-
Actualizado20:22h
Unperiodismoindependiente,honradoydigno.
Dom12JuldeJulio2015Actualizado20:22h
20:49h
212614
IngresaBuscarBuscar
HemerotecaSuscripcionesObituarioMapawebOpinin
InicioGuatemalaTitulares
ComunasincumplenplazoparainstalarplantasdetratamientoGuatemalareforzarsusfronterasporescapedelChapoGuzmnSellevaacabosegundaCarreraFamiliadecincokmenapoyoaTeletnPartidoVivapresentarecursoderevisinenelTSE
MsenGuatemalaPolticaJusticiaComunitarioMigrantes
PrensaLibre.tv
PrensalibreHoy
LasnoticiasmsdestacadasdeGuatemalayelmundo.
SeccionesDeportesTitulares
SofiGmezcumplecongranactuacinenTorontoENDIRECTO|GuatemalaMxicoKevinCordnestencuartosdefinaldeToronto2015Quierenescribirunanuevahistoria
MsenDeportes
-
FtbolNacionalFtbolInternacionalDeporteNacionalDeporteInternacional
PrensaLibre.tv
TodoDeportes
Todosobreelapasionantemundodeportivo
EconomaTitulares
LaBolsadeNuevaYorkreanudatodassusoperacionesGestindeexministroesmarcadaporlapolmicaElpetrleocierraenUS$52.33enNuevaYorkVuelosdeUnitedAirlinesvienencondoshorasdeatraso
MsenEconomaEfectivocelebra200edicionesHitosenlaeconomaguatemalteca
Empresas
Elemprendedordebeidear,crearynomorirenelintento
InternacionalTitulares
BarndelasdrogasElChapoGuzmnsefugaportnelTresheridosporfuertesismoensuroestedeJapnTormentaadquierefuerzaenelPacficofrenteaMxicoFugadelChapocomenzaprepararsehaceunao
HoynecesitaleerElPapaenAmricaSedificultapazenColombiaCrisisfinancieraenGrecia
Accidenteencirco
Untrapecistaresultcongolpesalcaerdeunaestructurade7metros.
OpininTitulares
OttoPrezMolinadecidisudestinoUrgenreformasysuaplicacinLacorrupcinRazdetodomal
VidaTitulares
NovedosatcnicatratalaescoliosisLanuevaprincesadelpopAdria:EstoysuperorgullosademiapellidoArjonaFalleceelpresidentedeNintendo
MsenVidaElviajedeRicardoArjonaEspectculosyCulturaModayEstiloSaludyFamilia
PrensaLibre.tv
-
Entrenamientoparalamemoria
Lamemoriadebereforzarsemedianteentrenamientosparamejoraragilida
TecnologaTitulares
FalleceelpresidentedeNintendoGoogleorganizauncampamentovirtualparaniosconjuegosyactividadesinteractivasYadisponibleoffice2016paraMacCreanmuralparafestejar30aosdeMarioBros
DuolingoPromocionaappparacertificaridiomainglsDuolingosevistedegadgetsLanzaplataformaparaescuelas
PrensaLibre.Tv
PrensaLibre.comcambia
Nuestrositiowebserenueva.Ahoracuentaconconosparahacertunav
AhoraPrensaLibretvGuatemalarefuerzafronteraIngresa
RevistaD
Compartir
Enviar
ElefectoLucifer:Elporqudelamaldad
PhilipZimbardorevolucionelmundodelapsicologaconsupeculiarformadeexplicarcomolaspersonas"buenas"puedenvolverse"malas".
ARCHIVADOEN: EfectoLucifer, experimento, maldad, poder, Sistema
PorClaudiaPalma
12deJuliode2015alas00:00h
Podramosestartentadosdehacerloinconcebibleaotraspersonas?Quprovocaqueactuemosmal?Quesloquedeterminaelpensamientoylaaccin?Culessonlasrazonesporlasquealgunosllevanunavidarectayhonradayotrosparecencaerconfacilidadenlainmoralidadyeldelito?EstassonalgunasdelaspreguntasquePhilipZimbardo,psiclogoestadounidenseeinvestigadordelcomportamientohumano,trataderesponderenellibroElefectoLucifer.
-
Duranteelsegundodadelexperimento,losreosintentaronunarebelin,cuandoloscarceleroslesquitaronloscolchonesparadormir.
LavoluminosaobradeZimbardo,de691pginas,revelalosdetallesdelexperimentopracticadoenagostode1971,cuandorecreunacrcelconlaparticipacindeestudiantesdelauniversidaddeStanford,EstadosUnidos,quienesduranteseisdas,unosasumieronelpapeldereosyotrosdecarcelerosconelfindeentendermejorlamentalidaddelosreclusosyelsistemapenitenciario.
