Download - Dossier Namaak: zoek de verschillen
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
1/10
OPENER Namaak
28 MEI 2011
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
2/10
Half februari kreeg het bedrijf Cassina heel wat persaan-
dacht toen het een partij namaakmeubelen van ontwer-
per Le Corbusier liet vernietigen. De organisatie wou
een sterk signaal geven: het aantal nagemaakte producten in
de designerwereld neemt hand over hand toe en daar moet een
streng beleid tegen gevoerd worden.
Begin maart, dus kort na de media-actie van Cas-
sina, werden op bevel van het parket in Kortrijk nog
eens 20.000 namaakproducten vernietigd. De totale
waarde ervan wordt op 2 miljoen euro geschat. De
nepproducten werden bij vier verschillende controles
in beslag genomen en waren hoofdzakelijk afkomstig
van een bepaalde handelszaak uit Menen. Inspecteurs
van de overheid troffen er parfum aan, maar ook kle-
ding, schoenen, handtassen en uurwerken van be-
kende merken zoals Yves Saint Laurent, Nike, Lacoste,Louis Vuitton en Chanel.
Maar namaak is allang geen probleem meer dat be-
perkt blijft tot design- en dure merkproducten. Er
manifesteert zich immers een merkelijke evolutie in
de namaakactiviteiten: producenten van alle soorten
gebruiksproducten krijgen ermee te maken. Zo blijkt
er een bloeiende namaakmarkt voor auto-onderdelen
te bestaan. Er wordt zelfs neptandpasta op de markt
gebracht, met alle gevolgen vandien: Er is een geval
aan het licht gekomen waarbij nagemaakte tandpasta
een stof bevatte die het tandglazuur aantastte. Met
andere woorden, hoe meer men zijn tanden poetste,
hoe slechter voor de tanden. Dat zijn natuurlijk zeer
ernstige situaties, die een rechtstreeks gevaar beteke-
nen voor de volksgezondheid, schetst Luc Van De
Velde-Poelman, eerste attach bij Douane en Accijn-
zen, die verder in dit dossier een verhelderend beeld
schetst van de namaaknijverheid.
Dat gezondheids- en veligheidsaspect mag niet on-
derschat worden, vindt Luc Van De Velde-Poelman:
Het gaat soms echt over gevaarlijke toestanden. De
tandpasta is n voorbeeld, maar er zijn er voldoende
andere, zoals gsms waarvan de batterijen die goed-kope namaakproducten bleken te zijn explodeer-
den. Het betrof hier weliswaar enkele gesoleerde
gevallen, maar het leidde niettemin tot aanzienlijke
imagoschade bij Nokia.
Daarnaast worden voor namaakkleding veel goedkopere mate-
rialen gebruikt, waarbij het niet alleen over een lagere kwaliteit
gaat, maar bijvoorbeeld ook over een groter risico op ontvlam-
baarheid, of over kleurstoffen die giftig zijn.
Tevens zijn de arbeidsomstandigheden waarin dergelijke namaak-
producten worden vervaardigd, dikwijls schrijnend. Bovendien
blijken de namaakcircuits al eens gebruikt te worden als testcase
voor het zwaardere werk: drugs- en wapentrafiek en zelfs mensen-
handel. De namaakindustrie is dan ook geen zaak van een stelletje
amateurs. Niet zelden vormt de georganiseerde misdaad er de
basis van.
Het namaakcircuit wordt op zon 8% van de wereldhandel geschat.
Volgens de OESO, die de jongste twee decennia een substan-
tile toename van namaakgoederen vaststelt, bedroeg de totale
waarde daarvan in 2009 zon 250 miljard dollar. Dat is dus gigan-
tisch. Daar komt bovendien nog een onrechtstreekse negatieveimpact bovenop: bij problemen met producten die onterecht aan
hen worden toegeschreven, zullen de merkfabrikanten de eersten
zijn die klachten ontvangen, met imagoschade tot gevolg.
Die totale waarde houdt evenmin rekening met het illegaal down-
loaden en verspreiden van software, digitale informatie, muziek-,
film- en andere data via het internet. Als ook die in rekening zou-
den worden gebracht, moet de totale impact van de namaakin-
dustrie met enkele honderden miljarden dollars verhoogd worden.
Ook in dit dossier laten we dat internetaspect van namaak en pi-
raterij hoe interessant en belangrijk ook grotendeels buiten
beschouwing. Omdat het binnen het hier voorziene ruimtebestek
niet mogelijk is om ook dat aspect op een kwalitatieve manier uit
te diepen, hebben we ervoor gekozen om ons te beperken tot de
namaakproblematiek van tastbare producten. l
PBR
Namaak is geenbijzaak
IN DIT DOSSIER30 Een veilige keten opbouwenLuc Van De Velde-Poelman, eerste attach bij Douane & Accijnzen, geefteen verhelderende schets van de wereld van de namaak.
34 Honderden miljoenen euros gaan in rook opHoe kan de tabaksindustrie voorkomen dat sigaretten worden nage-
maakt? Japan Tobacco International getuigt.
36 Internet als dubieuze dokterDe farmaceutische sector zet zich schrap tegen de toenemende inter-nethandel van nepgeneesmiddelen.
OPENERNamaak
29MEI 2011
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
3/10
De toename van in beslag genomen goederen is het
gevolg van een scherper toezicht, maar evenzeer van
meer activiteiten in het namaakcircuit. Tot 1994 was
ik actief in de haven van Antwerpen. Toen waren we sterk ge-
concentreerd op smokkel van sigaretten en alcohol, die eindjaren 80 en begin jaren 90 de belangrijkste
namaakproducten waren. Uiteraard bestond
toen ook al voor andere producten, vooral
van luxemerken, een namaakcircuit, maar
daar werden we veel min-
der mee geconfronteerd.
