De online erfgoedbibliotheek (1)
David Coppoolse
Stafmedewerker ontsluiting en digitalisering Vlaamse Erfgoedbibliotheek
Vormingsreeks ‘Van heemkundige collectie tot online erfgoedbibliotheek’ Heemkunde Vlaanderen | november 2011
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 2
In deze presentaties
Wat komt er allemaal kijken bij het digitaliseren en online publiceren van erfgoedmateriaal Met de nadruk op bibliotheekerfgoed
En passant: Wat is er in Vlaanderen / België zoal beschikbaar aan digitaal bibliotheekerfgoed?
Inleiding en theoretisch kader Niet: Zelf digitaliseren
Welk enkele leestips
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Inhoud – Presentatie 1
Zelf digitaliseren
De vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheek
Erfgoedbibliotheken
Wat is digitalisering?
Digitalisering van ‘ingangen’ op collecties
Catalogi
Netwerkcatalogi, Union Catalogs
Bibliografieën
Abraham, STCV
Collectiebeschrijvingen
Collectieregisters
2011-11-30 3
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Inhoud – Presentatie 2
Digitalisering van publicaties Wat zijn publicaties? Vroeger en nu
‘Born-digital’
Waarom publicaties digitaliseren? Conservering
Toegang erfgoedobjecten
Toegang informatie
Hoe publicaties digitaliseren? Digitale beelden maken
Optische tekenherkenning
Transcriberen
2011-11-30 4
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Inhoud – Presentatie 3
Stappen in het digitaliseringsproces 1. Materiaalanalyse
2. Metadatering
3. Rechten klaren
4. Preservering
5. Beeldbewerking
6. Scannen
7. OCR
8. Duurzame opslag
9. Online publicatie
Digitaliseringsprojecten Vlaams bibliotheekerfgoed
2011-11-30 5
Materiaalanalyse
Metadatering
Rechten klaren Preserverende
handelingen
Scanning
Beeldbewerking Optische
tekstherkenning
Duurzame opslag
Online publicatie
Zelf digitaliseren?
Handboek digitaliseren
Handboek digitaliseren van documenten. Technische aspecten en kwaliteitseisen (FARO 2011)
116 pagina’s
Essentiële vertrekpunten voor kwaliteitsvolle digitalisering
http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/node/2052
2011-11-30 7
Handboek digitaliseren
1. Kwaliteitsniveau's
2. Soorten scanners
3. Werking scanner
4. Erfgoed veilig digitaliseren
5. De rasterafbeelding
6. Resolutie
7. Kleurmodus en bitdiepte
8. Kleurreproductie
9. Inrichting scanstudio
10. Beeldbewerking
2011-11-30 8
Handboek digitaliseren
11. Tekstherkenning
12. Compressie
13. Bestandsformaten
14. Kwaliteitscontrole
15. Programmatuur
16. Bestandsnamen
17. Digitaliseren in de praktijk
18. Terminologie
19. Organisaties en projecten
Links, Bibliografie
2011-11-30 9
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
CEST
Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox
www.project-cest.be
Overzicht van standaarden voor digitaal erfgoed
Standaard =
Erkende afspraken, specificaties, criteria
Over een product, dienst of methode
In opbouw
2011-11-30 10
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
CEST | Website
2011-11-30 11
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
CEST
CEST Richtlijnen
“Ik wil … doen”
Welke standaarden gebruik ik dan?
2011-11-30 12
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
DEN
Digitaal Erfgoed Nederland
Hoe goed digitaliseren?