ElexperimentofueinterrumpidodespusdequeChristinaMaslach,unadoctoradelauniversidadynofamiliarizadaconelestudioqueseestaballevandoacabo,ingresalacrceldeStanfordparaentrevistaralossupuestosguardiasypresos,ysediocuentadelaspsimascondicionesenlasquesehallaban.Escandalizadapidiquesedieseporconcluido.
Tambinincluyesupeculiarteorasobrelosabusosdepoder.Elpsiclogoexplicaquelafuerzaimpulsoradeestelibrofuelanecesidaddeentendermejorelcmoyelporqudeaquelloshechos,ascomolosocurridosenel2004,cuandofuerondifundidaslasimgenesdelosmaltratosfsicosypsicolgicosquecometieronunossoldadosestadounidensescontravariosprisionerosdelacrceliraqudeAbuGhraib.
Horrorizado,Zimbardodescubriquenohabamuchadiferenciaentresusantiguosestudiantesylosmilitares.
Megustaradecirqueescribirestelibrofueunaexperienciaagradable,peronofueas,enningnmomentodelosdosaosquemellevterminarlo.Sobretodofueespecialmentedesagradablerevisartodoslosvideosdelexperimentodelaprisin...(sic).Eltiempohabaidoborrandoenmelrecuerdodelamaldadcreativademuchosdeloscarcelerosydelsufrimientodemuchosdelosreclusos,escribiZimbardo,quienseculpaporsupasividadparapermitiraquellasvejaciones.
-
Enlacrcelimaginarianoestabanpermitidoslosabusos,peroseregistraronactossdicosycrueles.
Elpoderdelsistema
Zimbardoreconocequecualquierpersona,cuandotienequetomarunadecisin,esinfluidaporlosalcancesylmitesdetrespoderes:elpersonal,elsituacionalyeldelsistema.
SihubieraescritoestelibropocodespusdeacabarelexperimentodelacrceldeStanford,mehabracontentadoconexplicarquelasfuerzassituacionalestienenmspoderdelquepensamosparaconformarnuestraconductaenmuchoscontextos.Sinembargo,habrapasadoporaltoelpoderanmayordecrearelmalapartirdelbien:elpoderdelsistema,esecomplejodefuerzaspoderosasquecreanlasituacin,comentaelprofesor.
Lapsicologasocial,segnlaperspectivadelinvestigador,ofrecepruebasfehacientesdequeelpoderdelasituacinpuedemsqueeldelapersonaenalgunoscontextos.
ElJuezDcimoPenalWlterVillatoro,profesordecriminologaenlauniversidadRafaelLandvar,ayudaaejemplificarlateoradeZimbardo.
Durantesucarrerahajuzgadoasujetosacusadosdehomicidiosenestadodeemocinviolenta.
Estasituacinproduceunaintensaconmocindelnimo,quesueledesordenarloscomportamientos,queenunmomentodadopuedenserimpredecibles.Laviolenciasedescargaconfacilidadsilapersonasesienteagredidaopresionada.Estefueelcasodeunamujerquematasupareja.Eraunamalapersona?Tenaalgnantecedentecriminal?No.Eraunamadrededicadayamorosa,amadecasaloquepodramosllamarunabuenapersona.
DeacuerdoconVillatoro,lareaccindeestamujerfueinfluidaporlosalcancesylmitesdesusituacin.Enunmomentodadopercibiquesuvidayladesushijoscorranpeligro,explica.Adems,hubofallosenelsistemaquelacondujeronauncallejnsinsalida,comoelincumplimientodelasrdenesderestriccindeacercarseaellayalosniosporpartedelapersonaqueconsiderabasuagresor,tampocoobtuvolapensineconmicaquesolicitysesumaestacadenaeldbilsistemadeprevencindeviolenciaintrafamiliar,entreotrosfactores.
OtroejemploqueempleaVillatoroparaexplicarestateorasurgedelsptimoarte,puescadasemestrejuntoasusestudiantesdelafacultaddeDerechovenlacintaSleepers,quenarralahistoriadecuatroamigosmonaguillosquecrecieronenunbarriodeNuevaYork.
Susvidascambiaroncuandodecidieronrobarunosperroscalientesdelacarretadeungriego.Paragarantizarsequenoseranperseguidos,arrastraronelcarritodecomidahastalaentradadelaestacindelmetroyasobligarasudueoasostenerlo.Sinembargo,estesedesbocporlasgradasymataunodelospasajeros.
