Download - Culturele hoofdstad 2018 opent de ogen
i
Bachelor of Social Work
ii
IN HET KORT
Zuid Limburg kampt evenals andere perifere gebieden met de gevolgen van economische teruggang en
demografische vergrijzing, welke onder meer resulteren in toenemende werkloosheid en een minder
aantrekkelijk sociaal-cultureel klimaat. Deze ontwikkeling komt tot uiting in een toename van het aantal
geregistreerde werkzoekenden, vertrek van bedrijven en ondernemers, en weinig perspectief voor recent
afgestudeerde studenten, die veelal naar economisch meer actieve regio's vertrekken.
Om deze sociale, economische en culturele achteruitgang tegen te gaan wil Maastricht het verblijfsklimaat
verbeteren, onder meer door de culturele aantrekkelijkheid van de stad te verhogen. In dit verband heeft de
stad zich kandidaat gesteld om in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden, een evenement dat in
omvang vergelijkbaar is met de Olympische spelen of het wereldkampioenschap voetbal. In andere steden die
dit evenement hebben georganiseerd is gebleken dat het een aanzienlijke sociale en economische spin off kan
hebben, en ook Maastricht hoopt langs deze weg middelen aan te trekken om de leefbaarheid van de stad te
verbeteren.
Sinds de kandidaatstelling is er hard gewerkt aan de formulering van een programma. Een belangrijke
voorwaarde voor het slagen van deze onderneming is dat er zoveel mogelijk verschillende vormen van cultuur
bij worden betrokken. De alternatieve culturele scene blijkt tot dusver zwak vertegenwoordigd en de huidige
studie werd opgezet om problemen te documenteren en suggesties voor verbetering aan te dragen. Problemen
worden veroorzaakt door het volatiele karakter van de fringe groepen, de zwakke interne organisatie, de
gebrekkige communicatie met overheidsinstanties, het tijdelijk karakter van de onderkomens, en incidentele
conflicten met de handhaving van de openbare orde.
Ontevredenheid over de marginale positie van deze culturele subgroep is herhaaldelijk geuit door deelnemers
en sympathisanten. Met het oog op de nadruk die vanuit de jury van Culturele Hoofdstad gelegd wordt op het
stimuleren en integreren van burgerparticipatie, zijn de ogen van de stad geopend voor het belang van de
fringe groepen.
Vanuit de literatuur zijn enkele leidinggevende thema’s gedestilleerd, zoals alternatief gebruik van openbare
ruimte, omgaan met tegenculturen, leefbaarheid en burgerparticipatie. Vanuit deze kaders is gesproken met
vertegenwoordigers van diverse alternatieve collectieven en met betrokken beleidsmedewerkers en
wethouders, om een beeld te krijgen van de redenen waarom de gewenste integratie niet echt tot stand komt.
Respondenten gaven onder andere aan dat de formele, bureaucratische werkwijze van de gemeente en
Stichting Culturele Hoofdstad 2018 niet aansluit bij het informele karakter van de alternatieve groepen. Ook
werd door vertegenwoordigers van de fringe collectieven gewezen op het gebrek aan ruimte voor
burgerinitiatief in de stad en het tekort aan transparantie met betrekking tot plannen en werkwijze vanuit
stichting culturele hoofdstad 2018. Anderzijds noemden beleidsmakers de beperkte zichtbaarheid van de
alternatieve scene als probleem. Als initiatieven niet zichtbaar zijn, is het lastig om daar beleidsmatig mee aan
de slag te gaan.
Gemeente Maastricht en Stichting Culturele Hoofdstad 2018 hebben het laatste half jaar stappen ondernomen
om de integratie te verbeteren. Er is toenadering gezocht met de grotere alternatieve initiatieven, waaruit een
overkoepelend collectief is opgezet met de naam: Cultural Freezone Collective. Deze moet een aanspreekpunt
vormen, zodat de alternatieve scene een duidelijke partner KAN gaan worden in het Maastrichtse culturele
veld.
Bachelor of Social Work
iii
Verder heeft de gemeente haar vergunningsbeleid rondom straatartiesten versoepeld, waardoor er alleen
registratie nodig is. Hiermee hoopt ze een externe stimulans te geven aan het verbeteren van de zichtbaarheid
van de initiatieven.
De stad zou baat hebben bij een duidelijke visie over haar alternatieve culturele groepen en transparantie over
hoe zij deze wil betrekken en integreren.
Tenslotte moeten zowel de gemeente als Stichting Culturele Hoofdstad 2018 de krachten van deze
gemeenschap inzette in hun eigen ambitie om cultuurstad te worden. Het brede internationale netwerk dat de
diverse collectieven typeert, is een uitstekende mogelijkheid om een internationaal draagvlak te creëren.
Eveneens biedt het grote experimentele en creatieve vermogen dat inherent is aan de subcultuur,
mogelijkheden voor de stedelijke ontwikkeling. Door ze bijvoorbeeld in te schakelen bij de vraag hoe om te
gaan met de toenemende leegstand in de stad, kan er tot oplossingen gekomen worden die binnen
geïnstitutionaliseerde kaders doorgaans niet bedacht worden.
De integratie kan leiden tot meer tevredenheid over de positie van alternatieve cultuur in de stad en een grote
stap voorwaarts om de ambitie van de gemeente Maastricht en de Stichting Culturele Hoofdstad 2018 om
cultuurstad te worden te verwezenlijken;
Bachelor of Social Work
iv
VOORWOORD
Deze scriptie is geschreven voor de afronding van mijn Bachelor Social Work aan de Hogeschool Zuyd te Sittard.
Gedurende mijn studie heb ik gekozen voor de richting Sociale Agogiek. Deze specialisatie richt zich op de
beleidsmatige aspecten van zorg en welzijn. Hierbij gaat het vooral om het signaleren van maatschappelijke
veranderingen die invloed kunnen hebben op de manier waarop beleid geformuleerd is en wordt toegepast
door instellingen. Deze signalen omzetten in een goed gefundeerde en concrete suggestie voor
beleidsverandering, is de kerntaak van een sociaal agoog.
Gedurende mijn studententijd heb ik actief geparticipeerd in geïnstitutionaliseerde en alternatieve culturele
organisaties binnen Maastricht. Hierbij signaleerde ik dat het Maastrichtse culturele veld weinig ruimte biedt
voor nieuwe en alternatieve initiatieven om zich tentoon te stellen en te ontwikkelen. In mijn ogen leek dit juist
noodzakelijk voor het verbeteren van de stedelijke leefbaarheid. Om de redenen en oorzaken hierachter te
begrijpen, heb ik gekozen voor een afstudeeropdracht waarin ik me bezig kan houden met de beleidsmatige
kant van kunst en cultuur. Enerzijds hoop ik de visies en belangen van deelnemers, organisatoren en
beleidsmedewerkers ten gehore te brengen en anderzijds wil ik bijdragen aan de ontwikkeling van het
Maastrichtse culturele veld. Ook met het besef dat de stad ambieert om in 2018 Culturele Hoofdstad van
Europa te worden.
Het schrijven van deze scriptie was alleszins een confronterend proces. Het kaderen en helder formuleren van
mijn gedachten bleek geen vanzelfsprekendheid. Daarom wil ik graag de mensen bedanken die me hierbij
geholpen hebben, beginnende bij mijn vader, vriendin en beste vriendin. Zonder hun ervaring, advies en
eeuwig geduld was dit niet gelukt. Daarnaast mijn vrienden en familie die mijn geklaag met liefde hebben
aangehoord en mevrouw Linssen en mevrouw van Lieshout voor de begeleiding vanuit school. Ook wil ik dhr.
Paul Lambrechts bedanken om mij de kans te geven deze afstudeeropdracht uit te voeren voor de gemeente
Maastricht.
Een speciaal bedankje gaat uit naar mijn initiële afstudeerpartner Malú Magnée, die het traject wegens
omstandigheden niet kon voortzetten. Zonder haar was het afnemen van de interviews in zo een kort
tijdsbestek niet gelukt.
Verder bedank ik Virginie Moerenhout en haar creatieve onderneming Swampwood Design voor de prachtige
cover.
Maastricht, augustus 2013
Belinda Bantje
Bachelor of Social Work
v
INHOUDSOPGAVE
In het kort ................................................................................................................................................................. ii
Voorwoord .............................................................................................................................................................. iv
INHOUDSOPGAVE .................................................................................................................................................... v
Inleiding .................................................................................................................................................................. vii
Demografische ontwikkelingen in Zuid-Limburg ............................................................................................... viii
De culturele grondslag van Maastricht ............................................................................................................... ix
Cultuurbeleid Rijksoverheid ................................................................................................................................. x
Culturele Hoofdstad van Europa .......................................................................................................................... x
Cultuurbeleid gemeente Maastricht ................................................................................................................... xi
Betrokken partijen ............................................................................................................................................. xii
Hoofdstuk 1 – Aanleiding & doelstelling ................................................................................................................. 1
1.1 Aanleiding .............................................................................................................................................. 2
1.2 Doelstelling ............................................................................................................................................ 2
1.3 Onderzoeksvragen ................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 2 – Analytisch kader .............................................................................................................................. 4
2.1 Alternatief gebruik van ruimte .............................................................................................................. 5
2.2 Omgaan met tegenculturen .................................................................................................................. 6
2.3 Leefbaarheid .......................................................................................................................................... 7
2.4 Burgerparticipatie .................................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 3 – Dataverzameling en dataverwerking ............................................................................................... 9
3.1 Kwalitatief onderzoek .......................................................................................................................... 10
3.2 Interview .............................................................................................................................................. 10
3.3 Registratie en verwerking gegevens .................................................................................................... 11
Hoofdstuk 4 – Resultaten & analyse ..................................................................................................................... 12
4.1 Beschrijving Fringe scene .................................................................................................................... 13
4.1.1 Algemeen ........................................................................................................................................ 13
4.1.2 Organisatie ...................................................................................................................................... 16
4.1.3 Locaties............................................................................................................................................ 17
4.2 Relatie tussen fringe en gemeente ...................................................................................................... 18
4.3 Programmering Culturele Hoofdstad 2018 ......................................................................................... 21
Hoofdstuk 5 – Conclusie, discussie & aanbevelingen ........................................................................................... 24
5.1 Organisatie........................................................................................................................................... 25
Bachelor of Social Work
vi
5.2 Gemeentebeleid .................................................................................................................................. 26
5.3 Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 ................................................................................................. 28
Suggesties voor verder onderzoek .................................................................................................................... 29
Literatuurlijst ......................................................................................................................................................... 30
Interviews .......................................................................................................................................................... 32
Bijlagen ..................................................................................................................................................................... I
Bijlage 1 – Interviewvragen .................................................................................................................................. I
Bijlage 2 – Sensitizing concepts .......................................................................................................................... III
Bijlage 3 – Respondentenlijst .............................................................................................................................. V
Bijlage 4 –Overzicht fringe collectieven ............................................................................................................. VI
Bijlage 5 – Interviews uitgewerkt ....................................................................................................................... IX
Bachelor of Social Work
vii
INLEIDING
“The Mad Trist op bezoek bij de levensgrote boekenkast van Nightscapes Productions op
het crowdsourced cultuurfestival ScenesConnected (Lemlijn, 2013).”
Bachelor of Social Work
viii
DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN IN ZUID-LIMBURG
Tot na de Tweede Wereldoorlog was Limburg binnen Nederland de hoofdleverancier van steenkool, waardoor
de provincie een grote aantrekkingskracht had op werkzoekenden. Met het sluiten van de mijnen in de jaren
’60-‘70, resulterend in een verlies van 75.000 arbeidsplaatsen, verdween de industriële waarde van deze regio.
Door de ongunstige geografische ligging t.o.v. de rest van Nederland raakte Limburg steeds meer geïsoleerd en
werd de sociaaleconomische achterstand versterkt.
Dankzij politieke tussenkomst kon een belangrijk deel van de inwoners een andere baan vinden (Limburgs
Geschied- en Oudheidkundig Genootschap, 2011-2013;VVV Maastricht, 2013). Zo werd nieuwe industrie
aangetrokken in de vorm van de Van Doorne's Automobielfabriek N.V. (DAF, 1967) en werden de Dutch State
Mines N.V. (DSM) hervormd. Eveneens vestigden overheidsorganen, zoals het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds (ABP, 1969) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 1972), zich in toenemende mate in
het zuiden van het land. Sinds het Verdrag van Maastricht in 1992, dat de basis vormt van de oprichting van de
Europese Unie, huist Maastricht ook een groot aantal Europees gerichte politieke en economische organisaties.
Daarnaast werd in de jaren ’70-’80 sterk geïnvesteerd in het onderwijs. Maastricht introduceerde de Limburgse
Rijksuniversiteit (nu Maastricht University), Heerlen kreeg een Open Universiteit en Sittard heette de Katholieke
Leergangen (nu Fontys Hogeschool) welkom. Dit resulteerde in een explosieve groei van de Limburgse
dienstensector, in het bijzonder in Maastricht (Provincie Limburg, 2011; VVV Maastricht, 2013).
De Limburgse Rijksuniversiteit heeft de situatie aangegrepen om Europees gerichte opleidingen zoals
Internationale Bedrijfskunde, European Law en European Public Health in hun pakket aan te bieden, waardoor
de universiteit aantrekkelijk werd voor internationale studenten en medewerkers. Inmiddels is deze jonge
universiteit uitgegroeid tot een instelling met 16.000 studenten en 4.000 medewerkers, waarvan 45% van de
studenten en bijna een kwart van de stafleden een niet-Nederlandse nationaliteit hebben (Maastricht
University, 2013). Mede door deze ontwikkelingen is de stad geïnternationaliseerd, maakt de
studentenpopulatie (hoger beroepsonderwijs en universiteit) ca. 20% van de totale Maastrichtse bevolking uit
(Damsma, 2013) en weten ook studenten uit noordelijk gelegen delen van het land hun weg naar het zuiden te
vinden.
Anno 2013 kampt Limburg echter opnieuw met sociaaleconomische problemen door een vicieuze cirkel van
verminderde werkgelegenheid en uittocht van (hoog)opgeleide werknemers. Onder de achterblijvende
bevolking ontstaat zowel vergrijzing als toename van het aantal geregistreerde werkzoekenden
(Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen, 2012). Sinds 1997 is de Zuid-Limburgse populatie met 4,9%
afgenomen ten opzichte van een daling van 1,9% in heel Limburg (Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en
Beleid, 2013). Ook kent Maastricht momenteel het hoogst percentage structurele werklozen in Nederland,
waarbij 27,3% van de 4255 geregistreerde werklozen reeds langer dan vijf jaar zonder baan zit (Gemeente.nu,
2012). Mede door dit slechte banenperspectief verlaten recent afgestudeerden de regio om elders opzoek te
gaan naar betere arbeidskansen en –voorwaarden, waarbij de ongunstige geografische ligging van Limburg
wederom een belangrijke rol speelt. Deze situatie werd duidelijk verwoord door Robin Kloor in het cultureel
maandblad Zuiderlucht.
“Waar vestigen zich afgestudeerden, werkzoekenden, ondernemers en bedrijven? Gaan ze naar
Eindhoven, dan liggen ze op een uur afstand van Utrecht en krijgen ze Maastricht en omstreken er
gratis bij als zoekgebied voor een baan of als afzetgebied voor producten en diensten. Daar kan
Maastricht niet tegenop. De stad mag zich dan presenteren als het ‘balkon van Europa’, de rest van
Nederland ziet vooral een uithoek (Kloor, 2012).”
Bachelor of Social Work
ix
De stad zou baat hebben bij het behouden van wat Gert-Jan Hospers, hoogleraar citymarketing, de vier B’s
noemt: bewoners, bedrijven, bezoekers en bollebozen (jonge academici). Om de aantrekkingskracht voor deze
zogenaamde vier B’s te verhogen, dient de regio te voorzien in de behoeften en verwachtingen van de
doelgroepen, in het bijzonder de bollebozen (Hospers, 2009). Het opkrikken van de werkgelegenheid is
hiervoor een absolute must, maar ook sociale en culturele voorzieningen moeten hierop aansluiten.
Maastricht hoopt het bovenstaande te bereiken door de stad en regio een culturele en economische impuls te
geven. Ze heeft zich daarom kandidaat gesteld voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa2018 (vanaf nu te
noemen Culturele Hoofdstad 2018). Hiermee hoopt Maastricht zich te herpositioneren van een sociale en
economische uithoek t.o.v. Nederland naar een cultureel en economisch centrum voor de Euregio Maas-Rijn.
Men hoopt dat Culturele Hoofdstad 2018 een instrument zal vormen voor het versoepelen van de
internationale wetgeving en fiscale regelingen die deze demografische ontwikkelingen in de weg staan
(Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018, 2012).
Naast het nastreven van bovenbeschreven effecten op de sociaaleconomische sectoren binnen de stad, hoopt
Maastricht met het binnenhalen van de titel van Culturele Hoofdstad 2018, eveneens ruimte te creëren voor
bewustwording m.b.t. de culturele diversiteit van de lokale bevolking. Om die reden wordt gestreefd naar het
betrekken van alle subgroepen en vormen van cultuur in de programmering.
DE CULTURELE GRONDSLAG VAN MAASTRICHT
Tot het begin van de twintigste eeuw verwees de term cultuur vooral naar de schone kunsten, ook wel ‘cultuur
in enge zin’ genoemd. Het was bedoeld voor de maatschappelijke elite die streefde naar cultivering en
verheffing boven de ‘gewone mens’. De brede opvatting van het woord ontwikkelde zich pas na de Tweede
Wereldoorlog, toen de massa-industrie en –media een grote diversiteit aan producten en ideeën voor het
brede publiek toegankelijk maakten. De daaraan verbonden vrijheid in het inrichten van een eigen leefstijl
bracht meer aandacht voor de zogenaamde populaire cultuur, wat verwijst naar verschillende manieren van
leven en de gedeelde ideeën en opvattingen die daaraan ten grondslag liggen. Uitgaande van deze definitie
ontstaan culturen dus overal waar mensen samenleven (Autonoom Centrum, n.d.). In het huidige onderzoek
zal deze definitie gehanteerd worden.
Ook in Maastricht is deze ontwikkeling zichtbaar. Maastricht is van oudsher een christelijke stad, wat zijn
weerslag heeft (gehad) op het cultuuraanbod. De stad staat bekend om haar schone kunsten en preservatie
van historische erfgoederen. Daarnaast hebben de vele parochies in de regio grondslag gegeven aan een grote
hoeveelheid amateurverenigingen, in de vorm van harmonieën, schutterijen en zangverenigingen, waar van
generatie op generatie actief in geparticipeerd wordt. Dit heeft gezorgd voor een sterke ontwikkeling van
lokale culturele evenementen die verbonden zijn aan de volkscultuur, streektaal (Mestreechs dialect) en
amateurkunsten. Denk hierbij aan het Preuveniment en MusicaSacra. Maar ook de typische viering van het
Limburgse carnaval is een uiting van lokale (christelijke) gewoonten en tradities, die vaak al met de paplepel
zijn ingegoten. De traditionele aspecten in combinatie met het veelvuldig gebruik van het Maastrichtse dialect,
maken dat sommige culturele evenementen slecht toegankelijk zijn voor bewoners en bezoekers die het dialect
of zelfs de Nederlandse taal niet beheersen.
Daarnaast zijn de lokale uitgaansgelegenheden vooral gericht op studenten die zich aansluiten bij traditionele
studentenverenigingen. Verenigingen zoals Tragos en Circumflex, die door taal- en financiële barrières niet
toegankelijk zijn voor internationale studenten en/of studenten met een laag inkomen (Laarhoven, 2012).
Bachelor of Social Work
x
Om hier een brug te slaan, heeft de gemeente Maastricht in de aanloop naar de kandidatuur voor Culturele
Hoofdstad 2018, een onafhankelijk onderzoek naar het sociale en culturele klimaat van de stad laten uitvoeren
(Berenschot, 2010). Hieruit bleek dat autochtone Maastrichtse bewoners een sterk gevoel voor traditie en een
duidelijk besef van eigen identiteit kennen. Eveneens gaven zij veelal aan dat er ruimte mag zijn voor
verschillen in levensinvulling en gewoonten, maar dat de eigenheid van de stad hierdoor niet in het gedrang
moet komen.
CULTUURBELEID RIJKSOVERHEID
In 2011 presenteerde Halbe Zijlstra, toenmalig staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het
rapport Meer dan kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid. Hierin kondigde hij een bezuinigingsmaatregel
van € 200 miljoen aan. Daarvan is € 125 miljoen bezuinigd op culturele instellingen en fondsen die direct
subsidie ontvangen van het Rijk. Daarnaast leidde dit rapport tot het verschuiven van een belangrijk deel van
de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van cultuurbeleid, van Rijk naar provinciaal en gemeentelijk niveau
(Grodach & Silver, 2012). Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Sport, wil zo de (financiële) middelen
dichter bij de burgers brengen. Met deze maatregels hoopt ze culturele instellingen en kunstenaars minder
afhankelijk te maken van overheden en flexibeler, krachtiger en ondernemender te maken in het zelf
verwerven van hun inkomsten (Zijlstra, 2011).
Wieke Vrijhoef beschrijft in haar masterthesis hoe deze bezuinigingsmaatregel een beeld schetst, van hoe er
vandaag de dag naar kunst en cultuur wordt gekeken in Nederland. Het gaat niet langer om het benaderen van
kunst en cultuur vanuit “ideologische motieven als vorming, verheffing en schoonheid”, maar vanuit een
toenemend economisch en instrumenteel perspectief (Vrijhoef, 2012).
CULTURELE HOOFDSTAD VAN EUROPA
In 1985 kwam het concept Europese Culturele Hoofdstad tot stand, vanuit een overtuiging van de toenmalige
Griekse minister van Cultuur, Melina Mercouri. Volgens haar zou het festival dé ideale manier zijn om aandacht
te schenken aan de culturele diversiteit en rijkdommen binnen Europa. Zij hoopte dat dit zou resulteren in het
samenkomen van de verschillende Europese entiteiten en het vergroten van het bewustzijn rondom de
gedeelde oorsprong, normen en waarden. Sindsdien word er elk jaar een Europese Culturele Hoofdstad
uitgeroepen door de Raad van de Europese Unie. In 2011 is hier verandering in gekomen. Door de toename van
het aantal EU-landen, is gekozen voor het uitroepen van twee steden per jaar, bestaande uit een oud en een
nieuw lidstaat van de EU. In 2018 krijgt Nederland daarom gezelschap van Malta.
Met de jaren, genereerde Culturele Hoofdstad van Europa steeds meer media aandacht. Het nam niet alleen
toe in omvang, maar het werd ook sociaaleconomische waardevol voor steden. Gemeenten en regio’s zagen
hun toerisme oplopen, het economische en sociale klimaat verbeteren en stedelijke infrastructuur opknappen
(European Commission, 2013). Zoals in het geval van European Capital of Culture Liverpool 2008, waar het
project de mogelijkheid gaf om fondsen aan te trekken voor het verbeteren van de fysieke infrastructuur van
de stad.
“The transformation of Liverpool city centre over the past decade has been one of the largest ever
regenerations in Europe (Garcia, 2012).”
Bachelor of Social Work
xi
CULTUURBELEID GEMEENTE MAASTRICHT
Ook de meest recente cultuurnota van Maastricht (Cultuuragenda 2009-2012: Maastricht stad van Culturele
carrières), besteedt aandacht aan de relatie tussen cultuur en economie voor stadsontwikkeling, wat een
voorbeeld is van de hierboven genoemde instrumentele benadering van kunst en cultuur. Het inzetten van
cultuur om stedelijke ontwikkeling te stimuleren werd vanaf 2009 centraal gesteld binnen het beleid van de
stad. Uit veelvuldige onderzoeken bleek deze beleidsstrategie, ook wel cultural-led regeneration genoemd, een
belangrijke meerwaarde te hebben voor het sociaal kapitaal en vestigingsklimaat van steden en regio’s. In het
bijzonder lijkt het waardevol voor gebieden die net als Maastricht hun industriële basis verloren zijn en zichzelf
economisch en/of sociaal moeten herpositioneren (Garcia, 2012). Na deze constatering heeft de stad flink
geïnvesteerd in cultuurproductie –en bereik.
“De rol van kunst en cultuur in een stad heeft, ook in Maastricht, de laatste jaren fors aan belang
gewonnen. Waar vroeger de ‘intrinsieke waarde’ van de kunsten werd gepromoot of met specifieke
doelgroepen werd gewerkt ter bevordering van cultuurparticipatie, wordt inmiddels de rol van kunst en
cultuur veel breder opgevat. Er worden actieve verbanden ontdekt met economie, sociale samenhang,
stedelijke ontwikkeling en imago van de stad. Het idee van kunst en cultuur als relatief zelfstandig
beleidsterrein wordt langzaam maar zeker vervangen door een samenhangend concept: stedelijke
ontwikkelingen worden bepaald door een in elkaar grijpen van kunst, cultuur, economie,
gebiedsontwikkeling, onderwijs, sociale innovatie (Gemeente Maastricht, 2008).”
Ten tweede richt het cultuurbeleid zich op het maken van zogenaamde culturele carrière. Het idee hierachter is
dat Maastricht alle juiste cultuurinstellingen bezit om mensen op amateur of professioneel niveau op te leiden
in de kunsten. Er is kunstvakonderwijs in alle soorten en een grote hoeveelheid aan culturele instellingen die
een platform bieden aan professionele -en amateurkunstenaars om zich verder te ontwikkelen (Gemeente
Maastricht, 2008). Bijgevolg zou dit moeten zorgen voor een groter en breder cultuuraanbod.
Maastricht spreekt in de cultuurnota daarom van een dubbele strategie. Met Culturele Hoofdstad 2018,
probeert Maastricht deze strategie constructief in te zetten voor:
1. Het verhogen van creatieve productiekwaliteit en verhoging van de productie op zichzelf.
2. De versterking van de rol die kunst en cultuur in de lokale samenleving kan spelen. Dit raakt het
vraagstuk van identiteit, participatie, educatie en de maatschappelijke functie van kunst en cultuur.
(Gemeente Maastricht, 2008)
Hoewel er de laatste jaren flink geïnvesteerd is in de lokale culturele infrastructuur, vinden vooral jongeren en
jong volwassenen Maastricht nog onvoldoende aantrekkelijk om te (blijven) wonen (Gemeente Maastricht,
2008). De stad hoopt met Culturele Hoofdstad 2018 het cultuuraanbod zodanig te beïnvloeden, dat het
aantrekkelijker wordt voor jonge mensen om cultureel te participeren.
Logischerwijs is het Maastrichts cultuurbeleid momenteel verbonden aan de kandidatuur en haar
voorbereidingen hierop. Het culturele veld wordt daarom opnieuw in kaart gebracht, gereorganiseerd en er
wordt gekeken naar hoe de verschillende partijen willen en kunnen bijdragen aan Culturele Hoofdstad 2018 en
de structurele ontwikkeling van het Maastrichtse culturele veld. Het stimuleren van burgerparticipatie,
enthousiasme en talentontwikkeling is hierbij het uitgangspunt, want:
“Alle mensen van de regio die zich als amateur of professional bezighouden met cultuur, zijn ook
partner in het project (Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018, 2012).”
Bachelor of Social Work
xii
BETROKKEN PARTIJEN
Ondanks deze verbondenheid is het niet de gemeente die verantwoordelijk is voor het formuleren van de
programmering en het binnenhalen van de titel. Hiervoor is de Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad van
Europa 2018 opgezet en verantwoordelijk gesteld. Dit om politieke bemoeienis te minimaliseren. De persoon
die opdracht heeft gegeven voor deze afstudeeropdracht, Dhr. Paul Lambrechts, speelt een verbindende rol
tussen beide organisaties. Als Senior Projectmanager Maastricht European Capital Of Culture, coördineert en
adviseert hij de gemeente bij het maken van besluiten rondom de kandidatuur.
Daarnaast voorziet hij Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018 van informatie over wat er
leeft in de Maastrichtse samenleving, met betrekking tot de kandidatuur. Hierbij wordt hij ondersteund door
VIA2018, een onderdeel van de stichting. Dit bureau speelt net zoals Dhr. Lambrechts, een belangrijke
verbindende rol. Binnen verschillende steden en provincies informeren zij naar de culturele activiteiten en de
initiatiefnemers die erachter zitten. Ze brengen dit in kaart en wijzen de stichting op zogenaamde missing links
en vergeten of minder opvallende groepen. Dit zodat het primaire doel om alle subgroepen en vormen van
cultuur te betrekken in de programmering, ook behaald wordt.
De voorlopige richtlijnen en programmering zijn vooral gericht op professionele –en amateurkunsten, maar
zoals reeds gezegd, streeft het project naar betrekking van alle cultuurvormen die in de stad aanwezig zijn. Dat
betekent ook culturele initiatieven die zich buiten het geïnstitutionaliseerde kader afspelen. De zogenaamde
rafelranden van het cultureel aanbod, dat zich afspeelt rondom een aantal los gestructureerde groepen van
amateurs, semiprofessionele artiesten en mensen die - meestal om ideële redenen - er de voorkeur aan geven
in de marge van de maatschappij te leven. Zij ervaren dat het traditionele cultuuraanbod van de stad niet
aansluit bij hun behoefte aan onafhankelijkheid en creativiteit. In verschillende kraak –en slooppanden in de
stad hebben veelal jonge mensen daarom een plaats gevonden waar ze kunnen experimenteren op het gebied
van kunst en organisatie. Zogenaamde culturele vrijplaatsen, die de ruggengraat vormen van de Maastrichtse
alternatieve subcultuur.
Alternatief, underground, marginaal… gedurende dit onderzoek zijn er verschillende termen gebruikt voor het
benoemen van deze subgroep. In de scriptie zal doorgaans gebruik worden gemaakt van de term fringe cultuur
–of scene. Kijkende naar de onderstaande definitie van fringe cultuur, kan vastgesteld worden dat de
doelgroep aan deze omschrijving voldoet.
“Fringe culture: The term is often used interchangeably with the more widely used term
"counterculture." Counterculture refers to a group or sub-culture that actively promotes values which
oppose those of mainstream society (Renata, 2004)”.
Centraal in deze scriptie staat het beter integreren van de fringe scene in het structureel cultuuraanbod van de
stad, alsook de programmering van de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018.
Bachelor of Social Work
1
HOOFDSTUK 1 – AANLEIDING & DOELSTELLING
“Moderne dans in Hotel de Ossekop op het Open Your Mind Festival van 2in1 (Strasser,
2013).”
2
1.1 AANLEIDING
Gedurende 2012 zijn verscheidene culturele vrijplaatsen geconfronteerd met aanhoudende stilleggingen en
ontruimingen door politie en team handhaving1. Dit heeft geleid tot ontevredenheid over de positie die deze
collectieven innemen binnen het stedelijk cultuuraanbod, bij zowel de fringe gemeenschap als
sympathiserende bewoners. Zij zien het alternatieve aanbod als een essentieel en gelijkwaardig onderdeel van
de stad en stellen de gemeente verantwoordelijk voor een betere integratie. (Laarhoven, 2012; Eijsden, 2012;
Maastricht Aktueel, 2012). De gemeente erkent de noodzaak om in te spelen op de behoeften van haar
inwoners en een betere integratie en samenwerking tot stand te brengen. Ze heeft echter een beperkte kennis
over deze culturele scene, waardoor dit in de praktijk lastig blijkt.
Eveneens pleiten de collectieven voor meer betrokkenheid van alternatieve cultuurvormen in de
programmering voor Culturele Hoofdstad 2018. Kandidaten voor Culturele Hoofdstad moeten voldoen aan
criteria die opgesteld zijn door de Europese Unie. Allereerst moet het evenement niet alleen zichtbaar zijn voor
de stad, maar moeten burgers uit regio en stad actief deelnemen. Deze burgerparticipatie dient door de
organisatie gestimuleerd te worden. Eveneens moet het evenement aanzetten tot de structurele ontwikkeling
van het culturele leven in de stad (Berenschot, 2010). Dit gegeven werd nogmaals benadrukt tijdens het
tussentijds bezoek van de jury in januari 2013. Hoewel Maastricht door mocht naar de finaleronde, werd
gesteld dat er nog te weinig sprake was van Europese samenwerking en het betrekken van burgerinitiatieven in
de programmering (Kamer van Koophandel, 2013). Voor het binnenhalen van de titel heeft Stichting Maastricht
Culturele Hoofdstad 2018 en derhalve gemeente Maastricht, baat bij het integreren van bovenstaande
alternatieve scene.
De aanleiding is tweeledig, maar de doelstelling is voor beide gevallen hetzelfde: het meer betrekken van
alternatieve vormen van cultuur in het aanbod van de stad.
1.2 DOELSTELLING
Het doel van dit onderzoek is dan ook om te komen tot een betere integratie van de fringe scene in het
structureel cultuuraanbod en de programmering van de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018.
1Het ‘gemeentelijk blauw’ dat verantwoordelijk is voor toezicht en handhaving van de openbare ruimten.
Bachelor of Social Work
3
1.3 ONDERZOEKSVRAGEN
Bovenstaande doelstelling heeft geresulteerd in de volgende hoofdvraag en bijbehorende deelvragen:
Hoofdvraag – Hoe kan de integratie van de fringe scene verbeterd worden in het Maastrichtse cultuuraanbod
en de programmering van de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018?
Deelvraag 1– Wat is de fringe scene, hoe is deze ontstaan, wie zijn de initiatiefnemers en hoe wordt
deze georganiseerd?
Deelvraag 2 – Welke fysieke en beleidsmatige ruimte neemt de fringe scene in binnen het
Maastrichtse culturele veld?
Deelvraag 3 – Welke beleidsmatige ruimte/plek heeft de fringe scene in de programmering voor de
kandidatuur van Culturele Hoofdstad 2018 en hoe verloopt deze?
De deelvragen worden beantwoord in hoofdstuk 4 (Resultaten & analyse) en hoofdstuk 5 (Conclusie, discussie
& aanbevelingen). Dit resulteert in beantwoording van de hoofdvraag en de formulering van
beleidsaanbevelingen voor de gemeente Maastricht, alsook eventuele suggesties voor verder onderzoek.
Bachelor of Social Work
4
HOOFDSTUK 2 – ANALYTISCH KADER
“De Russische band Messer Cups zorgt voor een goede sfeer in de grote hal van het
Landbouwbelang (Strasser, 2012)”
Bachelor of Social Work
5
In dit hoofdstuk volgt een weergave van de belangrijkste thema’s die rondom maatschappelijke integratie van
alternatieve cultuur zijn aangetroffen in de literatuur. Deze zijn meegenomen in het beantwoorden van de
onderzoeksvragen, door ze als basis te gebruiken voor de interviewvragen (Bijlage 1 - Interviewvragen).
Zoals in de inleiding beschreven, bestaat de fringe scene uit personen die op creatieve en alternatieve wijze
vorm geven aan hun leven. Gezien overheden over het algemeen de dominante normen en waarden binnen
een samenleving vertegenwoordigen (Cunningham & Cunningham, 2008), kunnen alternatieve leefwijzen
binnen samenlevingen leiden tot vormen van conflict. Deze conflictsituaties kunnen in de weg staan van een
betere integratie.
Om de onderzoeksvragen goed te kunnen beantwoorden is daarom aandacht besteed aan de sociologische
achtergrond van deze casus. De bevindingen kunnen niet als universele waarheid worden gepresenteerd,
omdat ze gezien moeten worden in relatie tot hun eigen maatschappelijke context, zijnde het culturele veld
van Maastricht. Sociologie biedt de mogelijkheid om een probleem in de relevante maatschappelijke kaders te
plaatsen en te analyseren (Cunningham & Cunningham, 2008). De stroming binnen de sociologie van waaruit
deze casus geanalyseerd zal worden, is het interactionisme. Volgens het interactionisme wordt het sociaal
handelen bepaald door de interpretaties die mensen aan elkaars handelen geven (Visser, 2000). Ter illustratie
een korte casus:
Een jonge man kraakt een huis in een nette buurt en neemt dit in gebruik als atelier. Hij wordt lange
tijd door buurtbewoners gezien als vies, lui en gevaarlijk. Niemand lijkt echter met hem gesproken
te hebben en het sentiment lijkt een direct gevolg van de negatieve publiciteit rondom een
krakersinitiatief in Rotterdam. Wanneer een van de buurvrouwen haar boodschappen op straat laat
vallen, wordt ze geholpen door wat zij een attente jonge man beschouwd. Achteraf blijkt hij de
kraker te zijn. Zij gaat bij zichzelf te rade en stelt haar negatieve beeld van de jonge man bij. Als
dankbetuiging brengt zij hem een gebakje, waarnaar ze zijn kunstwerken aantreft. Haar eigen
interesse in kunst wordt weer aangewakkerd en ze vraagt of hij haar wat basistechnieken schilderen
kan leren.
De sociale omgeving en persoonlijke ervaringen van de vrouw bepalen haar beeldvorming en handelen.
Ondanks het heersende negatieve sentiment, besluit zij na het incident de jonge man te bedanken. Volgens het
interactionisme zijn mensen door hun vermogen om keuzes te maken, geen passieve ontvangers, maar
ontwerpers van hun eigen leven (Cunningham & Cunningham, 2008). Daarom leent de stroming zich goed voor
het analyseren en begrijpen van de wijze waarop individuen hun leven inrichten en de manier waarop de
sociale omgeving hierop reageert.
2.1 ALTERNATIEF GEBRUIK VAN RUIMTE
Fringe initiatieven maken op onconventionele wijze gebruik van ruimten. In onze samenleving is het gebruik
van ruimte sterk onderhevig aan wet –en regelgeving, waardoor dit in een aantal gevallen heeft geleid tot
handhavingmaatregelen.
Onder publieke of openbare ruimten, worden fysieke ruimten bedoeld die voor iedereen toegankelijk zijn.
Veelal bevinden ze zich in de openlucht, zoals straten, pleinen en parken. Dit open karakter maakt dat een
groot deel van het publieke leven zich op deze plaatsen afspeelt, waardoor er mogelijkheid is voor ontmoeting
en sociale interactie (Ensie, 2013). Openbare ruimten hebben daarom een belangrijke functie in het sociale
leven.
Bachelor of Social Work
6
Beheer van de openbare ruimte ligt in de handen van rijk, provincie en gemeente. Zij dienen rekening te
houden met de diverse eisen die door verschillende gebruikers gesteld worden. Hierin moet gebalanceerd
worden. Dit kan zijn omdat regels rondom inrichting en gebruik doorgaans opgesteld worden naar de
dominante ideeën van wat wenselijk is of niet. Het vermogen om regels te implementeren geeft overheden
tevens de mogelijkheid om indirect het gedrag en de beleving van gebruikers te bepalen (Brok, 2010). Groepen
die politiek weinig invloed kunnen uitoefenen, zien hun belangen minder vaak behartigd. Bijvoorbeeld pubers
die door het gebrek aan passende voorzieningen, in de woonomgeving rondhangen en overlast bezorgen.
(Karsten, Kuiper, & Reubsaet, 2001). Maar ook groepen zoals de fringe scene, die openbare ruimte willen
gebruiken als een culturele oefenruimte en podium. Maastricht kent een relatief streng handhavingsbeleid
voor bijvoorbeeld straatartiesten, wat de positie en zichtbaarheid van de fringe scene zeker beïnvloedt.
In onze samenleving geldt eveneens meer reglementering en disciplinering in de privé ruimte. Woon –en
veiligheidseisen worden steeds strenger, waardoor de vrijheid om de woon- en werkomgeving naar eigen wens
in te richten en te gebruiken steeds meer in het geding komt (Autonoom Centrum, n.d.). Voor fringe
collectieven is dit lastig omdat zij ook privé ruimte op alternatieve wijze willen gebruiken. Vaak betekent dit dat
subgroepen zich deels of volledig moeten conformeren aan de opgestelde wetten en regels of naar gebieden
moeten trekken waar reglementering minder of geen rol speelt. Denk aan panden aan de rand van de stad, die
uit het publieke oog vallen (Autonoom Centrum, n.d.).
2.2 OMGAAN MET TEGENCULTUREN
Wanneer tegenculturen uiting geven aan hun ongenoegen, kan dit leiden tot verdeeldheid binnen
gemeenschappen. Als het thema een belangrijke politieke en sociale lading heeft, zal het deel gaan uitmaken
van het maatschappelijk debat. Nu Maastricht kandidaat is voor Culturele Hoofdstad 2018, lijken vraagstukken
rondom cultuurparticipatie in politieke, beleidsmatige en sociale waarde te zijn gestegen. Dit geldt ook voor
het betrekken van alternatieve vormen van cultuur in het cultuuraanbod. De gemeente en andere betrokken
partijen dienen hier op een adequate manier op te reageren, anders kan de situatie escaleren (Visser, 2000). In
het ergste geval kan de alternatieve scene dit onvrede publiekelijk uitdragen, waardoor de kandidatuur in
gevaar kan komen.
Grofweg zijn er twee hoofdstromingen te onderscheiden hoe met maatschappelijke conflicten om te gaan.
Ten eerste de traditionele wijze, waarbij de nadruk wordt gelegd op handhaving van de bestaande orde. Hierbij
is het streven sociale controle en naleving van de ingeburgerde normen en waarden. Volgens Gerard Nijhoff,
medisch socioloog aan de Universiteit van Amsterdam, zijn er bepaalde maatschappelijke situaties die het voor
overheden makkelijker maken om op deze manier te handelen. Wanneer de subgroep niet goed georganiseerd
is bijvoorbeeld of wanneer ze ideeën heeft die haaks staan op de dominante cultuur. Ook noemt hij de sterke
verankering van macht of het ontbreken van sociaalstructurele mogelijkheden om alternatief te leven (Visser,
2000).
Of de progressieve methode, hierbij gaat een gemeente opzoek naar nieuw evenwicht bij moderne
ontwikkelingen en conflicten. Het uitgangspunt is hierbij dat conflicten en verandering inherent zijn aan
ontwikkeling en vooruitgang. Daarom zal men zich moeten richten op dialoog, socialisatie en onderwijs van alle
betrokken partijen (Visser, 2000).
Over het algemeen wordt gebruik gemaakt van een combinatie van beiden. De keuzes hierin zijn afhankelijk
van de achtergrond van een stad. Voor Maastricht geldt dat het een stad is gebouwd op elite. Het sjiek&sjoen
imago zit daarom diepgeworteld in de sociale structuur en beleidsvorming van de stad en lijkt haaks te staan op
Bachelor of Social Work
7
de ideeën die heersen in het alternatieve circuit. Daarnaast zijn wet –en regelgeving veelal gericht op het in
stand houden van de heersende normen en waarden en dat zijn de kaders waaraan beleidsambtenaren en
justitie gebonden zijn. De gemeente kan wel opzoek gaan naar een andere positie voor de fringe scene, maar is
het eveneens verschuldigd aan de dominante groep om te handhaven wanneer er overlast ervaren wordt.
2.3 LEEFBAARHEID
Leefbaarheid wijst op de mogelijkheden die een omgeving biedt om naar de eigen wensen en behoeften
richting te geven aan het leven en zo lang en goed mogelijk zelfredzaam te blijven (Bouwenaanleefbaarheid.nl,
2009). Deze factoren zijn persoonsgebonden en afhankelijk van tijd en plaats. Leefbaarheid wordt daarom
gezien als een (container)begrip zonder scherp afgebakende betekenis, waaraan de taalgebruiker zelf invulling
kan geven. Gemeenten stellen kaders waarin groepen en individuen zelf aan deze zogenaamde
randvoorwaarden kunnen werken, om zo collectieve leefbaarheid te garanderen. Ook hier geldt weer dat de
randvoorwaarden vooral ruimte bieden voor het inrichten van het leven naar gangbare levenswijzen en niet de
alternatieve vormen die fringe collectieven tentoonstellen.
Het bouwen aan leefbaarheid betekent het scheppen van deze zogenaamde randvoorwaarden in de directe
leefomgeving; straat, wijk en/of gemeente (Bouwenaanleefbaarheid.nl, 2009). Men heeft het dan doorgaans
over werkgelegenheid, voorzieningen zoals scholen en winkels, maar ook sociale ontmoetingsplekken en
culturele (ontwikkelings)mogelijkheden (Bouwenaanleefbaarheid.nl, 2009).
Met name de laatste twee factoren zijn in dit onderzoek van toepassing. In de inleiding kwam naar voren dat er
een gebrek lijkt te zijn aan sociale ontmoetingsplekken voor mensen die zoeken naar een alternatief op de
bruine kroegen en lokale sociale verenigingen. Eveneens ziet de fringe gemeenschap culturele
(ontwikkelings)mogelijkheden als ruimtes waar in extenso geëxperimenteerd kan worden met woon –en
werkvormen. Iets wat in Maastricht mede door het cultureel beleid en de grondslag, maar ook wet –en
regelgeving rondom handhaving, niet altijd haalbaar is.
2.4 BURGERPARTICIPATIE
De Wet Maatschappelijk Ondersteuning (WMO), geïntroduceerd in 2007, richt zich op het verhogen van
burgerparticipatie. Het ontbreekt overheden aan financiële middelen op het gebied van voorzieningen alles te
regelen voor burgers en daarom moet er teruggegrepen worden op de individuele capaciteiten en
zelfstandigheid van burgers. De WMO stelt zichzelf dan ook als doel: ‘ervoor zorgen dat mensen zo lang
mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en kunnen meedoen in de samenleving.’ Hiervoor zijn door het rijk
een aantal prestatievelden geformuleerd, waar gemeenten zelf invulling aan mogen geven afhankelijk van de
bevolkingssamenstelling en lokale tradities en gewoonten.
Een prestatieveld richt zich specifiek op leefbaarheid en sociale samenhang. Hierin wordt de nadruk gelegd op
burgerparticipatie om leefbaarheid te verhogen (Rijksoverheid, n.d.).
‘*…+ met name gaat het om de inzet van de bewoners zelf. Een leefbare woonomgeving heeft immers
geen vast formaat, maar wordt bepaald door de bewoners zelf. Het ligt dan ook voor de hand dat de
gemeente bij de uitwerking van dit beleidsterrein aansluit bij initiatieven van de bewoners, of dergelijke
initiatieven stimuleert, om ervoor te zorgen dat de voorzieningen in de wijk en gemeente optimaal
aansluiten bij de wensen en behoeften van de bewoners (Rijksoverheid, n.d.).’
Bachelor of Social Work
8
De fringe scene kwalificeert zich als een burgerinitiatief omdat ze hun krachten gebruiken om te voorzien in
een gemis in het lokale cultuuraanbod. Zo proberen ze aan te sluiten op de wensen en behoeften van
bewoners in de wijk en/of gemeente. Deze alternatieve subgroep kenmerkt zichzelf ook door een Do-it-
Yourself (DIY) instelling. Zowel inrichting en onderhoud van woon –en werkruimte als interne en externe
activiteiten en evenementen, worden zelf opgezet en vormgegeven.
Het moge duidelijk zijn dat integratie van een sociale subgroep niet vanzelfsprekend is. Enerzijds omdat het om
behoeften gaat die door de dominante sociale groep niet vertegenwoordigd worden en anderzijds omdat
beleidsmakers moeten werken in de kaders die door wet –en regelgeving gesteld zijn. Waarbij wet –en
regelgeving juist gericht is op het in stand houden van de dominante normen en waarden.
Bachelor of Social Work
9
HOOFDSTUK 3 – DATAVERZAMELING EN
DATAVERWERKING
“March through city for Arab Solidarity (Strasser, Arab Bridge of Solidarity, 2011).”
Bachelor of Social Work
10
In dit hoofdstuk staat de methodologie van dit onderzoek centraal. Toegepaste onderzoeksmethoden met
betrekking tot zowel de dataverzameling als dataverwerking worden beschreven en gemotiveerd.
3.1 KWALITATIEF ONDERZOEK
Kwalitatief onderzoek richt zich op complexe sociale vraagstukken, met meerdere factoren en invloeden van
buitenaf. Hierbij is het uitgangspunt dat werkelijkheid geconstrueerd wordt door de verschillende betekenissen
die mensen aan verschijnselen om zich heen toekennen. Zo kunnen de redenen waarom de integratie van
fringe cultuur moeizaam verloopt, anders zijn voor de verschillende partijen. Het een behoort dan niet minder
waar te zijn dan het ander en daarom is het de taak van de onderzoeker om een beeld te schetsen van wat de
verschillende partijen zien als de werkelijkheid (Kisteman, 2011). Het zijn de verbanden tussen deze
verschillende voorstellingen, die de kern vormen van dit onderzoek.
Bij het geven van richting aan het onderzoek is gebruik gemaakt van de persoonlijke ervaring van de
onderzoeker, die nu vijf jaar actief is in het Maastrichtse culturele veld. Dit zowel bij geïnstitutionaliseerde
culturele instellingen, kleine creatieve ondernemingen en fringe collectieven. Daarnaast zijn de uit de literatuur
gelichte thema’s gebruikt, die in het voorgaande hoofdstuk uiteengezet zijn. Hieruit zijn sensitizing concepts
gedestilleerd. Dit zijn terugkerende thema’s die algemene inzichten verschaffen en ervoor zorgen dat de
interviewvragen in de richting van de doelstelling gestuurd worden (Rol en Samenleving vzw, 2008). Gedurende
het afnemen van de interviews zijn nieuwe substantiële concepten toegevoegd en minder relevante geschrapt.
Een volledig overzicht van de sensitizing concepts is te vinden in de bijlage (Bijlage 2 – Sensitizing concepts).
Het onderzoek is descriptief en explorerend. Met andere woorden, er is niet alleen een beschrijving gemaakt
van organisatorische en gedragsmatige aspecten van de verschillende betrokken, maar voor het beantwoorden
van de deelvragen is ook gekeken naar verbanden en interacties tussen de diverse partijen (Universiteit Leiden,
n.d.).
3.2 INTERVIEW
Om te onderzoeken waarom de integratie van de fringe scene lastig is en eventueel verbeterd kan worden, is
gekozen voor interviews. Het blijft een doelgerichte methode om meningen te achterhalen. In dit onderzoek is
gebruik gemaakt van halfgestructureerde interviews, waarbij de sensitizing concepts de basis vormen. Rondom
deze onderwerpen zijn richtinggevende vragen opgesteld (Bijlage 1 – Interviewvragen), maar afhankelijk van de
respondent kunnen de vragen inhoudelijk en qua volgorde zijn bijgesteld (de Goede & Baarda, 2007).
Om de deelvragen te beantwoorden, is gesproken met initiatiefnemers uit diverse fringe collectieven (groep 1)
en beleidsmedewerkers en wethouders op het gebied van kunst –en cultuurbeleid en burgerparticipatie (groep
2). Een aantal van deze ambtenaren spelen eveneens een rol binnen Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad
van Europa 2018 en zijn benaderd m.b.t. de vragen rondom de programmering van de kandidatuur van
Culturele Hoofdstad 2018. Ook is hiervoor gesproken met een organisator en vrijwilliger binnen de stichting
(groep 2).
Verder is er gesproken met zogenaamde derden. Dit zijn partijen die direct of indirect invloed uitoefenen op de
positie van de fringe gemeenschap. Denk hierbij aan de stedelijke vergunningverstrekker voor evenementen en
de kritische journalist van een cultureel maandblad (groep 3).
Bachelor of Social Work
11
Bij het selecteren van de respondenten is gebruik gemaakt van de sneeuwbalsteekproef. Soms is er vooraf
geen steekproefkader beschikbaar en wordt er gebruik gemaakt van persoonlijke en professionele netwerken
om aan respondenten voor het onderzoek te komen. Bij het samenstellen van de respondentenlijst voor dit
onderzoek, hebben zowel de opdrachtgever als onderzoeker gebruik gemaakt van deze aanpak. Op aanraden
van respondenten, zijn er gedurende het onderzoek meer potentiële partijen aan de lijst toegevoegd. In het
totaal zijn 48 relevante partijen geselecteerd en aangeschreven met de vraag of ze interesse hadden om in de
maanden april en mei deel te nemen aan dit onderzoek. Ondanks de tijdsdruk en moeilijke beschikbaarheid van
respondenten gedurende deze periode, zijn uiteindelijk 17 interviews afgenomen, met in het totaal 19
respondenten (Bijlage 3 – Respondentenlijst).
3.3 REGISTRATIE EN VERWERKING GEGEVENS
Alle interviews zijn opgenomen met een stemrecorder en duren minimaal 45 minuten en maximaal 90
minuten. Bij de uitwerking is elk interview voorzien van een datum, naam en functie2.
Relevante fragmenten in de interviews zijn direct gekoppeld aan de sensitizing concepts. Men noemt dit proces
ook wel labelen. In sommige gevallen zijn meerdere labels bij een fragment geplaatst, omdat een fragment
antwoord gaf op meerdere vragen (Bijlage 5 – Interviews uitgewerkt).
Vervolgens is een analyse gemaakt van de fragmenten aan de hand van de opgestelde onderzoeksvragen. Bij
de beschrijvende vragen is gezocht naar onderlinge verwantschap of opmerkelijke afwijkingen en voor de
explorerende vragen is gezocht naar mogelijke verbanden tussen de fragmenten en de bestudeerde literatuur.
2Interview van Rachel Solomon (medeorganisator 2 in 1) is niet opgenomen. Het is niet uitgewerkt in de
bijlage. Schriftelijke aantekeningen zijn wel gebruikt bij het beantwoorden van de onderzoeksvragen
Bachelor of Social Work
12
HOOFDSTUK 4 – RESULTATEN & ANALYSE
“Modellen op het jaarlijks Fashionclash event, (Fashionclash Maastricht, 2013).”
Bachelor of Social Work
13
4.1 BESCHRIJVING FRINGE SCENE
4.1.1 ALGEMEEN
“Fringe culture: The term is often used interchangeably with the more widely used term
"counterculture." Counterculture refers to a group or sub-culture that actively promotes values which
oppose those of mainstream society (Renata, 2004)”.
Het alternatieve cultuurgebeuren in Maastricht speelt zich voor een groot deel af rondom culturele
vrijplaatsen, verschillende (anti-)kraak –en slooppanden in de stad, waar veelal jonge mensen een plaats
hebben gevonden om te experimenteren op het gebied van kunst en organisatie van (culturele) activiteiten. De
stad kent acht3 bekende vrijplaatsen. De rest van het alternatieve cultuurgebeuren speelt zich af rond
individuen en groepen die voor hun eigen doeleinden gebruikmaken van deze ruimtes. Hier valt moeilijk een
getal op te plakken.
De fringe gemeenschap ontwikkelt activiteiten op het gebied van beeldende kunst, toneel, muziek,
modeontwerp en acrobatiek, evenals educatieve activiteiten rondom verschillende maatschappelijke
vraagstukken. Elk collectief heeft haar eigen inslag en nadruk, waarbij er vaak ruimte is om interdisciplinair en
multifunctioneel te werken. Voorbeelden zijn een rockband met een graffiti act, een modeshow gecombineerd
met beeldende kunst, een dancefeest met grafisch design geprojecteerd op een grote verzameling oude
televisieschermen of brainstormen over maatschappelijke vraagstukken aan de hand van schilderkunst.
Evenementen en vormen van creativiteit die elders in de stad amper mogelijk zijn, hetzij vanwege de kosten of
doordat de aard van het project niet aansluit bij het gevestigde cultuuraanbod.
Buiten deze culturele vrijplaatsen zijn er ook individuen en groepen die periodiek gebruik maken van privé -en
publieke ruimte om plekken te creëren waarin geëxperimenteerd kan worden. Zij hanteren een soort pop-up
concept.
Vooralsnog is in de regel gesproken over jonge mensen, maar de subcultuur kent ook oudere leden. Oud-
kunstenaars en ondernemers die in Maastricht een plek en ruimte hebben gevonden om te experimenteren
met hun vak. Of mensen die vanuit hun eigen progressieve denkkaders sympathiseren met het karakter van de
collectieven. Bart Dekker, initiatiefnemer van het Landhuis Maastricht en bewoner van het Landbouwbelang,
benadrukt ook dat niet alle jonge mensen vertrekken na hun studie. Mensen blijven en worden ouder, maar
houden zich nog steeds op in alternatieve kringen, omdat ze daar affiniteit mee hebben.
De fringe scene stelt het non-commerciële en experimentele aspect als een centraal thema. Door zich
onafhankelijk op te stellen van sponsoren en overheid, behouden de deelnemers zeggenschap over hun
werkwijze en activiteiten. Tevens geeft de laagdrempeligheid artiesten de mogelijkheid om zich vrijblijvend te
ontwikkelen. Zo biedt de fringe scene ook een belangrijk oefenpodium voor de studenten aan de verschillende
kunstopleidingen. Mandril Cultural Centre en Ossekop bijvoorbeeld, vormen met hun wekelijkse jamsessies een
belangrijke oefenomgeving voor conservatoriumstudenten. Verder geven meerdere respondenten aan dat het
3Mandril Cultural Centre, Artspace Rondeel, Gallery OHP9, KunstFront, Het Landhuis, Het Landbouwbelang,
Hotel de Ossekop en B32
Bachelor of Social Work
14
juist culturele vrijplaatsen zijn, die personen de mogelijkheid en vrijblijvendheid geven om te oefenen met het
opzetten en organiseren van (culturele) activiteiten.
Vrijplaatsen zoals de Mandril, Ossekop en het Landbouwbelang zijn uitgegroeid tot een combinatie van werk,
woon –en publieksruimten die herinnert aan de communes uit de jaren ‘60. Anders dan de andere initiatieven,
experimenteren zij ook met alternatieve vormen van samenleven. De nadruk ligt daarbij op duurzaamheid en
collectiviteit. Er wordt gestreefd naar minimalistisch en duurzaam leven door hergebruik en zelfvoorziening.
Bijvoorbeeld op het gebied van etenswaren als alternatief voor de excessen van de huidige
consumptiemaatschappij. Het opzetten van dit soort collectieven wordt door de meeste respondenten dan ook
gezien als het opzetten van een platform voor politieke uiting. De meeste collectieven zijn begonnen als
kraakpanden om aandacht te vestigen op het probleem van toenemende leegstand en gebrek aan
laagdrempelige ruimtes voor creatief experiment. Door daarnaast als ontmoetingsruimte te dienen voor
studenten en intellectuelen om te debatteren en ideeën uit te wisselen, biedt de fringe gemeenschap ruimte
voor maatschappelijke en politieke vraagstukken.
“Het creëren van tegenculturen is per definitie een politieke uiting. Zo oefen je ook politieke invloed uit
op je omgeving en in dit geval creëer je een platform of medium om hier ook uiting aan te geven. Je
ziet daarom dat er in alternatieve autonome cultuur ook ruimte wordt geboden aan het aandacht
creëren voor politieke vraagstukken (Jongen, 2013).”
Met de geboden platforms en activiteiten hopen alle respondenten een bijdrage te leveren aan de stad, door in
te spelen op het zichtbaar gemis in het Maastrichts cultuuraanbod. Het Landbouwbelang kent duizenden
bezoekers per jaar en ook Ossekop en Mandril Cultural Centre kunnen bij grote evenementen een
tweehonderdtal mensen over de vloer krijgen. Bij feesten die in het verleden gehouden zijn, kon dit aantal
oplopen tot 600 mensen. Respondenten geven aan dat de activiteiten altijd goed bezocht worden, ongeacht of
ze recreatief of educatief van aard zijn.
Het Landhuis en Artspace Ronddeel zetten tevens projecten op voor en met mensen uit de wijk. Het Landhuis
wil zich op deze manier presenteren als open woonkamer voor ontmoeting en initiatief voor de hele stad.
Mensen kunnen samen en op een duurzame wijze dingen doen die thuis ook gebeuren, zoals koken, bakken of
samenkomen voor een gesprek en een goedkoop drankje. Ook wordt in het kader van duurzaamheid en
collectiviteit maandelijks een Repair Café georganiseerd, waar huishoudelijke spullen gerepareerd kunnen
worden met behulp van getrainde elektriciens, naaisters en fietsenmakers.
Tevens leggen de respondenten de nadruk op het belang van hun internationale contacten. Fashionclash
werkte dit jaar bijvoorbeeld met modeontwerpers uit 20 verschillende landen. Beelden op het Vrijthof werkt
eveneens samen met Euregionale partners op het gebied van beeldende kunst, zoals Z33, Flaksiep en het
Ludwig Forum. Ook het Landbouwbelang, Mandril Cultural Centre en Artspace Ronddeel huizen regelmatig
artiesten uit het buitenland.
“Er komen steeds meer bands van andere landen. Die vertellen hun vrienden dat als ze in Maastricht
zijn met hun tour, ze langs de Mandril/Ossekop moeten gaan. En dat is heel leuk dat je die bekendheid
krijgt en een netwerk krijgt door Europa. Het internationale karakter van studenten, maakt ook dat er
een internationale bekendheid ontstaat.” (in ’t Veld, 2013)
Ook lijken fringe collectieven een voedingsbodem te zijn voor creatieve industrie. De bewoners van het
Landbouwbelang hebben o.a. creatieve ondernemingen opgebouwd rondom hun individuele passies.
Nightscapes Productions, een evenement en productiehuis en Swampwood Design, grafisch vormgever, zijn
hier slechts enkele voorbeelden van. Voor een volledig overzicht zie bijlage (Bijlage 4 – Overzicht fringe
collectieven).
Bachelor of Social Work
15
Om een beter beeld te krijgen van de achterliggende visie en activiteiten binnen een culturele vrijplaats, zal het
Landbouwbelang worden uitgelicht. Hun visie is de volgende:
‘Autonome broedplaats voor muziek en kunst. Collectief van initiatieven, ondernemingen en personen,
met ruimte voor experiment, uitwisseling en ontwikkeling van duurzame en creatieve leefstijl (Het
Landbouwbelang, n.d.).’
Het Landbouwbelang is een oud graanpakhuis met enorme vertrekken. Kunstenaars, muzikanten,
modeontwerpers, cultuurmakers en programmeurs hebben allen hun weg gevonden naar deze broedplaats.
