Pozyskiwanie funduszy unijnych
dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości
Wydziału Nauk Ekonomicznych
Uniwersytetu Warszawskiego
Cele zajęć
1. Zapoznanie się z układem instytucjonalnym
wdrażania funduszy strukturalnych w Polsce
2. Zrozumienie zasad tworzenia programów i
projektów dofinansowanych ze środków
strukturalnych Unii Europejskiej
3. Nabycie umiejętności skutecznego pozyskiwania
finansowania i rozliczania projektów przez
Przedsiębiorców
4. Zredukowanie ryzyk związanych z wdrażaniem
projektów dofinansowanych z funduszy
strukturalnych przez przedsiębiorców i podmioty
publiczne 2
Program zajęć
1. Akty prawne regulujące wdrażanie funduszy strukturalnych w Polsce
2. Zasady wyboru i realizacji projektów dofinansowanych z funduszy strukturalnych
3. Rodzaje projektów inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych dofinansowywanych ze środków strukturalnych Unii Europejskiej,
4. dokumenty strategiczne i operacyjne, produkty, rezultaty i oddziaływanie projektów, beneficjenci,
5. formy partnerstwa podmiotów publicznych i prywatnych,
6. budżet projektu, kwalifikowalność wydatków, harmonogram realizacji projektu oraz trwałość projektu,
7. ocena formalna, ocena ekonomiczno-techniczna i merytoryczna,
8. umowa o realizację projektu,
9. dokumenty potwierdzające kwalifikowalność wydatków,
10. podstawowe zasady tworzenia studiów wykonalności projektów inwestycyjnych,
11. możliwości pozyskiwania funduszy strukturalnych przez przedsiębiorstwa i instytucje publiczne
Literatura
• Ruszkowski J., Górnicz E., Żurek M., Leksykon Integracji Europejskiej, PWN, 2004
• Pollitt Ch., Bouckaert G., Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, UK 1999
• Aid Delivery Methods Vo.1 Project Cycle Management Guidelines, EC, March 2004
• Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013
• Analiza zmian w prawie polskim w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej – konsekwencje dla konsumentów i przedsiębiorców, UKIE, Warszawa, marzec – czerwiec 2003
• Członkowstwo Polski w Unii Europejskiej - na jakich zasadach?, UKIE, Warszawa, marzec 2003
• Poczta W., Ekonomiczne skutki warunków integracji Polski z UE dla sektora rolnego, UKIE, Warszawa 2003
• Rozporządzenie Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083 / 2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999
• Komisja Europejska, Przewodnik po Traktacie z Lizbony, Wspólnoty Europejskie 2009
• Irena Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2000
• Leszek Skiba, Budżet Unii Europejskiej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010
• Leszek Skiba, Polityka fiskalna w Unii Walutowej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010
• www.funduszeeuropejskie.gov.pl
• www.europa.eu
• Budżet Unii Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2010
• www.polskawue.pl
• www.parp.gov.pl
• www.mrr.gov.pl
Literatura (c.d.)
• Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r.
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części
budżetowych oraz określenia ich dysponentów
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej
klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących
ze źródeł zagranicznych
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej
klasyfikacji wydatków strukturalnych
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Różnice w systemach finansowania wydatków na
programy operacyjne ze wskazaniem zapisów w dotychczasowej i nowej ustawie o
finansach publicznych, www.mrr.gov.pl, dostęp 25 marca 2010 r.
• Poradnik rachunkowości budżetowej, Wydatki strukturalne oraz zasady sporządzania
sprawozdania Rb-WS w praktyce, Infor, 2/2009
Model nakłady/ wyniki
Źródło: Ch. Pollitt., G. Bouckaert, Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, UK 1999, s. 13
System wdrażania środków UE w
okresie 2007-2013
• Pierwszy poziom – koordynacja
• Drugi poziom – zarządzanie
• Trzeci poziom – wdrażanie
Zasady podstawowe
finansowania przez UE • Zasada subsydiarności (zasada pomocniczości)
• Zasada dodatkowości (współfinansowania)
• Zasada koncentracji – przeznaczenie funduszy na ograniczoną liczbę celów, regiony dotknięte najpoważniejszymi problemami,
• Zasada koordynacji – zintegrowane wykorzystanie dostępnych instrumentów finansowych, koordynowanie przez Komisję polityk regionalnych krajów członkowskich, dążenie do harmonijnego rozwoju przestrzeni europejskiej.
Zasady podstawowe finansowania
przez UE (c.d.) • Zasada partnerstwa – odnosi się do dwojakiego rodzaju
relacji: (1) między władzami publicznymi różnych poziomów (organami wspólnotowymi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi) określanego jako partnerstwo instytucjonalne, (2) między władzami publicznymi, organizacjami społecznymi i podmiotami gospodarczymi, określanego bądź jako partnerstwo publiczno-prywatne, bądź ukośne (transwersalne). Odróżnia się też partnerstwo decyzyjne i konsultacyjne.