http://www.den.nl/digitaliseren
Set van minimale eisen voor digitalisering van erfgoed
http://www.den.nl/debasis
2011-11-30 13
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
DEN | Website
2011-11-30 14
De vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheek
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Netwerk van erfgoedbibliotheken
2011-11-30 16
Provinciale Bibliotheek
Limburg (Hasselt)
Universiteits-bibliotheek
Leuven
Universiteits-bibliotheek
Gent
Openbare Bibliotheek
Brugge
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
(Antwerpen)
Universiteits-bibliotheek Antwerpen
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 17
Opdracht (1)
Ankerpunt voor de hele cultureel-erfgoedgemeenschap rond de geschreven, gedrukte en digitale erfgoedcollecties van bibliotheken Aanspreekpunt
Samenwerking
Kennisdeling
Maurits Sabbebibliotheek Leuven © Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Foto: Stefan Tavernier
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 18
Opdracht (2)
Opbouwen en ter beschikking stellen van expertise over: Collectiebeleid
Bibliografische ontsluiting
Digitalisering
Duurzame bewaring en terbeschikkingstelling
Bewaring (preservering en conservering)
Culturele ontsluiting (publiekswerking en communicatie)
Overzicht van lopende projecten en initiatieven: http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/activiteiten
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Website | Voorpagina
2011-11-30 19
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Website | Activiteiten
2011-11-30 20
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Website | Documentatie
2011-11-30 21
Trefwoorden:
Digitalisering
Digitaal erfgoed
Digitale
duurzaamheid
Standaarden
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Website | Themapagina’s
2011-11-30 22
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Website | Themapagina’s
2011-11-30 23
Erfgoedbibliotheken
www.youtube.com/watch?v=wVX2JbtsQJ4
2011-11-30 25
Voorstelling erfgoedbibliotheek
Basisfuncties erfgoedinstelling
Collectie
1. Verzamel-
functie
2. Behoud en
beheer-functie
3. Onderzoeks-
functie
4. Publieks-gerichte functie
1. Collectiebeleid, aankoop, schenkingen, …
2. Bewaaromstandigheden, restauratie, calamiteiten-planning, …
3. Catalografie, collectie- en objectgeschiedenis, conservering, …
4. Tentoonstellingen, educatie, lezingen, website, …
2011-11-30 26
‘Erkende erfgoedbibliotheek’
Label Vlaamse overheid
Sinds 2008
Voor structurele, kwaliteitsvolle uitvoering basisfuncties erfgoedinstelling
Acht erkenningen Partners Vlaamse Erfgoedbibliotheek
Bibliotheek KADOC – Leuven
Conservatoriumbibliotheek – Artesis Hogeschool Antwerpen
2011-11-30 27
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Types collecties
Museum: Objecten
Schilderijen, archeologische vondsten, historische kostuums, …
Archief: Archiefstukken
Documenten bijeengebracht door een specifieke persoon of organisatie in het kader van de eigen activiteiten
2011-11-30 28
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Erfgoedbibliotheekcollectie
Erfgoedbibliotheek:
Publicaties
Geschreven en gedrukt
Gedigitaliseerd en elektronisch
Op andere dragers
Van cultureel of wetenschappelijk belang
Bewaarcollectie is afgescheiden van de algemene bibliotheekcollectie
2011-11-30 29
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Erfgoedbibliotheekcollectie
Manuscripten en historische fondsen (tot 1830)
Per definitie erfgoedcollectie
Collecties uit de 19e - 21ste eeuw
Alleen erfgoedcollectie indien:
Duidelijk collectiedomein (thema, soort werk)
Nastreven van volledigheid
Erkend als belangrijke bron
Utilitaire of algemene bibliotheekcollectie
Geen erfgoed
2011-11-30 30
Digitalisering
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Analoog Digitaal
Meer en meer:
‘Wat niet op Internet (Google) staat, bestaat niet’
Analoge collecties raken uit het zicht van gebruikers
Uitdaging voor erfgoedinstellingen:
Voldoende ‘representaties’ van ons erfgoed online brengen om te zorgen dat het blijft meetellen
Metadata of digitale versies
Zonder de fysieke objecten te verwaarlozen
Nieuwe, bijkomende taak voor bewaarinstellingen
2011-11-30 32
Wat is digitalisering?
1. Omzetten van een analoge bron naar een digitale vorm
Papieren ‘ingangen’ op collecties
Papieren bronnen
Analoge elektronische bronnen
Objecten
2011-11-30 33
Wat is digitalisering?
2. Ter beschikking stellen digitale formaten Via een computer-
toepassing
Via internet
2011-11-30 34
Digitalisering van ‘ingangen’ op collecties
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Klassieke papieren ingangen
Catalogi op steekkaarten
Hoofdwoorden (Titel)
Auteur
Trefwoorden- of Systematische catalogus
2011-11-30 36
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Klassieke papieren ingangen
Repertoria
Thematische bibliografieën
2011-11-30 37
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Moderne computeringangen
Online publiekscatalogus (OPAC)
Generalistisch: alles wat een bibliotheek in huis heeft
Vrij te gebruiken
Vroeger:
Vanuit de leeszaal
Gericht zoeken (‘kaartcatalogus’)
2011-11-30 38
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Moderne computeringangen
Online publiekscatalogus (OPAC)
Tegenwoordig:
Via internet
Grasduinen (‘boekwinkel’)
2011-11-30 39
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Netwerkcatalogus
Groep van bibliotheken met één, gedeeld catalogussysteem Wetenschappelijke bibs:
Anet, LISIBnet, CaGeWeb, …
Openbare bibs: Provinciale bibliotheeknetwerken
Voordelen Eén systeem te onderhouden
‘Shared cataloguing’
Elk werk maar één keer invoeren
Zoeken in de collecties van veel bibliotheken tegelijk
2011-11-30 40
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Union Catalogue
Gegevens van afzonderlijke online catalogi via één zoekinterface
Wetenschappelijke bibs in België: UniCat.be
Oók veel erfgoedbibliotheken
Openbare bibs in Vlaanderen: zoeken.bibliotheek.be
Wereldwijde union catalogue: WorldCat.org
2011-11-30 41
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Union Catalogue
2011-11-30 42
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Union Catalogue
2011-11-30 43
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Conversie van catalogi
Vanaf jaren 1980:
Invoer in computercatalogi
Nieuwe mogelijkheden
Meer informatie op een fiche
Meer ingangen mogelijk op materiaal (bijv. uitgever)
Probleem
Bestaande kaartenbakken converteren
Focus in eerste plaats op aanwinsten
2011-11-30 44
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Retrocatalografie
Manuele invoer in de online catalogus
Methoden:
1. Overtypen steekkaarten
Bestaande fouten overgenomen (en nieuwe geïntroduceerd!)