Het was veeleer een randfenomeen, en ze-
ker geen prioriteit voor justitie, situeert Luc
Van De Velde-Poelman.
Geleidelijk is dat veranderd. Er ontstond
een golf van namaak vanuit Oost-Europa
en China. Verwonderlijk is dat niet: in Oost-
Europa trok de economie in het begin van
de jaren 90 sterk aan en China ontwikkelde
zich tot s werelds grootste producent van
de meest uiteenlopende zaken. Het is al-
lerminst vreemd dat de namaakeconomiedie evolutie volgt. Tevens is het feit dat de
handel mondialiseert, ontegensprekelijk een
stimulans voor het namaakcircuit.
Luc Van De Velde-Poelman (Douane & Accijnzen)
Namaak behoort voor de douane tot het segment van niet-fiscale douanewetgeving en past in die zin in hetrijtje van illegale wapen- en drugshandel, diamant- en afvaltrafiek. In vergelijking met die materie is namaak
de jongste jaren exponentieel gestegen. De jarenlange brede sensibilisering door de overheid blijkt vruch-ten af te werpen: de hoeveelheden goederen die in beslag worden genomen, zijn gigantisch en nemen nog
steeds toe. Luc Van De Velde-Poelman, eerste attach bij de Algemene Administratie Douane & Accijnzen(een afdeling van de FOD Financin), geeft een verhelderende schets van de wereld van de namaak.
Daarnaast hoeft het geen betoog dat internet hier eveneens
een aanzienlijke rol in speelt. Internet maakt het voor de consu-
ment immers veel gemakkelijker om producten te kopen, waar
ook ter wereld. Parallel daarmee is de kans op misbruiken, waar-
onder namaak en piraterij, navenant gestegen. Een screeningvan de internetbusiness is dan ook noodzakelijk.
Duidelijk daarbij is dat het aanbod op
internet verbieden vrijwel onmogelijk
is. Men kan echter wel optreden op het
moment dat de via het web gekochte
goederen in Belgi arriveren. Als bij-
voorbeeld het Geneesmiddelenagent-
schap een internetscreening doet en
vaststelt dat er een postpakket met medicijnen zal geleverd
worden voor een bepaalde persoon of firma, dan kan die dat
30 MEI 2011
Overheid en privsector moeten samenwerkenom ver voor de consumptie in te kunnen grijpenLuc Van De Velde-Poelman (Douane & Accijnzen)
Een veilige ketenopbouwen
OPENER Namaak
Studio100, de organisatie achter het pretpark Plopsaland en
diverse kinderprogrammas als Samson & Gert, Kabouter Plop
en Bumba, krijgt af en toe te maken met namaakpraktijken, al
relativeert bedrijfsjuriste Katrien Van Eenoo dat ook meteen:
We worden daar zeker niet in grote mate mee geconfron-
teerd, maar af en toe steekt het probleem toch de kop op,
waardoor een permanente alertheid aangewezen is, zegt ze.
De namaak situeert zich in de merchandisingproducten, en
blijkt zich vooral toe te spitsen op het pluchen Bumbafiguur-
tje, dat bij heel jonge kinderen razend populair is.Tot nog toe zijn daarvan echter nog geen namaakversies
in winkels gevonden. De valse Bumbas circuleren vooral in
Valse Bumbas
Het Bumba-figuurtje is
zeer populair bij kinde-ren en daar probeert
de namaakmarkt muntuit te slaan.
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
4/10
doorgeven aan de douane om daar controle
op uit te voeren. Ook de bedrijven kunnen der-
gelijke leveringen signaleren.
BinnenwaterenDe Europese Unie wil inzake douaneactiviteiten
afstappen van louter controlerende taken en
werkt aan systemen die meer op preventie ge-
richt zijn. Zo worden handelsmechanismen op
punt gesteld waarbij bedrijven bepaalde procedures moeten vol-
gen die de logistieke keten transparanter maken. In ruil worden
die ondernemingen vrijgesteld van controles. Maar nu wordt on-
tdekt dat die green lanes ook zeer gretig gebruikt worden doormalafide bedrijven.
Tevens hebben andere Europese beleidskeuzes soms onbedoel-
de effecten op de bestrijding van de namaakindustrie. Zo inves-
teert Europa al enkele jaren in een betere bevaarbaarheid van
de Europese binnenwateren, onder meer als antwoord op het
mobiliteitsprobleem op de wegen en uit milieuoverwegingen.
Het gevolg is dat men nu langs de binnenwateren van de
Noordzee naar de Zwarte Zee kan varen en de namaaktrafiek
is daar eigenlijk bij gebaat, legt Luc Van De Velde-Poelman uit:
In internationale havens zoals die van Antwerpen, worden de
31MEI 2011
goederen overgeladen op binnenschepen tegenwoordig kun-
nen die een capaciteit tot 200 containers aan die tot zo dicht
mogelijk bij de eindbestemming varen. Het gevolg is dat er aan
de buitengrenzen van Europa wat de Antwerpse haven op han-delsniveau is wel intensieve controles gebeuren, maar dat die
binnen de Europese grenzen zeer summier blijven. Voor de geor-
ganiseerde illegale handel blijkt dat een zeer attractief systeem.
Wie zit erachter?Namaak laat zich in twee gedaanten onderscheiden: er is namaak
die via overproductie op de alternatieve markt komt, en daarnaast
de illegale productie.
Luc Van De Velde-Poelman illustreert: Stel: een bedrijf in Turkije
vervaardigt kleding voor een bepaald merk. Daarbij wordt soms
OPENERNamaak
Elementen die op namaak kunnen wijzen,zijn onder meer de manier van verpakken en
de kwaliteit van de randkenmerken.
lunaparken en op kermissen. Het gaat dan ook nooit over grote aantallen. Stu-
dio100 werkt voor het opsporen ervan nauw samen met de Algemene Directie
Controle & Bemiddeling van de FOD Economie, de zogenaamde Cel Namaak.
