ErgenlikErgenlik
Dr. İhsan ESENFırat Üniversitesi HastanesiÇocuk Endokrinoloji Kliniği
Nelerden konuşacağız?
• Ergenlik nedir?
• Ergenlik sürecinde vücutta nasıl değişiklikler olur?
• Üreme organları nelerdir ve nasıl çalışır?
Ergenlik
Bu konuda konuşulduğunda ne hissedilir?
merak tiksinme rahat
ilgi çekicican sıkıcıutanma
Ergenlik nedir?
• Çocuk bedeninin erişkin bedenine dönüşme sürecidir.
Kızlar - yumurtlamaya Erkekler – sperm üretmeye başlarKızlar - yumurtlamaya başlar
Erkekler – sperm üretmeye başlar
Ergenlik nedir?
• Bu hücreler yeni bir insan oluşumu için gereklidir.
Vücutta nasıl değişikler olur?
Ne zaman olur bu değişiklikler?
• 8-17 yaş arasında
• Ama birçok değişiklik birkaç yıl içinde gerçekleşir.
• Bazı değişiklikler daha yavaş olup, yıllar içinde gelişir. • Bazı değişiklikler daha yavaş olup, yıllar içinde gelişir.
• Kızlarda 8-12 yaş
• Erkeklerde 9-13 yaş – ergenlik başlayabilir.
• Bir yaş diğerinden daha iyi değildir?
Kız ve erkeklerdeKız ve erkeklerdeergenlik ilişkili değişikliler ergenlik ilişkili değişikliler
Kızlar
• Boyları uzar- kiloları artar
• Kalçalar genişler ve daha yuvarlak hatlar gelişir
• Yüzün şekli değişir
• Yağlı saç ve cilt- sivilceler
• Ses biraz toklaşır
• Koltuk altı ve genital kıllar
• Kol ve bacakta kıllar koyulaşır
Erkekler
• Boyları uzar- kiloları artar
• Burun ve çene büyür
• Yüz uzar
• Daha kaslı bir vücut
• Yağlı saç ve cilt- sivilceler
• Vücut daha fazla terler
• Koltuk altı ve genital kıllar
Sakal bıyık çıkar• Kol ve bacakta kıllar koyulaşır
• Meme ve meme ucu büyür
• Vücut daha fazla terler
• İç ve dış genital organlar büyür
• Duygu durumda dalgalanmalar
• Cinsel düşünceler ve hisler olabilir.
• Sakal bıyık çıkar
• Kol, bacak ve göğüste kıllar artabilir
• Ses kalınlaşır
• Penis ve testisler büyür, skrotum değişir.
• Duygu durumda dalgalanmalar
• Cinsel düşünceler ve hisler olabilir
ERKEK
Ergenliğin ilk bulgusu
Testis hacminin ≥ 4ml
KIZ
Ergenliğin ilk bulgusu
Meme gelişimi
Tanner Evre 2Tanner Evre 2
Genital organlar - erkekGenital organlar - erkek
Genital organlar
PenisPenisSkrotumSeminal VezikülProstatTestislerVas Deferens
Erkeklerde Cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages)
Pubik Kıllanma Penis Gelişimi TestisEvre 1 Yok Preadölesan PreadölesanEvre 2 Seyrek, uzun, hafif
pigmenteHafif büyüme Genişlemiş skrotum,
pembe, yapısı değişmekte
Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya Daha uzun Daha büyükbaşlamış, miktarı artmış
Evre 4 Erişkine benzer tipte fakat erişkin kadar değil, oldukça kıvrımlı
Daha büyük; glans ve genişlik boyutunda artış.
Daha büyük, skrotum koyu
Evre 5 Erişkin dağılımı gösteren, uyluk iç yüzüne yayılır
Erişkin boyutunda Erişkin boyutunda
Spermatogenezis
• Hormonlar testislerin büyümesine – daha fazla testosteron
üretmelerine ve sperm üretmelerini sağlar.