Op het gebied van muziek wordt er veel gedaan. Maandelijks worden er drie grote feesten georganiseerd in de
grootste hal. Met een zelf gebouwde bar en een grote voorraad biologisch bier en sapjes, blijven dit
drukbezochte evenementen, met soms 800 bezoekers op een avond. Er zijn dansavonden met gerenomeerde
elektro DJ’s of concerten met (inter)nationale bands die een diversiteit aan muziek spelen. Daarnaast zijn er
wekelijks jamsessies met een open podium in het keldertje van het gebouw. Iedereen kan hier zijn kunsten
tentoonstellen. Instrumenten en apparatuur zijn reeds aanwezig. Ook is er een zelfgebouwde opname studio in
het pand aanwezig, onder de naam Studio Magnethophone. Op het gebied van kunst worden de ruimtes vooral
als werk –en expositieruimte gebruikt. Zowel beeldende kunstenaars als meubelmakers zijn in het pand te
vinden. Naast de modeontwerpster Davina Versteeg, die met organische, fairtrade of gerecyclede materialen
kledingstukken maak en grafisch vormgever Virginie Moerenhout, ontwerpster van deze cover. Beiden maken
ze al 11 jaar deel uit van deze gemeenschap. Met een wekelijkse veganistisch volkskeuken, probeert het
Landbouwbelang ook te voorzien in een goedkope (5 € voor een driegangen menu) en duurzame maaltijd.
Daarnaast wordt vormgegeven aan een duurzame en collectieve leefstijl in de vorm van de Weggeefwinkel. In
een wegwerpmaatschappij met overproductie, blijven er altijd genoeg dingen over. Bij de Weggeefwinkel kan
je ze kwijt en kan iemand anders die wat minder heeft, er gebruik van maken. Bewoners laten deze
duurzaamheid ook zien in hun manier van leven. Het hele pand wordt gestookt met houtresten en doorgaans
wordt alleen gebruik gemaakt van organisch voedsel en huishoudmiddelen.
De evenementen worden draaiende gehouden door een grote hoeveelheid vrijwilligers. Meerdere
respondenten van fringe groepen geven aan dat deze mogelijkheid om vrijwillig mee te doen,
cultuurparticipatie stimuleert. Voor meer informatie over de andere culturele vrijplaatsen in Maastricht en
initiatieven die in het kader van dit onderzoek zijn gesproken, zie bijlage (Bijlage 4 –Overzicht fringe
collectieven).
De respondenten uit de categorie beleidsmedewerkers, wethouders en Stichting Culturele Hoofdstad 2018,
hebben een beperkt zicht op de fringe gemeenschap. Hierdoor werd er vaak in algemeenheden gesproken
t.a.v. subculturen. Dit leidde echter tot treffende beschrijvingen van de scene, waardoor de algemene visie
veelal overeenkwam met de beschrijving van de fringe vertegenwoordigers zelf.
De respondenten zijn het dan ook unaniem eens over het belang van fringe collectieven voor het beschikbaar
stellen van ruimtes om te experimenteren in kunstvormen en organisatie van (culturele) activiteiten.
Ook zijn ze onverdeeld over de meerwaarde van deze subgroep bij het verbeteren van het verblijfsklimaat van
de stad. Ze draagt bij aan een frisser en dynamischer imago en zet activiteiten op die toegankelijk zijn voor
studenten, creatief ondernemers en kunstenaars.
“Ik vind dat de alternatieve culturele scene erg belangrijk is voor het imago van de stad, maar ook voor
de kunst –en cultuurbeleving. Zeker als je het hebt over jongeren en het verblijfsklimaat. De
alternatieve scene kan het woonplezier van mensen verbeteren, het verblijfklimaat verbeteren en de
imago van de stad verbeteren… (Meisen, 2013).”
Bachelor of Social Work
16
De visie en beleving van de respondenten uit de groep derden is hetzelfde. Theo Ploeg, socioloog en journalist
bij het cultureel maandblad Zuiderlucht, voegt hieraan toe dat de fringe scene van tegenwoordig zich niet meer
richten op het afzetten tegen de gevestigde orde, zoals dat in eerdere decennia wel het geval was. Het gaat om
het nadenken over de toekomst en het ontwikkelen van een nieuw systeem in een veranderende
maatschappij. Iets wat door vertegenwoordigers van de Mandril en Landbouwbelang beaamd wordt:
“Verder proberen we duurzame alternatieve leefstijlen te exploreren en presenteren, die in tijden van
economische, politieke en ecologische crises waardevol kunnen zijn. Het brengt dynamiek en
vernieuwing met zich mee, maar ook mogelijkheden voor de toekomst(in ‘t Veld & in ‘t Veld, 2013).”
Kortom, er lijkt geen verdeeldheid te zijn over de positieve invloed die de scene heeft op de stad.
4.1.2 ORGANISATIE
Respondenten geven aan dat de organisatorische verschillen tussen de fringe organisaties en formele
instellingen, conventionele samenwerkingsverbanden moeilijk lijken te maken.
Vertegenwoordigers van de grote culturele vrijplaatsen zeggen te maken te hebben met een trage en complexe
besluitvorming, omdat er geen hiërarchische structuur is. Bewoners en betrokkenen krijgen een gelijke stem bij
het maken van besluiten en in de meeste gevallen moet consensus bereikt worden. Het voordeel hiervan, is dat
afspraken en beslissingen collectief gedragen worden, maar in samenwerkingsverbanden met formele
instellingen kan de omslachtigheid van het proces lastig zijn voor het komen tot duidelijke afspraken.
Respondenten uit alle categorieën geven aan dat het vrijblijvende karakter hier ook een rol bij speelt. Er moet
naar buiten toe zelden verantwoording worden afgelegd, waardoor mensen minder geneigd zijn om zorgvuldig
te handelen. Dit kan resulteren in het slecht nakomen van afspraken.
Beleidsmedewerkers geven dan ook aan moeite te hebben met de organisatie van de collectieven. De
gemeente is een instantie die met lange processen werkt en bij samenwerking moet er een mate van
verantwoording en controle mogelijk zijn. De bureaucratie achter een gemeente maakt het noodzakelijk om
duidelijke aanspreekpunten te hebben, concrete afspraken te maken en met partijen te werken die niet van de
een op de andere dag anders of weg zijn.
Hetzelfde geldt voor geïnstitutionaliseerde culturele instellingen zoals Bureau Europa. In het kader van het
elektronisch muziekevenement Piqenique Elektronique, hebben ze samengewerkt met een fringe collectief. De
afspraken werden echter niet nageleefd waardoor er extra klachten binnenkwamen.
“In het geval van Piqenique, is het dan weer jammer dat het weer zo rolbevestigend en stigmatiserend
is. Dat is een evenement dat zich uiteindelijk niet aan de afspraken hield. Hierdoor kregen we extra
boze mensen aan de lijn (van Loon, 2013).”
Hoewel het lastig is bij het maken van beleid en afspraken, zien beide partijen het als inherent aan de
subcultuur. De vrijblijvendheid houdt de experimentele ruimte juist in stand en verantwoording en controle
kan dit beperken.
Ondanks dat de respondenten van de grote vrijplaatsen zich bewust zijn van dit gegeven, lijkt een belangrijk
deel van hen open te staan voor meer samenwerking met de gemeente, om een betere positie te krijgen en
garanderen.
Bachelor of Social Work
17
Kleinere collectieven die naar buiten willen treden lijken vooral last te hebben van het gebrek aan informatie,
mensen of fondsen om ondersteuning te bieden bij promotie en/of fondsenwerving. Ze bestaan namelijk
doorgaans uit artiesten die vooral bezig (willen) zijn met hun vakgebied. Volgens bestuurslid Juul Kuntzelaers is
Code043 de ideale organisatie om hier steun in te bieden. Het is een organisatie dat zich richt op het
stimuleren van cultuurparticipatie van jongeren tot 25 jaar d.m.v. faciliterende ondersteuning op financieel en
organisatorisch gebied. Voor mensen buiten deze leeftijdsgrens, is de gemeente het aanspreekpunt.
Beleidsmedewerkers beschrijven de scene ook als niet erg zichtbaar, naar binnengericht en te weinig
schoppend tegen de gevestigde orde. Wellicht is dit niet opzettelijk, maar een resultaat van het
voorgenoemde.
“Ze mogen best iets meer op de trom slaan, door bijvoorbeeld hun zichtbaarheid te vergroten. Ze zijn
vaak onzichtbaar. Je moet je ook durven manifesteren in een stad zoals Maastricht. ‘We zijn er… lach
ons maar uit en verklaar ons maar voor gek, maar wij doen ons ding!’ (Bessems, 2013).”
Toch is het opmerkelijk dat de scene als weinig zichtbaar wordt beschreven, ondanks dat ze in en om het
stadscentrum gelokaliseerd zijn. Maar net zoals met elke subcultuur, lijkt ze met name onzichtbaar voor
respondenten die er geen deel van uitmaken. Vertegenwoordigers geven veelal aan dat de positie en het
aantal fringe initiatieven, de laatste twee jaar opmerkelijk is toegenomen.
4.1.3 LOCATIES
De grote culturele vrijplaatsen, het Landbouwbelang, Mandril Cultural Centre en Ossekop, zitten in oude
kraakpanden. Het basisonderhoud wordt door de bewoners zelf gepleegd, maar grote onderhoudswerken zijn
al jaren niet uitgevoerd door de hoge kosten en weinige financiële middelen die de bewoners ter beschikking
hebben. Dit kan in de toekomst een serieus veiligheidsrisico gaan vormen.
“De fysieke staat van het gebouw is een bedreiging. Als we hier nog 10 jaar leven zonder onderhoud,
dan krijg je problemen zoals betonrot en lekken… gevaar van instorting etc. (Kees, 2013).”
Dit is de cruciale reden voor de ontruimingen en stilleggingen waar de Mandril en Ossekop herhaaldelijk mee
geconfronteerd zijn. Marc Geuskens, coördinator evenementen bij de Politie Maastricht, benadrukt dat
iedereen zich aan de veiligheidseisen dient te houden. Vooral slecht onderhouden panden met weinig
vluchtroutes en veel mensen zijn een gevaar voor bezoekers en eventuele hulpverleners. Politioneel gezien
moet er ingegrepen worden.
“We plakken geen stigma op de vorm van cultuuruiting wel op de ruimtes waar ze plaatsvinden. In
sommige situaties is het gewoon niet wenselijk, omdat de ruimte bij brand en paniek, niet geschikt is
om zoveel mensen te herbergen (Geuskens, 2013).”
Tussen politie en gemeente ontstaan hier soms conflicten over. De gemeente wil als beheerder van de panden
losser met de regels omgaan om de fringe scene ook de nodige ruimte te geven.
Collectieven die minder of geen last hebben van politionele tussenkomst, zitten voor weinig geld in
antikraakpanden of ontvangen structureel subsidie van de gemeente om huur op te brengen voor goed
onderhouden huurpanden. Doorgaans organiseren ze geen grote feesten of concerten, waardoor er zelden
sprake is van echte veiligheidsrisico’s. In deze gevallen is er niet vaak de mogelijkheid om het pand te gebruiken
als woon –en werkruimte, maar door veelgebruikers wordt dit gecompenseerd door in de buurt van het pand
te wonen.
Bachelor of Social Work
18
Respondenten uit de grote vrijplaatsen geven aan woon –en werkcombinatie juist als essentieel onderdeel te
zien van de alternatieve cultuur die zij uitdragen. Het collectief leven creëert betrokkenheid en zorgt voor een
goed fundament om op reguliere basis activiteiten neer te zetten. Het zorgt voor duurzame projecten en is
bovendien erg praktisch doordat er tussen het studeren en uitvoeren van huishoudelijke taken, snel en
efficiënt aan projecten wordt gewerkt.
De meeste collectieven die in dit onderzoek gesproken zijn, zitten al meer dan 3 jaar in hetzelfde pand, maar
voor alle groepen geldt dat zij eruit kunnen worden gezet als er een nieuwe bestemming wordt gevonden. De
Mandril en Ossekop moeten volgend jaar bijvoorbeeld ruimte maken voor de doorontwikkeling van het
Frontenpark.
Respondenten in de categorieën beleidsmedewerkers en derden zien deze tijdelijkheid juist als een
meerwaarde. Volgens hen zetten nieuwe omgevingen juist aan tot creativiteit.
“Wanneer een kunstenaar na lange tijd toch zijn tijdelijke atelier moet verlaten moet hij oppassen dat
hij niet terugkijkt en ziet dat hij niet zozeer kunstenaar meer is, maar onderdeel geworden is van het
hele geïnstitutionaliseerde. Je reageert dan net zoals die conservatieveiling die met veranderingen
moet omgaan. Je moet je eigen kracht blijven zien, want je bent er ooit gekomen omdat je een visie
had en energie had om die plek te gaan bespelen (van Loon, 2013).”
Doordat fringe collectieven geen winstoogmerk hebben, zullen er nooit genoeg financiële middelen
gegenereerd kunnen worden om panden te huren of kopen. Ze zullen daarom erg afhankelijk blijven van
tijdelijke woon –en werkruimten die beheerd worden door woningcorporaties of gemeente. Hun zoektocht
naar een vaste locatie wordt hierdoor bemoeilijkt. Gezien voorgenoemde partijen ook de kosten dragen in de
vorm van rente en (eventuele) onderhoudskosten, zijn er concrete afspraken nodig tussen alle betrokken
partijen.
4.2 RELATIE TUSSEN FRINGE EN GEMEENTE
Respondenten uit alle categorieën geven aan dat Maastricht een behoudende omgeving is. De Maastrichtenaar
is over het algemeen niet progressief en ziet verandering snel als een bedreiging in plaats van een kans
(Boonen, 2013). Dat maakt dat de stad in zijn kunst –en cultuuraanbod traditioneel blijft en de scene moet
blijven opboksen tegen de gevestigde orde. Eveneens zijn alle respondenten het erover eens, dat dit de
gemeente niet moet weerhouden om te investeren in een subgroep die voor jongeren en studenten belangrijk
is. Vooral als ze een groot deel van je populatie opmaken.
“Voor een bepaalde groep is er te weinig. En dat is met name voor de jongeren die hier studeren, los
van die bij een studentenvereniging zitten. En dat is heel breed wat ik nu zeg, maar er blijven grote
groepen over waarvoor deze scene mogelijkheden biedt (Janssen, 2013).”
De gemeente probeert de ruimte te creëren door een soort gedoogbeleid te hanteren t.a.v. de fringe
gemeenschap. Soms neemt het ook een faciliterende rol. Zo wordt er minder streng gekeken naar
veiligheidseisen van de grote kraakpanden, ondanks dat de gemeente daar wel de verantwoordelijkheid en
kosten voor draagt. Daarnaast wordt makkelijker omgesprongen met vergunningen. Hier lijkt soms wrijving te
ontstaan, net zoals het eerdere conflict tussen gemeente en politie. Enerzijds wordt er geprobeerd om
vertrouwen en ruimte te gegeven aan burgers, anderzijds is een gemeentebestuur verantwoordelijk voor
handhaving van de regels als andere bewoners hinder ondervinden.
Bachelor of Social Work
19
Volgens wethouder Mieke Damsma blijft dit een ingewikkelde relatie. Wel voegt ze toe dat ze denkt dat de
gemeente nog te snel in haar conservatieve rol duikt. Overmatig controleren en verantwoorden is een tendens
waar we als land voor gekozen hebben, maar er mag meer losgelaten worden en het vertrouwen mag meer bij
de burgers worden gelegd.
Jacques Costongs, wethouder cultuur, vindt echter dat culturele initiatieven pas interessant worden voor de
stad als ze ook naar buiten toe ambitie tonen.
“Maastricht heeft die ambitie om cultuurstad te worden. Er zijn mensen die zeggen dat je het al leuk
moet vinden dat die initiatieven er zijn. Maar dat is geen ambitie. Het moet ook iets voorstellen. Als je
je vriend uit New York meeneemt bij wijze van, zijn die dan ook onder de indruk van wat ze hier
meemaken… (Costongs, 2013).”
Socioloog en cultuurjournalist Theo Ploeg, heeft een heel ander beeld bij het beleid dat Maastricht voert. Hij
spreekt van restrictieve maatregelen tegen alternatieve cultuur in een stad waar sjiek&sjoen het ideaalbeeld is.
Hij geeft het voorbeeld van Duitse steden waar underground cultuur gedoogd wordt, posities gewaarborgd en
verder wordt er weinig contact onderhouden tussen gemeente en scene.
“Hier in Maastricht zie je dat de gemeente alleen maar contraproductieve regels produceert, zoals
geen zogenaamde “aanstootgevende” dingen in het straatbeeld. Geen graffiti, kraakpanden en geen
straatkunst, omdat het niet past in het schone imago van de stad. Het past niet bij het esthetische
beeld van de stad. Cultuur is André Rieu en het is onmogelijk om een underground festival te houden op
het Vrijthof… want dat past niet(Ploeg, 2013).”
Vertegenwoordigers van de fringe collectieven lijken verschillende ervaringen en ideeën te hebben bij het
beleid dat Maastricht voert.
De organisatie van Beelden op het Vrijthof, geeft aan dat ze een verschil bemerken tussen het cultuurbeleid
van een aantal jaren terug en het beleid nu. Vanuit hun ervaring was er vroeger veel meer mogelijk, maar is nu
alles dichtgetimmerd. Er zijn geen kleine potjes meer waar door middel van kleine bedragen ondersteuning
geboden kan worden aan nieuwe initiatieven. Ook is er geen erkenning of herkenning voor initiatieven die het
met veel minder (moeten) doen. In hun ogen word ook niet gekeken naar de effectiviteit van het beleid.
“Wat je ziet bij de gemeente, is dat ze denken dat je alles van tevoren kan verzinnen, geld geven en dan
komt het wel goed. Als je kijkt naar de Cultuurbrouwerij in Aken. Er is daar over dertig jaar voorzien in
de basisbehoeften van de vrijruimte. Daaruit kon het groeien. Het heeft geen nut om in een keer veel
geld te geven en dan te denken dan ben ik ervan af (Krell & Brekel, 2013).”
Het Landbouwbelang krijgt geen geld, maar heeft nu 4 jaar een overeenkomst met de gemeente staan.
Hiervoor is een convenant opgesteld waarbij een aantal vaste eisen met betrekking tot veiligheid en
geluidsnormen zijn vastgelegd. Zo heeft de gemeente een aantal stewards van de lokale voetbalclub
voorgedragen die helpen bij beveiliging van grote feesten. Verder wordt in het convenant gesteld dat het
Landbouwbelang 3 keer per maand een groot feest mag organiseren. Dit hoeft slechts doorgegeven te worden
aan de gemeente en verder ontbreekt het aan contact en bemoeienis. Het convenant is tot dusver geen
belemmering geweest voor het onafhankelijk en duurzaam functioneren van de culturele vrijplaats.
Kees, oud-bewoner van het Landbouwbelang en verantwoordelijke voor het contact met de gemeente, is
echter van mening dat het essentieel is om te professionaliseren willen ze een echte vaste plek krijgen.
Professionaliseren betekent een toekomstvisie formuleren, beleid opstellen, subsidie ontvangen en
samenwerken met overheid en verschillende geïnstitutionaliseerde culturele instellingen. Bart Dekker, initiator
Bachelor of Social Work
20
van het Landhuis sluit zich hierbij aan. Hij pleit voor een betere organisatie van de fringe gemeenschap, om de
voorgenoemde stappen te bewerkstelligen.
Deze visie wordt niet door alle bewoners gedeeld. Sommigen halen hun motivatie juist uit de non-
commerciële, los georganiseerde ideologie: duurzaam, geen winstoogmerk en ruimte om te experimenteren
met alle vormen van kunst, leven en organisatie.
De Mandril en Ossekop proberen dezelfde ideologie na te streven, maar hebben zoals eerder gezegd,
herhaaldelijk te maken gekregen met stilleggingen en evacuaties. Dit wegens de te grote aantallen mensen,
wat resulteerde in geluidsoverlast en veiligheidsrisico’s. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een overeenkomst met
gemeente en politie. Er mogen geen grote feesten meer georganiseerd worden en alles moet om 00.00
afgelopen zijn. Na deze gebeurtenissen, hebben de Mandril en Ossekop geprobeerd om contact te leggen met
de gemeente. Ze wilden opzoek gaan naar een manier om de situatie werkbaar te maken. Er heeft toen een
gesprek plaatsgevonden met wethouders Jacques Costongs en Albert Nuss. Hier is aangeven dat de drukte en
het succes te wijten zijn aan het gebrek aan alternatieven voor met name buitenlandse studenten. Om dit hard
te maken is er ter voorbereiding een petitie rondgegaan. In drie dagen zijn meer dan duizend handtekeningen
opgehaald van studenten en andere betrokkenen die het behoud van de culturele vrijplaatsen belangrijk
vinden. Daarnaast is aan diverse organisaties in Maastricht gevraagd om een brief te schrijven om steun te
betuiging. Jekerjazz Maastricht, Universiteit Maastricht, het buurtplatform en het Landbouwbelang hebben
hier o.a. bijgedragen. Alles is gepresenteerd aan de wethouders met de vraag of ook voor hen een convenant
zou kunnen worden opgesteld. Tevens werd beloofd met eigen financiering te werken aan de veiligheid van het
pand.
“We hebben herhaaldelijk benadrukt dat het doel van de presentatie was om verder met hun in
contact te komen en het proces te starten ten aanzien van zo een convenant. Zodat wij meer zekerheid
hebben en zij meer controle als ze dat willen. En dat is gewoon heel erg jammer dat daar niets uit is
gekomen. Jacques Costongs heeft toen beloofd dat hij met politie en handhaving in overleg zou gaan,
zodat niet elk evenement hier zou worden stilgelegd. Hij ging ons de week daarop mailen. Toen hebben
wij hem de week erna gemaild en nog is en nog is… en we hebben niets meer van hem gehoord. We
wisten toen ook echt niet meer wat we moesten doen. Toen hebben we het op de lange baan
geschoven en nu is er dus geen contact meer (in ’t Veld & in ’t Veld, 2013).”
Dit incident heeft geleid tot argwaan t.a.v. de gemeente en een demonstratie tegen het niet betrekken en
integreren van alternatieve vormen van cultuur (Maastricht Aktueel, 2012). Recent stond er ook een artikel in
de Limburger over een nieuw bestemmingsplan voor het Landbouwbelang. Het moet een prachtig glazen
jazzachtig poppodium worden, met een brug die alles verbindt. In het artikel werd niet gesproken over het feit
dat daar al jaren kunstenaars en artiesten wonen en werken of dat er een grote diversiteit culturele activiteiten
plaatsvinden. Respondenten van de fringe gemeenschap voelen zich door dit soort boodschappen gepasseerd
en niet serieus genomen.
Dit ongenoegen lijkt alleen maar te zijn toegenomen sinds de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad 2018 meer
is gaan leven in de stad.
Bachelor of Social Work
21
4.3 PROGRAMMERING CULTURELE HOOFDSTAD 2018
Bij de vertegenwoordigers van de fringe scene lijkt ontevredenheid te heersen over de algemene aanpak van
het programma. Verder lijken ze sceptisch te zijn over de intentie die Stichting Culturele Hoofdstad 2018 heeft
om ze te betrekken in de programmering. Geen enkele respondent heeft een concreet beeld bij de mate
waarin de fringe scene is betrokken in de kandidatuur. Ook weten ze niet hoe en of hier verandering in zal
komen.
Bart Dekker, coördinator van het Landhuis, vindt het lastig om een samenwerking met Culturele Hoofdstad
voor zich te zien. Als zichtbaar gesprekspartner, wordt hij regelmatig uitgenodigd bij vergaderingen en
bijeenkomsten. Hoewel Culturele Hoofdstad probeert om alternatieve vormen te betrekken, is het volgens
hem lastig om aansluiting te vinden. Dit lijkt te komen door een verschil in werkwijze. Voor het opstellen van de
programmering lijkt de stichting veelal top-down te werken. Dat betekent dat projecten van tevoren bedacht
worden en er dan pas gekeken wordt naar de partijen die dit zouden kunnen uitvoeren. De fringe
gemeenschap werkt juist vanuit een community driven, Do-it-Yourself attitude oftewel bottom-up. Dit is een
cruciaal verschil, wat het lastig maakt om de alternatieve scene te betrekken.
Ilona van den Brekel, medeorganisator van Beelden op het Vrijthof en actief vrijwilliger bij VIA2018 (onderdeel
Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad), heeft eveneens ervaring met het bovenstaande.
Beelden op het Vrijthof is een jaarlijks beeldende kunst evenement tijdens het Parcours, de opening van het
cultureel seizoen. Ze werken met Euregionale culturele instellingen en kunstenaars. Doordat er problemen
waren bij de organisatie van het Parcours om dit jaar een Euregionaal evenement op te zetten, gaf Stichting
Culturele Hoofdstad aan dit te willen overnemen. Toen ze dit te horen kregen hebben ze de stichting meteen
gebeld om te zeggen dat ze dit al een aantal jaren succesvol aan het doen zijn en het graag op zich willen
nemen. Ze zijn toen toegevoegd aan de mailconversatie van de projectgroep die hierover ging en kregen te
horen dat ze gecontacteerd zouden worden als de plannen concreet waren.
“En dan denk ik, maar we hebben al een plan! Geef ons dan die middelen in plaats van het te steken in
een projectgroep met allemaal dezelfde soort mensen, want ze moeten natuurlijk allemaal betaald
kunnen worden…. Dan denk je… ja, waar zijn jullie mee bezig? En zeker omdat ik daar al een tijd
rondloop. Ze weten wat ik doe en ze weten wat ik kan. Waarom moet daar dan weer een projectgroep
voor opgezet worden? Waarom krijgen wij niet de kans om dit voor hen te doen (Krell & Brekel, 2013)?”
Het lijkt hun vertrouwen in het project te hebben aangetast. Zo ook de opmerking die Huub Smeets, voorzitter
van Stichting Maastricht Culturele Hoofdstad vorig jaar maakte. Bij een bijeenkomst in het Jekerkwartier zei hij
het Landbouwbelang een hermetisch afgesloten geheel te vinden, waar op cultureel gebeid niet veel
significants gebeurt. Bij vertegenwoordigers van de fringe gemeenschap wekt dit de vraag of ze ooit als
volwaardig gezien zullen worden door de stichting en derhalve gemeente.
Mieke Boonen, beleidsmedewerker jeugd & onderwijs, wil ook meer ruimte zien voor initiatief van onderop.
“Wat betreft Tout Maastricht, de culturele programmering voor de kandidatuur in Maastricht, denk ik
dat er nog meer ruimte zou moet zijn om initiatieven van burgers in te plaatsen. Dus dat mensen
voelen dat hun initiatief ze ook ergens brengt in de programmering. Niet dat ze geweigerd worden,
omdat het niet “past”. Het moet nog meer van onderop komen (Boonen, 2013).”
Respondenten uit de alternatieve scene, zijn het er wel over eens dat de titel kansen met zich meebrengt. Voor
sommige in de vorm van financiële ondersteuning en voor anderen in het ontwikkelen van en investeren in de
Bachelor of Social Work
22
culturele aantrekkelijkheid van de stad voor jonge mensen en creatievelingen. Met een eventuele uitbreiding
van de universiteit, zal de (internationale) studentenpopulatie alleen maar toenemen. Wil Maastricht deze
mensen vasthouden na de studie zal er wat moeten veranderen, weten de respondenten van de Mandril te
zeggen.
Ook de categorie beleidsmedewerkers is onverdeeld over de kansen die de titel voor de scene kan brengen.
Sybrand van der Werf, regisseur van het Euregionaal Feest van de Amateurkunsten, geeft aan dat er nog het
een en ander moet veranderen wil dit gebeuren.
Hij vergelijkt Maastricht met de stad Groningen waar studenten al honderden jaren deel uitmaken van de stad.
Studenten zijn daar onderdeel van de stad en hebben zelfs een aandeel in de gemeentelijke politiek.
Maastricht bestaat slechts enkele decennia en studenten lijken nog steeds slecht geïntegreerd. Dit heeft ook
zijn weerslag op de integratie van fringe initiatieven in de programmering van Culturele Hoofdstad 2018.
“Ik vind op dit moment het aandeel van de studenten in Culturele Hoofdstad, representatief voor het
aandeel van de studenten in de stad (van der Werf, 2013).”
Ook wijst hij op de slechte communicatie die er is tussen gemeente, politie (of handhaving) en culturele
instellingen. Hierdoor worden culturele collectieven niet aangemoedigd om te participeren in het Maastrichts
cultureel veld. Zo geeft hij het voorbeeld van theatergroep de Bus. Vier meiden die vanuit een oude stadsbus
theaterstukken maakten en opvoerden. Tijdens een festival op de St. Pietersberg waar ze moesten optreden,
kregen ze een parkeerboete waarnaar het volgende gebeurde:
“Dan denk ik oh ja… Ik snap de parkeerwachter, want die ziet een gekke bus en die staat verkeerd
dus…bon. Ik snap het toneelgezelschap want die staan daar en die denken hier moeten we toch staan
want we hebben zo meteen een voorstelling. Maar ik vind het een metafoor van hoe slecht de
contacten hier zijn. Je zou toch denken dat iemand komt en zegt die parkeerboete, dat is een foutje.
Maar de boete moest uiteindelijk wel degelijk door ze betaald worden(van der Werf, 2013).”
Hij geeft eveneens aan dat mensen in zijn directe omgeving anders naar hem kijken, omdat Culturele
Hoofdstad gezien wordt als een elitaire aangelegenheid waar veel geld gaat naar het betalen van de
verschillende stafleden. Onder hen blijft de vraag in hoeverre geïnvesteerd wordt in cultuur.
Net als meerdere bewoners en respondenten denkt Theo Ploeg dan ook dat het programma een afspiegeling
dreigt te worden van de Maastrichtse traditionele cultuur. Of er zal geprijkt worden met vals alternatief, door
een paar lokale rappers bij André Rieu te zetten. Volgens hem gaat het uiteindelijk allemaal om geld.
Projectleiders willen het liefst een zak geld kunnen geven, daar eisen aan stellen en weten dat het gebeurt.
Initiatieven die niet om geld vragen, zijn in de formele structuur daarom lastig om mee om te gaan. Want hoe
kun je zonder geld garanderen dat iets wel gebeurt?
“Ik heb me enorm geërgerd aan de cultureel debat in Heerlen, waar Guido Wevers dat gewoon letterlijk
zei. Met grote gebaren zei hij: Ik kom hier naar Heerlen met een zak geld van 16 miljoen. Dat weiger je
toch niet? Al die creatieve Heerlenaren: ‘Nee, nee… kom hier met dat geld.’ Terwijl ik dat zou weigeren
natuurlijk. Waarom zou je dat doen? Creativiteit wordt juist geprikkeld naarmate er minder financiële
middelen zijn. We leven in een wereld die erg snel aan het veranderen is (Ploeg, 2013).”
Hij wijst tevens op het belang van marginale cultuur voor Culturele Hoofdstad. Maastricht wil veranderen,
Euregionaal worden en dynamiek creëren als cultuurstad. Dat begint bij flexibiliteit. Alternatieve initiatieven
staan bij uitstek los van de rigide werking die formele instellingen typeert en volgens hem is dit wat de scene
het creatieve vermogen geeft om de stad te vormen naar de veranderende maatschappij zoals Maastricht dit
Bachelor of Social Work
23
beoogt. De scene kan volgens hem alleen betrokken worden als er gepaste voorwaarden geschept worden
waarin fringe cultuur ook fringe kan blijven.
Daarbij benadrukt de journalist de belangrijke rol die lokale media kan spelen in de integratie van fringe cultuur.
Lokale media heeft een grote reikwijdte, waardoor het invloed kan uitoefenen op beeldvorming en publieke
opinie. Volgens hem lopen de lokale kranten teveel achter Stichting Culturele Hoofdstad 2018 aan, waardoor
alleen gesproken wordt over gevestigde cultuur en weinig aandacht besteed wordt aan alternatieve vormen.
“Media lopen hier heel erg achter VIA2018 aan. Dus media zijn niet erg leidend en vooruitstrevend,
maar eigenlijk de versterkers van de gevestigde orde.” (Ploeg, 2013)
Bachelor of Social Work
24
HOOFDSTUK 5 – CONCLUSIE, DISCUSSIE &
AANBEVELINGEN
“Installatie Beelden op het Vrijthof 2012, (Beelden op het Vrijthof, 2012).”
Bachelor of Social Work
25
In dit laatste hoofdstuk zal antwoord gegeven worden op de vraag: Hoe kan de integratie van de fringe scene
verbeterd worden in het Maastrichtse cultuuraanbod en de programmering van de kandidatuur voor Culturele
Hoofdstad 2018?4
Wat opvalt uit de visies en ervaringen die in het vorige hoofdstuk zijn beschreven, is dat alle partijen het belang
van deze subgroep voor de stad onderkennen. Beleidsmedewerkers zeggen de scene meer te willen betrekken
en de fringe scene zegt meer betrokken te willen zijn. De vraag is waarom de integratie moeilijk tot stand komt
en hoe hier verandering in gebracht kan worden.
5.1 ORGANISATIE
Ten eerste lijkt de samenwerking met geïnstitutionaliseerde instellingen moeizaam te zijn door de informele
organisatie die kenmerkend is voor fringe collectieven. De bureaucratie en lange processen vragen om vaste
aanspreekpunten waarmee concrete afspraken gemaakt kunnen worden. Tevens moet er een bepaalde vorm
van controle en verantwoording mogelijk zijn.
Toen dit ter sprake kwam bij de interviews met fringe vertegenwoordigers, had ik verwacht een huiverige
reactie te krijgen. Het tegendeel is waar. De fringe gemeenschap lijkt zich heel bewust van het voergenoemde
en eventuele gevolgen die samenwerking met formele instellingen kan hebben op de creatieve en
experimentele ruimte die ze kennen. Ze zijn bereid hieraan te werken en hebben daarom recent een
overkoepelende organisatie opgezet voor culturele vrijplaatsen: Cultural Freezone Collective. Dit collectief
vertegenwoordigt momenteel zeven culturele vrijplaatsen5. Het inrichten en formaliseren van de organisatie
zal vanaf september in gang worden gezet. Er zal een vast aanspreekpunt komen, die de belangen en
behoeften van de verschillende vrijplaatsen zal vertegenwoordigen en uitdragen. Deze belangen en wensen
kunnen dan via een kanaal gecommuniceerd worden naar de gemeente. Gezien de beperkte kennis van
beleidsmakers over de alternatieve cultuur, zal er een persoon of partij verantwoordelijk gesteld moeten
worden om de belangen en wensen om te zetten in beleid voor zowel gemeente als Culturele Hoofdstad mocht
de titel worden binnengehaald. Een klankbord lijkt mij daarom een gepaste oplossing. Het zou een persoon of
groep moeten zijn die verstand heeft van de werking en praktische kwesties van de alternatieve cultuur, maar
ook op de hoogte is van wetten –en regelgeving die op deze groepen toepasbaar zijn. Mijn aanbeveling is om
de Jongerenraad Maastricht hiervoor verantwoordelijk te stellen.
Kleinere fringe organisaties geven veelal aan opzoek te zijn naar laagdrempelige ondersteuning op het gebied
van promotie, fondswerving en bedrijfsvoering. Vaak zijn dit initiatieven die een stap willen maken naar
(creatief) ondernemerschap, maar over weinig of geen middelen beschikken om dit ook te doen.
4Op het moment van het schrijven van deze scriptie, is de uitslag over het binnenhalen van de titel van
Culturele Hoofdstad bijna bekend. Er zal weinig tijd zijn voor verbeteringen in de programmering van de
kandidatuur, maar aanbevelingen m.b.t. Culturele Hoofdstad kunnen meegenomen worden naar de
programmering van het daadwerkelijke evenement, indien de titel wordt binnengehaald.
5 Mandril Cultural Centre, Gallery OHP9, KunstFront, Het Landhuis, Het Landbouwbelang, Hotel de Ossekop
en B32
Bachelor of Social Work
26
Om hier een oplossing voor te bieden kan gewerkt worden met maatjesprojecten met geïnstitutionaliseerde
culturele instellingen. Een voorbeeld is de fringe organisatie 2in1. Elke 21ste
van de maand zetten zij
interdisciplinaire kunstavonden op. Verschillende soorten muziek komen in een serene sfeer samen met dans,
beeldende kunst, toneel en poëzie. Het jonge organiserende duo wordt hierbij ondersteund door Jekerjazz
Maastricht. Ze maken gebruik van het netwerk en middelen van Jekerjazz en krijgen kennis aangereikt rondom
het genereren van fondsen en het formeel opzetten van culturele evenementen. Naarmate ze hier
zelfstandiger in worden, worden ze meer losgelaten. Vooralsnog lijkt dit goed te werken en worden er
indrukwekkende en goedbezochte avonden neergezet.
Verder kunnen er voor zowel culturele vrijplaatsen als creatieve ondernemers informatieavonden worden
georganiseerd, rondom thema’s waarmee zij worstelen. Denk hierbij aan vergunningen, promotie en social
media training, maar ook bedrijfsvoering in (kleine) culturele organisaties. Hier hoeven geen nieuwe projecten
voor opgezet te worden. Code043 biedt deze mogelijkheden al aan voor jongeren tot 25 jaar.
Hier blijft het een belangrijk gegeven dat de fringe scene ook bestaat uit mensen die buiten deze
leeftijdscategorie vallen. Voor deze mensen moet er gezocht worden naar andere opties, omdat deze
informatie bij de gemeente niet voorhanden ligt. Zo biedt de creatieve onderneming Nightscapes Productions
bijvoorbeeld promotie en social media trainingen aan. De mogelijkheden zijn in het culturele veld aanwezig, er
moet alleen adequaat gebruik van worden gemaakt.
5.2 GEMEENTEBELEID
Het Maastrichtse cultuurbeleid is gericht op het behouden en stimuleren van de culturele erfgoederen die het
al honderden jaar ontwikkeld en kent. Voor moderne begrippen lijkt het beleid soms traditioneel en rigide,
maar er dient rekening gehouden te worden met het feit dat dit momenteel de kaders zijn waaruit beleid
gevoerd wordt. Desondanks is geprobeerd om door middel van gedoogbeleid ruimte te maken voor
vrijplaatsen om alsnog te functioneren zonder teveel bewoners tegen het hoofd te stoten. In die zin is
gemeente Maastricht medeverantwoordelijk voor het gedijen van de alternatieve scene. Als de gemeente de
verschillende culturele vrijplaatsen niet gedoogd of financieel ondersteund, zouden er weinig of geen
experimentele vrijruimtes zijn.
Maastricht heeft zichzelf echter als ambitie gesteld om alle vormen van cultuur actief te betrekken in de
culturele infrastructuur en de culturele aantrekkelijkheid voor jonge mensen te verhogen. Vanuit deze visie is
het gedoogbeleid dat de stad momenteel hanteert niet genoeg. Om het voorgenoemde te bereiken, denk ik
dat er een omslag moet plaatsvinden in de mentale ruimte van de stad. Maastricht is (nog) niet erg
veranderingsgezind. Maastrichtenaren zijn erg gehecht aan hun tradities en zien dit niet graag bedreigd
worden door nieuwe gewoontes van buitenaf. Hierbij is het belangrijk om te beseffen dat migranten al dan niet
in de vorm van studenten, slechts 40 jaar deel uitmaken van de stad. Daarvoor was Maastricht een afgelegen
en afgesloten gemeenschap. Ze wil graag een stad blijven die schoon en rustig is, maar 40 jaar geleden is de
keuze gemaakt om studentenstad te worden. Met de extra culturele dynamiek die ze willen creëren, lijkt dit
streven haaks te staan op de eerdergenoemde ambitie om schoon en rustig te blijven. Dit maakt het des te
belangrijker dat Maastricht aan bewoners laat zien serieus te zijn over haar ambitie, zowel in woorden als in
daden. Dat begint met een duidelijk standpunt in te nemen over de recente demografische ontwikkelingen en
bijbehorende verandering in bevolkingssamenstelling. Want om als stad te overleven zal Maastricht deze
internationale koers (toch) moeten blijven varen. Dit betekent dat voorzieningen, wetten en regels ook
aangepast moeten worden aan de behoeften van de intussen 26,5% aan internationale inwoners (Centraal
Bureau voor Statistiek, 2013). Met het jury bezoek in het vooruitzicht, lijkt het me bijvoorbeeld een ideaal
Bachelor of Social Work
27
moment om publiekelijk steun te betuigen aan het doel om alle cultuurvormen te betrekken. Specifiek nog
voor de alternatieve vormen van cultuur, omdat hier vooralsnog nooit eendrachtig waardering voor getoond is.
Dit terwijl alle respondenten het eens lijken te zijn over de noodzaak om de scene beter te integreren.
Verder zal ook binnen het cultuurbeleid geaccepteerd moeten worden dat er een beleidsomslag heeft
plaatsgevonden met de invoering van de WMO. Er is geen geld meer om in alle gewenste vormen van cultuur
te voorzien, dus er zal gebruik gemaakt moeten worden van burgers die voorzien in hun eigen behoeften. Zoals
wethouder Mieke Damsma al zei, beleidsmakers en politie gaan teveel in de oude rol van handhaving zitten.
Deze omslag betekent juist een stap terug nemen en meer vertrouwen hebben in burgerkracht. Stimuleren en
faciliteren en indien nodig ingrijpen. Dat betekent niet het beboeten van een jazzband waar een grote groep
mensen van aan het genieten is, omdat een bewoner toevallig geluidsoverlast ondervindt. Dit beïnvloedt
natuurlijk ook de beperkte zichtbaarheid waar met name beleidsmakers op doelen. Als men zich in de
openbare ruimte moeilijk tentoon kan stellen, wekt dit geen welkom gevoel voor artiesten of kunstenaars om
echt naar buiten te treden.
De gemeente lijkt zich hiervan bewust te zijn en heeft het beperkt aantal wekelijkse vergunningen voor
straatartiesten losgelaten. Er geldt nu slechts een registratieplicht en in theorie is het nu mogelijk om zonder
vergunning straatkunst –of muziek te vertonen.
Beleidsmatig zijn er dus bepaalde aspecten waar de gemeente meer moet faciliteren en aspecten waarbij ze
een stap terug moet nemen om de integratie van alternatieve cultuur te garanderen.
Momenteel staat de fringe scene onder druk door de antikraakwet. Mandril en Ossekop twee van de
belangrijkste culturele vrijplaatsen voor met name internationale studenten, moeten volgend jaar weg ruimen
voor de doorontwikkeling van het Frontenpark. Opnieuw een leeg pand kraken zal bestraft worden, maar
beide groepen hebben geen financiële middelen om voor ruimtes te betalen. Natuurlijk gaat dit ook in tegen
hun ideologie van geen winstoogmerk. Het is nu aan de gemeente om te bepalen in hoeverre zij deze
initiatieven door willen laten groeien. Met de Cultural Freezone Collective is er nu een mogelijkheid om samen
opzoek te gaan naar een nieuwe ruimte(s) en duidelijke afspraken te maken over geluid en veiligheid. Kijkende
naar het Landbouwbelang lijkt een dergelijk convenant goed te werken.
Wat betreft het vergroten van de (culturele) aantrekkelijkheid van de stad, zal er meer geïnvesteerd moeten
worden in sociale activiteiten voor jongeren. Het Landbouwbelang alleen is hiervoor niet genoeg. Ook de
Muziekgieterij lijkt minder alternatieve concerten en dansfeesten aan te beiden sinds de verhuizing. Er zou dus
gekeken moeten worden naar het verbeteren van de infrastructuur op het gebied van alternatieve
uitgaansgelegenheden. Het risico is namelijk dat jongeren en studenten hun feesten thuis gaan houden, met de
bijbehorende veiligheidsrisico’s en geluidsklachten. Ook hier hoeft er niet meer gedaan te worden dan ruimte
creëren en mensen zelf laten voorzien in wat zij in het uitgaansleven willen zien. De muzikale, organisatorische
en technische kennis en kunde is volop aanwezig onder de jonge mensen van Maastricht, maar er moeten
meer plekken beschikbaar worden gesteld om dit te kunnen exposeren. Plekken die in de basis rekening
houden met veiligheidseisen en drankvergunningen, maar voor de rest op een laagdrempelige wijze in feesten
kunnen voorzien voor een grote hoeveelheid mensen.
Bachelor of Social Work
28
5.3 MAASTRICHT CULTURELE HOOFDSTAD 2018
Voor Stichting Culturele Hoofdstad geldt net als de gemeente dat meer transparantie sceptische houdingen in
positieve zin kan beïnvloeden. Vooralsnog lijkt het merendeel van fringe vertegenwoordigers het evenement te
zien als een elitaire en commerciële aangelegenheid. Niet geheel onterecht, omdat er tot voor kort alleen
aandacht besteed werd aan de geïnstitutionaliseerde cultuur in Maastricht. De leidinggevende figuren binnen
de organisatie vertegenwoordigen ook precies dat. Er lijkt weinig ruimte te zijn voor culturele initiatieven van
onderop. Vorig jaar waren er zelfs zoveel klachten over het te weinig betrekken van burgerinitiatieven, dat de
provincie zich ermee is gaan bemoeien6. De reactie van de stichting was dat het betrekken van burgers
praktisch gezien pas kan gebeuren als de titel binnen is. Het doel van de fase voorafgaande aan dit verdict, is
om op elk niveau zoveel mogelijk draagvlak te creëren, met name bij burgers. Geheel plausibel antwoord, maar
dit wordt vervolgens niet naar de mensen toe gecommuniceerd. Noch wordt er verteld hoe burgers zich met
hun ideeën kunnen aanmelden mochten we de titel krijgen. Hierdoor voelen mensen zich afgewezen en
gepasseerd en gaan ze het wijten aan de ‘bekrompen’, ‘elitaire’ houding van de stad en organisatie. Het is
slechts een kwestie van meer transparantie, waardoor vertrouwen wordt gegenereerd en draagvlak onder
burgers wordt bereikt.
Wat betreft de fringe scene, lijkt Stichting Culturele Hoofdstad 2018 een andere aanpak te hebben genomen
sinds het jurybezoek in januari, 2013. Hier werd door de jury gesteld, dat burgers niet genoeg betrokken
werden in de programmering en de inslag ‘te traditioneel en christelijk’ is. Vanuit de stichting is toen begonnen
met het zoeken van toenadering bij culturele vrijruimtes zoals de Mandril, Ossekop en het Landbouwbelang.
Het directe resultaat was de oprichting van de Cultural Freezone Collective en een Facebook oproep om als
fringe gemeenschap present te zijn bij het jurybezoek van 4 september a.s. Dit heeft de sceptische houding
zeker op positieve manier beïnvloed. De grote vraag onder collectieven blijft nog steeds of de goede intenties
ook zullen worden doorgezet als Maastricht de titel niet binnenhaalt.
Verder zou Stichting Culturele Hoofdstad 2018 meer gebruik moeten maken van de fringe scene. Met het
evenement wordt beoogd om Maastricht een Euregionaal centrum te maken. Ook wil de stad investeren in het
vergroten van het aantal (internationale) bezoekers. De fringe gemeenschap heeft een groot internationaal
netwerk dat in beide gevallen kan worden aangesproken. Zij zijn tevens een belangrijke factor voor het
aantrekken van andere jonge mensen. Iets waar de stad met de huidige economische ontwikkelingen baat bij
kan hebben.
Tenslotte zou zowel de gemeente als Culturele Hoofdstad het creatieve vermogen van deze subgroep moeten
benutten in het vormgeven van haar stad en de programmering van het evenement in 2018. Ze hebben de
capaciteit om out-of-the-box en grensverleggende plannen te presenteren. Zo zou je ze functioneel in kunnen
zetten door bijvoorbeeld te vragen hoe zij de toenemende leegstand in de stad zouden tegengaan. Een
suggestie van Theo Ploeg was, om de fringe gemeenschap aan de slag te laten gaan met de vraag hoe zij de
ideale Culturele Hoofdstad 2018 voor zich zien. Dit kan leiden tot ideeën waar in geïnstitutionaliseerde kringen
nauwelijks over gedacht wordt. Daarnaast creëert het de betrokkenheid van burgers en jonge mensen waar de
jury eerder op doelde.
6 Door de verandering van website MaastrichtAktueel.nl naar Maastricht.gezien.nl is het artikel niet meer
beschikbaar.
Bachelor of Social Work
29
De integratie kan leiden tot meer tevredenheid over de positie van alternatieve cultuur in de stad en een grote
stap voorwaarts om de ambitie van de gemeente Maastricht en de Stichting Culturele Hoofdstad 2018 om
cultuurstad te worden te verwezenlijken.
Ter afsluiting een citaat van de filosoof Henri Lefebvre:
“Change life! Change Society! These ideas lose their meaning completely, without producing an
appropriate space (Lefebvre, 1991).
SUGGESTIES VOOR VERDER ONDERZOEK
In dit onderzoek wordt met jongeren vooral verwezen naar studenten. Jongeren onder de 18 jaar zijn doorgaans niet in deze kringen te vinden, maar ook zij ervaren een tekort aan passende culturele voorzieningen. Deze doelgroep lijkt zelfs meer dan de alternatieve scene, onder de radar te vallen van gemeente Maastricht en Stichting Culturele Hoofdstad. Een onderzoek naar wat zij missen, verwachten en wensen op dit gebied, zou een mogelijkheid bieden voor de stad om een structurele impuls te geven aan culturele voorzieningen voor dit segment van de bevolking. Mijn advies is om de Jongerenraad het onderzoek te laten uitvoeren en een sluitend advies te laten formuleren voor zowel gemeente als Stichting Culturele Hoofdstad.
Bachelor of Social Work
30
LITERATUURLIJST
Autonoom Centrum. (n.d.). Vrijplaats of broedplaats.
Bessems, J. (2013, april 10). Beleidsmedewerker Cultuur (Volkscultuur). (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Boonen, M. (2013, maart 20). Beleidsmedewerker jeugd en onderwijs. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Bouwenaanleefbaarheid.nl. (2009, maart 12). Rubriek: Leefbaarheid. Retrieved 16 juni, 2013, from
Bouwenaanleefbaarheid: http://www.bouwenaanleefbaarheid.nl/index.php/Rubriek:Leefbaarheid
Brok, d. J. (2010). De onzichtbare openbare ruimte - Exploratief onderzoek naar de ontwikkeling van het
beleidsdomein openbare ruimte. Markdal: juni.
Centraal Bureau voor Statistiek . (2013, april 18 ). Bevolking; ontwikkeling in gemeenten met 100 000 of meer
inwoners. Retrieved augustus 2, 2013, from CBS Statline:
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=70748NED&D1=0,2,4,16,18,20,22,24&D2=a
&D3=0&D4=a&D5=l&HD=090707-1905&HDR=T&STB=G4,G2,G1,G3
Costongs, J. (2013, maart 25). Wethouder Cultuur. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Cunningham, J., & Cunningham, S. (2008). Sociology and Social Work. Exeter: Learning Matters.
Dekker, B. (2013, april 22). Landhuis Maastricht. (M. Magnée, Interviewer)
Eijsden, H. v. (2012, juni 9 ). Welles/Nietes spelletje tijdens discussie/demonstratie middag in het stadspark.
Retrieved from MaastrichtAktueel.nl: http://www.maastrichtaktueel.nl/wellesnietes-spelletje-tijdens-
discussiedemonstratie-middag-het-stadspark/
Ensie. (2013). Openbare ruimte | definitie & betekenis. Retrieved 6 16, 2013, from Ensie - De plaats voor
duidelijke definities en betekenissen: http://www.ensie.nl/definitie/Openbare_ruimte
Fashionclash
Geuskens, M. (2013, april 25). Politie Maastricht. (M. Magnée, Interviewer)
Goede, M. D., & Baarda, D. (2007). Basisboek interviewen. Groningen: Noordhoff Uitgevers B.V.
Het Landbouwbelang. (n.d.). Welkom in het LBB. Retrieved augustus 9, 2013, from Landbouwbelang
Maastricht: http://www.lbbm.nl/about
Janssen, N. (2013, april 9). Evenementmanager Maastricht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Jongen, N. (2013, april 18). Artspace Ronddeel Maastricht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Kamer van Koophandel. (2013, januari 14). Initiatiefnemers Via2018 zoeken breder draagvlak . Retrieved
augustus 9, 2013, from kvk.nl: http://www.kvk.nl/nieuws/initiatiefnemers-via2018-zoeken-breder-draagvlak/
Bachelor of Social Work
31
Karsten, L., Kuiper, E., & Reubsaet, H. (2001). Van de straat? - De relatie jeugd en openbare ruimte verkend.
Assen: Koninklijke van Gorcum & Comp. B.V.
Kees. (2013, april 23). Landbouwbelang. (M. Magnée, Interviewer)
Kisteman, W. (2011). Ondernemingsraad onder druk - Onderzoeksrapport over de verschillende perspectieven
op medezeggenschap binnen de gemeente Maastricht. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Krell, M.-C., & Brekel, I. v. (2013, april 16). Beelden op het Vrijthof. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Kuiper, N. (2013, maart 21). Fashionclash. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Kuntzelaers, J. (2013, april 6). Code043. (B. Bantje, Interviewer)
Lambrechts, P. (2013, maart 25). Opdrachtgever. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Lefebvre, H. (1991). The production of Space. Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
Lemlijn, P. The Mad Trist. Lemlijnfotografie, Maastricht.
Loon, P. v. (2013, maart 20). Zakelijk leider Bureau Europa. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Maastricht Aktueel. (2012, juni 7). Demonstratie als startpunt voor discussie culturele aanbod in Maastricht.
Retrieved from MaastrichtAktueel.nl: http://www.maastrichtaktueel.nl/demonstratie-als-startpunt-voor-
discussie-culturele-aanbod-maastricht/
Maastricht, F. Ambiance. FashionClash Maastricht, Maastricht.
Meissen, L. (2013, april 19). Communicatiemedewerker Maastricht & Stichting Culturele Hoofdstad van Europa
2018. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Ploeg, T. (2013, maart 25). Socioloog en journalist Zuiderlucht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Renata, R. (1999-2013). What is Fringe Culture. Retrieved 5 5, 2004, from Ehow - Discover the expert in you:
http://www.ehow.com/facts_7456765_fringe-culture_.html
Rijksoverheid. (n.d.). Leefbaarheid en sociale samenhang. Retrieved juni 16, 2013, from invoeringwmo.nl:
http://www.invoeringwmo.nl/content/1-leefbaarheid-en-sociale-samenhang
Rol en Samenleving vzw. (2006-2008). Lexicon - I. Retrieved juli 16, 2013, from Arbeid in beeld:
http://www.arbeidinbeeld.be/lexicon/I.htm
Royen, J. v. (2013). Piekeren over podia. De Limburger .
Strasser, T. Arab Bridge of Solidarity. TimSphotos, Maastricht.
Strasser, T. Messer Cups LBB. TimSphotos, Maastricht.
Strasser, T. Open your mind festival. TimSphotos, Maastricht.
Universiteit Leiden. (n.d.). Lexicon Methoden en Technieken. Retrieved from
http://www.leidenuniv.nl/fsw/psychologielexicon/index.php3-c=92.htm
Veld, A. i., & Veld, A. i. (2013, mei 3). Mandril Cultural Centre. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Bachelor of Social Work
32
Visser, W. (2000). Verzorgingssociologie voor de gezondheidszorg en hulpverlening. Bussum: Coutinho.
Vrijthof, B. o. Beelden op het Vrijthof, Maastricht.
Werf, S. v. (2013, april 9). VIA2018 - Euregionaal Feest van de Amateurkunsten. (M. Magnée, Interviewer)
INTERVIEWS
Bessems, J. (2013, april 10). Beleidsmedewerker Cultuur (Volkscultuur). (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Boonen, M. (2013, maart 20). Beleidsmedewerker jeugd en onderwijs. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Costongs, J. (2013, maart 25). Wethouder Cultuur. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Dekker, B. (2013, april 22). Landhuis Maastricht. (M. Magnée, Interviewer)
Geuskens, M. (2013, april 25). Politie Maastricht. (M. Magnée, Interviewer)
Janssen, N. (2013, april 9). Evenementmanager Maastricht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Jongen, N. (2013, april 18). Artspace Ronddeel Maastricht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Kees. (2013, april 23). Landbouwbelang. (M. Magnée, Interviewer)
Krell, M. C., & Brekel, I. v. (2013, april 16). Beelden op het Vrijthof. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Kuiper, N. (2013, maart 21). Fashionclash. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewer)
Kuntzelaers, J. (2013, april 6). Code043. (B. Bantje, Interviewer)
Lambrechts, P. (2013, maart 25). Opdrachtgever. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Loon, P. v. (2013, maart 20). Zakelijk leider Bureau Europa. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Meisen, L. (2013, april 19). Communicatiemedewerker Maastricht & Stichting Culturele Hoofdstad van Europa
2018. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Ploeg, T. (2013, maart 25). Socioloog en journalist Zuiderlucht. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Veld, A. i., & Veld, A. i. (2013, mei 3). Mandril Cultural Centre. (B. Bantje, & M. Magnée, Interviewers)
Werf, S. v. (2013, april 9). VIA2018 - Euregionaal Feest van de Amateurkunsten. (M. Magnée, Interviewer)
Bachelor of Social Work
I
BIJLAGEN
BIJLAGE 1 – INTERVIEWVRAGEN
Persoonlijke
betekenisgeving
Sociale identiteit
Wat is voor jou de Fringe scene?
Persoonlijke
betekenisgeving
Sociale identiteit
Vind jij je organisatie/project behoren tot de Fringe scene?
Persoonlijke
betekenisgeving
Sociale identiteit
Waarom vind jij je organisatie/project behoren tot de Fringe (of niet)?
Motivatie
Normen en waarden
Hoe is deze organisatie/dit project begonnen?
Waarom organiseer jij dit project?
Waarom maak jij deel uit van deze organisatie?
Visie Waar staan jullie voor?
Wat kan binnen jullie organisatie/project echt niet?
Toekomstperspectief +
wens
Hoe lang zie je jezelf dit nog doen?
Waar wil je naartoe?
Waar wil je met de organisatie/het project naartoe?
Positionering + ruimte Hoe verhoudt de organisatie/het project zich tot het gemeentelijk beleid?
Hoe verhoudt de organisatie/het project zich tot andere Fringe projecten in de
stad?
Zijn er nog andere culturele organisaties en initiatieven waartoe jullie je
verhouden?
Persoonlijke positionering Als je als organisator betrokken bent bij de Fringe scene, word je dan anders
bekeken dan anderen?
Publieke opinie
Bachelor of Social Work
II
Gemeente Maastricht
(Directe) omgeving
SWOT +
toekomstperspectief
Wat zijn de kansen van de organisatie/dit project?
Wat zijn de bedreigingen van de organisatie/dit project?
Wat zijn de sterke punten van de organisatie/dit project?
Wat zijn de zwakke punten van de organisatie/dit project?
*Beleving Ik vind het belangrijk dat mijn stad een alternatief cultureel aanbod heeft.
1-2-3-4-5-6-7-8-9-10
*Waardering Mijn stad heeft een alternatief cultureel aanbod?
1-2-3-4-5-6-7-8-9-10
Betekenisgeving
gemeente
Wat is volgens de gemeente de Fringe scene?
Positionering + ruimte Hoe gaat de gemeente beleidsmatig om met deze subcultuur?
Positionering + ruimte Wat ziet de gemeente als ruimte voor deze scene?
SWOT +
toekomstperspectief
Wat zijn in de ogen van de gemeente de kansen van de Fringe scene?
Wat zijn in de ogen van de gemeente bedreigingen van de Fringe scene?
Wat zijn in de ogen van de gemeente sterke van de Fringe scene?
Wat zijn in de ogen van de gemeente zwakke punten van de Fringe scene?
Persoonlijke visie Wat zijn de mogelijkheden van deze visie?
Wat zijn de beperkingen?
*Waardering Vind de gemeente het belangrijk om een alternatief cultureel aanbod te hebben?
1-2-3-4-5-6-7-8-9-10
*Beleving Heeft de gemeente een alternatief cultureel aanbod?
1-2-3-4-5-6-7-8-9-10
Heeft Maastricht als studentenstad invloed op de Fringe scene?
Leeft Culturele Hoofdstad 2018 voor jou?
Bachelor of Social Work
III
BIJLAGE 2 – SENSITIZING CONCEPTS
demografische ontwikkelingen
bevolkingssamenstelling
stedelijke ontwikkeling
kandidatuur Culturele Hoofdstad van Europa 2018
beleving en waardering cultuuraanbod/cultuurvraag
cultuurbeleid
sociaal klimaat
identiteit
afzetten tegen dominante cultuur
alternatieve levensinvulling
normen & waarden
bestaansrecht
Gebruik publieke en privé ruimte
wet –en regelgeving
Burgerparticipatie
zingeving
normen & waarden
zelfontplooiing
socialisatie
Leefbaarheid
kansen tot (zelfontplooiing)
persoonsgebonden
sociale samenhang
sterktes, zwaktes, kansen & bedreigingen sociale omgeving
Omgaan met tegenculturen
Bachelor of Social Work
IV
maatschappelijk debat
stigmatisering
tolerantie
inclusie/exclusie
handhaving
vooruitgang
Bachelor of Social Work
V
BIJLAGE 3 – RESPONDENTENLIJST
Groep 1 - Vertegenwoordigers fringe collectieven
Bart Dekker Landhuis Maastricht (onafhankelijk onderdeel
Landbouwbelang)
Kees Landbouwbelang
Anna in ’t Veld/Amber in ‘t Veld Stichting Mandril Cultural Centre
Nick Jongen Maastricht Artspace Rondeel
Rachel Solomon 2 in 1 Maastricht
Marie Claire Krell/Ilona van den Brekel Beelden op ’t Vrijthof
Groep 2 - Beleidsmedewerkers en wethouders kunst -en cultuur en burgerparticipatie/Stichting Maastricht
Culturele Hoofdstad van Europa 2018
Dhr. Jacques Costongs Wethouder Cultuur, Wonen, Woonwagenzaken,
Stadsdeelwethouder Maastricht-Noordwest
Mevr. Mieke Damsma Wethouder Onderwijs, Welzijn en Zorg
Dhr. Jan Bessems Beleidsmedewerker Kunst en Cultuur (volkscultuur)
Mevr. Mieke Boonen Beleidsmedewerker Jeugd & Onderwijs
Dhr. Lei Meisen Communicatiemedewerker Maastricht &Stichting
Culturele Hoofdstad van Europa 2018
Ilona van den Brekel Vrijwilliger VIA2018
Groep 3 - Derden (partijen die direct of indirect invloed uitoefenen op de positie van de fringe gemeenschap)
Mevr. Noortje Janssen Evenementmanagement Maastricht
Dhr. Marc Geuskens Politie Maastricht
Dhr. Peter van Loon Zakelijk leider Bureau Europa
Juul Kuntzelaers Bestuurslid Code 043
Sybrand van der Werf VIA2018 – Euregionaal Feest van de Amateurkunsten
Theo Ploeg Journalist Zuiderlucht(cultureel maandblad) / Research
sociologist CMD Research Group Hogeschool
Amsterdam
Bachelor of Social Work
VI
BIJLAGE 4 –OVERZICHT FRINGE COLLECTIEVEN
2in1 https://www.facebook.com/2in1Maastricht The 2in1 is merging different
forms of Art such as music,
poetry,...
in interesting, cozy places in
Maastricht on the 21st day of
every month.