Een tweetal jaar geleden organiseerde Studio100 voor de vertegenwoordigers
van die dienst een opleiding die hen moest in staat stellen om de specifieke
kenmerken en de authenticiteit van de Studio100-producten te onderscheiden
van vervalsingen.
Kan een bedrijf preventief nog meer doen dan dat? Katrien Van Eenoo: Je kan
altijd minieme specifieke kenmerken aan je product toevoegen, die enerzijds
het exact kopiren bemoeilijken, en anderzijds de opspoorbaarheid van
namaak vergroten.
De oorsprong van de namaak is moeilijk traceerbaar, maar de productie blijktheel vaak in China te gebeuren. Wanneer namaak ontdekt wordt, treft Stu-
dio100 meestal een minnelijke schikking met diegene die de inbreuk pleegde.
In het geval van de Bumbas zijn dat dus meestal uitbaters van kermisattracties.
Een keer hebben we een juridische procedure opgestart, omdat we aan de
kermiswereld een signaal wilden geven dat ze beter niet te licht omspringen
met namaakproducten. Dikwijls zijn ze op de hoogte van het feit dat het om
namaakproducten gaat, maar dat is niet altijd hard te maken, aangezien de
namaak vaak vermengd is met authentieke producten en dus de leverancier
met de vinger wordt gewezen, legt bedrijfsjuriste Van Eenoo uit.
De nagemaakte pluchen Bumbas zijn bij inbeslagname onherroepelijk ver-
oordeeld tot vernietiging. Ze schenken aan een goed doel is volgens Katrien
Van Eenoo absoluut niet aan de orde: Vergeet immers niet dat die namaak-
producten dikwijls slecht gemaakt zijn en gevaarlijk kunnen zijn voor de kinde-
ren die ermee spelen. Zo zijn al Bumbas in beslag genomen waarvan de vullingbestond uit losse korrels, wat dus risicos inhoudt als die vulling vrij komt.
PBR
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
5/10
een (illegale) overproductie gedraaid, bestemd voor de lokale
markt en de toeristen, aan wie die kleding goedkoop verkocht
wordt. De ondernemingen hebben doorgaans weet van dergelijkepraktijken, maar zien dat door de vingers meestal tot blijkt dat
men de impact ervan onderschat heeft.
Die praktijk van overproductie is een bekend probleem bij de siga-
rettenproducenten. Een van de afspraken die naar aanleiding daar-
van met de sector gemaakt is, is dat ze hun productie- en logistieke
keten beter bewaken (zie elders in dit dossier).
Daarnaast is er de illegale produc-
tie. Wie daarachter zit, is vanzelf-
sprekend moeilijker in kaart te
brengen. In globo kan men stel-
len dat het namaakcircuit gedomineerd wordt door maffiabendes,
door georganiseerde misdaad. Geldgewin is uiteraard de grotedrijfveer. Daarnaast beschikken de internationale politiediensten
Europol en Interpol over sterke aanwijzingen dat sommige van die
namaakpraktijken worden uitgebouwd ter financiering van terroris-
tische groeperingen. De circuits blijken bovendien soms een test-
case voor drugs- of wapentrafiek.
Wat ook opvalt, is dat de protagonisten van de namaakhandel
niet zelden bekenden zijn voor de politie en het gerecht, merkt de
eerste attach van Douane & Accijnzen op: Zo hadden we ooit
een zeer actieve keten van hormonenhandelaars, die uit beeld ver-
dween toen in Belgi en Nederland de strijd tegen de hormonen-
maffia werd opgevoerd. Later doken diezelfde personen op in de
xtc-handel. Toen ook daar kordaat werd tegen opgetreden, hielden
ze zich weer gedeisd, maar nu blijken hun namen op te duiken in de
handel in namaakgeneesmiddelen. De namaakhandel heeft voorde georganiseerde misdaad het voordeel nog een vrij veilige ac-
tiviteit te zijn in vergelijking met bijvoorbeeld drugshandel, schetst
Van De Velde-Poelman: Inzake drugs is er een grote consensus
over de aanpak en de strafbaarheid. Er zijn bovendien maar twee
partijen: de drugsdealer en de overheid, de misdadiger en de be-
straffer. Bij namaak is dat complexer: naast die twee partijen, speelt
ook de producent een rol. De merkhouder moet betrokken worden
bij de zaak als er sprake is van namaakfraude. Dat veroorzaakt
onvermijdelijk een vertraagde reactie.
Wat te doen?Gesteld dat een onderneming wordt geconfronteerd met
namaak, wat kan men doen? Concreet kan men in Belgi
terecht bij de politie, de douane en de Cel Namaak van de
FOD Economie (die laatste is enkel bevoegd binnen de eigen
grenzen). Tussen die partijen bestaan overlegmechanismen.
Het is inherent aan de douane dat ze controles uitvoert, en
dus eigenlijk gedoemd is om achter de feiten aan te hollen.
Wel is er een tendens dat men die
controle zo vroeg mogelijk legt, zegt
Van De Velde-Poelman: Vroeger werd
die pre-arrival-aanpak niet aanvaard.
Het impliceert dat, op het moment
dat goederen ergens vertrekken, de gegevens al worden door-
gestuurd naar de plaats van aankomst. Dat laat al een eerstescreening toe voor de goederen geleverd worden.
