001
![Page 27: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/27.jpg)
CoRPS Resultaten
0
10
20
30
40
50
60
70
GAD Depression
absent
present
![Page 28: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/28.jpg)
CoRPS Resultaten
![Page 29: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/29.jpg)
CoRPS Relatie GAS en prognose
Controle voor: HR (95% CI) p
Leeftijd, geslacht 1.94 (1.14-3.30) 0.01
Leeftijd, geslacht, LVEF 1.92 (1.13-3.28) 0.02
Leeftijd, geslacht, depressie 1.84 (1.06-3.09) 0.03
![Page 30: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/30.jpg)
CoRPS Beperkingen
• Grootte steekproef
• Overlap symptomen GAS en hart
![Page 31: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/31.jpg)
CoRPS Conclusie
Hartinfarctpatiënten met GAS hadden een bijna 2 keer verhoogd risico op morbiditeit en mortaliteit, onafhankelijk van ernst van de hartziekte en depressie
Referentie:
Roest AM, Zuidersma M, de Jonge P. Generalized anxiety disorder after acute MI as a predictor of cardiovascular events and all-cause mortality over 10 years. Br J Psychiatry; in press
![Page 32: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/32.jpg)
CoRPS Mechanismen
• Biologische mechanismen:
– Hartslagvariabiliteit
– Inflammatie
– HPA-as
• Gedragsmechanismen:
– Roken
– Bewegen
– Dieet
![Page 33: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/33.jpg)
CoRPS Betekenis voor praktijk
• Artsen dienen zich bewust te zijn van het verband tussen angst en hartziekten
• Angst kan effectief behandeld worden met medicatie en cognitieve gedragstherapie
• Behandeling van angst heeft gunstig effect op dagelijks functioneren en kwaliteit van leven
![Page 34: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/34.jpg)
CoRPS
Bedankt voor uw aandacht.
Annelieke Roest
Interdisciplinair centrum voor psychiatrische epidemiologie
UMC Groningen
![Page 35: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/35.jpg)
CoRPS
• Extra info 1e meta-analyse
![Page 36: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/36.jpg)
CoRPS Questionnaires
• Diagnostic Interview Schedule (DIS)
• Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS)
• Edinburgh Depression Scale (EDS)
• DSM-IV criteria panic attacks
• State Trait Anxiety Index (STAI)
• Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI-2)
• General Well-Being Schedule (GWB)
• Crown-Crisp Index (CCI)
• Tension and Symptoms of Anxiety Scale
• General Health Questionnaire (GHQ-30)
• Single question
• Bradburn Worries Index
![Page 37: CoRPS Schrik om het hart! in hartp… · CoRPS Achtergrond •Hartziekten oorzaak van 30% sterfgevallen1 •Prevalentie depressie en angst –Algemene bevolking, jaar: 6.1% en 10.1%2](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022071210/60222cd3701a583794470585/html5/thumbnails/37.jpg)
CoRPS Vragenlijsten angst na MI
• HADS-A (3x)
• STAI (7X)
• CBAHF
• SCL-90 (anxiety subscale)