Eusko Ikastola Batzaren 25. urteurrena
Bilbon, 2011ko azaroak 10
EUSKADI
ERABATEKO
ALDAKETAREN
ERRONKAREN
AURREAN
Pedro Luis Uriarte
Legezko abisua
• Txosten honen edukiaren erabilpen-eskubide
guztiak egilearenak dira eta jabetza
intelektualaren eskubideek babesten dituzte.
• Beraz edukien kopiak edo erreprodukzio, osoa
zein partziala, egiteko, egilearen baimena
idatziz jasotzea beharrezkoa da.
• Txosten honen edukia edo ideiak norbanako
erabilera pribaturako besterik ez erabil
daitezke, eta ez komertzial, profesional edo
merkataritza erabilketarako .
Gogoeta egin dezagun “ERALDATZEN ARI DEN
MUNDUAK” dakarkigun erronkari buruz…
Denbora
Espazioa
ETORKIZUNA
ORAINALDIA
IRAGANA
… eta honek hezkuntzarentzat ekarriko
duen inguruneari buruz
Iturria: Robert Fogel - 1985
Garap
en
-maila
11.000 urteko geldialdi luzearen ostean,
XX MENDEAN GIZATERIAK JAUZI
ERRALDOIA EGIN DU
Denbora (urteak)
Giza-Genomaren proiektua
Gizakia Ilargirar iritsi da
Ordenagailu arinak
Malariaren aurkako borroka
Hegazkina asmatu
Mundu Berriaren aurkikuntza
Izurrite Beltza
Erromako Nagusigoa
Greziako
Nagusigoa
Ordenagailu pertsonalak
Energia nuklearra
NDAren aurkikuntza
Penizilina
Autoaren asmakizuna
Telefonoaren asmakizuna
Elektrifikazioa
Trenbideen hasiera
Watt makinaren asmakizuna
Germen infekziosoen teorema
Iraultza Industrialaren hasiera
Bigarren Nekazaritza-Iraultzaren hasiera
Ondorioz,
BPG GLOBALA ESPONENTZIALKI HANDITU DA
Bilioi dolarretan adierazita
URTEA 0 1.000 1.500 1.900 2.010
0,1 0,1 0,25 2,7
60,6
Junger Habermas-ek zioen: «gaur egun Hamburgoko ile-apaintzaile
batek Spinozak bere garaian zekizkien baino gauza gehiago jakitea ez litzateke harrigarria»
Iturria: J. Ernesto Ayala (El País Egunkaria: 2011.06.12)
… neurri handian, garapen teknologiko
izugarriaren eraginez eta
EZAGUTZAREN HAZKUNDEARI
ESKER
(informazio-kopuruaren
hazkundearengatik, behintzat)
Iturria: Ignacio Sánchez Cuenca. Complutense Unibertsitatea (El País Egunkaria 2011.06.04)
…azken urteotan are gehiago
bizkortu da hazkundea eta
INTERNET LIBURUTEGI
UNIBERTSAL ETA
GIZAKION OROIMEN
BILAKATU DA
2015.ean internetera konektatutako
objektu edo gailuak 15.000 milioi inguru
izango dira (eta urte batzuk geroago
50.000 milioi izango dira)
Teknologiak mundua aldatu egin du, eta are gehiago aldatuko du
aurrerantzean:
Cloud Computing
Data explosion
Smart infra-estructures
Mobility & devices as doorways
A new web
…
Iturria: Accenture – 2011ko iraila
Gure mundua
OSO OPAROA
da (eta izango da)
… nahiz eta MUNDU MAILAKO 3 DESOREKA LARRIK
zuzendu gabe dirauten:
Pobrezia + Desberdinatasuna +
Giza-garapena
Hau honela, Gizateriaren Historian lehen aldiz
… Euskadik gainditu egin dituenak, bide batez esanda
Bere ekonomiaren azkenaldiko hazkunde-zikloan
EUSKADI MAILA GORENETAN KOKATU BAITA
Ekonomian azken 50 urtetako
hazkunde handieneko denboraldirik
luzeena gertatu da
MUNDU MAILAKO KRISALDI
HISTORIKO BATEKIN ITXI DENA Euskadirentzat
4 urteko atzeraldia ekarriko du horrek
(Espainian 7 urtekoa)
baina beste herrialde batzuentzat
aurrera egiteko aukera izan da
ORAINALDI GLOBALA
80 MILIOI LANPOSTU
SUNTSITU DITU MUNDUAN
ETA 2016rarte EZ DA ERDIETSIKO
KRISIAREN AURREKO MAILA
Europak 16,2 milioi langabe
barne-hartu behar ditu (horietatik
herena Espainiakoa) Iturria: OIT (2011.10.31) eta Eurostat (2011.10.31). Autoreak landuta
Krisi global honek kostu pertsonal itzela du:
GAUR EGUN BOST HERRIALDE-
MULTZO BEREIZ DAITEZKE EKONOMIA GLOBALEAN:
1: Nabigatzen ari
direnak 3:
Jadanik igerian
ari direnak 4: Jadanik ur
gainera irten direnak
2: Arraunean ari
direnak
5: Urpean segitzen dutenak
Krisian murgildutako 4 urte eta gero,
Beraz, mundua aurrera egiten ari da, baina erritmo desberdinez:
Iturria: Nazioarteko Diru-Funtsa. 2011ko iraila / KGEE (2011.10.31)
NDF KGEE
2010 2011 2012 2012
MUNDUA 5,1 4,0 4,0 3,8
Ekonomia aurreratuak 3,1 1,6 1,9 1,5
AEB 3,0 1,5 1,8
Euro Eremuko ekonomiak 1,8 1,6 1,1 0,3
Espainia -0,1 0,8 1,1
Ekonomia Emergenteak 7,3 6,4 6,1 6,7
Latinoamerika eta Karibea 6,1 4,5 4,0
Errusia 4,0 4,3 4,1
Txina 10,3 9,5 9,0 8,6
India 10,1 7,8 7,5
Brasil 7,5 3,8 3,6
Afrika 5,4 5,2 5,8
Hurbilera etorrita, EUROPAK lau errealitate
oso desberdin biltzen ditu bere baitan:
Fuente: UBS- 2011ko Iraila
%7
%26
%26
%41
Europa "gaixoa" Europa "egonkorra"
Europa "kutsatua" Europa "osasuntsua"
GR + POR + IRL
FR + UK
ESP + IT + BE
ALE + HB+
AU + FIN
Europako BPG-aren%:
“Arreta “austeritate fiskalean”, merkatuak baretzen eta
bankuentzako diru-laguntzetan jarri da”.