Maar voorkomen is beter dan genezen. Ondernemingen die van
oordeel zijn dat een van hun producten een verhoogd risico loopt
op namaak, kunnen dat aan de douane melden, daarbij wijzen op
specifieke kenmerken van het product en eventueel vanuit welk
land men namaak vermoedt. Zo ontstaat een databank van mer-
ken en producten die extra opvolging vereisen. Het voordeel daar-
van is dat ook de minder bekende producten en merken gerichter
gecontroleerd worden. Elementen die op namaak kunnen wijzen,
zijn onder meer de manier van verpakken dat gebeurt bij namaak
dikwijls minder zorgvuldig en de kwaliteit van de randkenmer-
Een prominente vaststelling in de namaakproblema-
tiek is dat het zowel van overheidswege als vanuit de
privsector moeilijk is om efficint in te grijpen als
er niet wordt samengewerkt. De krachten bunde-
len is absoluut noodzakelijk, vinden de Algemene
Administratie Douane & Accijnzen en ICC (Inter-
national Chamber of Commerce) Belgium. Daarom
beslisten ze tot de oprichting van de vzw StichtingNeen aan namaak en piraterij. Voorzitter van de
Stichting is Tony Vandeputte, secretaris-generaal van
ICC Belgium.
De Stichting gaat binnenkort van start via een
seminar over de namaakproblematiek. Dat vindt
plaats op 1 juli (datum nog onder voorbehoud) en
verzamelt rond die thematiek enkele gerenommeer-
de internationale sprekers, alle betrokken partijen
en diverse praktijkgetuigenissen. Via dergelijke
evenementen, maar ook via informatie- en sensibi-
liseringscampagnes en andere activiteiten, wil deStichting bijdragen tot een bewustmaking bij het
brede publiek en het bedrijfsleven van de risicos en
nadelen van namaak.
De organisatie profileert zich voorts als intermediair
forum tussen de diverse overheidsinstanties en het
bedrijfsleven. De stichtende organisaties streven
ernaar om zoveel mogelijk alle overheidsinstanties
die op een of andere manier met namaak bezig
zijn, bij hun vereniging te kunnen betrekken. Naast
Douane & Accijnzen zijn dat de FOD Economie en
de FOD Justitie, en daarnaast ook het Federaal
Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheids-
producten (FAGG) en het Federaal Agentschap voor
de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Dat dieinstanties nog geen deel uitmaken van de Stichting,
heeft onder meer met politieke keuzes te maken,
zegt voorzitter Tony Vandeputte: Ik moet toegeven
Stichting Neen aan namaak en piraterij
32 MEI 2011
OPENER Namaak
De namaakcircuits blijken soms eentestcase voor drugs- of wapentrafiek
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
6/10
datde aanloop naar de oprichting vrij moeizaam verliep. Dathadondere andere te maken methet feitdat de problema-tiek politiek nietals een prioriteit werd beschouwd. Daaromhebben we beslist om met ICC Belgium en de douane tochvan start te gaan in de hoop de andere organisaties alsnogaan boord te krijgen. Wanthetis natuurlijk de bedoeling omeen breeddraagvlak te creren.
Het secretariaat van de Stichting bevindt zich bij de Alge-mene Administratie Douane & Accijnzen, Luc Van De Velde-
Poelman, North Galaxy Toren, Koning Albert II-laan 33, 1030Brussel [email protected]. Voor meerinfo kan u ook terecht bij Katia Bodard, policy manager ICCBelgium, Stuiversstraat 8, 1000 Brussel [email protected].
OPENERNamaak
ken bv. luxehorloges waarbij de armband merkbaar
van mindere kwaliteit is, roepen argwaan op.
Enige alertheid vanuit het bedrijfsleven kan volgens
Luc Van De Velde-Poelman ook al veel helpen: Soms
gebeurt het dat bedrijven hun productiemachines na
verloop van tijd afschrijven en doorverkopen, zonder
zich af te vragen waar die machines naartoe gaan. Als
illegale sites worden ontmanteld, blijkt dat daar dik-
wijls professioneel materiaal aanwezig is dat uit de re-
guliere productie komt. Met een beetje meer kritische
zin kunnen dergelijke situaties vermeden worden.
Dat geldt ook voor het samenstellen van de hele lo-
gistieke keten. En ook hier hebben de economische
ontwikkelingen van de voorbije decennia het er niet
gemakkelijker op gemaakt: tot de jaren 60 lag het
hele proces, van het aankopen van de grondstoffen,
over de realisatie van de tussenproducten tot het sa-
menstellen van het eindproduct, zeer dikwijls binnen
eenzelfde productie-eenheid. Het was toen dus veel
eenvoudiger om een overzicht te bewaren over het
logistieke en productietraject. Nu zijn die ketens veel
complexer, met activiteiten die worden uitbesteed en/
of over verschillende locaties verspreid zijn.
Om binnen die realiteit het risico op namaak in te per-
ken, komt het er volgens Luc Van De Velde-Poelmanop aan een veilige keten op te bouwen, bijvoorbeeld
door steeds met dezelfde transporteurs te werken,
of het administratieve luik (facturatie, verzekeringen,
e.d.) te uniformiseren. Uiteraard biedt dat geen ga-
rantie op het vermijden van namaak, maar het geeft
wel de mogelijkheid om zowel het traject als de
echtheid van een product veel vlotter na te gaan ,
zegt de douane-topman. Hoe dan ook kunnen we
pas cht efficint optreden als de overheid en de pri-
vsector samenwerken om ver voor de consumptie in
te kunnen grijpen, besluit hij. l
PBR
B ij ruim 43.500 controles door de Europese douanediensten in 2009 (dat zijn opEuropees vlak de recentst beschikbare cijfers) werd namaak of een vermoedenvan namaak vastgesteld. In totaal betrof het ongeveer 118 miljoen producten die
in beslag werden genomen aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Hierbij
moet worden opgemerkt dat een pakje van 20 sigaretten als een eenheid wordt
beschouwd, en niet elke sigaret apart. Sigaretten vertegenwoordigen overigens
de hoofdmoot. Voorts vormen kleding en merkproducten een aanzienlijk aandeel
van de in beslag genomen goederen, maar ook producten die dagelijks worden
gebruikt, zoals tandpasta, shampoo, speelgoed, huishoudelijk materiaal en ge-
neesmiddelen.