-
Loschicosfueronacusadosporintentodehomicidioyconducidosaunreformatorioendondefueronabusadossexualmenteporsuscarceleros.
Variosaosdespus,estandoenlibertad,elgruposeencontrenunbar.Esanochereconocieronaunodelosguardias,ydosdeelloslomataron.Posteriormente,enfrentaronunjuiciodelquesalieronabsueltos.
Villatorosueleexplicarasusestudiantesqueenlaprimerapartedelapelcula,cuandolosprotagonistaserannios,nohubodolo,untrminojurdicoquedenotaunaaccinsubjetivaenlamente,unaintencindehacerdaoqueterminaconunaaccin.Estafuedeterminadaporlascircunstancias.
Losreclusosfueronvctimasdetantoscomportamientossdicosquealsextodaelexperimentofuesuspendido.
Psicologadelmal
Zimbardohasidounestudiosodelapsicologadelmal,laviolencia,elanonimato,laagresividad,elvandalismo,latorturayelterrorismo.
Peroestudiarestasconductascensurablesexigeunacomprensindelasfuerzas,lasvirtudesylasvulnerabilidades,queaportanestaspersonasogruposaunasituacindada.Luegodebemosreconocerplenamenteelconjuntodefuerzassituacionalesqueactanenesecontextoconductual,apunta.
LoscaptulosdedicadosalexperimentodelacrceldeStanfordconstituyenunestudiomuydetalladodelatransformacinquesufrieronlosestudiantesuniversitariosaldesempearlosrolesasignados.
Zimbardoexaminalosprocesospsicolgicosquepuedeninduciraunapersonabuenaaobrarmal,entreestosladesindividualizacin,laobedienciaalaautoridad,lapasividadfrentealasamenazas,laautojustificacin,laracionalizacinyladeshumanizacin.
AunqueZimbardohacelasalvedaddequemuchasveceslaspersonasbuenasqueseconviertenenmalasnolohacendelanochealamaana,puessetratadeprocesosgradualesincrementales.
Enelcontextonacional
Yosabaque:lalneaentreelbienyelmal(laquelosprivilegiadossuelenpensarqueesfijaeimpermeableconellosenelladobuenoylosotrosenelladomalo)eramvilypermeable.
-
PhilipZimbardo
DonatoGarcahasidofiscaldurantemuchosaos.Conlosexpedientesquehanestadobajosucustodiapodrahacerseunagaleradepeligrosossecuestradoresyasesinos.
Algunaspersonasquehoypurgancondena,ciertamentenotenanantecedentespenalesysuparticipacinenilcitosfuegradual,explica.
Amaneradeejemplocuentaelcasodeungrupodemuchachosguatemaltecos,hijosdefamiliasacomodadas,graduadosdecolegiosreconocidosycomerciantesprsperosquienescomenzaronadelinquirpocoapoco.Empezaronsimplementeporllevarvehculosdeunpuntoalotroacambiodeunapaga.Despus,esosviajesincluyeroneltransportedearmas,eltumbededrogasymstardeelsecuestro.Labandadelaqueterminaronporserpartesumcercade200vctimasmortales.
Lossicarios,porejemplo,experimentanunprocesodedeshumanizacin.Despusdeeliminarasuprimeravctimaseleshacemsfcilhacerloconlasdems,detalla.
Miguelvila,abogadodefensordeniosvctimasdeabusosexual,estconvencidodequeelpoderdelasituacin,enlamayoradeloscasos,influyecuandosetratadeabusadores.
Losvaronesquehansufridoabusossexualesdurantesunieztiendenarepetir,conpocasexcepciones,elciclodelabuso.
LajuezaJazmnBarriosharesueltomuchoscasosdealtoimpacto.Tieneclaroquesutareaesemitirsentenciasencuantoahechos,noaconductas,comoloestipulaelderechopenal.Noobstante,reconocequeelambientequerodeaaunsujetoesunfactorimportanteenlatomadedecisiones.
Crearelpoder
Lamaldadconsisteenobrardeliberadamentedeunaformaquedae,maltrate,humille,deshumaniceodestruyaapersonasinocentes,oenhacerusodelapropiaautoridadydelpodersistmicoparaalentaropermitirqueotrosobrenasennuestronombre,defineZimbardo.Abusardelaautoridadesotraformadeejercerlamaldad,asegura.
ParaelpsiclogosocialEnriqueCampang,tambinhayquetomarencuentalamadurez,puesestamarcaunatendenciaentreelbienyelmal.Lamadurezeslaintegracindeldeseoyelautocontrolsobreelprincipiodelvalordelbiencomn.Quiennotieneautocontrol,sentidodelarealidadytampocodelvalordelbiencomnesaltamentesusceptibleafaltaralatica.
