Download - Egzersiz Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar
Egzersiz Sırasında Dikkat Edilecek NoktalarDr. Funda CoşkunUludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD
Pre-Test Set Up
•Kişiye testten önce test için nasıl hazırlanacağı, ne giyileceği, ne yeneceğine dair bilgiler içeren yazılı bir açıklama verilmelidir.
•Kişiyi test günü laboratuvara geldiğinde istirahat kan basıncı ve nabız ölçümü için oturtun.
•Hastanın egzersiz ve tıbbi geçmişi▫İlaç öyküsü▫Semptomlar, bulgular▫Testin yapılış sebebi
•Hastanın yaşı, cinsi, boy ve kilosu kayıt edilir
•Egzersiz test protokolü belirlenir▫Bisiklet için watt/dk▫Yürüme bandı için % artış/dk
•EKG elektrodları takılır ve 12 lead istirahat EKG’si çekilir
•İstirahatte kan basıncı ölçülür
Bisiklet Ergometrisi
•Sele boyu ayarlanır•Hasta bisiklet üzerine oturur•Diz ekleminden 5-15 8’lik açılanma olmalı•Hasta rahatça pedal çevirebilmelidir•Hastaya rahat olup olmadığı sorulur•Dakikada 60-70 arasında pedal çevirme
hızını sağlaması hastaya söylenir
Yürüme Bandı
•Test başlamadan pratik yaptırılır•Hasta band üzerinde yürümeye ve
değişiklere uyum sağlamalıdır•Uygun yürüme hızı belirlenir
•Visual Analog Skoru, Borg Dispne Skoru ve RPE kullanılacaksa ne oldukları hastaya açıklanmalı
•Test sırasında olacaklar hastaya anlatılmalı▫İş gücünün ve derecesinin değişeceğini▫İletişim kurmak için el hareketlerini
kullanabileceğini
Kalibrasyon
•Volum ve gaz kalibrasyonu •Bisiklet kalibrasyonu
•Test öncesi son dakika sorusu olup olmadığı hastaya sorulur
•Ağızlık/maske ve/veya nazal klip takılır•3 dakika bazal veri toplanır•Teste başlanır
Egzersiz testini değerlendirmek için sistematik yaklaşım
Basamak İlgi odağı Soru Öncelikli ilgi odağı
Ek ilgi odağı
1 Testin yapılış sebebi
Niçin egzersiz testine gerek duyuldu?
Tanının bilinmesiSpesifik sorular
2 Teknik faktörler
Test teknik olarak yeterli miydi?
VO2/WTest süresiKalibrasyon
Teknik problemlerMedikal problemler
3 Aerobik performans parametreleri
Normal aerobik kapasite mevcut mu?
VO2max, VO2/W or μ,VO2θ, τVO2
VO2warmup (intercept)
4 Kardiyovaskuler cevap
Kardiyovaskuler sınırlanma var mı?Kardiyak cevap normal mi?
fCmax, fC/VO2 orVO2/fC
fCrest, ECG, BP
Basamak İlgi odağı Soru Öncelikli ilgi odağı
Ek ilgi odağı
5 Ventilatuar cevap
Ventilatuar sınırlanma var mı?Ventilatuar cevap normal mi?
VEmax, MVV, VT, fR,I/E
6 Gaz değişimi Gaz değişim mekanizması normal mi? Bozulmuş ventilasyon ya da perfüzyona ait bulgu var mı?
PaCO2, VD/VT, PaO2,PA-aO2, SpO2
PETO2, PETCO2,VEO2, VECO2, RER
7 Muskular cevap
Myopatiye ait bulgu var mı?
Lactate, ammonia, CK
VO2θ, VO2/W
8 Semptomatik cevap
Semptom sınırlı test midir?
Testin sonlandırılma sebebiRPEVASB
Subjective effortObjective effort
Yürüme bandı• İstirahat ve ısınma döneminden sonra hız
ve eğim artırılır • Uyum ve kooperasyona göre protokol
seçilmeli• Daha büyük bir alan• Ellerden destek alınması metabolik
değerleri etkileyebilir. • İş yükü?