In 47,44% van de inbeslagnames werden de goederen vernietigd. Bij een klein
kwart (23,22%) werd een rechtszaak ingeleid. In 6,11% van de gevallen werd geen
actie ondernomen door de rechthouder en bij 4,34% moesten de goederen
opnieuw worden vrijgegeven omdat het niet over nepproducten bleek te gaan.Van de resterende 19% zijn dergelijke data niet bekend of is de zaak nog niet
afgehandeld.
Veruit de meeste nepgoederen liefst 64,4% worden aangevoerd vanuit China.
Dat betekent niet noodzakelijk dat de goederen er ook worden geproduceerd,
aangezien de organisaties die in het namaakcircuit actief zijn, de oorsprong van de
productie veelal trachten te verbergen.
Opmerkelijk is ook dat sommige landen de geprefereerde basis voor bepaalde
producten zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Turkije als het over voedings-
producten gaat, vanuit Egypte wordt vooral speelgoed aangevoerd en vanuit de
Verenigde Arabische Emiraten vertrekken vaak geneesmiddelen en aanstekers.
Cel namaakBij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, de zogenaamde Cel Namaakvan de FOD Economie, werd het bilan van 2010 op het vlak van imitatieproducten
recent afgerond. De Cel Namaak is bevoegd voor controles op het grondgebied
Belgi (in handelszaken, op markten, kermissen, e.d.). Dat betekent dat de cijfer-
gegevens geen betrekking hebben op inbeslagnames van goederen bij grenscon-
troles door de douane.
Opvallende vaststelling is dat het aantal stuks namaakgoederen en de totale
waarde ervan zijn gedaald tegenover 2009, maar dat desondanks ongeveer alle
nepproducten in aantal zijn toegenomen, behalve cds en dvds, die in 2010 een
veel kleiner aandeel vormden dan het jaar voordien. Zo is de namaakkleding opval-
lend gestegen van ongeveer 2.700 exemplaren naar meer dan 19.000. Speelgoed
is zelfs verdrievoudigd. Ook Belgische bedrijven als Studio100 zijn daarvan het
slachtoffer (zie elders in dit dossier).
Dat hoeft echter niet te bete-
kenen dat er plots zoveel meer
namaakproducten in omloop
zijn. Veel hangt af van de
soorten controles die worden
uitgevoerd specifiek gericht
naar een bepaald product of
met een bredere focus en
bovendien wijst men er bij de
Cel Namaak op dat er naast
goed speurwerk soms ook een
factor geluk meespeelt.
Al heeft de opmerkelijke
daling van het aantal cds endvds deels te maken met
andere vormen van piraterij,
waar geen vaste drager meer
aan te pas komt, met name het
massale illegale downloaden
van films en muziek.
Namaak in enkele cijfers
De cijfers voor 2010 van deFOD Economie
Producten Aantal Waardestuks in euro
Handtassen 690 149.820
Accessoires 28.293 792.305
Kledij 19.592 1.296.452
Elektronische 4.402 108.295apparaten
Juwelen 3.533 871.694+ horloges
Speelgoed 33.476 74.919
Dvds/cds 48.598 367.061
Parfum 845 45.365
Andere 39.765 77.239
TOTAAL 179.194 3.783.150
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
7/1034 MEI 2011
OPENER Namaak
Namaak betekent verloren
inkomsten, zowel voor de
tabaksindustrie als voor de
overheid. Voor de overheid dalen
de belastinginkomsten (in 2009 met
meer dan 50 miljoen euro voor de
Belgische overheid), voor ons daalt
de kwaliteit en de winstmarge van
onze producten. We moeten dan
ook samenwerken, verklaart Jeroen
Dhanens, directeur Corporate Affairs
& Communications voor
Belgi en Luxemburg bij
Japan Tobacco Internatio-nal (JTI), de internationale
tak van Japan Tobacco Inc.
Het bedrijf is het derde
grootste in de sector, met
als belangrijkste merken
Camel, Winston en een
aantal Britse merken, zoals
Benson&Hedges, Amber
Leaf en Silk Cut.
In december 2007 teken-
de Japan Tobacco Interna-
tional (net als Philip Morris
in 2004) een akkoord met
de Europese Commissie
en de 27 lidstaten. Daar-
mee heeft JTI zich bereid verklaard
400 miljoen USD neer te tellen, gespreid over 15 jaar, om overhe-
den te helpen bij de bestrijding van de illegale tabakshandel.
Illegale handel omvat zowel het smokkelen als het namaken
van sigaretten en roltabak. Bij smokkelen worden echte JTI-
producten illegaal vervoerd. Het is dus van vitaal belang dat de
tabaksproducent maximale controle bewaart over de distributie
van zijn producten (de EU legt trouwens een boete op als er
smokkelwaar boven een bepaalde hoeveelheid wordt onder-schept). Namaak is een andere zaak. Namaakproducten wor-
den grotendeels in China geproduceerd door georganiseerde
misdaadbendes.
Japan Tobacco International getuigt
Hoe kan de tabaksindustrie voorkomen dat sigaretten worden nagemaakt? Een vraag die nog niet afdoendeis beantwoord, want vervalsers achterhalen snel genoeg hoe ze de beveiligingssystemen van tabaksfabrikan-ten kunnen omzeilen. En ding is zeker: zonder nauwe samenwerking met douane en politie lukt het niet.Tabaksfabrikanten hebben trouwens hun eigen speurdienst om informatie te vergaren.