This project is collaborating
with Jazz Maastricht, Kumulus,
Code 043, the Mandril Cultural
Center, Intro&Situ and different
organizations each month.
Artspace Rondeel Maastricht
(ARM)
http://artspacerondeelmaastricht.wordpress.
com/
Since September 2006 we’ve
been setting up an Artspace
because there is a need to show
more artworks and experiments
from all artmakers in the region
as well as from abroad passing
through. We are the home for
the spontaneous and the sub-
cultural.
Art Gallery OHP9 https://www.facebook.com/galleryohp9 OHP9 is ARM’s semi-automatic
art gallery located in a former
grocery store at the Old
Hickoryplein. It is a space
available to anyone with a good
idea. For we believe that every
single square meter in this city
should be used to harvest
culture in ever greater
abundance.
B32 – Exposition Space for Young
and starting artists
http://www.b32.org/ Art initiative supporting young
and starting artists and projects
with a new perspective and
vision on today's artistic
Bachelor of Social Work
VII
landscape.
Beelden op het Vrijthof http://www.beeldenophetvrijthof.nl/ In 2011 hebben wij het
tentoonstellingsconcept
'Beelden op het Vrijthof' na 30
jaar nieuw leven ingeblazen en
op het Vrijthof opnieuw
ruimtelijke beeldende kunst aan
een groot publiek getoond.
FashionClash http://fashionclash.nl/ Main purpose of
FASHIONCLASH is to create a
‘clash’ with ‘fashion’ as a
starting point. By organising
fashion projects FASHIONCLASH
aims to stimulate collective
work and to create a platform
for ‘young’ fashion designers
and artists.
Hotel de Ossekop – Cultural
Freezone
https://www.facebook.com/HotelDeOssekop Occupied since December 2008,
the Hotel de Ossekop is one of
the cultural freezones of
Maastricht. Inhabited by a
group of students and artists, it
is the host of a whole host of
musical, artistic and other
cultural activities.
KunstFront Maastricht https://www.facebook.com/pages/KunstFron
t/161158427236036
Kunstateliers, repetitieruimtes
en een grote
performanceruimte voor
iedereen die het wil gebruiken
(tegen betaling).
Landbouwbelang – Cultural
Freezone
http://www.lbbm.nl/ Autonome broedplaats voor
muziek en kunst. Collectief van
initiatieven, ondernemingen en
personen, met ruimte voor
experiment, uitwisseling en
ontwikkeling van duurzame en
creatieve leefstijl.
Bachelor of Social Work
VIII
Creatieve ondernemingen
Landbouwbelang
http://www.lbbm.nl/artists Arjen Zuijdgeest, Multimedia
kunstenaar, zie ook Goto media
Bernadette Huijbers Beeldend
kunstenaar, workshops
Circle Circus, Acrobatiek,
workshops hoolahoop
Demotech, Sustainable Design
Goto media Multimedia Design
Guus Meubels Meubelmaker
Nightscapes
productions bookingsburo /
events
Onedah Beeldend Kunstares
Solmode Fashion duurzame
mode
Studio Magnetophon Record
studio
Swampwood design Grafisch
Vormgever
180 graden Vegatarisch
BIO/Eco Cateraar
Het Landhuis Maastricht http://hetlandhuis.org/ Landhuis is een open huiskamer
van Maastricht voor
ontmoeting en eigen initiatief!
Mandril Cultural Centre Maastricht http://www.mandril-maastricht.org/
https://www.facebook.com/MCCMaastricht
Since the Mandril was squatted
in 2009, it has been
transformed from an empty
house into a Cultural and
Political Center : a space for
community, creative culture and
political activity.
Bachelor of Social Work
IX
BIJLAGE 5 – INTERVIEWS UITGEWERKT
1
DATUM: 20-3-2013
NAAM: Mieke Boonen
LEEFTIJD: 56
ORGANISATIE: Gemeente Maastricht
FUNCTIE: Beleidsmedewerker Jeugd & Onderwijs
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Actief op het gebied van jongerenparticipatie. Zowel Code043 en de Jongerenraad
vallen hierbij onder mijn bevoegdheid.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering
cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe
scene
Waardering: 7
Beleving: 4
Dus ik denk dat de ruimte er is, maar de ruimte moet ook gepakt worden.
En dan heb je het toch over kom even naar buiten. Vaak is het toch een wat
meer gesloten groep, een alternatieve groep die ook bij sommige mensen
weerstand oproept. Dus er zit een dynamiek die nog niet voor iedereen
helemaal duidelijk is. En ook voor de scene niet...van hoe ga je daar mee
om? Mensen kijken toch naar je en hoe moeten we daar mee omgaan?
Vaak is het toch een beetje een zoektocht denk ik.
Want vaak is de scene alternatief en creatief en niet per se goed in het
proces trekken en die vergunning vragen.
Mijn indruk, laat ik het als indruk geven...het feit dat ze naar binnen
gekeerd zijn. Ik weet niet of dat een mechanisme is dat nodig is om de
scene in stand te houden… of dat het een soort onvermogen is, omdat ze er
niet anders mee om kunnen gaan.
Persoonlijke motivatie
(identificatie)
Normen & waarden
Bachelor of Social Work
X
Visie/missie
Stigmatisering & tolerantie Vaak is het toch een wat meer gesloten groep. Een alternatieve groep die
ook bij sommige mensen weerstand oproept. Dus er zit een dynamiek die
nog niet voor iedereen helemaal duidelijk is. En ook voor de scene niet... Er
is onduidelijkheid over hoe ermee om te gaan. Mensen kijken toch naar je.
Vaak is het toch een beetje een zoektocht, denk ik.
Inclusie/exclusie Vaak is het toch een wat meer gesloten groep. Een alternatieve groep die
ook bij sommige mensen weerstand oproept. Dus er zit een dynamiek die
nog niet voor iedereen helemaal duidelijk is. En ook voor de scene niet... Er
is onduidelijkheid over hoe ermee om te gaan. Mensen kijken toch naar je.
Vaak is het toch een beetje een zoektocht, denk ik.
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief Ik zou beleidsmatig willen dat er vernieuwing komt. Dat in die scene meer
aanbod komt. Daar heb ik zelf niet zo direct invloed op, maar dat kan
bijvoorbeeld via Code043.
Ik zou vanuit mijn functie willen dat er meer gevarieerdheid is, dus ook
meer Fringe. En wat wij daarin beleidsmatig dan zouden kunnen doen is
nog meer initiatieven die we horen, bemoedigen, stimuleren, oppakken en
verbinden.
Fysieke positionering
Beleidsmatige positionering Vanuit mijn functie kan ik wel zeggen dat er ruimte is. Maar ik ben er zelf
niet actief mee bezig. Behalve als er initiatieven komen. Dan probeer ik
mensen bij elkaar te brengen en te zoeken naar kansen. ( vb. Overground-
Urban Streetart evenement)
Ik denk dat wij in een omslag zitten als gemeente. Vroeger werd alles
geregeld per inwoner. Ik chargeer even. Nu kunnen we het niet meer alleen
af, want er is niet zoveel geld. Iedereen moet mee gaan helpen. Dat
betekent participeren. Dus wij proberen nu een rol aan te nemen van
kansen zien en mensen motiveren. Initiatieven ondersteunen...vooral
ondersteunen. Mensen moeten zelf een beetje leren. Dat is de
ontwikkeling… dat ze zelf kunnen komen met initiatieven. Wij als
ambtenaren moeten leren om daarvoor open te staan en dat vanuit een
soort regiefunctie proberen te ondersteunen. Zo ga je samen, maar op een
andere manier de stad vormgeven.
Bachelor of Social Work
XI
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Wat ik ervaren heb het afgelopen jaar is dat burgers zichzelf aanmelden,
ook bij mij. Die geven aan dat er onderbezetting is wat die scene betreft en
dat ze er iets in willen doen. Toen ben ik ook vanuit beleid gaan kijken naar
wat er mogelijk is en waar ik ze kan ondersteunen. In die zin heb ik wel een
oordeel over dat het te weinig in beeld is.
Ik denk dat veranderingen toch wat langzaam gaan. Ik denk dat het in de
aard van de mensen en de geografie zit.
Bij nieuwe dingen is het toch altijd even kijken van hoe en wat. Ze worden
niet direct als een kans, maar meer als een bedreiging gezien.
En jullie kennen ook de jarenlange Maastrichtse sjiek & sjoen. Dat lijkt
haaks te staan op alternatief en het lijkt alsof je je moet aanpassen aan
elkaar. Maar dat is natuurlijk niet zo. Het is een groeiproces voor iedereen.
Je realiseren dat iedereen toch een plek wil hebben in een stad waar je iets
leuk vindt. Soms moet je ook gewoon de ruimte pakken en even
doorzetten. Je moet durven als jongere(n) om deze ruimte te pakken. Maar
dat is niet altijd makkelijk in deze stad.
Sterktes & kansen Fringe scene Dat we met Code043 een mogelijkheid gecreëerd hebben, om nieuwe
initiatieven te ondersteunen in inhoudelijke zin en financiële zin. In ieder
geval voor jongeren tot 25 jaar. De ruimte ontstaat dan inderdaad via een
aanvraag bij Code. Dus het gaat om zelf initiatief nemen, een aanvraag doen
en daarin begeleid worden.
Een andere mogelijkheid om zichtbaarheid te creëren, is je gezicht eens
laten zien via CodeMaastricht. Dat is een blaadje dat vier of vijf keer per
jaar uitkomt. Dat wordt ook door de gemeente betaald.
En ja, nu hebben we jarenlang dat Landbouwbelang gelaten. Wat daar
precies gebeurt, weet ik niet. Heb ik ook beleidsmatig niets mee van doen.
Maar ik denk dat het een plek is waar initiatieven geboren kunnen worden.
Maar nogmaals, dan moet je dus die ruimte pakken die er is.
Ik denk dat ze de kwaliteit hebben om andere mensen die er niet zo van
houden, wakker te houden en een spiegel voor te houden. Hiermee laten
ze zien aan die mensen zien, dat er nog meer op de wereld is dan hun eigen
verhaal.
Bachelor of Social Work
XII
Zwaktes & bedreigingen Fringe
scene
Dat je dat niet alleen hoeft te doen. Vaak is de scene alternatief en creatief
en niet per se goed in het proces trekken en die vergunning vragen. Dus
dan moet je je verbinden met mensen die meer dat proces kunnen
begeleiden. Een andere kracht erbij zoeken, zodat jij je ideeën kan
vormgeven.
Ik denk dat veranderingen toch wat langzaam gaan. Ik denk dat het in de
aard van de mensen en de geografie zit.
Bij nieuwe dingen is het toch altijd even kijken van hoe en wat. Ze worden
niet direct als een kans, maar meer als een bedreiging gezien.
En jullie kennen ook de jarenlange Maastrichtse sjiek & sjoen. Dat lijkt
haaks te staan op alternatief en het lijkt alsof je je moet aanpassen aan
elkaar. Maar dat is natuurlijk niet zo. Het is een groeiproces voor iedereen.
Je realiseren dat iedereen toch een plek wil hebben in een stad waar je iets
leuk vindt. Soms moet je ook gewoon de ruimte pakken en even
doorzetten. Je moet durven als jongere(n) om deze ruimte te pakken. Maar
dat is niet altijd makkelijk in deze stad.
Mijn indruk, laat ik het als indruk geven...het feit dat ze naar binnen
gekeerd zijn. Ik weet niet of dat een mechanisme is dat nodig is om de
scene in stand te houden… of dat het een soort onvermogen is, omdat ze er
niet anders mee om kunnen gaan.
Sterktes & kansen Fringe scene in
de aanloop naar Europese
Culturele Hoofdstad 2018
De kansen komen er nu meer aan, omdat we wat mij betreft, Culturele
Hoofdstad gaan worden. Ik ervaar hier en daar dat er wel wat alternatieve
initiatieven zijn. Dus er is kwaliteit genoeg om er wat mee te doen.
Je helpt mee om een stad niet alternatiever te maken, maar juist
gevarieerder. Dit maakt dat het ook voor een meer diverse groep mensen,
een fijne stad is.
Er zit nu weer een stevig Code043 team, dat zich verbindt met Tout
Maastricht. Tout Maastricht is het programma dat specifiek voor
Maastricht, onder de Culturele Hoofdstad programmering hangt. Dus als de
tijd rijp is om iets met die alternatieve scene te doen, is het nu.
Want wat ik soms ook hoor uit de Jongerenraad, is dat het in Heerlen wel
gebeurt. Heerlen heeft een heel dynamische alternatieve scene. Terwijl hier
zeker ook dat soort initiatieven zitten...
Zwaktes & bedreigingen Fringe Wat betreft Tout Maastricht, denk ik dat er nog meer ruimte zou moet zijn
Bachelor of Social Work
XIII
scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad
2018
om initiatieven van burgers in te plaatsen. Dus dat mensen voelen dat hun
initiatief ze ook ergens brengt in de programmering. Niet dat ze geweigerd
worden, omdat het niet “past”. Het moet nog meer van onderop komen.
Overige opmerkingen over
Europese Culturele Hoofdstad
2018
Ik zie het wel zitten dat je mensen verbindt. En niet omdat ze economisch
met elkaar handel drijven, maar omdat je ze cultureel met elkaar verbindt.
Met cultuur spreek je vaak passies aan en als je passies deelt, bereik je
elkaar veel sneller.
Bachelor of Social Work
XIV
2
DATUM: 20-3-2013
NAAM: Peter van Loon
LEEFTIJD: 35
ORGANISATIE: Bureau Europa
FUNCTIE: Zakelijke leider
FUNCTIE ORGANISATIE: Bureau Europa is een presentatie instelling voor architectuur en vormgeving. We maken zelf
tentoonstellingen met als thematiek vooral maatschappelijk geëngageerde tentoonstellingen. Dus over
duurzaamheid, stadslandbouw, noem maar op.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 10
Beleving: 7
Deze scene is zeer noodzakelijk om een stad leefbaar te
maken. Niet het allerbelangrijkste, maar als je die scene
niet hebt, dan verschaalt de stad enorm. Ik maak er
persoonlijk niet zo heel veel gebruik van, maar ik word er
altijd wel heel erg blij van als ik zoveel mensen hoor over
wat er allemaal gebeurt. Dat er dus een plek is waar de
progressieve voorhoede een plek heeft binnen de
stadsgrenzen en het daar naar hun zin hebben. Natuurlijk
houden jullie je niet alleen op in de scene, ik hoop dat
jullie op andere manieren een bijdrage leveren aan deze
stad en regio. Maar jullie willen hier wonen, omdat deze
scene er is.
Ik denk dat we wel heel duidelijk als doel hebben om
jullie meer te bereiken. In wezen zijn wij natuurlijk een
geïnstitutionaliseerde culturele instelling. We krijgen
keurig subsidie van de provincie, van de gemeente en
Bachelor of Social Work
XV
vragen bij de fondsen een boel geld aan. Daar staat
tegenover dat wij wel een opdracht moeten uitvoeren,
anders krijg je het geld niet. Binnen die opdracht moet je
toch binnen bepaalde paden lopen.
Het Sphinxpark is een project dat volledig extern
gefinancierd is. Dat behoort dan ook niet tot onze core
opdracht. Maar dat park kunnen we als middel zien om
ook de alternatieve scene te bereiken. Zoals met onze
Piqenique Electronique sessies die we organiseren. Ik
denk dat we toch een groep hebben aangeboord die hier
nooit is binnengekomen. En je kunt je afvragen of we dan
moeten streven om ze ook hier binnen te krijgen.
Zo een underground scene is per definitie een
underground scene. Omdat er geen hele nauwe banden
zijn met geïnstitutionaliseerde culturele organisaties.
Geen subsidiering is volgens mij ook een van de
voorwaarden om zo een scene tot bloei te laten komen.
Het betekent dat je niet gaat incorporeren in
beleidslijnen. Want natuurlijk is het heerlijk als jullie elk
jaar 20.000 euro krijgen van de gemeente om een of
ander project of activiteit te organiseren. Maar dan gaat
de gemeente wel zeggen dat ze een jaarverslag moeten
zien en dat ze een aanvraag moeten hebben. Daar zitten
jullie denk ik niet op te wachten.
Het Landbouwbelang/Landhuis zijn als
samenwerkingspartner betrokken bij het Sphinxpark.
Sterker nog als wij materialen over hebben van een
tentoonstelling, dan bellen we het Landhuis of het
Landbouwbelang met de vraag of ze het kunnen
hergebruiken. Duurzaamheid is niet alleen het thema van
een tentoonstelling, maar ook het streven ansicht van
onze organisatie. Dan komen zij met een aanhanger,
laden ze alles op en dan timmeren zij er weer een bar
van. Dat is ook een manier van met elkaar samenwerken.
Als ik in de alternatieve scene kom, zijn het veel jonge
mensen. Waarvan ik dan wel denk dat ze ook ergens
zullen studeren, maar dat is misschien helemaal niet
waar… of gestudeerd hebben wellicht. Maar zo een
alternatieve scene komt heel duidelijk van onderop. Dat
heeft ook met energie te maken. Dus dan is het niet
Bachelor of Social Work
XVI
onlogisch dat het jonge mensen zijn die op zichzelf gaan
wonen of hun leven vorm aan het geven zijn. Daar komt
meer energie vrij dan bij een 38-jarige die net aan
kinderen begonnen is.
Wellicht dat de bewoners van de Mandril/Ossekop weg
zullen gaan, maar het is wel de bedoeling dat die panden
ontwikkeld gaan worden. Ik neem aan dat de contracten
zo in elkaar zitten dat ze een opzegtermijn hebben van 6
maanden hebben en dat het dan einde verhaal is. Maar ik
zou ze nadrukkelijk de tip willen geven om in gesprek te
blijven met Ad hoc en met de gemeente. Dat is misschien
wel een brede tip voor de alternatieve scene. Die vrijheid
houden die je hebt, moet je absoluut doen, alleen je
moet niet je hoofd in het zand steken. Niet afwachten op
wat er gaat gebeuren. Veel van die initiatieven zitten op
een tijdelijke plek. Als je de ander, die uiteindelijk bepaalt
of je mag blijven en waar je naartoe gaat, een beetje op
de hoogte houdt van wat je doet, dan verloopt de
samenwerking in de toekomst ook veel makkelijker.
Voor een deel, is de scene ook onzichtbaar. Je weet niet
wie de partijen zijn, waarmee je om tafel kunt. Jullie
moeten van de andere kant echt geen VVV-gidsje gaan
maken van waar jullie te vinden zijn.
In het geval van Piqenique, is het dan weer jammer dat
het weer zo rolbevestigend en stigmatiserend is. Dat is
een evenement dat zich uiteindelijk niet aan de afspraken
hield. Hierdoor kregen we extra boze mensen aan de lijn.
Je hebt ondertussen zo een groot internationale
studentenpopulatie in de stad, dat ik me in die zin afvraag
of die alternatieve scene groot genoeg is. Ik vind dat heel
lastig te beantwoorden.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden Ik zie het wel nadrukkelijk als opdracht om ook iets voor
die groep in de stad te doen. Alleen ons soort organisaties
Bachelor of Social Work
XVII
is dat niet heel erg gewend.
Sterker nog als wij materialen over hebben van een
tentoonstelling, dan bellen we het Landhuis of het
Landbouwbelang met de vraag of ze het kunnen
hergebruiken. Duurzaamheid is niet alleen het thema van
een tentoonstelling, maar ook het streven ansicht van
onze organisatie. Dan komen zij met een aanhanger,
laden ze alles op en dan timmeren zij er weer een bar
van. Dat is ook een manier van met elkaar samenwerken.
We zijn bereid om samen te werken met iedereen die een
goed plan heeft. Want het is echt de dood in de pot als je
als organisatie en mens uiteindelijk zegt, ‘Aaaah dat heb
ik al drie keer gezien. Heb ik in 1980 al gedaan!’ Dan houd
je al de vernieuwing tegen.
Visie/missie Mensen zien ons soms een beetje als een museum, want
je komt hiernaartoe om iets te bekijken. Maar waar een
museum een eigen depot heeft en vooral een schilderij
tegen de muur hangt, doen wij eerst altijd onderzoek
naar een bepaald thema. Dan gaan we pas nadenken over
het maken van een tentoonstelling. Dus je zult hier geen
witte wanden met schilderijen zien, maar altijd een soort
van intonatie of een inhoudelijk iets waarbij we mensen
vragen om na te denken over wat ze zien. Met deze
filosofie proberen we een bijdrage te leveren aan het
denken en de bewustwording van onze bezoekers.
Daarnaast vinden we het belangrijk om niet alleen in zo
een pand te zitten, maar ook daarbuiten projecten te
ontwikkelen. En het Sphinxpark is daar een goed
voorbeeld van.
Het is ontstaan vanuit de huidige crisis en problemen met
leegstand. Er zijn veel leegstaande panden waar diverse
architecten allerlei ideeën over hebben om ermee om te
gaan. En wij wilden dezelfde creativiteit tentoonstellen
met een braakliggend terrein. Dat is als het ware ook een
leegstand pand. We zijn dus opzoek gegaan naar hoe je
daar een tijdelijke functie aan kan geven, in plaats van het
maar gewoon braak te laten liggen.
Ik zie het wel nadrukkelijk als opdracht om ook iets voor
die groep in de stad te doen. Alleen ons soort organisaties
Bachelor of Social Work
XVIII
is dat niet heel erg gewend.
Stigmatisering & tolerantie De reactie op Piqenique Electronique was vanuit de
deelnemers helemaal geweldig. Die hadden het gevoel
dat het lang geleden was dat ze een plek hadden die zo
relaxed was. En ook zo groot met de opkomst van 700-
800 man.
Maar de buurt heeft voldoende geklaagd. En dan zijn wij
wel het aanspreekpunt om de klachten te ontvangen. Dit
hoort bij het experiment. Met die mensen ga je ook
vriendelijk om en je probeert ze zo goed mogelijk in te
lichten.
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht Bureau Europa is uniek, want er is geen enkel presentatie
instelling in Nederland voor architectuur en vormgeving.
Presentatie instellingen zijn eigenlijk altijd gericht op
beeldende kunst. Dus daarmee zijn we een beetje de
vreemde eend in de bijt. Maar als je kijkt naar hoe wij
georganiseerd en gestructureerd zijn, zijn we wel
vergelijkbaar met andere geïnstitutionaliseerde culturele
organisaties.
Toekomstperspectief
Fysieke positionering
Beleidsmatige positionering
Samenwerkingsverbanden Het Landbouwbelang/Landhuis zijn als
samenwerkingspartner betrokken bij het Sphinxpark.
Sterker nog als wij materialen over hebben van een
tentoonstelling, dan bellen we het Landhuis of het
Landbouwbelang met de vraag of ze het kunnen
hergebruiken. Duurzaamheid is niet alleen het thema van
een tentoonstelling, maar ook het streven ansicht van
onze organisatie. Dan komen zij met een aanhangertje,
laden ze alles op en dan timmeren zij er weer een bar
van. Dat is ook een manier van met elkaar samenwerken.
Verder heeft Saskia, onze nieuwe artistieke directeur,
laatst een lezing gehouden bij B32.
Bachelor of Social Work
XIX
Sociaal & cultureel klimaat Natuurlijk houden jullie je niet alleen op in de scene, ik
hoop dat jullie op andere manieren een bijdrage leveren
aan deze stad en regio. Maar jullie willen hier wonen,
omdat deze scene er is. En zonder een progressieve
voorhoede, is een stad ten dode opgeschreven.
Zoveel banen zijn er niet in de stad, zoals jullie
ongetwijfeld weten. En wat je merkt is dat… dat vind ik
toch wel echt een zwak punt van deze stad en het
culturele veld. Er zijn een boel mensen die graag in de
culturele sector werken, maar er zijn hierin weinig banen.
Dus als iemand eenmaal een positie heeft verworven, dan
blijven ze zitten. En wat zie je, met alle respect, maar
functies als directeursfuncties of leidinggevende functies,
worden toch wel bekleed door mensen van middelbare
leeftijd. Dit zijn voonamelijk mannen en weinig vrouwen.
Hiervan weet je toch wel zeker dat die blijven zitten tot
hun pensioen. En dat is voor de dynamiek en vernieuwing
van de verschillende organisaties niet goed.
Sterktes & kansen Fringe scene Natuurlijk houden jullie je niet alleen op in de scene, ik
hoop dat jullie op andere manieren een bijdrage leveren
aan deze stad en regio. Maar jullie willen hier wonen,
omdat deze scene er is. En zonder een progressieve
voorhoede, is een stad ten dode opgeschreven.
De kracht is de energie, die mensen hebben en blijven
voelen.
Hoe meer je je aan zekerheden hecht, hoe minder dat je
nieuwe kansen opzoekt. De Fringe scene wordt continu
geconfronteerd met onzekerheden en typeert zich
daarom in zijn flexibiliteit.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Misschien een beetje een fout voorbeeld, maar ik zeg het
toch. Je hebt weleens kunstenaars die voor een bepaalde
tijd een atelier. Ze weten dat het tijdelijk is, want met het
pand gaat wat anders gebeuren. Dan wordt het misschien
nog een keer verlengd en uiteindelijk zitten ze er tien jaar
en dan hebben ze echt de deadline bereikt. Maar dan
moeten ze eruit en dan worden ze boos. En dat snap je,
want je hebt een prima plek en je wilt zelf niet weg. Dan
kijk je terug waar je staat als kunstenaar… Je moet
Bachelor of Social Work
XX
oppassen dat je niet terugkijkt en ziet dat je niet zozeer
kunstenaar meer bent, maar onderdeel geworden bent
van het hele geïnstitutionaliseerde. Je reageert net zo als
die conservatieveiling die met veranderingen moet
omgaan. Je moet je eigen kracht blijven zien, want je bent
er ooit gekomen omdat je een visie had en energie had
om die plek te gaan bespelen. Als je dat vasthoudt, dan
kan je met die vernieuwing omgaan. Dan denk je na vijf
jaar: ‘…het is klaar, maar we gaan naar een nieuwe plek
om nieuwe dingen te doen.’
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
De alternatieve scene is een belangrijk onderdeel van
Culturele Hoofdstad en dat moeten beide partijen zich
gaan realiseren. De Fringe scene moet gewoon op de
trommel blijven slaan en laten zien dat ze plek willen
krijgen in het programma. Culturele Hoofdstad moet
onderkennen dat jullie een factor zijn.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad Er zijn een boel mensen die graag in de culturele sector
werken, maar er zijn hierin weinig banen. Dus als iemand
eenmaal een positie heeft verworven, dan blijven ze
zitten. En wat zie je, met alle respect, maar functies als
directeursfuncties of leidinggevende functies, worden
toch wel bekleed door mensen van middelbare leeftijd.
Dit zijn voornamelijk mannen en weinig vrouwen. Hiervan
weet je toch wel zeker dat die blijven zitten tot hun
pensioen. En dat is voor de dynamiek en vernieuwing van
de verschillende organisaties niet goed.
Als Maastricht Culturele Hoofdstad doorgaat en we zijn
daar echt succesvol in, dan zal je misschien ook zien dat
er veel meer uitwisseling komt op dat gebied. Het is
tenslotte een gebied waar 3.9 miljoen mensen wonen.
Dat ik bij wijze van spreken ook een baan zou kunnen
krijgen bij het architectuurinstituut in Luik. Als je nu
opzoek zou gaan, dan kijk je naar Eindhoven en Den
Bosch en veel verder wordt het niet.
Bachelor of Social Work
XXI
3
DATUM: 21-3-2013
NAAM: Nawie Kuiper
LEEFTIJD: 29
ORGANISATIE: Stichting Fashionclash
FUNCTIE: Medeoprichter Stichting Fashionclash
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik ben vooral bezig met de organisatie van de shows en het opzetten en onderhouden
van de netwerken daaromheen.
FUNCTIE ORGANISATIE: We zijn een platform voor jonge modeontwerpers en dat doen we door verschillende
projecten te ontwikkelen. Zo hebben we een mode evenement genaamd Fashionclash Maastricht. Dit is het grootste
project wat we doen. We zijn eigenlijk begonnen om ontwerpers uit de regio een platform te bieden en zichzelf te
kunnen presenteren. Maar dat is al heel snel uitgegroeid naar een platform voor mensen die ook buiten de regio
vallen. Bij de 2013 editie presenteren ontwerpers uit 20 verschillende landen hun collectie. Verder zijn we niet alleen
geïnteresseerd in mode, maar alles wat met mode te maken heeft. Modeperformances of dans gekoppeld met mode,
pop-up stores, lezingen, fotografie en video. Onze organisatie heeft daarom een erg interdisciplinair karakter.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod We zijn Euregionaal en misschien wel Europees de enige
in ons soort. Ik vind persoonlijk dat er weinig aandacht
wordt besteed aan design in de regio. En mode valt daar
ook onder.
Toevallig hebben we nu dan de Muziekgieterij voor jong
publiek. Maar dat werd ook een hele tijd niet genoeg
ondersteund. Ook heb ik het gevoel dat nu dat dat
vastligt, er weinig vrijheid is voor nieuwe initiatieven.
Voor de mensen die nu pas gaan studeren of afstuderen
en iets willen gaan doen… Er zijn veel dingen voor een
oud publiek…traditioneel. Er wordt vooral gekeken naar
de mensen die hier al zijn en niet naar de nieuwe mensen
die hier komen wonen. Mensen die niet uit deze regio
komen of mensen die van ver weg komen. Ik denk dat
daar veel meer aandacht aan besteed moet worden.
Beleving & waardering Fringe scene
Ik vind het moeilijk, omdat ik er zelf helemaal inzit. Dan
zie je het zelf natuurlijk niet als een andere cultuur. Het is
gewoon een behoefte die wij zelf hadden, omdat er op
mode gebied eigenlijk helemaal niets gebeurt in deze
Bachelor of Social Work
XXII
Waardering: 10
Beleving: 5
regio. Toen wij hier begonnen echt al helemaal niet. En
dat is toch vijf jaar geleden. We hebben hier gestudeerd
aan de kunstacademie, modespecialisatie… Dan ben je
afgestudeerd en het eerste wat iedereen tegen je zegt is:
‘Ga maar weg, want hier is niks.’ Met Culturele Hoofdstad
en de Euregio als afzetgebied, dachten we dat het
eigenlijk best interessant zou zijn om te blijven. We
hebben toen gekeken naar wat we zelf konden opzetten
en mocht het niets worden, konden we altijd wel weg.
We zijn Fringe, omdat we en platform bieden voor een
doelgroep die dit anders niet zou hebben. Het is vooral de
uniciteit. We zijn de fringe van de hele mode. Naar ons
weten is er in Europa niets dat hetzelfde doet als wij.
Je merkt dat heel veel ontwerpers de behoefte hebben
om bij ons te komen presenteren. Er is dus blijkbaar vraag
naar.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Het is gewoon een behoefte die wij zelf hadden, omdat er
op mode gebied eigenlijk helemaal niets gebeurt in deze
regio. Toen wij hier begonnen echt al helemaal niet. En
dat is toch vijf jaar geleden. We hebben hier gestudeerd
aan de kunstacademie, modespecialisatie… Dan ben je
afgestudeerd en het eerste wat iedereen tegen je zegt is:
‘Ga maar weg, want hier is niks.’ Met Culturele Hoofdstad
en de Euregio als afzetgebied, dachten we dat het
eigenlijk best interessant zou zijn om te blijven. We
hebben toen gekeken naar wat we zelf konden opzetten
en mocht het niets worden, konden we altijd wel weg.
Ik zag hoeveel goede ontwerpers een baantje kregen het
café, achter de bar. Ik bedoel als je dat heel graag wil
doen, moet je dat vooral doen. Maar je zag gewoon dat er
heel veel goede ontwerpers niet meer bezig waren met
hun vak. Puur en alleen omdat ze gewoon geen platform
hadden voor presentatie en verkoop. Bij mij wekte die
een soort frustratie op. Het is doodzonde om ontwerpers
te hebben die niet meer bezig zijn met hun vak. Daar
moeten we iets mee doen. Dat is gewoon jammer als die
ontwerpers niet meer bezig zijn. Dus vandaar uit zijn we
met het platform begonnen en hebben we de ontwerpers
meegetrokken. ‘Kom op jongens, jullie kunnen je werk bij
Bachelor of Social Work
XXIII
ons laten zien. Het enige wat jullie moeten doen is je
collectie te maken.’
Ik denk dat mensen soms denken dat we het voor onszelf
doen. Het rare is… ik doe dit niet voor mezelf. Ik doe het
echt voor de ontwerpers en voor de stad. En we cijferen
onszelf heel vaak weg. Als wij de pop-up store doen
bijvoorbeeld, denken wij nooit aan hoeveel we ermee
gaan verdienen. We hebben anderhalf jaar een winkel
gehad en we hebben er alleen geld op toegelegd. We
hebben onszelf niet uitbetaald om daar in die winkel te
staan. Al het geld wat een beetje binnenkwam, werd
weer terug in het project gestopt. Het heeft het ons geld
gekost. En dan is het soms zuur om te horen dat mensen
denken dat wij het maar makkelijk hebben.
Normen & waarden We willen dus een platform bieden voor jonge
ontwerpers en vooral die kweekvijver zijn voor jonge
ontwerpers in Europa. We willen daarom ook dat
experiment mogelijk is. Als ontwerpers zich aanmelden
bij ons is dat soms gewoon met een concept. We zien
geen tekeningen, geen foto’s, we horen alleen een idee.
Als we het interessant vinden en denken dit zal wel iets
kunnen zijn, dan willen we dat graag laten zien. En wij
willen graag dat risico nemen, omdat we denken dat er
daardoor hele bijzondere dingen kunnen ontstaan. Als het
niet zo goed uitpakt is het niet erg, maar dan heb je
tenminste wel dat experiment aangedurfd. We willen dat
ontwerpers zich ook kunnen ontwikkelen en we willen ze
dus niet meteen afkraken als een collectie niet goed is.
Visie/missie We willen dus een platform bieden voor jonge
ontwerpers en vooral die kweekvijver zijn voor jonge
ontwerpers in Europa. We willen daarom ook dat
experiment mogelijk is. Als ontwerpers zich aanmelden
bij ons is dat soms gewoon met een concept. We zien
geen tekeningen, geen foto’s, we horen alleen een idee.
Als we het interessant vinden en denken dit zal wel iets
kunnen zijn, dan willen we dat graag laten zien. En wij
willen graag dat risico nemen, omdat we denken dat er
daardoor hele bijzondere dingen kunnen ontstaan. Als het
niet zo goed uitpakt is het niet erg, maar dan heb je
tenminste wel dat experiment aangedurfd. We willen dat
ontwerpers zich ook kunnen ontwikkelen en we willen ze
dus niet meteen afkraken als een collectie niet goed is.
Bachelor of Social Work
XXIV
Stigmatisering & tolerantie Ik denk wel soms en dat heeft meer met de regio te
maken… dat we soms niet serieus genomen worden.
Zodra iets uit Limburg komt, heb ik het gevoel dat je bij
grote bedrijven en sponsoren toch minder makkelijk
sponsoring krijgt. Dat ze het dan toch niet serieus nemen,
omdat het niet in de Randstad is. Dat gevoel heb ik heel
erg en dat is zelfs zo met bedrijven die hier in de regio
zitten. Je ziet wel dat ze andere dingen steunen en ons
dan niet. Ik heb toch het gevoel dat de regio meer tegen
ons werkt.
En je merkt ook heel vaak met subsidies, dat mode niet
gezien wordt als kunstvorm en het wordt ook niet gezien
als een podiumkunst. Dus dan valt het qua categorisering
overal een beetje buiten. Het wordt toch snel gezien als
iets commercieels en ik denk dat het soms moeilijk maakt
om fondsengeld te krijgen. Misschien ook sponsoren,
omdat ze dan denken dat is iets heel commercieels is. Een
Rabobank die dan zegt: ‘Je bent niet maatschappelijk
betrokken.’ Ik vind van wel als je een platform biedt aan
ontwerpers die anders geen ruimte hebben of krijgen.
Inclusie/exclusie En je merkt ook heel vaak met subsidies, dat mode niet
gezien wordt als kunstvorm en het wordt ook niet gezien
als een podiumkunst. Dus dan valt het qua categorisering
overal een beetje buiten. Het wordt toch snel gezien als
iets commercieels en ik denk dat het soms moeilijk maakt
om fondsengeld te krijgen. Misschien ook sponsoren,
omdat ze dan denken dat is iets heel commercieels is. Een
Rabobank die dan zegt: ‘Je bent niet maatschappelijk
betrokken.’ Ik vind van wel als je een platform biedt aan
ontwerpers die anders geen ruimte hebben of krijgen.
Oorsprong & bestaansrecht Het idee van Fashionclash is ontstaan vanuit een
ontwikkelingsproject in Brazilië. We zijn als
modeontwerpers meegegaan met een project. In
Braziliaanse sloppenwijken trokken alle jonge ontwerpers
weg. Die gingen allemaal naar Rio toe. We zijn gaan kijken
hoe we ervoor konden zorgen dat die ontwerpers zagen
wat de mogelijkheden waren in hun eigen wijk. Toen zijn
tien Nederlandse ontwerpers gekoppeld aan tien
Braziliaanse ontwerpers. We hebben toen samen een
collectie moeten ontwerpen in samenwerking met de
naaisters daar uit de sloppenwijk. Dat waren vouwen die
alleenstaand waren of in de prostitutie hadden gezeten.
Van hieruit hebben we het concept van Fashionclash
Bachelor of Social Work
XXV
bedacht en is de samenwerking tot stand gekomen.
Het is ook gewoon een behoefte die wij zelf hadden,
omdat er op mode gebied eigenlijk helemaal niets
gebeurt in deze regio. Toen wij hier begonnen echt al
helemaal niet. En dat is toch vijf jaar geleden. We hebben
hier gestudeerd aan de kunstacademie,
modespecialisatie… Dan ben je afgestudeerd en het
eerste wat iedereen tegen je zegt is: ‘Ga maar weg, want
hier is niks.’ Met Culturele Hoofdstad en de Euregio als
afzetgebied, dachten we dat het eigenlijk best interessant
zou zijn om te blijven. We hebben toen gekeken naar wat
we zelf konden opzetten en mocht het niets worden,
konden we altijd wel weg.
Het spreekt ook wel heel veel verschillende mensen aan.
Bijvoorbeeld de diverse kunstopleidingen. En vooral de
toneelacademie, omdat we ook met performances
werken.
Ik denk dat Maastricht toch wel vrij conservatief is.
Ondanks dat het toch ook een mode stad is, maar dan
meer qua winkels en de dames die heel chic gekleed zijn.
Het is wel mode maar vrij conservatief. Het is goed dat we
zoveel studenten te hebben. Als bezoekers en
deelnemers. Ik denk dat we mede door de jonge mensen,
een succes zijn geworden.
We zijn Fringe, omdat we en platform bieden voor een
doelgroep die dit anders niet zou hebben. Het is vooral de
uniciteit. We zijn de fringe van de hele mode. Naar ons
weten is er in Europa niets dat hetzelfde doet als wij.
Je merkt dat heel veel ontwerpers de behoefte hebben
om bij ons te komen presenteren. Er is dus blijkbaar vraag
naar.
Bij Fashionweeks zijn het altijd ontwerpers uit eigen land
en wij laten ontwerpers zien van verschillende landen.
Daarnaast maken wij ook projecten waar ontwerpers
andere creatieve mensen ontmoeten. Theatrale
ontmoetingen waarbij we modeontwerpers koppelen met
een danschoreograaf of een theatermaker, die vervolgens
samen iets creëren. Ik denk dat dat ook wel uniek is. Ik
Bachelor of Social Work
XXVI
denk dat dat ook niet veel gebeurt. Het is niet alleen
modegericht. We zijn namelijk weinig bezig met de
draagbaarheid. Het gaat om de creativiteit.
Toekomstperspectief We willen meer projecten ontwikkelen voor de
ontwerpers als platform zijnde. Maar ook bijzondere
projecten in het buitenland met ontwerpers. Daarnaast
willen we projecten ontwikkelen die zowel voor
ontwerpers interessant zijn om te verkopen, maar waar
ook aandacht wordt besteed aan de artistieke inhoud.
Maar vooral echt dat Europese platform worden voor
jonge ontwerpers.
Zelf wil ik natuurlijk ook verder ontwikkelen als
ontwerper. Ik zou het heel fijn vinden als ik verder zou
kunnen gaan met mijn label, want dat ligt nu op een laag
pitje omdat ik gewoon heel veel met Fashionclash bezig
ben. Maar ook in de organisatie zou ik veel meer willen
groeien en gewoon veel meer projecten willen doen en
opzetten. Alleen wat heel belangrijk is, is dat we
financieel ook vooruitgaan. Kijk, we hoeven er niet rijk
van te worden, maar op dit moment kunnen we gewoon
weinig. Dus we streven naar een situatie waarmee je huur
kan betalen, jezelf uit kunt betalen en ook de mensen die
voor je werken.
Met Fashion Across Borders willen we nog meer zichtbaar
worden. Dat mensen weten dat de ontwerpers uit de
Euregio komen. Dat bedrijven die nu opdrachten gaan
aanvragen buiten de regio ook zien dat ze hier
ontwerpers kunnen benaderen. Dat potentiële klanten
weten dat ze ook van een Euregionale ontwerper iets
kunnen kopen. Ook echt gaan kijken naar de productie,
want daar lopen heel veel ontwerpers ook tegen aan.
Zodat we hier misschien Euregionaal kunnen produceren.
En dat we zeggen: ‘Als een ontwerper ben je te klein, maar
als je met een aantal ontwerpers bent dan kan je wel iets
laten produceren.’ Dus we willen echt gaan kijken hoe de
infrastructuur voor de ontwerpers beter kan worden.
Zowel wat betreft verkoop als productie.
Fysieke positionering We zitten steeds in leegstaande panden. We verhuizen
vaak qua locatie. Afgelopen jaar zijn we vier keer
verhuisd. En dat is wel veel. We hebben bij verschillende
woningcorporaties gezeten. Dat is vermoeiend wat je ben
Bachelor of Social Work
XXVII
alleen maar bezig met verhuizen en het komt natuurlijk
nooit uit. Een keer moesten we twee weken voor
Fashionclash Maastricht gaan verhuizen… dat is gewoon
heel shit. We betalen ook steeds geen huur, omdat we
het gewoon niet kunnen. Dus we streven naar een
situatie waarmee je de huur kan betalen, jezelf uit kunt
betalen en ook de mensen die voor je werken.
Beleidsmatige positionering In principe kon je je met je project aanmelden bij de
provincie en gemeente. Ze vroegen voor een meerdaags
mode-evenement en dat zijn wij gewoon. Dus we krijgen
nu ook vier jaar subsidie.
Samenwerkingsverbanden We hebben ontwerpers vanuit de hele Euregio. Ik moet
wel zeggen, dat ik heel vaak vind dat ontwerpers uit de
Euregio moeilijker zijn te betrekken dan de ontwerpers
die van verder komen. Ik denk dat het te maken heeft
met luiheid. Maar dat is een gevoel. Of ze denken dat niet
goed genoeg is wat we doen. Ik weet het niet. Als ik aan
ontwerpers vraag uit de Euregio om hun outfits uit te
lenen voor 75euro reageert er niemand. En dat irriteert
me enorm. We lopen zo teleur voor ontwerpers om te
verkopen in een winkel en dan heb je echt ontwerpers die
je moet vragen om alsjeblieft mee te doen om hun werk
te verkopen. Het kan zijn dat ze niet geloven in de regio
als platform. Dat ze toch denken van, als het buiten de
regio is het beter. Als het meer zichtbaar wordt wat wij
doen, denk ik dat Culturele Hoofdstad daar wel
verandering in kan brengen.
We hebben samen met Modemuseum Hasselt en Design
Metropool Aachen, een andere stichting opgericht. Dat is
FAB, Fashion Across Borders. Dat is het platform voor
ontwerpers uit de Euregio. Dat gaat wel goed, maar
omdat we daar geen financiële middelen voor hebben
moet alles dus vanuit onszelf komen. We hebben al wat
projecten georganiseerd. We zijn met een ontwerper naar
Malta toe geweest, omdat Malta in 2018 ook Culturele
Hoofdstad is. Daar hadden ze een mode evenement waar
drie ontwerpers gepresenteerd hebben uit de Euregio. En
andersom heeft ook een Maltese ontwerper zich
gepresenteerd op Fashionclash Maastricht. We hebben
bijeenkomsten georganiseerd om te vragen naar de
behoeften van ontwerpers. We hebben een keer
ontwerpers gekoppeld aan high-end winkels uit de
Bachelor of Social Work
XXVIII
Euregio.
Dit soort grote projecten zouden veel intensiever moeten
gaan, maar ja daar moet je middelen voor hebben, omdat
je er flink wat tijd in stopt.
Sociaal & cultureel klimaat Ik denk dat Maastricht toch wel vrij conservatief is.
Ondanks dat het toch ook een mode stad is, maar dan
meer qua winkels en de dames die heel chic gekleed zijn.
Het is wel mode maar vrij conservatief. Het is goed dat we
zoveel studenten te hebben. Als bezoekers en
deelnemers. Ik denk dat we mede door de jonge mensen,
een succes zijn geworden.
Ik denk wel soms en dat heeft meer met de regio te
maken… dat we soms niet serieus genomen worden.
Zodra iets uit Limburg komt, heb ik het gevoel dat je bij
grote bedrijven en sponsoren toch minder makkelijk
sponsoring krijgt. Dat ze het dan toch niet serieus nemen,
omdat het niet in de Randstad is. Dat gevoel heb ik heel
erg en dat is zelfs zo met bedrijven die hier in de regio
zitten. Je ziet wel dat ze andere dingen steunen en ons
dan niet. Ik heb toch het gevoel dat de regio meer tegen
ons werkt.
Toevallig hebben we nu dan de Muziekgieterij voor jong
publiek. Maar dat werd ook een hele tijd niet genoeg
ondersteund. Ook heb ik het gevoel dat nu dat dat
vastligt, er weinig vrijheid is voor nieuwe initiatieven.
Voor de mensen die nu pas gaan studeren of afstuderen
en iets willen gaan doen… Er zijn veel dingen voor een
oud publiek…traditioneel. Er wordt vooral gekeken naar
de mensen die hier al zijn en niet naar de nieuwe mensen
die hier komen wonen. Mensen die niet uit deze regio
komen of mensen die van ver weg komen. Ik denk dat
daar veel meer aandacht aan besteed moet worden.
Je ziet heel veel mensen van de academie die gewoon
weggaan. We zien dat ook aan de jonge modellen waar
we mee samenwerken. Het zijn toch meestal studenten.
We moeten toch elk jaar weer nieuwe modellen
aantrekken, omdat ze weggaan als ze afgestudeerd zijn.
Bachelor of Social Work
XXIX
Sterktes & kansen Fringe scene Onze sterke punten liggen in het feit dat wij zelf
ontwerpers zijn en dus ook weten wat de behoeften zijn
van de doelgroep.
De interdisciplinaire samenwerking die we creëren zijn
sterke punten. Onze interesse in alles wat met mode te
maken heeft, dus ook fotografie en film en performances.
Hiermee kunnen we een soort brug vormen naar andere
kunsten toe. Ook naar vormen van hogere kunst.
Ik denk omdat het heel laagdrempelig is voor de
ontwerper die wil meedoen en het publiek. Veel mode
evenementen kun je überhaupt niet naar binnen gaan.
Daar moet je voor uitgenodigd zijn en bij ons is gewoon
sprake van kaartenverkoop. De expositie is gratis.
We willen graag ook meer in de stad zichtbaar zijn door
de projecten in de stad te houden.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene En je merkt ook heel vaak met subsidies, dat mode niet
gezien wordt als kunstvorm en het wordt ook niet gezien
als een podiumkunst. Dus dan valt het qua categorisering
overal een beetje buiten. Het wordt toch snel gezien als
iets commercieels en ik denk dat het soms moeilijk maakt
om fondsengeld te krijgen. Misschien ook sponsoren,
omdat ze dan denken dat is iets heel commercieels is. Een
Rabobank die dan zegt: ‘Je bent niet maatschappelijk
betrokken.’ Ik vind van wel als je een platform biedt aan
ontwerpers die anders geen ruimte hebben of krijgen.
Zwakke punten is het financiële aspect, omdat het altijd
gaat om pompen of verzuipen. Dus je bent de hele tijd
aan het proberen geld bij elkaar te krijgen. Daardoor kun
je soms hele gave projecten niet doen, omdat het gewoon
financieel niet haalbaar is.
Onze organisatie bestaat uit drie ontwerpers. We hebben
nooit voor veel van bedrijfsorganisatie geleerd. Ik denk
dat we moeten kijken naar hoe we de organisatie sterker
kunnen maken. Hierbij zouden we een bepaald netwerk
moeten hebben die financieel echt waarde heeft. Kijken
hoe we zelf geld kunnen binnenhalen op alternatieve
Bachelor of Social Work
XXX
manieren. Dus organisatorisch zouden we nog wat hulp
kunnen gebruiken.
We zitten steeds in leegstaande panden. We verhuizen
vaak qua locatie. Afgelopen jaar zijn we vier keer
verhuisd. En dat is wel veel. We hebben bij verschillende
woningcorporaties gezeten. Dat is vermoeiend en
kostelijk, wat je ben alleen maar bezig met verhuizen en
het komt natuurlijk nooit uit. Een keer moesten we twee
weken voor Fashionclash Maastricht gaan verhuizen… dat
is gewoon heel shit. We betalen ook steeds geen huur,
omdat we het gewoon niet kunnen. Dus we streven naar
een situatie waarmee je de huur kan betalen, jezelf uit
kunt betalen en ook de mensen die voor je werken.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
We hebben gesprekken gehad met de gemeente. Er is
toen gezegd, dat mits we Culturele Hoofdstad worden,
Fashionclash en Fashion Across Borders daar een
belangrijke rol in zullen spelen. Wat dat financieel
betekent weten we niet.
Ik denk dat er heel veel kansen liggen, maar dan zou de
organisatie sterker moeten zijn en financieel zouden we
sterker moeten zijn. Ik denk dat er dan heel veel mogelijk
is. Ik denk echt dat we voor jonge ontwerpers echt dat
platform voor Europa kunnen worden. Waar je
interessante dingen kan zien en jonge ontwerpers kan
ontdekken. Het gebeurt nu al, maar dat zou nog meer
uitgedragen moeten worden.
We hebben ontwerpers vanuit de hele Euregio. Ik moet
wel zeggen, dat ik heel vaak vind dat ontwerpers uit de
Euregio moeilijker zijn te betrekken dan de ontwerpers
die van verder komen. Ik denk dat het te maken heeft
met luiheid. Maar dat is een gevoel. Of ze denken dat niet
goed genoeg is wat we doen. Ik weet het niet. Als ik aan
ontwerpers vraag uit de Euregio om hun outfits uit te
lenen voor 75euro reageert er niemand. En dat irriteert
me enorm. We lopen zo teleur voor ontwerpers om te
verkopen in een winkel en dan heb je echt ontwerpers die
je moet vragen om alsjeblieft mee te doen om hun werk
te verkopen. Het kan zijn dat ze niet geloven in de regio
als platform. Dat ze toch denken van, als het buiten de
regio is is het beter. Als het meer zichtbaar wordt wat wij
doen, denk ik dat Culturele Hoofdstad daar wel
Bachelor of Social Work
XXXI
verandering in kan brengen.
We hebben samen met Modemuseum Hasselt en Design
Metropool Aachen, een andere stichting opgericht. Dat is
FAB, Fashion Across Borders. Dat is het platform voor
ontwerpers uit de Euregio. Dat gaat wel goed, maar
omdat we daar geen financiële middelen voor hebben
moet alles dus vanuit onszelf komen. We hebben al wat
projecten georganiseerd. We zijn met een ontwerper naar
Malta toe geweest, omdat Malta in 2018 ook Culturele
Hoofdstad is. Daar hadden ze een mode evenement waar
drie ontwerpers gepresenteerd hebben uit de Euregio. En
andersom heeft ook een Maltese ontwerper zich
gepresenteerd op Fashionclash Maastricht. We hebben
bijeenkomsten georganiseerd om te vragen naar de
behoeften van ontwerpers. We hebben een keer
ontwerpers gekoppeld aan high-end winkels uit de
Euregio.
Dit soort grote projecten zouden veel intensiever moeten
gaan, maar ja daar moet je middelen voor hebben, omdat
je er flink wat tijd in stopt.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Maar ik hoop dat niet alleen naar Culturele Hoofdstad
wordt gekeken. Want stel we worden het niet, dan moet
toch iets met die jonge mensen gedaan worden. Of ze
zeggen dat ze het niet belangrijk vinden, maar dan weet
iedereen ook waar die aan toe is.
Culturele Hoofdstad leeft voor ons wel, maar ik durf
nergens op te hopen. We zijn zo vaak teleurgesteld door
van alles en nog wat. Beloftes die gemaakt worden en
niet worden nageleefd. Ik denk dat mensen soms denken
dat we het voor onszelf doen, maar het rare is… ik doe dit
niet voor mezelf. Ik doe het echt gewoon voor de
ontwerpers en voor de stad. Ik ga er daarom ook maar
niet vanuit. Ik heb wel een groot gevoel dat we die titel
binnenhalen, maar ik durf daar nog niet zoveel over na te
denken.
Bachelor of Social Work
XXXII
4
DATUM: 25-3-2013
NAAM: Jacques Costongs
LEEFTIJD: 60
ORGANISATIE: Gemeente Maastricht
FUNCTIE: Wethouder Cultuur
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik ben verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van het Maastrichtse
cultuurbeleid. Alles waar de gemeente op dat gebied een in taak heeft.
In de regel praten we dan over educatie, vooral scholen en niet zozeer HBO (kunstvakopleidingen zijn landelijk
georganiseerd). Als we over amateurs praten, hebben we het over vrijwilligerswerk. We stimuleren dat een beetje.
De harmonieën krijgen bijvoorbeeld per lid betaald en voor de rest moeten ze het zelf uitzoeken. En dan heb je het
professionele veld. Dat valt eigenlijk in drie stukken uit elkaar. Dat zijn de landelijke gesubsidieerde instellingen, zoals
Toneelgroep Maastricht, Opera Zuid en het Limburgs Symfonie Orkest (LSO). Dan heb je lokale instellingen waar wij
als gemeente verantwoordelijk voor zijn, zoals Nederlands Architectuurinstituut (NAI) en Bureau Europa. En je hebt
eigen instellingen waarvoor we verantwoordelijk zijn. Onderdelen van de gemeente, zoals Kumulus, Theater aan het
Vrijthof, Centre Ceramique en het Natuurhistorisch Museum Maastricht. Dat is eigenlijk een beetje de driedeling waar
we over gaan. Daarnaast hebben we de ambitie om van Maastricht een echte cultuurstad te maken, met Culturele
Hoofdstad als vlak om flink wat dynamiek in het cultuurveld te krijgen en niet zo provinciaal te blijven als we zijn.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod Er is niet veel van het soort cultuur waar jullie definitie
over gaat. We proberen om in ons aanbod ruimte te
bieden aan dat soort initiatieven. Dus het is niet van moet
dat deel uitmaken van het aanbod, maar je koppelt
dingen aan elkaar. Cultuur moet iets gaan betekenen in de
stad. Daar moeten mensen door verleid worden. Verleid
worden om zelf iets te produceren en te doen. Dat is de in
ieder geval de bedoeling.
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 8
Beleving: 5
We hebben daar nooit uitgebreid een discussie of beleid
over gehad. En dat komt omdat je ook maar een paar
uitgangspunten moet hebben. Het kenmerk van die
cultuur is namelijk dat het bijna spontaan ontstaat. Ook
elke keer van plek verandert en van inhoud verandert. Dit
omdat het allemaal jonge mensen zijn, studenten vooral,
die in transitie zitten en van de ene plek naar de andere
gaan. Van de ene opleiding naar de andere opleiding. Van
de ene stad naar de anderen. Hierdoor vormen ze
tijdelijke, losjes gekoppelde netwerken. Ze regelen
zichzelf niet noodzakelijk planmatig of organisatorisch,
Bachelor of Social Work
XXXIII
maar ze bieden initaitieven veel meer een kans. Dus er
wordt van onderop geregeld. Dat is in feite wat er
gebeurd. En daarom is het altijd een kwestie van pop-up.
Een continu veranderende samenstelling en inhoud. Dat
zijn in feite de kenmerken van die cultuur.
En hoe zich dat uitwerkt, ligt ook aan het feit dat het een
beetje zoeken naar posities is. Kijken of je jou leefstijl
daarin voldoende kunt demonstreren en laten zien.
Maakt het ook een kwestie van gedeeltelijk tegencultuur.
Dat zit er altijd een beetje in. Waardoor de spanning gaat
ontstaan die je nodig hebt om cultureel een stap verder
te komen. Maar dan moeten ze wel af en toe eens even
goed schuren met bestaande instellingen. Moeten ze ook
in discussie met hun zijn en af en toe wel interessant
genoeg zijn om iets met bestaande instellingen te doen.
Dan pas wordt het voor ons interessant. Dus dat betekent
dat we eigenlijk op heel veel dingen reagerend zijn en op
onderdelen faciliterend zijn. Bijvoorbeeld door toe te
staan dat bepaalde plekken tijdelijk gebrukt worden.
En dat hoort ook zo, want het kenmerk van deze culturele
uiting is dat ze tijdelijk zijn. En dus nooit aan een plek
gebonden moeten worden. Als ze lang bestaan worden ze
langdradig en niet interessant.
Als je in subculturen denkt, dan snap je dat je daar geen
tent op kan draaien. Parkstad heeft het al wat makkelijker,
want dat zijn 250.000 inwoners en je hebt nog Aken als
achterland. En Maastricht heeft niets als achterland.
Tongeren en Riemst hebben weinig stedelijke waarde. Dat
betekent dat je getalsmatig hier altijd in de minderheid
zit. Behalve bij studenten. En daarom zie je dat veel van
die nieuwe initiatieven gedragen worden door
internationale studenten. Die dat ook gewend zijn uit
andere stedelijke culturen.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie
Bachelor of Social Work
XXXIV
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief We hebben gezegd dat de ambitie van Maastricht niet
alleen is om een stad met veel cultuur te maken, maar om
een echte cultuurstad te worden. Dat is een kleine
nuance, maar dat is een hele grote stap. Een echte
cultuurstad, is een stad die een belangrijke functie in de
Euregio kan vervullen, omdat we heel veel hebben. Het is
een stad die kan zorgen dat er culturele carrières kunnen
plaatsvinden. Jongeren die hier of elders opgroeien, die
kunnen hier naar de kunstvakopleidingen komen. Tegen
de tijd dat ze gepensioneerd zijn en de wereld over zijn
getrokken, kunnen ze weer terug kunnen komen om te
doceren hier. Daarom noemen we het culturele
carrières… anders is het alleen maar talentontwikkeling.
Talentontwikkeling pakt alleen de jongeren op, terwijl wij
vinden dat je moet nadenken over hoe een carrière van
iemand in de culturele sector eruitziet en wat dat
betekent voor een stad zoals Maastricht. Hoe kunnen we
daar plaats voor houden?
Fysieke positionering Dus dat betekent dat we eigenlijk op heel veel dingen
reagerend zijn en op onderdelen faciliterend zijn.
Bijvoorbeeld door toe te staan dat bepaalde plekken
tijdelijk gebrukt worden.
En dat hoort ook zo, want het kenmerk van deze culturele
uiting is dat ze tijdelijk zijn. En dus nooit aan een plek
gebonden moeten worden. Als ze lang bestaan worden ze
langdradig en niet interessant.
Beleidsmatige positionering Is de gemeente in staat, het culturele klimaat mee te
helpen beïnvloeden zodat dit soort initiatieven ontstaan.
Dat is iets anders dan vanuit de klassieke redenering, het
aanbod gaan organiseren voor de burger en die laten
consumeren.
En hoe zich dat uitwerkt, ligt ook aan het feit dat het een
beetje zoeken naar posities is. Kijken of je jou leefstijl
daarin voldoende kunt demonstreren en laten zien.
Maakt het ook een kwestie van gedeeltelijk tegencultuur.
Dat zit er altijd een beetje in. Waardoor de spanning gaat
ontstaan die je nodig hebt om cultureel een stap verder
te komen. Maar dan moeten ze wel af en toe eens even
goed schuren met bestaande instellingen. Moeten ze ook
in discussie met hun zijn en af en toe wel interessant
Bachelor of Social Work
XXXV
genoeg zijn om iets met bestaande instellingen te doen.
