DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt
Bea Martens en Inge Frumau
Verpleegkundig specialisten
Epilepsiecentrum Kempenhaeghe Heeze
en Stichting Epilepsie Instellingen Nederland
Juni 2013
Inhoud
Wederzijds voorstellen
Welke vragen leven er, waar wil men persé
antwoord op krijgen?
Opbouw: • Differentiaal diagnostiek
• Uitlichten van enkele ziektebeelden
• Video‟s
• Vragen beantwoorden
Aanvallen, differentiaaldiagnostiek
Fysiologische niet
epileptische aanval
Epileptische
aanval
Psychogene niet-
epileptische aanval (PNEA)
Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek, sensibiliteit,
“hogere functies”/gedrag
Oorzaken:
wegraking
cardiovasculair metabool neurologisch
Fysiologische niet
epileptische aanval
Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,
sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag
Oorzaken cardiovasculair:
Syncope (“flauwvallen”):
hartritme stoornissen, circulatie problemen
vasovagaal (autonoom zenuwstelsel), reflex syncope
orthostatische hypotensie
Stoornissen van de regionale cerebrale doorbloeding:
TIA
Fysiologische niet
epileptische aanval
wegraking
cardiovasculair metabool neurologisch
Voorkomen Syncope
Hoogste voorkomen bij hartproblemen en
oudere patiënten in verpleeghuis.
Tot 18 jr 15%
17-26 jr (militairen) 25%
40-59 jr 16-19%
> 70 jr 23%
Onderscheid tussen insult en syncope
Passend bij insult Stijf neervallen
Langdurige schokken bij ontstaan van bewustzijnsverlies
Hemilaterale clonische trekkingen
Tongbeet (soms)
Voor: Aura (bijvoorbeeld bijzondere geur,
opstijgend gevoel vanuit maag)
Automatismen (soms)
Na: Langdurige verwarring
Pijnlijke spieren
Passend bij syncope Slap neervallen
evt. schokken na ontstaan van verlies van bewustzijn
Niet in alle ledenmaten schokken
Korte duur (< 15 seconden)
Voor: Misselijkheid, braken, abdominale
klachten,
Rillerigheid, zweten
Bleekheid
duizeligheid
Na: Gelijk helder
Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,
sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag
Oorzaken:
Metabool:
DM, hypoglycemie
Hyponatriëmie
Maar ook:
Psychofarmaca
Intoxicaties, alcoholontrekking
Delier
Fysiologische niet
epileptische aanval
wegraking
cardiovasculair metabool neurologisch
Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,
sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag
Oorzaken:
Neurologisch:
(Atypische) migraine
Parasomnie (slaapstoornissen)
Duizeligheid
Reflux
Bewegingsstoornissen, bijv. dyskinesie, tic, chorea
Fysiologische niet
epileptische aanval
wegraking
cardiovasculair metabool neurologisch
Slaap/ waakstoornissen
In de nacht: parasomnie
Overdag: narcolepsie (kataplexie)
Parasomnie • Vanuit REM slaap, vaker vanuit diepe slaap
• Pt lijkt wakker maar is zich niet helder van omgeving bewust
• Motorische onrust in gradaties
• Gedrag als bij slaapwandelen, mgl agressief. Bijv.: • Tandenknarsen
• Praten in slaap
• Slaapwandelen
• Uitleven droom
Slaap/ waakstoornissen
Kataplexie
Plotseling tonusverlies, vaak benen, kan ook andere
spiergroepen
Bewustzijn normaal
Kortdurend onvermogen bewegen
Trigger: emoties “slap van het lachen”
Vaak onderdeel narcolepsie syndroom
Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,
sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag
Aanvallen die veel kunnen lijken op epileptische
aanvallen, maar die niet gepaard gaan met meetbare
veranderingen in de elektrische activiteit van de
hersenen en die een psychologische oorzaak hebben.
Geen simulatie of nabootsing.