Een pakje sigaretten de zwaksteschakelHoe wil het Europese akkoord illegale handel aan banden
leggen? Het belangrijkste initiatief dat werd genomen is
het track and trace-systeem om de producten te trace-
ren. Daarbij wordt op elk pallet, elke doos, elke slof en
elk pakje dat bij ons van de band rolt, een code aange-
bracht. Deze code bevat allerhande informatie waardoor
zowel wij als de douaniers en de politie de producten tot in
elke schakel van de distributieketen kunnen volgen. Op pa-
pier lijkt dit eenvoudig. Maar in werkelijkheid vergt het een
enorme logistieke organisatie om iedereen
in de operatie de juiste uitrusting en oplei-
ding te geven.
Jeroen Dhanens erkent dat dit systeem
overheden vooral helpt in de strijd tegen
smokkelarij. Maar het is duidelijk geen
wondermiddel tegen namaak. Wat dan
wel? Het is erg moeilijk om het probleem
op te lossen. Ondanks de inventiviteit van
de fabrikanten vinden de vervalsers altijd
een manier om de beveiligingssystemen te
omzeilen... Ze zijn net zo handig met de technologie als de
echte producenten.
De tabakssector richt zijn inspanningen vooral op indivi-
duele pakjes sigaretten. Die zijn het moeilijkst en het duurst
om na te maken. Vooral individuele pakjes kunnen door
douane en politie worden gedentificeerd als namaak. Daar-
om organiseren we hierover regelmatig rondleidingen en
opleidingen in onze fabriek in Trier in Duitsland. Deze ini-
tiatieven en de andere bepalingen uit het Europees akkoordleidden eind 2009 tot een akkoord tussen JTI en de Bel-
gische overheid. En op 12 mei zal een gelijkaardig akkoord
worden ondertekend met Luxemburg.
Honderden miljoenen euros gaan in rook op
Namaakproducten zijn het domein vancriminele bendes die voornamelijk in Chinaactief zijn Jeroen Dhanens (Japan Tobacco International)
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
8/1036 MEI 2011
OPENER Namaak
De 007s van de sigarettenMaar als heel wat namaaksigaretten hun oor-
sprong in China vinden, waarom dan niet samenmet de Chinese overheid aan de bron ingrij-
pen? Dit is een kwestie die wordt aangekaart
tijdens de diplomatieke uitwisselingen met
China, een land dat de strijd tegen illegale
fabrieken ernstig neemt. Maar volgens
Jeroen Dhanens is het bijna een mission
impossible. Naar schatting telt het land
meer dan 1.000 illegale fabrieken. Sluit er n,
en er gaan er twee nieuwe open...
Alleen stonden de tabaksproducenten machte-
loos. Daarom besloten de vier grootste spelers
ter wereld om samen te werken en zo nauwkeu-
rig mogelijke informatie te verkrijgen. We heb-
ben onze eigen speurdienst met professionals
die vaak gerekruteerd worden bij verschillende
overheidsorganisaties. Ze beheren een uitge-
breid netwerk contacten die hen informatie
doorgeven vanuit havens, industriezones en an-
dere transitlocaties over de hele wereld. Ze ana-
lyseren deze informatie en geven elk verdacht
verkeer aan bij de bevoegde instanties via een
internationaal systeem. Heel wat illegale goede-
ren kunnen door de overheid in beslag genomen
worden dankzij de informatie van de tabaks-sector. In meer dan n op twee gevallen is de
informatie over een container correct. Niet dat
er altijd tabak in zit; soms zijn het bijvoorbeeld
namaakgeneesmiddelen, maar verdacht is het
meestal wel.
En op vijf Britse sigaretten is onwettigNamaaksigaretten zijn vooral bestemd voor de Britse markt.
De belastingen liggen er een stuk hoger dan in continentaal
Europa. De prijsverschillen zijn gigantisch: een pakje roltabak
is in Groot-Brittanni meer dan 10 euro duurder dan hier. De
haven van Antwerpen is
een draaischijf voor na-
maaksigaretten. Als we
de inbeslagnemingen
bestuderen, stellen we
vast dat de meeste il-
legale sigaretten Britse
merken zijn. Toen we in 2007 Gallaher overnamen een
concurrent die erg actief was op de Britse markt , steeg ons
marktaandeel in Groot-Brittanni tot 40%. We worden dus
zwaar getroffen door illegale handel.
De cijfers over de Britse markt zijn veelzeggend: naar schat-
ting n sigaret op vijf en meer dan 60% van de pakjes rol-tabak werden niet in het Verenigd Koninkrijk gekocht. Het
gaat dan zowel om namaak als om smokkelwaar. Deze cijfers
omvatten wat we non-duty paid noemen. Alleen al in dit
land schat Japan Tobacco International zijn verliezen op hon-
derden miljoenen euros. Er worden bijna 12 miljard sigaret-
ten verhandeld op de Belgische markt. Wij bezitten 11% van
die markt. Ongeveer eens per maand wordt een container met
10 miljoen sigaretten van onze merken in beslag genomen,
preciseert Jeroen Dhanens ter indicatie.
Is namaak in opmars? We kunnen de evolutie van non-duty
paid opvolgen door onze verkoopcijfers te vergelijken met
onze schatting van de consumptie per land. Deze evolutie
hangt nauw samen met de verkoopprijs. Wanneer een land
de accijnzen bovenmaats verhoogt, zien we meteen dat het
aandeel gesmokkelde en namaakproducten de pan uit rijst.
Het is een sector die reageert op een rele vraag.
De preventie van namaak aankaarten is dan ook niet vanzelf-
sprekend, zoveel is duidelijk. In deze strijd zet JTI bewustma-
kingscampagnes op voor kleinhandelaars en consumenten,
beveiligt zijn interne organisatie, werkt samen met andere ta-
baksproducenten, en investeert vooral in de intense samenwer-
king met douane en politie. Zeker in Belgi is dit belangrijk.