Dan pas wordt het voor ons interessant. Dus dat betekent
dat we eigenlijk op heel veel dingen reagerend zijn en op
onderdelen faciliterend zijn. Bijvoorbeeld door toe te
staan dat bepaalde plekken tijdelijk gebrukt worden.
En dat hoort ook zo, want het kenmerk van deze culturele
uiting is dat ze tijdelijk zijn. En dus nooit aan een plek
gebonden moeten worden. Als ze lang bestaan worden ze
langdradig en niet interessant.
Minimalistisch beleid. Dus dat betekent dat het
uitgangspunt is dat we er ons niet teveel mee bemoeien.
De Fringe scene moet zijn eigen dynamiek en logica
hebben. Als ik me daarmee bemoei als overheid, dan ga
ik voorwaarden stellen voor het geld dat ik geef. Opeens
verandert het spelletje dan. Als overheid moet ik controle
hebben over datgene wat jij doet en jij moet dus
verantwoording komen afleggen bij mij. De vraag is of je
dat in dit kader wel wilt doen.
Het tweede is, je moet wel een goede gesprekspartner
zijn en blijven voor elkaar. Dat betekent dat die
initiatieven af en toe hier aan tafel zitten. Dan kijken we
of ze problemen hebben. Vaak is dat met vergunningen,
omdat het vaak oude panden zijn waar in gezeten wordt.
Dan moet je kijken of je net zoals bij het
Landbouwbelang, een generieke vergunning kan geven.
Dat betekent dat je zegt: ‘Voor eens en voor altijd als je
dingen doet, moet je daaraan voldoen anders mag het
niet.’ Soms moet je improviseren, omdat er nieuwe
dingen gebeuren in het pand.
Het derde wat we doen is zorgen dat ze goede
gesprekspartners krijgen van anderen. Vanuit de Mandril
bijvoorbeeld, wordt snel contact gelegd met de
Muziekgieterij om te kijken of ze iets voor elkaar kunnen
betekenen.
Het laatste wat we vaak doen, is het bemiddelen in
gebouwen.
Het is een beleid wat niet klassiek is in de zin van, we
gaan een nota schrijven en die nota gaan we uitvoeren
etc. Het is veel meer het ondertussen doen, dan dat we
daar mooie nota’s over schrijven.
Bachelor of Social Work
XXXVI
Samenwerkingsverbanden Dat zijn de landelijke gesubsidieerde instellingen, zoals
Toneelgroep Maastricht, Opera Zuid en het Limburgs
Symphonie Orkest (LSO). Dan heb je lokale instellingen
waar wij als gemeente verantwoordelijk voor zijn, zoals
Nederlands ArchitectuurInstituut (NAI) en Bureau Europa.
En je hebt eigen instellingen waarvoor we
verantwoordelijk zijn. Onderdelen van de gemeente, zoals
Kumulus, Theater aan het Vrijthof, Centre Ceramique en
het Natuurhistorisch Museum Maastricht.
Sociaal & cultureel klimaat [Paul Lambrechts]
De kritische massa kan niet door de gemeente alleen
gemaakt worden. Eerder het omgekeerde. Onze ambitie
ligt erin dat we het vooral niet allemaal zelf willen
initiëren. We hopen dat het veld een eigen dynamiek
krijgt, waardoor wij beter worden. Wat je wel moet doen
als stad is uitstralen dat je dat wil. Dat je laat voelen dat je
een welkome test zone wil zijn voor dat soort initiatieven.
Het nadeel van Maastricht is, dat het de omvang heeft
van een groot dorp met 120.000 inwoners. En dat
betekent eigenlijk dat Maastricht te klein is voor
subculturen. Waarom heeft Maastricht nooit veel gehad
op het gebied van discotheken en weet ik allemaal?
Omdat het te klein is. Als je in subculturen denkt, dan
snap je dat je daar geen tent op kan draaien. Parkstad
heeft het al wat makkelijker, want dat zijn 250.000
inwoners en je hebt nog Aken als achterland. En
Maastricht heeft niets als achterland. Tongeren en Riemst
hebben weinig stedelijke waarde. Dat betekent dat je
getalsmatig hier altijd in de minderheid zit. Behalve bij
studenten. En daarom zie je dat veel van die nieuwe
initiatieven gedragen worden door internationale
studenten. Die dat ook gewend zijn uit andere stedelijke
culturen om dat op te pakken. Dus Maastricht is nu meer
aan het verstedelijken door dat soort initiatieven.
Het liefste heb je ook heel wat Fringe initiatieven die ook
flink in de publiciteit komen. Zodat niet alleen de
subcultuur blijft hangen, maar als het ware impact krijgt
op de openbaarheid. Dat het in ieder geval opvalt. Puur
het vergroten van de zichtbaarheid buiten de eigen
subcultuur.
Bachelor of Social Work
XXXVII
Je ziet de samenleving in Maastricht veranderen. Die
staat wat opener voor dingen dan 30 à 40 jaar geleden.
Dat is opener geworden, je hoort ook wat tegengeluiden
natuurlijk. Maar dat is meestal de indicatie dat het
inderdaad opener geworden is. Als je zo onbelangrijk
bent dat niemand over je klaagt, dan heb je een
probleem.
Is de gemeente in staat, het culturele klimaat mee te
helpen beïnvloeden zodat dit soort initiatieven ontstaan.
Dat is iets anders dan vanuit de klassieke redenering, het
aanbod gaan organiseren voor de burger en die laten
consumeren.
Sterktes & kansen Fringe scene Het onvoorspelbare in feite. Omdat je een toevallige mix
krijgt aan mensen die iets aan het doen zijn. Dit maakt de
uitkomst vaak onvoorspelbaar en dat is een hele
belangrijke.
Tweede is, het biedt mensen een podium om dingen uit
te proberen, zonder dat er eisen aan gesteld worden. Dus
het mag misgaan en dat is heel prettig natuurlijk als je
nog aan het kijken bent om je handschrift te oefenen.
Dan is het handig en fijn als je op zo een podium durft te
gaan staan en telkens iets anders durft te proberen.
Het derde wat ik zie is dat het een heel internationale
gang van zaken is. Dat is eigenlijk de belangrijkste
capaciteit en de belangrijkste competentie die in
Maastricht ontwikkeld moet worden. Want als we die
competentie hebben om tussen die culturen te schakelen
en geen grenzen te zien is dat waardevol.
Het vierde is dat het een grote oefening is om te
organiseren en regelen. Want als je wilt dat er wat
publiek op afkomt, dan zal je moeten zorgen dat er op zijn
minst een mechanisme in gang gezet wordt om iets te
doen. En ook dat is een heel belangrijke competentie.
Bachelor of Social Work
XXXVIII
Verder is het leuk dat er verschillende disciplines bij
elkaar komen. Mensen die met muziek bezig zijn,
beeldende kunst, toneel… dat maakt het interessant.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Als socioloog heb ik daar een chique term voor gehoord.
Dit heet een loosely coupled system. Het is geen zwaar
netwerk met een structurele organisatie, maar het is een
los-vast verband. En dat betekent dat het ook weer zo uit
elkaar ligt en voordat je het weet uit het beeld
verdwenen is.
De scene is te vrijblijvend is bij het uitproberen, waardoor
je geen kwaliteit ziet en die zou je moeten willen
brengen. De ambitie om stappen te maken is niet altijd
herkenbaar. Doordat het een gesloten systeem is, komt er
nooit iemand van buiten die zegt dat het goed of niet
goed is wat er gedaan wordt.Dat is ook iets waar je naar
moet durven streven. We zijn hier iets aan het doen en
kom kijken.
Anti-kraakwetgeving op landelijk niveau wel, maar we
hebben een verdedigingslinie opgeworpen. We hebben
gezegd die wetgeving mag misschien nodig zijn in Den
Haag, maar bij ons is die niet nodig. Dat betekent dat we
heel ontspannen in die wet zitten, zoals met panden waar
initiatieven zoals de Mandril in zitten. En vele denken dat
ons dat niets kost, maar er is altijd iemand die daarvoor
betaalt. We hebben die panden opgekocht, dus daar zijn
we geld aan kwijt en dat betekent dat we daar rente over
moeten betalen voor zolang er geen andere bestemming
aan wordt gegeven. Dat we er geen geld aan uitgeven is
een historisch misverstand.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
De dingen die in Maastricht in ontwikkeling zijn, bieden
eerder meer mogelijkheden, dan dat ze echt bedreigend
zijn.
Als we op 6 september met zijn vieren hier buiten staan,
en we worden Culturele Hoofdstad van Europa 2018, dan
ontstaat een klimaat waar dit soort dingen een geweldige
voedingsbodem kunnen krijgen. Je moet dan zo zeggen,
dan wordt 4 tot 5 jaar lang, die hele Euregio met cultuur
doordringt. En dan is het voor dit soort groepen natuurlijk
Bachelor of Social Work
XXXIX
geweldig om daarin hun rol mee te spelen. Half illegaal,
half legaal, half in het openbaar, half in het onbekende.
Dat is een hele belangrijke denk ik.
De manier waarop we plannen ontwikkelen, biedt hen
ook meer mogelijkheden. Als je bijvoorbeeld kijkt naar de
Sphinx gebouwen… Vroeger maakte we een plan en den
legden we de tekeningen op tafel en dan huurde we
iemand in en werd het uitgevoerd. Nu kijken we of er nog
iemand rondloopt met een dwaas idee. Iemand die een
ontwikkeling op gang kan brengen. En vaak zijn deze
groepen daar eerder een hulp bij dan een probleem.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Het klinkt misschien een beetje arrogant, want wij gaan
niet over initiatieven van anderen. Gelukkig nemen ze ze
zelf. Maar hoe meer ambitie ze hebben, hoe interessanter
het voor ons is. Een club die echt iets wil, dat is
interessant. Een club die zegt we houden ons daarmee
bezig en dat is gezellig bij ons… dat is minder. Dus daar ligt
wel een punt. Maastricht heeft die ambitie om
cultuurstad te worden. Er zijn mensen die zeggen, dat je
het al leuk moet vinden dat die initiatieven er zijn. Maar
dat is geen ambitie. Het moet ook iets voorstellen. Als je
je vriend uit New York meeneemt, zijn die dan ook onder
de indruk van wat ze hier meemaken?
[Paul Lambrechts]
De kritische massa kan niet door de gemeente alleen
gemaakt worden. Eerder het omgekeerde. Onze ambitie
ligt erin dat we het vooral niet allemaal zelf willen
initiëren. We hopen dat het veld een eigen dynamiek
krijgt, waardoor wij beter worden. Wat je wel moet doen
als stad is uitstralen dat je dat wil. Dat je laat voelen dat je
een welkome test zone wil zijn voor dat soort initiatieven.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
We zijn met die Europese Culturele Hoofdstad begonnen,
omdat we grotere aantallen nodig hadden. Anders werkt
het niet. Dan heb je te laag niveau. Een stom voorbeeld.
Drie jaar geleden kwamen ze hier vragen om een
jeugdsymfonie orkest op te richten. Toen bleek dat in de
rest van het land iedereen al zo een orkest had al 20 jaar.
Toen heb ik gezegd: ‘Dat gaan we dus niet doen.’ Maar
het waren aardige mensen en ze waren gedreven… en die
moet je nooit helemaal teleurstellen. Toen heb ik gezegd:
Bachelor of Social Work
XL
‘Stel je voor dat jullie niet een Limburgs orkest zijn, maar
een Euregionaal symfonieorkest zijn. Dan kan je
selecteren uit vier miljoen mensen.’ Dat betekent
competitie en dat betekent dat je beter moet worden en
de betere ook moet aantrekken. Dat is kwaliteit.
4
DATUM: 25-3-2013
NAAM: Theo Ploeg
LEEFTIJD: 44
ORGANISATIE: Research sociologist Communication and Multimedia Design Research Group Hogeschool
Amsterdam/Docent internetjournalistiek Fontys Hogeschool/journalist Zuiderlucht (cultureel maandblad)
FUNCTIE: socioloog
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Bij welke instelling ik ook zit of welke functie ik ook beoefen, ik ben altijd socioloog.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Waardering: 10
Beleving: 2
Zoals het gebeurt in de meeste neoliberale steden, is dat
de underground helemaal geabsorbeerd is door de
gemeente. Zoals in Amsterdam, waar alle creatieve
vrijplaatsen zijn ontruimd door de ME en instituten zijn
gemaakt die de underground willen faciliteren. En ik denk
dat het een slechte zaak is. Ik denk dat de manier waarop
het in Duitse steden gaat een veel betere manier is. Daar
wordt underground gedoogd en vrijgelaten en er is vrij
weinig contact tussen gemeente en de scene. Ik denk dat
het de beste manier is. Zo min mogelijk contact. Als je de
underground scene gewoon zijn gang laat gaan. Dus ook
geen restrictieve maatregelen nemen zoals hier in
Maastricht. Dan ontstaat dat wel vanzelf. Ik denk dat dat
de essentie is. Hier in Maastricht zie je dat de gemeente
alleen maar contraproductieve regels produceert, zoals
geen zogenaamde “aanstootgevende” dingen in het
straatbeeld. Geen graffiti, kraakpanden en geen
straatkunst, omdat het niet past in het schone imago van
de stad. Het past niet bij het esthetische beeld van de
Bachelor of Social Work
XLI
stad. Cultuur is André Rieu en het is onmogelijk om een
underground festival te houden op het Vrijthof, want dat
past niet. Het hele idee dat een feest ’s nachts niet mag
plaatsvinden omdat het buurtbewoners uit hun slaap
haalt. Je wilt toch in de stad wonen, omdat het leeft… Ga
dan niet in de stad wonen. Dat soort restrictieve
maatregelen zou de gemeente dus niet moeten nemen.
Beleving & waardering Fringe scene Sinds de jaren ‘90 bestaat underground cultuur ook
eigenlijk niet meer. Het is allemaal geassimileerd. In die
tijd was Lowlands nog subcultuur en nu is het gewoon
gevestigde orde. Het hele denken in de dichotomie van
underground en mainstream en kunstenaar en amateur,
dat is in deze tijd in ieder geval ouderwets. Volgens de
echte definitie van de kunstenaar die kunst beoefent
omdat hij/zij het belangrijk vindt, zou je kunnen zeggen
dat underground nog de enige kunst is die er is. En
mainstream kunst helemaal geen kunst meer is, omdat
het daar alleen maar gaat om geld.
De underground cultuur is in onze maatschappij vrijwel
naar de randen toe gedrongen en bestaat bijna niet meer.
Het heeft ook nauwelijks mediarepresentatie. Er wordt
niet alleen in het zuiden weinig over geschreven. Dit geldt
in de Randstad ook. Er wordt alleen nog maar geschreven
over high culture en bekende kunstenaars. Die
underground laag, moet je echt opzoeken en proberen te
ontginnen om duidelijk te maken dat het er wel bij hoort.
Dan pas kun je echt de stad laten zien. Anders laat je
maar een soort simulatie zien. Je zult die dingen echt
moeten onderzoeken en op papier zetten. Je zult echt
moeten kijken naar wat underground nu eigenlijk is, wil je
er echt naar toe gaan en ze betrekken.
De Fringe van tegenwoordig gaat niet meer om het
afzetten tegen de gevestigde orde, zoals dat in eerdere
decennia wel het geval was. Het gaat om nadenken over
de toekomst. Het gaat om het ontwikkelen van een nieuw
systeem over in de veranderende maatschappij. En dat is
ook de opdracht die je ze kan geven als VIA2018. ‘Maak
de Culturele Hoofdstad zoals jullie denken dat die zou
moeten zijn en niet hoe dat die is. Maak je eigen stad en
geloof weer in utopieën.’
Bachelor of Social Work
XLII
Er is natuurlijk wel wat Fringe cultuur, maar die is
natuurlijk wel heel erg naar de randen gedrongen. Kijk ik
vind het wel, maar 99% van de bewoners van Maastricht
niet. Of alleen in negatieve zin.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Ik vind dat ik behoor tot de Fringe scene, omdat ik via
mijn verschillende functies toch een soort bijdrage lever
aan alternatieve cultuur. Wel het beschrijven van cultuur
dan, maar dat is ook heel belangrijk. Ik denk dat er media
moeten zijn die deze vorm van cultuur ook zichtbaar
maken. De alternatieve culturele scene deed ik vroeger
meer dan nu. Ik ben nu ook een beetje gevestigd
geworden. Maar dat vind ik wel veel interessanter dan
mainstream cultuur.
Ik verbind me met deze scene, omdat ik altijd iets gehad
heb met underdogs. Ik denk dat het wel heel erg te
maken heeft met het feit dat ik ben opgegroeid in
Parkstad. In mijn tijd toen je daar opgroeide en ik voel dat
het nog steeds zo is… voelde je je al per definitie
minderwaardig wanneer je uit de Oostelijke Mijnstreek
kwam. Je wilde gewoon zo snel mogelijk naar Amsterdam,
omdat daar het echt gebeurden. Je schaamde je voor je
accent en afkomst. En vanuit een mechanisme waarvan je
toch maar iets positiefs maakt van hetgeen waarvoor je je
heel erg schaamt, ben ik me erg gaan associëren met de
marginale cultuur. Of met mensen die worden
uitgesloten. En dat heb ik een beetje gecultiveerd op de
universiteit. Toen ben ik als journalist op de universiteit
meteen begonnen met schrijven. Over muziek die nooit
onder de aandacht wordt gebracht. En dat heeft zich zo
een beetje ontwikkeld… En verder heb ik me op de
universiteit erg beziggehouden met thema’s rondom
uitsluiting. Waar sociologie natuurlijk over gaat. En
sindsdien schrijf en doe ik alleen maar dingen over en
rondom marginale cultuur. Dingen die niet gezien worden
als gevestigd. Dat is veel zwaarder, maar veel leuker.
Ik ben ook gevraagd voor de werkgroep Parkstad
Culturele Hoofdstad 2018. Dat heb ik geweigerd omdat ik
buitenstaander wilde blijven. Het is zo makkelijk om in dat
systeem te komen, waar je dan onwijs veel verdiend,
Bachelor of Social Work
XLIII
maar ook minder kritisch wordt.
Normen & waarden Het liefste geeft VIA2018 ze een zak met geld brengen en
zegt het is goed. Ik heb me enorm geërgerd aan de
Cultuurbrouwerij in Heerlen, waar Guido Wevers dat
gewoon letterlijk zei. Met grote gebaren zei hij: Ik kom
hier naar Heerlen met een zak geld van 16 miljoen. Dat
weiger je toch niet? Al die creatieve Heerlenaren: ‘Nee,
nee… kom hier met dat geld.’ Terwijl ik dat zou weigeren
natuurlijk. Waarom zou je dat doen? Creativiteit wordt
juist geprikkeld naarmate er minder financiële middelen
zijn.
Je zult nooit helemaal jezelf kunnen laten zien in het
huidige culturele veld. Je zult de dingen laten zien,
waarvan jij denkt dat je er geld voor krijgt. Ik heb mijn
studenten in Amsterdam nu zover dat ze het vak
studieloopbaanbegeleiding niet meer willen volgen.
Omdat het vak een soort van valse werkelijkheid creëert.
Er wordt gezegd ga opzoek naar jezelf… maar je moet het
wel precies volgens deze criteria doen.
Visie/missie Het liefste geeft ViA2018 ze een zak met geld brengen en
zegt het is goed. Ik heb me enorm geërgerd aan de
Cultuurbrouwerij in Heerlen, waar Guido Wevers dat
gewoon letterlijk zei. Met grote gebaren zei hij: Ik kom
hier naar Heerlen met een zak geld van 16 miljoen. Dat
weiger je toch niet? Al die creatieve Heerlenaren: ‘Nee,
nee… kom hier met dat geld.’ Terwijl ik dat zou weigeren
natuurlijk. Waarom zou je dat doen? Creativiteit wordt
juist geprikkeld naarmate er minder financiële middelen
zijn.
Ik ben een heel erge utopist. Ik geloof echt dat het
systeem zoals we die nu kunnen over 20 jaar implodeert.
Ik hoop over 5 jaar zelfs. Maar hoe dan ook, het is wel
waar het uiteindelijk heen gaat. Dus dat is ook waar je
aan moet denken. En niet aan de maatschappij zoals die
nu is. Want je bent Culturele Hoofdstad, dus je wilt laten
zien waar je over 10 jaar staat. En daarvoor moet je de
Fringe scene wel betrekken.
Hoe ik mijn eigen visie bij Zuiderlucht heb betrokken?
Bachelor of Social Work
XLIV
Toen ik bezig was met de VIA2018 bijlage voor
Zuiderlucht, heb ik de culturele manager van de stad Aken
geïnterviewd, Rick Tackvorian. Die was heel negatief over
Maastricht en ik heb daar een artikel over gemaakt. Ook
omdat ik op die manier vragen stel natuurlijk. Maar dat
artikel is uiteindelijk geweigerd door VIA2018 in de krant.
Toen hebben ze gezegd: ‘Je heb de opdracht wel gedaan,
we gaan het niet drukken, maar we betalen je wel.’ Toen
heb ik gezegd, dat ik ook niet betaalt wilde krijgen. Dat
vond ik een leuk proces. En ik ben niet boos op
Zuiderlucht, want het is logisch dat de sponsor inspraak
heeft over de bijlage. Maar op website van Zuiderlucht,
ben ik met inspraak van onze hoofdredacteur Wido
Smeets, wel heel kritisch geweest. Ik heb bijvoorbeeld
een column geschreven over het gebrek aan
elektronische dansfeesten in Maastricht. Dat die constant
ontruimd worden etc. Ik werk in die zin ook alleen voor
media waar ik mezelf kan zijn.
Stigmatisering & tolerantie Media beïnvloeden het beeld van deze scene heel sterk.
Ik heb zelf meegewerkt aan de VI2018 bijlage voor
Zuiderlucht. Het werd betaald door VIA2018 en we
hebben alleen maar aandacht besteed aan mainstream
cultuur. Underground cultuur komt er gewoon niet in
voor. En je merkt dat ook in plannen die dan geschreven
worden. Underground cultuur wordt daarin wel
genoemd, maar er wordt vervolgens niet uitgelegd welke
partijen en hoe dat allemaal moet zijn. Terwijl dat bij
andere onderdelen wel zo is. Daar gaat het best diep.
En de rol van de media hierin… Hier in het zuiden zijn er
naar mijn mening weinig goede media. Die doen er ook
heel weinig mee. De online blog Zwartgoud heeft er wel
een paar stukjes over geschreven, maar dat is ook
ongeveer de enige plek denk ik. Media lopen hier heel erg
achter VIA2018 aan. Dus media zijn niet erg leidend en
vooruitstrevend, maar eigenlijk de versterkers van de
gevestigde orde. In de lokale kranten kan je niks
verwachten.
Inclusie/exclusie Media beïnvloeden het beeld van deze scene heel sterk.
Ik heb zelf meegewerkt aan de VI2018 bijlage voor
Zuiderlucht. Het werd betaald door VIA2018 en we
hebben alleen maar aandacht besteed aan mainstream
cultuur. Underground cultuur komt er gewoon niet in
Bachelor of Social Work
XLV
voor. En je merkt dat ook in plannen die dan geschreven
worden. Underground cultuur wordt daarin wel
genoemd, maar er wordt vervolgens niet uitgelegd welke
partijen en hoe dat allemaal moet zijn. Terwijl dat bij
andere onderdelen wel zo is. Daar gaat het best diep.
En de rol van de media hierin… Hier in het zuiden zijn er
naar mijn mening weinig goede media. Die doen er ook
heel weinig mee. De online blog Zwartgoud heeft er wel
een paar stukjes over geschreven, maar dat is ook
ongeveer de enige plek denk ik. Media lopen hier heel erg
achter VIA2018 aan. Dus media zijn niet erg leidend en
vooruitstrevend, maar eigenlijk de versterkers van de
gevestigde orde. In de lokale kranten kan je niks
verwachten.
Hoe ik mijn eigen visie bij Zuiderlucht heb betrokken?
Toen ik bezig was met de VIA2018 bijlage voor
Zuiderlucht, heb ik de culturele manager van de stad Aken
geïnterviewd, Rick Tackvorian. Die was heel negatief over
Maastricht en ik heb daar een artikel over gemaakt. Ook
omdat ik op die manier vragen stel natuurlijk. Maar dat
artikel is uiteindelijk geweigerd door VIA2018 in de krant.
Huub Smeets heeft een jaar geleden gezegd, dat wat er in
het Landbouwbelang gebeurt, geen cultuur is. Daarna is
er in Heerlen een Cultuurbrouwerij geweest, waarin ik in
debat ben gegaan met zijn collega Guido Wevers. Dat heb
ik uiteraard glansrijk verloren, want Guido Wevers is
natuurlijk echt een persoonlijkheid. Dus hij hoeft niets te
zeggen en wint dan toch. Maar Huub Smeets heeft dat
gezegd en Guido Wevers heeft ontkend dat hij het gezegd
heeft. Dus het blijft een beetje een spel. Er waren
trouwens mensen van het Landbouwbelang bij in
Heerlen. Dan merk je ook het grote probleem dat
ontstaat. Namelijk Guido Wevers, die het
Landbouwbelang de schuld geeft dat het niet zelf naar
VIA2018 toe gaat en zegt: ‘Wij willen bijdragen.’ En
daarmee doet hij eigenlijk geen recht aan het
Landbouwbelang of VIA2018. Want ik vind het namelijk
zijn functie als portierhouder, om juist op bezoek te gaan
bij het Landbouwbelang en hen ervan te overtuigen om
mee te doen. En niet andersom. Dat is een soort
Bachelor of Social Work
XLVI
ressentiment van de elite naar de onderklasse toe. Een
soort ressentiment van: ‘Die underground jongens en
meisjes die zitten daar maar wat rare dingen te doen in
het Landbouwbelang en ik vraag me af of het interessant
is. Laat ze maar eens bewijzen dat ze iets interessants
doen.’ Het Landbouwbelang hoeft wat mij betreft
helemaal niets te bewijzen, want dat is gewoon de
belangrijkste culturele plek in Maastricht. Dit getuigt echt
van een ontzettende minachting, wat Guido Wevers en
Huub Smeets hebben gezegd. En dat kan echt niet. Ik vind
eigenlijk dat ze zich moeten verontschuldigen en duidelijk
moeten maken dat ze het Landbouwbelang wel serieus
nemen. Want het lijkt nu heel erg op een actie van
VIA2018 om het Landbouwbelang uit te sluiten. Bewijs
maar dat je erbij hoort…
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief We leven in een wereld die erg snel aan het veranderen
is. We houden ons vast aan een systeem dat achterhaald
is, dateert uit de 19de
eeuw en wat voor niemand
functioneert. Ik denk dat de mainstream cultuur er alleen
maar op gericht is om het systeem in stand te houden en
de echte verandering vindt dus plaats in die marginale
cultuur die weggedrongen is uit het systeem. Dus ik denk
dat als je een goede representatie wil geven van een
Culturele Hoofdstad en wil laten zien wat een stad kan,
hoe flexibel het is en waar het heen kan gaan, dan is dat
de belangrijkste cultuur die een stad heeft. Namelijk het
vermogen om de stad te vormen naar de nieuwe
maatschappij die gaat komen. Een maatschappij waar het
kapitalistisch systeem niet meer bestaat en ook los kan
komen van het voortdurend denken in termen van geld.
Ik heb wel een hele mooie positie natuurlijk, want ik ben
buitenstaander en ik ben socioloog. En op een of andere
manier wordt ik door beide partijen, dus underground en
mainstream, nog wel serieus genomen. Bij die marginale
cultuur zijn ze in het begin een beetje huiverig voor “die
oude man”. Hoewel op dit moment een deel van die
marginale cultuur juist bestaat uit mensen van mijn
leeftijd. Maar dan vertel ik even wat ik vind en dan zit het
wel goed. Ik kan namelijk wel goed doen alsof ik de
mainstream cultuur goed begrijp. Ik heb dus een
tussenfunctie, waar ik wel mezelf kan zijn, maar ook kan
praten met beide partijen. Ik denk dat ik dat wel heel lang
Bachelor of Social Work
XLVII
vol kan houden. Dis is ook wie ik ben. Ik heb ook niet het
gevoel dat ik werk doe. Ik heb gewoon het gevoel dat ik
de dingen doe die ik leuk vind. Ik probeer de
zichtbaarheid van de marginale cultuur te vergroten en
wil laten zien dat de maatschappij aan het veranderen is.
Alleen nu verdien ik er genoeg geld mee om makkelijk te
leven, maar dat is niet essentieel.
Fysieke positionering Er is in Maastricht en omstreken ontzettend veel
leegstand. Er is echt ruimte zat. En VIA2018 heeft straks
gewoon ontzettend veel geld. Zoveel geld dat je niet eens
meer weet hoeveel dat is. Wat je kunt doen als
gemeente, is met projectontwikkelaars die eigendom zijn
van deze panden, een afspraak maken. Je geeft ze die zak
geld en neemt de ruimte(n). Dan zeg je tegen die Fringe
scene. Hier is je ruimte. Doe je ding en we willen er
helemaal niets voor. In essentie is het zo simpel.
Beleidsmatige positionering Als je de underground scene gewoon zijn gang laat gaan.
Dus ook geen restrictieve maatregelen nemen zoals hier
in Maastricht. Dan ontstaat dat wel vanzelf. Ik denk dat
dat de essentie is. Hier in Maastricht zie je dat de
gemeente alleen maar contraproductieve regels
produceert, zoals geen zogenaamde “aanstootgevende”
dingen in het straatbeeld. Geen graffiti, kraakpanden en
geen straatkunst, omdat het niet past in het schone
imago van de stad. Het past niet bij het esthetische beeld
van de stad. Cultuur is André Rieu en het is onmogelijk
om een underground festival te houden op het Vrijthof,
want dat past niet. Het hele idee dat een feest ’s nachts
niet mag plaatsvinden omdat het buurtbewoners uit hun
slaap haalt. Je wilt toch in de stad wonen, omdat het
leeft… Ga dan niet in de stad wonen. Dat soort
restrictieve maatregelen zou de gemeente dus niet
moeten nemen.
Zoals het gebeurt in de meeste neoliberale steden, is dat
de underground helemaal geabsorbeerd is door de
gemeente. Zoals in Amsterdam, waar alle creatieve
vrijplaatsen zijn ontruimd door de ME en instituten zijn
gemaakt die de underground willen faciliteren. En ik denk
dat het een slechte zaak is. Ik denk dat de manier waarop
het in Duitse steden gaat een veel betere manier is. Daar
wordt underground gedoogd en vrijgelaten en er is vrij
weinig contact tussen gemeente en de scene. Ik denk dat
dat de beste manier is. Zo min mogelijk contact. Als je de
Bachelor of Social Work
XLVIII
underground scene gewoon zijn gang laat gaan. Dus ook
geen restrictieve maatregelen nemen zoals hier in
Maastricht. Dan ontstaat dat wel vanzelf. Ik denk dat dat
de essentie is. Hier in Maastricht zie je dat de gemeente
alleen maar contraproductieve regels produceert, zoals
geen zogenaamde “aanstootgevende” dingen in het
straatbeeld. Geen graffiti, kraakpanden en geen
straatkunst, omdat het niet past in het schone imago van
de stad. Het past niet bij het esthetische beeld van de
stad. Cultuur is André Rieu en het is onmogelijk om een
underground festival te houden op het Vrijthof, want dat
past niet. Het hele idee dat een feest ’s nachts niet mag
plaatsvinden omdat het buurtbewoners uit hun slaap
haalt. Je wilt toch in de stad wonen, omdat het leeft… Ga
dan niet in de stad wonen. Dat soort restrictieve
maatregelen zou de gemeente dus niet moeten nemen.
Ik vind dat de gemeente veel meer de
verantwoordelijkheid moet leggen bij de subcultuur in
plaats van zichzelf. Zo min mogelijk regels. Het oud-
liberale idee. Dan krijg je ook te maken met de
discrepantie bij de definitie van het woord individu. Een
individu voor ons, is iemand die vrij is in het maken van
beslissingen over de manier waarop zijn/haar leven moet
worden ingericht. John Stuart Mill zegt dat een individu
iemand is die zoveel mogelijk doet wat de maatschappij
wil. Je denk dan dat je enigszins vrij bent, maar regels en
wetgevingen zorgen ervoor dat je vooral doet wat de
omgeving wil dat je doet.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Huub Smeets heeft een jaar geleden gezegd, dat wat er in
het Landbouwbelang gebeurt, geen cultuur is. Daarna is
er in Heerlen een Cultuurbrouwerij geweest, waarin ik in
debat ben gegaan met zijn collega Guido Wevers. Dat heb
ik uiteraard glansrijk verloren, want Guido Wevers is
natuurlijk echt een persoonlijkheid. Dus hij hoeft niets te
zeggen en wint dan toch. Maar Huub Smeets heeft dat
gezegd en Guido Wevers heeft ontkend dat hij het gezegd
heeft. Dus het blijft een beetje een spel. Er waren
trouwens mensen van het Landbouwbelang bij in
Heerlen. Dan merk je ook het grote probleem dat
ontstaat. Namelijk Guido Wevers, die het
Landbouwbelang de schuld geeft dat het niet zelf naar
VIA2018 toe gaat en zegt: ‘Wij willen bijdragen.’ En
Bachelor of Social Work
XLIX
daarmee doet hij eigenlijk geen recht aan het
Landbouwbelang of VIA2018. Want ik vind het namelijk
zijn functie als portierhouder, om juist op bezoek te gaan
bij het Landbouwbelang en hen ervan te overtuigen om
mee te doen. En niet andersom. Dat is een soort
ressentiment van de elite naar de onderklasse toe. Een
soort ressentiment van: ‘Die underground jongens en
meisjes die zitten daar maar wat rare dingen te doen in
het Landbouwbelang en ik vraag me af of het interessant
is. Laat ze maar eens bewijzen dat ze iets interessants
doen.’ Het Landbouwbelang hoeft wat mij betreft
helemaal niets te bewijzen, want dat is gewoon de
belangrijkste culturele plek in Maastricht. Dit getuigt echt
van een ontzettende minachting, wat Guido Wevers en
Huub Smeets hebben gezegd. En dat kan echt niet. Ik vind
eigenlijk dat ze zich moeten verontschuldigen en duidelijk
moeten maken dat ze het Landbouwbelang wel serieus
nemen. Want het lijkt nu heel erg op een actie van
VIA2018 om het Landbouwbelang uit te sluiten. Bewijs
maar dat je erbij hoort…
De underground cultuur is altijd degene die de status-quo
van de mainstream bevraagt en ondermijnt. Kijk in
Amsterdam is de underground cultuur geassimileerd in
het centrum. Er is geen underground meer, want dat is
allemaal creatieve industrie geworden. Maar Maastricht
loopt in die ontwikkelingen nog wat achter. Hier heb je
nog wel die strijd tussen alternatief en mainstream.
Gewoon ook omdat Maastricht die hele duidelijke
mainstream cultuur heeft. Ik denk dat Guido Wevers en
Huub Smeets ook bang zijn voor deze scene. Bang zijn dat
deze vorm van cultuur dingen doet die niet in lijn zijn met
het plan en het dus ondermijnen. Ik denk dat zij het heel
erg willen beheersen. De essentie ervan is juist dat je het
niet moet willen beheersen. Ze hebben ook niet de
mensen in huis om om te gaan met underground cultuur
en het feit dat het niet gestructureerd is.
Alles in onze maatschappij wordt uitgedrukt in geld. En ik
denk dat dat het ook moeilijk maakt voor het
Landbouwbelang. Het liefste geeft ViA2018 ze een zak
met geld brengen en zegt het is goed. Ik heb me enorm
geërgerd aan de Cultuurbrouwerij in Heerlen, waar Guido
Wevers dat gewoon letterlijk zei. Met grote gebaren zei
hij: Ik kom hier naar Heerlen met een zak geld van 16
Bachelor of Social Work
L
miljoen. Dat weiger je toch niet? Al die creatieve
Heerlenaren: ‘Nee, nee… kom hier met dat geld.’ Terwijl ik
dat zou weigeren natuurlijk. Waarom zou je dat doen?
Creativiteit wordt juist geprikkeld naarmate er minder
financiële middelen zijn.
Sterktes & kansen Fringe scene Het vermogen om te laten zien dat de maatschappij
anders is dan dat die is en dat we ook vooruit kunnen
gaan. Op dit moment, gelooft niemand meer in
vooruitgang.
Uit praktische overwegingen zou ik een aanspreekpunt bij
de gemeente aanstellen. Dat aanspreekpunt zou er alles
aan moeten doen om mogelijk te maken wat de
underground wil bereiken. Maar dan ook echt in
extremen. Omdat de gemeente als beleid moet hebben
dat marginale cultuur heel belangrijk is voor de stad en de
stad ook vooruit brengt.
De kansen zitten in de kennis die de gemeente en
VIA2018 verkrijgen over hoe de Fringe scene in elkaar zit.
En dus erachter te komen dat het vrijgelaten moet
worden en dit ook naar de scene duidelijk te maken. En
niet komen met geld, maar zeggen dat de plannen
gemaakt mogen worden en er niet gesanctioneerd zal
worden. ‘Jullie mogen doen wat jullie willen binnen het
kader van (bijvoorbeeld) VIA2018, omdat jullie ook van de
stad zijn. Jullie zijn de vernieuwing van de stad.’ Dan heb
je de kracht van Fringe ook te pakken.
Als je de underground scene gewoon zijn gang laat gaan.
Dus ook geen restrictieve maatregelen nemen zoals hier
in Maastricht. Dan ontstaat dat wel vanzelf. Ik denk dat
dat de essentie is. Hier in Maastricht zie je dat de
gemeente alleen maar contraproductieve regels
produceert, zoals geen zogenaamde “aanstootgevende”
dingen in het straatbeeld. Geen graffiti, kraakpanden en
geen straatkunst, omdat het niet past in het schone
imago van de stad. Het past niet bij het esthetische beeld
van de stad. Cultuur is André Rieu en het is onmogelijk
om een underground festival te houden op het Vrijthof,
want dat past niet. Het hele idee dat een feest ’s nachts
niet mag plaatsvinden omdat het buurtbewoners uit hun
Bachelor of Social Work
LI
slaap haalt. Je wilt toch in de stad wonen, omdat het
leeft… Ga dan niet in de stad wonen. Dat soort
restrictieve maatregelen zou de gemeente dus niet
moeten nemen.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Je zult nooit helemaal jezelf kunnen laten zien in het
huidige culturele veld. Je zult de dingen laten zien,
waarvan jij denkt dat je er geld voor krijgt. Ik heb mijn
studenten in Amsterdam nu zover dat ze het vak
studieloopbaanbegeleiding niet meer willen volgen.
Omdat het vak een soort van valse werkelijkheid creëert.
Er wordt gezegd ga opzoek naar jezelf… maar je moet het
wel precies volgens deze criteria doen.
De restrictieve maatregelen waar we eerder over spraken
of de repressieve tolerantie. Dat betekent dat overheden
tegenculturen juist zo draaien, dat het kapitalisme
versterkt in plaats van tegengaat.
De lage graad van organisatie die er van oudsher zit.
Omdat tegencultuur altijd vooruit gaat, is er natuurlijk
weinig organisatie, omdat er geen gevestigde systemen
zijn. Maar dat is een probleem in een wereld waar alles
draait om systemen en structuur en regels. Dus de
gemeente die zoekt naar aansluiting bij het systeem,
heeft daar moeite mee.
Ook begint Fringe steeds meer een simulatie te worden
van zichzelf. Er zijn zo weinig raakvlakken met de
werkelijke samenleving, dat het een soort repetitief idee
wordt van wat Fringe ooit was. Waardoor het niet meer
relevant is. En daarbij wordt de Fringe steeds meer
gedefinieerd aan de hand van de mainstream. Het moet
zichzelf definiëren, niet aan de hand van hoe de
gevestigde orde ernaar kijkt
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Ik begrijp dat de alternatieve scene bang is om mee te
doen aan Culturele Hoofdstad. Dus ik vind dat VIA2018
voorwaarden moet scheppen waarin underground
cultuur, ook underground cultuur kan blijven.
We leven in een wereld die erg snel aan het veranderen
Bachelor of Social Work
LII
is. We houden ons vast aan een systeem dat achterhaald
is, dateert uit de 19de
eeuw en wat voor niemand
functioneert. Ik denk dat de mainstream cultuur er alleen
maar op gericht is om het systeem in stand te houden en
de echte verandering vindt dus plaats in die marginale
cultuur die weggedrongen is uit het systeem. Dus ik denk
dat als je een goede representatie wil geven van een
Culturele Hoofdstad en wil laten zien wat een stad kan,
hoe flexibel het is en waar het heen kan gaan, dan is dat
de belangrijkste cultuur die een stad heeft. Namelijk het
vermogen om de stad te vormen naar de nieuwe
maatschappij die gaat komen. Een maatschappij waar het
kapitalistisch systeem niet meer bestaat en ook los kan
komen van het voortdurend denken in termen van geld.
De kansen zitten in de kennis die de gemeente en
VIA2018 verkrijgen over hoe de Fringe scene in elkaar zit.
Erachter komen dat het vrijgelaten moet worden en dit
ook naar de scene duidelijk maakt. En niet komen met
geld. Maar zeggen dat de plannen gemaakt mogen
worden en er ook niet gesanctioneerd zal worden. ‘Jullie
mogen doen wat jullie willen binnen het kader van
(bijvoorbeeld) VIA2018, omdat jullie ook van de stad zijn.
Jullie zijn de vernieuwing van de stad.’ Dan heb je de
kracht van Fringe ook te pakken.
De Fringe van tegenwoordig gaat niet meer om het
afzetten tegen de gevestigde orde, zoals dat in eerdere
decennia wel het geval was. Het gaat om nadenken over
de toekomst. Het gaat om het ontwikkelen van een nieuw
systeem over in de veranderende maatschappij. En dat is
ook de opdracht die je ze kan geven als VIA2018. ‘Maak
de Culturele Hoofdstad zoals jullie denken dat die zou
moeten zijn en niet hoe dat die is. Maak je eigen stad en
geloof weer in utopieën.’
Er is in Maastricht en omstreken ontzettend veel
leegstand. Er is echt ruimte zat. En VIA2018 heeft straks
gewoon ontzettend veel geld. Zoveel geld dat je niet eens
meer weet hoeveel dat is. Wat je kunt doen als
gemeente, is met projectontwikkelaars die eigendom zijn
van deze panden, een afspraak maken. Je geeft ze die zak
geld en neemt de ruimte(n). Dan zeg je tegen die Fringe
Bachelor of Social Work
LIII
scene. Hier is je ruimte. Doe je ding en we willen er
helemaal niets voor. In essentie is het zo simpel.
En ik weet dat VIA2018 dat straks niet gaat doen, maar ik
vind dat ze dat moeten doen. Ze zijn het verplicht aan
steden om dat ook te doen. Anders wordt VIA2018 een
grote façade van nepcultuur.
En ja, de EU maakt hele mooie criteria op, maar
vervolgens vindt Maastricht hele mooie zijdeurtjes om
daar toch aan te voldoen en het niet helemaal te
bewerkstelligen. En zo werkt het hele kapitalistische
systeem natuurlijk. Uiteindelijk zijn ze het dus
verschuldigd aan hun eigen morele geweten om deze
scene erbij te betrekken en het geld daar ook voor te
gebruiken.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Het zou bij VIA2018 moeten liggen dat de Fringe scene
betrokken wordt. Het wordt ook zo geformuleerd in de
documenten en wordt als zodanig gepresenteerd, maar
niet noodzakelijk zo uitgevoerd. Je hebt natuurlijk altijd
die discrepantie gehad tussen mainstream cultuur en
alternatieve cultuur.
De underground cultuur is altijd degene die de status-quo
van de mainstream bevraagt en ondermijnt. Kijk in
Amsterdam is de underground cultuur geassimileerd in
het centrum. Er is geen underground meer, want dat is
allemaal creatieve industrie geworden. Maar Maastricht
loopt in die ontwikkelingen nog wat achter. Hier heb je
nog wel die strijd tussen alternatief en mainstream.
Gewoon ook omdat Maastricht die hele duidelijke
mainstream cultuur heeft. Ik denk dat Guido Wevers en
Huub Smeets ook bang zijn voor deze scene. Bang zijn dat
deze vorm van cultuur dingen doet die niet in lijn zijn met
het plan en het dus ondermijnen. Ik denk dat zij het heel
erg willen beheersen. De essentie ervan is juist dat je het
niet moet willen beheersen. Ze hebben ook niet de
mensen in huis om om te gaan met underground cultuur
en het feit dat het niet gestructureerd is.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Als je ziet hoe de vorige Culturele Hoofdsteden het
hebben gedaan, is het denk ik gewoon heel belangrijk om
alle vormen van cultuur te laten zien. Dat je het niet
alleen houdt bij mainstream culturen, status-quo van de
stad of van de regio, maar dat je echt gewoon alles laat
zien. Daar horen ook de dingen bij die normaal gesproken
Bachelor of Social Work
LIV
onzichtbaar zijn. Dat hoort allemaal bij Culturele
Hoofdstad. Als je dat niet doet, moet je het gewoon ook
niet doen… want dan is het geen Culturele Hoofdstad.
Ik denk nog steeds dat de Euregio een heel interessante
regio kan zijn, omdat ik niet geloof in landen. Ik geloof dat
regio’s weer heel dominant gaan worden en ik geloof echt
dat VIA2018 een aanzet kan zijn om dat regio geweten
nieuw leven in te blazen.
Ik vind echt dat dit het belangrijkste is van VIA2018. De
manier waarop ze omgaan met tegencultuur. Niet van:
‘We laten André Rieu samenwerken met wat lokale hip
hop groepen en hebben we dat ook weer afgedekt.’ Ik ben
heel erg bang dat het een sjiek&sjoen façade wordt.
Bachelor of Social Work
LV
Sociaal & cultureel klimaat Ik denk dat we altijd nog heel snel in de traditionele,
misschien wat conservatieve rol duiken als gemeente en
overheidsinstantie. Daarvan denk ik dat het heel goed zou
zijn om daar toch een beetje ook ruimte voor te creëren
en het vertrouwen aan inwoners te geven. Het heeft
natuurlijk ook alles te maken met burgerinitiatieven. Je
hoeft niet meteen te zeggen dat alles goed is en iedereen
maar mag doen en laten wat die wil. Maar ik vind dat we
af en toe nog even meer mogen los laten. En het
vertrouwen hebben dat het gros van de evenementen en
activiteiten goed gaan, veilig zijn etc.
Ik merk dit ook vanuit mijn eigen functie. Vooral in de
veranderende samenleving die we op dit moment
hebben. Bijvoorbeeld de Wet Maatschappelijke
Ondersteuning, daar gaat het niet alleen over individuele
voorzieningen maar ook over, wat is de sociale
ondergrond van deze stad. Dan gaat het ook om
vertrouwen in de eigen kracht van mensen. Dat vind ik
voor mezelf een heel belangrijk goed. Dat is ook echt hoe
ik als wethouder wil functioneren. Dan vind ik ook dat we
dat moeten laten zien. En het gros van de mensen is te
vertrouwen. Om altijd maar incidenten als leidraad te
geven, ik vind dat je veel meer moet kijken naar wat gaat
goed. En er gaat veel meer goed dan dat er incidenten
zijn. Het is wel een veranderende houding die was
overheid moeten nemen. Je kunt blijven controleren,
maar wanneer je ook vertrouwen geeft, krijg je ook
vertrouwen terug. Dat is ook wat ik degelijks in mijn werk
zie.
Dan nog kan je niet iedereen bedienen, maar we zien de
noodzaak om de diversiteit bij de studenten goed te
faciliteren. Want het wordt al vaak een overlast verhaal.
Van ja, met 50 doordeweeks een feestje vieren op je
kamer midden in een dichtbebouwde wijk, dat is een keer
leuk, maar dan houdt het ook op. En daar zal je met
elkaar ook veel meer in gesprek moeten, van nou hoe kun
je dat nou oplossen. Je kan niet zeggen van, nee, je mag
geen feestje vieren. Dus heel belangrijk is om te kijken
met z’n allen wat nodig is in deze stad. En met z’n allen is
inclusief ook de tijdelijke bewoners.
Bachelor of Social Work
LVI
Ook het traditionele versus het nieuwe. Het traditionele is
sterk georganiseerd en heeft daardoor nog al wat in de
melk te brokkelen. Dat heeft zich ook in het
maatschappelijk middenveld en in de politiek goed
ingebed. Dat is heel makkelijk zichtbaar en heel makkelijk
tastbaar. Wat een alternatieve cultuur natuurlijk minder
is. Dat is altijd van hoe krijg je nou die beleidsmakers en
die bestuurders nog een keer met het gezicht naar de
alternatieve cultuur.
Ook het traditionele versus het nieuwe. Het traditionele is
sterk georganiseerd en heeft daardoor nog al wat in de
melk te brokkelen. Dat heeft zich ook in het
maatschappelijk middenveld en in de politiek goed
ingebed. Dat is heel makkelijk zichtbaar en heel makkelijk
tastbaar. Wat een alternatieve cultuur natuurlijk minder
is. Dat is altijd van hoe krijg je nou die beleidsmakers en
die bestuurders nog een keer met het gezicht naar de
alternatieve cultuur.
Het andere is natuurlijk een financieringssysteem. Krijg je
het voor elkaar om iedere keer weer financiering rond te
krijgen? Krijg je genoeg sponsoren en inkomsten binnen
om dat uiteindelijk te doen? Dat is de moeilijkste
zoektocht, ook in deze tijd. Het geld klotst niet meer
tegen de plinten op. IS voor ons ook een zoektocht. Wij
zijn niet meer de vanzelfsprekende geldschieter en wie
zijn dat dan wel. Die zoektocht is best ingewikkeld. En
zeker als je er niet mee bekend bent. Wat doe je dan?
Wat is die culturele diversiteit dan? Veel mensen denken
dat meteen aan een kleurtje, maar het gaat om veel
meer. Culturele diversiteit is alles wat niet doorsnee of in
de meeste vormen voorkomt.
Sterktes & kansen Fringe scene Dat ze in een hele korte tijd iets neer kunnen zetten. Dat
ze echt ook de grenzen opzoeken, dat ze de randen
opzoeken, nieuwe ideeën hebben. Dat dingen snel
opgebouwd kunnen worden en ook weer snel
afgebroken. Het komt en het gaat… het altijd
Bachelor of Social Work
LVII
vernieuwend werken vind ik een sterke kant.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Omdat je vooral met een populatie te maken hebt, die als
ja dat afzet tegen de rest van de stad, een snelle
doorlooptijd heeft. Veel mensen vetrekken weer en je dus
het bouwwerk wat vaak gebouwd is op personen, dat
komt en gaat. Een wat langer traject dat is er niet, heeft
natuurlijk ook wel weer zijn charmes, maar ja ik denk dat
toch weer iedere keer weer het fundament gezocht moet
worden. En dan denk ik, je hebt toch te maken met wet –
en regelgeving, daar ontkom je niet aan, dat je daardoor
de expertise en de kennis weer wegzakt en weer
opgebouwd moet worden. Dus het is een hele
fluctuerende… het komt en het gaat. Je moet iedere keer
weer het wiel opnieuw uitvinden.
De organisatorische consistentie is er soms niet. Dat is
wel een serieuze bedreiging. Dat mensen zeggen van,
waar zijn we nu aan toe, wat moeten we ermee. Gisteren
was het sus en nu is het zo.
Ook het traditionele versus het nieuwe. Het traditionele is
sterk georganiseerd en heeft daardoor nog al wat in de
melk te brokkelen. Dat heeft zich ook in het
maatschappelijk middenveld en in de politiek goed
ingebed. Dat is heel makkelijk zichtbaar en heel makkelijk
tastbaar. Wat een alternatieve cultuur natuurlijk minder
is. Dat is altijd van hoe krijg je nou die beleidsmakers en
die bestuurders nog een keer met het gezicht naar de
alternatieve cultuur.
Het andere is natuurlijk een financieringssysteem. Krijg je
het voor elkaar om iedere keer weer financiering rond te
krijgen? Krijg je genoeg sponsoren en inkomsten binnen
om dat uiteindelijk te doen? Dat is de moeilijkste
zoektocht, ook in deze tijd. Het geld klotst niet meer
tegen de plinten op. IS voor ons ook een zoektocht. Wij
zijn niet meer de vanzelfsprekende geldschieter en wie
zijn dat dan wel. Die zoektocht is best ingewikkeld. En
zeker als je er niet mee bekend bent. Wat doe je dan?
Het is ook een kwestie van transparantie. Waar kan je het
halen. Code043 is hier bijvoorbeeld speciaal voor
opgericht, maar de vraag en initiatieven van jongeren nog
Bachelor of Social Work
LVIII
maar heel weinig gelinkt worden aan Code043. Terwijl het
wel daarvoor is bedoeld. Dus wil je iets organiseren, dan
zal je toch bepaalde stappen moeten nemen om dat te
doen. We gaan het je niet brengen, je moet het komen
halen. Sommige mensen weten heel exact de weg, maar
verwachten dan ook van jongeren die hier voor een korte
periode ook zijn… weet wel de weg te bewandelen. Daar
moeten we nog wat mee doen. Je zult ook zelf je eigen
kracht moeten aanboren om die weg te vinden.
De randen zijn wet –en regelgeving. En iets wat we niet
als stad Maastricht daarin maken, maar ons opgelegd
wordt door een landelijke regeling. Ik vind het altijd erg
ingewikkeld als je het om veiligheid hebt, dat men op
incidenten reageert. Dan denk ik nog steeds van hoe ver
gaan we nou? Het wordt steeds moeilijker. Op het
moment dat je iets wil organiseren, nou als je ziet wat er
allemaal nog bij moet. Ik vind dat veiligheid ook zijn
grenzen heeft. We kunnen niet iedereen met een helmpje
op en rubberen tegels laten rondlopen. Maar ik vind dat
ook een belangrijke maatschappelijke discussie die we
met elkaar moeten voeren… zijn we daar niet te ver in
doorgeschoten. Ja. We hebben ook nog een eigen
verantwoordelijkheid zelf. En waar is die? We zijn die
mensen aan het ontnemen. 100% wordt het toch nooit,
maar hoe kunnen we elkaar daar in beter vinden. Dat zijn
zeker bedreigingen. En nogmaals we hebben het ermee te
oden als verantwoordelijk bestuurders, maar soms is het
heel moeilijk en heel frustrerend. Je kan ook zeggen op
basis van vertrouwen gaan we met elkaar aan de slag en
achteraf dan zorgen we dat de goede stempels er
staan…en de handtekeningen en uiteindelijk de
verantwoording gedaan wordt.
Het gaat om het loslaten en ruimte creëren voor
creativiteit. Zeker in het kader van Culturele Hoofdstad wil
je stimuli creëren op alle mogelijke gebieden van
stadsontwikkeling. Wat is de grens dan? De grens ligt bij
slachtoffers en hele erge dingen. Maar tussendichtregelen
en dat, zit een enorm veld.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Ik denk de titel hier in positieve zin invloed op zal hebben.
Want we kunnen het niet af met de traditie van oudsher.
Het gaat om de Maastricht Generation, dus we hebben
vooral jeugd, jongeren en vernieuwing hebben we nodig.
Het daagt ons ook uit om te kijken van, dat gaat niet
Bachelor of Social Work
LIX
volgens de normale regels. We zullen ook naar deze groep
moeten kijken, van hoe zouden we dat kunnen doen.
Als we die kandidatuur willen binnenhalen, dan moeten
we dit gewoon met stip bovenaan zetten.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Hoe kun je elkaar wederzijds vertrouwen dat het lukt,
zonder het van tevoren al meteen dicht te regelen, van dit
kan niet en dat kan niet… We zullen als gemeente wel
naar daarin ook naar onszelf moeten kijken. Vooral met
de kandidatuur Culturele Hoofdstad, dan denk ik… ja, dat
verwacht ook van een overheidsinstantie wat.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Ik vind het echt een mooie uitdaging om dit ook in
Euregionaal verband te doen. Ik vind dat echt de kracht
van deze kandidatuur, waarvan ik natuurlijk hoop dat we
het binnenhalen. Maar dat het ook zoveel mooie dingen
met zich mee zal brengen. Niet alleen op cultureel vlak,
maar dat het de meest dichtstbevolkte regio van Europa
op de kaart te zetten. En ook de kansen te zien.
Bachelor of Social Work
LX
6
DATUM: 6-4-2013
NAAM: Juul Kuntzelaers
LEEFTIJD: 28
ORGANISATIE: Code043
FUNCTIE: Bestuurslid/Voorzitter jongerenvrijwilligers
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Dit zijn de jongerenvrijwilligers die binnen Code zijn aangesteld als klankbordgroep voor
projecten die binnenkomen. Verder nemen ze de begeleiding van jongeren die projecten organiseren op zich. Ik ben
nu voorzitter in de zin van… Ik zit de vergaderingen voor en zorg dat we op dezelfde lijn zitten en blijven. Verder ben
ik bezig met de jongerenservice. Dat houdt in dat de organisatoren binnen kunnen lopen en dat we dan een soort
groepsgesprek hebben, waarvan ik dan de voorzittersrol op me neem en waar ze ervaringen kunnen uitwisselen over
hoe het organiseren van dingen gaat en hoe ze elkaar kunnen helpen.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod Het is zo belangrijk dat er niet alleen het mooie
historische centrum is waar hele ‘mooie’ dingen
geprogrammeerd worden. Ze moeten er wel allemaal zijn,
maar daarnaast moet gewoon die rauwe rand zijn waar je
zelf iets uit de aarde kan trekken, zelf iets kunt maken. De
creativiteit prikkelen van mensen.
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 9
Beleving: 6
Ik denk dan toch aan iets dat georganiseerd wordt op
plekken die niet mainstream zijn, zoals kraakpanden. Ik
denk dan ook snel aan bandjes enzo, maar ik merk wel
dat ik daar misschien wel een beperkte visie op heb. Voor
mij persoonlijk komen er bij Code niet veel “alternatieve”
aanvragen binnen. Het zijn toch vooral dance feestjes die
binnenkomen en sportevenementen ook wel. Dat is
eigenlijk het meeste. De feestjes komen veelal uit
studentenverenigingen die een feestje willen organiseren,
maar dan wel in de PR rekening houden met alle
Maastrichtse jongeren.
Wat wij merken als Code, is dat als er alternatieve
aanvragen komen vanuit bijvoorbeeld een Mandril… Dan
wordt die bijna altijd geschreven door iemand die ouder
is. En die dan een stagiaire inzet om toch aan dat
Bachelor of Social Work
LXI
jongerendeel te kunnen voldoen. En daar geven we dan
wel een deel van de subsidie aan, omdat ze een jongere
de kans geven iets te organiseren.
Ik vind het belangrijk dat er een alternatief aanbod is in
de stad, omdat het de mensen de ruimte geeft om te
groeien en het je eigen perspectief verbreedt. Als je naar
dat soort manifestaties of feestjes gaat, dan is het
allemaal niet zo strak georganiseerd en dat is soms wel
heel erg fijn. Dat je niet met de stroom hoeft mee te
gaan, maar dat je binnenkomt en zelf mag kiezen wat je
wil doen, zien of ervaren. Dat niemand jou zegt… zo moet
het zijn. En als ik de vergelijking maak met bijvoorbeeld
André Rieu, maar ook heel veel mainstream dingen, dan
verteld hij jou door jou muziek hoe jij je moet voelen.
Door de hele collectieve sfeer en door hoe hij het brengt
en dat is in de alternatieve culturele scene niet. Daar mag
je het zelf weten. Je wordt soms zelfs uit je comfort zone
gehaald en je mag zelf bepalen wat je daarbij voelt en dat
maakt het voor mij altijd een heel waardevol moment. Ik
heb niet het gevoel dat ik iets moet ondergaan, maar ik
sta er zelf in als individu en mag ook zelf beslissen. En ik
denk dat dat voor veel mensen heel waardevol kan zijn.
Daarom vind ik het als stad heel belangrijk dat het er is.
Want dat maakt het een soort van kunstmest voor
iedereen. Niet dat het chemisch of synthetisch is.. maar
het laat individuen groeien en ontwikkelen.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie/missie Code is een combinatie van cultuur en welzijn. We geven
de jongeren de kans om iets te organiseren met een
kleine subsidie en daar ook begeleiding bij te bieden.
Zodat jongeren (15-25 jaar) kunnen oefenen met het
organiseren van iets.
Stigmatisering & tolerantie De alternatieve scene bestaat vanuit mijn ervaring niet
alleen uit jonge studenten. Het nest waar ik uitkom… mijn
vader heeft heel veel vrienden om zich heen die hij nog
kent van de kunstacademie. En er zijn gewoon heel veel
mensen die creatieve dingen kunnen en sommigen doen
dat ook. Anderen niet, omdat ze bijvoorbeeld in rusten
zijn of bezig zijn met het maken en niet per se het
wegzetten in de markt. Dus er zijn niet alleen in die
Bachelor of Social Work
LXII
jongeren scene mogelijkheden, maar ook in de wat
oudere scene. Ook op de alternatieve feestjes zie je altijd
wat oudere lui rondhangen. En dat kan ook wel gewoon.
Ik heb het idee dat er ook linken zijn tussen die jongere
en oudere mensen. Ze kennen elkaar vaak ook gewoon.
Inclusie/exclusie Verenigingen en studieverenigingen weten ons echt wel
te vinden. Ik denk dat meer dan de helft van de
aanvragen vanuit studenten komt. En dat is ook helemaal
ok. We hameren bij die aanvragen er wel op dat ze ook
Maastrichtse jongeren moeten betrekken en niet allen
binnen de Universiteit of binnen de Hogeschool moeten
zoeken. Dat blijkt in de praktijk toch veel moeilijker. Qua
netwerk zit je in natuurlijk op een heel ander niveau.