Elsentidoticoinspiralamayoradeconstitucionesdelmundoysefundamentanenelprincipiodelbiencomn.Cuandoestesesustituyeporeldelbienparticularsurgelacorrupcin,opinaCampang.
Unapersonaquenohamaduradoesunsujetoprocliveacometerunafaltatica.
Porejemplo,cuandounfuncionarioounpolticonovelaporelbiencomn,notieneautocontrol,nisentidodelarealidad,fcilmentepuededefraudar,contrabandear,sobornar,sobrevalorarpropiedades,cometerperjuriooasociarseilcitamente.
LosfuncionariosyempresariosnacionalesquerecientementefuerondetenidosporcasosdecorrupcinHitlerysudeseodecontrolarelmundoyeljovenquehaceunassemanasmatanuevepersonasenunaiglesiadeCharleston,CarolinadelSur,enEstadosUnidos,ejemplificaCampang,tienenunproblematicomental,quesetraduceenunamalaconcepcin,defectuosaeincompletadeladignidaddelotro.
Lospoderososnosuelenhacereltrabajosucioconsuspropiasmanos,comotampocolohacenloscaposdelamafia,quienesdejanesosasuntosenmanosdesussecuaces.Lossistemascreanjerarquasdedominioconlneasdeinfluenciaydecomunicacinquevanhaciaabajoyraravezhaciaarriba,explicaZimbardo.
Sermalounadecisin?
PerolacondicindebondadomaldadpuedenserusadasentantoscontextosquelapsicoanalistaguatemaltecaSilviaMoinoprefierehablardedecisionesadecuadasenmomentosnecesarios.
Laseleccionesqueunapersonatomatienenqueverconcondicionesexternas,perotambinconelestadopsquicoylaformacmohatoleradounabuso.Puedequeenundadocasoalguientomeunadecisinencontradesusvalores,perolevaapermitirsobrevivir.Tomarunamaladecisinnoquieredecirnecesariamentequealguienseconviertaenunamalapersona.
Hacepocassemanas,laPrensapublicqueungrupodepandilleroslanzaunnioenunpuenteporquesenegamataraunpiloto.Elchico,quienmuri16dasdespus,tomladecisindenoquitarlelavidaalconductor,perohayunadiferenciaentreestemenoryelgrupodesicariosquelepidihacerlo,quienesnosientenningnescrpuloporeliminaraalguien.Losvioladoresyasesinostienenunproblemaestructuraldepersonalidadquelosdiferenciandeotros,enfatizaMoino.
Labuenanoticiaesquenotodaslaspersonascedenaesepoderdelasituacin,alcambiodereglasdeljuegoodelapresindelentorno.
ElEXPERIMENTOTuvolugarenunodelosstanosdelauniversidaddeStanford,endondeseacondicionunaespeciedecrcel.Participaron24hombresjvenessanosdelaclasemedia.Losvoluntariosfueronasignadosadosgruposporsorteo:losguardiasylosprisioneros.Losreclusosfuerondetenidosconayudadelapolicalocal.Pasaronporunprocesodeidentificacinyencarcelamiento.Elvestuariodetodosincluaelementosdeanonimato:uniformesygafasoscurasparaguardiasytrajesdereclusoparadespersonalizarlos.
AunqueZimbardohacelasalvedaddequesinoscolocaranenunasituacinextraa,nuevaycruelenelsenodeunsistemapoderoso,loms
-
probableesquenosaliramossiendolosmismos.Noreconoceramosnuestraviejaimagensilaviramosenelespejojuntoalapersonaenlaquenoshemosconvertido.Todosqueremoscreerennuestropoderinterior,ennuestracapacidadderesistirnosafuerzassituacionalescomolasqueactuaronenlacrceldeStanford.Perohaypocaspersonasas.
Siesaeslaconcepcindelinvestigador,ustedsepreguntarporquentoncesinsistetantoenestudiarlasracesdelmal.lmismodalarespuesta:Sinoexaminamosyentendemoslascausasdeesemalnopodremoscambiarlo,contenerlootransformarlomediantedecisionesfundadasymedidassocialesinnovadoras.
PrensaLibre.tv
15:3015:30
TodoDeportesLaEntrevista
Todosobreelapasionantemundodeportivo.
