1 “ไข้เลือดออก” ภัยร้ายท่ีต้องรู้ | สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

“ไข้เลือดออก” ภัยร้ายท่ีต้องรู ้

ยุงลาย พาหะนําโรคไข้เลือดออก (เครดิตภาพ: aedes.caltech.edu/cgi-bin/hgGateway)

“ไข้เลือดออก” เป็นโรคระบาดร้ายแรงชนิดหน่ึงในแถบเขตร้อนช้ืนและเป็นปัญหาที่สาํคัญทางสาธารณสุขของประเทศไทยมานาน เน่ืองจากมีการระบาดของโรคน้ีเป็นประจําทุกปี โดยจะมีการระบาดใหญ่ในทุก 2-3 ปีในขณะที่การพัฒนาวัคซีนป้องกันโรคน้ีก็ยังไม่ประสบผลสําเร็จ อีกทั้งยังพบว่าอาการของโรคไข้เลือดออกรุนแรงมากขึ้นในผู้ติดเช้ือที่เป็นวัยผู้ใหญ่หรือผู้ที่มีสขุภาพร่างกายแข็งแรง จากแต่เดิมที่มกัพบผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงในเด็กเล็กหรือในผู้สูงอายุ

สถานการณ์โรคไข้เลือดออกในประเทศไทย ข้อมูลจากสํานักโรคติดต่อโดยแมลง กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ระบุว่าสถานการณ์ไข้เลือดออกในประเทศไทย ปี พ.ศ. 2556 มีผู้ป่วยรวมท้ังสิ้น 154,444 ราย เสียชีวิต 136 ราย คิดเป็นร้อยละ 0.09 ส่วนสถานการณ์ในปี พ.ศ. 2557 มีผู้ป่วยทั้งสิ้น 40,278 ราย เสียชีวิต 41 ราย คดิเป็นร้อยละ 0.10 จะเห็นได้ว่าแม้จํานวนผู้ป่วยทั้งหมดของทั้ง 2 ปีทีผ่่านมา จะต่างกันเกือบ 4 เท่า แต่อัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยแทบไม่แตกต่างกันเลย

2

พ้ืนที่ที่มีการแ

ไข้เลือดออ โรทั้งยุงลายบ1 ใน 4 ขอชนิดกับครั้

ผู้ป่วยไขเ้ลืผู้

เด็งกี่ (Denhemorrha

“ไข้เลือดออก”

แพร่ระบาดของโรคไ

อกตดิต่อได้อย่รคไข้เลือดออกบ้านและยุงลายองผูติ้ดเช้ือเท่านรั้งแรก หากยุงล

ลือดออกมีอาก้ที่ได้รับเช้ือไวรัngue fever; Dagic fever; D

” ภัยร้ายที่ต้องรู้

ไข้เลือดออกจากกาmedicine/m

ย่างไร กเกิดจากเช้ือไวยสวน คนส่วนในั้นที่แสดงอากลายมากัดผู้ติด

การอย่างไร รัสเด็งกี่และมอีDF) และกลุ่มที

DHF) ซึ่งผู้ป่วยโ

้ | สํานักงานพัฒน

ารสํารวจในปี ค.ศ. modifying-mosqu

วรัสเด็งกี่ (denใหญเ่มื่อถูกยุงการป่วย ซึ่งผู้ทีเช้ือและไปกัด

อาการของโรค ที่มีอาการรุนแรโรคไข้เลือดออ

นาวิทยาศาสตรแ์

2013 โดยองค์การuitoes-stop-trans

ngue virus)มี ลายที่มีเช้ือไวรั

ที่ป่วยนั้นคือผูท้ี่ผู้อ่ืนต่อก็จะแพ

แบ่งได้เป็น 2รงและอาจถึงแกมี 3 ระยะ ได

และเทคโนโลยีแห

อนามัยโลก (เครดติsmission-dengue

4 ชนิด (ซีโรไทรัสเด็งกี่กัดจะไที่ติดเช้ือไวรัสเด็พร่เช้ือไปสู่ผู้ที่ถ

กลุ่ม คือ กลุ่มแก่ชีวิตได้ เรียกด้แก่

ห่งชาต ิ

ตภาพ: www.iflsci-fever)