• Zasada podziału zarządzania
• Zasada earmarking – powiązanie polityki strukturalnej z celami i zadaniami Strategii Lizbońskiej
• Zasada elastyczności – oznacza respektowanie, w prowadzonej przez Komisję polityce, zróżnicowania rzeczywistości regionalnej oraz specyfiki organizacyjnej i instytucjonalnej krajów członkowskich
Zasady szczegółowe
finansowania przez UE • Zasada programowania – poziom
strategiczny, poziom szczegółowy
• Zasada kontroli
• Zasada monitorowania
• Zasada ewaluacji
• Zasada informowania i promocji
Zarządzanie Cyklem Projektu (ang. Project Cycle
Management)
• Zalecana i stosowana w Unii Europejskiej
metoda realizacji projektów
• Zbiór narzędzi do przygotowania, zarządzania i
ewaluacji projektów
• Matryca logiczna jako główne narzędzie
Etapy PCM
• Programowanie – rozpoznanie problemów na poziomie narodowym, sektorowym, regionalnym, samorządowym. Zgłoszenie propozycji rozwiązania problemów uznanych za istotne.
• Identyfikacja – Selekcja pomysłów na podst. wniosków z analizy obszarów problemowych.
• Formułowanie: operacjonalizacja pomysłów. Powstają szczegółowe plany realizacji projektów.
Fazy operacjonalizacji pomysłów:
– Faza analizy: zainteresowanych partnerów (stakeholders), problemów, celów, strategii
– Faza planowania: matryca logiczna, harmonogram projektu, praca nad budżetem.
Etapy PCM – c.d.
• Implementacja - realizacja projektu zgodnie z
dokumentacją projektową
• UWAGA: W przypadku uzyskania przez projekt
dofinansowania ze środków UE implementacja oznacza:
podpisanie umowy o dofinansowanie; realizacja zgodnie z
danymi zawartymi w umowie i we wniosku stanowiącym
załącznik do umowy.
Etapy PCM – c.d.
• Ewaluacja i audyt:
– Wnioski z ewaluacji pozwalają na ustalenie, oszacowanie, wymierzenie sposobu realizacji i efektów projektu w sposób usystematyzowany i obiektywny (najbardziej jak to możliwe).
– warunki dobrej ewaluacji projektu:
• Bezstronność i niezależność procesu ewaluacji
• Wiarygodność (eksperci, przejrzystość procedur, szerokie upowszechnienie rezultatów)
• Uczestnictwo osób i grup zaangażowanych w projekt w procesie ewaluacji
• Użyteczność wniosków i rekomendacji dzięki terminowej prezentacji zainteresowanym.
Matryca logiczna
• Forma prezentacji logiki interwencji, założeń,
obiektywnie weryfikowalnych wskaźników i źródeł
weryfikacji.
• Służy dobremu zaplanowaniu projektu oraz jest
narzędziem pomagającym go realizować.
Podstawowa struktura matrycy
logicznej
Opis projektu
Wskaźniki
Źródła
weryfikacji
Założenia
Cele nadrzędne
znaczenie projektu
dla polityki
społecznej/gosp.
Cel projektu
bezpośrednie korzyści
dla grup docelowych
Rezultaty produkty i usługi
(efekty projektu)
Działania konieczne do
osiągnięcia rezultatów
Zasoby
Koszty
Warunki wstępne
Czas
Matryca logiczna - opis
• Założenia: czynniki zewnętrzne, które wpływają na sukces projektu i znajdują się poza zasięgiem jego oddziaływania.
• Wskaźniki: opisują cele projektu w mierzalnych kategoriach. Za ich pomocą mierzymy stopień realizacji projektu
• Źródła weryfikacji: powinny być dostępne i sprawdzone. Wkład pracy i koszt pozyskania danych powinny znaleźć odzwierciedlenie w działaniach.
• Związki między zawartością pól matrycy analizujemy w relacji poziomej i pionowej.
Tworzenie i realizacja projektu
1. Tworzenie struktury projektu i podział kompetencji
2. Planowanie przebiegu projektu
3. Budżetowanie projektu
4. Cykl sterowania projektem
Decyzja o interwencji ze
środków publicznych
• Dobra publiczne vs. dobra prywatne
• Studium wykonalności lub biznes plan
• Analiza Kosztów i Korzyści (Cost – Benefit
Analysis) – przewodnik
• Pomoc de minimis
• Zamówienia publiczne
Podstawy prawne
• Rozporządzenie Rozporządzenie Rady (WE)
nr 1083 / 2006 z dnia 11 lipca 2006 r.
ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz Funduszu Spójności
uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr
1260/1999.