Geen verrijking van fiches
2. Opnieuw beschrijven materialen
Kost zéér veel tijd
2011-11-30 45
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Géén conversie kaartcatalogus
Collectie te omvangrijk of personeelstekort
Soms oplopende achterstand door schenkingen
Sommige collecties helemaal niet ontsloten, ook niet op steekkaarten
Let op! Veelvoorkomende situatie!
50% van de instellingen met een online catalogus heeft minder dan de helft van hun erfgoedcollecties online ontsloten (Sam Capiau, Onderzoek masterplan Ontsluiting & Digitalisering, Universiteit Antwerpen, ongepubliceerd)
2011-11-30 46
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Digitaliseren catalogusfiches
2011-11-30 47
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Digitaliseren catalogusfiches
Optische herkenning = foutgevoelig
Gestructureerde conversie = quasi onmogelijk
Wat is titel, auteur, trefwoord, etc.
Tussenoplossing:
Fiches zélf digitaal ter beschikking stellen (UGent)
2011-11-30 48
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 49
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 50
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Alternatief voor online catalogus?
Beschrijvingen op collectieniveau
De collectie als geheel beschrijven i.p.v. alle individuele objecten
Als een (online) catalogus niet direct een optie is
Voordelen:
Niet digitaal ontsloten collectie-onderdelen online kenbaar maken
Relatief snel uit te voeren
Eenvoudig te publiceren op internet
Database, webpagina’s
2011-11-30 51
Cometa
Cometa. Een model voor het maken van beschrijvingen op collectieniveau (FARO, PACKED, Vlaamse Erfgoedbibliotheek 2011)
http://www.cometamodel.be
2011-11-30 52
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Cometa
Model voor maken collectiebeschrijvingen
Naam, beschrijving, materialen, herkomst, …
Inhoud: Trefwoorden
Ontsluitingsinformatie
Hoeveel is gecatalogiseerd?
Op welke manier? (kaartenbak, online catalogus, anders?)
Hoe kun je de catalogus/collectie raadplegen?
2011-11-30 53
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Online collectieregisters
Archiefbank Vlaanderen www.archiefbank.be
Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken www.collectiewijzer.be
Verborgen schatten. Repertorium van lokale erfgoedhouders in de provincie Antwerpen www.lokaalerfgoed.be
Muziekbank Vlaanderen www.muziekbankvlaanderen.be
2011-11-30 54
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 55
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 56
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Collectiewijzer Erfgoedbibliotheken
2011-11-30 57
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 58
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 59
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 60
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 61
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 62
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 63
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 64
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 65
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Moderne computeringangen
Bibliografische databanken
Specialistisch
Beschrijvingen van specifieke publicaties
Rond een thema / in een vakgebied
Bepaald soort materiaal (kranten, oude drukken)
Vaak met samenvattingen (abstracts)
Productie vaak commercieel
Toegang dan alleen tegen betaling
Of vanuit de leeszaal van een (daarvoor betalende) bibliotheek
2011-11-30 66
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Conversie van bibliografieën
Bestaande papieren bibliografieën en repertoria worden gebruikt als input of als naslagwerken bij het opstellen van geautomatiseerde bibliografieën
2011-11-30 67
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Bibliografische databanken
www.stcv.be
2011-11-30 68
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
STCV | Bereik
In Vlaanderen (incl. Brussel) gedrukte boek
Tot 1801, ‘handgedrukt’
Uit de collecties van Vlaamse erfgoedbibliotheken
Digitalisering
Titelpagina’s
Basis van de beschrijvingen in STCV
Momenteel (nog) geen links naar digitale exemplaren
Te vinden de catalogi van de deelnemende bibliotheken
2011-11-30 69
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
STCV | Trefwoorden
2011-11-30 70
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
STCV
2011-11-30 71
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
STCV
2011-11-30 72
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Bibliografische databanken
www.abraham-online.be
2011-11-30 73
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Abraham