Slechts 1% van de Belgische tabaksmarkt bestaat uit namaak.Hier gaat de aandacht dus vooral naar de transitpunten ha-
vens en luchthavens en de belangrijkste verkeerswegen. l
Bijna tweederde van de nepgoederen wordt aangevoerd vanuitChina (zie ook Namaak in cijfers, elders in dit dossier). Dat
gegeven lag in 2007, naast andere onderwerpen, op de
onderhandelingstafel tussen China en de Wereldhandel-
sorganisatie (WTO). De aanleiding van dat overleg was
dat China tot de WTO wou toetreden, maar dat vereiste
nogal wat aanpassingen aan de handelswetgeving van
het land. Bruno De Vuyst, associate hoogleraar aan het
Vesalius College (gelieerd met de Vrije Universiteit Brussel)
en advocaat bij Marx, Van Ranst, Vermeersch & Partners, was
namens ICC Belgium nauw betrokken bij die gesprekken. China
moest dringend zijn huishouding inzake handelswetgeving en -praktijk
in orde maken, wilde het lid van de WTO kunnen worden.
De gesprekken hebben er toen wel toe geleid dat de Chineseoverheid zich expliciet heeft gengageerd om inspanningen ter zake
te leveren. En dat was nodig, getuigt Bruno De Vuyst: China was zeer
laks, deels wegens een gebrek aan middelen, maar ook wegens een
zwakke administratie en weinig interesse voor de problematiek.
Of er intussen in de praktijk vooruitgang is geboekt, is volgens de
hoogleraar moeilijk uit te maken: China is een gigantisch land en
kampt ook intern met namaakproblematiek. Een dergelijk verande-
ringsproces vergt dan ook veel tijd. Voor een evaluatie is het nog wat
te vroeg.
Tegelijkertijd wijst De Vuyst erop dat het niet correct is om alleen
China met de vinger te wijzen: Er komt ook veel namaak uit andere
landen, bijvoorbeeld uit Thailand, om in dezelfde regio te blijven.
Maar ook veel dichter bij huis: zo heeft Itali de bedenkelijke reputatie
een belangrijke draaischijf van nepproducten te zijn.
De intenties van China
C
V
Eens per maand wordteen container met 10 miljoensigaretten van onze merkenin beslag genomen
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
9/10
Ter illustratie: een studie van de Wereldgezondheidsorga-
nisatie geeft aan dat bijna een derde van de namaakpro-
ducten geen actieve bestanddelen bevat, een vijfde slecht
gedoseerd is en nog eens een vijfde een ander product in zich
heeft, dat potentieel toxisch is.
De eerste resultaten van een onder-
zoek van het Wetenschappelijk Insti-
tuut Volksgezondheid (WIV) tonen aan
dat de stalen van erectiestimulerende
middelen de meest voorkomende
nepmedicatie andere, niet geregis-treerde, stoffen bevatten dan de originele geneesmiddelen. De
toxiciteit en de bijwerkingen zijn niet gekend en bijgevolg bestaat
er een ernstig risico voor de gezondheid van de gebruikers van na-
maakgeneesmiddelen, luidt het bij het WIV. Uit de analyses blijkt
daarnaast ook dat vooral hormonale geneesmiddelen, antibiotica
en vermageringsmiddelen in het namaakcircuit aanwezig zijn.
De Amerikaanse Food & Drugs Administration schat de omzet van
de handel in namaakgeneesmiddelen wereldwijd op 3,5 miljard
dollar. Niettemin blijft de impact ervan in onze contreien klein. In
de ontwikkelde landen blijft de verkoop van namaakgeneesmid-
delen immers beperkt tot 1%, schetst Magali Audiart, adviseur
Economische Studies bij Pharma.be. Maar daar staat tegenover
dat er op dat vlak in de ontwikkelingslanden wel een gigantisch
probleem is: daar wordt de verkoop van nepmedicijnen geschat
op liefst 25%. In Afrikaanse landen worden de
nepproducten vaak verkocht op openbare
markten.
Belgi is overigens een belang-
rijke transitlocatie van nepmedi-
catie naar ontwikkelingslanden. Zo tekende de Bel-
gische douane voor een van de grootste vangsten van
nepmedicatie. In de luchthaven van Zaventem
werden in 2008 2,2 miljoen illegale tablettenonderschept, waarvan 1,6 miljoen pijn-
stillers en 600.000 antimalariaproducten.
De meeste waren afkomstig uit India,
Hongkong, de Verenigde Staten,
China en Brazili. En, opmerkelijk:
het merendeel van de pillen werd
besteld via het internet.
OPENERNamaak
Nepgeneesmiddelen groeiend probleem
De farmaceutische sector wordt de jongste jaren in toenemende mate met namaak geconfronteerd. Volgensrecente rapporten is tot meer dan de helft van de medicatie die besteld wordt via een website, afkomstig uiteen illegaal circuit en dus onveilig. Maar de sector laat het daar niet bij.
Internet als dubieuze dokter
Het bestaande distributienetwerk inons land, dat via apotheken en ziekenhui-zen loopt, is veiligMagali Audiart (Pharma.be)
-
8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen
10/1020
OPENER Namaak
Op 16 februari liet het Italiaanse designmeubelbedrijf Cassina een 70-tal
meubelstukken van de befaamde ontwerper Le Corbusier vernietigen
door een recyclageonderneming in Vilvoorde. Met de actie wou Cassina
een scherp signaal geven dat men de imitatie-industrie niet mag mini-
maliseren.
Herman Croux, advocaat bij Marx, VanRanst, Vermeersch en Partners, is al
bijna 20 jaar raadsman van Cassina en
stelt in die periode een sterke evolutie
vast op het vlak van namaak: Zon 15jaar geleden stonden namaakproducten
nog openlijk in de showrooms van de
meubelzaken. Dat is nu zeer uitzonder-lijk geworden. Er is dus zeker wel een
bewustzijn gegroeid, zegt hij.