Rozporządzenie 1083/2006
• Cele, do realizacji których mają przyczyniać się fundusze
strukturalne i Fundusz Spójności, dostępne zasoby
finansowe oraz kryteria ich alokacji.
• Ramy polityki spójności, metodę ustalania strategicznych
wytycznych Wspólnoty dla spójności, narodowych
strategicznych ram odniesienia oraz procesu analizy na
poziomie Wspólnoty
• Ustanawia zasady partnerstwa, programowania, oceny,
zarządzania, w tym zarządzania finansowego,
monitorowania i kontroli, oparte na podziale obowiązków
między państwa członkowskie a Komisję.
• Kryteria kwalifikowalności wydatków
Podział środków na lata 2007-2013
• 67,3 mld euro pochodzi z budżetu UE,
• 11,9 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok.
5,93 mld euro z budżetu państwa),
• ok. 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych ze strony
podmiotów prywatnych.
Narodowa Strategia Spójności –
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
• Każde państwo członkowskie przygotowuje ten
dokument strategiczny.
• NSS - NSRO zapewniają, że pomoc będzie zgodna ze
strategicznymi wytycznymi Wspólnoty dla spójności.
Określają związek między priorytetami Wspólnoty a
krajowym programem reform. Stanowią instrument
odniesienia dla przygotowywania programowania z
funduszy.
Cele horyzontalne NSS - NSRO:
• Tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i
wysokiego tempa wzrostu gospodarczego
• wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego i
społecznego
• podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw,
w tym w szczególności w sektorze usług
• budowa i modernizacja infrastruktury technicznej,
mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu
konkurencyjności Polski i jej regionów
• wzrost konkurencyjności polskich regionów i
przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej,
gospodarczej i przestrzennej.
• rozwój obszarów wiejskich.
Programy operacyjne
2007-2013
• Programy operacyjne są elementami systemu
realizacji NSS - NSRO, których celem ogólnym
jest: przyspieszenie rozwoju społeczno –
gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz
zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej
i terytorialnej z pozostałymi krajami UE.
• 5 programów operacyjnych
• 16 programów regionalnych
• Przewidziany pułap dofinansowania: 85%
Programy operacyjne (c.d.)
• Programy operacyjne zawierają m.in.
– Cele / osie priorytetowe
– Plan finansowy
– Zapisy dot. monitorowania i oceny (w tym
wskaźniki)
– Informacje o instytucji upoważnionej do
otrzymywania płatności dokonywanych przez
Komisję i instytucjach dokonujących płatności
na rzecz beneficjenta.
– Zapisy dot. informacji i promocji
Udział poszczególnych programów
operacyjnych w całości alokacji dla Polski
Program
operacyjny
Kwota w mld
euro
Udział programu
w całkowitej
alokacji
Źródło
finansowania
PO Infrastruktura
i środowisko
27,8
41,3%
EFRR, FS
Regionalne
programy
operacyjne
15,9
23,8%
EFRR
Kapitał ludzki
9,7
14,4%
EFS
Innowacyjna
gospodarka
8,3
12,3
EFRR
Rozwój Polski
Wschodniej
2,3
3,4
EFRR, dodatkowe środki
przyznane przez
Radę Europejską –
992 mln euro.
Pomoc
Techniczna
0,5
0,8%
EFRR
Rezerwy
• Krajowa rezerwa wykonania
– Zgodnie z art. 50 Rozporządzenia 1083/2006
ustalono KRW na poziomie 3% alokacji w
ramach Celu „Konwergencja”.
• Krajowa rezerwa interwencyjna
– Zgodnie z art. 51 Rozporządzenia 1083/2006
zarezerwowano 1% rocznego wkładu z FS na
wypadek sytuacji kryzysowych.
Rodzaje wydatków
• obligatoryjne – (około 45% budżetu) wynikające z traktatów, które
UE podpisała i wszystkich wynikających z nich zobowiązań
prawnych i przepisów – przeznaczone są głównie na rolnictwo,
realizowane przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji
Rolnictwa (FEOGA).