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief Code wil wel heel graag meer projecten en meer
subsidies toekennen. Het zijn er wel wat hoor, maar
financieel gezien is er veel meer ruimte. We zijn nu heel
erg bezig met promotie. We hopen ook dat die
kringgesprekken iets veranderen. Dat mensen denken
van… dat was toch wel heel leuk en daar had ik veel aan.
Dat er dus steeds meer mensen Code leren kennen als
organisatie waar je naartoe komt om je informatie te
halen. Ik hoop, dat dat een beetje gaat lopen. Daarnaast
heeft Code ook die pijler jongeren van Tout Maastricht.
Daarvoor hebben we Ingo Dassen in dienst. Die is ook
heel erg bezig met het overnemen van festival Jong, om
er echt een jongeren festival van te maken. Tot nu toe
was dat echt een kindergebeuren. Maar Ingo is wel heel
erg bezig om projecten deels te verbinden aan Code en
deels natuurlijk aan VIA2018, om dan echt die linkjes te
leggen. Workshops voor jongeren, maar ook dat ze naar
dingen toe gaan. Er gebeuren wel heel veel dingen. Zo
worden we de brug voor de jongeren tijdens Culturele
Hoofdstad 2018. En daar hoort dus bij dat we als pijler
dan ook zelf dingen organiseren en opzetten
waarjongeren dan zelf naartoe kunnen gaan om te kijken.
Om meer bekendheid te vergaren bij de alternatieve
scene, zou Code eigenlijk zelf iets moeten organiseren.
Maar het budget wat we ter beschikking hebben mogen
we niet inzetten om zelf iets leuks te organiseren. Dus dat
is een beetje lastig. Wat we wel kunnen en ook doen, is
om de feesten die met onze steun georganiseerd woren
Bachelor of Social Work
LXIII
als voorwaarde hebben dat ze een banner van Code
moeten ophangen in de zaal en dat ze het logo op PR
materiaal moeten zetten. Dus we zijn bezig om het wat
meer zichtbaar te maken.
Tegelijkertijd, moeten we natuurlijk ook een beetje op de
achtergrond blijven. We mogen geen BAM, in your face
evenement organiseren… We moeten het houden op
bijvoorbeeld foto acties op bestaande evenementen. We
doen dus aan de zijkant wel mee.
Ik hoop dat Code steeds meer een rol kan spelen en
steeds meer die brug kan gaan worden vanuit die
alternatieve scene. Er zijn mogelijkheden om subsidie aan
te vragen en dat de gemeente daar ook naar kijkt en
goedkeurend naar kijkt. En niet denkt van ik hou het op
een afstand want dat is allemaal niets. Dat iedereen
elkaar in de ogen kijkt en er een dialoog kan ontstaan en
er dingen kunnen gaan groeien.
Fysieke positionering
Beleidsmatige positionering Code is een combinatie van cultuur en welzijn. We geven
de jongeren de kans om iets te organiseren met een
kleine subsidie en daar ook begeleiding bij te bieden.
Zodat jongeren (15-25 jaar) kunnen oefenen met het
organiseren van iets.
Daarnaast heeft Code ook die pijler jongeren van Tout
Maastricht. Daarvoor hebben we Ingo Dassen in dienst.
Die is ook heel erg bezig met het overnemen van festival
Jong, om er echt een jongeren festival van te maken. Tot
nu toe was dat echt een kindergebeuren. Maar Ingo is wel
heel erg bezig om projecten deels te verbinden aan Code
en deels natuurlijk aan VIA2018, om dan echt die linkjes
te leggen. Workshops voor jongeren, maar ook dat ze
naar dingen toe gaan. Er gebeuren wel heel veel dingen.
Zo worden we de brug voor de jongeren tijdens Culturele
Hoofdstad 2018. En daar hoort dus bij dat we als pijler
dan ook zelf dingen organiseren en opzetten
waarjongeren dan zelf naartoe kunnen gaan om te kijken.
Samenwerkingsverbanden
Bachelor of Social Work
LXIV
Sociaal & cultureel klimaat Het leeft wel. Als ik het er zo over heb, denk ik van
verdomme het zou toch wel echt mogelijk kunnen zijn.
Maar ik vrees er een beetje voor door de houding van de
gemeente. Dat zeg ik wel met de wetenschap dat ik de
gemeente als zodanig niet ken. Maar ik heb het gevoel
dat het wel leeft in de stad in de zin van dat de gemeente
het wel wil. Omdat het mooi zou zijn voor het toerisme,
maar dat ze het niet echt aangrijpen als mogelijkheid om
de culturele structuur in de stad te veranderen,
verbeteren of ontwikkelen. Het is meer een checklist van
wat moeten we dan doen… check, check, check. Maar er
hoort natuurlijk een hele mindset bij. Ik zou die mindset
heel graag willen zien ontstaan.
Sterktes & kansen Fringe scene Code zou wel een heel goed middel kunnen zijn om die
alternatieve scene te ondersteunen en daar meer
projecten vanuit te laten komen.
Er zijn een hele hoop alternatieve locaties. Even vanuit
mijn hele beperkte beeld dat alternatieve locaties altijd
kraakpanden moeten zijn. Of op een rare plek moeten
liggen of een beetje apart moeten zijn. Ook de oude
historische panden die mensen inspireren. Er zijn gewoon
heel veel van dat soort locaties en ik denk dat er genoeg
mensen in Maastricht zijn die bereid zijn om hun
schouders daar onder te zetten en om gewoon toffe
dingen te maken en organiseren.
Ik denk dat het meer houvast krijgt als er meer linken zijn
naar de gemeente toe. Niet dat de gemeente het in greep
houdt en dat het allemaal sjiek & sjoen moet worden,
juist niet. Wel dat veiligheidsaspect, maar verder gewoon
faciliteren. Dan denk ik dat er heel veel kan gaan
ontstaan.
Ik denk verder dat we in Maastricht gewoon heel veel
kunstenaars hebben. En dat komt niet alleen door de
kunstacademie, maar er blijven gewoon heel veel mensen
hangen die hier op de academie hebben gezeten. Ja mijn
vader zelf ook. Die is nu 60 en die hangt hier nog steeds
en heeft hier een hele vriendengroep van oud-
kunstenaars. Dus ik denk dat er nog heel veel potentie
ook hier voor het oprapen ligt. Ik denk ook dat ze heel
Bachelor of Social Work
LXV
veel voor Maastricht willen en kunnen doen als de
mogelijkheden er maar zijn.
Ik denk dat er een mooi historisch centrum is in
Maastricht. Waar je inderdaad een André Rieu kunt
neerzetten. Dat misstaat helemaal niet. Waar je andere
sjiek & sjoen dingen kunt laten plaatsvinden. Maar dan
die rauwe randen van Maastricht, daar kun je ook
superveel mee doen. En dat hoeft dan elkaar niet in de
weg te staan. Dat kan gewoon naast elkaar gaan bestaan.
Ik denk dat het leuk zou zijn als er een soort
buddysysteem zou komen, waarbij iemand uit de
gemeenteraad gekoppeld wordt met iemand uit de
alternatieve scene. En dat die is laat zien wat er allemaal
gebeurt en hoe inspirerend het kan zijn en hoe leuk het
kan zijn. Of dat je workshops laat organiseren door
ambtenaren op bepaalde plekken, zodat zij ook los
kunnen komen van hun eigen papier en ruimte. Het
ervarend leren en dat ze niet alleen denken van wat een
vies oud kraakpand, maar dat het wel meerwaarde heeft
voor de leefbaarheid van de stad.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Tot nu toe weten veel jongeren de weg nog niet te
vinden. En je moet er ook maar zin in hebben om iets te
organiseren. Want daarvoor moet je wel naar Code
stappen. Je wil zelf iets organiseren of iets op te zetten. Je
bent bereid om daar dingen voor op papier te zetten, het
goed te verwoorden zodat wij die subsidie als Code
kunnen toekennen. En dan moet je het ook nog gaan
uitvoeren. Het is best wel een enorme investering. En ik
kan me dat best wel voorstellen. Want toen ik nog wat
jonger was, had ik daar ook echt geen zin. Ik wilde wel
naar feestjes toe, maar het organiseren zelf dat is nogal
wat.
Maar ik heb het idee dat de gemeente er niet zo bij
betrokken is of het niet helemaal uitmaakt wat er
allemaal gebeurt. Het zou juist super tof zijn als die
banden meer aangehaald kunnen worden. Dat er
misschien zelfs… ja dan ben ik misschien teveel in
structuren aan het denken, maar dat er misschien zelfs
een platform moet komen voor de alternatieve scene in
Bachelor of Social Work
LXVI
Maastricht en dat je je daarbij kan aansluiten. Zonder al
teveel poespas, zonder teveel vergunningen, papierwerk
en dat soort dingen. Gewoon ik vind het tof om dingen te
organiseren en ik zorg dat die dingen voldoen aan
bepaalde normen…brandveiligheid en dat soort dingen.
Maar dat het niet teveel gedoe is om je daarbij aan te
sluiten, maar dat je dan wel ook een soort van vrijbrief
hebt om dingen te kunnen doen die je wilt. En dat dat
dan ook vanuit de gemeente gefaciliteerd wordt. Ik denk
dat dat wel heel versterkend kan werken en dat er veel
nieuwe initiatieven uit de grond gaan komen. En het lijkt
me toch ook goed dat de gemeente wat meer zicht heeft
op de alternatieve culturele scene. Van wat gebeurt er nu
eigenlijk allemaal. Dat de gemeente daar ook meer zicht
op heeft en die link kan leggen met VIA2018. Nu lijkt het
nog allemaal wat versluierd en onduidelijk wat er
allemaal gebeurt. Het lijkt me leuk als het toch een wat
duidelijkere plek gaat innemen in het aanbod van
Maastricht.
De gemeente wil hen niet zien. Ik denk dat ze vooral
denken, het is wel leuk wat daar zo ik een kraakpandje
wordt aangerommeld onder het mom van cultuur, maar
wat stelt het nou eigenlijk voor. Dat idee heb ik dan wel.
Dat ze dan toch André Rieu meer cultuur vinden dan een
kraakpand waar een manifestatie plaatsvindt
bijvoorbeeld.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
En het lijkt me toch ook goed dat de gemeente wat meer
zicht heeft op de alternatieve culturele scene. Van wat
gebeurt er nu eigenlijk allemaal. Dat de gemeente daar
ook meer zicht op heeft en die link kan leggen met
VIA2018. Nu lijkt het nog allemaal wat versluierd en
onduidelijk wat er allemaal gebeurt. Het lijkt me leuk als
het toch een wat duidelijkere plek gaat innemen in het
aanbod van Maastricht.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Het leeft wel. Als ik het er zo over heb, denk ik van
verdomme het zou toch wel echt mogelijk kunnen zijn.
Maar ik vrees er een beetje voor door de houding van de
Bachelor of Social Work
LXVII
gemeente. Dat zeg ik wel met de wetenschap dat ik de
gemeente als zodanig niet ken. Maar ik heb het gevoel
dat het wel leeft in de stad in de zin van dat de gemeente
het wel wil. Omdat het mooi zou zijn voor het toerisme,
maar dat ze het niet echt aangrijpen als mogelijkheid om
de culturele structuur in de stad te veranderen,
verbeteren of ontwikkelen. Het is meer een checklist van
wat moeten we dan doen… check, check, check. Maar er
hoort natuurlijk een hele mindset bij. Ik zou die mindset
heel graag willen zien.
Bachelor of Social Work
LXVIII
7
DATUM: 9-4-2013
NAAM: Noortje Janssen
LEEFTIJD: 31
ORGANISATIE: Gemeente Maastricht
FUNCTIE: Casemanager Evenementen - sector Veiligheid & Leefbaarheid
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik ben de spin in het web als het gaat om de vergunningaanvraag, nieuwe initiatieven,
contacten met de organisatoren. Contacten intern met de beleidsmensen die in verschillende beleidsvelden zitten
zoals cultuur en jongeren. Eigenlijk komt bij mij alles bij elkaar als het gaat om het neerzetten van een venement. Wat
is daarvoor nodig en wie zijn daarvoor nodig. Dus eigenlijk een beetje een voorportaal van het hele traject wat
doorlopen moet worden bij de gemeente als je een evenement wil organiseren of er een nieuw initiatief is. En dat
loopt van medewerkers binnen de gemeente Maastricht tot aan het bestuur. En dat is voor mij de burgemeester als
portefeuillehouder.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 8
Beleving: 5
Wat is alternatief? Iets wat er nog niet is, dat is voor mij
die Fringe cultuur. Kijk er is al heel veel en heel veel is
bestaand, zoals het Preuvenemint, André Rieu. Maar wat
ik wel vind is dat er voor een bepaalde groep weinig is. En
dat is met name voor de jongeren die hier studeren, los
van die bij een studentenvereniging zitten. En dat is heel
breed wat ik nu zeg, maar er blijven grote groepen over.
Dat zijn met name ook Duitse studenten, die opzoek zijn
naar een goed poppodium of een soort soos waar zij zich
eigenlijk kunnen uiten. Ik krijg ook wel veel vragen vanuit
juist die groep om iets te organiseren. En het zijn meestal
evenementen die je niet in een hokje kan plaatsen. En dat
is bijvoorbeeld een soort alternatieve dance avond met
kunstenaars die dan iets gaan doen. Weet je, het is niet in
een hokje te plaatsen. Dat is heel erg lastig want als je
uiteindelijk moet gaan vergunnen, wat vergun je nu
eigenlijk. Wat ga je nu eigenlijk toestaan, want je wil hen
ook niet teveel beperken door allerlei voorwaarden te
stellen van dat mag niet en daar moet je aan voldoen…
Omdat je ook wel snapt dat zij een bepaalde vrijheid
willen bij het invullen. Dat is het lastige van wat valt daar
Bachelor of Social Work
LXIX
nu eigenlijk onder.
Waar ik ook veel mee werk is het Landbouwbelang en die
bieden daar ook een soort podium voor, maar eigenlijk is
dat te weinig.
Het is er wel, maar het is niet zichtbaar en nog vrij klein.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie/missie Ik vind dat je iedereen gelijk moet stellen. Zowel
aanvragers van het Preuveniment als de student die een
alternatief festival wil organiseren en iedereen die gelijke
kansen geven… maar wel juist die wat niet zo voor de
hand liggen toch meer aanbieden qua hulp en hoe ga je
nu het een en ander organiseren om het mogelijk te
maken. Dus mijn visie is, dat ik wel juist dat soort
initiatieven iets meer stimuleer als de gevestigde orde.
Want dat draait wel en dat loopt wel. Ook omdat ik zelf
vind dat er op een bepaald gebied en dan heb ik het met
name over die alternatieve scene, maar ook voor de
jeugd, te weinig is in de stad Maastricht.
Kijk ik ben zelf van Heerlen. Daar floreert die alternatieve
scene en dat wordt enorm gestimuleerd. Ik heb zelf ook
voor CulturaNova gewerkt en Schouwburg en daar leeft
het veel meer. Maar daar is het publiek ook naar. En de
vraag is of je het publiek hier ook hebt en of daar genoeg
voor te bieden is. Ik stimuleer het alleen maar. Ik trek ook
altijd een vergelijking met Heerlen. Daar gruwelen ze hier
van, maar daar gebeurt natuurlijk wel een hele hoop. Er is
daar voor iedereen wat te doen. En dat is wat ik hier mis.
De Muziekgieterij barst uit zijn voegen en laat dus zien
dat er wel duidelijk markt is voor die scene. Maar het is
nog heel duidelijk in ontwikkeling. En wat ik graag wil
doen is bijdragen aan die ontwikkeling. Meer zien, laat
het meer gebeuren, binnen de beperkingen die we ook
wel hebben als stad Maastricht.
Maastricht moet meer vernieuwing hebben als het aan
Bachelor of Social Work
LXX
mij ligt.
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie Wat mij heel lastig lijkt voor hen, is dat ze moeten
opboksen tegen de gevestigde orde. Alle bestaande
dingen die er al zijn. Die toch een bepaalde voorkeur
genieten, omdat je hier met een bepaalde
bevolkingssamenstelling zit. Kijk die hele scene komt van
buitenaf, naar mijn mening. Dat is niet iets wat hier
diepgeworteld zit. Diepgeworteld zit hier het
Preuvenemint, jeux-de-boule… noem het maar op. Dat is
hier de gevestigde orde. De jongere(n), waar de
gemeente Maastricht naar mijn idee niet op toegespitst
is, die komen van buitenaf. De jongeren die hier geboren
en getogen zijn, zijn ook een beetje van de gevestigde
orde. Die vinden het ook leuk om naar een Dancetour te
gaan, maar ook leuk om bekend te zijn met de
volkszangers. Dat is een hele andere groep als de groep
die van buitenaf komt en behoefte heeft aan die
alternatieve scene.
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief
Fysieke positionering Ik heb bijvoorbeeld dadelijk overleg met Loes van Oort.
Zij is beheerster van het Sphinxparc… om te kijken van
wat kan daar plaatsvinden. Rekening houdend met de
omwonenden, met de fysieke omgeving want daar heb je
gewoon mee te maken. Je kunt niet alles maar toestaan,
omdat we vinden dat we Culturele Hoofdstad moeten
worden. Want je hebt ook nog te maken met je burger,
waar je als gemeente ook voor staat. Die afweging die is
soms heel lastig, maar dat is ook een bestuurlijke keuze
om ergens bijvoorbeeld te zeggen van, ja we gaan het
gewoon toestaan. Omdat we het gewoon belangrijk
vinden. Je probeert ook om die verantwoordelijkheid bij
de beheerder te leggen. Omwonenden zullen het zien als
overlast en niet als meerwaarde. En zij moeten dat ook
zien te tackelen. En daar begeleiden we hun ook een
beetje in. We kijken altijd mee met als het gaat om
alternatieve locaties, kan het hier mogelijk gemaakt
worden.
Bachelor of Social Work
LXXI
Beleidsmatige positionering Weet je, het is niet in een hokje te plaatsen. Dat is heel
erg lastig want als je uiteindelijk moet gaan vergunnen,
wat vergun je nu eigenlijk. Wat ga je nu eigenlijk toestaan,
want je wil hen ook niet teveel beperken door allerlei
voorwaarden te stellen van dat mag niet en daar moet je
aan voldoen… Omdat je ook wel snapt dat zij een
bepaalde vrijheid willen bij het invullen.
De buitenlandse studenten die tot deze scene behoren,
weten de gemeente lastig te vinden. Meestal komen ze
wel binnen via bestaande organisatoren. Bijvoorbeeld
Wim Smeets van de Muziekgieterij, draagt nog wel eens
wat aan bij mij. Van goh, ik heb hier iemand die wil graag
dat organiseren. Ik kan daar niet bij helpen, kan jij even
kijken of… En dan Sander van de Sluis is ook zo een
jongen die toch wel wat alternatievere gedachten heeft.
Hij organiseert het evenement Scenes Connected. Tot op
de dag dat Scenes Connected is, weet ik niet wat daar
gaat plaatsvinden. Want hij nodigt eigenlijk allerlei scenes
uit, om daar hun kunstje te doen. Om te laten zien wat zij
in huis hebben. En dat kan paaldansen tot een rockband
tot een installatie van een kunstenaar zijn. Eigenlijk weten
wij niet wat er dit jaar gaat plaatsvinden.
Wij stellen dan in de vergunning de maximale grenzen.
Het gaat ook altijd om de locatie. Daar stellen we gewoon
onze voorwaarden. Geluid bijvoorbeeld. Tot hoever mag
die gaan en tot hoe laat mag die gaan. Allemaal dat soort
voorwaarden die kan je natuurlijk wel stellen in je
vergunning. Het gebruik van vuur… dat soort bepalingen
kun je opnemen in je vergunning. Wil niet zeggen dat hij
er gebruik van maakt, want het moet zich ook maar net
aandienen, maar hij weet wel van, als ik een vuurspuwer
krijg weet ik hoe daar binnen die locatie mee om te gaan.
Dat is heel moeilijk. Je geeft duidelijk de grenzen aan en
je geeft toch nog de ruimte om te schipperen. Op die
manier komen initiatieven binnen.en vaak ook bij het
loket hier. Uiteindelijk weten ze de weg wel te vinden,
maar het is vaak heel lastig voor hen.
We benaderen iedereen hetzelfde. Het is natuurlijk
makkelijker als je met een organisator bent die je al jaren
kent en mee werkt, dan iemand die voor de eerste keer
komt. Het is ook altijd een beetje aftasten. Wat wij wel
hebben gezegd is dat wij ook in het kader van Culturele
Bachelor of Social Work
LXXII
Hoofdstad, nieuwe initiatieven wel de kans moeten geven
om zich te ontplooien en om hun ding te kunnen doen.
Maar dat echte beleidsmatige licht niet bij mij. We
hebben wel die commitment uitgesproken dat er een hele
hoop moet kunnen en wij gaan er alles aan doen om het
mogelijk te maken. Maar we hebben natuurlijk wel onze
beperkingen en dat is natuurlijk die wetgeving. Daar kun
je gewoon niet omheen. Dus er wordt wel over
meegedacht. Er wordt niet meteen gezegd van, nee dat
kan niet. Denken in mogelijkheden en niet
onmogelijkheden.
Want je hebt ook nog te maken met je burger, waar je als
gemeente ook voor staat. Die afweging die is soms heel
lastig, maar dat is ook een bestuurlijke keuze om ergens
bijvoorbeeld te zeggen van, ja we gaan het gewoon
toestaan. Omdat we het gewoon belangrijk vinden. Je
probeert ook om die verantwoordelijkheid bij de
beheerder te leggen. Omwonenden zullen het zien als
overlast en niet als meerwaarde. En zij moeten dat ook
zien te tackelen. En daar begeleiden we hun ook een
beetje in. We kijken altijd mee met als het gaat om
alternatieve locaties, kan het hier mogelijk gemaakt
worden.
Als cultuur beleidsmakers zeggen, ja we moeten ze die
ruimte bieden om te ontwikkelen, dan is het aan ons om
te kijken binnen welke ruimte dat dan kan. Hebben we
daar een plek voor. Ik denk wel dat die kansen er liggen,
zeker.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Maar wat ik wel vind is dat er voor een bepaalde groep
weinig is. En dat is met name voor de jongeren die hier
studeren, los van die bij een studentenvereniging zitten.
En dat is heel breed wat ik nu zeg, maar er blijven grote
groepen over. Dat zijn met name ook Duitse studenten,
die opzoek zijn naar een goed poppodium of een soort
soos waar zij zich eigenlijk kunnen uiten.
Wat mij heel lastig lijkt voor hen, is dat ze moeten
opboksen tegen de gevestigde orde. Alle bestaande
Bachelor of Social Work
LXXIII
dingen die er al zijn. Die toch een bepaalde voorkeur
genieten, omdat je hier met een bepaalde
bevolkingssamenstelling zit. Kijk die hele scene komt
vanuit buitenaf, naar mijn mening. Dat is niet iets wat hier
diepgeworteld zit. Diepgeworteld zit hier het
Preuvenemint, jeux-de-boule… noem het maar op. Dat is
hier de gevestigde orde. De jongere(n), waar de
gemeente Maastricht naar mijn idee niet op toegespitst
is, die komen van buitenaf. De jongeren die hier geboren
en getogen zijn, zijn ook een beetje van de gevestigde
orde. Die vinden het ook leuk om naar een Dancetour te
gaan, maar ook leuk om bekend te zijn met de
volkszangers. Dat is een hele andere groep als de groep
die van buitenaf komt en behoefte heeft aan die
alternatieve scene.
Heel veel studenten zitten in studentenverenigingen. En
die hebben hun eigen activiteiten en eigen soos, maar er
blijft natuurlijk wel een hele grote groep over die ook
opzoek is naar vertier dat gewoon heel weinig te krijgen
is. En ook omdat het gewoon nog niet zichtbaar is. Ik heb
het idee dat het niet zichtbaar is. Ook het
Landbouwbelang doet heel veel, maar is niet zichtbaar in
de zin van zij kunnen er ook niet een enorme campagne
tegenaan gooien. Dat hebben ze niet in hun macht. Wat
goed zou zijn, is dat je die alternatieve scene wel een
podium geeft. We zijn er wel, maar we zijn niet zichtbaar.
Anders blijft er geroepen worden, voor ons is niets te
doen. Er is genoeg te doen, maar het is niet zichtbaar.
Maar het gaat erom… hoe ver wil je jezelf zichtbaar
maken?
We hebben laatst doe City Polo gehad. Nou, super strak
georganiseerd. Hartstikke goed, maar dat is voor een
bepaald publiek. En dat is voor Tefaf publiek en voor de
high society. Maar daar tegenover moet je wel ook iets
bieden voor die andere groepen die ook hier in de stad
leven, wonen en werken. En de balans daarin is meer
naar de gevestigde Maastrichtenaar en de high society,
dan dat het is naar studenten en de jongeren.
Kijk ik ben zelf van Heerlen. Daar floreert die alternatieve
scene en dat wordt enorm gestimuleerd. Ik heb zelf ook
voor CulturaNova gewerkt en Schouwburg en daar leeft
het veel meer. Maar daar is het publiek ook naar. En de
Bachelor of Social Work
LXXIV
vraag is of je het publiek hier ook hebt en of daar genoeg
voor te bieden is. Ik stimuleer het alleen maar. Ik trek ook
altijd een vergelijking met Heerlen. Daar gruwelen ze hier
van, maar daar gebeurt natuurlijk wel een hele hoop. Er is
daar voor iedereen wat te doen. En dat is wat ik hier mis.
De Muziekgieterij barst uit zijn voegen en laat dus zien
dat er wel duidelijk markt is voor die scene. Maar het is
nog heel duidelijk in ontwikkeling. En wat ik graag wil
doen is bijdragen aan die ontwikkeling. Meer zien, laat
het meer gebeuren, binnen de beperkingen die we ook
wel hebben als stad Maastricht.
Het katholieke zuiden stimuleert ook het
cultuurprogramma. Denk aan Musica Sacra… denk aan
Carnaval en het Bourgondische. Die stempels heb je als
Maastricht. En die kunnen je heel erg in de weg zitten bij
vernieuwing.
Heerlen is een mijnwerkersstad. Heel erg plat. Maastricht
is meer van, ik ben een echte Maastrichtenaar, kijk naar
onze mooie stad en het moet vooral zo blijven en er mag
niks veranderen… De cultuur hier bestaat niet alleen al
jaren en jaren, het wordt generatie op generatie
doorgegeven. Hier is het, als je niet in Maastricht geboren
bent, ben je geen Maastrichtenaar. Dat is wat hier heel
erg leeft, waardoor je soms heel weinig ruimte hebt om
buiten die kaders te denken.
Sterktes & kansen Fringe scene
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Wat mij heel lastig lijkt voor hen, is dat ze moeten
opboksen tegen de gevestigde orde. Alle bestaande
dingen die er al zijn. Die toch een bepaalde voorkeur
genieten, omdat je hier met een bepaalde
bevolkingssamenstelling zit. Kijk die hele scene komt
vanuit buitenaf, naar mijn mening. Dat is niet iets wat hier
diepgeworteld zit. Diepgeworteld zit hier het
Preuvenemint, jeux-de-boule… noem het maar op. Dat is
hier de gevestigde orde. De jongere(n), waar de
gemeente Maastricht naar mijn idee niet op toegespitst
is, die komen van buitenaf. De jongeren die hier geboren
en getogen zijn, zijn ook een beetje van de gevestigde
orde. Die vinden het ook leuk om naar een Dancetour te
gaan, maar ook leuk om bekend te zijn met de
volkszangers. Dat is een hele andere groep als de groep
Bachelor of Social Work
LXXV
die van buitenaf komt en behoefte heeft aan die
alternatieve scene. Wat wij wel als gemeente mogelijk
willen maken. Want ze zijn net zo goed inwoner van
Maastricht.
Ook het Landbouwbelang doet heel veel, maar is niet
zichtbaar in de zin van zij kunnen er ook niet een enorme
campagne tegenaan gooien. Dat hebben ze niet in hun
macht. Wat goed zou zijn, is dat je die alternatieve scene
wel een podium geeft. We zijn er wel, maar we zijn niet
zichtbaar. Anders blijft er geroepen worden, voor ons is
niets te doen. Er is genoeg te doen, maar het is niet
zichtbaar. Maar het gaat erom… hoe ver wil je jezelf
zichtbaar maken. Als je toch inderdaad die groep wil
benaderen, dan zal je toch naar buiten moeten komen.
Dit doen wij… de mensen weten het denk ik ook niet.
Het katholieke zuiden stimuleert ook het
cultuurprogramma. Denk aan Musica Sacra… denk aan
Carnaval en het Bourgondische. Die stempels heb je als
Maastricht. En die kunnen je heel erg in de weg zitten bij
vernieuwing.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Ik vind het heel lastig, want aan de ene kant kan je er niet
aan ontkomen dat het crisis is. Dus waar ga je geld aan
uitgeven. Het is nog steeds gemeenschapsgeld. Aan de
ene kant zie je werkloosheidsproblemen… dus waar ga je
op investeren? Vind ik heel moeilijk. Maar aan de andere
kant, biedt het ook weer mogelijkheden. Kijk stel we
zouden Culturele Hoofdstad worden, dan biedt dat
mogelijkheden. Voor mij persoonlijk ook. Mijn werk zal er
dan anders komen uit te zien. Dat je echt uit die
vergunningen scene stapt en echt is een keer met cultuur
bezig kan zijn. Tweeledig dus.
Bachelor of Social Work
LXXVI
8
DATUM: 9-4-2013
NAAM: Sybrand van der Werf
LEEFTIJD: 35
ORGANISATIE: VIA2018 – Euregionaal Feest van de Amateurkunsten
FUNCTIE: Regisseur
FUNCITIE ORGANISATIE: Er is dus een project georganiseerd vanuit Culturele Hoofdstad, het Feest van de
Amateurkunsten. Dat begon met een idee dat 2 juni in het Geusselt stadion een soort happening moest zijn, waarin
een grote groep amateurs participeren en laten zien hoe divers de Euregio is en het culturele veld. Omdat Culturele
Hoofdstad als instelling inzet op de burger, dus niet de politiek enzovoorts, maar gewoon mensen op straat. Hoe doe
je dat bij de kunsten? Het idee was om te beginnen vanuit amateurs. En aan mij was de opdracht om dat op 2 juni te
regisseren. Hier heeft een verschuiving in plaatsgevonden. In plaats van dat er een grote happening moet
plaatsvinden op 2 juni, vinden we het eigenlijk belangrijker, blijkt later, een onderzoek te doen naar hoe amateurs
zich Euregionaal verhouden tot het thema van de kandidatuur ‘Speaking Tongues’. In de kunst komt dit straks ook
naar voren. Wat betekent het om in deze regio te wonen en te werken? Dat onderzoek is uiteindelijk belangrijker
geworden dan het maken van een groot feest. Wat tot gevolg heeft dat we dus volgende week van 15 t/m 21 april,
groepen van amateurs hebben gekoppeld aan een team van ongeveer 40 á 45 professionals uit de Euregio. Die
mensen gaan met elkaar werken. Er wordt gewerkt vanuit het thema ‘Speaking Tongues’.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Waardering: 8
Beleving: 5
Ik besef nu pas als ik met jou aan tafel zit… goh daar zit
geen een alternatieve kunstenaar tussen. Kijk, Maastricht
is natuurlijk ook een aparte stad wat dat betreft. Want je
zegt, van we zitten er zoveel. Nou dat vind ik fijn om te
horen, maar ik verzeker je, met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid, dat een stad als Eupen een veel
grotere alternatieve scene heeft dan Maastricht.
Maastricht is natuurlijk opera, posh en high-brow.
Het is jammer dat we vanuit de alternatieve scene zo
weinig kunnen laten zien. Het is wel deel van onze
culturele identiteit. Dat zou een Maastrichtenaar niet zo
heel gauw zeggen, maar het is wel zo.
Ik vind het belangrijk dat Maastricht een alternatief
cultureel aanbod heeft, maar we moeten er ons niet op
blindstaren. Het is net als die graffiti in het tunneltje
onder het spoor. Maastricht is geen Urban art stad en zal
Bachelor of Social Work
LXXVII
dat ook nooit worden. Hou op met het te pogen en ga
naar Heerlen, daar kunnen ze het beter… daar zijn meer
mensen. Heb de moed om als stad ook te zeggen van, dit
zijn we wel. We zijn Tefaf, Preuveniment en Bonnefanten.
Maar dat betekent niet dat het er niet mag zijn. Tuurlijk
mag het er zijn. Graag zelfs… maar ga dan niet iets pushen
wat het eigenlijk niet is. Er zijn wel plekken en die moeten
ook ondersteund worden, maar ga niet pretenderen als
gemeente Maastricht dat je zo alternatief bent. Want
uiteindelijk, is het dat niet. Ik zeg dus niet dat je het eruit
moet jagen, maar je moet daar een plek voor geven. Dus
vandaar geen 10.
Het is er, het bestaat en het is de moeite waard… maar
om nou te zeggen het is een heel breed aanbod, ik denk
het niet.
Beleving & waardering Fringe scene Ten eerste moet ik zeggen, ik kom natuurlijk van de opera.
Als iets niet alternatief is, is het wel de opera. Het is high-
brow… maakt niet uit waar het over gaat, als het maar
fancy is. Dus daarin ken ik de alternatieve scene eigenlijk
niet heel goed. Maar ik denk dat het een smaak is, een
sfeer. Als ik bij het Landbouwbelang binnenstap, heeft dat
een bepaalde sfeer die ook te maken heeft met ooit een
feestje wat ik lang geleden bezocht heb in Hannover, waar
de ruimte afgeplakt was met plastic en een soort vage
Jungle grunge. Dus het is een sfeer. Dat zeg ik als
kunstenaar, die atmosfeer van de alternatieve scene vind
ik een bijzondere sfeer. Laat ik duidelijk zijn dat ik dat niet
minder vind dan de gevestigde kunst.
Anti-cultuur kleeft aan de kunstwerken, terwijl de
mensen die ik heb gesproken helemaal niet zo anti qua
uiting zijn naar elkaar toe. Dan denk ik, he wat gek dat
datgene wat je doet, voor mij een hele andere boodschap
uitdraagt, dan als ik nu met jou hier praat.
Je moet een persoon hebben die het weet te verbinden.
Dat zie je bij alle alternatieve zijsporen. Ze doen pas mee
als iemand dicht bij hen zegt dat ze moeten meedoen.
Alle zijsporen van het grote inner city, moet je op een
bepaalde manier verleiden om wel te kijken naar wat er
op de andere sporen voor treinen staan.
Bachelor of Social Work
LXXVIII
Persoonlijke motivatie (identificatie) Vanuit mijn eigen kunstenaarschap, is het natuurlijk heel
interessant om op een voetbalveld een voorstelling te
moeten maken met 5.000 mensen. Die opdracht op zicht
is interessant. Hoe ga je daar mee om, met die ruimte…
het is namelijk echt een voetbalveld… grasveld met
stoeltjes eromheen. Hoe maak je daar toch iets
inhoudelijks theatraals van. Dat vind ik een interessante
opdracht. En eerlijk is eerlijk, het staat toch niet beroerd
op je CV dat je 5.000 amateurs het veld over hebt gejaagd
op die zondagmiddag.
Daarnaast vind ik zelf, ik heb een hart en liefde voor de
amateurs. We zijn allemaal druk. We zijn van 9.00-17.00
aan het werk… aan het bellen… En er zijn mensen die om
20.00 wegkruipen met hun blokfluiten en muziek die
vijftienhonderd jaar geleden is gecomponeerd met elkaar
maken. En ze voelen zich daar prettig bij. Nou dat vind ik
emotioneel en bijzonder. Het is contact maken met een
soort energie om je heen. Dat vind ik bijzonder, daarom
werk ik ook graag met amateurkunstenaars.
En verder mijn liefde… ik verhoud me graag tot mijn
omgeving. Maastricht is een bijzondere stad. Ik vind dat
er heel veel moet veranderen op cultureel gebied. Ik vind
dat Maastricht een lastige stad is. Maar ik gun Maastricht
wel, dat het potentieel wat hier ligt is een keer een plek
krijgt. En daar wil me wel voor inzetten. Daar wil ik best te
weinig voor betaald worden.
Normen & waarden Toen ik ermee begon, heb ik gezegd, mijn antwoord is op
alles ja. Ik was een paar weken weg en toen heb ik
gezegd…jongens, als er vragen komen… je weet wat mijn
antwoord is. Je moet namelijk het vertrouwen geven. Als
je me de vraag stelt, wat kan echt niet binnen de
organisatie? Dan zeg ik niets kan niet. Maar wat niet kan,
is dat het een podium wordt om jezelf te verkopen. Dat
willen heel veel amateurgroepen natuurlijk. Het is niet zo
van we komen en we geven een flyertje en we gaan weer.
Mensen moeten zich inhoudelijk verbinden aan het
project.
Dat heeft ook met het experiment te maken. Ik ben me
ervan bewust dat het een vrij vaag project is. We zeggen
doe mee en we zien wel wat er komt.
Visie/missie Het werk gaat in een doos, die dozen krijg ik en ik ga al
die dozen uitpakken en op basis van dat materiaal ga ik
op 2 juni een soort happening in mekaar zetten. Dat
Bachelor of Social Work
LXXIX
betekent dat ik totaal nog niet weet wat er gaat
gebeuren. Ik heb nog geen een doos binnen. En dat is ook
de uitdaging die ik wil. Ik wil zelf niets bedenken, maar ik
wil dat de deelnemers invulling geven aan het
programma.
Vanuit mijn werkzaamheden ben ik gewend om me te
verbinden aan omgevingen.
Een amateurkunstenaar is iemand die vanuit liefhebberij
zijn vak beoefend. En dan is het niet belangrijk of je wel of
niet betaald wordt. Ik vind de letterlijke betekenis van
amateur dan belangrijker.
Vanuit jouw insteek, binnen de meer alternatieve kunsten
is de scheiding nog vager. Ja je zou kunnen zeggen, je
opleiding zegt dan iets. Maar ik ben vaak genoeg bij het
Landbouwbelang geweest en ik weet niet hoeveel
mensen daar een opleiding hebben. Maar daar staan wel
prachtige stukken kunst. Er zit daar van alles door elkaar
heen. Mensen met opleiding, mensen zonder opleiding.
Dat zie je ook met dit project. We proberen nu ook genres
in te delen. Muziek is makkelijk, dans dat is makkelijk.
Maar dan kom je op een gegeven moment bij een groep
Urban Arts, hip hop… Hip hop is niet alleen maar de
muziek… hip hop is een way of living. Dus daar zitten
altijd grensgebieden in.
Ik mis nog wel eens een keer een visie voor de stad en
misschien wel de Euregio. Wat willen we nu eigenlijk de
komende vijftien jaar met de culturele instellingen
bereiken?
[Malú] De Europese Unie stelt voor het project dat
gemeente Maastricht alle vormen van cultuuruiting moet
betrekken. Terwijl we van de alternatieve scene ook te
horen krijgen dat de bal juist wordt teruggekaatst… van
jullie moeten naar ons toekomen. Wat ergens
hypothetisch gezien apart is, dat de doelstelling zoals die
geformuleerd is vanuit de Europese Unie, dat dat niet
helemaal wordt nageleefd.
Dan komt er inderdaad een heel oud Maastrichts
Bachelor of Social Work
LXXX
karaktertrekje om de hoek kijken en dat is afwachten.
Wachten totdat het gebeurt. Nu ook met Culturele
Hoofdstad, vroeg iemand mij laatst: maar. Wat doen
jullie? Ga is iets doen, dan doen wij wel mee. Maar zo
wordt je natuurlijk geen Culturele Hoofdstad. Als
iedereen zegt van doe maar wat, we doen wel mee en
achterover zitten en nog een biertje pakken. Nee, dat is
niet de manier. En ik merk dat dat een soort sfeer is…
Stigmatisering & tolerantie
Jawel, kijk in zekere zin wel. Ik heb met twee goede
vrienden meningsverschil gehad over überhaupt het
meedoen aan Culturele Hoofdstad. Het is gewoon niet
zo… er hangt vooral een sfeertje omheen van er gaat veel
geld naartoe. Guido Wevers en Huub Smeets krijgen een
hoop geld, maar er gebeurt niks. Dat is het sfeertje wat er
hangt… wat ik snap. En ik word daar natuurlijk me
geassocieerd. Terwijl ik dan aan de andere kant denk
van… Ja jongens, we kunnen ook niets doen. En dan steek
je het geld maar in de A2-tunnel, maar dan ga ik weg als
kunstenaar. Jawel er wordt wel anders naar je gekeken.
Inclusie/exclusie Maastricht is natuurlijk opera, posh en high-brow.
Het is jammer dat we vanuit de alternatieve scene zo
weinig kunnen laten zien. Het is wel deel van onze
culturele identiteit. Dat zou een Maastrichtenaar niet zo
heel gauw zeggen, maar het is wel zo.
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief
Fysieke positionering
Beleidsmatige positionering De gemeente zegt van, ja dat willen we wel. Daar wordt
een team omheen gericht en dit is een van de projecten,
verreweg het grootste project, dat binnen het kader van
Culturele Hoofdstad georganiseerd wordt. Dus in die zin is
de verbintenis met de gemeente heel nauw.
En aan de andere kant vind ik de verbintenis met de
gemeente ook heel vrijblijvend. De gemeente heeft
gezegd van ja… we willen dat wel doen. Start! Als ik eerlijk
ben vind ik dat de gemeente een beetje zijn handen
aftrekt van wat er moet gebeuren. Dat heeft te maken
met wat ik ven tevoren zei. Dat ik in Maastricht een
beetje de verbintenissen mis. Daar is de gemeente ook
debet aan. De gemeente zou wat mij betreft, artistiek
Bachelor of Social Work
LXXXI
inhoudelijk veel meer sturend op moeten treden in de
stad. Meer doen en meer de vingers aan de pols houden.
Pas op ik zit niet op de stoel van de wethouder… Ik kan
niet zien wat voor een beslissingen er genomen worden.
En ik denk niet die die wethouder van plan is om het
culturele leven van Maastricht te torpederen, daarom zit
je er niet. Maar ik mis nog wel een keer een visie van de
stad of regio, met wat willen we nu in de komende 15 jaar
bereiken met de culturele instellingen.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Het is jammer dat we vanuit de alternatieve scene zo
weinig kunnen laten zien. Het is wel deel van onze
culturele identiteit. Dat zou een Maastrichtenaar niet zo
heel gauw zeggen, maar het is wel zo.
Maastricht is een bijzondere stad. Ik vind dat er heel veel
moet veranderen op cultureel gebied. Ik vind dat
Maastricht een lastige stad is. Maar ik gun Maastricht
wel, dat het potentieel wat hier ligt is een keer een plek
krijgt. En daar wil me wel voor inzetten.
Het klinkt mooi die experimentele aard en laat het
allemaal maar open, maar daar is niet iedereen van
gediend. Zelfs niet in de culturele sector.
Mijn ervaring met Maastricht is, er zijn heel veel
impulsen… We gaan de AINSI oprichten en we gaan de
Timmerfabriek opengooien. Dat bestaat drie jaar en dan
verdwijnt het weer. Omdat het draagvlak van bovenaf,
laat ik beter zeggen de ophangpunten… dat mist een klein
beetje. Ik vind soms dat een langere visie over wat er
verder moet gebeuren ontbreekt. Kijk naar de
Bonbonnière, een pracht van een zaal. Het is de een na
oudste theaterzaal van Nederland. Maar het stinkt en het
valt uit elkaar. Het is echt een hok aan het worden. Het
gevaar is dus dat er eerst veel initiatief is en vervolgens
iedereen wegloopt en zegt van: ja wat hebben we nou
eigenlijk gedaan?
[Malú] De Europese Unie stelt voor het project dat
Bachelor of Social Work
LXXXII
gemeente Maastricht alle vormen van cultuuruiting moet
betrekken. Terwijl we van de alternatieve scene ook te
horen krijgen dat de bal juist wordt teruggekaatst… van
jullie moeten naar ons toekomen. Wat ergens
hypothetisch gezien apart is, dat de doelstelling zoals die
geformuleerd is vanuit de Europese Unie, dat dat niet
helemaal wordt nageleefd.
Dan komt er inderdaad een heel oud Maastrichts
karaktertrekje om de hoek kijken en dat is afwachten.
Wachten totdat het gebeurt. Nu ook met Culturele
Hoofdstad, vroeg iemand mij laatst: maar. Wat doen
jullie? Ga is iets doen, dan doen wij wel mee. Maar zo
wordt je natuurlijk geen Culturele Hoofdstad. Als
iedereen zegt van doe maar wat, we doen wel mee en
achterover zitten en nog een biertje pakken. Nee, dat is
niet de manier. En ik merk dat dat een soort sfeer is…
Kijk ik heb gestudeerd in Groningen vroeger en Groningen
is echt een studentenstad. Daar kan je niet m de
studenten heen. Ze zijn onderdeel van de stad. Er is een
politieke partij voor studenten… het zit in het DNA van de
stad. Maastricht met zijn toch veel jongeren Universiteit…
merk je dat dat zoals heel veel dingen nog een beetje een
eilandje is. Universiteit enerzijds, Hogeschool en
anderzijds stad Maastricht. Maar ja, er zijn hier heel veel
eilandjes. Bonnefantenmuseum is ook een eilandje en
toneelacademie is ook een eilandje… Dus ik vond toen ik
hier kwam wonen, de invloed van studenten op de stad al
veel minder. Ik vind op dit moment het aandeel van de
studenten in Culturele Hoofdstad, representatief voor het
aandeel van de studenten in de stad. Er gaan er ook veel
meer weg dan in Groningen. En ja 20% van de
Maastrichtse populatie is student. En ja dat heeft te
maken met hoe jong de Universiteit is. Daarnaast
herinnert de oude Maastrichtenaar zich nog een
Maastricht zonder studenten. Dat moet je niet vergeten,
dat is heel belangrijk. Terwijl in Groningen zie je dat er
binnen een familie altijd iemand heeft gestudeerd aan de
lokale Universiteit. Dus je hebt zelfs bijna altijd
persoonlijke verbintenis. Dat is hier minder. En ten
tweede blijft Maastricht voor altijd een eilandje. We
waren vroeger al de Bastion de l’ Hollande oftewel de
ommuurde vesting in Nederland. Waarom denk je dat
Maastricht aan zo een gek puntje hangt? Dus vanuit de
historie al is Maastricht een eilandjesstad. Ik heb hier op
de Toneelacademie gezeten. Nou je kan het je niet
Bachelor of Social Work
LXXXIII
voorstellen, maar die mensen kwamen in de Tribunal en
als het heel laat werd in de Alla. En soms naar de wat
alternatievere plekken… maar zelfs met die studenten is
al geen vermenging met bijvoorbeeld de conservatorium
studenten. Laat staan met de Maastrichtenaar. Dus op
een of andere manier is er iets in de algemene
Maastrichtse mentaliteit, wat ervoor zorgt dat het heel
makkelijk is om je eigen ding te doen. Daardoor is het
heel moeilijk om tussen alle mogelijke dingen verbintenis
te creëren. Ik ken echt niemand in het Maastrichtse
culturele veld, die daar niet vroeg of laat tegen aanloopt.
Sterktes & kansen Fringe scene
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Je moet een persoon hebben die het weet te verbinden.
Dat zie je bij alle alternatieve zijsporen. Ze doen pas mee
als iemand dicht bij hen zegt dat ze moeten meedoen.
Alle zijsporen van het grote inner city, moet je op een
bepaalde manier verleiden om wel te kijken naar wat er
op de andere sporen voor treinen staan.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Ik heb geen probleem met de gemeente ansich, maar ik
merk wel… het is een metafoor… een voorbeeldje. Paar
jaar geleden, gezelschap de Bus. Die hadden een paarse
bus, een oude stadsbus en die hadden ze omgebouwd tot
theater en daar reden ze mee rond. Leuk gezelschap… 4
vrolijke meiden die daar leuke theaterstukken maakten.
Die zouden tijdens een festival van het Theater aan het
Vrijthof optreden op de St. Pietersberg en dan krijgen ze
een parkeerboete. Dan denk ik oh ja… Ik snap de
parkeerwachter, want die ziet een gekke bus en die staat
verkeerd dus…bon. Ik snap het toneelgezelschap want die
staan daar en die denken hier moeten we toch staan want
we hebben zo meteen een voorstelling. Maar ik vind het
een metafoor van hoe slecht de contacten hier zijn. Je zou
toch denken dat iemand komt van…die parkeerboete dat
is een foutje, want dat is een theatergezelschap en die
moet hier zijn… Maar de boete moest uiteindelijk door
hen betaald worden. En ik snap dat Paul Lambrechts daar
niets aan kan doen en ik snap dat de parkeerwachter er
niets aan kan doen en ik snap dat de bus er niets aan kan
doen en ik snap dat het Theater aan het Vrijthof daar
niets aan kan doen…niemand kan er iets aan doen, maar
het gebeurt wel! En dat is dan weer een heel klein
Bachelor of Social Work
LXXXIV
voorbeeldje. Maar ik vind dat wel een lakmoesproef voor
het groter geheel hier. Het gebeurt op een groter niveau
ook. De Platte Zaol ook… prachtig poppodium. Maar het
zakt in de grond en hoe komt dat… omdat een
projectontwikkelaar zegt het is van mij. En de gemeente
te trots is om het terug te kopen… wat ik ook snap.
Kijk ik heb gestudeerd in Groningen vroeger en Groningen
is echt een studentenstad. Daar kan je niet m de
studenten heen. Ze zijn onderdeel van de stad. Er is een
politieke partij voor studenten… het zit in het DNA van de
stad. Maastricht met zijn toch veel jongeren Universiteit…
merk je dat dat zoals heel veel dingen nog een beetje een
eilandje is. Universiteit enerzijds, Hogeschool en
anderzijds stad Maastricht. Maar ja, er zijn hier heel veel
eilandjes. Bonnefantenmuseum is ook een eilandje en
toneelacademie is ook een eilandje… Dus ik vond toen ik
hier kwam wonen, de invloed van studenten op de stad al
veel minder. Ik vind op dit moment het aandeel van de
studenten in Culturele Hoofdstad, representatief voor het
aandeel van de studenten in de stad.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Ik ga met 10 meiden werken uit het Keerpunt. Dat is een
groep als je het over tegenkunst hebt en over los van
andere kunst, dat is dan heel relevant. Die meisjes mogen
niet eens naar buiten. En je moet zien hoeveel last de
begeleiders hebben om te laten zien dat die meiden ook
deel uitmaken van de cultuur. En collega’s zeggen dan, is
dat verstandig… moet je dat wel doen? Dat zijn juist
mensen die op een zijspoor staan van ons gewaande
paden… Als je de ambitie hebt om als Culturele Hoofdstad
iedereen aan te spreken, ik bedoel het hangt met grote
vlaggen op de brug ‘jij ook’… dan moet dat er ook bij.
Ik zie wel de beren op de weg…ik zie wel de problemen
en ik kan nu en dan even zuchten en denken van, kom
jongens… we doen het of we doen het of we doen het
niet. Maar ik ga ervoor en daardoor hoop ik ook dat we
het gaan worden. Ik hoop heel erg dat het die culturele
verbintenis en inhoudelijke verbintenis verstevigd en
aanlegt. Want er is hier echt werk te verrichten. En ik wil
daar een bijdrage aan leveren.
Bachelor of Social Work
LXXXV
9
DATUM: 10-4-2013
NAAM: Jan Bessems
LEEFTIJD: 56
ORGANISATIE: Gemeente Maastricht
FUNCTIE: Beleidsmedewerker Cultuur
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Een beleidsmedewerker moet een aantal dingen doen. Die is doorgaans voor een bepaalde
portefeuille adviseur van het College. Maar dat is een belangrijk deel, dat je het bestuur van de stad adviseert over
waar de stad op wordt aangesproken of wil doen. Een ander belangrijk onderdeel is dat je bezig bent met beleid en
dat je voorbereidt waar deze stad op bepaalde terreinen iets wil. Dat zijn de belangrijkste dingen eigenlijk. Wat niet
betekent dat de beleidsmedewerker het grootste deel van de tijd achter zijn bureau zit na te denken over nieuwe
dingen. Dat valt wel mee of tegen. Meeste tijd ben je bezig met het adviseren en het voorbereiden van adviezen. En
een ander belangrijk deel op het gebied van cultuurparticipatie is een belangrijk deel subsidies. We hebben budget
voor bepaalde dingen op het gebied van cultuur. En die subsidies zijn in principe verordeningen aan verbonden en
beleidsregels aan verbonden, voorwaarden of je iets krijgt of niet krijgt etc., maar dat moet worden afgehandeld en
daar moet een advies komen. Maar dan zit je al aan het einde van een traject. Het begint met het binnenkrijgen van
een aanvraag, het bestuderen en het doorgaans praten met mensen. Waarom wil je dit, waarom wil je het zo en de
begroting klopt niet etc.
In mijn geval ben ik ook nog eens accountant voor bepaalde instellingen die aan de gemeente verbonden zijn, maar
geen onderdeel uitmaken van deze organisatie. Dan gaat het met name om Kumulus, Centre Ceramique,
Natuurhistorisch Museum, de Culturele Biografie Limburg, het Regionaal Historisch Centrum en Radio/TV Maastricht.
Dat zijn instellingen die van de gemeente een bepaalde taak krijgen om uit te voeren, zoals kunsteducatie. En ook dat
moet gevolgd en behandeld worden. Ik ben dan de intermediair tussen enerzijds het bestuur van deze stad en de
instellingen die hun werk moeten doen. En met die instellingen formuleer je beleid naargelang de behoeften.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 8
Beleving: 6
De vraag is of de gemeente überhaupt weet wat de Fringe
scene is. De gemeente per definitie concentreert zich op
meer gevestigde groepen. Variërend van een koortje dat
uit 15 man bestaat tot een instelling als Kumulus. En alles
wat daar tussen zit. Maar dat zijn over het algemeen
geïnstitutionaliseerde instellingen. We hebben een regel,
we geven alleen maar geld aan rechtspersonen. Dus we
hebben per definitie contact met alles wat een beetje
officieel is. Dus het gebied daarbuiten, dat kennen we dus
nauwelijks. Ik in mijn beperkt gezichtsveld ken ik
Bachelor of Social Work
LXXXVI
bijvoorbeeld het Landbouwbelang en de Mandril, omdat
die zich ook wel eens gemeld hebben voor subsidie bij
ons. Ik weet dat er een aardige hip hop scene is in de
Heeg. En dan houdt het wat mij betreft toch eigenlijk een
beetje op. En ik denk dat wij als gemeente daar nog veel
te weinig van weten. Kijk we weten het op het moment
dat die groepen zich een keer melden of in de krant
komen. Maar dat is ook wel het kenmerk van die
groepen. Die willen aanvankelijk ook helemaal niet tot
een instituut horen. En dus bevinden ze zich ook buiten
het formele blikveld van de gemeente.
Een beetje passief gedogen net zoals bij het
Landbouwbelang. Dus in passieve zin gedogen. Dat is wat
de gemeente sowieso wel doet en wat we in feite ook
willen. Want we realiseren ons wel dat er groepen zijn in
de stad die niet om wat voor een redenen ook,
aansluitingen kunnen en/of willen vinden met de
gevestigde cultuur. Dat moet je respecteren en het
tweede is dat je vanuit dat soort groepen soms wel
nieuwe impulsen uit de stad krijgt. En dat is ook
waardevo en dat moet je de kans geven.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie/missie De stad vindt wel dat we actiever moeten zijn als het gaat
om creatieve industrie. Dat lijkt een beetje op die Fringe
scene in die zin dat we niet elke creatieveling kunnen
subsidiëren. Maar wat wel kunnen doen is zorgen dat er
ruimtes komen die ofwel gratis of goedkoop zijn, waar dat
soort creatievelingen hun gang kunnen gaan. Er wordt nu
in het Belvedère gebied gekeken of daar iets ontwikkeld
kan worden.
Mijn visie is nogmaals dat dat die groep evenwaardig
onderdeel uitmaakt van de cultuur. En dus ook tot het
gebied behoort waarover de gemeente gaat en zich druk
hoort te maken. En eigenlijk zouden we daar ook geld en
capaciteit aan kunnen besteden. Ik zeg maar weer, met
alle mitsen en maren… Dat is mijn overtuiging. Dat is
natuurlijk anders dan de politieke overtuiging. En de
politiek zegt vooralsnog niet van je krijgt hier meer geld
Bachelor of Social Work
LXXXVII
voor. Sterker nog, we moeten bezuinigen.
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief Kortom, het gaat vaak over tijdelijke ruimtes, maar ik
denk dat we als stad daar wel wat actiever in kunnen zijn.
De mogelijkheid bieden, in elk geval de opening bieden.
Met alle mitsen en maren, want nogmaals we kennen de
groepen vaak niet. De groepen kennen vaak ook de weg
niet naar ons. Maar goed, ik denk dat we daar actiever in
kunnen zijn. Door bijvoorbeeld de Muziekgieterij
nadrukkelijker te vragen om groepen door te verwijzen als
ze ruimtes zoeken. Daar zijn we denk ik niet echt actief in.
Dat zou nog beter kunnen.
We zouden die groepen meer moeten kunnen faciliteren
Dat kan al feitelijk met de beschikbare ruimte die er nu is
en daar zouden we actiever in kunnen worden. Want ik
vind dat die groepen om twee redenen meer aandacht
verdienen.
Een het zijn inwoners van de stad die net zo goed
aandacht van de gemeente verdienen als welk ander. En
het tweede is dat deze stad ook, misschien nog meer dan
een andere stad, behoefte heeft aan nieuwe impulsen. En
ook aan gekke ideeën en toestanden en gedoe. Kijk
Maastricht is over het algemeen een vrij nette stad. Een
prachtige binnenstad, mooie monumenten en goed
opgeknapt. Dat hebben ze in de afgelopen vijftig jaar
keurig gedaan. Maar dat betekent ook dat deze stad
daardoor iets gezelligs en knus en kneuterig en
behoudend heeft. En je ziet in de stad bijna twee
groepen. Dat zijn de echte, klassieke en oudere
Maastrichtenaren, die vinden dat alles moet blijven zoals
het vijf jaar geleden was. Maar daarnaast hebben we een
zeker zo grote en groeiende groep die op een wat andere
mindset zitten. We hebben een universiteit en dat trekt
studenten aan. Er zijn een aantal internationale instituten
en een aantal vooraanstaande kunstinstellingen. Dat
genereert een andere dynamiek in de stad. Maar dat zijn
allemaal gevestigde instellingen, vaak opleidingen etc. het
zou goed zijn om in dat landschap waarin je toch een
Bachelor of Social Work
LXXXVIII
grote groep instanties ziet die het wel goed vinden zo…
dat daar een alternatieve scene is die daar eens af en toe
tegenaan schopt. Dus daarom vind ik het belangrijk dat
we daar een wat actiever beleid op zouden kunnen
voeren. Nogmaals met alle beperkingen die dat met zich
meebrengt. Als we die scene met subsidie verstrekken,
zijn ze deel van het systeem, met alle nadelen van dien.
Dat moet je eigenlijk niet willen. Je moet andere
mogelijkheden zoeken.
Fysieke positionering Vaak gaat het om tijdelijke ruimte, omdat we geen andere
ruimte hebben. Ruimte kost geld. Mensen roepen vaak
ook vanuit die hoek: de halve stad staat leeg en er is geen
ruimte… Ja en dat is een probleem. Ze zijn niet allemaal
van ons en ook al zijn ze wel van ons, wat doe je daar dan
mee? Die wachten op een huurder. Dat kan twee jaar
duren, dat kan drie jaar duren…dat is lastig. Op het
moment dat je zegt tegen zo een initiatief, ga er maar in
zitten en een week later meldt zich een huurder… Snap je
en zo is dat met heel veel ruimtes en winkelpanden die nu
leeg staan. En een ander probleem is de veiligheid. Op het
moment dat je zegt ga er maar in zitten, ben je ook
verantwoordelijk voor de veiligheid. Op het moment dat
er in het Landbouwbelang een vloer naar beneden stort
en er raken 10 mensen gewond, dan wijst iedereen naar
de gemeente. Kortom, het gaat vaak over tijdelijke
ruimtes, maar ik denk dat we als stad daar wel wat
actiever in kunnen zijn. De mogelijkheid bieden, in elk
geval de opening bieden. Met alle mitsen en maren, want
nogmaals we kennen de groepen vaak niet. De groepen
kennen vaak ook de weg niet naar ons.
Beleidsmatige positionering De gemeente per definitie concentreert zich op meer
gevestigde groepen. Variërend van een koortje dat uit 15
man bestaat tot een instelling als Kumulus. En alles wat
daar tussen zit. Maar dat zijn over het algemeen
geïnstitutionaliseerde instellingen. We hebben een regel,
we geven alleen maar geld aan rechtspersonen. Dus we
hebben per definitie contact met alles wat een beetje
officieel is. Dus het gebied daarbuiten, dat kennen we dus
nauwelijks.
Het beleid dat we proberen te voeren ten aanzien van de
Fringe scene is allereerst dat er in indirecte zin steun
Bachelor of Social Work
LXXXIX
wordt verleend. Bijvoorbeeld de Mandril. Die zitten daar
in een gebouw waar ze eigenlijk niet mogen zitten. We
zorgen er in elk geval voor dat ze er niet uitgegooid
worden. Althans voor zover ons dat lukt. Kijk zodra er een
formele vergunning toezicht en politie komt, dan is het
afgelopen. We hebben wel zoiets van, als die mensen
daar niet in de weg zitten en er gebeurt daar verder toch
niets… laat ze maar fijn zitten. Een beetje passief gedogen
net zoals bij het Landbouwbelang. Dus in passieve zin
gedogen. Dat is wat de gemeente sowieso wel doet en
wat we in feite ook willen. Want we realiseren ons wel
dat er groepen zijn in de stad die niet om wat voor een
redenen ook, aansluitingen kunnen en/of willen vinden
met de gevestigde cultuur. Dat moet je respecteren en
het tweede is dat je vanuit dat soort groepen soms wel
nieuwe impulsen uit de stad krijgt. En dat is ook
waardevol en dat moet je de kans geven.