ทป์)โดยมียุงลาไม่เกิดอาการขอด็งกี่ครั้งที่ 2 แลถูกกัดต่อโดยส่

ที่มีอาการแต่ไกว่า โรคไข้เลือ

ence.com/healt

ยเป็นพาหะนาํองโรค แต่จะมีละเป็นเช้ือคนลงผ่านไปทางน้ํ

ไม่รุนแรง เรียกดออก(Dengu

th-and-

าโรคมีเพียง ละ้าลาย

กว่าไข้ue

3 “ไข้เลือดออก” ภัยร้ายท่ีต้องรู้ | สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

ผู้ป่วยไข้เลือดออกจะมีอาการไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ข้อ หรือกระดูก และอาจมีจุดสีแดงข้ึนตามตัว

(เครดิตภาพ: themedicalcity.com/newsroom/press_release_view/tmc-medical-facts-dengue)

1) ระยะไขสู้ง เป็นระยะที่ผู้ป่วยมีไข้สูงอย่างเฉียบพลัน (39–40 องศาเซลเซียส) มีไขสู้งลอยต่อเน่ืองเป็นระยะเวลา 2–7 วัน ผู้ป่วยมกัมีอาการหน้าแดง ตัวแดง ปวดศีรษะ

2) ระยะวิกฤต เป็นระยะที่มีอันตรายมากที่สุด มีการร่ัวของสารนํ้าออกนอกหลอดเลือด ไข้จะลดอย่างรวดเร็ว ผู้ป่วยจะมีอาการซึม ตัวเย็น และอาจมีเลือดออกผิดปกติ เช่น เลือดกําเดาออก อาเจียนเป็นเลือด หรือถ่ายเป็นสีดํา มีจุดเลือดออกที่ผิวหนัง หากมีการร่ัวออกของพลาสมา (ส่วนนํ้าเลือด) มาก ผู้ป่วยอาจเกิดภาวะหมดสติและเสียชีวิตได้

3) ระยะพักฟื้น เมื่อผู้ป่วยผ่านพ้นระยะวิกฤตท่ีอันตรายไปแล้วก็จะเป็นระยะที่มีการดึงกลับของพลาสมาเข้าสู่กระแสโลหิต ผู้ป่วยจะมอีาการดีขึ้นอย่างรวดเร็ว และในบางรายจะมีผื่นแดงขึ้นตามตัวร่วมด้วย

4 “ไข้เลือดออก” ภัยร้ายท่ีต้องรู้ | สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

โรคไข้เลือดออก รักษาได้อย่างไร การรักษาผู้ป่วยโรคไข้เลือดออกในปัจจุบันน้ีคือการรักษาตามอาการ โดยให้ยาลดไข้ เช่น พาราเซตามอล แต่ไม่ควรใช้ยาแอสไพริน เน่ืองจากจะทําให้เกิดภาวะเลือดออกได้ นอกจากน้ียังต้องให้สารนํ้าชดเชย เพราะผู้ป่วยมีไข้สูง เบ่ืออาหาร และอาเจียน จึงมักทําให้มีภาวะขาดนํ้าร่วมด้วย และที่สําคัญคือต้องติดตามดูอาการอย่างใกล้ชิด ถ้าผู้ป่วยมีอาการปวดท้อง ปัสสาวะน้อยลง กระสับกระสา่ย มือเท้าเย็น โดยเฉพาะในช่วงไข้ลดต้องรีบนําส่งโรงพยาบาลทันทีเมื่อผู้ป่วยอยู่ในความดูแลของแพทย์ แพทย์จะต้องตรวจนับเกล็ดเลือดและความเข้มข้นของเลือดเพ่ือวินิจฉัยอาการและให้การดูแลรักษาอย่างถูกต้อง