• decydujący głos w wydatkach obligatoryjnych ma Rada UE
• nieobligatoryjne – ok. 55% budżetu
- fundusze strukturalne (ok. 34 – 35% budżetu)
- Fundusz spójności (CF) – przyznawany na wyrównanie poziomu
rozwoju regionów słabiej rozwiniętych
- Polityka zewnętrzna UE (ok. 3,5% budżetu) – pomoc dla krajów
trzecich, pomoc humanitarna
- Administracja UE (ok. 5% budżetu)
• decydujący głos w wydatkach nieobligatoryjnych ma Parlament UE
Budżet UE w latach 2007-2013
Środki na zobowiązania 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ogółem
2007-2013
1. Trwały wzrost 53 979 57 653 59 700 61 782 63 638 66 628 69 621 433 001
1a 8 918 10 386 11 272 12 388 12 987 14 203 15 433 85 587
Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia
1b 45 061 47 267 48 428 49 394 50 651 52 425 54 188 347 414
Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia
2. Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona 55 143 59 193 59 639 60 113 60 338 60 810 61 289 416 525
w tym: wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie 45 759 46 217 46 679 47 146 47 617 48 093 48 574 330 085
3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość 1 273 1 362 1 523 1 693 1 889 2 105 2 376 12 221
3a 637 747 872 1 025 1 206 1 406 1 661 7 554
Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
3b 636 615 651 668 683 699 715 4 667
Obywatelstwo
4. UE jako partner globalny 6 578 7 002 7 440 7 893 8 430 8 997 9 595 55 935
5. Administracja 7 039 7 380 7 699 8 008 8 334 8 670 9 095 56 225
6. Wyrównania 445 207 210 862
Środki na zobowiązania ogółem (**) 124 457 132 797 136 211 139 489 142 629 147 210 151 976 974 769
Jako procent DNB (dochodu narodowego brutto) UE 1,02% 1,08% 1,15% 1,15% 1,13% 1,12% 1,11% 1,11%
Środki na płatności (***) 122 190 129 681 123 858 133 505 133 452 140 200 142 408 925 294
Jako procent DNB 1,00% 1,05% 1,04% 1,10% 1,06% 1,07% 1,04% 1,05%
Pułap środków własnych jako procent DNB 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24% 1,24%
Źródło: www.europa.eu
Programy operacyjne
2007-2013
• Programy operacyjne są elementami systemu
realizacji NSS - NSRO, których celem ogólnym
jest: przyspieszenie rozwoju społeczno –
gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz
zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej
i terytorialnej z pozostałymi krajami UE.
• 5 programów operacyjnych
• 16 programów regionalnych
• Przewidziany pułap dofinansowania: 85%
Decyzja o interwencji ze
środków publicznych
• Dobra publiczne vs. dobra prywatne
• Studium wykonalności lub biznes plan
• Analiza Kosztów i Korzyści (Cost – Benefit
Analysis) – przewodnik
• Pomoc de minimis
• Zamówienia publiczne
Podstawy prawne w zakresie
wydatków strukturalnych
• Ustawa o finansach publicznych
• Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych
• Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006
• Krajowe wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach poszczególnych programów/konkursów
FORMA PRAWNA WYDATKÓW
- Płatności i dotacja celowa (c.d.)
Natomiast część odpowiadająca wkładowi krajowemu, towarzyszącemu wkładowi środków europejskich, będzie dokonywana w formie dotacji celowej, ponieważ zgodnie z art. 127 ust. 2 pkt 2, 4 i 5 nowej ufp w formie dotacji celowej będą wydatkowane:
1) środki przeznaczone na:
a) współfinansowanie w ramach przyznanego beneficjentowi dofinansowania;
b) realizację projektów pomocy technicznej;
2) środki w ramach programów EWT i EISP przeznaczone na realizację projektów pomocy technicznej w ramach tych programów oraz
3) środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2004-2009 i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2004-2009.
Wkład krajowy może być dokonywany także jako wydatki państwowych jednostek budżetowych.
FORMA PRAWNA WYDATKÓW
- Płatności i dotacja celowa (c.d.)
• Natomiast nowa ufp wprowadza do sytemu
przepływu środków przeznaczonych na realizację
programów operacyjnych instytucję płatnika,
którego funkcje ma pełnić Bank Gospodarstwa
Krajowego, zwany dalej „BGK”.
• Jednakże należy podkreślić, że BGK nie jest
nową instytucją systemu wdrażania
poszczególnych programów operacyjnych, a
pełni wyłącznie funkcję „kasjera”, dokonującego
jedynie wypłat dofinansowania beneficjentom.
ZWROT ŚRODKÓW
• Art. 207 nowej ufp reguluje w literalny sposób – w przeciwieństwie do poprzednio obowiązującego stanu prawnego - iż wydanie decyzji o zwrocie ww. środków, poprzedza wezwanie beneficjenta do dobrowolnego zwrotu środków lub do wyrażenia zgody na dokonanie pomniejszenia kolejnej transzy środków na jego rzecz o środki podlegające zwrotowi.
• Dopiero po bezskutecznym upływie terminu określonego w ww. wezwaniu, dojdzie do wydania, na podstawie art. 207 ust. 9, decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki oraz sposób zwrotu środków.
WYKLUCZENIE
• Nowa ufp wprowadza także zmiany w zakresie 3-letniego wykluczenia.