En in sommige gevallen vragen we aan gevestigde
instellingen om samen te werken met die scene. Zo weet
ik dat we via Kumulus wel eens wat extra geld te geven
om iets te doen met die hip hop scene. Dan doen we dat
niet direct, maar creëren indirect wel de mogelijkheid om
deze scene te betrekken en leermogelijkheden te laten
ontstaan voor beide partijen. En anderszins doen we
eigenlijk nauwelijks iets.
Ik denk dat het heel lastig is als gemeente om daar actief
in te zijn. Ik denk dat het vaak niet verder kan gaan dan
dat je een gebied creëert waar groepen hun gang kunnen
gaan. Min of meer ongestoord en vergunningluw beleid.
Enerzijds omdat we vastzitten aan formele regeltjes…
want heel simpel de Nederlandse belastingbetaler wil dat
er verantwoord geld wordt uitgegeven. Kun je dat
controleren? Vandaar dat het een rechtspersoon is die en
begroting moet bijhouden. Dus de formele kant is een
lastige.
Anderzijds is het ook zo, dat als je als gemeente of
provincie daarmee bemoeit, dan tast je toch ongewild de
autonomie aan van zo een groep. Dat is een
spanningsveld. Dus je moet daar enerzijds niet te kort bij
komen. Je moet groepen vooral hun gang laten gaan.
Maar anderzijds moet je ze wel proberen te faciliteren. En
ik denk vooralsnog dat dat alleen maar kan door een
gebouw/gebied/ruimte als dat kan ter beschikking stellen
Bachelor of Social Work
XC
voor niet al teveel geld.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Want ik vind dat die groepen om twee redenen meer
aandacht verdienen.
Een het zijn inwoners van de stad die net zo goed
aandacht van de gemeente verdienen als welk ander. En
het tweede is dat deze stad ook, misschien nog meer dan
een andere stad, behoefte heeft aan nieuwe impulsen. En
ook aan gekke ideeën en toestanden en gedoe.
Kijk Maastricht is over het algemeen een vrij nette stad.
Een prachtige binnenstad, mooie monumenten en goed
opgeknapt. Dat hebben ze in de afgelopen vijftig jaar
keurig gedaan. Maar dat betekent ook dat deze stad
daardoor iets gezelligs en knus en kneuterig en
behoudend heeft. En je ziet in de stad bijna twee
groepen. Dat zijn de echte, klassieke en oudere
Maastrichtenaren, die vinden dat alles moet blijven zoals
het vijf jaar geleden was. Maar daarnaast hebben we een
zeker zo grote en groeiende groep die op een wat andere
mindset zitten. We hebben een universiteit en dat trekt
studenten aan. Er zijn een aantal internationale instituten
en een aantal vooraanstaande kunstinstellingen. Dat
genereert een andere dynamiek in de stad. Maar dat zijn
allemaal gevestigde instellingen, vaak opleidingen etc. het
zou goed zijn om in dat landschap waarin je toch een
grote groep instanties ziet die het wel goed vinden zo…
dat daar een alternatieve scene is die daar eens af en toe
tegenaan schopt. Dus daarom vind ik het belangrijk dat
we daar een wat actiever beleid op zouden kunnen
voeren.
Als je kijkt naar Maastricht vanuit de Randstad… Er wordt
elk jaar een gemeenteatlas uitgebracht en Maastricht
scoort altijd heel laag op werkgelegenheid. Want zeggen
ze, je hebt in de omgeving maar weinig banen.
Amsterdam heeft een grote regio. Maar als je die grenzen
eens wegdenkt, dan is het net zo een groot gebeid als de
Randstad.
Dat is natuurlijk anders dan de politieke overtuiging. En
de politiek zegt vooralsnog niet van je krijgt hier meer
Bachelor of Social Work
XCI
geld voor. Sterker nog, we moeten bezuinigen. Dat is een
soort bedreiging. Ik zei al eerder… Maastricht bestaat
voor een deel uit wat ouderwetse mensen en dat
betekent dat de politiek en de gemeenteraad ook voor
een deel uit dat soort mensen. En die denken bij het
Landbouwbelang en Mandril aan… daar gaan we toch
zeker geen geld aan uitgeven?
Want er is nog meer aan de hand in deze stad. Ik zit
vrijdag weer bij een bijeenkomst over wat de gemeente
meer zou kunnen beteken voor de studenten in deze stad.
En dan gaat het onder andere over er moet een loket zijn
in het Engels, want er zijn onderhand meer buitenlandse
studenten dan Nederlandse. Dan gaat het over
studentenoverlast in studentenhuizen. Maar dan gaat het
ook over er is hier niets te doen voor studenten. Er zou
bijvoorbeeld een nachtclub moeten zijn. En dan hebben
we een interessante discussie altijd. Want dan zie je dat
er… we hebben als gemeente niets te zeggen over een
disco of kroegen. Maar kennelijk is in deze stad een
discotheek niet levensvatbaar. Er zijn een paar pogingen
geweest en die sluiten weer vroeg of laat. En dat is een
interessant fenomeen. Want enerzijds ben je een
studentenstad en anderzijds zie je dat er op natuurlijke
basis kennelijk geen voorzieningen komen waar die
studenten wel bij tijd en wijlen om vragen. Een verklaring
is wel dat deze stad ook vooral een kroegencultuur heeft.
Dat weten we en dat houdt verband met die gezellige
binnenstad en kroegen die er zijn. Dat kan dus ook
betekenen dat studenten van de universiteit eerder
geneigd zijn om met een groep gezellig in de kroeg te
hangen dan naar een hippe discotheek te gaan. Dat kan,
maar dat weten we niet. Terug naar die alternatieve
scene. Wat is nou de invloed van deze studentenstad op
de alternatieve scene. Is dat ook te gering net als bij het
tot stand komen van een discotheek? Want daar hebben
studenten in hun consumeringspatroon duidelijk geen
behoefte aan. Dus ik vraag me ook af of studenten zoveel
impuls geven aan het ontstaan van de alternatieve scene.
Ik weet het niet.
Sterktes & kansen Fringe scene Een beetje passief gedogen net zoals bij het
Landbouwbelang. Dus in passieve zin gedogen. Dat is wat
de gemeente sowieso wel doet en wat we in feite ook
willen. Want we realiseren ons wel dat er groepen zijn in
de stad die niet om wat voor een redenen ook,
Bachelor of Social Work
XCII
aansluitingen kunnen en/of willen vinden met de
gevestigde cultuur. Dat moet je respecteren en het
tweede is dat je vanuit dat soort groepen soms wel
nieuwe impulsen uit de stad krijgt. En dat is ook
waardevol… dat moet je de kans geven.
Het komt helemaal spontaan vanuit de mensen. Het is
niet ingegeven door iets wat hoort of moet of dat er geld
ligt dat je moet opmaken. Maar dat je door een innerlijke
gedrevenheid van mensen iets bereikt. Dat is per definitie
sterk. Misschien wordt precies daardoor van de gebaande
paden afgeweken.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Zwak is dus dat het dus ook niet georganiseerd is. En dat
het dus ook morgen weer in mekaar kan donderen. Kun je
zwak noemen of je kan zeggen het hoort erbij. En
misschien in deze stad typisch… en wat mij betreft mag
de alternatieve scene zich in deze stad wat meer
manifesteren. Die mogen zich wat vaker aan deze tafel
melden. Ze mogen best iets meer op de trom slaan… Dat
kan ook anders… door bijvoorbeeld hun zichtbaarheid te
vergroten. Ze zijn vaak onzichtbaar. Doen hun ding… maar
ik zie en hoor ze te weinig. Maar goed daar zijn
waarschijnlijk ook redenen voor. Want er zijn ook groepen
die zeggen, ja maar daar moet je ook middelen en geld
voor hebben. Je moet je ook durven manifesteren in een
stad zoals Maastricht. We zijn er… lach ons maar uit en
verklaar ons maar voor gek, maar wij doen ons ding.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Culturele Hoofdstad kan in deze ontwikkeling vaart
brengen. Kijk Culturele Hoofdstad is terug te brengen tot
een ding en dat is zorgen met dat circus van Culturele
Hoofdstad dat de ramen opengaan bij mensen en dat er
een meer openmind ontstaat op het gebied van cultuur in
de volle breedte. En daar hoort hoge kunst,
experimentele kunst, amateurkunst en de alternatieve
scene bij. Als we Culturele Hoofdstad worden dan zal de
Fringe scene daar voordeel bij hebben.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Dat is natuurlijk anders dan de politieke overtuiging. En
de politiek zegt vooralsnog niet van je krijgt hier meer
geld voor. Sterker nog, we moeten bezuinigen. Dat is een
soort bedreiging. Ik zei al eerder… Maastricht bestaat
voor een deel uit wat ouderwetse mensen en dat
betekent dat de politiek en de gemeenteraad ook voor
een deel uit dat soort mensen bestaat. En die denken bij
Bachelor of Social Work
XCIII
het Landbouwbelang en Mandril aan… daar gaan we toch
zeker geen geld aan uitgeven? Dus dat is nog een
werkelijkheid dan de visie die ik er zelf op heb.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Het is belangrijk in dit proces dat een stad kan aangeven
dat het potentie heeft. En dat die potentie binnen 5-10
jaar goed ontwikkeld kan worden en dat het fenomeen,
het vehikel Culturele Hoofdstad daar een boost aan kan
geven. Dat is genoeg. Dus als we bij wijze van spreken
zeggen… we doen helemaal niets aan de alternatieve
scene, maar we weten dat het er is en we willen die een
plek geven. Dan kan dat voor de jury van Culturele
Hoofdstad betekenen… Ok, dan gaan we jullie helpen. Dat
is een reden te meer dat jullie het mogen worden. Maar
dan moet je overtuigend kunnen zeggen dat je er iets
mee wil. Als je er niets van weet dan kan dat natuurlijk
niet.
Bij Culturele Hoofdstad geldt altijd de spanning tussen
ben je al goed en wil je beter worden of ben je slecht en
wil je goed worden. Je ziet nu dat in de eerste ronde
gezegd wordt Dan Haag en Utrecht… jullie vallen af. Dat is
vanzelfsprekend, want als er ergens al heel veel cultuur is
dan is het in de Randstad en Utrecht en Den Haag. Maar
zij dachten daar heel anders over. Zij dachten we hebben
al veel en we willen het veel beter maken. Het gaat erom
waar je naar wil kijken. Ik dek dat Maastricht wel de
sterkste troeven in handen heeft door op het snijvlak van
Europa te liggen.
Bachelor of Social Work
XCIV
10
DATUM: 23-4-2013
NAAM: Kees
LEEFTIJD: 28
ORGANISATIE: Landbouwbelang
FUNCTIE: Programmeur bands/ Contactpersoon gemeente Maastricht
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik had contact met verschillende bands over de hele wereld bijna. Daar mailde ik dan mee
en dan zette ik een datum vast en organiseerde concerten en feesten. Voor de rest ben ik nog steeds de
contactpersoon naar de gemeente toe. Dus het hele verhaal met vergunningen en ontheffingen en beveiliging om
een evenement te doen.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod In eerste instantie organiseren wij wel voor een subgroep,
maar we hebben in het Landbouwbelang ook activiteiten
die niet alleen voor die subgroep zijn. Bijvoorbeeld de
opkomende KunstTour. Maar in eerste instantie begint
het met evenementen die heel veel ‘normale’ mensen
afstoot. Maar dat mag ook.
Er zijn echt gewoon weekenden dat er geen fliker te doen
is. Er is gewoon te weinig.
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 10
Beleving: 6
Het mooie ervan vind ik dat het vaak dus plaatsvindt in
kraakpanden of panden waar geen financiële druk is. Het
is vaak niet commercieel van aard. Ik weet niet of die
Fringe kan worden gedefinieerd als zijnde niet
commercieel… het is in ieder geval met elkaar verweven.
Het is een reactie op de cultuur die er als is. Dus het is
een uiting van kunst, muziek en het heeft een grote
sociale functie voor een groep die dus bij de mainstream
niet aan zijn trekken komt. Dus dat is het denk ik. Een
subgroep die op een zelfstandige manier zijn eigen
evenementen en sfeer creëert.
Bachelor of Social Work
XCV
Het Landbouwbelang behoort tot de alternatieve scene,
omdat de evenementen die georganiseerd worden vrijwel
altijd georganiseerd worden door mensen die hun eigen
idee hebben. Het Landbouwbelang heeft ook de luxe dat
we dus geen winstoogmerk hoeven te hebben. We
moeten uit de kosten komen, maar er hoeft geen
manager te worden betaald. Die beveiligers zijn eigenlijk
de grootste kostenpost.
Het is een oud fabriekspand en sinds 1937 niet
gerenoveerd. Dat maakt het automatisch al alternatief.
Want je heb een industriële sfeer waar het in de winter
koud is. Waar mensen dan zelf met recycle materialen
een podium gaan maken, omdat het tijdelijk is. Het
tijdelijk karakter is ook heel belangrijk voor die scene.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Ik heb dus twee keer 4HAVO gedaan en nog niet gehaald
en toen ben ik gestopt. Daarna nog een keer geprobeerd
op volwassenenonderwijs en toen weer gestopt, dus ik
heb geen diploma. Daarna heb ik eigenlijk van allerlei
soorten werk gedaan binnen de thuiszorg etc. Toen ben ik
op een gegeven moment in het Landbouwbelang gaan
wonen, omdat een hoop van mijn vrienden naar
Maastricht kwamen. Ik vond het een leuke plek en ik had
het idee dat ik daar wel iets kon betekenen. Ik had
natuurlijk in Heerlen waar ik ben opgegroeid ook wel
feestjes georganiseerd. DJ avonden en af en toe ook
bandjes… en dat heb ik in het Landbouwbelang echt
ontwikkeld.
Ik vind dat zelf altijd heel leuk. Ik heb dat zelf altijd heel
interessant gevonden om niet alleen je eigen scene te
betrekken, maar juist mensen uit de gangbare cultuur ook
eens te laten proeven en ervaren van kom maar langs en
kijk wat je ervan vindt. Het mag open zijn voor iedereen
en dat is het volgens mij ook wel altijd. Maar dat vind ik
hier nu in die buurttuin ook interessant. We zijn toch wat
alternatieve mensen die hier wonen en het beheren,
maar de tuin heeft ook een buurtfunctie. En we geven
daar nu op onze manier invulling aan en smaken
verschillen, maar hopelijk vinden we toch een manier om
met elkaar wat leuks te doen.
Bachelor of Social Work
XCVI
Voordat ik in het Landbouwbelang woonde, woonde ik in
Brunssum gekraakt en daar had ik een heel leuk huis
gekraakt. Maar de omgeving van Brunssum is vrij
prikkelloos en vrij saai. Er is weinig te doen en er zijn
weinig mogelijkheden om iets te doen. Weinig leuke
mensen… Dus ik ging vaker in Maastricht uit en steeds
meer vrienden van mij gingen hier ook wonen om te
studeren en te werken. En toen kwam ik steeds vaker in
het Landbouwbelang… en toen merkte ik dat het wel
goed klikte met die groep. En ik heb het altijd leuk
gevonden om bandavonden te doen en te organiseren en
mee te helpen in het eetcafé. Het was ideaal. Een
superplek vind ik. Het gebouw is waanzinnig vet en ik hou
echt van dat industriële. Je kunt er helemaal je eigen gang
gaan, het is een leuke bewonersgroep… dus het zijn
eigenlijk allemaal vrienden. Het is een beetje paradijselijk.
Je woont er bijna voor niks. In een heel groot gebouw en
je kunt er heel de dag knutselen en leuke dingen
organiseren. Als je het een beetje goed doet krijg je ook
nog 500 man op bezoek die er allemaal van genieten. Dat
geeft natuurlijk een enorme kick.
Normen & waarden En de invulling van die activiteiten worden altijd bepaald
door de bewoners. Want er moet genoeg draagvlak zijn
onder de bewoners wil een bepaalde organisator zijn
feest kunnen doen. Dan moet hij dus minimaal vier man
van de bewoners kunnen overtuigen dat dat leuk is en de
bewoners moeten daar dan ook zin in hebben. Als het
niet onze smaak is, dan gebeurt het niet. Daar hebben we
gewoon geen zin in. Dat hebben we bijvoorbeeld met
minimal house. Binnen de bewoners van het
Landbouwbelang zijn er niet genoeg mensen die dat
waarderen, dus dan doen we dat niet.
Er wordt altijd veel waarde gehecht aan die autonomiteit.
Dus heel lang was de regel geen subsidiefondsen of
sponsoring. Tegenwoorig valt daar wel over te praten. Als
je een leuk project hebt en het zit idealistisch in elkaar is
transparant… dan wordt besproken of instellingen die
subsidie ontvangen gebruik mogen maken van het
Landbouwbelang. Als de ideeën van die organisatie en
het landbouwbelang goed genoeg overeenkomen, dan
kan het daar plaatsvinden.
Het kan niet dat iemand daar een feest organiseert en er
vervolgens met de buit vandoor loopt. We willen ook niet
Bachelor of Social Work
XCVII
dat er een DJ komt draaien die 2000 euro voor een uurtje
vraagt.
Visie/missie Vanuit de eerste bewoners was al de intentie om echt iets
met het pand te gaan doen. Obed had ook altijd die visie.
Er zijn natuurlijk drie grote loodsen… ja die nodigen uit
om leuke dingen te doen. Dat is natuurlijk veel te veel
ruimte om gewoon maar wat te gaan wonen en te
hangen. Er was wel gelijk het idee om er een culturele
broedplaats van te maken.
Zoveel mogelijk biologisch… We willen cultuur bieden die
elders geen plek vindt. Geld is altijd belangrijk geweest.
Het moet allemaal vrijwillig. Er mag niemand aan
verdienen, het verdiende geld wordt weer teruggestopt in
het pand. Culturele broedplaats en springplankfunctie.
We hebben helaas nooit een duidelijke visie kunnen
formuleren. Dat had ik wel graag gehad. Je kunt dan op
een gegeven moment tegen de gemeente zeggen, of zelfs
landelijk zeggen… kijk. Met 16 ego’s is dat lastig en de
groep verandert. Maar dan kan je een visie presenteren
en daar een plan op formuleren en dan is het lastig voor
de gemeente om ons eruit te zetten.
Stigmatisering & tolerantie Ja goed, het woord kraker heeft natuurlijk een heel
negatieve klank bij veel mensen. Ik zit daar niet zo echt
mee. Ik vind het juist leuk om dat cliché weg te halen en
dat stigma te doorbreken. Maar als je het even los van
het kraakpand ziet en ik zeg dat ik vrijwilligerswerk doe
voor een culturele vrijplaats… dan merk ik dat veel
mensen het helemaal niet snappen. Van mijn collega’s op
de bouw merk ik dat ze totaal niet snappen dat ik er nog
een ander leven naast heb. Zij gaan op de bank zitten en
ik ga nog even repeteren met mijn bandje. En daarbij doe
ik een hele hoop gratis.
Ik krijg ook wel hele leuke reacties. Als ik collega’s
overtuig om een keer naar een feestje te komen bij het
Landbouwbelang en ze zien wat ik heb georganiseerd,
dan vinden ze dat natuurlijk wel heel erg tof.
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht Het Landbouwbelang is in april 2002 gekraakt, ik was daar
Bachelor of Social Work
XCVIII
niet bij. Door vier personen. Dat was in het begin
natuurlijk een grote puinhoop. Dat gebouw heeft meer
dan twintig jaar leeg gestaan. De kunstacademie had daar
wel af en toe tentoonstellingen gemaakt en gehouden en
de HEDAH ook. Die hebben daar dan af en toe een
tentoonstelling gedaan, vooral groepstentoonstellingen af
en toe een feestje eraan vast. Voor de rest stond het
eigenlijk leeg. Dus toen het gekraakt was hebben die vier
personen met hun vrienden natuurlijk eerst opgeruimd.
Bergen duivenstront weggeschept, stroom en water
aangelegd en begonnen aan het bouwen van een keuken.
Een soort leefkeuken. Na een jaar was het pand pas een
beetje geschikt om dingen te organiseren. Toen zijn ze dus
langzaam feestjes gaan doen en dat was in het begin nog
allemaal heel klein… voor vrienden van vrienden en
vrienden. En zo is het allemaal begonnen.
Vanuit de eerste bewoners was al de intentie om echt iets
met het pand te gaan doen. Obed had ook altijd die visie.
Er zijn natuurlijk drie grote loodsen… ja die nodigen uit
om leuke dingen te doen. Dat is natuurlijk veel te veel
ruimte om gewoon maar wat te gaan wonen en te
hangen. Er was wel gelijk het idee om er een culturele
broedplaats van te maken.
Ik hoor van heel veel mensen dat als het Landbouwbelang
er niet zou zijn, ze al lang uit Maastricht waren verhuisd,
dus ik denk dat het voor een grote groep toch echt wel
vertier biedt.
En het heeft natuurlijk heel veel verschillende functies.
Kijk er zijn mensen die komen alleen maar op de dance
feestjes. Er is een grote groep studenten die dat doet,
maar ook het eetcafé heeft een heel grote sociale functie.
Veel vegetariërs en veganisten hebben in Maastricht
weinig keuze om een beetje voor een normale prijs lekker
te eten. En dan de weggeefwinkel voor de mensen met
wat minder geld die daar spulletjes kunnen krijgen. Maar
ook voor heel veel bands die in een wat meer
underground hoek zitten, die vinden dat fantastisch om
bij ons te spelen. Bijvoorbeeld noise bands die nergens
anders een podium krijgen. En dat kan ook omdat we
financieel geen winstoogmerk hebben. Bij een officieel
popodium zoals de Muziekgieterij is dat natuurlijk anders.
Voor Reinder van Demotech is dit natuurlijk ook
belangrijk. Als hij een werkplaats van die afmetingen
moet gaan huren, dat gaat helemaal niet. Hij heeft heel
Bachelor of Social Work
XCIX
idealistische doelen en bij ons heeft hij de vrijheid om te
experimenteren en zijn gang te gaan. Landhuis heeft nu
ook een belangrijke functie. Maar ook werkplekken voor
kunstenaars die beginnend zijn. We proberen ook
oefenruimtes te creëren, maar daar zijn we niet zo goed
in. Omdat het pand gewoon niet goed geluidsdicht te
maken is. En ook de toneelacademie maakt nog altijd
vaak gebruik van ons. Ook de kunstacademie heeft
studenten die regelmatig komen om te exposeren of een
activiteit te organiseren. Eindeloze mogelijkheden.
Toekomstperspectief Ik ben het nu aan het afbouwen. Een klein half jaar
geleden ben ik verhuisd uit het Landbouwbelang. Dat
betekent automatisch dat je er minder doet. Ik ben zelf
ook muzikant en ik wil me meer gaan focussen op mijn
eigen muziekhobby. Eventueel zou ik zo een rol als
programmeur wel blijven doen. Of het nu hier is of ergens
anders. Het liefste daar natuurlijk.
Wat is het toekomst van het Landbouwbelang? Dat stel ik
me al zeven jaar van de tijd dat ik er woon. Dat is iets heel
lastig en iets wat we vaak bespreken met de bewoners en
frietjes vrienden. Dat is eigenlijk een groep van
vrijwilligers en vrienden die nauw betrokken is. Op
bepaalde punten kunnen ze ook meebeslissen over wat er
gaat gebeuren en hoe dat gaat gebeuren. Wat je gewoon
merkt is dat die besluitvorming heel complex en traag is.
Dat hoor ik van heel veel kraakpanden en broedplaatsen…
besluitvorming is gewoon een heikel punt. Omdat het
allemaal vrijblijvend is weet je. Het is allemaal gewoon
voor de leuk en er zijn weinig regels en geen hiërarchie.
Geen mensen die de functie hebben om beleid uit te
zetten. Dit zijn gewoon bewoners en heeft een tijdelijk
karakter. Als iemand met een zak met geld komt, ben je
weg. Dus het heeft allemaal een heel doe it yourself
karakter en spontaniteitkarakter waar je altijd op
vastloopt als je in de toekomst gaat denken. Want dan ga
je denken aan professionalisering, subsidie, geld vragen
en geld uitgeven… dat soort dingen. Ik weet echt niet
waar het Landbouwbelang gaat eindigen. Ik hoopte
eigenlijk dat we op de een of andere manier nu op dit
moment al een stuk professioneler waren. Waardoor we
dus eigenlijk niet meer weg te slaan daar. Nu blijft het
toch een beetje houtje, houtje, leuk, leuk, leuk… maar tel
je in de politiek? In de wat sjiekere cultuursector, waar we
ons natuurlijk deels tegen afzetten of Culturele
Bachelor of Social Work
C
Hoofdstad, tel je helemaal niet mee en wordt je eigenlijk
een beetje vergeten. Dat is deels onze eigen schuld
omdat we dus geen duidelijk toekomstperspectief
hebben en de idealen zitten daarbij in de weg. Want het
moet allemaal gratis blijven en het moet allemaal met
gerecycled materiaal. En het moet allemaal bio en aan
eisen voldoen en daarmee sluit je al een heleboel
groepen uit. Allemaal mensen die wel samen willen
werken of gebruik willen maken van de ruimtes van het
Landbouwbelang die kunnen dat niet doen, omdat ze of
betaald worden of andere ideeën dan ons hebben. Ik zou
dat zelf ietsje anders doen. Ik zou zelf iets meegaan in de
stroming van de stad. Maar het landbouwbelang wil toch
enigszins eigenwijs blijven en daardoor blijft de toekomst
continu onzeker.
De gemeente Maastricht moeten vooral de mogelijkheid
geven om het te laten bestaan. Ze moeten flexibel zijn,
tolerant zijn en meedenkend. En plekken zoals de
Mandril/Ossekop die vragen om hulp, geef ze dat ook
dan.
En verder wil ik meer cultuurmakers… mensen met
initiatief. Dat mis ik wel een beetje in Maastricht. Je hebt
veel mensen die graag entertained willen worden. Er zijn
maar weinig mensen die de verantwoordelijkheid willen
nemen om buiten bij de deur te staan etc. Mijn wens is
dat er veel meer Fringe freaks komen.
Fysieke positionering De fysieke staat van het gebouw is een bedreiging. Als we
hier nog 10 jaar zo in leven, zonder onderhoud, dan krijg
je problemen zoals betonrot en lekken… gevaar van
instorting etc.
Beleidsmatige positionering Aan de ene kant moet de gemeente je vooral met rust
laten. En dat vind ik ook wel cool aan wat ze doen bij het
Landbouwbelang. Ze hebben wel op een gegeven
moment gezegd, omdat de feesten steeds groter worden
en er kwam steeds meer politie, controle en evacuaties.
Want het was allemaal illegaal etc. Toen was Leers nog
burgemeester. Zijn we de volgende dag na de zoveelste
evacuatie van het feest op een debat langs geweest. Het
was een jongerendebat met de vraag: wat willen jongeren
in de stad. Dat was heel toevallig na onze ontruiming van
nattehondenrock. En dit festival was ook georganiseerd
Bachelor of Social Work
CI
door twee hele jonge gastjes. Die zaten bij de
Jongerenraad en waren heel betrokken. Toen waren we
daar met 200 man in die zaal. We pasten er niet eens
allemaal in. De dag daarna zaten we bij Gert Leers aan
tafel en hebben we de hele constructie bedacht van het
convenant. En het convenant is gewoon een aantal
afspraken op papier die je maakt over een maximaal
aantal bezoekers, brandveiligheid, beveiliging, sluitingstijd
etc. Daar hebben we toen in geïnvesteerd en alles
brandveilig gemaakt. Allemaal BHV cursussen gedaan.
Sindsdien laat de gemeente ons ook redelijk met rust. Dat
is ook wat je wilt. Ze moeten zich niet met de inhoud
bemoeien, maar het vooral gedogen. Ik snap natuurlijk
ook dat de gemeente een verantwoordelijkheid heeft. Als
daar duizend man op een feest staan en plafond zakt in,
dan wordt de burgemeester daarop aangesproken.
Sinds het convenant, verhouden we ons zeer positief
tegenover de gemeente. De gemeente is natuurlijk een
vrij breed apparaat. Er zijn een hoop partijen die zicht
positief hebben uitgesproken en dat nog altijd doen. Ook
echt laten blijken dat ze ons waarderen. We hebben een
penning gekregen van de PvdA; de Willem Vliegen
penning. Willem Vliegen was iemand die
burgerinitiatieven steunde en heel erg vanuit het volk en
zelf doen was. Dus die penning wordt elk jaar uitgereikt
door de PvdA aan een initiatief die veel betekent voor de
stad. Die hebben we gekregen van Costongs. Het
convenant loopt goed. We kunnen twee keer per maand
een groot evenement houden. Dat kan ik gelukkig
allemaal per mail doen en ik hoef niet 10 weken van
tevoren een formulier in te vullen dat vervolgens in de
bureacratische molen terechtkomt. Omdat we zoveel
evenementen hebben hoeft dat dan niet. Het is vier
weken van tevoren een mail. Alleen vind ik het sneu dat
we maar twee grote evenementen per maand kunnen
doen. Als we drie keer iets gedaan willen hebben, dan
wordt daar moeilijk over gedaan.
Er is verder vrij weinig contact buiten het mailcontact. Dat
vind ik ook wel goed zo. Maar bij het tekenen van het
convenant is er afgesproken dat er elk half jaar een
evaluatie komt. We hebben in die vier jaar een keer koffie
gedronken en verder niets…
Bachelor of Social Work
CII
Samenwerkingsverbanden Als we dus een feest hebben van meer dan 100 mensen
dan mail ik de gemeente met de aard van het feest, de
datum en de contactpersoon en dan krijgen we een
ontheffing. En daarin staat eigenlijk dat we alcoholische
drank mogen schenken en geluid mogen produceren. Dat
regel ik dan. Er is ook beveiliging… vier stewards van MVV.
Dat hebben we min of meer met de gemeente
afgesproken. En daar ben ik ook de contactpersoon voor.
Ik zou zelf graag zien dat er meer samenwerking was. Ik
zou bijvoorbeeld meer met de Muziekgieterij willen
werken. Dat we vrijwilligers kunnen delen of apparatuur
kunnen uitlenen aan elkaar… Met Mandril/Ossekop
werken we wel samen. Er worden vrijwilligers gedeel,
apparatuur. Dj’s van ons draaien bij hun en andersom.
Maar ook verder… Ik heb contacten met mensen in Luik,
die posters voor ons ophangen. Maar ook qua bands… Ik
heb echt contacten over de hele wereld met bookers en
in andere kraakpanden. Toen Ronddeel nog actief was,
werkten we daar ook mee samen.
Met officiële instellingen noemen we het ook echt
samenwerken. Dan is er sprake van een
samenwerkingscontract. De rest van de
samenwerkingsverbanden zijn gewoon vrienden. Mijn
intentie is wel altijd geweest om dat te proberen met het
Bonnefantenmuseum of Centre Ceramique. De meer
gevestigde instellingen. Dat je daar toch ook contacten
hebt. Het lijkt me bijvoorbeelde wel leuk om curators van
dat soort instellingen de mogelijkheid te geven om het
Landbouwbelang als expositieruimte voor kunstenaars
aan te dragen.
Sociaal & cultureel klimaat Ik hoor van heel veel mensen dat als het Landbouwbelang
er niet zou zijn, ze al lang uit Maastricht waren verhuisd,
dus ik denk dat het voor een grote groep toch echt wel
vertier biedt.
En het heeft natuurlijk heel veel verschillende functies.
Kijk er zijn mensen die komen alleen maar op de dance
feestjes. Er is een grote groep studenten die dat doet,
maar ook het eetcafé heeft een heel grote sociale functie.
Veel vegetariërs en veganisten hebben in Maastricht
weinig keuze om een beetje voor een normale prijs lekker
te eten. En dan de weggeefwinkel voor de mensen met
Bachelor of Social Work
CIII
wat minder geld die daar spulletjes kunnen krijgen. Maar
ook voor heel veel bands die in een wat meer
underground hoek zitten, die vinden dat fantastisch om
bij ons te spelen. Bijvoorbeeld noise bands die nergens
anders een podium krijgen. En dat kan ook omdat we
financieel geen winstoogmerk hebben. Bij een officieel
popodium zoals de Muziekgieterij is dat natuurlijk anders.
Voor Reinder van Demotech is dit natuurlijk ook
belangrijk. Als hij een werkplaats van die afmetingen
moet gaan huren, dat gaat helemaal niet. Hij heeft heel
idealistische doelen en bij ons heeft hij de vrijheid om te
experimenteren en zijn gang te gaan. Landhuis heeft nu
ook een belangrijke functie. Maar ook werkplekken voor
kunstenaars die beginnend zijn. We proberen ook
oefenruimtes te creëren, maar daar zijn we niet zo goed
in. Omdat het pand gewoon niet goed geluidsdicht te
maken is. En ook de toneelacademie maakt nog altijd
vaak gebruik van ons. Ook de kunstacademie heeft
studenten die regelmatig komen om te exposeren of een
activiteit te organiseren. Eindeloze mogelijkheden.
Als het Landbouwbelang wegvalt denk ik dat een hoop
mensen zich gaan vervelen en het gewoon niet meer zo
leuk vinden in de stad en verkassen naar een stad waar
wel dat soort plekken zijn. Dus ik denk vooral een
heleboel buitenlandse alternatieve studenten, die na hun
studie zeggen van ik ga wel naar Berlijn of Amsterdam,
Tilburg of Nijmegen. Je kan zeggen dat het aanbod en de
mogelijkheid tot deelname motivatie zijn om in de stad te
blijven. Het Landbouwbelang heeft altijd gedraaid op
mensen die de energie hebben om hier in te steken en
het leuk te maken en die mensen hebben dan ook niks
omhanden om echt te doen.
Cultuur trekt cultuur aan. Studenten komen van overal
om hier te studeren en zoeken dan iets leuks… en gaat
dat dan zelf organiseren bij gebrek aan. Dat schijnt ook
een groot punt te zijn bij de gemeente. Studenten die dan
thuisfeestjes gaan organiseren en problemen krijgen met
de buurt wegens geluidsoverlast. Dat blijkt echt een groot
probleem te zijn.
Bachelor of Social Work
CIV
Sterktes & kansen Fringe scene Ik hoor van heel veel mensen dat als het Landbouwbelang
er niet zou zijn, ze al lang uit Maastricht waren verhuisd,
dus ik denk dat het voor een grote groep toch echt wel
vertier biedt.
En het heeft natuurlijk heel veel verschillende functies.
Kijk er zijn mensen die komen alleen maar op de dance
feestjes. Er is een grote groep studenten die dat doet,
maar ook het eetcafé heeft een heel grote sociale functie.
Veel vegetariërs en veganisten hebben in Maastricht
weinig keuze om een beetje voor een normale prijs lekker
te eten. En dan de weggeefwinkel voor de mensen met
wat minder geld die daar spulletjes kunnen krijgen. Maar
ook voor heel veel bands die in een wat meer
underground hoek zitten, die vinden dat fantastisch om
bij ons te spelen. Bijvoorbeeld noise bands die nergens
anders een podium krijgen. En dat kan ook omdat we
financieel geen winstoogmerk hebben. Bij een officieel
popodium zoals de Muziekgieterij is dat natuurlijk anders.
Voor Reinder van Demotech is dit natuurlijk ook
belangrijk. Als hij een werkplaats van die afmetingen
moet gaan huren, dat gaat helemaal niet. Hij heeft heel
idealistische doelen en bij ons heeft hij de vrijheid om te
experimenteren en zijn gang te gaan. Landhuis heeft nu
ook een belangrijke functie. Maar ook werkplekken voor
kunstenaars die beginnend zijn. We proberen ook
oefenruimtes te creëren, maar daar zijn we niet zo goed
in. Omdat het pand gewoon niet goed geluidsdicht te
maken is. En ook de toneelacademie maakt nog altijd
vaak gebruik van ons. Ook de kunstacademie heeft
studenten die regelmatig komen om te exposeren of een
activiteit te organiseren. Eindeloze mogelijkheden.
Het nieuwe jonge bloed, zorgt ervoor dat we elk jaar
nieuwe mensen hebben die in de pot willen komen
roeren bij het eetcafé.
Ook de internationale invloeden op de programmering
bijvoorbeeld.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Als het Landbouwbelang wegvalt denk ik dat een hoop
mensen zich gaan vervelen en het gewoon niet meer zo
leuk vinden in de stad en verkassen naar een stad waar
wel dat soort plekken zijn. Dus ik denk vooral een
heleboel buitenlandse alternatieve studenten, die na hun
studie zeggen van ik ga wel naar Berlijn of Amsterdam,
Tilburg of Nijmegen. Je kan zeggen dat het aanbod en de
Bachelor of Social Work
CV
mogelijkheid tot deelname motivatie zijn om in de stad te
blijven. Het Landbouwbelang heeft altijd gedraaid op
mensen die de energie hebben om hier in te steken en
het leuk te maken en die mensen hebben dan ook niks
omhanden om echt te doen.
Wat je gewoon merkt is dat die besluitvorming heel
complex en traag is. Dat hoor ik van heel veel
kraakpanden en broedplaatsen… besluitvorming is
gewoon een heikel punt. Omdat het allemaal vrijblijvend
is weet je. Het is allemaal gewoon voor de leuk en er zijn
weinig regels en geen hiërarchie. Geen mensen die de
functie hebben om beleid uit te zetten. Dit zijn gewoon
bewoners en heeft een tijdelijk karakter. Als iemand met
een zak met geld komt, ben je weg. Dus het heeft
allemaal een heel doe it yourself karakter en
spontaniteitkarakter waar je altijd op vastloopt als je in de
toekomst gaat denken. Want dan ga je denken aan
professionalisering, subsidie, geld vragen en geld
uitgeven… dat soort dingen.
Ik hoopte eigenlijk dat we op de een of andere manier nu
op dit moment al een stuk professioneler waren.
Waardoor we dus eigenlijk niet meer weg te slaan waren
daar. Nu blijft het toch een beetje houtje, houtje, leuk,
leuk, leuk… maar tel je in de politiek? In de wat sjiekere
cultuursector, waar we ons natuurlijk deels tegen afzetten
of Culturele Hoofdstad, tel je helemaal niet mee en wordt
je eigenlijk een beetje vergeten. Dat is deels onze eigen
schuld omdat we dus geen duidelijk toekomstperspectief
hebben en de idealen zitten daarbij in de weg. Want het
moet allemaal gratis blijven en het moet allemaal met
gerecycled materiaal. En het moet allemaal bio en aan
eisen voldoen en daarmee sluit je al een heleboel
groepen uit. Allemaal mensen die wel samen willen
werken of gebruik willen maken van de ruimtes van het
Landbouwbelang die kunnen dat niet doen, omdat ze of
betaald worden of andere ideeën dan ons hebben. Ik zou
dat zelf ietsje anders doen. Ik zou zelf iets meegaan in de
stroming van de stad. Maar het landbouwbelang wil toch
enigszins eigenwijs blijven en daardoor blijft de toekomst
continu onzeker.
Bachelor of Social Work
CVI
Je merkt dat nu ook bij de Mandril/Ossekop. Dat zijn heel
actieve en fatsoenlijke mensen die voor een aanzienlijke
subgroep dingen organiseren. Dat zijn deels feesten, maar
ook lezingen en yogalessen. Die worden vaak al stilgelegd
voordat het überhaupt begonnen is omdat er 10 fietsen
voor de deur staan. Dan wordt Jacques Costongs
benaderd met de vraag, help ons om hier een weg in te
vinden. Wat moeten we doen om dit werkbaar te maken.
Wat moeten we doen om dit voor jullie veilig te krijgen?
Die maakt dan allerlei beloften… we komen erop terug,
maar vervolgens gebeurt er niets en horen ze niets meer.
Er zou binnen de gemeente eigenlijk een functie moeten
zijn om broedplaatsen te begeleiden. Gewoon handvatten
te geven. Als je deze stappenplan volgt, kan je gewoon
door. En eventueel daar zelfs een klein budget ter
beschikking voor vrijmaken.
We zullen niet snel eruit worden gezet. We zijn redelijk
goed gevestigd. Maar een bedreiging zou zijn dat een
Joop van den Ende, waar toen sprake van was… er een
theater wil bouwen en de gemeente een zak geld geeft en
zegt van dis is mijn pand.
Een andere bedreiging is als de dynamiek in de groep
verstoord wordt en sfeer in negatieve zin omslaat. Dat
gebeurt ook wel eens en dat betekent dat er weinig
activiteiten plaatsvinden en de leden alleen maar bezig
zijn met overleven en het wegpesten van elkaar. Daarom
hebben we ook een vrij strenge toelatingseisen voor
nieuwe bewoners. Iedereen moet daar voor zijn. Als er
een iemand tegen is, dan doen we dat niet. Daarmee sluit
je conflicten bijna uit.
Ik zie het nog niet zo snel gebeuren, maar een bedreiging
kan zijn dat er een bepaalde groep zodanig dominant
wordt, dat ze dingen gaan organiseren die tegen alles
ingaan waar we al 11 jaar voor staan.
De fysieke staat van het gebouw is een bedreiging. Als we
hier nog 10 jaar zo in leven, zonder onderhoud, dan krijg
je problemen zoals betonrot en lekken… gevaar van
Bachelor of Social Work
CVII
instorting etc.
De vrijblijvendheid van het concept. Dat zie je ook bij een
aantal van de bewoners in het Landbouwbelang. In het
begin heel enthousiast en actief en nu organiseren ze niet
veel, omdat er geen hierarchie is die ze daarvoor op de
vingers tikt. Tenzij je in de woongemeenschap iets
verkeerd doet… Dus je kan een beetje op je kamertje
hangen en de kat uit de boom kijken. Het is natuurlijk
allemaal DIY, zelfinitiatief. Zit je een keer niet goed in je
vel, de vibe is er niet of het is koud… dan gebeurt er ook
niet zoveel.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Ik hoopte eigenlijk dat we op de een of andere manier nu
op dit moment al een stuk professioneler waren.
Waardoor we dus eigenlijk niet meer weg te slaan daar.
Nu blijft het toch een beetje houtje, houtje, leuk, leuk,
leuk… maar tel je in de politiek? In de wat sjiekere
cultuursector, waar we ons natuurlijk deels tegen afzetten
of Culturele Hoofdstad, tel je helemaal niet mee en wordt
je eigenlijk een beetje vergeten. Dat is deels onze eigen
schuld omdat we dus geen duidelijk toekomstperspectief
hebben en de idealen zitten daarbij in de weg. Want het
moet allemaal gratis blijven en het moet allemaal met
gerecycled materiaal. En het moet allemaal bio en aan
eisen voldoen en daarmee sluit je al een heleboel
groepen uit. Allemaal mensen die wel samen willen
werken of gebruik willen maken van de ruimtes van het
Landbouwbelang die kunnen dat niet doen, omdat ze of
betaald worden of andere ideeën dan ons hebben. Ik zou
dat zelf ietsje anders doen. Ik zou zelf iets meegaan in de
stroming van de stad. Maar het landbouwbelang wil toch
enigszins eigenwijs blijven en daardoor blijft de toekomst
continu onzeker.
Weet je wat het is… als je iemand hebt die telkens iets
leuks wil doen en vijf keer ontruimd wordt, dan pakt die
bij de zesde keer zijn biezen en gaat het ergens anders
doen. De gemeente moet meedenken en helpen als er
hulp wordt gevraagd.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad Ik geloof niet zo in Culturele Hoofdstad. Ik geloof niet dat
Bachelor of Social Work
CVIII
2018 we dat gaan halen als Maastricht… Maar het heeft in dei
zin wel geleefd dat ik het als een kans zag om voor het
Landbouwbelang iets serieuzer genomen te wprden. Dan
kom je ook weer uit bij die visie. Als we nou op tijd een
beetje een visie hadden, ook hoe we in dat verhaal een
rol hadden kunnen spelen, dan hadden we daar ook onze
voordelen uit kunnen halen. Het blijft altijd een soort
eliteverhaal. Uiteindelijk gaat het om heel veel eld dat je
gaat krijgen… Dat is natuurlijk erg gewild in een stad. Dat
je weet ik niet hoeveel miljoen krijgt om een injectie in je
cultureel aanbod te geven. Maar dan worden als snel van
die Fringe projecten over het hoofd gezien… maar
natuurlijk zijn er ook veel van die initaitieven die zich daar
tegen afzetten en zeggen… Laat maar zitten die Culturele
Hoofdstad.
Ik denk dat het veel meer zin heeft om een project op te
zetten waarin je burgerinitiatieven gaat steunen. Dat je
een flinke pot met geld hebt dat je kan verdelen over
mensen en groepen die iets leuks willen doen. In plaats
van geld stoppen in stad die het toch allemaal in kunst en
cultuur gaan stoppen die vooral voor de Tefaf groep
bedoeld is. Dan vallen ook heel veel mensen buiten de
boot.
Het lijkt me ook moeilijk om dat te vertalen als overheid
zijnde. Wat is cultuur he? Het probleem is dat zo een
stropdas daar geen voeling mee heeft. Ik heb het gevoel
dat het veel poeha om niks is.
Maar misschien kan ik wel iemand zijn die een stem kan
zijn voor de alternatieve scene. Maar dat doe ik niet, dus
heb ik geen recht van spreken.
Bachelor of Social Work
CIX
11
DATUM: 18-4-2013
NAAM: Nick Jongen
LEEFTIJD:
ORGANISATIE: Artspace Ronddeel
FUNCTIE: Medeorganisator
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 10
Beleving: 7
Ik denk dat bij tegenculturen altijd sprake is van bittere
noodzaak. Noodzaak is natuurlijk een relatief begrip…
Wanneer er weinig geboden wordt zullen mensen eerder
geneigd zijn om zelf initiatief te tonen en platforms te
creëren. Kunst te bieden en misschien zelfs kunst te
uitten. Dus het ontstaat uit een bepaald gemis en draag
vervolgens bij aan het tot stand brengen van diversiteit in
het cultuuraanbod.
Artspace Ronddeel past hier ook bij. In het verleden
waren er bijvoorbeeld veel artists in residence. Dat
betekende dat er dan kunstenaars werden uitgenodigd
om in het pand ernaast een maand ofzo te verblijven en
in die tijd te werken aan een of ander project en aan het
eind te exposeren. Er zijn ook concerten geweest…
performance art… en allemaal op vrijwillig inititiatief en
onbetaald. Ik denk dat als mensen het doen, ze er vrij
gedreven in zijn en er zelf niet echt veel belang bij
hebben. Afgezien aan het bijdragen aan cultuur. Er is geen
sprake van winstoogmerk. Mijn buren betalen voor die
ruimte en draaien daar volgens mij zelfs maandelijks
verlies op. Het geeft duidelijk weer wat hun intenties zijn
en dat ze het initiatief toch vooropstellen.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Ik ben daar een half jaar geleden begonnen. Er is in ieder
geval geen hierarchie… er zijn geen vaste schema’s. Als
mensen initiatief tonen, dan wordt dat erg gewaardeerd
en wordt daar de ruimte voor geboden. Dat is voor mij
Bachelor of Social Work
CX
erg waardevol.
De reden waarom ik Artspace heb gekozen, kan te maken
hebben met mijn eigen politiek. Ik heb veel moeite met
veel dingen. Bij veel locaties heb je de situatie dat ze er
winst uit willen halen en dat de bands daar onder leiden.
Ik hoef daar verder geen winst op te maken. Bij andere
locaties heb je ook te maken met bewaking bijvoorbeeld.
En dat zijn dingen waarbij ik me niet op mijn gemak voel.
Bij Artspace is het gewoon heel ontspannen. Een heel
ongedwongen samenwerking. Je heb de vrijheid om het
helemaal aan te pakken zoals je dat wil. Je bent wel
gelimiteerd door de relatief kleine ruimte, maar dat is ook
het enige wat gelimiteerd is. Bovendien is alles tegen
22.00 afgelopen, omdat anders de buren niet blij zijn. Het
is daardoor wel een lastige buurt. Maardat zijn de enige
dingen die iemand echt zullen remmen in dingen
organiseren.
Ik ben toevallig bewoner van hetzelfde pand. Ik heb in het
verleden wel dingen georganiseerd in Nijmegen en toen
ik nog in Parkstad woonde, ook daar. Dus het was in
zoverre niets nieuws. toen vroegen vrienden van mij of ze
konden spelen en toen ben ik gaan vragen of dat beneden
kon. Toen waren ze erg blij omdat iemand initiatef toonde
en dat was al lang niet meer gebeurd. Ze hadden ook het
gevoel dat het een beetje doodbloedde. Dus ze waren er
erg blij mee. Toen hebben ze me de sleutel gegeven van
de locatie en sindsdien is het een waardevolle
samenwerking.
Het creëren van tegenculturen is per definitie een
politieke uiting. Zo oefen je ook politieke invloed uit op je
omgeving en in dit geval creëer je een platform of
medium om hier ook uiting aan te geven. Je ziet dat er in
alternatieve autonome cultuur ook ruimte wordt
geboden aan het aandacht creëren voor politieke
vraagstukken.
Normen & waarden Ik weet wel zeker dat ik namens de hele groep kan
spreken als ik zeg dat dingen zoals discriminatie op welk
gebied dan ook niet getolereerd zal worden. Of wanneer
mensen dingen in eigen zak zouden stoppen of
Bachelor of Social Work
CXI
belangrijke beslissingen zouden maken zonder overleg.
Of dat de buurt er echt last van zou hebben. Het 22.00
beleid werkt vooralsnog prima.
Visie/missie Het is ook mooi om te zien dat het uiteindelijke doel, ik
weet niet of dit overeenkomt met die van andere
collectiefleden… Maar dan denk ik dat het uiteindelijke
doel wel behaald wordt wanneer er initiatief wordt
genomen en individuen zelf aan de slag gaan met dingen
organiseren. Zo biedt het ook dat podium en platform
voor cultuur.
We willen in de toekomst weer exposities gaan doen,
maar wat we nu vooral organiseren zijn concerten. Als er
lokale bands komen spelen dan zetten we een donatiepot
neer. Soms vragen we entree voor tourende bands, maar
dat is nooit meer dan 3 euro. Je kan mensen
discrimineren op basis van inkomen. Dus ik vindt het heel
belangrijk dat dingen goedkoop zijn of gratis… of tegen
donatie. Zodat mensen daar ook geen last van kunnen
ondervinden.
Mijn visie is dat het een ruimte is waar je autonome en
alternatieve cultuur kan bieden in een ongedwongen
kader en sfeer. En zonder dat winstbejag daarbij voorop
staat. Mijn huisgenoot Yelle heeft er bijvoorbeeld een
keer een noiseband neergezet. Hoewel hij de muziek
misschien zelf niet kon waarderen, ging het om het
bieden van een platform voor cultuur die sowieso geen
platform krijgt. Ik denk dat de rest van het collectief
tevreden zal zijn met het antwoord.
Buurman Kees is heel erg begaan met de buurt. Kan er
goed mee communiceren en betrekt ze ook bij allerlei
activiteiten. Zo heeft hij bijvoorbeeld aan een van de
oudere bewoners die regelmatig klaagt, gevraagd of ze
een appeltaart wilde bakken voor een van de
evenementen. Zo voelde ze zich automatisch betrokken.
Dat is een heel slimme en experimentele manier om met
de buurt om te gaan.
Stigmatisering & tolerantie Ik ben wel echt bevooroordeeld. Ik heb rationeel gewoon
Bachelor of Social Work
CXII
een hekel aan autoriteit en politie. Ik word ontzettend
nerveus van mensen in uniform. Of misschien ook wel
boos dat mensen denken dat het iets goeds is om zich op
zo een banale manier… dus zich in uniform boven
anderen te stellen en mensen te corrigeren aan de hand
van regels die vaak hand noch voet hebben. Natuurlijk
zijn er dan ook nog regels die bevorderlijk kunnen zijn
voor het welzijn van de mensen. Wat natuurlijk ook een
rol speelt bij de politie is banale machtvertoning. En dat
het gewoon gepaard gaat met zogenaamde handhaving
van de wet, maar de samenleving verdeelt in baas en
knecht. En ik vind het gewoon heel moeilijk om daarmee
om te gaan.
Ik denk dat krakers over het algemeen worden
beschouwen, niet als subversieve tegenbeweging, maar
als parasieten. En dat vind ik natuurlijk problematisch en
ik wil benadrukken dat het stereotype, dat geprojecteerd
wordt, veelal onterecht geprojecteerd wordt op een boel
krakers. Vuil, lui. Werkschuw… Het is lastig om daar mee
te worden geconfronteerd als je het met mensen erover
hebt. Ik was laatst op een buurtbijeenkomst. Het ging om
een buurtfeest en ik was met mijn buurman Kees. Ik had
gehoord dat hij samen met de buurt een buurtfeest in
onze tuin ging organiseren. En ik dacht misschien kan ik
namens mezelf en namens de krakers, hier aan bijdragen.
Ik stelde mezelf even voor. Ik ben Nick, ik ben een van de
krakers… Toen werd ik meteen onderbroken en zei
iemand… Ik denk niet dat je jezelf zo moet noemen, want
ik denk dat heel veel mensen jullie beschouwen als
buurtbewoners. Dat was een heel aangename verrassing.
Je krijgt dan te maken met het verschuiven van publieke
opinie op een iets kleinere schaal.
Inclusie/exclusie Ik was laatst op een buurtbijeenkomst. Het ging om een
buurtfeest en ik was met mijn buurman Kees. Ik had
gehoord dat hij samen met de buurt een buurtfeest in
onze tuin ging organiseren. En ik dacht misschien kan ik
namens mezelf en namens de krakers, hier aan bijdragen.
Ik stelde mezelf even voor. Ik ben Nick, ik ben een van de
krakers… Toen werd ik meteen onderbroken en zei
iemand… Ik denk niet dat je jezelf zo moet noemen, want
ik denk dat heel veel mensen jullie beschouwen als
buurtbewoners. Dat was een heel aangename verrassing.
Je krijgt dan te maken met het verschuiven van publieke
opinie op een iets kleinere schaal. De mensen die daar
Bachelor of Social Work
CXIII
zaten zagen niet alleen krakers, maar een collectie dat
ook wil bijdragen.
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief Ik hoop dat dit blijft voorbestaan en blijft groeien, maar
niet escaleert. Het is maar en kleine locatie… Wat ik ook
mooi zou vinden, is als er nog andere mensen bij
betrokken zouden raken en initiatief zouden tonen.
Fysieke positionering Mijn buren betalen voor die ruimte en draaien daar
volgens mij zelfs maandelijks verlies op. Het geeft
duidelijk weer wat hun intenties zijn en dat ze het
initiatief toch vooropstellen.
Het pand zelf behoort dus tot de antikraak. Mijn pand is
wel gekraakt. Dat maakt het financieel gunstig in zoverre
dat ik geen huur hoef te betalen. Maar als er iets over is
dan doneren we het aan de buren voor het onderhoud
van Artspace.
Samenwerkingsverbanden
Beleidsmatige positionering Ik denk niet dat we subsidie ontvangen. Het bestuur is
geheel autonoom. Hoe dat in het verleden is geweest kan
ik niks over zeggen.
Het liefste zouden we willen dat de gemeente ons niet
lastig zou vallen. Het zou wel fijn zijn om subsidie te
krijgen, maar het risico daarvan is dat de autonome
drijfveer achter het project dan verloren kunnen gaan.
Het zou natuurlijk mooi kunnen zijn als dit zo zou kunnen
blijven voortbestaan. Het zou mooi zijn als bij het
wegvallen van deze ruimte en het vinden en creëren van
een nieuwe locatie, de gemeente zich daar niet mee
bemoeit en het niet probeert af te remmen.
Sociaal & cultureel klimaat Ik vind het heel belangrijk dat cultuur betaalbaar is, zodat
je mensen niet uitsluit. Want is niet vanzelfsprekend dat
mensen dat maar allemaal kunnen betalen. Dat stoort me
denk ik ook bij andere locaties. Ik wil daar dan iets
organiseren, maar dan gaan mensen zich met de kosten
bemoeien zonder echt de politieke gedachte erachter te
begrijpen of accepteren.
Bachelor of Social Work
CXIV
Cultuur hoort te voldoen aan de wensen van bevolking.
Daarvoor hoort het dynamisch te zijn. Overheden kunnen
nogal voorbij gaan aan het inherente veranderkundige
aspect van cultuur.
Ik denk dat dit soort voorzieningen wel belangrijk zijn
voor studenten. Ik denk dat heel Limburg een beetje met
een leegloop effect kampt en dan zijn goede hoger
onderwijs opties en culturele opties, redenen om te
komen en misschien zelfs te blijven.
Sterktes & kansen Fringe scene De sterke punten zin wellicht de non-hiërarchische,
ongedwongen samenwerkingsverbanden. En dit klinkt
misschien cliché, maar ik denk dat er echt sprake is van
wederzijds respect.
Een heel sterk punt is natuurlijk dat er een platform
wordt geboden om ontwikkeling mogelijk te maken. En
ontwikkeling op allerlei verschillende gebieden. Op
persoonlijk vlak, organisatorisch vlak… het bied je zoveel
nieuwe kansen om te leren. En ik denk dat als er sprake is
van dit soort platforms, dat men dan van elkaar kan leren.
Daarnaast is het leren van verantwoordelijkheden,
misschien iets wat je het beste kan leren in autonome
plaatsen. Dan ben je echt op elkaar aangewezen. De
vrijheid die Artspace biedt, creëert hier ruimte voor.
Ik denk dat er kansen zijn in de samenwerking met de
buurt. Kees wil graag de tuin gebruiken voor exposities en
de buurt hierbij betrekken. Ruimte bieden voor
profilering en de barrières tussen het isolement van de
organisatie en buurt weghalen. Als bezoeker of actieve
kunstenaar/muzikant. Zodat de Arstpace de kans krijgt
om zich te manifesteren als ontmoetingsplaats.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Ik denk dat de kwetsbaarheid van onze locatie en de
kwetsbaarheid van de kraakgroep als verantwoordelijken.
Daarmee bedoel ik, als er iets escaleert, kunnen wij daar
verantwoordelijk voor worden gehouden.
Bachelor of Social Work
CXV
We hebben geen geld om te investeren in een
zanginstallatie, maar verder kan ik niets opnoemen.
Sommige buurtbewoners die niet bereid zijn om zoveel
cultuur toe te laten. Het zijn buurtbewoners die ons als
bedreigend blijven ervaren. Ze trokken zelf de
vergelijking… hoe zou jij het vinden als een groep
zigeuners op je oprit zou parkeren? Deze mensen met de
angst voor de wereld zouden best een bedreiging kunnen
zijn. Maar er zijn zelden opstootjes of lawaai… Hierdoor
zijn we precieze tegenpolen en gaat onze gedachtegang in
tegen hun conservatieve blik op de wereld.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Volgens mij worden de huizen gesloten in 2020, dus
hopelijk leeft de Artspace dan nog wel. Culturele
Hoofdstad ik kan daar niet veel over zeggen. Ik hoop dat
het niet alleen bij de Culturele Hoofdstad Maastricht
blijft, maar dat er overal initiatieven wordt getoond. Ik
weet niet of die megalomane drang om Culturele
Hoofdstad te worden… ik kan er weinig over zeggen. Maar
ik hoop dat er een culturele bloei zal ontstaan. Ik vind het
streven megalomaan, maar het streven ook ergens goed,
Juist omdat er zo gekort wordt op cultuur.
Bachelor of Social Work
CXVI
12
DATUM: 19-4-2013
NAAM: Lei Meissen
LEEFTIJD:
ORGANISATIE: Gemeente Maastricht
FUNCTIE: Beleidsmedewerker Cultuur
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik ben vooral bezig met het draagvlak van Culturele Hoofdstad in de stad. De gemeente
Maastricht is kandidaat om Culturele Hoofdstad te worden. We hebben het uitgegeven aan een organisatie om dit
voor te bereiden (VIA2018), maar de gemeene heeft ook een eigen verantwoordelijkheid als het gaat om het
uitdragen van cultuur, het werven van ambassadeurs, mensen te enthousiasmeren en draagvlak te verwerven. Dus ik
ben daar nu net aan begonnen. En daarbij ga ik me vooral focussen op het bedrijfsleven, maar ook op burgers van de
stad. Vooral kijken welke acties er nog nodig zijn tot aan 6 september om het enthousiasme in de stad te vergroten.
Daarvoor ben ik jarenlang bestuursondersteuner geweest van de wethouer van Cultuur. En daar zaten ook
communicatieve taken bij en in dat kader heb ik ook een tijd lang bij VIA2018 gewerkt om communicatie mee te
ondersteunen. Zeker rond het begin van het proces van de kandidatur heb ik daar gezeten.
Storing opname 23:25 – 23:45
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 7.5
Beleving: 5
We hebben natuurlijk te maken met een aantal
geïnstitutionaliseerde instellingen. Dat zijn de instellingen
die op reglementaire basis van jaarplannen subsidie
krijgen. Of van het Rijk, of van de provincie of van de
gemeente zelf. Daarnaast zijn er een aantal culturele
instellingen die zijn van de gemeente zelf. Alles wat daar
buiten valt en niet op reguliere basis subsidie krijgt… en
vooral ook nieuwe initiatieven, dat is voor mij natuurlijk
alternatief. Ze moeten natuurlijk ook vaak opboksen,
zonder dat ze gestructureerd geholpen worden om hun
ideeën te ontwikkelen, het hoofd boven water te
houden… geschikte ruimtes te vinden.
Ik vind dat de alternatieve culturele scene heel erg
Bachelor of Social Work
CXVII
belangrijk is voor het imago van de stad, maar ook voor
de kunst –en cultuurbeleving. Zeker als je het hebt over
jongeren en het verblijfsklimaat. Is het nou een prettige
stad om in te wonen… De alternatieve scene kan het
woonplezier van mensen verbeteren, het verblijfklimaat
verbeteren, het imago van de stad verbeteren… Er is dan
altijd wat de doen buiten de UITagenda van officiële
instellingen. Dat is heel belangrijk. Als je het imago hebt
van jonge, frisse stad waar nieuwe initiatieven een kans
krijgen en altijd wat te doen is, een hoge toegankelijkheid
heeft en verassende dingen gebeuren… Dan heb je een
streepje voor.