ไข้เลือดออก ป้องกันได้อย่างไร ปัจจุบันน้ียังไม่มีวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกที่ใช้ได้ผลครอบคลุมเช้ือไว้รัสทั้ง 4 ชนิด ดังน้ันวิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือ ป้องกันตัวเองไม่ให้ถูกยุงกัด และกาํจัดแหล่งเพาะพันธ์ุยุงเพ่ือลดการแพร่พันธ์ุของพาหะนําโรค โดยการควํ่าภาชนะทุกชนิดที่มีนํ้าขัง เพ่ือไม่ให้ยุงใช้เป็นที่วางไข่ และการใช้ทรายอะเบตกําจัดลูกนํ้ายุงลาย

วิธีป้องกันโรคไข้เลอืดออกที่ดีที่สุดคือกําจัดแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ํายุงลาย

(เครดิตภาพ: www.sankalpindia.net/drupal/sites/default/files/Dengue_1.jpg)

5

งานวิจัยตนั

เกิดโรคไข้เสามารถหาหลายงานวิความสําเร็

สัปดาห์ ไมพันธุวิศวกเทคโนโลยีใเชิงพาณิชย

ระยะเวลาประสิทธิภสามารถติด

งานวิจัยต้านภั

ต้านภัยไข้เลือักวิจัยจากหลาเลือดออกและาแนวทางป้องกวิจัยที่ประสบคจในอนาคตอัน

ม่เป็นอันตรายตรรมและเทคโนใหแ้ก่ บริษัท ทย์ และได้รับกา

ต่างๆ จะมสี่วนาพ โดยเทคโนดต่อขอข้อมูลเพ

ภัยไข้เลือดออก |

อดออก ายหน่วยงานในกลไกของไวรสักันโรค พัฒนาความสําเร็จและนใกล้ เช่น

ต่อคน สัตว์ แลนโลยชีีวภาพแหทีเอฟไอ กรีนไารขึ้นทะเบียน

นช่วยให้ภาครัฐนโลยีนี้เปิดรับผู้พ่ิมเติมได้ที่ สาํ

สํานักงานพัฒน

นประเทศไทยพสเด็งกี่ที่เป็นสาการตรวจวินิจะได้มกีารนําไป

ละสิ่งแวดล้อม ห่งชาติ สํานักงไบโอเทค จํากัดจาก อย. เลขท

ฐวางแผนรับมืผูป้ระกอบการทีานักงานจัดการ

าวทิยาศาสตร์แล

พยายามศึกษาเหตุของโรค โดฉัย และวิธีการปใช้งานจริงแล้

ชีวภัณฑ์ผลิตจากIsraelenเมื่อลูกน้าํสร้างผลกึทําให้กระประสิทธิ

ผลงานวิจัยพัฒงานพัฒนาวิทยด โดยมีผลิตภัณที ่1149/2555

ชุดตรที่แยกชุดตรวทันที ของไวจึงวางป้องกัและเสีไวรัสเ

อกับโอกาสที่จที่สนใจขออนุญรสิทธิเทคโนโล

ละเทคโนโลยีแห่

และวิจัยเพ่ือทํดยองค์ความรูต้รรักษาผู้ป่วยได้ว หรอือยู่ระห

์กําจัดลูกน้ํายงุเช้ือแบคทีเรีย

nsisซึ่งถือเป็นศัายุงลายกินแบกโปรตีนที่เป็นพิะเพาะรั่วและตภาพในการควฒนาโดยนักวิจัยาศาสตร์และเณฑ์ช่ือ “มอสคิ5

รวจโปรตีน NSกซีโรไทป์ได้ทันวจโปรตีน NS1ช่วยแพทย์ในกวรัสเด็งกี่ที่ติดเชืงแผนการรักษาันไม่ให้เกิดอากสียชีวิต นอกจาด็งกี่ในผู้ป่วยในจะเกิดการระบญาตใช้สิทธิหรอืลยี สวทช. (โทร

งชาติ

ําความเข้าใจเกีต่างๆ ที่ได้นั้นจด้อย่างมีประสิทว่างพัฒนาและ

งลาย Bacillus thu

ศัตรูตามธรรมชคทีเรยีชนิดนี้เขพิษเข้าทําลายกตายในที่สุด ผลิบคุมลกูน้ํายุงลัยมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี (สวคิล (Moskil)”