• Zgodnie z art. 211 ust. 2 starej ufp, jedynie w przypadku, jeżeli wykorzystanie środków niezgodnie z przeznaczeniem spowodowało jednocześnie niezrealizowanie pełnego zakresu rzeczowego projektu, beneficjent był wykluczony z prawa otrzymania środków na realizację projektów w ramach programów operacyjnych, a okres wykluczenia rozpoczynał się od dnia, w którym decyzja o zwrocie środków stała się ostateczna, a kończył z upływem 3 lat od dnia dokonania zwrotu środków.
WYKLUCZENIE
Natomiast, zgodnie z art. 207 ust. 4 i 5 nowej ufp, katalog okoliczności powodujących wykluczenie uległ rozszerzeniu. Obejmuje on przypadki, w których beneficjent:
1) otrzymał płatność na podstawie przedstawionych jako autentyczne dokumentów podrobionych lub przerobionych lub dokumentów potwierdzających nieprawdę lub
2) na skutek okoliczności leżących po stronie beneficjenta nie zrealizował pełnego zakresu rzeczowego projektu w przypadku projektów infrastrukturalnych lub nie zrealizował celu projektu, lub
3) nie zwrócił środków w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji o zwrocie, lub
4) okoliczności (wykorzystanie środków europejskich niezgodnie z przeznaczeniem, z naruszeniem procedur obowiązujących przy wydatkowaniu tych środków lub też pobranie ich nienależnie lub w nadmiernej wysokości) wystąpiły wskutek popełnienia przestępstwa przez beneficjenta, partnera, podmiot upoważniony do dokonywania wydatków, a w przypadku gdy podmioty te nie są osobami fizycznymi - osobę uprawnioną do wykonywania w ramach projektu czynności w imieniu beneficjenta, przy czym fakt popełnienia przestępstwa przez wyżej wymienione podmioty został potwierdzony prawomocnym wyrokiem sądowym.
Możliwość umarzania
• Nowa ufp należności z tytułu zwrotu
płatności dokonanych w ramach programów
finansowanych z udziałem środków
europejskich uznała za środki publiczne
stanowiące niepodatkowe należności
budżetowe o charakterze publiczno-
prawnym, które mogą podlegać umorzeniu.
Możliwość umarzania
• Zatem na podstawie nowej ufp umorzenia będą możliwe również w odniesieniu do środków europejskich. Zgodnie z art. 64 nowej ufp właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich, umorzyć w całości albo w części lub odroczyć ich spłatę lub rozłożyć ją na raty.
• Jako organy pierwszej instancji właściwe do wydawania decyzji w powyższych sprawach wskazano instytucje zarządzające, pośredniczące lub wdrażające ale tylko te będące jednostkami sektora finansów publicznych.
• Ustawa nakazuje jednak by instytucja pośrednicząca lub wdrażająca posiadała upoważnienie od instytucji zarządzającej, lub – w przypadku instytucji wdrażającej – od instytucji pośredniczącej.
• Od decyzji wydanej przez instytucję pośredniczącą lub wdrażającą – jako organ odwoławczy wskazano instytucje zarządzającą.
• Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub instytucję zarządzającą nie służy odwołanie ale strona niezadowolona z treści decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy ( art. 61 ufp).
Fundusze strukturalne a
prawodawstwo krajowe
• Ustawa o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju (projekty partnerskie)
• Ustawa o utworzeniu Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości (zasada
konkurencyjności)
• Wytyczne w zakresie wdrażania projektów
innowacyjnych i projektów współpracy
ponadnarodowej
Ogólne zasady dotyczące
kwalifikowalności wydatków
• Wytyczne w zakresie kwalifikowania
wydatków w ramach POKL
• Wytyczne w zakresie kwalifikowania
wydatków w ramach POIG
Ogólne zasady dotyczące pomocy
publicznej Rozporządzenie Rady (WE) nr 800/2008, do której załącznikiem jest definicja MŚP:
ZAŁĄCZNIK I
Definicja małych i średnich przedsiębiorstw
Artykuł 1
Przedsiębiorstwo
Za przedsiębiorstwo uważa się podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na jego formę prawną. Zalicza się tu w szczególności osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz firmy rodzinne zajmujące się rzemiosłem lub inną działalnością, a także spółki lub konsorcja prowadzące regularną działalność gospodarczą.
Artykuł 2
Pułap zatrudnienia oraz pułapy finansowe określające kategorię przedsiębiorstwa
1. Do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MŚP”) należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników, i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów EUR.