Bisiklet ergometrisi• İstirahat ve ısınma dönemi sonrasında
watt artırılır.• Mekanik ya da elektronik olarak yük
artırılabilir.• İş yükü standart formülle hesaplanır.• 20, 30, 50 watt uygulandığında Pik VO2,
AT VO2 ve maksimum iş farklı bulunmamış.
• Solunum sistemi için daha kullanışlı.
Kol ergometrisi
•Daha az sayıda kas grubu çalıştırılır•Alt ekstremitede sorunu olanlarda
kullanılır•Beklenen Pik VO2’nun %70’ine ulaşmak
mümkündür
Test Gözlem Düzeyi
•Her kardiyopulmoner egzersiz testi uygun şekilde kontrol edilmelidir.
•Egzersiz testlerinin hekim gözetiminde yapılması gerekebilir
Görevler•Egzersiz testi her biri belirli rolleri üstlenen
minimum sayıda anahtar personelle yapılmalıdır.▫Test uygulayıcı▫EKG teknisyeni▫Kan basıncı gözleyici▫Metabolik kart operatörü ( var ise)
•Test sırasında ortam ısısını değiştirebilecek ya da hastanın teste dikkatini azaltacak şekilde laboratuvara giriş çıkışları engelleyin,
•Hastanın eforunu ve uyumunu artırmak için test boyunca pedal hızını artırmaya yönelik tempolu müzik kullanabilirsiniz
Veri elde edilmesi
•İstirahat dönemi•Isınma dönemi•Egzersiz dönemi•Toparlanma dönemi
İstirahat dönemi
•Kişi bisiklete oturunca veya koşu bandına yerleşince 3 dakika bazal veri elde edilir
•Bazal dönemin amacı uygun kalibrasyonu ve metabolik ölçüm sisteminin performansını sağlamak için hastanın cevaplarını gözlemektir
•İstirahat kan basıncı ölçülür•EKG kayıt edilir
İstirahat döneminde sorunlar• Test öncesi anksiyete
▫ Kalp hızı artar >80▫ R>1▫ VE >10 lt/dk▫ PET CO2<35 mmHg
• Kötü oturan maske• Burun klibi uygulama yetersizlikleri
▫ Normal kalp hızı ve R▫ VE, VO2 ve VCO2 azalmış
• Metabolik ölçüm cihazlarının uygun olmayan kalibrasyonu
Isınma dönemi
•3-4 dakika yüksüz pedal çevirme veya koşu bandında eğimsiz düşük hızda yürüme
•Dönemin sonuna doğru kan basıncı ve EKG kayıt edilmelidir
Egzersiz dönemi•Testi durdurma endikasyonlarına test
süresince dikkat edilmelidir•Kan basıncı her 2-3 dakikada bir
ölçülmelidir•Anormal cevaplar daha sık ölçüm gerektirir•EKG test süresince devamlı gözlenir ve her
dakikanın son 5-10 saniyesinde kayıt edilir•Algılanan egzersiz eforu ve nefessizlik
skorları 2 dakikada bir alınır
Toparlanma dönemi
•EKG, kalp hızı ve kan basıncı ölçümleri toparlanmanın 10. dakikasına kadar peryodik olarak yapılmalıdır
•Test sonlanır sonlanmaz uygun işaretleme talimatları ile beraber Borg, RPE ve VAS gibi psikometrik skalalar verilir
•Kişiye testi neden sonlandırdığı sorulur
Test Yorumu
Objektif izlenim• Kişi teste iyi motive oldu mu?• Kişi yeterli efor gösterdi mi?
▫ veri akışının değişkenlik göstermemesi yani değerlerin plato çizmeye başladığından emin olunması
▫ maksimum kalp hızına ulaşılması▫ IC’ye yakın TV’e ulaşıldığından emin olunması
• Kişi bu zorlukta yakınlarda egzersiz yapmış mıydı?
• Kişi beklenenden daha uzun bir toparlanma dönemine ihtiyaç duydu mu?
• Bilinen tıbbi problemlerin ışığında kişi için en iyi test miydi?
• Bu test sonraki karşılaştırmalar veya egzersiz reçetesi için geçerli bir temel sağlayacak mı?
Teknik konular•Bütün kalibrasyonlar yeterli miydi?•Bazal ölçümler beklenen sınırlarda mıydı?•Hasta bağlantıları ile ilgili problemler var
mıydı?•EKG kalitesi ile ilgili problemler var mıydı?•Kan örneklerini almada zorluk var mıydı?•Testi sonlandırmak için hangi kriterler
kullanıldı?•VO2max ölçüldü ya da tahmin edildi mi?•Maksimal tolere edilen yük neydi?