• Ergenlik sonrası dönemde günde 200.000 – 400.000 sperm
üretilir.
Ereksiyon ve ejekülasyon
• Penis içine kan dolması sonucu penisin sertleşmesine
ereksiyon denir.
• Kasların semeni üretra ve penis dışında itmesine ejekülasyon
denir.
Ereksiyon ve ejekülasyon
• Bu iki durum seks fizyolojisidir.
• Bununla birlikte bazı çocuklarda gece semeninin penis dışına
akması gözlenebilir.
Genital organlar - kızGenital organlar - kız
Genital organlar
Falopian tüblerOverlerUterusUterusEndometriumServiksVajina
Kızlarda cinsiyet olgunlaşma evreleri sınıflaması (Sex Maturity Stages)Pubik Kıllanma Meme Gelişimi
Evre 1 Yok PreadölesanEvre 2 Seyrek, hafif pigmente, düz,
labia iç kenarındaMeme ve papilla küçük bir tümsek gibi yükselmiştir. Areola çapı artmıştır.
Evre 3 Daha koyu, kıvrılmaya başlamış,miktarı artmış
Meme ve areola genişlemiş fakat aralarındaki sınır belirgin değildir.
Evre 4 Oldukça kıvrımlı, miktar Areola ve papilla ikinci bir yükselti Evre 4 Oldukça kıvrımlı, miktar olarak çok fakat erişkin kadar değil
Areola ve papilla ikinci bir yükselti oluşturur.
Evre 5 Erişkin kadınsı üçgen şeklinde, uyluk iç yüzüne yayılır
Olgun, meme ucu belirginleşmiş, areola memenin genel konturunun parçası halini almıştır.
Menstürasyon-adet kanaması
• Kızlar yüzbinlerce küçük yumurta ile doğarlar (ova)
• Bu yumurta hücreleri immatürdür.
• Ergenlikte hormonlar overlere yumurtaların olgunlaşma • Ergenlikte hormonlar overlere yumurtaların olgunlaşma
zamanı geldiğini bildirir.
• Genellikle her menstureal dönemde bir yumurta olgunlaşır
ve overlerden serbest kalır.
Menstürasyon
• Uterus iç duvarında (endometrium) kalınlaşma olur.
• Endometriumda çok fazla ince kan damarı bulunur.
• Endometrium fertilize olmuş yumurtanın korunması ve
beslenmesi için farklılaşır. beslenmesi için farklılaşır.
• Eğer yumurta sperm ile karşılaşmaz ve fertilize olmaz ise bu
kalınlaşmış endometriyuma ihtiyaç kalmaz ve dökülür.
• Buna periyot, adet kanması veya menstürasyon kanaması
denir.
Adet dönemi ile ilgili sorular
• İlk adet kanaması ne zaman olur? Tam olarak zamanını
söylemek mümkün değildir. Ortalama 12,5 yaş
• Kanama süresi? 3 – 7 gün arası değişir.
• Adet kanamaların sıklığı – ilk 2 yıl düzen adet kanmaları sıklıkla
gözlenir, sonrasında genellikle 23-35 gün ara ile olur.
• Ağrılı mıdır? – kanamanın kendisi ağrılı değildir fakat kanın
dışarı atılması için uterusta kasılmalar rahatsızlık hissi ve
kramplara neden olabilir.
Adet dönemi ile ilgili sorular
• Dışarıdan anlaşılabilir mi? – Kız kimseye söylemez ise hayır.
Ped ve tamponlar
• Kızlar vajinadan akan kan için penveya tampon kullanırlar.
Ergenlik çağındaki çocuklar için öneriler
�Günlük duş alınması
�Koltuk altına deodorant veya anti-perspirant kullanması
�Günlük yüz yıkamak akneler açısından faydalı olabilir.
�Dişlerin günde iki kez fırçalanması
�Yağlı saçlar için şampuan kullanması
�Dengeli bir diyet ile beslenmesi (özellikle Ca ve vit D)
�Bol bol egzersiz yapması.
Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Kliniği
http://kisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/