2. W kategorii MŚP małe przedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów EUR.
3. W kategorii MŚP mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów EUR.
Ogólne zasady dotyczące pomocy
publicznej
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju
Regionalnego w sprawie udzielania pomocy
publicznej w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
• Uzależniona od wielkości przedsiębiorstwa
• Pomoc de minimis
Ogólne zasady dotyczące ochrony
danych osobowych
• Ustawa o ochronie danych osobowych
• GIODO
• Sposób zabezpieczenia danych
• Upoważnienia
Ogólne zasady dotyczące
konkurencyjności • Wytyczne w zakresie kwalifikowania
wydatków
• Ustawa o utworzeniu Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości
Wybór Tematów projektów
innowacyjnych • Dla powodzenia projektów innowacyjnych kluczowe znaczenie ma
wybór Tematów projektów innowacyjnych (obszarów poszukiwania nowych, skutecznych rozwiązań), ponieważ projekty te muszą odpowiadać na rzeczywiste potrzeby. Powinny także mieścić się w ramach strategii sektorowych odpowiadających poszczególnym obszarom wsparcia EFS.
• Wybór Tematów projektów innowacyjnych musi być dokonany przy udziale wszystkich zainteresowanych partnerów, w tym szczególnie partnerów społecznych i gospodarczych
• Tematy projektów innowacyjnych są proponowane przez Instytucję Zarządzającą, opiniowane przez Grupę roboczą i zatwierdzane przez Komitet Monitorujący. Instytucja Zarządzająca oraz Grupa robocza mogą w tych działaniach korzystać ze wsparcia KIW.
Wybór Tematów opiera się na
następujących założeniach:
a) potrzeby polityki i praktyki w zakresie innowacyjnych rozwiązań;
b) koordynacji pomiędzy Tematami projektów innowacyjnych dla Priorytetów wdrażanych centralnie i regionalnie w celu zapewnienia większej koncentracji środków oraz zwiększenia oddziaływania działań innowacyjnych;
c) zgodności z celami szczegółowymi poszczególnych Priorytetów.
Etapy projektów innowacyjnych
• Wybrane Tematy projektów
innowacyjnych muszą być zgodne z
celami poszczególnych Priorytetów PO
KL i mogą dotyczyć zbliżonych obszarów
problemowych, np. aktywizacji zawodowej
osób niepełnosprawnych. Jednak, w
odróżnieniu od pozostałych projektów,
projekty innowacyjne muszą być realizowane
w dwóch etapach.
I ETAP PRZYGOTOWANIA (czas
trwania: 3 - 8 miesięcy)
a) diagnoza i analiza problemu – wypracowanie produktu wymaga zidentyfikowania rzeczywistych potrzeb, problemów i ich przyczyn; projekt innowacyjny powinien opierać się na przeprowadzonych wcześniej badaniach/analizach lub takie badania/analizy przewidywać w pierwszym etapie;
b) tworzenie partnerstwa (jeżeli jest przewidziane) – wspólne wypracowanie reguł i zasad współpracy oraz podziału zadań partnerów nakierowanych na osiągnięcie danego celu/efektów; precyzyjne wskazanie obowiązujących w partnerstwie procedur decyzyjnych; dobór zróżnicowanych partnerów w kontekście obszaru problemowego danego projektu innowacyjnego;
c) opracowanie wstępnej wersji produktu oraz strategii wdrażania projektu innowacyjnego (zwanej dalej „strategią”), będącej podstawą weryfikacji realizacji pierwszego etapu; od momentu opracowania wstępnej wersji produktu muszą być uwzględnione działania upowszechniające i włączające do głównego nurtu polityki.
Pierwszy etap realizacji projektu innowacyjnego kończy się opracowaniem strategii.
II ETAP WDROżENIA
a) testowanie opracowanego produktu – jest to element konieczny dla wypracowania skutecznych produktów;
b) analiza rzeczywistych efektów testowanego produktu – wyniki powinny pozwolić na modyfikację wypracowywanego produktu; w celu badania m.in. jego efektywności projektodawca musi uwzględnić ewaluację zewnętrzną;
c) opracowanie produktu finalnego – produkt finalny jest opracowywany na podstawie analizy, oraz walidacji rezultatów dokonywanej przez sieć tematyczną.
d) upowszechnienie i włączenie do głównego nurtu polityki – projekty innowacyjne mają sens, o ile ich rezultaty zostaną wykorzystane w praktyce i rzeczywiście przyczynią się do zwiększenia skuteczności i efektywności realizowanej polityki; oprócz działań upowszechniających i włączających do głównego nurtu polityki, stanowiących ostatnią podsumowującą fazę wdrażania projektu innowacyjnego, projektodawca musi uwzględnić powyższe działania od momentu opracowania wstępnej wersji produktu przez wszystkie kolejne fazy realizacji projektu;
Grupy docelowe
• Uwzględnienie opinii najbardziej zainteresowanych osób daje większe szanse na dużą skuteczność wypracowywanego produktu.
• Kluczowe znaczenie w projektach innowacyjnych testujących nowe rozwiązania ma zasada zaangażowania w proces wypracowywania innowacyjnych rozwiązań przedstawicieli grup docelowych (ang. empowerment).