(semptomun kısıtladığı test)
•Maksimal güvenli yük neydi? (anjina, disritmi, kladikasyo veya diğer semptomlar için eşik)
•Maksimal kalp hızının, VO2 max’ın hangi yüzdesinde veya hangi VO2 ‘de önemli belirtiler veya disritmi meydana geldi?
•Kişinin cevabını değerlendirmek için hangi referans değerler kullanıldı?
•Hasta hangi ilaçları alıyor? Egzersiz testinden ne kadar zaman önce ilaçlar alındı?
Güvenlik
•Acil durum cihazları bulunmalıdır (Resusitasyon çantası)
•Özenle temiz ve gürültüsüz tutulmalıdır•İlgili ekipmanlarda sterilizasyona dikkat
edilmelidir
Test sonlandırma endikasyonları•EKG monitörizasyonu veya hekim gözlemi
olmaksızın tanı koydurucu olmayan testler için egzersiz testi sonlandırma kriterleri
•EKG monitörizasyonu ve hekim gözlemi varken tanısal testler için egzersiz testi sonlandırma kriterleri
•Göreceli sonlandırma kriterleri
Tanı koydurucu olmayan testler•Angina veya angina benzeri belirtilerin
başlaması•Arteryel sistolik kan basıncında 20
mmHg’den daha fazla azalma•Artan egzersiz yoğunluğuna rağmen
arteryel sistolik basıncın artmaması•Arteryel sistolik basıncın 250 mmHg’nin,
diyastolik basıncın 115 mmHg’nin üzerine çıkması
•Kötü perfüzyon bulguları (baş dönmesi, konfüzyon, ataksi, solukluk, siyanoz, bulantı)
•Uygun kalp hızı cevabının olmaması•Kalp ritminde değişme•Şiddetli yorgunluk•Kişinin durmak istemesi•Test malzemelerinin yetersizliği
Tanısal testler
•MI•Orta-şiddetli angina•Ayakta ölçülen sistolik basıncın altına
düşme, artan yükle sistolik basınçta düşme
•Ciddi disritmiler•Soluk soğuk nemli deri dahil kötü
perfüzyon bulguları
•Alışılmadık şiddetli nefes darlığı•Dengesizlik, baş dönmesi, görsel
bozukluk, parestezi, konfüzyon•EKG’yi gözlemede teknik yetersizlik•Kişinin isteği
Göreceli kriterler• EKG değişimleri 2 mm’den fazla horizontal veya
aşağı inişli ST segment değişiklikleri• Artan herhangi bir göğüs ağrısı• Ciddi yorgunluk ve nefes darlığının fiziksel veya
sözlü göstergeleri• Wheezing• Bacak krampları veya intermittan kladikasyo• Hipertansif cevap• SVT• Ventriküler taşikardiden ayırt edilemeyen
egzersize bağlı demet dal bloğu
Kontrendikasyonlar
• Yeni komplike MI• Ciddi aort stenozu• Kalp yetmezliği• Ventriküler anevrizma• Aort anevrizması• Ciddi pulmoner hipertansiyon• Trombofilebit / intrakardiyak trombüs• Yakın zamanda sistemik/ pulmoner emboli• Akut perikardit•Kontrolsüz hipertansiyon
Kontrendikasyonlar• PaO2<50mmHg• PaCO2>70mmHg• FEV1<%30• Unstabil Angina pectoris• 2-3. derece blok• Hızlı ventriküler ya da atrial aritmiler• Ortopedik engel
Göreceli kontrendikasyonlar
•Orta derecede valvular kalp hastalığı•Bilinen elektrolit anormalliği•Sabit hızlı pace maker•Kontrolsüz metabolik hastalık•Kronik enfeksiyon hastalığı•Egzersizle şiddetlenen nöromuskuler
hastalıklar•İleri dönemde veya komplikasyonlu
gebelik
•Sık veya kompleks ventriküler ektopi•İstirahatte sistolik kan basıncının 200
mmHg, diastolik kan basıncının 110 mmHg’dan daha yüksek olması