Het Landbouwbelang heb ik altijd veel sympathie mee
gehad… heb ik nog. Maar ik had daar toch wel wat meer
van verwacht. Ik merk daar toch een bepaalde
tevredenheid met hoe ze nu zijn. Ik had gedacht dat ze
'experimenteler' zouden zijn en zich meer naar buiten
zouden richten.
Wat het belangrijkste aan de scene is, is dat het
anarchistisch moet blijven. Dat het zich niet laat
inkapselen en dat het ongebonden zichzelf kan
ontwikkelen en vormgeven op alle mogelijke fronten.
Maar dat je het wel zoveel body geeft dat er een
evenwicht komt, dat je wel gebruik kunt maken van de
middelen die er vrijkomen. En dan heb ik het natuurlijk
ook over geld, maar misschien ook het inrichten van
nieuwe gebouwen.
FashionClash is in mijn ogen het beste voorbeeld van een
groep jonge mensen die een statement hebben gemaakt.
Ze hebben gebruik gemaakt van de omgeving en wat er
hier te halen valt om op het gebied van mode productie
te draaien, maar ook shows en evenementen neer te
zetten. En ze doen het met kwaliteit. Ze krijgen nu steun
van zowel gemeente als provincie.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Bachelor of Social Work
CXVIII
Visie/missie
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief We zijn met de gemeente, de universiteit en lokale
kunstopleidingen bezig om te bouwen aan een nieuw
imago van een internationale, Europese stad. Dat hebben
we nodig, omdat we niet verwachten dat onze toekomst
afhangt van Den Haag. De Randstad daar liggen we te ver
vanaf. Onze toekomst ligt in het gebied hier omheen. Daar
liggen een aantal hele grote universiteiten, ziekenhuizen,
vliegvelden… enkele goede verbindingen en leuke
binnensteden. Dit gebied heeft een hele eigen potentie,
maar het is in de geschiedenis niet gelukt om mensen
samen te laten werken. Zeker na 1839, na de Belgische
onafhankelijkheid… zijn grenzen, grenzen geworden. Nu is
dat omgekeerd en ligt ons heil niet naar Den Haag, maar
naar Europa. De alternatieve scene is hierin ook
belangrijk, omdat cultuur momenteel een van de
belangrijkste middelen is om mensen te verleiden om
mee te doen. OP economie en arbeidsniveau zijn de wet
–en regelgevingen per land zo anders, dat het moeilijk is
om grensoverschrijdend te werken. Hetzelfde geldt voor
bijvoorbeeld de treinverbindingen. Maar via de cultuur
kan je makkelijk wel dingen doen en zeker als je het over
kunstvormen hebt waar geen taal aan te pas komt, dan
heb je geen taalverschil etc. Dat is dus de uitdaging.
En dan heb je vind ik zelf, aan de onderkant noemen wij
dat dan… heb je die rafelrandjes nodig, waar de mensen
moeten doen waar ze zin in hebben, die kunstzinnig zijn
en verbindend zijn… waar mensen verleid worden om zelf
ook creatief te zijn. Dus ik denk dat het heel hard nodig is.
Maar wat ik al zei, de bureaucraten en de regels… het is
vaak een wereld die niet goed met elkaar matchen. Daar
moeten zeker nog paden overbrugd worden.
Waar ik op hoop is dat we toch een soort onderstroom
krijgen van mensen die actief willen zijn en ook wat
langer willen blijven. Dat het perspectief van Culturele
Hoofdstad bijvoorbeeld, mensen het gevoel geeft dat het
interessant is om in Maastricht te blijven. Fashionclash
Bachelor of Social Work
CXIX
was de eerste beweging die dat zo heeft gedaan.
Maastricht is geen mode walhalla… en die hebben er
bewust voor gekozen om te blijven.
Fysieke positionering Bij ons is niet de automatische beweging, van die doen
het leuk en gaan tegen de vlakte… dus laten we daar iets
nieuws voor vinden. Ik vind niet dat je dat per se moet. Ik
vind dat mensen wel zo slim en rijp genoeg zijn om zelf
ruimtes te zoeken. Als je dat teveel van bovenaf gaat
doen, ga je teveel verwennen. Dan worden mensen weer
verwend. Veel van de creativiteit komt juist uit die
armoede. Aan de andere kant mag je wel af en toe
helpen. En wij hebben op dit moment niet het
automatisme om te helpen kijken naar waar ze anders
terecht kunnen. En dat is wel jammer natuurlijk.
Binnenkort zal er nagedacht worden over de invulling van
de Tapijnkazerne. Daar staan toch een aantal gebouwen
leeg, die gevuld kunnen worden mits je er initiatieven
voor hebt. Daar zijn nog niet de projectontwikkelaars die
geld moeten verdienen aan de orde. Nee, wij als de
gemeente, in samenwerking met de universiteit bepalen
wat daar in moet komen.
Beleidsmatige positionering We hadden bijvoorbeeld vorig jaar een gesprek met een
aantal mensen van de Mandril. Die wilden bepaalde hulp
hebben. Dan zit je aan tafel en dan blijken de vier mensen
die bij je aan tafel zitten en namens de Mandril iets
komen regelen, dat drie daarvan een paar weken later
weg zijn.
En de gemeente is een organisatie die werkt met lange
processen. Daar moet verantwoording zijn, er moeten
aanspreekbare figuren zijn en er moet controle mogelijk
zijn. De hele bureaucratie achter een gemeente maakt
het dus heel lastig om met losse initiatieven, waar de
mensen ook steeds wisselen… daar zijn we als apparaat
nauwelijks op ingesteld.
Ik vind zelf dat we als gemeente heel ad hoc met deze
scene omgaan. Er zijn initiatieven en vaak worden we
erdoor verrast. En vaak kunnen we ze niet helpen. We
zitten natuurlijk in een tijd van enorme bezuinigingen en
er is dus sowieso al minder geld dan een aantal jaren
geleden. Dus met geld valt al bijna niks te doen. Dat
probeer je op andere manieren te compenseren. Door
makkelijker met vergunningen om te gaan. Of de
Bachelor of Social Work
CXX
publiciteit te helpen sturen… Zo zijn er verschillende
mogelijkheden afhankelijk van waar je het over hebt.
Maar dat is dus vaak heel lastig, want wij werken hier met
een structuur… De begroting voor culturele instellingen
wordt een jaar van tevoren bepaald. Als je daar niet in zit
met je instelling, dan heb je niks. Vroeger hadden we nog
wel eens extra potjes over, maar tegenwoordig is die luxe
er niet meer.
En op dit moment is Maastricht heel erg aan het
veranderen. Vooral op het gebied waar jullie het dan over
hebben. We verwachten ook dat dat nog veel meer gaat
gebeuren als wij 6 september Culturele Hoofdstad
worden. Want dan is het ook belangrijk dat we veel
initiatieven gaan ontwikkelen, om Culturele Hoofdstad
ook body te geven. Maar onze werkwijze en ons geld, zijn
daar nog niet op berekend. We zijn daar wel over aan het
nadenken, hoe we dat moeten gaan doen. Maar dat is op
dit moment een heel lastig punt.
Met de financiering zit het zo. De gemeenteraad heeft
beslist om 20 miljoen te investeren in Culturele
Hoofdstad. Die is er nog niet. Elk jaar stoppen we een
beetje in potje om in 2018 ook daadwerkelijk die 20
miljoen te hebben. Dus op dit moment is dat geld er niet.
Bij ons is niet de automatische beweging, van die doen
het leuk en gaan tegen de vlakte… dus laten we daar iets
nieuws voor vinden. Ik vind niet dat je dat per se moet. Ik
vind dat mensen wel zo slim en rijp genoeg zijn om zelf
ruimtes te zoeken. Als je dat teveel van bovenaf gaat
doen, ga je teveel verwennen. Dan worden mensen weer
verwend. Veel van de creativiteit komt juist uit die
armoede. Aan de andere kant mag je wel af en toe
helpen. En wij hebben op dit moment niet het
automatisme om te helpen kijken naar waar ze anders
terecht kunnen. En dat is wel jammer natuurlijk. Dan krijg
je dus ook weer te maken met het feit dat we daar
formeel niemand kennen. Wie is daar nu de baas? Wij
gaan niet zomaar wat doen of regelen als we geen
gesprekspartner hebben. Daar botst het alternatieve
cultuurtje, vaak met de bureaucratie.
Bachelor of Social Work
CXXI
Als gemeente hebben we nu ook op papier staan dat we
het belangrijk vinden, maar in de uitvoering ontbreekt het
daar nog aan. En dat is niet aan ons, mensen moeten zelf
met initiatieven komen. Maar we moeten wel op de juiste
momenten ondersteuning bieden. Bijvoorbeeld de
Verkennersband, die moeten uit hun pand. En we vinden
ze op muzikaal gebied zo belangrijk dat we aan het kijken
zijn of we zelf niet kunnen helpen met een pand ofzo…
Dus we doen het wel, maar te weinig naar die scene toe.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat En ja daar is niet altijd goed zicht op. Vooral omdat op het
moment in Maastricht een snel groeiende internationale
jongerenbevolking is. Vooral via de Universiteit natuurlijk.
Waarvan je ook ziet dat de groep snel wisselt. We hadden
bijvoorbeeld vorig jaar een gesprek met een aantal
mensen van de Mandril. Die wilden bepaalde hulp
hebben. Dan zit je aan tafel en dan blijken de vier mensen
die bij je aan tafel zitten en namens de Mandril iets
komen regelen, dat drie daarvan een paar weken later
weg zijn.
En de gemeente is een organisatie die werkt met lange
processen. Daar moet verantwoording zijn, er moeten
aanspreekbare figuren zijn en er moet controle mogelijk
zijn. De hele bureaucratie achter een gemeente maakt
het dus heel lastig om met losse initiatieven, waar de
mensen ook steeds wisselen… daar zijn we als apparaat
nauwelijks op ingesteld. Dat maakt het moeilijk. Mensen
hebben wel verwachtingen… We wonen hier, we zijn hier
te gast. Dan moet je als gemeente ons wel ook helpen.
Want wij willen iets doen in deze stad… we willen iets
betekenen. Zijn dan vaak heel snel teleurgesteld als je
niet a la minuten geld uit de hoed kan toveren en op alle
mogelijke manieren wordt er verantwoording gevraagd.
Dat maakt het soms lastig.
Ik vind dat de alternatieve culturele scene heel erg
belangrijk is voor het imago van de stad, maar ook voor
de kunst –en cultuurbeleving. Zeker als je het hebt over
jongeren en het verblijfsklimaat. Is het nou een prettige
stad om in te wonen… De alternatieve scene kan het
woonplezier van mensen verbeteren, het verblijfklimaat
verbeteren, het imago van de stad verbeteren… Er is dan
Bachelor of Social Work
CXXII
altijd wat de doen buiten de UITagenda van officiële
instellingen. Dat is heel belangrijk. Als je het imago hebt
van jonge, frisse stad waar nieuwe initiatieven een kans
krijgen en altijd wat te doen is, een hoge toegankelijkheid
heeft en verassende dingen gebeuren… Dan heb je een
streepje voor. Of het nu gaat om de komst van toeristen
en bezoekers of dat het nu gaat om bedrijven. Inmiddels
zijn er allerlei onderzoeken geweest dia aantonen dat als
een stad een levendig en spannend cultureel klimaat
heeft, wordt het voor bedrijven interessanter om zich
daar te vestigen. Daardoor krijg je meer werkgelegenheid,
wat weer een positief effect heeft op de economie.
Maakt het ook interessanter voor nieuwe studenten om
hier te komen en eventueel te blijven.
Maastricht is van zichzelf een behouden stad. De
Maastrichtenaar is niet progressief en staat niet echt
open voor verandering. Sjiek en sjoen dat is deze stad…
dat heeft zijn charmes, maar ook zijn nadelen. Want
mensen zijn niet veranderingsgezind. Ze staan weinig
open voor nieuwe mensen die hier komen wonen,
nieuwe ontwikkelingen… ar is allemaal lastig. Aan de ene
kant betekent dat dat je hier niet kan verwachten dat je
hier een hele vernieuwende en spannende cultuur kunt
krijgen, want daar heb je de mensen niet voor. Ik zeg het
even voorzichtig, want op dit moment is dat wel aan het
veranderen door de hoeveelheid jongere mensen in de
steden. Maar dat geeft ook aan hoe belangrijk Culturele
Hoofdstad is. Dan kruipen we even naar het voorbeeld
van Barcelona voor en na de Olympische Spelen… Voor de
Olympische Spelen, was Barcelona hetzelfde als hier. Een
gesloten stad, naar binnen gericht… maar door de
investering n infrastructuur en het neerstrijken van heel
de wereld, heeft de stad aantoonbaar veranderd. Het is
en open en vrije stad geworden. En dat is wat wij met
Culturele Hoofdstad proberen te bereiken.
Van oudsher is Maastricht een vestingstad. Er werd alleen
binnen de muren gekeken en buiten bestond niet.
Mensen zijn navelstaarders en naar binnen gekeerd.
Culturele Hoofdstad is bedoeld om mentaal die
vestingmuren af te breken. Waardoor die alternatieve
scene meer ruimte en waardering gaat krijgen. Want nu
zijn er veel initiatieven, maar het is vooralsnog voor de
eigen doelgroep. Mensen die daar wat buitenvallen
Bachelor of Social Work
CXXIII
komen daar niet of lastig.
Sterktes & kansen Fringe scene Ik merk dit misschien minder bij het Landbouwbelang,
maar meer bij de Mandril/Ossekop… Ik vind dat het
buitenlandse mensen een plek geeft in Maastricht. In
ieder geval een ruimte waar ze elkaar kunnen ontmoeten.
Dat vind ik wel heel belangrijk. Je merkt namelijk toch
nog veel dat mensen hier verloren lopen. En bij sommige
dingen kunnen ze goed meedoen. Het aller-leukste vind ik
Carnaval.
We hebben ze nodig. Als Maastricht een stad blijft van
gevestigde instellingen, dan blijft dit een stijve, sjieke
stad. Willen we een swingend imago krijgen,
internationaal een spannender imago… dan hebben we
dat wereldje nodig om het ook spannend te maken. Of
dat nu de openbare ruimte, mensen in parken,
kunstwerken of concerten gaan houden of dat ze dat in
gebouwtjes gaan doen… we hebben dat nodig.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Gebrek aan organisatie. Ik vind dat het er wel bij hoort…
dus het is een beetje dubbel. Als je het hebt over die
scene die een vast plekje in de stad wil verwerven, wat
we ook belangrijk vinden… Dan is dit wel lastig. Het
gebrek aan duidelijkheid en vaste aanspreekpunten.
Het is nu te sporadisch, te individueel… Afhankelijk van
een persoon die het leuk vind en dat al een tijdje doet en
dan weer inzakt omdat hij/zij weer moet studeren of
weggaat.
Wij moeten wat flexibeler worden in hoe we mensen
kunnen helpen en ondersteunen. Daar veranderen nu al
dingen, maar dat is te weinig. En vanuit de scene moet er
wat meer aandacht komen over hoe jezelf te
presenteren… en hoe het slim aan te pakken naar een
overheidsorgaan om hulp te krijgen.
Als je initiatieven onderbrengt in een collectief en als
collectief op dezelfde manier naar buiten blijft treden…
Bachelor of Social Work
CXXIV
dan krijg je wat meer respons. Dan maakt het ook niet uit
dat je steeds te maken hebt met wisselende gezichten. Zo
is dat ook in de officiële wereld. Dat gebeurt nu te weinig.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
En op dit moment is Maastricht heel erg aan het
veranderen. Vooral op het gebied waar jullie het dan over
hebben. We verwachten ook dat dat nog veel meer gaat
gebeuren als wij 6 september Culturele Hoofdstad
worden. Want dan is het ook belangrijk dat we veel
initiatieven gaan ontwikkelen, om Culturele Hoofdstad
ook body te geven.
Van oudsher is Maastricht een vestingstad. Er werd alleen
binnen de muren gekeken en buiten bestond niet.
Mensen zijn navelstaarders en naar binnen gekeerd.
Culturele Hoofdstad is bedoeld om mentaal die
vestingmuren af te breken. Waardoor die alternatieve
scene meer ruimte en waardering gaat krijgen. Want nu
zijn er veel initiatieven, maar het is vooralsnog voor de
eigen doelgroep. Mensen die daar wat buitenvallen
komen daar niet of lastig.
We hebben ze nodig om een swingend imago te krijgen.
En daarom vind ik… zeker als we Culturele Hoofdstad
worden, want dan is er meer geld… dan zijn er ook meer
mogelijkheden. En ik denk dat dat voor deze scene ook
heel belangrijk wordt. Als je er dan in slaagt om goede
initiatieven te nemen die passen binnen Culturele
Hoofdstad… En die eisen zijn niet zo vettig. Het gaat om
samenwerking over de grens en niet alleen doen waar je
zelf goed in bent, maar dat je juist cross-overs gaat
zoeken met ander terreinen… Ik denk dat het project een
grote kans wordt voor deze scene om dingen te
ontwikkelen en om daar steun voor te krijgen. Want wij
hebben het nodig als stad dat deze scene meer body
krijgt.
Waar ik op hoop is dat we toch een soort onderstroom
krijgen van mensen die actief willen zijn en ook wat
langer willen blijven. Dat het perspectief van Culturele
Hoofdstad bijvoorbeeld, mensen het gevoel geeft dat het
interessant is om in Maastricht te blijven. Fashionclash
was de eerste beweging die dat zo heeft gedaan.
Maastricht is geen mode walhalla… en die hebben er
Bachelor of Social Work
CXXV
bewust voor gekozen om te blijven.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Ik vind het heel belangrijk voor de toekomst van de stad,
omdat het de weg is die de mentaliteit kan openbreken.
Waardoor het een stad wordt waar ook financieel meer
ruimte komt voor deze scene…
Los van dat het een geweldig jaar moet worden,
natuurlijk.
Bachelor of Social Work
CXXVI
13
DATUM: 22-4-2013
NAAM: Bart Dekker
LEEFTIJD: 28
ORGANISATIE: Landhuis
FUNCTIE: Coördinator Landhuis Maastricht/bewoner Landbouwbelang
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Vanuit Culturele Maatschappelijke Agogiek ben ik doorgegaan in het Landhuis Maastricht. Ik
ben dus coördinator van een soort cultureel buurthuis, open buurthuis. De doelgroep is niet de buurt, maar meer de
stad en juist zoveel mogelijk verscheidenheid. En het buurthuis heeft vooral als functie om de doelgroepen met
elkaar te laten mengen. Ik probeer hierin community farming en duurzaamheid te verweven. Het is een project met
een lange adem, maar uiteindelijk hoop ik dat het een zelforganiserende organisatie wordt en een inspiratie wordt
voor andere organisaties om echt vanuit een intrinsieke motivatie te kijken naar hoe mensen organiseren, hoe raken
ze betrokken, wat is gemeenschapsgevoel… Door middel van het Landhuis probeer ik daar nieuwe vormen in te
vinden en daar achter te komen. Daarnaast is het ook gewoon een faciliteit voor culturele activiteiten en conferenties
voor studenten die een laagdrempelige ruimte nodig hebben.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod Ik geef nu ook presentaties over wat het Landhuis en het
discobakken etc. En dan zeggen mensen, ik kom er aan!
Het alternatieve culturele aanbod is er en is vooral in het
laatste jaar toegenomen in populariteit. Mijn beleving is
dat er veel gebeurd. Maar het is nog te onbekend voor de
mensen die er niet inzitten.
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 10
Beleving: 7.5
Voor mij is dat inderdaad die open plekken. Die
ontmoetingsplekken en plekken om te kunnen
experimenteren, waar het elders in Maastricht niet
mogelijk is. Daar moet je voor betalen, daar is datgene
wat je wilt doen, mag je niet doen of daar mag je alleen
iets organiseren als je bezoekers 2euro voor een biertje
betalen en geen kraanwater mogen.
Maar het zijn ook broedplaatsen waar juist de
verschillende dingen bij elkaar komen. Die plekken
hebben geen mono functie, maar er is juist een diversiteit
aan gebruikers. Dus als je kijkt naar het
Landbouwbelang… het wonen –en werkfunctie. Het
Bachelor of Social Work
CXXVII
culturele aspect. Het organiseren van grote evenementen
en kleine experimentele activiteiten. Het wekelijks samen
eten. Maar ook duurzaamheid en gemeenschapsvorming
in de vorm van bijvoorbeeld de Weggeefwinkel. Ik denk
dat het Landhuis daar ook een mooie aanwinst in is. Het
spreekt een hele nieuwe doelgroep, met hele nieuwe
soorten gebruikers aan. Zo zie ik dat ook bij de Mandril
bijvoorbeeld. Sommige broedplaatsen hebben toch nog
best een redelijke mono functie. Maar hoe meer
samenwerking er is tussen de organisaties, gebruikers en
bezoekers, hoe meer die scene zich kan uitbreiden. Het
kan dan ook een overkoepelende functie gaan hebben. Ik
vind dat toch belangrijk, want ik vind dat veel jongeren in
Maastricht, ondernemers, kunstenaars en intellectuelen
mensen, zoeken naar innovatie. En dan toch de basis
vinden in dit culturele netwerk.
Ik vind dat het een grotere functie heeft. En het zou zelfs
nog een grotere functie kunnen krijgen. En dat zie je nu
na 10 jaar Landbouwbelang. Het krijt een steeds vastere
plek. Maar ook de mensen worden meer volwassen en
kunnen steeds beter organiseren. Dus ik zou ook zeggen
dat deze scene nog kan en gaat groeien. En als het zo
doorgaat zal het voor echt een brede groep een functie
hebben. Als het gaat om alternatieve lifestyle en
sustainable lifestyle.
Het Landhuis hoort bij deze scene, omdat de mensen die
hierbij horen zich begeven in de scene. Het heeft
hetzelfde karakter. Het is open laagdrempelig, opzoek
naar vernieuwing. Het is een aanvulling op de scene en
ook zeker onderdeel. Wat ik met aanvulling bedoel… Wat
ik ook vel zie met het landhuis, is dat het de buurt ook
bereikt. Zoals met repair café. Het bereikt de media en
weer een heel nieuwe en andere doelgroep. Als je kijkt
naar de culturele evenementen, dan is het toch een select
groep. Het Landhuis is heel erg jong… nu anderhalf jaar
jong qua activiteiten. En als je al kijkt wat voor een
nieuwe mensen het heeft aangetrokken. Mensen die het
toch echt interessant vinden. Nog wel eng omdat het van
buitenaf nog niet helemaal… het is niet helemaal
opgeruimd en het is toch gekoppeld met het
landbouwbelang en wat gebeurt daar nu allemaal… Dus
er zijn zeker nog heel veel dingen waar we aan moeten
werken om echt een breed publiek aan te trekken. Maar
die potentie heeft het Landhuis wel. Er gebeuren dingen
die je thuis ook doet met elkaar. Samen eten, pizza’s
Bachelor of Social Work
CXXVIII
bakken, repair café… het is in die zin een echt huis.
We moeten een duidelijke vraag stellen waar we als
collectief antwoord op gaan vinden. Als je het hebt over
we hebben overal kraakinitiatieven… in deze stad werkt
dat niet echt. Zijn we wel echt kraakpanden of zijn we
culturele vrijplaatsen en ondernemingen. Er zijn zoveel
verschillende mensen die hier kraken, dat je niet echt van
een kraak scene kan spreken. Zo zie ik het tenminste. Ik
zou wel een network of sustainable lifestyle willen
opzetten. Ik denk dat we ook echt wat te bieden hebben.
De studenten geven een heel mooie dynamiek aan deze
scene. Er wordt ook erg gekeken naar buitenland…
Euregio. Maar deze scene voldoet daar al aan en dat
wordt onderkend. Ik denk dat dit meer onderstreept mag
worden en dat mag ook bekender worden bij gemeente
en studenten.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Sowieso spreekt het me heel erg aan als Social Worker. Ik
zie gewoon heel erg de mogelijkheden. Dit is een huis,
een mooi huis… we hebben het mooi opgeknapt. Ik zie de
enthousiasme van de mensen, er is zoveel positiviteit en
er zijn zoveel verschillende soorten mensen, dat ik als
Social Worker kan leren, ervaring kan opdoen en kan
experimenteren. Maar ook als mens zijnde onderdeel kan
zijn van een wat meer open gemeenschap. Het
Landbouwbelang is toch een wat gesloten gemeenschap.
Het is toch erg een vaste groep. Bij het Landhuis is dat
niet zo en dat spreekt me toch heel erg aan. We hebben
erg geïnvesteerd in de kwaliteit van de ruimtes en ik merk
dat we een plek worden die steeds meer initiatieven met
elkaar verbindt. Het is een plek waar veel gebeurt en daar
hou ik wel van.
In het begin groei je en leer je. Daarom doe ik het nu ook.
Ik doe het gratis, maar ik leer er veel van.
Normen & waarden Er is een Nazi demonstratie en ze willen hier graag heen
om hun plannen te smeden, dan kan dat niet. Je maakt
daar de wereld niet opener of beter of socialer door.
Maar we willen ook niet zo dogmatisch zijn dat we die
groep voor altijd buitensluiten. Want stel je voor die
Bachelor of Social Work
CXXIX
groep wil hier iets gaan doen en wij hebben de
mogelijkheid om een zaadje te planten om hun
wereldbeeld te verbreden… Het gaat wel echt om wat er
hier gaat gebeuren. Alles kan hier, maar soms zit er een
morele barricade aan, maar we vestigen onze aandacht
op wat hier wel kan. Er zijn genoeg dingen die hier wel
kunnen en als we dat hier allemaal laten plaatsvinden is
er gewoon geen ruimte voor dingen die hier minder goed
passen.
Visie/missie Ik vind dat het een grotere functie heeft. En het zou zelfs
nog een grotere functie kunnen krijgen. En dat zie je nu
na 10 jaar Landbouwbelang. Het krijt een steeds vastere
plek. Maar ook de mensen worden meer volwassen en
kunnen steeds beter organiseren. Dus ik zou ook zeggen
dat deze scene nog kan en gaat groeien. En als het zo
doorgaat zal het voor echt een brede groep een functie
hebben. Als het gaat om alternatieve lifestyle en
sustainable lifestyle.
Een van de grootste doelen van het Landhuis is om een
open plek te creëren. En niet een open plek voor de
subcultuur, maar een open plek voor de stad. En daarin
zul je dus ook moeten zorgen dat je weet wat openheid
en transparantie is. Dat betekent dus dat je het netjes
opgeruimd heb, dat je informatieborden hebt, dat je de
website goed op orde hebt. Met andere woorden, je geeft
mensen de mogelijkheid om deze plek te ontdekken. Je
geeft mensen de mogelijkheid om deze plek te
ontdekken. Dus ook voor de buitenstaander die geen
directe link heeft met deze plek. Dat is wat ik met
Landhuis beoog en dat is wat ik ook merk bij vrijwilligers
van het landhuis, die willen dat ook graag. Dat de
community echt de stad is en dat de community niet
alleen maar de subcultuur is.
Maar ik wijs het niet af. Ik zeg niet dat plekken die voor de
subcultuur zijn niet goed zijn of dat die minder zijn. Want
ik denk je hebt plekken nodig waar een subcultuur
zichzelf kan zijn. Lekker rauw, hier kan ik mijn boosheid of
idealisme kwijt. Hier kan nog van alles. Ik probeer met het
Landhuis een soort luikje te creëren voor iedereen om te
laten zien wat er nu eigenlijk gebeurt in Maastricht
oftewel Het Landbouwbelang op het gebied van
sustainability. Ik zie het ook echt als een symbiose van
allerlei initiatieven.
Bachelor of Social Work
CXXX
Het is belangrijk om te benadrukken dat het ook een
echte woonkamerfunctie heeft. Het moest een gevoel van
thuiskomen zijn en dat miste ik bij het Landbouwbelang.
Niet zozeer voor mezelf, maar wel voor buitenstaanders.
We zijn alleen open tijdens de activiteiten en eigenlijk
misten we een plek waar mensen zomaar langs kunnen
komen en heen kunnen gaan. Dat is het Landhuis nu ook
nog niet, maar we hebben de ambitie om van ’s ochtends
tot ’s avonds open te zijn. Waarin de tuin ook een
belangrijk onderdeel is van die ontmoetingsplek. We
hebben de faciliteiten voor muziek, voor film, voor een
bbq. Zodat meerdere groepen zich hier thuis voelen,
zonder een consument gevoel te hebben.
We zijn een plek aan het creëren waar een sustainable
cultural community kan ontstaan. En die zijn er al… overal
zie je groepen die daar mee bezig zijn, maar op een of
andere manier merk ik dat het Landhuis neutraler is,
waardoor het juist die verbindende functie kan hebben
tussen deze verschillende groepen. Ook omdat we wat
netter zijn als huis, kunnen we misschien toch een
gesprekspartner worden met de gemeente en andere
organisaties, buurtplatforms… dat hier nieuwe
doelgroepen op afkomen en dit ook begrijpen en willen
adopteren. En hopelijk wordt het Landhuis snel vol en te
vol… zodat er een tweede plek en een derde plek kan
ontstaan.
Stigmatisering & tolerantie Wat ik toch veel hoor… mensen die hier niet veel komen,
maar ik wel veel spreek… die zijn zelf enthousiast over
wat hier gebeurt, maar krijgen van vrienden de
opmerking: wat gebeurt er, ik vind het maar een rare
plek. Als je er niet direct mee verbonden bent is dit een
rare linkse, hippie, alternatieve, vegetarische plek. Terwijl
het veel meer is dan dat.
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht Eerst was eigenlijk het idee om een locatie te maken om
bijeenkomsten en vergaderingen te houden die niet echt
zo fabriekachtig was als het Landbouwbelang. Minder
koud en meer licht en misschien ook wel even weg van
het Landbouwbelang. Als je daar woont en werkt kan je
er soms zo inzitten… Dus dat was eigenlijk een beetje de
behoefte. En toen we bezig waren met de bouw,
begonnen er toch wel ideeën te komen van hier kan veel
Bachelor of Social Work
CXXXI
meer mee gebeuren. En toen kwam het idee om er een
plek van te maken, waar niemand woonde maar dat open
is voor iedereen. Die uitdaagt, mensen bindt… Dus de
opdracht van het Landhuis is om zich zo open mogelijk te
presenteren en als iemand een idee heeft, daar moeite in
stoppen van laten we dat werkelijkheid maken. Dus niet
van ja maar dit en ja maar we doen het altijd zo… En
meer wisten we niet. En zo is het eigenlijk ontstaan. Met
e zondagsbrunch als ontmoetingsdag en een paar open
spaces, een brainstormtechniek… we zijn met zoveel
mensen bij elkaar. En we hebben nu alleen de brunch,
wat willen we eigenlijk. Welke thema’s vinden wij nu
interessant. Zo is het thema voedsel naar voren gekomen
wat heeft geleid tot de Proeftuin, kook workshops, radio
Timo en creatieve workshops… Dat is daar allemaal uit
ontstaan. De basis is dus erg experimenteel. Het is
belangrijk om te benadrukken dat het ook een echte
woonkamerfunctie heeft. Het moest een gevoel van
thuiskomen zijn en dat miste ik bij het Landbouwbelang.
Niet zozeer voor mezelf, maar wel voor buitenstaanders.
We zijn alleen open tijdens de activiteiten en eigenlijk
misten we een plek waar mensen zomaar langs kunnen
komen en heen kunnen gaan. Dat is het Landhuis nu ook
nog niet, maar we hebben de ambitie om van ’s ochtends
tot ’s avonds open te zijn. Waarin de tuin ook een
belangrijk onderdeel is van die ontmoetingsplek. We
hebben de faciliteiten voor muziek, voor film, voor een
bbq. Zodat meerdere groepen zich hier thuis voelen,
zonder een consument gevoel te hebben.
Toekomstperspectief Het is belangrijk om te benadrukken dat het ook een
echte woonkamerfunctie heeft. Het moest een gevoel van
thuiskomen zijn en dat miste ik bij het Landbouwbelang.
Niet zozeer voor mezelf, maar wel voor buitenstaanders.
We zijn alleen open tijdens de activiteiten en eigenlijk
misten we een plek waar mensen zomaar langs kunnen
komen en heen kunnen gaan. Dat is het Landhuis nu ook
nog niet, maar we hebben de ambitie om van ’s ochtends
tot ’s avonds open te zijn. Waarin de tuin ook een
belangrijk onderdeel is van die ontmoetingsplek. Dus we
hebben overal zitgedeeltes. Waar mensen gewoon
kunnen overleggen… zoals met de Migration Festival
hebben ze hier overleg gehad.
Mensen zien het Landbouwbelang en dus ook het
Landhuis als een gek plekje en mag je wel naar binnen
etc. We zijn dus nu bezig met het opstellen van een
maandelijkse poster met alles wat zich afspeelt. We
Bachelor of Social Work
CXXXII
hebben bloemetjes in de tuin gezet, we proberen de tuin
mooi te maken en leuke meubeltjes te maken en neer te
zetten. Met de Proeftuin groep zijn we aan het kijken of
we toch niet een stuk tuin kunnen adopteren. Misschien
wordt dit jaar dus wel het eerste jaar dat we collectief
ook iets buiten het Landouwbelang gaan doen… dus in de
tuin.
Op dit moment zijn we een pop-up initiatief. Een tijdelijk,
gekraakt initiatief met andere woorden. Maar als ik dan
kijk van… we willen een sustainable, duurzame
gemeenschap ondersteunen en faciliteren…. Hoop ik wel
dat dit initiatief ook duurzaam wordt en echt een plek
krijgt in de stad. Hopelijk kunnen we deze ruimte
behouden. Door middel van de crowd sourcing en de
gemeente die zegt van wow… het is zo belangrijk en we
zien wat jullie bijdragen aan de stad. Dat we als Stichting
deze plek krijgen. Ook al is het eerst voor 10 jaar en dan
20 jaar… tot we ons bewezen hebben.
Maar het gaat niet alleen om het Landhuis, het gat ook
om de gemeenschap die we hebben en zijn. Ook het
Landbouwbelang is tijdelijk, maar misschien is er een
mogelijkheid om een eigen woningbouwcorporatie of
energiecorporatie op te zetten. Het begint allemaal met
kraakpand… je bent jong, je experimenteert, maar wel
hebben we ten doel dat we volwassen worden. En we
willen uiteindelijk een duurzame functie in de stad
hebben. En dan moet je nadenken over het echt eigenaar
worden van dingen.
Het gaat mij om deze grotere community. Waar leden van
de mandril, het Old Hickory Plein, het Landbouwbelang…
maar ook niet eens van kraakinitiatieven, maar van
organisaties… plekken hebben waar je alternatief kan
leven als huiseigenaar of huurder. Je hebt dan
vernieuwend wonen en het Sterreplein ook… maar het
aanbod is gewoon klein. Ik zie dus mogelijkheden om
vanuit deze plek ook zoiets te beginnen. Ik ben nu dus
bezig met die zoektocht. Ik heb nu een aantal ideeën en
mogelijkheden die ons echt een stap verder kunnen
brengen. Dan zouden we niet een kraakinitiatief zijn,
maar zodanig goed georganiseerd zijn dat we een vaste
plek hebben. Ontstaan vanuit de kraak scene, met een
vaste plek in Maastricht. Daar wil ik nu voor gaan. Wij zijn
Bachelor of Social Work
CXXXIII
de compagnons en wie willen daar aan bijdragen. We zijn
er ook in de media mee bezig. De Vlaamse VRT zal
binnenkort een 45 minuten durende documentaire
maken over wat hier gebeurt.
Via het Landhuis zijn er ook veel locals betrokken geraakt.
Niet alleen studenten, maar oudere gevestigde mensen
die zich willen inzetten voor dit initiatief. Maar omdat het
vrijwilligerswerk is gaat het niet zo snel. We zullen
moeten gaan nadenken over een businessmodel. Als we
dit willen gaan doen moeten we gaan kijken of we een
kerngroep kunnen opzetten en kijken wat voor beloning
we daar tegenover kunnen stellen. Dat hoeft niet alleen
geld te zijn. Dat kunnen ook bepaalde privileges zijn. In
het begin groei je en leer je. Daarom doe ik het nu ook. Ik
doe het gratis, maar ik leer er veel van. Dat is hetgeen wat
ik terugkrijg. Maar als je hier echt je werk van gaat
maken… dan zit je straks met dingen zoals overleggen en
netwerken, die niet noodzakelijk leuk zijn, maar wel
moeten. Als je volgens een echt businessmodel gaat
werken, moet je je organisatie wel kunnen uitbetalen om
dit belangrijk werk te doen.
Vanuit het Landbouwbelang is dat niet het geval. Maar
dat komt omdat niet iedereen de ambitie heeft om zo
long-term te gaan denken. Daarom dat ik me ook meer
richt op Maastricht. Dus ook kijkend naar de verschillende
initiatieven of ze blijven of niet… en willen jullie je
inzetten voor een beter Maastricht. Ik ben wel bereid om
een vast aanspreekpunt te zijn en mijn schouders eronder
te zetten.
Fysieke positionering Mensen zien het Landbouwbelang en dus ook het
Landhuis als een gek plekje en mag je wel naar binnen
etc. We zijn dus nu bezig met het opstellen van een
maandelijkse poster met alles wat zich afspeelt. We
hebben bloemetjes in de tuin gezet, we proberen de tuin
mooi te maken en leuke meubeltjes te maken en neer te
zetten. Met de Proeftuin groep zijn we aan het kijken of
we toch niet een stuk tuin kunnen adopteren. Misschien
wordt dit jaar dus wel het eerste jaar dat we collectief
ook iets buiten het Landouwbelang gaan doen… dus in de
tuin.
Bachelor of Social Work
CXXXIV
Beleidsmatige positionering Ik word als Landhuis bij veel conferenties uitgenodigd. Ik
heb ook mijn scriptie geschreven bij de gemeente en
daaruit hoor ik ook allemaal positieve dingen. Heel
GroenLinks is eigenlijk positief over wat we hier doen.
Ook van de SP hoor ik veel positieve dingen. Dus vooral
vanuit linkse partijen, maar goed. Albert Nuss is erg
enthousiast en ik heb hem nu een paar keer gesproken en
ook publiekelijk heeft hij het Landhuis genoemd als een
jonge groep mensen die echt iets willen bereiken in de
stad. Hij wil helpen, maar we vragen nog niet echt om
hulp. Het is ook lastig voor ons om dat te doen. We zijn
het gewend om het allemaal zelf te doen. Altijd is het DIY
geweest. En in principe hoeven we ook geen hulp te
vragen, maar soms is het wel handig om advies te vragen
of het kenbaar te maken dat we bijvoorbeeld met de
Proeftuin door willen gaan. Maar op een of andere
manier zijn we nog niet georganiseerd genoeg om het
contact op deze manier te onderhouden. Dat is wel een
aandachtspuntje. Ik denk dat veel mensen binnen de
gemeente wel willen helpen, maar als je ze niet de
mogelijkheid geeft om vanuit hun positie jou te helpen…
dan kunnen ze ook niets met je. Heb ik het idee…
Dat mist Maastricht en ik wist niet dat het er was. En
daarvoor zou misschien meewerking en ondersteuning
kunnen krijgen vanuit de gemeente. Het promotie
gebeuren. Het is voor de vrijwilligers te vrijblijvend om
continu tijd in te investeren. Dat we misschien ook op
meer sites en platforms genoemd worden. Qua geld
kunnen we onszelf onderhouden. Maar in plaats van geld
en tijd te steken in het opzoeken van platforms en
promotieplekken, zou de gemeente ons hierin kunnen
ondersteunen. Dit zou een mooie subsidievorm kunnen
zijn. Dat er iemand in de gemeente aangesteld wordt om
ons uit te nodigen en een plek te creëren voor ons
binnen het culturele veld.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat Een van de grootste doelen van het Landhuis is om een
open plek te creëren. En niet een open plek voor de
subcultuur, maar een open plek voor de stad. En daarin
zul je dus ook moeten zorgen dat je weet wat openheid
en transparantie is. Dat betekent dus dat je het netjes
opgeruimd heb, dat je informatieborden hebt, dat je de
website goed op orde hebt. Met andere woorden, je geeft
Bachelor of Social Work
CXXXV
mensen de mogelijkheid om deze plek te ontdekken. Je
geeft mensen de mogelijkheid om deze plek te
ontdekken. Dus ook voor de buitenstaander die geen
directe link heeft met deze plek. Dat is wat ik met
Landhuis beoog en dat is wat ik ook merk bij vrijwilligers
van het landhuis, die willen dat ook graag. Dat de
community echt de stad is en dat de community niet
alleen maar de subcultuur is.
Maar ik wijs het niet af. Ik zeg niet dat plekken die voor de
subcultuur zijn niet goed zijn of dat die minder zijn. Want
ik denk je hebt plekken nodig waar een subcultuur
zichzelf kan zijn. Lekker rauw, hier kan ik mijn boosheid of
idealisme kwijt. Hier kan nog van alles. Ik probeer met het
Landhuis een soort luikje te creëren voor iedereen om te
laten zien wat er nu eigenlijk gebeurt in Maastricht
oftewel Het Landbouwbelang op het gebied van
sustainability. Ik zie het ook echt als een symbiose van
allerlei initiatieven.
Als je kijkt van onderaf, zijn er een groot aantal tijdelijke
initiatieven die ruimte bieden voor experimenteren. Ze
komen en ze zijn gaan en zijn heel erg belangrijk en
aanwezig. Nu is het wel heel erg gelieerd aan de
kraakwet. Als straks al die panden weg zijn is er nog
weinig over. Dus er zou een soort alternatief moeten
komen. Een soort afspraak waarbij er plekken worden
vrijgemaakt om dit soort initiatieven mogelijk te maken.
De Fringe gemeenschap zou daarin wel enkele
voorwaarden moeten kunnen stellen. Dat je niet beperkt
wordt door de gemeente omdat zij het pand beschikbaar
stellen. Dan krijg je een artificial broedplaats zoals AINSI
en de Timmerfabriek. Dat werkt tot op zekere hoogte,
maar zullen geen dingen zijn die werken op het gebied
van sustainable development.
Sterktes & kansen Fringe scene Ik vind dat het een grotere functie heeft. En het zou zelfs
nog een grotere functie kunnen krijgen. En dat zie je nu
na 10 jaar Landbouwbelang. Het krijt een steeds vastere
plek. Maar ook de mensen worden meer volwassen en
kunnen steeds beter organiseren. Dus ik zou ook zeggen
dat deze scene nog kan en gaat groeien. En als het zo
doorgaat zal het voor echt een brede groep een functie
hebben. Als het gaat om alternatieve lifestyle en
Bachelor of Social Work
CXXXVI
sustainable lifestyle.
We hebben erg geïnvesteerd in de kwaliteit van de
ruimtes en ik merk dat we een plek worden die steeds
meer initiatieven met elkaar verbindt. De Mandril en het
landbouwbelang die hier toch dingen komen doen… zo
heb je alle initiatieven die toch het Landhuis gebruiken.
Ik heb nu een aantal ideeën en mogelijkheden die ons
echt een stap verder kunnen brengen. Dan zouden we
niet een kraakinitiatief zijn, maar zodanig goed
georganiseerd zijn dat we een vaste plek hebben.
Ontstaan vanuit de kraak scene, met een vaste plek in
Maastricht. Daar wil ik nu voor gaan. Wij zijn de
compagnons en wie willen daar aan bijdragen. We zijn er
ook in de media mee bezig. De Vlaamse VRT zal
binnenkort een 45 minuten durende documentaire
maken over wat hier gebeurt.
Als je kijkt van onderaf, zijn er een groot aantal tijdelijke
initiatieven die ruimte bieden voor experimenteren. Ze
komen en ze zijn gaan en zijn heel erg belangrijk en
aanwezig. Nu is het wel heel erg gelieerd aan de
kraakwet. Als straks al die panden weg zijn is er nog
weinig over. Dus er zou een soort alternatief moeten
komen. Een soort afspraak waarbij er plekken worden
vrijgemaakt om dit soort initiatieven mogelijk te maken.
De Fringe gemeenschap zou daarin wel enkele
voorwaarden moeten kunnen stellen. Dat je niet beperkt
wordt door de gemeente omdat zij het pand beschikbaar
stellen. Dan krijg je een artificial broedplaats zoals AINSI
en de Timmerfabriek. Dat werkt tot op zekere hoogte,
maar zullen geen dingen zijn die werken op het gebied
van sustainable development.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene Het is ook lastig voor ons om dat te doen. We zijn het
gewend om het allemaal zelf te doen. Altijd is het DIY
geweest. En in principe hoeven we ook geen hulp te
vragen, maar soms is het wel handig om advies te vragen
of het kenbaar te maken dat we bijvoorbeeld met de
Proeftuin door willen gaan. Maar op een of andere
manier zijn we nog niet georganiseerd genoeg om het
contact op deze manier te onderhouden. Dat is wel een
Bachelor of Social Work
CXXXVII
aandachtspuntje. Ik denk dat veel mensen binnen de
gemeente wel willen helpen, maar als je ze niet de
mogelijkheid geeft om vanuit hun positie jou te helpen…
dan kunnen ze ook niets met je. Heb ik het idee…
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Maastricht is van zichzelf een behouden stad. De
Maastrichtenaar is niet progressief en staat niet echt
open voor verandering. Sjiek en sjoen dat is deze stad…
dat heeft zijn charmes, maar ook zijn nadelen. Want
mensen zijn niet veranderingsgezind. Ze staan weinig
open voor nieuwe mensen die hier komen wonen,
nieuwe ontwikkelingen… ar is allemaal lastig. Aan de ene
kant betekent dat dat je hier niet kan verwachten dat je
hier een hele vernieuwende en spannende cultuur kunt
krijgen, want daar heb je de mensen niet voor. Ik zeg het
even voorzichtig, want op dit moment is dat wel aan het
veranderen door de hoeveelheid jongere mensen in de
steden. Maar dat geeft ook aan hoe belangrijk Culturele
Hoofdstad is. Dan kruipen we even naar het voorbeeld
van Barcelona voor en na de Olympische Spelen… Voor de
Olympische Spelen, was Barcelona hetzelfde als hier. Een
gesloten stad, naar binnen gericht… maar door de
investering n infrastructuur en het neerstrijken van heel
de wereld, heeft de stad aantoonbaar veranderd. Het is
en open en vrije stad geworden. En dat is wat wij met
Culturele Hoofdstad proberen te bereiken.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Culturele Hoofdstad leeft voor het landhuis, maar niet op
de manier waarop het project wordt vormgegeven. Het
leeft wel heel erg dat we de potentie hebben om het
culturele netwerk te intensifiëren en te vergroten en
Maastricht echt een stuk mooier te maken. Daar zie ik
echt iets voor. Maar ik vind het lastig om samen te
werken met Culturele Hoofdstad partners, met de rol die
we hebben. We worden wel uitgenodigd en onze intentie
is ook om dat bij te wonen, maar de afstand is te groot. Je
wordt dan uitgenodigd op heel officiële wel gevestigde
locaties zoals het Theater aan het Vrijthof, bij officiële
organisatoren. Ze proberen ook dat soort vormen van
Bachelor of Social Work
CXXXVIII
cultuur te betrekken in het project. Het gaat voor ons juist
om community driven culture. We zijn allemaal anders
met cultuur bezig. We zijn daarnaast ook vrijwilligers en
krijgen niet allemaal betaald. En dan zit ik daar een beetje
bij… van wat nu en dan weet ik niet hoe ik kan bijdragen.
En daarom… hebben we weinig affiniteit met het project
en is de afstand groot.
Bachelor of Social Work
CXXXIX
OPNAME NIET GECODEERD – gemaakt aantekeningen zullen betrokken worden in conclusie en discussie
14
DATUM: 23-4-2013
NAAM: Rachel Solomon
LEEFTIJD:
ORGANISATIE:
FUNCTIE:
FUNCTIEOMSCHRIJVING:
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief
Fysieke positionering
Beleidsatige positionering
Sociaal & cultureel klimaat
Sterktes & kansen Fringe scene
Bachelor of Social Work
CXL
Zwaktes & valkuilen Fringe scene
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Bachelor of Social Work
CXLI
15
DATUM: 25-4-2013
NAAM: Marc Geuskens
LEEFTIJD: 49
ORGANISATIE: Politie Maastricht
FUNCTIE: Coördinator evenementen
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Alle evenementen die aangemeld worden bij de gemeente, die komen via mijn bureau en
worden beoordeeld op veiligheid en openbare orde. Dat wil niet zeggen dat wij daar de beslissende stem in hebben.
Uiteindelijk ligt die bij de vergunningverlener en dat is de gemeente Maastricht in dit geval. We zijn wel verplicht een
advies af te geven. En dan wel zuiver gelet op de openbare orde en veiligheid.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 7
Beleving: 6
Doorgaans gebruikt deze scene, om het zo even te
noemen, gebruik van locaties die iets meer alternatief
zijn. Vaak nog niet gebruikt, vaak in een eerste keer
worden gebruikt…dat je denkt verrek daar heb ik nog niet
eens aan gedacht, laten we maar kijken of het maakbaar
is in die ruimte. Dat kan. Je ziet vaak dat loodsen gebruikt
worden, kraakpanden…laagdrempelige culturele tempels
die gebruikt worden. Vaak is het zelfs ook bij mensen
thuis dat er uiting aan wordt gegeven.
En daar moet je gewoon heel eerlijk in zijn, dat met name
bij die scene het nogal eens kan uitschieten naar hetzij
links, hetzij rechts en dat is niet altijd wenselijk. En dat
moet je extra plannen en dan wordt gekeken naar de
capaciteit van als het dan toch doorgaat… wat betekent
dat dan voor de politie qua sterkte of moeten er
vergunningsvoorwaarden voor worden opgelegd. In de
vorm van particuliere beveiliging of verkeersregelaars.
Want de mensen die het feestje willen houden, willen
gewoon lekker feesten en het mag vooral niet al teveel
kosten. Dat is vaak ook een bijkomend iets. Er worden
Bachelor of Social Work
CXLII
daardoor geen bijkomende veiligheidsmaatregelen
genomen, de prijs van alcohol is vaak laag, omdat het niet
allemaal winstgevend hoeft te zijn. Mensen komen uit het
buitenland, hebben helemaal niets met de stad
Maastricht, maar willen feesten en willen ook vervolgens
gebruik maken van die vrijheid die ze hebben, om maar
aan te geven dat ze toch vooral dat feest willen laten
doorgaan. Dus dat botst dan ook weer. Dan krijg je
conflicten tussen de overheid, de organisator, maar ook
de bezoeker. Zo krijg je een hele hoop vervelende
belangen die op een kort tijdsbestek moet worden
uitgesproken.
De alternatieve culturele scene staat nog in de
kinderschoenen als je het wegzet tegen de Randstad,
maar voor een provinciehoofdstad zijn we op de goede
weg.
Persoonlijke motivatie (identificatie)
Normen & waarden
Visie/missie We vragen gewoon om openlijke communicatie. Doe daar
niet heimelijk in wat wel eens wenselijk is natuurlijk…
want heimelijk maakt natuurlijk wat ondergronds. Met de
huidige social media zijn er weinig evenementen die niet
bekend zijn. De vraag is dan alleen, moeten we daar wat
mee of laten we dat nu gaan omdat het kleinschalig is.
Het evenementwereldje is heel dynamisch en dan kan je
wel heel star blijven, maar daar schiet je geen meter mee
op. Je kunt veel beter terug naar communicatie. Daar
staat het allemaal op. Je kunt beter met elkaar aan tafel
gaan zitten en afspreken hoe het samen het beste kan
lopen. En dan zie je in de regel, dat dat gewoon goed
gaat.
Stigmatisering & tolerantie Politioneel gezien maakt het ons niet uit. We bekijken elk
evenement afzonderlijk, ongeacht de aard. We plakken
geen stigma op de vorm van cultuuruiting wel op de
ruimtes waar ze plaatsvinden. Daar heeft de politie al
meerdere keren een conflict over gehad met de
gemeente. De gemeente gedoogd activiteiten in het
landbouwbelang, waarvan de politie zegt in sommige
situaties is het niet wenselijk, omdat de ruimte bij brand
en paniek, niet geschikt is om zoveel mensen te
Bachelor of Social Work
CXLIII
herbergen.
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht
Toekomstperspectief
Fysieke positionering Wat wel altijd centraal blijft staan en daar ligt vaak een
beetje het tegenovergestelde in deze culturele uiting, is
waar het plaatsvindt. Hoe veilig kan het voor de
deelnemers en hoe veilig is het voor mijn collega’s als ze
moeten optreden.
Doorgaans gebruikt deze scene, om het zo even te
noemen, gebruik van locaties die iets meer alternatief
zijn. Vaak nog niet gebruikt, vaak in een eerste keer
worden gebruikt…dat je denkt verrek daar heb ik nog niet
eens aan gedacht, laten we maar kijken of het maakbaar
is in die ruimte. Dat kan. Je ziet vaak dat loodsen gebruikt
worden, kraakpanden…laagdrempelige culturele tempels
die gebruikt worden. Vaak is het zelfs ook bij mensen
thuis dat er uiting aan wordt gegeven.
Kijk het Landbouwbelang en de Muziekgieterij daar gaan
we niet meer kijken. We weten daar nu ook wel wat de
mogelijkheden en onmogelijkheden zijn. Ook de
organisatoren erachter kennen we redelijk. Dat zijn vaste
bestanddelen.
De Mandril als ruimte is niet ingericht voor feesten. Het is
bestemd voor wonen. Het is toen destijds gekraakt en
toen werd gekeken waar wordt dat gebouw nu voor
gebruikt. Er zijn mensen die hebben daar een bedrijfje in
gevestigd, er zijn mensen die daar gewoon een kamer
hebben als woonruimte, dat is allemaal prima. Maar het
gebouw is niet ingericht voor een feest. Het is een
hotelfunctie geweest en daar is het ook op vergund. Maar
je kent de staat van het gebouw en de staat van het
gebouw is niet meer bijgehouden. Dus als je gaat kijken
naar lopen bezoekers van dat soort feesten gevaar, dan ja.
Bij overmatig alcoholgebruik en drugsgebruik lopen ze
gevaar. En loopt de politie/brandweer gevaar als ze daar
Bachelor of Social Work
CXLIV
moeten ontruimen of als er een brand uitbreekt…ja. Dus
moet je zo een feest daar ook niet willen hebben. Dat is
wat wij dan ook bij de gemeente aangeven. Hoe de
gemeente daar vervolgens mee omgaat, dat is niet onze
zaak. Wij signaleren en geven advies. De belangen daarin
zijn natuurlijk wel eens tegenstrijdig. Want de mensen die
het feestje willen houden, willen gewoon lekker feesten
en het mag vooral niet al teveel kosten. Dat is vaak ook
een bijkomend iets. Er worden daardoor geen
bijkomende veiligheidsmaatregelen genomen, de prijs
van alcohol is vaak laag, omdat het niet allemaal
winstgevend hoeft te zijn. Mensen komen uit het
buitenland, hebben helemaal niets met de stad
Maastricht, maar willen feesten en willen ook vervolgens
gebruik maken van die vrijheid die ze hebben, om maar
aan te geven dat ze toch vooral dat feest willen laten
doorgaan. Dus dat botst dan ook weer. Dan krijg je
conflicten tussen de overheid, de organisator, maar ook
de bezoeker. Zo krijg je een hele hoop vervelende
belangen die op een kort tijdsbestek moet worden
uitgesproken.
Beleidsmatige positionering Eerst kijken we als politie is dit evenement wenselijk. Dat
is 9 van de 10 keer ja…dan kijk ik vervolgens is er ook in
het kader van calamiteiten rekening gehouden met de
gevaarsetting van het evenement. En hoe veilig kan de
hulpverlening optreden. En dat wil nog wel eens een keer
botsen. Dat heeft niets met de culturele uiting te maken,
maar het heeft wel vaak te maken met de locaties waar
het plaatsvindt.
Kijk het Landbouwbelang en de Muziekgieterij daar gaan
we niet meer kijken. We weten daar nu ook wel wat de
mogelijkheden en onmogelijkheden zijn. Ook de
organisatoren erachter kennen we redelijk. Dat zijn vaste
bestanddelen.
We gaan in dialoog. De aanvraag komt binnen en wordt
beleidsmatig gecheckt aan de hand van een aantal
criteria. Nogmaals locatie, het publieksprofiel, het
terreinenprofiel en het veiligheidsplan wat daar onderligt.
We kijken heel veel zaken heel clean en afstandelijk…van
af het bureau om het zo maar te zeggen. Vervolgens
wordt er een fine-tuning gemaakt naar het evenement.
Soms heb je dat er meerdere evenementen plaatsvinden
Bachelor of Social Work
CXLV
op hetzelfde moment. Dan kan het ene moment het
andere verstoren. Dit kan leiden tot verstoring van de
openbare orde. Vaak wordt de organisator dan
uitgenodigd voor een gesprek. Vaak leidt dit tot een
oplossing.
En dan is wel het vervelende, wat hier binnenkomt als
aanvraag weten we, maar alles wat spontaan ontstaat
weten we niet. Dat zijn dus onaangemelde feestjes die
vanuit een bepaalde groepering worden opgestart en
waar dus niet altijd capicitair rekening mee gehouden
wordt en dan wil dat wel eens heel vervelend zijn als je
het moet sluiten.
Het evenementwereldje is heel dynamisch en dan kan je
wel heel star blijven, maar daar schiet je geen meter mee
op. Je kunt veel beter terug naar communicatie. Daar
staat het allemaal op. Je kunt beter met elkaar aan tafel
gaan zitten en afspreken hoe het samen het beste kan
lopen. En dan zie je in de regel dat dat gewoon goed gaat.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat In Maastricht zijn er weinig heftige conflicten tussen links
en rechts omdat mensen naar evenementen gaan als ze
er interesse in hebben. De Maastrichtenaar is per
definitie toch meer op wat Bourgondische feesten geënt.
En dat zijn de klassieke evenementen zoals het
Preuveniment. Deze scene raakt deze groep helmaal niet.
Dat zijn stromingen die langs elkaar heen lopen. En
iedereen kan heel goed leven op die manier. Bijvoorbeeld
het Landbouwbelang. Ik heb niet gehoord dat de burgerij
in opstand kwam tegen de organisatie. Ja meldingen van
overlast, maar geen opstand. Ik heb het idee dat dat
prima gaat in Maastricht. Beetje relax. We hebben ook
geen barricadegevoel.
Die studenten scene is 1/5 van de Maastrichtse bevolking.
Dat zijn 20.000 studenten ongeveer. Het is dus een
doelgroep waar je hel goed rekening mee moet houden
en organisatoren hebben dat ook in de gaten. Ze
beginnen te zien dat de studenten een heel belangrijke
rol kunnen spelen als bezoeker van het evenement of als
Bachelor of Social Work
CXLVI
medeorganisator. Daarnaast hebben we qua ligging ook
nog eens een heel aanzuigende werking op het
buitenland. Je krijgt dus ook heel veel verschillende
culturen hiernaartoe. En daar spelen de organisatoren
natuurlijk ook weer handig op in. Er worden bandjes
geprogrammeerd die doorgaans niet worden gevraagd en
uit andere landen komen. En dat vinden bezoekers dan
weer interessant en voordat je het weet heb je een
grensoverschrijdende vermenging van programmering.
Sterktes & kansen Fringe scene Een verfrissende kijk op het bestaande
evenementenaanbod. Het is net even iets anders. Cultuur
kan op een bepaalde manier heel leuk zijn. Cultuur hoeft
ook niet voor iedereen te zijn… Hiermee bedoel ik dat
cultuur niet altijd voor de massa hoeft te zijn. Soms is het
voor de eenling, soms voor het dozijn…
Het is leuk dat die scene dingen ontwapend, waarvan
anderen zeggen dat zou leuk zijn…maar het is er gewoon
niet in het aanbod. En dat zij dat aanbod op grote en
kleine schaal weten in te vullen vind ik prachtig.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene De culturele uiting prevaleert boven veiligheid.
Communicatie is slecht. Het wordt vaak in het heimelijke
gedaan. Vaak is de wil groter dan het verstand.
Als rechts een activiteit organiseert heb je kans dat het
een tegengeluid oproep aan de linkerkant.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
Het ondersteunt natuurlijk ook de kandidatuur van
Culturele Hoofdstad. Waarbij natuurlijk alles op cultuur
geënt is. Volgens mij is de gemeente nu een van de
grootste organisatoren van allerlei verschillende
alternatieve kunst –en cultuuruitingen. Ik weet dat
Maastricht nu vergunningstechnisch heel erg meewerkt
aan dingen die heel nieuw zijn. Die misschien met
argusogen bekeken zouden worden in het verleden,
gewoon heel open te benaderen en anders te vergunnen
Bachelor of Social Work
CXLVII
dan voorheen. Dus daar liggen de kansen.