Zoeken in 100 krantencollecties tegelijk
Zoek op geografisch doelgebied
≠ plaats van uitgave
Let op: 1840 – 1950
Periode van slecht krantenpapier
Bevat zelf geen gedigitaliseerde kranten
Wél links naar digitale kopieën elders
Waar mogelijk: rechtstreeks naar specifieke kranten
Anders: naar portaal, daar opnieuw zoeken
2011-11-30 74
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Abraham
2011-11-30 75
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 76
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Abraham
2011-11-30 77
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 78
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 79
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 80
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 81
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 82
Abraham – Digitale kranten
Vinden via…
Snelzoeken Filteren na zoeken
Geavanceerd zoeken Filteren vóór zoeken
Resultaatlijsten Annotatie
Krantenfiche Link
2011-11-30 83
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
2011-11-30 84
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Online krantencollecties
2011-11-30 85
http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/kranten/online/vlaanderen
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Bibliografische databanken
Artikeldatabank Heemkunde West-Vlaanderen
2011-11-30 86
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Bibliografische databanken
Artikeldatabase Geert Hoornaert Roeselare – Beveren
– Rumbeke – Oekene – Hooglede – Gits – Ardooie – Koolskamp – Kachtem – Oostnieuwkerke – Moorslede - Passendale
2011-11-30 87
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Bibliografische databanken
In onderzoek: Artikeldatabank heemkundige tijdschriften in Vlaanderen
Heemkunde Vlaanderen + provinciale koepels + Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
Voordelen: Eén systeem te onderhouden, aan te bieden als service
Zoeken in één databank
Met behoud van zoeken binnen ‘eigen’ materiaal
Zichtbaarheid heemkundige publicaties verhogen
Breed inzicht in publicatiegedrag (wie, waar, wanneer, waarover)
Integreerbaar met digitaal depot voor elektronische artikelen
2011-11-30 88
Metadata
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Wat is/zijn metadata?
Metadata = gegevens over gegevens
Kenmerken van een informatiedrager of -eenheid
Een soort bijsluiter
Om wat voor informatie gaat het?
Waar bevindt die zich? Wie kan toegang helpen verschaffen?
Wie mag de informatie gebruiken? Onder welke voorwaarden?
2011-11-30 90
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Waar zouden we zijn zonder…
De catalogus = Metadata
Metadata maken = kerntaak bibliotheek
2011-11-30 91
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Waar zouden we zijn zonder…
De catalogus = Metadata
Metadata maken = kerntaak bibliotheek
2011-11-30 92
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Soorten metadata
Formele metadata
Beschrijft het uiterlijk van
Het informatie-object
De gegevensdrager
Bijvoorbeeld:
Naam: Titel
Maker: Auteur, illustrator, drukker
Herkomst: Plaats van uitgave, publicatiedatum, jaar
Unieke identificatie: ISBN, URL, kastnummer
Omvang: Pagina’s, bestandsgrootte
2011-11-30 93
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Soorten metadata
Inhoudelijke metadata
Beschrijft waar de informatie over gaat
Bijvoorbeeld:
Trefwoorden
Samenvatting
Administratieve metadata
Structurele metadata
Technische metadata
Conserveringsmetadata
2011-11-30 94
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Digitale informatie
Nood aan metadata nog groter
2011-11-30 95
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Conclusie
Metadata is een absolute noodzakelijkheid om grote hoeveelheden digitale informatie goed te kunnen bewaren en toegankelijk te houden
Systematisch digitaliseren omvat altijd het toekennen en bijhouden van metagegevens
Wat is gedigitaliseerd?
Waar is het te vinden?
2011-11-30 96
David
Coppools
e &
Koen B
lansaert
, Erf
goedbib
lioth
eek H
endrik C
onscie
nce:
Le (
Nouveau)
Pré
curs
eur.
Mate
riaala
naly
se.
Posta
cadem
ische v
orm
ing I
nfo
rma
tie-
& B
iblio
theekw
ete
nschap,
Univ
ers
ite
it A
ntw
erp
en 2
010.
Vervolg in presentatie 2
Digitalisering van publicaties Wat zijn publicaties? Vroeger en nu
‘Born-digital’
Waarom publicaties digitaliseren? Conservering
Toegang erfgoedobjecten
Toegang informatie
Hoe publicaties digitaliseren? Digitale beelden maken
Optische tekenherkenning
Transcriberen
2011-11-30 97
Contactgegevens
David Coppoolse Stafmedewerker Ontsluiting en Digitalisering
http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be