Koos Schwartz redactie econoMie 

Er is een nieuwe Smit. Na de bestsel-lers ‘Het drama Ahold’ en ‘De prooi’,over ABN Amro, komt journalist Je-roen Smit met een boek over Unile-ver, en vooral over Paul Polman, van2009 tot 2019 spraakmakend leidervan het Nederlands-Britse thee-, ijs-,shampoo- en zeepconcern.

‘Het grote gevecht’ is een pil. Erkomt veel langs. Zoals de marketing-zeperd Omo Power, het in 1993 geïn-troduceerde lagetemperatuurwas-middel dat bij hogere temperaturenvlekken én textiel verwijderde. Dekoop van het ijsmerk Ben & Jerry’s in2000. De veel te dure aankoop vanBestfoods (Knorr, Hellman’s: voor 20miljard dollar). De ‘merkenmoord’,waarbij Unilever 800 merken schrapten er 400 overhoudt. En de tegenstel-ling tussen Nederlandse en Britse ma-nagers, samengevat in de strofe dat‘Engelsen te fatsoenlijk zijn om eer-lijk te zijn en Nederlanders te eerlijkom fatsoenlijk te zijn’.

En er is die gruwelijke november-nacht in 2008 als de Unilever-top inhet Taj Mahal Palace in Bombay af-scheid neemt van de voorganger vanPolman, Patrick Cescau, en een isla-

mitische terreurbeweging moordenddoor het hotel trekt. Als door eenwonder ontkomen de ongeveer 38gasten aan de slachtpartij.

Polmans planRuim een maand later begint Polman(ex-Procter & Gamble, ex-Nestlé) bijUnilever. Hij zet hoog in: Unilevermoet groter, winstgevender, snelleren inventiever worden. En vooral veelduurzamer. Polman lanceert het Uni-lever Sustainable Living Plan; in tienjaar moet de omzet bijna verdubbelenen de CO2-uitstoot die het gevolg isvan de productie én de consumptievan Unilever-producten halveren.

Unilever gaat minder grondstoffenverbruiken, gezondere productenmaken, zich inzetten voor arme boe-ren en in 2020 alleen nog duurzaamgeproduceerde producten inkopen.Zo’n vijftig milieudoelstellingen bevat het plan. Kedeng!

Polman scoort ermee. Vooral bijmilieu- en ontwikkelingsorganisa-ties. En bij de Verenigde Naties, waarhij lid wordt van het High-Level Paneldat nieuwe duurzame-ontwikke-lingsdoelen moet formuleren. Eeneervolle baan, die veel tijd vraagt. Pol-man, schetst Smit, geniet ervan envan de mensen die zijn boodschapomarmen. Hij predikt dat bedrijven

geld moeten verdienen door het goe-de te doen. Dát bereiken is zijn grotegevecht. In 2015 krijgt hij van de VNde Champions of the Earth Award.

Met de financiële wereld heeftPolman weinig op. Hij hekelt het op

winst gerichte kortetermijndenkenvan analisten en aandeelhouders, in-clusief pensioenfondsen; hij weigertloonsverhogingen, tot chagrijn vanzijn commissarissen. Voor grote over-names voelt hij ook niet. Een van debedrijven die langskomt, is Heinz.Niet interessant, oordeelt Polman.

GemorOndertussen boert Unilever bestgoed, vooral in opkomende markten.Aandeelhouders hebben weinig teklagen. Toch wordt er ook gemord.Dat Polman weinig op zijn werk is.Dat hij erg ver voor zijn troepen uit-loopt, zo niet erboven zweeft. Dat hijweinig oog heeft voor de praktischeconsequenties van zijn SustainableLiving Plan. Zo wassen miljoenen ar-me mensen hun handen met Life-buoy-zeep. Prachtig, maar ze zijn perstuk verpakt in meerdere plastic laag-jes. Hoe kunnen managers en inko-pers duurzamer werken als ze wor-den afgerekend op het verhogen vande omzet?

Daarbij heeft Polman een janus-kop. Hij predikt duurzaamheid, maarintern gaat het over kostenbesparing.Hij is ongeduldig, kortaangebonden.Hij oreert beter dan hij luistert.

In februari 2017 is er dat bod van143 miljard dollar. Uitgerekend van

Kraft Heinz, beter gezegd: de Ameri-kaanse investeerder Warren Buffetten het Braziliaanse investeringsfonds3G. Die staan voor alles wat Polmanhaat, vooral geldzucht. Het gevechtduurt kort. Van Buffett is bekend dathij bedrijven nooit tegen hun zin op-koopt. Via via wordt de Amerikaanaan zijn principe herinnerd. Hij blaastde overname af. Einde gevecht. Pol-man had zelf, zo onthult Smit, 200miljoen dollar aan de overname kun-nen overhouden.

Polman wint, maar verliest ook.Om aandeelhouders te plezieren eneen nieuw bod te voorkomen, kooptUnilever eigen aandelen op, gaat hetdividend omhoog, worden reorgani-saties vervroegd en gaat de margari-nedivisie de deur uit. Polman vindthet niks, maar de priester/wereldver-beteraar moet inbinden.

Polmans betekenis? Financieeldeed Unilever het onder hem vrijgoed. Het concern verduurzaamde,maar zal veel doelen uit het Sustaina-ble Living Plan niet halen. OpvolgerAlan Jope lijkt een man van ‘eerstgeld verdienen en dan het goede’, eenPolman-light. Zelf gaat Polman doormet zijn strijd, nu buiten Unilever.

het grote gevecht, Jeroen smit, Prometheus, 432 p., € 24,99.

Uit ‘het grote gevecht’

rond het jaar 2000 haalt Uni-lever een winstmarge van bijna40 procent op zijn margarines.

ene Mark rutte komt in 1992bij Unilever werken. Hij laat we-ten dat hij minister-presidentwil worden. bonussen ervaarthij als een belediging. ‘Markrutte doet altijd zijn best.’

Polman schrapt een derde vanUnilevers reisbudget. Wie moetvliegen, vliegt in economyclass.

Unilever produceert jaarlijks200 miljard producteenheden.Daar is 2 miljoen ton verpak-kingsmateriaal voor nodig.Daarvan bevat 80 procentplastic. Minder dan 1 procentervan wordt gerecycled.

De idealist van de wasmiddelfabriekals Unilever-topman predikte Paul Polman dat bedrijven geld moeten verdienen door het goede te doen. Dát bereiken, is zijn grote gevecht. foto getty iMages

UniLever Hij kon 200 miljoen dollar krijgen – op z’n eigen rekening – als hij Unilever zou verkopen. Topman PaulPolman weigerde. Dat onthult Jeroen Smit in een boek dat vandaag verschijnt.

economie TROUW DinsDag 22 oktober 2019 15De Lifebuoy-zeepjes om door betere hygiëne kindersterfte wereldwijd in te dammen. Maar welverpakt in meerdere laagjes plastic. Dat is nauwe-lijks te recyclen.