Psychogene niet-
epileptische aanval (PNEA)
PNEA en psychopathologie
Vaak (maar niet altijd een rol spelend):
Volwassenen: • stemmingsstoornis (m.n. depressie)
• angststoornis (o.m. PTSS)
• somatisatiestoornis (ook functionele bewegingsstoornissen),
• dissociatieve stoornis,
• persoonlijkheidsstoornis
Kinderen: • stemmingsstoornis (m.n. depressie)
• omgevingsstress, soms schoolfobie
• aanvallen vaak functie binnen het systeem
Psychogene niet-
epileptische aanval (PNEA)
Hoe vaak komt het voor?
Incidentie PNEA in algemene populatie: relatief laag:
geschat op 1.5/100,000 personen per jaar
Maar: in epilepsiecentra 25-30%
• Ong. 5% van de patiënten met epilepsie heeft ook PNEA
• Ong 15% van de patiënten met PNEA heeft ook epilepsie
• Epilepsie wordt vaak ten onrechte gesteld als er sprake is
van PNEA (25%)
• Voordat diagnose PNEA gesteld wordt duurt gemiddeld 7
jaar (maar mogelijk eerder)
• Veel vaker bij vrouwen dan bij mannen
Psychogene niet-
epileptische aanval (PNEA)
Soms is het niet wat het lijkt…,
soms lijkt het niet op wat het is!
PNEA Epilepsie
Trigger
Semiologie door de
jaren
Overgang naar aanval
Motorische
symptomen
Vocalisaties
Verwondingen
Vaak („over de rooie …‟)
Verandert vaak, niet stereotiep
Vaak geleidelijk (indien in slaap
EEG waakpatroon)
Doen willekeurig aan met stoppen
en weer starten
Meer willekeurig
Mogelijk, pat. gaat vallende arm
soms niet uit de weg
Kan (veel minder vaak)
Kan veranderen, maar stereotiep
Doorgaans kort, ook in slaap, soms
rommelt het al een tijd
Bdz doorgaans synchroon, nooit
echte arc de cercle
Doorgaans geen snikken
Meer kans op tongbeet en
verwondingen
Soms is het niet wat het lijkt…,
soms lijkt het niet op wat het is!
PNEA Epilepsie
Reactief
Ogen
Cyanose
Lijkt diep bewusteloos en kan zich
achteraf niets herinneren zonder
verandering in waak-EEG
Desondanks zijn de
aanvalssymptomen soms bij te
sturen (reactie op contact,
vastpakken)
Vaak dicht (met knijpen) Pupillen
kunnen wijd zijn maar reageren op
licht
Ongewoon
CP , gegeneraliseerd, EP
Bij langdurige CP aanval de hele tijd
bewusteloos blijven komt bijna niet
voor
Meestal open
Geregeld
Vragen?
Dank voor uw aandacht!
Bronvermelding
Bodde, N., Brooks, J., Baker, G., Boon, P.,
Hendriksen, J., Mulder O., & Aldenkamp A.
(2009). Psychogenic non-epileptic seizures.
Definition, treatment en prognostic issues: A
critical review. Seizure, 18, 543-553.
Van Dijk, J., & Thijs, R. (2005). De wegraking.
Biemondcursus 2005.
Van Gijn, J. & van Dijk G.W. (2009)
probleemgeoriënteerd denken in de neurologie.
Tardive diskiesia
http://www.youtube.com/watch?v=t_NKRS8lLWA
Parkinson tremor
http://www.youtube.com/watch?v=_L_WF6gv5BI
Parkinson tremor hand
http://www.youtube.com/watch?v=jclJVrLODQA
PNEA (BNN):
http://www.youtube.com/watch?v=LiqWe63KKRc
http://www.youtube.com/watch?v=m0b7h8ScpbE&list=PL
433200C444B93F55 (zitten er meerdere in van dezelfde
man)
http://www.youtube.com/watch?v=5gwoZQtiN6o