TodoDeportes,conJorgeOvalle
19:00
Lomsdestacadoestelunes13dejulio
LasnoticiasmsdestacadasdeGuatemalayelmundo
PrensaLibreHOY,conLuisVelsquez
08:00
Avanceinformativo|Lostemasmsdestacadosalmomento
AvancePrensaLibreHOY
Avancematutino,conLuisVelsquez
-
08:30
Avanceinformativo|Lostemasmsdestacadosalmomento
AvanceTodoDeportes
NoticiasTD,conJuanPabloCorado
|IraPrensaLibre.tv
Ahora
20:37
PeaNietocalificadeafrentafugadecapo
ElpresidentedeMxico,EnriquePeaNieto,asegurhoyquelafugadelnarcotraficanteJoaqunElChapoGuzmnesunaafrentaparaelEstadomexicano,mientraslaoposicinfustigasuGobiernoyexigilainmediatadetencindelcapo.
20:17
EncuentranapersonamuertaenterminaldebusesdeTacan
BomberosVoluntarioslocalizanenterminaldebusesdeTacan,SanMarcos,aunapersonafallecida,nopresentasealesdeviolencia.
19:52
SupuestosmensajesdehijosdeElChapoanticipanycelebransufuga
MensajesenlaredsocialTwitteratribuidosadosdeloshijosdelnarcotraficanteJoaqunElChapoGuzmnevidenciaronsusatisfaccinporlafugadeljefedelcrteldeSinaloa,einclusoalgunoparecaanticiparelacontecimientoquehasacudidoaMxicoestefindesemana.
19:31
RescatanahombredebarrancoenMixco
BomberosMunicipalesrescatanahombrequecayenelfondodeunbarranco.
-
En11ave.1ra.Ca.LodeFuentes,zona11deMixcorescatanapersonaquecaealfondodebarranco.Va@bomberosmuni7:24PM12Jul2015
3 3
PrensaLibre@prensa_libre
19:19
AbatidostresdirigentesdeprincipalgrupoextremistadeTnez
TresdirigentesdelaFalangeOkbaIbnNafaa,principalgrupoextremistaarmadotunecino,figuranentrelascincopersonasabatidaselviernesenlaregindeGafsa,centrodelpas,anuncielministrodeInterior,NajemGharsalli,lanochedeldomingo.
19:11
IniciapartidodeGuatemalaanteMxico
ElsegundopartidodelGrupo"C"delaCopaOro2015entreGuatemalayMxicoinici.
19:03
Suman340personasenalberguesporerupcindelVolcndeColima
LadeclaracindeemergenciaencincomunicipiosdelestadodeColima(oestedeMxico),cadadecenizaenampliaszonasy340personasenalberguestemporaleseselsaldohastahoydelaerupcindelVolcndeColima,quemantienesuintensaactividad.
18:47
FalleceelpresidentedelgrupodevideojuegoNintendo
-
Ingresar
ElpresidentedelgrupodevideojuegosNintendo,SatoruIwata,fallecialos55aosdeuncncer,anunciesteluneslaempresa.
|IraAhora
Relacionadas
12
PadreRicoPadrePobreSalgadeLaCarreradeRatasTrabajarConEntrenadorPadreRico
0
17156usuariosestncomentandoenPrensaLibre.neteanosotros,ingresacontusdatosocreaunanuevacuenta
email
contrasea
Olvidastetusdatos?
Vida
101apuntesparahablarcorrectamenteelespaol
Sabaustedqueusarelverbodescambiarescorrectoyeladjetivoespreo,unerrordepedantes?O...
RevistaD
Muchoruidoypocasnueces:unrecorridoporlascampaaspresidencialesdesde1960
Durantesuscampaas,lospolticosofrecensolucionesalosmismosproblemasqueaquejanalpasdesdehacedcadas
RevistaD
Inestabilidadpresidencial
Largastiranas,golpesdeEstado,revoluciones,triunviratos,renunciasypresidentesprovisionalessonalgunosde...
RevistaD
Elviajemisteriosodeloslibrossagrados
Estaeslahistoriadecmolosescritosmayasfueronextradosdelpas
-
Ingresar
nuevo?
SitodavanoeresusuariodePrensaLibre,creaunacuenta
GuatemalaDeportesInternacionalEconomaTecnologaOpininVidaAhoraPrensalibre.tv
AltaVerapazBajaVerapazChiquimulaChimaltenangoElProgresoEscuintlaHuehuetenangoIzabalJalapaJutiapaPetnQuetzaltenangoQuichRetalhuleuSacatepquezSanMarcosSantaRosaSololSuchitepquezTotonicapnZacapa
ContactoPublicidadSuscripcionesRSSObituarioHemerotecaMapaWebOpinin