Kijk bijvoorbeeld naar ScenesConnected. Dat is een heel
leuk festival en de organisator is druk bezig met de
doorontwikkeling van het evenement, maar mensen
kennen het evenement nog niet. Hij zegt ik wil me richten
op een bepaald publiek. Het moet niet all-round publiek
worden, want dat past niet bij mijn evenement. Maar
doordat hij locaties heeft aangepast en ook zijn concept
iets gewijzigd heeft… wat populairder heeft gemaakt, zie
je wel dat er meer vermenging komt tussen zijn gewenst
publiek en het doorgaans publiek. Het is een stukje
versmelting tussen het vaste stramien en het nieuwe
stramien, maar ook vooral waardering in elkaars
activiteiten. Daar zit weer winst in. Je brengt dus ook
organisatoren samen.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
In de acht jaar dat ik nu evenementen doe, zie je dat de
evenementen zich ontwikkelen. Er zijn natuurlijk
traditionele evenementen, maar er zijn ook evenementen
die groeien mee met de tijd en groeien door en zijn
kritisch naar mekaar. En daar liggen bij ons ook wel de
mogelijkheden doordat je in dialoog gaat met de
organisator en scene. Om te zeggen jongens het is prima
wat je doet, maar doe het nou op een andere manier
waardoor je veel meer kansen biedt en begrip krijgt. En
het minder vaak gebeurt op plekken waar je overlast
veroorzaakt. Zo willen mensen het niet eens kennen,
want ze hebben er last van. Kijk bijvoorbeeld naar
ScenesConnected. Dat is een heel leuk festival en de
organisator is druk bezig met de doorontwikkeling van het
evenement, maar mensen kennen het evenement nog
niet. Hij zegt ik wil me richten op een bepaald publiek.
Het moet niet all-round publiek worden, want dat past
niet bij mijn evenement. Maar doordat hij locaties heeft
aangepast en ook zijn concept iets gewijzigd heeft… wat
populairder heeft gemaakt, zie je wel dat er meer
vermenging komt tussen zijn gewenst publiek en het
doorgaans publiek. Het is een stukje versmelting tussen
het vaste stramien en het nieuwe stramien, maar ook
vooral waardering in elkaars activiteiten. Daar zit weer
winst in. Je brengt dus ook organisatoren samen.
Je zit niet op de stoel van de organisator, dus je loopt
altijd achter de feiten aan. Ik ben afhankelijk van de
Bachelor of Social Work
CXLVIII
informatie die mij bereikt. Als ik de informatie niet krijg
en ik kan het niet via internet ophalen dan is dat moeilijk
werken. Dus dan kan ik heel veel willen, maar dan houdt
het daar op.
Sommige dingen sneuvelen al in het vergunningstraject.
Dan wil iets uitgeprobeerd worden in de stad en dan zegt
de gemeente van dit past niet in ons
programmeringbeleid. Als politie zit je niet in de
beslissende rol.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
Alles wat nou qua evenementenaanvraag aankomt, is
meer geënt op de Culturele Hoofdstad. Dus ik krijg
daardoor meer “last” van de wens van de gemeente om
activiteiten op alternatieve locaties te willen organiseren.
Van ons uit niet altijd de gewenste locaties… maar ik heb
daar geen last van. Het maakt het ook weer spannend en
jeugdig.
We worden het vanwege het feit dat we al 2000 jaar
cultuur hebben, misschien niet vanwege de huidige
culturele uiting. Maar ik denk dat we wel een aanzienlijke
kans maken.
Bachelor of Social Work
CXLIX
16
DATUM: 3-5-2013
NAAM: Amber in ’t Veld (president)/Anna in ’t Veld (secretaris)
LEEFTIJD: 20/23
ORGANISATIE: Stichting Mandril Cultural Centre Maastricht
FUNCTIE: Bewoners
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik woon hier en de mensen die hier wonen coördineren en organiseren het meeste van de
initiatieven. We proberen zoveel mogelijk vrijwilligers erbij te betrekken en ook veel mensen komen met initiatieven.
In het huis hebben we een vorm van taakverdeling op het gebied van organiseren, maar dat verandert ook. Officieel
ben ik de president, maar in de praktijk is dat niet van toepassing.
Eigenlijk hetzelfde. In de notulen van de stichting ben ik secretaris. Omdat we daar gewoon niet omheen kunnen.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod [Anna] Toen ik hier begin, dacht ik echt er is niets te doen
in deze stad. Maar de Mandril en het Landhuis, beiden
meer toegankelijk… zijn nog niet zo lang geleden
begonnen. Er is dus zeker veel meer.
Beleving & waardering Fringe scene
[Amber]
Waardering: 10
Beleving: 8
[Anna]
Waardering: 10
[Amber] Waar ik het eerste aan zou denken is de cultural
freezone. Ik denk dat het er onderdeel van is, maar dat is
wat voor mij er het meeste uitspringt. Ik denk dat in de
verschillende kraakpanden deze cultuur het meeste
geworteld zit en kan groeien. Het is alternatief omdat het
plekken zijn die experimenteren met andere vormen van
kunst en organiseren. Het is anders dan de mainstream
culturele uiting. Het is ook zonder geld, dus op
verschillende niveaus alternatief.
[Anna] Daar sluit ik me inderdaad bij aan. Alternatieve
cultuur is op diverse niveaus hier alternatief. Want het
gaat bijvoorbeeld over hoe we de stichting organiseren,
dat is ook onderdeel van onze cultuur waarin we het
anders proberen te doen dan doorgaans. Daarnaast zijn
we radicaal non-profit. Alles moet met zo min mogelijk
geld en onafhankelijk van sponsors die anders inhoudelijk
Bachelor of Social Work
CL
Beleving: 7.5 kunnen bepalen wat je moet doen en waar je het geld in
moet stoppen. We werken veel met donaties en heel veel
vrijwilligerswerk. Daarin maken we geen verschil tussen
de persoon die het toilet komt schoonmaken of de
persoon die de lezing komt geven. Iedereen haalt er
hetzelfde uit.
Ook alternatief in de dingen die we hier doen en de
evenementen die we hier organiseren. Het zijn low-
profile activiteiten die op ander plekken niet mogelijk zijn,
omdat er veel geld moet worden neergelegd om een
locatie te huren.
Ik denk in Maastricht is het… alternatief op sjiek&sjoen.
[Amber] Ik denk ook niet dat het dan alleen om
kraakpanden gaat, maar zoals Anna al zei… Doordat
kraakpanden ruimtes bieden waarin dingen kunnen
worden ingevuld op een manier zoals je dat zelf wil. Wat
natuurlijk moeilijker is als je een plek moet huren…
Daarom denk ik dat een kraakpand een goede
moegelijkheid en kans is, omdat je kan experimenteren.
Maar er zijn er meer zoals het initiatief 2in1 van Rachel.
Dat heeft natuurlijk te maken met kraakpanden, maar het
is ook een samenwerking met Jekerjazz Maastricht.
[Anna] En ik denk dat het nog belangrijk is om te zeggen
dat de alternatieve cultuur ook heel divers is. Ik denk dat
heel veel mensen ook bij die term denken aan een donker
kraakpand in het midden van Berlijn, waar alleen hippies
en punks komen. Hier in de Mandril bijvoorbeeld, hebben
we ook klassieke pianoconcerten. Waar net zoveel
mensen naar komen luisteren als naar een reggaebandje.
En je hebt ook mensen die hier komen van andere kraak
scenes… maar je hebt ook studenten van de business en
economie faculteit die hier net zo vaak komen als andere
mensen. Het is wel alternatief, omdat het een alternatief
biedt op sjiek& sjoen Maastricht… Maar het is ook heel
erg inclusief omdat veel soorten mensen hier komen. Dus
het is groter dan mensen zich vaak bewust van zijn. Hier
komen mensen met verschillende ideeën en
achtergronden samen.
Het zijn wel grotendeels studenten, maar ook steeds
meer werkende mensen.
Bachelor of Social Work
CLI
[Anna] Het is ook niets vast. Met de board zijn we met z’n
tienen ook altijd opzoek naar hoe we het kunnen doen.
We hebben hele lange discussies over hoe we non-profit
willen zijn en hoe we dat willen implementeren. Hoe we
da ook voor onszelf willen doen en hoe we daar ook
tegenover staan. En hoe we zelf daarover denken en hoe
we dat in de praktijk kunnen uitvoeren. Het is proces,
maar we zijn absoluut tegencultuur.
[Amber] Voor zo een kleine stad, zijn er veel actieve
projecten. Niet dankzij de gemeente, maar toch vind ik
dat er een heel interessante groep is met innovatieve
ideeën, duurzame ideeën en een actieve houding.
Persoonlijke motivatie (identificatie) [Anna] Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat
we geen tegencultuur willen zijn om dwars te liggen,
maar we zijn het omdat we zien en voelen in onze levens
in Maastricht, dat er veel dingen missen. Er zijn veel
plekken waar ik me niet welkom voel. Bijvoorbeeld de
studentenverenigingen waar je veel geld moet betalen,
wat dus al voor veel mensen een barrière is. Waar je een
pak moet dragen… ook voor veel mensen een barrière.
En daar voel ik me niet thuis en er zijn veel plekken en
culturele evenementen waar dat zo is. Als je een André
Rieu op het Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me
aanspreekt.
Ik kwam dus eerst in contact met het Landbouwbelang en
daar voelde ik me veel meer op mijn gemak, omdat ik kon
doen wat ik wilde en de muziek die ik leuk vond en
andere activiteiten die me aanspraken… En daarom is dat
ook een beetje waarom we dit willen doen. Om uit te
vinden hoe je het anders kan doen. Het is voor ons ook
een beetje een experiment om uit te zoeken hoe je dit
anders kan doen.
[Amber] Ik heb een jaar gereisd en vrijwilligerswerk
gedaan en wat idealen opgebouwd, als je het zo kan
noemen. Doordat ik sociologie en politicologie studeer,
ben ik gewoon heel erg geïnteresseerd in de
maatschappij, het functioneren en wat er allemaal mis
gaat. En ook vorig jaar na onze kraakpoging en Occupy…
had ik echt een fase… van, de wereld gaat naar de
Bachelor of Social Work
CLII
knoppen, we moeten hier iets aan doen. De idealen die ik
belangrijk vind wil ik uitdragen. Het eenzijdige
cultuuraanbod bijvoorbeeld. En de leegstand en ons
gebruik ervan om iets terug te geven aan de burgers van
Maastricht. Ook omdat dit huis beheerd wordt door de
gemeente. Dus eigenlijk vind ik dat het passend is om er
gebruik van te maken, maar ook terug te geven aan de
burgers. Ik vind dat het zo zou moeten zijn. Daarnaast is
het belangrijk om bewustzijn te creëren. Dat kan je met
activisme bereiken door de straat op te gaan
bijvoorbeeld… maar ook door meer duurzame dingen aan
te bieden en ruimte te maken om over
politieke/maatschappelijke vraagstukken te praten. Zoals
het Mirroring Migration Festival, waarbij aandacht wordt
geschonken aan migratie en de problemen daarom heen.
[Anna] Ja voor mij… praktisch begon het omdat wij vorig
jaar al met een paar andere meiden samen woonden in
een huurhuis. We woonden toen al samen in de zin dat
we alles deelden. Alle ruimtes waren gedeeld, de
boodschappen werden gedeeld… we spraken af hoe we
met geld om wilden gaan. Er ook echt voor elkaar te zijn.
Als iemand echt onder stress stond, werd er als groep
gekeken hoe daar het beste mee om kon worden gegaan.
Dat community living was echt iets wat ik heel graag
wilde uitzoeken. Toen kwam dus de kans toen vrienden
van ons die hier vorig jaar woonden, allemaal klaar waren
met studeren en weg zouden gaan uit Maastricht. Toen
wilden we samen met mensen uit een ander huis, die
volgens hetzelfde principe leven hier komen wonen.
Uiteindelijk bleven er nog vier mensen over en zijn we
hiernaartoe gekomen. Dat si voor mij heel belangrijk
geweest. Een alternatieve vorm van leven waar je niet
allemaal bent weggestopt in je eigen studentenkamertje.
Een alternatief voor de nucleaire familiestructuur.
Daarbij was ik voordat ik hier woonde al erg betrokken bij
verschillende projecten en evenementen. Het liep
gewoon vanzelf dat we door zouden gaan met het
culturele centrum. Toen dat hier allemaal begon was ik
erg enthousiast om hiermee verder te gaan en alle
projecten en energie te kunnen centreren en opbouwen.
Het kost tijd en moeite en de stress kan hoog oplopen,
maar uiteindelijk om de mensen te zien die zo aan het
genieten zijn van de muziek… dat geeft voldoening. En
Bachelor of Social Work
CLIII
voor mij is dat ook echt genoeg. Natuurlijk woon ik hier
wel gratis, maar als je de uren die ik in het organiseren
stop om zou rekenen naar geld, dan stop ik er veel meer
geld in dan dat gewone huur zou kosten.
Normen & waarden [Anna] Je moet voor officiële papieren een rechtspersoon
zijn. In de praktijk doen we dat heel anders. We hebben
een horizontale structuur waar we met het hele bestuur
een evenredige stem hebben. Dat vinden we belangrijk
en dat past helemaal bij de ideologie van deze plek.
Beslissingen nemen duurt soms wat langer, maar het zijn
dan beslissingen waar iedereen achter staat, waardoor ze
ook duurzamer zijn.
Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat we geen
tegencultuur willen zijn om dwars te liggen, maar we zijn
het omdat we zien en voelen in onze levens in Maastricht,
dat er veel dingen missen. Er zijn veel plekken waar ik me
niet welkom voel. Bijvoorbeeld de studentenverenigingen
waar je veel geld moet betalen, wat dus al voor veel
mensen een barrière is. Waar je een pak moet dragen…
ook voor veel mensen een barrière. En daar voel ik me
niet thuis en er zijn veel plekken en culturele
evenementen waar dat zo is. Als je een André Rieu op het
Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me aanspreekt.
Ik kwam dus eerst in contact met het Landbouwbelang en
daar voelde ik me veel meer op mijn gemak, omdat ik kon
doen wat ik wilde en de muziek die ik leuk vond en
andere activiteiten die me aanspraken… En daarom is dat
ook een beetje waarom we dit willen doen. Om uit te
vinden hoe je het anders kan doen. Het is voor ons ook
een beetje een experiment om uit te zoeken hoe je dit
anders kan doen.
Visie/missie [Anna] Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat
we geen tegencultuur willen zijn om dwars te liggen,
maar we zijn het omdat we zien en voelen in onze levens
in Maastricht, dat er veel dingen missen. Er zijn veel
plekken waar ik me niet welkom voel. Bijvoorbeeld de
studentenverenigingen waar je veel geld moet betalen,
wat dus al voor veel mensen een barrière is. Waar je een
pak moet dragen… ook voor veel mensen een barrière.
En daar voel ik me niet thuis en er zijn veel plekken en
culturele evenementen waar dat zo is. Als je een André
Rieu op het Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me
aanspreekt.
Bachelor of Social Work
CLIV
En niet dat we jongeren zijn die gewoon anders willen
zijn… en een beetje aan het einde van de puberteit overal
tegenaan willen schoppen. Maar gewoon omdat er heel
veel waarde schuilt in deze tegencultuur. We doen het in
kraakpanden omdat we ook een politiek standpunt
innemen tegen leegstand, maar ook omdat we niet meer
geld hebben.
[Amber] Ik las laatst over hoe onze technologisch-
industriële samenleving gebaseerd is op massaproductie
en massaconsumptie. Dat deed me ook denken aan hoe
vandaag de dag de wereld bevangen wordt door crises.
Economische crisis, maar ook het falen van het
kapitalistische systeem en politieke -en milieucrisis... ook
sociale crisis. Natuurlijk zijn die aan elkaar verbonden.
Natuurlijk zijn we maar heel kleinschalig en doen we
maar wat, maar ik denk dat er een verandering zou
moeten komen op grote schaal… in het systeem dat er nu
is. En ik denk dat het daarom heel belangrijk is dat er
alternatieven worden gezocht voor het systeem dat in
crisis is. Maar daarom denk ik dat het extra belangrijk is
om nu te experimenteren, zoals we met Bart van het
Landhuis hebben besproken, met nieuwe vormen van
betaling bijvoorbeeld.
[Anna] Ik was laatst een cursus aan het doen over de
Verlichting… en wat een heel belangrijk iets was in die
tijd, is dat je in Parijs heel veel van die cafés had, waar de
intellectuelen bij elkaar kwamen, gingen debatteren en
hun ideeën gingen uitwisselen. Waarom ik dat zo
interessant vond, is om het praktische belang van het
hebben van een plek. En dan een plek in de meest
simpele zin van het woord. Een kamer waar je kan zitten
en praten. Of naar aan concert kan luisteren wat je
inspireert en waar je andere mensen ontmoet die leuke
ideeën hebben, waarmee je het volgende concert kan
organiseren.
Le Fevres is een filosoof die daar ook over heeft
geschreven. Hij heeft een boek geschreven dat heet ‘The
right to the city’… en dat gaat over hoe mensen het recht
moeten hebben op hun stad. En als alles geleid wordt
door kapitalistische en commerciële redenen, zijn er heel
veel mensen die hun recht op de stad niet kunnen
uitdragen. En daarom is het ook zo belangrijk om een plek
Bachelor of Social Work
CLV
zoals deze te hebben. Gewoon om ideeën uit te wisselen.
En het gebeurt ook gewoon. We kunnen mensen zonder
teveel geld of middelen te vragen… het recht geven om
mee te doen aan cultuur.
Stigmatisering & tolerantie [Anna] Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat
we geen tegencultuur willen zijn om dwars te liggen,
maar we zijn het omdat we zien en voelen in onze levens
in Maastricht, dat er veel dingen missen. Er zijn veel
plekken waar ik me niet welkom voel. Bijvoorbeeld de
studentenverenigingen waar je veel geld moet betalen,
wat dus al voor veel mensen een barrière is. Waar je een
pak moet dragen… ook voor veel mensen een barrière.
En daar voel ik me niet thuis en er zijn veel plekken en
culturele evenementen waar dat zo is. Als je een André
Rieu op het Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me
aanspreekt.
En niet dat we jongeren zijn die gewoon anders willen
zijn… en een beetje aan het einde van de puberteit overal
tegenaan willen schoppen. Maar gewoon omdat er heel
veel waarde schuilt in deze tegencultuur. We doen het in
kraakpanden omdat we ook een politiek standpunt
innemen tegen leegstand, maar ook omdat we niet meer
geld hebben.
[Amber] We krijgen vanuit het culturele veld wel te horen
dat we het goed en professioneel aanpakken. Zoals van
Xander van KunstFront en Paul Lambrechts.
Inclusie/exclusie
Oorsprong & bestaansrecht [Amber] Ik denk ook niet dat het dan alleen om
kraakpanden gaat, maar zoals Anna al zei… Doordat
kraakpanden ruimtes bieden waarin dingen kunnen
worden ingevuld op een manier zoals je dat zelf wil. Wat
natuurlijk moeilijker is als je een plek moet huren…
Daarom denk ik dat een kraakpand een goede
moegelijkheid en kans is, omdat je kan experimenteren.
Maar er zijn er meer zoals het initiatief 2in1 van Rachel.
Dat heeft natuurlijk te maken met kraakpanden, maar het
is ook een samenwerking met Jekerjazz Maastricht.
Bachelor of Social Work
CLVI
[Anna] Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat
we geen tegencultuur willen zijn om dwars te liggen,
maar we zijn het omdat we zien en voelen in onze levens
in Maastricht, dat er veel dingen missen. Er zijn veel
plekken waar ik me niet welkom voel. Bijvoorbeeld de
studentenverenigingen waar je veel geld moet betalen,
wat dus al voor veel mensen een barrière is. Waar je een
pak moet dragen… ook voor veel mensen een barrière.
En daar voel ik me niet thuis en er zijn veel plekken en
culturele evenementen waar dat zo is. Als je een André
Rieu op het Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me
aanspreekt.
Ik kwam dus eerst in contact met het Landbouwbelang en
daar voelde ik me veel meer op mijn gemak, omdat ik kon
doen wat ik wilde en de muziek die ik leuk vond en
andere activiteiten die me aanspraken… En daarom is dat
ook een beetje waarom we dit willen doen. Om uit te
vinden hoe je het anders kan doen. Het is voor ons ook
een beetje een experiment om uit te zoeken hoe je dit
anders kan doen.
[Anna] De eerste generatie die hierin zaten, hielden soms
feestjes en we keken films samen. De volgende generatie
deed iets meer… Die boden het ook aan als vrienden een
plek nodig hadden om bijvoorbeeld een fotoshoot te
doen… dan kon dat ook hier gedaan worden. De
bewoners voor ons zijn echt begonnen met het een
beetje te institutionaliseren. Die hebben de stichting
gevormd en dingen op papier gezet. Die zijn ook echt
begonnen met het Mandril Cultural Centre te noemen en
et de promotie aan de slag te gaan. Ze zijn toen ook
begonnen met een van de belangrijkste evenementen
hier… de jamsessies. Dat begon ook gewoon heel klein.
Als een groep muzikanten die samen muziek maakten.
Toen kwamen vrienden luisteren, want die hoorden ook
dat het leuk was. Eerst zaten ze allemaal op de grond,
daarna werd er een kleine verhoging gebouwd… toen een
podium. Nu si het best bekend bij de studenten. Op
dinsdag…oh, we gaan even bij de jamsessie kijken.
[Amber] het is een mooi voorbeeld van hoe iets organisch
is gegroeid omdat er noodzaak voor is. Toen we de
meeting hadden in het stadhuis hebben we dit ook
aangekaart. Het probleem is dat er teveel noodzaak is aan
Bachelor of Social Work
CLVII
zo een plek. Daarom komen er teveel mensen en moet de
politie ook steeds betrokken worden. Nu moeten we dus
om twaalf uur sluiten, want anders is het te vol. Dus het
is niet eens dat we ons groots moeten adverteren… het is
grassroot begonnen. Er is een noodzaak aan zo een plek
en toevallig zijn er een paar mensen die dat willen
organiseren. Dan komen de mensen vanzelf… ook de
bandjes komen vanzelf naar ons toe. En we hebben echt
hele goede muzikanten hier. Ook daar is weinig plaats
voor in Maastricht. Als je ergens wil gaan spelen, dan ben
je al snel bezig met het aan barretjes te vragen die het
vaak niet willen. Dus het is voor mensen die cultuur willen
aanbieden en voor mensen die er gebruik van willen
maken.
[Anna] En in die zin is de Mandril niet alleen een plek die
bekend is in Maastricht en voor deze mensen iets
betekent, maar wat leuk is… Er komen steeds meer bands
van andere landen. Die vertellen hun vrienden dan weer…
oh. Als je in Maastricht ben met je tour, moet je langs de
Mandril gaan. En dat is heel leuk dat je die bekendheid
krijgt en een netwerk krijgt door Europa. We hebben ook
een keer een festival georganiseerd met andere steden na
het Occupy gebeuren in Maastricht. Het is een plek die
mensen willen laten zien aan hun vrienden. En het
internationale karakter van studenten, maakt dat er een
internationale bekendheid ontstaat. We krijgen soms met
de post een brief. Van ik heb jullie op internet gevonden
en ik heb gehoord over jullie culturele centrum… zouden
jullie mee willen helpen met onze documentaire te
promoten. We zien zelf niet hoe groot we er van de
buitenkant uit kunnen zien.
Toekomstperspectief [Amber] Ik las laatst over hoe onze technologisch-
industriële samenleving gebaseerd is op massaproductie
en massaconsumptie. Dat deed me ook denken aan hoe
vandaag de dag de wereld bevangen wordt door crises.
Economische crisis, maar ook het falen van het
kapitalistische systeem en politieke -en milieucrisis... ook
sociale crisis. Natuurlijk zijn die aan elkaar verbonden.
Natuurlijk zijn we maar heel kleinschalig en doen we
maar wat, maar ik denk dat er een verandering zou
moeten komen op grote schaal… in het systeem dat er nu
is. En ik denk dat het daarom heel belangrijk is dat er
alternatieven worden gezocht voor het systeem dat in
crisis is. Maar daarom denk ik dat het extra belangrijk is
Bachelor of Social Work
CLVIII
om nu te experimenteren.
[Amber] Als we hier zouden kunnen blijven, zou ik zeker
een nieuwe groep willen vinden als ik klaar ben met mijn
studie, om het door te geven. Ik zie het belang van zo een
plek en ik weet dat het voor de studenten na mij ook
belangrijk zal zijn. Er is nog steeds een noodzaak hiervoor.
Alleen zitten we hier net zoals overal in kraakpanden, dat
je niet weet wanneer je eruit moet. En we hebben geoord
van verschillende mensen dat het of dit jaar of volgend
jaar zal zijn. Waarschijnlijk zullen we er dus uit moeten
rond de tijd dat ik klaar ben met mijn studie, maar als we
een goede andere plek kunnen krijgen en het niet te lang
zou duren, zou ik overwegen om langer in Maastricht te
blijven. Om iets duurzaams op te zetten voor de
toekomstige generatie studenten. Maar ja, doordat de
gemeente ons niet tegemoet komt, wat we ook niet
noodzakelijk willen… maar as je eruit wordt gezet, dan
hebben we hulp nodig bij het zoeken van een alternatief.
Fysieke positionering [Anna] We doen het in kraakpanden omdat we ook een
politiek standpunt innemen tegen leegstand, maar ook
omdat we niet meer geld hebben. We doen het dus niet
in kraakpanden omdat we illegaal willen zijn… nee, het
kraken biedt ons een plek en een ruimte in elke zin van
het woord, om te kunnen doen wat we ergens anders niet
kunnen doen.
[Anna] Ik was laatst een cursus aan het doen over de
Verlichting… en wat een heel belangrijk iets was in die
tijd, is dat je in Parijs heel veel van die cafés had, waar de
intellectuelen bij elkaar kwamen, gingen debatteren en
hun ideeën gingen uitwisselen. Waarom ik dat zo
interessant vond, is om het praktische belang van het
hebben van een plek. En dan een plek in de meest
simpele zin van het woord. Een kamer waar je kan zitten
en praten. Of naar aan concert kan luisteren wat je
inspireert en waar je andere mensen ontmoet die leuke
ideeën hebben, waarmee je het volgende concert kan
organiseren.
Le Fevres is een filosoof die daar ook over heeft
geschreven. Hij heeft een boek geschreven dat heet ‘The
right to the city’… en dat gaat over hoe mensen het recht
moeten hebben op hun stad. En als alles geleid wordt
Bachelor of Social Work
CLIX
door kapitalistische en commerciële redenen, zijn er heel
veel mensen die hun recht op de stad niet kunnen
uitdragen. En daarom is het ook zo belangrijk om een plek
zoals deze te hebben. Gewoon om ideeën uit te wisselen.
En het gebeurt ook gewoon. We kunnen mensen zonder
teveel geld of middelen te vragen… het recht geven om
mee te doen aan cultuur.
[Anna] Een heel praktisch voorbeeld, zijn organisaties die
net opstarten en geen geld hebben om een
kantoorruimte te huren om te vergaderen bijvoorbeeld.
Ook te klein om van de Universiteit een kantoor te
krijgen. Of dat het bestaat uit studenten en werkende,
hogeschool studenten en universiteit studenten… dan is
de Universiteit ook niet de plek. Maar die kunnen hier wel
gewoon hun vergaderingen houden. Queer Festival en
Mirrorng Migration. De theater groep van University
College Maastricht repeteert hier ook bijvoorbeeld. Er is
een noodzaak voor laagdrempelige fysieke ruimtes.
[Anna] Praktisch betekent het dat we een andere ruimte
ter beschikking krijgen. Dat we dan misschien
samenwerken aan de basis… waterdicht en veilig maken
voor evenementen. Belangrijk voor ons is dat het ook een
plek is waar we kunnen wonen. We merken dat het
belangrijk is om erbovenop te zitten, wil je er alle tijd aan
spenderen zoals we dat doen. Zodat je tussen het
studeren door even de workshops kan klaarzetten of de
mensen kan binnenlaten.
Beleidsmatige positionering [Amber] het is een mooi voorbeeld van hoe iets organisch
is gegroeid omdat er noodzaak voor is. Toen we de
meeting hadden in het stadhuis hebben we dit ook
aangekaart. Het probleem is dat er teveel noodzaak is aan
zo een plek. Daarom komen er teveel mensen en moet de
politie ook steeds betrokken worden. Nu moeten we dus
om twaalf uur sluiten, want anders is het te vol. Dus het
is niet eens dat we ons groots moeten adverteren… het is
grassroot begonnen. Er is een noodzaak aan zo een plek
en toevallig zijn er een paar mensen die dat willen
organiseren. Dan komen de mensen vanzelf… ook de
bandjes komen vanzelf naar ons toe. En we hebben echt
hele goede muzikanten hier. Ook daar is weinig plaats
voor in Maastricht. Als je ergens wil gaan spelen, dan ben
je al snel bezig met het aan barretjes te vragen die het
Bachelor of Social Work
CLX
vaak niet willen. Dus het is voor mensen die cultuur willen
aanbieden en voor mensen die er gebruik van willen
maken.
[Amber] We hebben geprobeerd om contact te zoeken
met de gemeente. Maar ze komen ons niet tegemoet. En
ik snap het wel, want het is een kraakpand en ze moeten
hun ogen sluiten naar ons toe. Want het is illegaal… Maar
we hebben ook een bijeenkomst gehad met Albert Nuss
en Jacques Costongs. Ze zeiden heel erg gefascineerd te
zijn door het project, hebben beloofd ons te schrijven en
contacteren… toen hebben we drie mails gestuurd over
een paar maanden tijd en niet eens antwoord gekregen.
Verder zijn ze altijd onduidelijke over wanneer we eruit
moeten. Wat ook heel begrijpelijk is, maar ook gewoon
voor zo een project, als ze daar echt de waarde van in
zouden zien… Het is gewoon heel moeilijk om iets
duurzaams op te zetten als je niet weet wanneer je eruit
moet…
We willen natuurlijk zoveel mogelijk autonoom blijven…
dat is heel belangrijk, maar herkenning en erkenning zou
belangrijk zijn.
[Anna] Er staat niets officieels op papier tussen de
Mandril en de gemeente. Dat is ook waarom we vorig jaar
juli heel veel energie hebben gestopt in de vergadering
die we met wethouder Costongs en Albert Nuss zouden
hebben. We hebben twee petities gehouden om het
belang van de Ossekop en Mandril kracht bij te zetten.
Een onder studenten, waar we in drie dagen meer dan
duizend handtekeningen hadden. Het andere was een
verzameling van brieven van diverse organisaties in
Maastricht, waaronder ook het buurtplatform, Jekerjazz
Maastricht, Landbouwbelang en Universiteit hun steun
betuigden. Dat hebben we toen ook gepresenteerd aan
de wethouders. En we hebben toen ook heel duidelijk
gezegd dat we een convenant wilden krijgen zoals het
Landbouwbelang. We wilden ook zeker aan de veiligheid
werken hier. Toen woonden we hier nog niet, maar waren
wel al bezig met het cultureel centrum… En we willen er
niet echt subsidie voor. We zijn bereid om dat zelf te
financieren en het zelf te doen. Zelfs liever… en het kan
ook net zoals het Landbouwbelang. Ze hebben voor een
fractie de verbouwingen gedaan, dan in eerste instantie
Bachelor of Social Work
CLXI
door een aannemer beraamd was. We hebben
herhaaldelijk benadrukt dat het doel van de presentatie
was om verder met hun in contact te komen en het
proces te starten ten aanzien van zo een convenant.
Zodat wij meer zekerheid hebben en zij meer controle als
ze dat willen. En dat is gewoon heel erg jammer dat daar
niets uit verder is gekomen. Toen heeft Jacques Costongs
beloof dat hij met politie en handhaving in overleg zou
gaan, zodat niet elk evenement hier zou worden
stilgelegd. Ik ga voor jullie kijken wat we er dan verder
nog kan worden gedaan… Hij zei ik ga jullie volgende
week mailen. Toen hebben wij hem de week erna gemaild
en nog is en nog is… en we hebben niets meer van hem
gehoord. We wisten toen ook echt niet meer wat we
moesten doen. Toen hebben we het op de lange baan
geschoven en nu is er dus gen contact meer.
[Amber] Het Landbouwbelang heeft wel heel nadrukkelijk
tegen ons gezegd dat we moesten nadenken of we dat
wel wilden. Want daardoor krijg je natuurlijk ook
beperkingen en ben je minder autonoom. Om eerlijk te
zijn, vind ik het belangrijk om hier te kunnen doen wat we
willen… Natuurlijk met bepaalde maatregelen om
onnodige risico’s te vermijden. Dus zolang ze ons niet
tegenwerken, willen we ook niet in een compromis zitten.
Na de hele periode dat we continu stilgelegd werden,
hiernaast zelfs als er een paar mensen in het pand zaten,
werd de politie gebeld… Nu dit jaar is dat veel minder. We
hebben geen feesten meer… het zijn alleen maar
culturele evenementen. Als ze ons dus niet tegenwerken,
blijven we liever zo autonoom mogelijk.
Samenwerkingsverbanden
Sociaal & cultureel klimaat [Anna] Misschien is het wel belangrijk om te zeggen dat
we geen tegencultuur willen zijn om dwars te liggen,
maar we zijn het omdat we zien en voelen in onze levens
in Maastricht, dat er veel dingen missen. Er zijn veel
plekken waar ik me niet welkom voel. Bijvoorbeeld de
studentenverenigingen waar je veel geld moet betalen,
wat dus al voor veel mensen een barrière is. Waar je een
pak moet dragen… ook voor veel mensen een barrière.
En daar voel ik me niet thuis en er zijn veel plekken en
culturele evenementen waar dat zo is. Als je een André
Rieu op het Vrijthof hebt, dat is niet iets wat me
Bachelor of Social Work
CLXII
aanspreekt.
[Anna] En ik denk dat het nog belangrijk is om te zeggen
dat de alternatieve cultuur ook heel divers is. Ik denk dat
heel veel mensen ook bij die term denken aan een donker
kraakpand in het midden van Berlijn, waar alleen hippies
en punks komen. Hier in de Mandril bijvoorbeeld, hebben
we ook klassieke pianoconcerten. Waar net zoveel
mensen naar komen luisteren als naar een reggaebandje.
En je hebt ook mensen die hier komen van andere kraak
scenes… maar je hebt ook studenten van de business en
economie faculteit die hier net zo vaak komen als andere
mensen. Het is wel alternatief, omdat het een alternatief
biedt op sjiek&sjoen Maastricht… Maar het is ook heel
erg inclusief omdat veel soorten mensen hier komen. Dus
het is groter dan mensen zich vaak bewust van zijn. Hier
komen mensen met verschillende ideeën en
achtergronden samen.
Het zijn wel grotendeels studenten, maar ook steeds
meer werkende mensen.
[Amber] Ook met Culturele Hoofdstad, zouden ze dit zelf
heel erg nodig kunnen hebben. Ook omdat ze al hebben
gezegd dat Maastricht zo een diverse cultuur heeft…
Maar dat is niet dankzij de autoriteiten. In tegendeel… ze
werken meer tegen ons dan met ons.
Ook met betrekking tot alle internationale studenten in
Maastricht. Studenten verlaten de regio als ze klaar zijn
met studeren, de Universiteit gaat zich uitbreiden,
waardoor er over een paar jaar twee keer zoveel
studenten zijn. Er zijn ook meetings geweest tussen
studenten en gemeenten met de vraag… wat doen we
met al die studenten op het gebied van cultuur? Er is
gewoon niet genoeg te doen. De stad biedt niet veel aan,
met name voor internationale studenten. Nederlandse
studenten vinden vaak hun heil in studentenverenigingen
of disputen of reizen makkelijk terug in het weekend.
Daarnaast krijgen ze vaak de gebouwen van Universiteit
of gemeente, krijgen daar ook geld voor… Daar is voor
hen hun sociale leven op geënt. Voor internationale
studenten is dat echt niet zo. Dat ziet de gemeente ook
wel in… maar als er twee keer zoveel studenten komen,
wat doen we dan met al die studenten? Dit soort
Bachelor of Social Work
CLXIII
initiatieven zijn in ieder geval plekken waar op kleine
schaal iets kan gebeuren op dit gebied. Ik wil best
samenwerken. Ik denk dat we elkaar echt nodig hebben.
Ik denk dat ze dat wel inzien, maar ze weten niet goed
wat ze ermee moeten doen.
[Anna] Als we Culturele Hoofdstad willen worden, dan
moeten ze ons ook als partners zien en zo behandelen.
Dan moeten we ook gewoon zichtbaar meedoen aan de
culturele agenda. Dat is natuurlijk heel theoretisch. Ik
denk ook dat het te maken heeft met de oudere generatie
die niet echt snapt van wat wij hier doen. Dat is misschien
ook omdat het ver weg is van hun realiteit. Maar daarom
dat er ook gewoon ingezien wordt dat hier gebeurt
belangrijk is, maar dat we echt niet veel nodig hebben en
verder met rust gelaten willen worden. We hoeven geen
geld. Niet net zoals een initiatief zoals de Muziekgieterij…
waar bakken en bakken met geld in wordt gestopt. We
hoeven ook niet de beste locaties. We willen ons ding
kunnen doen, doen waar we goed in zijn en waar wij
passie voor hebben en leuk vinden.
Sterktes & kansen Fringe scene [Anna] En ik denk dat het nog belangrijk is om te zeggen
dat de alternatieve cultuur ook heel divers is. Ik denk dat
heel veel mensen ook bij die term denken aan een donker
kraakpand in het midden van Berlijn, waar alleen hippies
en punks komen. Hier in de Mandril bijvoorbeeld, hebben
we ook klassieke pianoconcerten. Waar net zoveel
mensen naar komen luisteren als naar een reggaebandje.
En je hebt ook mensen die hier komen van andere kraak
scenes… maar je hebt ook studenten van de business en
economie faculteit die hier net zo vaak komen als andere
mensen. Het is wel alternatief, omdat het een alternatief
biedt op sjiek& sjoen Maastricht… Maar het is ook heel
erg inclusief omdat veel soorten mensen hier komen. Dus
het is groter dan mensen zich vaak bewust van zijn. Hier
komen mensen met verschillende ideeën en
achtergronden samen.
[Amber] Ik las laatst over hoe onze technologisch-
industriële samenleving gebaseerd is op massaproductie
en massaconsumptie. Dat deed me ook denken aan hoe
vandaag de dag de wereld bevangen wordt door crises.
Economische crisis, maar ook het falen van het
kapitalistische systeem en politieke -en milieucrisis... ook
Bachelor of Social Work
CLXIV
sociale crisis. Natuurlijk zijn die aan elkaar verbonden.
Natuurlijk zijn we maar heel kleinschalig en doen we
maar wat, maar ik denk dat er een verandering zou
moeten komen op grote schaal… in het systeem dat er nu
is. En ik denk dat het daarom heel belangrijk is dat er
alternatieven worden gezocht voor het systeem dat in
crisis is. Maar daarom denk ik dat het extra belangrijk is
om nu te experimenteren.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene [Amber] De zwakke kanten is de onzekerheid of we door
kunnen gaan. Maar dat is niet erg zelfkritisch.
Verder is het moeilijk omdat het door studenten gerund
wordt en we iet meteen al onze tijd erin kunnen steken.
Dat is een nadeel… want we moeten soms nee zeggen.
De vrijwilligheid maakt ook dat niet alles meteen effectief
gebeurt, maar het leerproces is wel interessanter.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
[Anna] En in die zin is de Mandril niet alleen een plek die
bekend is in Maastricht en voor deze mensen iets
betekent, maar wat leuk is… Er komen steeds meer bands
van andere landen. Die vertellen hun vrienden dan weer…
oh. Als je in Maastricht ben met je tour, moet je langs de
Mandril gaan. En dat is heel leuk dat je die bekendheid
krijgt en een netwerk krijgt door Europa. We hebben ook
een keer een festival georganiseerd met andere steden na
het Occupy gebeuren in Maastricht. Het is een plek die
mensen willen laten zien aan hun vrienden. En het
internationale karakter van studenten, maakt dat er een
internationale bekendheid ontstaat. We krijgen soms met
de post een brief. Van ik heb jullie op internet gevonden
en ik heb gehoord over jullie culturele centrum… zouden
jullie mee willen helpen met onze documentaire te
promoten. We zien zelf niet hoe groot we er van de
buitenkant uit kunnen zien.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
[Amber] We willen natuurlijk zoveel mogelijk autonoom
blijven… dat is heel belangrijk, maar herkenning en
erkenning zou belangrijk zijn. Ook met Culturele
Hoofdstad, zouden ze dit zelf heel erg nodig kunnen
hebben. Ook omdat ze al hebben gezegd dat Maastricht
zo een diverse cultuur heeft… Maar dat is niet dankzij de
autoriteiten. In tegendeel… ze werken meer tegen ons
Bachelor of Social Work
CLXV
dan met ons.
[Amber] Ook met Culturele Hoofdstad, zouden ze dit zelf
heel erg nodig kunnen hebben. Ook omdat ze al hebben
gezegd dat Maastricht zo een diverse cultuur heeft…
Maar dat is niet dankzij de autoriteiten. In tegendeel… ze
werken meer tegen ons dan met ons.
Ook met betrekking tot alle internationale studenten in
Maastricht. Studenten verlaten de regio als ze klaar zijn
met studeren, de Universiteit gaat zich uitbreiden,
waardoor er over een paar jaar twee keer zoveel
studenten zijn. Er zijn ook meetings geweest tussen
studenten en gemeenten met de vraag… wat doen we
met al die studenten op het gebied van cultuur? Er is
gewoon niet genoeg te doen. De stad biedt niet veel aan,
met name voor internationale studenten. Nederlandse
studenten vinden vaak hun heil in studentenverenigingen
of disputen of reizen makkelijk terug in het weekend.
Daarnaast krijgen ze vaak de gebouwen van Universiteit
of gemeente, krijgen daar ook geld voor… Daar is voor
hen hun sociale leven op geënt. Voor internationale
studenten is dat echt niet zo. Dat ziet de gemeente ook
wel in… maar als er twee keer zoveel studenten komen,
wat doen we dan met al die studenten? Dit soort
initiatieven zijn in ieder geval plekken waar op kleine
schaal iets kan gebeuren op dit gebied. Ik wil best
samenwerken. Ik denk dat we elkaar echt nodig hebben.
Ik denk dat ze dat wel inzien, maar ze weten niet goed
wat ze ermee moeten doen.
[Anna] Het begint ermee dat de mensen hier moeten
realiseren dat hier iets heel unieks en belangrijks
plaatsvindt. Wat ook veel waarde in zichzelf heeft, wat je
ergens anders niet kan krijgen. Als we Culturele
Hoofdstad willen worden, dan moeten ze ons ook als
partners zien en zo behandelen. Dan moeten we ook
gewoon zichtbaar meedoen aan de culturele agenda. Dat
is natuurlijk heel theoretisch.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
[Amber] We zijn gevraagd om een evenement te
organiseren om te kijken wat we belangrijk vinden als
bijdrage voor Culturele Hoofdstad. Maar de onzekerheid
maakt het dat we er nu niet mee bezig zijn. Ik vind het
wel belangrijk dat de alternatieve scene in dit project
Bachelor of Social Work
CLXVI
betrokken wordt. Er is wel contact.
[Anna] Ik ga er niet voor vechten om een plekje te krijgen
in hun agenda. We hebben genoeg mensen. De uitspraak
van Huub Smeets was daarin heel erg misplaatst. Als je
dat soort mensen aan de top doen… ga jij dat maar lekker
doen, wij doen ons eigen ding wel. Het commerciële
aspect maakt me wel huiverig. Ik zal kritisch blijven en
erover blijven nadenken. Ik ga niet zomaar iemand anders
z’n logo gaan promoten zodat Maastricht er wat beter van
wordt.
Het is nu de kans voor Maastricht om te laten zien dat ze
ons willen betrekken en ons die herkenning en erkenning
te geven. Ik denk dat ze hiermee echt meer kans maken
om Culturele Hoofdstad te worden. Cultural freezones zijn
niet overal te vinden.
Bachelor of Social Work
CLXVII
17
DATUM: 16-4-2013
[28:27]
NAAM: Marie-Claire Krell
LEEFTIJD: 29
ORGANISATIE: Beelden op het Vrijthof
FUNCTIE: zelfstandig ondernemer
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Ik ontwikkel en verwezenlijk tentoonstellingsconcepten. Zowel voor mezelf met mijn eigen
werk als met exposities. Zoals we nu ook gaan proberen op het Vrijthof.
-------------------------------------------------------------------------------------------
NAAM: Ilona van den Brekel
LEEFTIJD: 49
ORGANISATIE: Beelden op het Vrijthof
FUNCTIE: zelfstandig ondernemer/vrijwilliger VIA2018/ Meester in de Rechten
FUNCTIEOMSCHRIJVING: Het opbouwen van exposities en het ontwikkelen van concepten etc. Tot en met het
ondersteunen van andere expositiemakers. En daarnaast werk ik als filmer en editor. Commerciële filmpjes om het
hoofd boven water te houden.
LABEL FRAGMENT
Beleving & waardering cultuuraanbod
Beleving & waardering Fringe scene
Waardering: 10
Beleving: 6
Ik denk dan vooral aan non-commercie eigenlijk. Als je
het hebt over de scene die meer in het alternatieve ligt,
het afzetten tegen… zo zie ik dat vaak als ik kijk naar de
ontstaansgeschiedenis. En met non-commercie bedoel ik
dat jullie geen winstoogmerk hebben in het realiseren van
feesten en manifestaties, terwijl de meeste mensen er
toch een salaris uit proberen te halen of voorfinanciering
voor het volgende jaar eruit te halen. Dat idee heb ik bij
de Fringe scene niet.
Ik vind ons behoorlijk self-made en non-commercieel. We
Bachelor of Social Work
CLXVIII
zijn niet echt bepaalt uit op ons eigen salaris. Dus het gaat
niet om winstbejag. Wat je ziet is dat we wel proberen uit
te treden door op het grootste plein van Maastricht doen.
Waardoor je ook een beetje uitdagend probeert te zijn.
Natuurlijk je presenteert kunst. Een ander soort kunst dan
mensen vaak gewend zijn. Daarmee trek je een bepaald
soort groep aan. Maar omdat we het buiten doen, op een
hele publieke dag, proberen we ook naar buiten te
treden. Dus het is wel Fringe scene, maar we proberen
het open te stellen door zichtbaarheid te creëren.
Persoonlijke motivatie (identificatie) Ook voor ondernemerschap, wat dit toch in zekere zin is,
is een bepaalde hoeveelheid naïviteit nodig. Dat je
gewoon denkt van he… dat kunnen we gewoon doen. Ik
dacht dat kunnen we wel even doen als ik Ilona er nog
even bijhaal.
Toen kwam Marie-Claire bij mij en zei dit moeten we
doen. We hadden geen ervaring met het organiseren van
tentoonstellingen op die manier. Wel als participant. We
werden wel uitgenodigd om te exposeren af en toe. In
ieder geval niet op het Vrijthof. Dan kom je in aanraking
met bepaalde vergunningen etc. Ons gaat het erom dat
we niet altijd alleen met commerciële partijen bezig zijn.
Dat is ook het thema van deze editie en een beetje laatste
editie… wie geeft ons publiek domein vorm? Zijn dat
commerciële partijen of is dat het publiek zelf die dingen
onderneemt? Is het alleen André Rieu die mag spelen op
het Vrijthof of… is het plein voor iedereen?
[MC] Dingen blijven je een beetje triggeren. Dan denk je
he van, dingen moeten gewoon plaatsvinden en dan zoek
je een weg om dat te realiseren. Het begint bij het stukje
land hier als ik naar de Plusmarkt toeloop, waar je toch
denkt van he… laat ik op de Caberg Facebook Group even
iedereen vragen die zijn eigen tuintje aan het bewerken is
of hij niet een soort moestuintje kan aanleggen. Waarom
moet dat daar nu zo liggen, dat kan zo opgelost zijn.
Hetzelfde met leegstand…dat zou leuk zijn voor een
lichtinstallatie en tentoonstellingsreeks. Maar je dreigt
daar in te verzanden in al die acties die je wil doen. Ik
tenminste en ik probeer me dus te focussen. Ik heb me in
de laatste vijf jaar vooral bezig gehouden met brede
projecten. Maar daardoor verlies je uit het oog wat je zelf
het beste kunt. Als je maar aan de rand gaat zitten van
Bachelor of Social Work
CLXIX
wat eigenlijk je core business is dan lever je maar half
werk. Dan wordt je de volgende keer niet meer gevraagd
en werkt het voor jezelf niet motiverend.
Ik wil ook gewoon samenwerking. Er zijn zoveel
mogelijkheden om interdisciplinair te werken. En dat zou
ik gewoon heel graag willen. Daarom proberen we ook
alle grote culturele instellingen samen te brengen.
Normen & waarden We zijn natuurlijk afhankelijk van vergunningen. We
kunnen geen gevaarlijke dingen doen. Terwijl we toch
grenzen opzoeken. Vorig jaar hebben we het Vrijthof
onder vuur gezet, maar dat was natuurlijk wel een heel
gedoe. Dat was lastig om zo een vergunning uit te breiden
dat het ook mocht. Het blijft publieke ruimte. Verder
moet het het in het concept passen. Dus we werken in de
kaders de ze voor onszelf hebben gesteld.
Visie/missie Het openstellen ging het ook deels om. Je kunt steeds in
je hokje blijven zitten, maar het idee was juist om
toegankelijk te zijn en mensen met iets te confronteren
wat ze niet dagelijks zien. Dat doen we met onze expositie
Het moeten niet te makkelijke dingen zijn, je mag de
mensen ook een beetje uitdagen. Om ze zelf te laten
nadenken en misschien actief aan te zetten tot culturele
participatie.
We hebben drie speerpunten. Jonge en gevestigde kunst
elkaar laten ontmoeten en elkaar laten kennen. Daardoor
ook die kruisbestuiving faciliteren. Kunst en een groot
publiek elkaar laten ontmoeten en naar buiten treden. De
mensen die normaal niet naar kunst kijken wel de
mogelijkheid geven om kunst te zien. De kritische blik op
de maatschappij beïnvloeden.
We zijn niet alleen kritisch naar de buitenwereld, maar
ook naar onszelf. Vorig jaar waren we vrij conceptueel,
dat werd in ieder geval zogezegd. Als je dat soort ruimte
krijgt, ontvang je natuurlijk ook snel kritiek. En dat pakken
we gewoon op.
Stigmatisering & tolerantie
Inclusie/exclusie Ons gaat het erom dat we niet altijd alleen met
commerciële partijen bezig zijn. Dat is ook het thema van
Bachelor of Social Work
CLXX
deze editie en een beetje laatste editie… wie geeft ons
publiek domein vorm? Zijn dat commerciële partijen of is
dat het publiek zelf die dingen onderneemt? Is het alleen
André Rieu die mag spelen op het Vrijthof of… is het plein
voor iedereen?
We werken met bekende en onbekende kunstenaars.
Daar hebben we ons heel erg op toegespitst ook. We
wilden beiden laten zien. Juist ook voor kruisbestuiving…
Oorsprong & bestaansrecht [Marie-Claire] Het is begonnen bij een publicatie die ik
ergens tegen kwam. Beelden op het Vrijthof Maastricht,
27 juli 1981. En dat was het. Ik zag dit boekje en 2011
kwam eraan… en ik dacht dat is nu 30 jaar terug. Dus we
hebben een jubileum om te vieren. En er stond iets heel
moois is: de tentoonstelling Beelden op het Vrijthof, werd
op het tijdsbestek van twee maanden georganiseerd. En
toen dacht ik van fantastisch! Dat kan ik ook! Toen
hebben we het uitgesteld tot we daadwerkelijk maar
twee maanden hadden… en het is gelukt.
Toekomstperspectief [Ilona] Toen we begonnen wilden we net zo groot
worden als Beelden aan Zee. Het leek mij wel leuk om het
een aantal jaar te doen, waardoor je er op een gegeven
moment ook wel staat. Maar wel de alternatieve aanpak
behouden en niet commercieel worden zoals Beelden aan
Zee. Dus dat al die sjiek en sjoen, verwende
Maastrichtenaren uit hun kleine denkkader kunnen
treden. We willen niet zoals Beelden aan Zee alleen maar
de hotshots van de beeldende kunst. Het moet geen Tefaf
worden. Dat is onze sterkte. We willen jong en gevestigd
naast elkaar kunnen zetten. Bij beelden aan zee vind je
geen jong, alleen maar gevestigd. Dat zijn mensen die al
zoveel geld verdienen dat ze eigenlijk niet meer hoeven te
exposeren. Dat willen we niet. Maar we willen best nog
wel een tijdje ermee doorgaan. Maar dan hoepen we er
ook op een gegeven moment misschien een maand van
te kunnen leven. Niet zozeer commercieel, maar dat je er
wel zelf een maand salaris aan over houden.
[Marie-Claire] Het terugveroveren van de openbare
ruimte. Dat het mag plaatsvinden omdat we kunnen
verantwoorden waarom we het hebben gedaan en
waarom we er zijn. Niet om het Parcours daar omheen of
omdat er een Rabobank vlaggetje hangt. Maar gewoon
Bachelor of Social Work
CLXXI
omdat het een gode tentoonstelling is.
Fysieke positionering
Beleidsmatige positionering [Ilona] We worden niet ondersteund door de gemeente.
Dat zouden we wel willen, maar het gemeentelijk beleid
is heel krap op het gebied van subsidiering voor kunst en
cultuur. Ze hebben een aantal speerpunten aangegeven
en dat zijn degene die ze financieren.
Er was vroeger nog wel wat mogelijk, maar dat is
helemaal dichtgetimmerd. Waardoor nieuwe initiatieven
moeilijk zijn. En we blijven een klein spelertje. Ik kan me
voorstellen dat de gemeente er een klein potje op
nahoudt voor wat meer flexibele uitgaven. Jullie zijn af
entoe ook blij met 500 euro en wij zijk dat ook. Al is het
om eten te verzorgen voor je kunstenaars. We krijgen
alleen de vergunning omdat het Parcours dan is.
[Marie-Claire] En dat gaat elk jaar zo door. Er wordt ook
niet gekeken hoe effectief het beleid is. In hoeverre die
dingen op z’n pootjes terechtkomen. Sommige dingen
krijgen een heel grote pot en mensen die het met niks
doen, krijgen niet eens herkenning.
Wat je ziet bij de gemeente, is dat ze denken dat je alles
van tevoren kan verzinnen, geld geven en dan komt het
wel goed. Als je kijkt naar de Cultuurbrouwerij in Aken. Er
is daar over dertig jaar voorzien in de basisbehoeften van
de vrijruimte. Daaruit kon het groeien. Het heeft geen nut
om in een keer veel geld te geven en dan te denken dan
ben ik ervan af.
[Ilona] Het gaat erom dat je serieus genomen wordt. Dat
ze herkennen en erkennen dat je het niet alleen voor de
fun doet, maar dat er een publiek is dat hier behoefte aan
heeft.
Samenwerkingsverbanden [MC] We betrekken alle Euregionale culturele instellingen
op het gebied van beeldende kunst. Zoals Z33, Flaksiep,
Het KUS, Bonnefantenmuseum, Mares, Jan van Eyck en
Bachelor of Social Work
CLXXII
het Ludwig forum.
Sociaal & cultureel klimaat [Marie-Claire] Wat je ziet bij de gemeente, is dat ze
denken dat je alles van tevoren kan verzinnen, geld geven
en dan komt het wel goed. Als je kijkt naar de
Cultuurbrouwerij in Aken. Er is daar over dertig jaar
voorzien in de basisbehoeften van de vrijruimte. Daaruit
kon het groeien. Het heeft geen nut om in een keer veel
geld te geven en dan te denken dan ben ik ervan af.
[Ilona] Het gaat erom dat je serieus genomen wordt. Dat
ze herkennen en erkennen dat je het niet alleen voor de
fun doet, maar dat er een publiek is dat hier behoefte aan
heeft.
Sterktes & kansen Fringe scene [Ilona] We geloven in ons project en doen het langzaam
maar zeker. We krijgen die erkenning wel op een bepaald
moment. En we laten zien dat het ook kan zonder grote
PR machine.
We doen wat anders dan anderen.
[MC] We zetten mensen aan tot nadenken en bieden
alternatieven voor de wijzen waarop je de wereld kan
zien.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene [Ilona] Dat ze je niet serieus gaan nemen en dat je dan
uitgeput raakt van het opboksen. Dat je door grote
instellingen zoals VIA2018 gepaseerd wordt.
[MC] Dingen worden snel de nek omgedraaird. Het
Rondeel bijvoorbeeld. Onze fantastische zondagavond
concerten zijn weg. S65 was de gemeente heel lyrisch
over. Ze hebben zelfs in ruimte voorzien en waren ze net
klaar met inrichten, kregen ze een brief dat ze er binnen
drie maanden weer uit mochten. Er blijkt gewoon geen
instantie te zijn binnen de gemeente die reflecteert over
wat er gebeurt.
Sterktes & kansen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
[Ilona] Onze sterke kant en ik denk dat dat voor veel
alternatieve initiatieven geldt, het gaat snel. Geef ons een
opdracht en we voeren het binnen een paar maanden uit.
Bachelor of Social Work
CLXXIII
Daar gaat geen projectgroep op zitten of vergaderingen
van een aantal uren.
Zwaktes & valkuilen Fringe scene in de aanloop naar
Europese Culturele Hoofdstad 2018
[MC] Onze zwakke punt is het gebrek aan zichtbaarheid.
Maar we zijn ook kunstenaars en geen PR mensen. En
uiteindelijk heb je een PR apparaat nodig. We zijn altijd
erg bescheiden, maar dat is niet handig voor de
zichtbaarheid.
[Ilona] We hebben die kracht niet om ons zodanig te
presenteren, zodat VIA2018 meteen aan ons denkt bij het
Parcours. Dat is inherent aan onze tekortkoming.
Overige opmerkingen over Europese Culturele Hoofdstad
2018
[Ilona]Culturele Hoofdstad zou positief kunnen zijn,
omdat ze opeens open gaan staan voor dit soort
initiatieven. Hoewel ik daar als vrijwilliger bij VIA2018 tot
nu toe niets van zie. Ik heb ook een project voor hen
gedaan. Toen begreep ik de organisatie nog. Het waren
Guido, Huub en Dorothe en een aantal coordinatoren
onder zich. Nu dat Tout Maastricht er is begrijp ik het niet
meer. Toevallig heb ik gister Abraxes gesproken. Abraxes is
een culturele instelling die ervoor zorgt dat Maastrichtse
instellingen worden betrokken bij de invulling van het
Parcours. En wij zijn twee jaar geleden gevraagd. En de
afgelopen twee jaar hebben we ook weer toestemming
gekregen. Dit jaar Parcours gebeld en er zijn wat
financiele problemen, dus geen podium op het Vrijthof.
Voor ons alleen goed nieuws. Maar VIA2018 wil iets gaan
doen op het Vrijthof dus… Nou goed, ik heb meteen
VIA2018 gebeld.
[Marie-Claire] Super vreemd. Waarom wordt VIA2018
gevraagd iets extra te doen als wij al drie jaar een
Euregionale tentoonstelling opzetten op het Vrijthof.
Waarom wordt ons niets gevraagd en waarom worden wij
niet betrokken?
[Ilona] Inderdaad, dat is een hele kromme en een
essentieel punt. Dan bel ik en dan wordt ik geplakt op de
projectgroep die daar iets gaat doen. Nou en dan lees ik
vanochtend… Als we de plannen concreet hebben zullen
we contact met jullie opnemen. En dan denk ik, maar we
hebben al een plan en eigenlijk willen wij dit doen. Geef
Bachelor of Social Work
CLXXIV
ons dan die middelen in plaats van het te steken in een
projectgroep. Al die mensen worden weer betaald om te
vergaderen. Dan denk je… ja, waar zijn jullie dan mee
bezig.
[Marie-Claire] Het is zo vreemd. We betrekken alle grote
culturele instellingen in de Euregio en dan wordt er nog
over ons heen gekeken. We zijn in feite de voorloper van
Culturele Hoofdstad 2018.
[Ilona] En zeker omdat ik daar al een tijd rondloop. Ze
weten wat ik doe en ze weten wat ik kan. Waarom moet
daar dan weer een projectgroep voor opgezet worden?
Allemaal met dezelfde soort mensen, want ze moeten
natuurlijk allemaal betaald kunnen worden… Waarom
krijgen wij niet de kan som dit voor hun te doen.
Culturele Hoofdstad moet bezig zijn met alle vromen van
cultuur. Nu is het alleen maar bezig met het alternatieve
circuit. Maar er is ook een alteratief circuit, een midden
circuit, een I-arts circuit… Je moet als Culturele Hoofdstad
laten zien dat je het allemaal hebt. Dat maakt het
cultureel aantrekkelijk. Ik heb het idee dat ze alleen maar
hun peilen richten op grote dingen.
[Ilona & MC] Ik denk dat het absoluut noodzakelijk is voor
Maastricht. Je ziet en hoopt dat er aandacht wordt
besteed aan alles wat er is. Net zoals jullie nu doen. We
zijn een culturele stad nu al. Er zijn veel mensen en
groepen die op het gebied van cultuur ondernemerschap
laten zien. Alleen de organisatie VIA2018 leeft niet. Er
komen bijvoorbeeld geen mensen vragen stellen bij de
VIA2018 infopoint. De verschillende kleine scenes weten
te weinig wat er speelt. Ze worden ook niet benaderd.
Het zijn altijd dezelfde mensen die benaderd en
betrokken worden.
Toen we begonnen met Beelden op het Vrijthof zijn we
naar VIA2018 gestapt. We zijn amper aan het woord
gekomen, maar er werd eigenlijk gezegd. We gaan eens
kijken wat er allemaal is. Ik begrijp die houding heel goed,
Bachelor of Social Work
CLXXV
maar ik merk er vrij weinig van. Wat er nu is gebeurd is,
dat het niet meer duidelijk is wat de bedoeling is enwaar
budget voor is. Dan sta ik daar te ploeteren en staat er
een jongen van 18 naast me die royaal betaald wordt. Dus
ik snap het niet meer heel goed.
[Ilona] Ik woon op St. Pieter. Dit weekend is er een soort
kunstroute door St. Pieter. Ik kreeg een boekje van allerlei
kunstzinnige activiteiten, maar er waren geen lokale
kunstenaars betrokken. Op St. Pieter wonen heel veel
(amateur)kunstenaars. Ik vind dat echt heel gek. De
kracht van de burger wordt zo niet benut, terwijl dat wel
de bedoeling is.
Bachelor of Social Work
CLXXVI