Maar dat betekent niet dat de na-
maakhandel onder controle is. Wel
integendeel: Negen op tien inbreukenzijn tegenwoordig internetgerelateerd,weet Herman Croux. Soms gaat het
daarbij om kleine garnalen die via een verkoopsite als e-Bay een graantje
proberen mee te pikken, maar niet zelden zitten schimmige, maar niet-
temin goed georganiseerde bedrijfjes achter het misbruik, heeft Herman
Croux al ervaren: Zo hebben we ooit een Italiaanse fabrikant van na-
maakmeubelen ontdekt die zijn producten verkocht via een Engelse web-
site en de leveringen vanuit Spanje organiseerde, terwijl moest betaaldworden via een Duitse bankrekening. Bij dergelijke constructies weet je
natuurlijk meteen dat het over activiteiten van criminele aard gaat.
De beste manier om zich tegen het namaakcircuit te wapenen, is nog
altijd via het dealernetwerk, zegt Herman Croux: Dat zijn de beste
antennes. Zij staan dicht bij de consumenten, die vaak alert zijn. Zondriekwart van de namaak komen we op het spoor door tips van klanten.
Voor opsporingen online kunnen bedrijven gebruik maken van al dan
niet interne gespecialiseerde diensten, die steekproeven uitvoeren op
het internet.
VernietigingDe beelden van de vernietiging van de nepmeubelen Cassina haalde
met de actie uitgebreid de media riepen gemengde gevoelens op.
Herman Croux zegt echter aangenaam verrast geweest te zijn doorde vele positieve reacties die volgden op de sensibiliseringsactie. De
advocaat ziet ook weinig alternatieven voor de vernietiging van de meu-
belen: Ik besef dat dit niet bij iedereen sympathiek overkomt en het is
allerminst zo dat we daar plezier aan beleefd hebben. Maar de meubelenschenken aan een goed doel, wat vaak als mogelijke uitweg wordt ge-
noemd, is minder evident dan het lijkt. Je kent immers de kwaliteit en de
samenstelling van de producten niet. Er gaat dus altijd een risicofactormee gepaard. Ik vraag me overigens af of bijvoorbeeld een jeugdbewe-
ging zeer happig is om splinternieuwe imitatiemeubelen aan te nemen.Bovendien blijven die meubelen dan wel in omloop.
De vraag rijst echter ook of een individueel bedrijf zomaar kan beslissen
om nepproducten te vernietigen. Herman Croux legt uit: Er zijn tweemanieren waarop je als onderneming in bezit kan komen van namaakpro-
ducten: eerst en vooral is er de douaneregeling. De douane speurt zelfnaar namaakproducten en neemt die in beslag. De rechthouders worden
daarvan op de hoogte gesteld. In dat geval is vernietiging de enige
optie. Men kan daarnaast ook zelf initiatief nemen om, met de toestem-ming van een beslagrechter, een controle te doen in een winkel. Over
de bestemming van de goederen die dan eventueel in beslag worden
genomen, wordt in dat geval onderhandeld.
Cassina vernietigde imitatiesvan designmeubelen
Op 16 februari wou het design-meubelbedrijf Cassina met de
vernietiging van een 70-tal meu-belstukken waarschuwen voor de
impact van de namaakindustrie.
Surf niet met gezondheidMaar, verzekert Magali Audiart, de sector heeft de zaken
onder controle: Het bestaande distributienetwerk in onsland, dat via apotheken en ziekenhuizen loopt, is veilig.
Haar overtuiging ter zake heeft te maken met het feit dat
alle verpakkingen van de geneesmiddelen die terugbe-
taald worden in Belgi over een unieke code beschikken.
Die barcode is verplicht voor alle terugbetaalbare ge-
neesmiddelen die bestemd zijn voor de Belgische
markt. De apotheker scant deze code. Daardoor
wordt elke afgeleverde geneesmiddelenverpakking
gedentificeerd en gecontroleerd, legt ze uit.
Op Europees niveau werkt de sector trouwens een
vergelijkbaar controlesysteem uit. De federatie van
Europese researchbedrijven (Efpia) lanceerde vorig
jaar in dat verband in Zweden een proefproject.
In Belgi zijn namaakgeneesmiddelen alleen
afkomstig van verdachte internetsites, zegt Magali
Audiart: Geneesmiddelen die via het internet worden
verkocht buiten het legale circuit of buiten de in Belgi
vergunde apotheken, zijn niet onderworpen aan controles
door de gezondheidsprofessionals en de bevoegde in-
stanties. Daardoor kunnen de kwaliteit, de veiligheid en
de doeltreffendheid niet worden gegarandeerd.
Daarom lanceerde het Federaal Agentschap voor Ge-
neesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) een
campagne om het publiek te informeren over de gevarenvan het aankopen van geneesmiddelen via het internet,
onder de slogan: Geneesmiddelen via het internet? Surf
niet met uw gezondheid!. Er werd tevens een speciale
website voor opgericht (www.geneesmiddelen-via-inter-
net.be) met informatie over risicos, regelgeving en aan-
bevelingen.
Het via internet aankopen van geneesmiddelen is in Bel-
gi bovendien streng gereglementeerd. Ook als men via
een buitenlandse site bestelt, blijft men aan die afspra-
ken gebonden. Als basisregels gelden dat elk genees-
middel in de apotheek persoonlijk aan de patint of aan
een gemachtigde moet worden afgeleverd en dat de
apotheker geen geneesmiddelen mag afleveren buiten
de apotheek.
De aankoop van geneesmiddelen die vrij zijn van me-
disch voorschrift is wel mogelijk, op voorwaarde dat die
via de website van een in Belgi vergunde apotheek ver-
loopt, en dat die site geregistreerd is bij het FAGG en deOrde der Apothekers. De internetsite van een apotheek
moet immers worden beschouwd als een virtuele verlen-
ging van de apotheek zelf. l
In ontwikkelingslanden wordtde verkoop van nepmedicijnengeschat op liefst 25%