• Dlatego też każdy projektodawca i beneficjent musi przewidzieć odpowiednią formę zaangażowania przedstawicieli grup docelowych i odpowiednio modyfikować opracowywany produkt, aby ostatecznie jak najlepiej odpowiedzieć na rzeczywiste potrzeby przyszłych odbiorców. W tym celu wskazane jest angażowanie przyszłych odbiorców w opracowanie koncepcji wniosku o dofinansowanie projektu i realizację projektu (od pierwszej fazy - diagnoza i analiza problemu).
Katalog tematów realizacji
projektów innowacyjnych • Realizacja projektów innowacyjnych odbywa się w
ramach zamkniętego katalogu Tematów, które zostały określone, w podziale na obszary wsparcia EFS, w załączniku nr 1 do Wytycznych w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
• Instytucja Pośrednicząca może dokonać wyboru maksymalnie trzech Tematów projektów innowacyjnych dla danego Priorytetu w okresie obowiązywania Planu działania.
Wybór obszarów współpracy
ponadnarodowej
• W przypadku projektów współpracy ponadnarodowej, Instytucja Zarządzająca nie określi Tematów, w ramach których mogą być one realizowane. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w PO KL współpraca ponadnarodowa powinna koncentrować się na realizacji tych celów szczegółowych Priorytetów, w przypadku których możliwość wymiany doświadczeń i wzajemnego uczenia się na poziomie ponadnarodowym wniesie rzeczywistą wartość dodaną.
• Stąd realizacja współpracy ponadnarodowej powinna się opierać na precyzyjnie określonych oczekiwaniach, co do spodziewanego wpływu jej realizacji na osiąganie celów poszczególnych Priorytetów, jak i poszczególnych projektów.
• Określenie szczegółowych obszarów (odpowiadających Działaniom / Poddziałaniom PO KL / Tematom projektów innowacyjnych) i grup docelowych współpracy ponadnarodowej odbywa się dwutorowo:
a) przez właściwe Instytucje Pośredniczące w przypadku tych obszarów, w których wartość dodana współpracy ponadnarodowej jest możliwa do określenia na etapie wyboru projektów do realizacji;
b) przez beneficjentów realizujących już projekty, pod warunkiem że wykażą oni zarówno konieczność realizacji współpracy ponadnarodowej, jak i realistyczne oraz jasno sprecyzowane oczekiwania, co do jej wpływu na osiąganie zakładanych celów projektu.
Specyfika projektów współpracy
ponadnarodowej
• Projekty współpracy ponadnarodowej powinny przyczyniać się do osiągnięcia celów danego Priorytetu, wykorzystując doświadczenia partnerów z innych krajów. Projekty te mogą zatem korzystać z już gotowych i stosowanych w innych miejscach rozwiązań oraz przewidywać ich adaptowanie bądź wypracowywać nowe rozwiązania przy udziale partnerów z innych krajów, w tym wspólne rozwiązania problemów, z którymi borykają się wszystkie uczestniczące w projekcie podmioty.
Wartość dodana
• W przypadku projektów współpracy ponadnarodowej zadaniem projektodawców i beneficjentów jest wykazanie rzeczywistej wartości dodanej wynikającej ze współpracy ponadnarodowej.
• Jako wartość dodaną należy rozumieć cele projektu oraz konkretne produkty i rezultaty możliwe do osiągnięcia wyłącznie we współpracy ponadnarodowej, których nie udałoby się zrealizować, wdrażając projekt jedynie o zasięgu krajowym.
Beneficjenci
• Realizacja projektów innowacyjnych i
współpracy ponadnarodowej jest dostępna
dla wszystkich podmiotów uprawnionych do
realizacji projektów w ramach PO KL
zarówno w trybie systemowym, jak i
konkursowym
Wybór projektów
• Za promocję działań innowacyjnych oraz ponadnarodowych odpowiedzialne są:
a) Instytucje Pośredniczące - w części dotyczącej zarządzanych Priorytetów;
b) KIW - w zakresie promocji i informacji na poziomie PO KL, koordynacji działań oraz wsparcia Instytucji Pośredniczących.
• Niezwykle ważne jest ustanowienie odpowiednich kryteriów wyboru projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej, biorących w głównej mierze pod uwagę zgodność z celami Priorytetu, realność osiągnięcia zakładanych rezultatów oraz zdolność instytucjonalną do wdrożenia zaprojektowanych działań. Grupa robocza, opracowuje przykładowe kryteria wyboru projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej, zamieszczone w Zasadach dokonywania wyboru projektów w ramach PO KL.
• Instytucja Pośrednicząca, wskazując szczegółowe kryteria wyboru projektów w Planie działania, może korzystać z propozycji kryteriów przedstawionych przez Grupę roboczą, a także wskazywać własne.