S1 ของไวรัสเด็นท ี1 ของไวรัสเด็งการวินิจฉัยโรคช้ือในผู้ป่วยได้ใาผู้ป่วยได้อย่างการรุนแรงของากนี้ การทราบนขณะที่เกิดกาาดของโรคไข้เลอร่วมวิจัยพัฒนรศัพท์ 0-2564

กี่ยวกับกลไกกจะช่วยให้นักวิจทธิภาพยิ่งขึ้น ะคาดว่าจะประ

uringiensis suชาติของลูกน้ํายข้าไป แบคทีเรีกระเพาะลูกน้าํลติภัณฑ์สามารลายได้นานหลายมหิดล ร่วมกบัวทช.) และถ่ายผลิตจําหน่าย

ดง็ก่ี

งกี่ที่แยกซีโรไทคและทราบซีโรในเวลาอันรวดงทันท่วงที เพ่ืองโรค จนถึงขั้นชบซีโรไทป์ของารระบาดของโลือดออกได้อยนาผลิตภัณฑ์ โ4-7000)

ารจัยซึ่งมีะสบ

ubsp. ยุงลาย รียจะายุง รถคงายบศูนย์ยทอด

ทป์ได้รไทป์ดเร็วอช็อค

รคในย่างมีดย

6

(เครดติ

งานวิจัยต้านภั

ตภาพ: dmls.andr

ภัยไข้เลือดออก |

roid.informer.com

สํานักงานพัฒน

วัคคณและสนัยีนเพ่ือครบเอเมีปอันใ

รรMทเทชข้ปกสํจั

m/)

าวทิยาศาสตร์แล

ซีนไขเ้ลือดออณะนักวิจัยไทยจะหน่วยปฏิบัติับสนุนทุนวิจัยเช้ือไวรัสเด็งกี่ อพัฒนาเป็นชุดบทั้ง 4 ชนดิ (ซีชีย จํากัด ในกระสิทธิภาพแลใกล ้

ระบบสํารวจลูระบบสํารวจลกูMosquito Larทํางานบนแท็บทคโนโลยีอิเลก็ช่วยอํานวยควาขอ้มูลทางกีฏวิทประมวลผลและการระบาดของสาํนักงานสาธาจังหวัดแรกก่อน

ละเทคโนโลยีแห่

อกตัวเลือก จากมหาวิทยาลการเทคโนโลยีจาก สวทช. ใช4 ชนิด และส

ดวัคซีนทดสอบซีโรไทป์) และไการพัฒนาต่อไปละคาดว่าจะสา

กน้ํายุงลายด้วกน้ํายุงลายด้วยrvae Survey)เล็ตแอนดรอยกทรอนิกส์และามสะดวกแก่เจ้ทยาของลูกน้ําะรายงานสถานงโรคไข้เลือดออารณสุขจังหวัดนนที่จะขยายผล

งชาติ

ลัยเชียงใหม่ มยีชีวภาพทางกาช้เทคโนโลยีพันสร้างไวรัสพันธ์ุผบชนิดเช้ือตัวเป็ได้ให้สิทธิแก่บริปเป็นวัคซีนป้อามารถผลิตออก

วยแท็บเล็ต ยแท็บเล็ต หรอื เป็นระบบสําร

ยด์ ที่พัฒนาโดยะคอมพิวเตอรแ์จ้าหน้าที่ในการยุงลายในพ้ืนทีนการณ์หรือเตืออก โดยในปี พนนทบุรี นําระลสู่จังหวัดอ่ืนต่อ

มหาวิทยาลัยมหิารแพทย์ โดยกนธุวิศวกรรมตัดผสมทีม่ีอ่อนฤทปนอ่อนฤทธ์ิลูกริษัท ไบโอเนทองกันไข้เลือดอกมาใช้ได้ในอน

อ DMLS (Denรวจลูกน้ํายุงลายนักวิจัยศูนย์แห่งชาติ สวทชรสํารวจและบนัที่ต่างๆ เพ่ืออนภัยและเฝ้า.ศ. 2557 ได้ร่วบบนี้ไปใช้เป็นอไป

หดิล การดต่อทธ์ิลง กผสมท-ออกที่นาคต

ngue ายที่

ช. เพ่ือนทึก

ระวังวมกับ

น