Wybór projektów innowacyjnych
1) Przy wyborze projektów innowacyjnych powinien być brany pod uwagę potencjał badawczy uczestniczących podmiotów oraz doświadczenie i możliwości testowania wypracowywanych rozwiązań. Wskazane jest także angażowanie do realizacji tych projektów instytucji mogących zwiększyć szanse na włączenie wypracowanych innowacji do polityki krajowej.
2) W trakcie oceny merytorycznej projektów innowacyjnych Instytucja Pośrednicząca może korzystać ze wsparcia ekspertów wyłonionych na zasadach i w trybie określonym w Systemie Realizacji PO KL, w szczególności w zakresie oceny stopnia innowacyjności proponowanych rozwiązań oraz możliwości ich wykorzystania przez przyszłych odbiorców.
Wybór projektów współpracy
ponadnarodowej • Współpraca ponadnarodowa może być realizowana w ramach
każdego z projektów współfinansowanych przez EFS (poza projektami dotyczącymi inicjatyw lokalnych w Priorytecie VI, VII oraz IX PO KL), jeżeli projektodawca wykaże wartość dodaną wynikającą ze współpracy ponadnarodowej.
• Nawiązywanie współpracy ponadnarodowej możliwe jest zatem zarówno na etapie przygotowania projektu, jak i na etapie jego realizacji (jeżeli beneficjent wnioskuje o rozszerzenie realizowanego projektu o komponent ponadnarodowy).
• Nawiązanie współpracy ponadnarodowej możliwe jest nie tylko z podmiotami z krajów członkowskich Unii Europejskiej realizującymi projekty współfinansowane przez EFS, ale również z podmiotami nierealizującymi takich projektów, a także z podmiotami z krajów niebędących członkami UE.
Sposoby realizacji projektów współpracy
ponadnarodowej
1. Sposób. Wyodrębnione projekty współpracy ponadnarodowej:
i) Wyodrębnione projekty składane w odpowiedzi na konkurs projektów współpracy ponadnarodowej: W przypadku realizacji tego typu projektów Instytucja Pośrednicząca definiuje obszary wsparcia, typy projektów (operacji) zgodnie ze Szczegółowym Opisem Priorytetów PO KL, formy działań kwalifikowanych w ramach współpracy ponadnarodowej oraz kryteria wyboru projektów na etapie przygotowania Planu działania.
Sposoby realizacji projektów współpracy
ponadnarodowej
ii) Wyodrębnione projekty współpracy
ponadnarodowej składane w trybie
systemowym: W przypadku projektów
realizowanych w trybie systemowym Instytucja
Pośrednicząca uwzględnia w Planie działania
informacje dotyczące wyodrębnionych
projektów współpracy ponadnarodowej
planowanych do realizacji w roku
obowiązywania dokumentu (wskazując dane
zgodnie z Instrukcją wypełniania Planu działania).
Sposoby realizacji projektów współpracy
ponadnarodowej
2. Sposób. Projekty z komponentem ponadnarodowym zaplanowanym do realizacji na etapie opracowania wniosku o dofinansowanie projektu:
i) Projekty z komponentem ponadnarodowym zaplanowanym do realizacji na etapie opracowania wniosku o dofinansowanie projektu składane trybie konkursowym: Projekty te mogą być składane w odpowiedzi na konkurs ogłoszony przez Instytucje Pośredniczące dla standardowych rodzajów projektów, w przypadku którego w dokumentacji konkursowej kwestie realizacji komponentu ponadnarodowego zostaną uregulowane bądź w odpowiedzi na odrębny konkurs dla projektów z komponentem ponadnarodowym. Podobnie jak w pierwszym przypadku, w kompetencji Instytucji Pośredniczącej leży zdefiniowanie części wymogów na etapie przygotowania Planu działania.
Sposoby realizacji projektów współpracy
ponadnarodowej
3. Sposób. Projekty z komponentem ponadnarodowym zgłaszanym jako zmiana do wniosku o dofinansowanie projektu realizowanych w trybie konkursowym i systemowym: Instytucja Pośrednicząca, przy ocenie konieczności wprowadzenia zmian w projekcie, może skorzystać ze wsparcia ekspertów wyłonionych na zasadach i w trybie określonym w Systemie Realizacji PO KL. Instytucja Pośrednicząca akceptuje zmiany w projekcie pod warunkiem wykazania przez beneficjenta wartości dodanej współpracy ponadnarodowej oraz pod warunkiem dostępności środków przeznaczonych na współpracę ponadnarodową.
Dyskusja
• Perspektywa finansowa 2014-2020
• Aktywny udział w Unii Europejskiej:
realizacja polityk, programów, projektów
• Projekty realizowane na poziomie Komisji
Europejskiej
72