… ETA ONDORIOAK
IZUGARRI LARRIAK DIRA
EUROPA
GAIXOA
EUROPA
KUTSATUA
EUROPA
EGONKORRA
EUROPA
OSASUNTSUA
Grezia 17,6 Espainia 22,6 Frantzia 9,9 Alemania 5,9 Irlanda 14,2 Italia 8,3 Erresuma Batua 8,1 Holanda 4,5
Portugal 12,5 Belgika 6,7 Austria 3,9
Iturria: OIT (2011.10.31) y Eurostat (2011.10.31). Autoreak landuta
(%) Europako langabezia-tasak, 2011ko abuztuan
Espainia ur gainean dabil ozta-ozta. Baina zer datorkio krisia eta gero?
Hazkunde
txikiagoa
Ingurune
konplexu eta
zorrotzagoa
Hazkunde potentziala lortu arte 5/8 urte (2017 = %2-a)
Lehia handiagoa
Ingurumen- eskakizunak
Ekonomia emergenteak
Klima aldaketa
“Krisi Globalaren aroan” gaudelarik
oraindik,
2012.a URTERIK ZAILENA
IZANGO DA GEURE BEZERO
NAGUSIA DEN
ESPAINARENTZAT
Gastu publikoaren
murrizketa gogorra
(%7ko defizita (E)
%4,4koa)
Kanpoko
bezeroen
hazkunde ahula
(Euroland =
BPG + %0,3)
Atzerapen
posiblea
(Langabezia
> 5 milioi)
Euskadi igerian ari da jadanik
Atzeralditik ateratzea
EZ DA KRISIA
GAINDITZEA
Baina “Euroland” delakoan tirabira eta
zor publikoari buruzko berri kezkagarriez
betetako aldi honetan ikusi dugunez,
Laburbilduz, Krisia “mutantea” eta metagarria da:
… eta ondorioz, KUDEATZEN BEREZIKI ZAILA da,
agerpide OSO LATZAK ditu eta desagertzeko
ERRESISTENTZIA handia du.
URGENTZIAZ ETA
SENDOTASUNEZ JOKATU
BEHAR DUGU 4 EREMUOTAN
Lehenik
Finantzakoa + Bigarrenik
Ekonomikoa
Hirrugarrenik
Soziala +
Laugarrenik
Psikologikoa +
+
ETORKIZUN GLOBALA
Oraindik “krisi globalean” ari gara, eta
hori herrialde batzuentzat
“EGOERA NORMALA” bihurtu da
Oso ALDAKORRA da
eta ARRISKUTSUA izan liteke
… bertatik GARAILEAK eta
GALTZAILEAK atera direlarik
ALEGIAZKO
OPAROTASUNAZ
gozatu dutenak
Beren ahalbideen gainetik
bizi izan dira eta besteen
aurrezkien bizkar gainean
finantzatu dira
Zein dira GALTZAILEAK?
Zein dira GARAILEAK?
Herrialde Emergenteak
Zuzentasun eta
ortodoxiari
jarraituz beren GAITASUNAK
aprobetxatu
dituztenak
IRTEERA
topatzeko gai
izan diren
herrialde garatuak
Esportazioa
ERABATEKO
ERALDAKETA BIZIA
gertatzen ari da jada
Bestela esanda, geure begien aurrean eragin sozial, ekonomiko eta politiko nabaria duen (eta etorkizunean are
handiagoa izango duen)
… eta honek EUSKADIN ERE
ERAGIN ZUZENA DU
EUSKADI
BESTELAKO
ETORKIZUNAREN
AURREAN
I.
Zein da gaur egun MUNDU OSOAN
GERTATZEN ARI DEN ALDAKETAREN
ARRISKUA?
3º
4º
2º
1º POSIZIONAMENDU TXARRA
BEHERALDIA
KOLAPSOA
LEKU GALTZEA
Munduaren Historia Ekonomikoan zehar
aurrerapen eta gainbeheren
segida gertatu da
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1000 1500 1700 1820 1870 1913 1950 2009
Mu
nd
uko
BP
G %
ko
tasa
Iturria: Angus Maddison “The World Economy Historial Statistics”. Paris. OCDE. 2003
32 Europa
19 AEB
18 Txina
7 India
”Historiako beste edozein unetan mendeak behar izango ziren azken 30
urteotan jazo den ERALDAKETA SAKONA
gertatzeko”
Iturriak: Eric Hosbawn. 2006ko iraila
ZERBAIT EGIN BEHAR DUGU
ETA BIZKOR!
… AZELERATZEN ari dena:
Herrialde batzuk LEKU GALTZE
fasean sartu dira eta … horrek
MUNDUKO MERKATUAN PISUA GALTZEA dakar
… Herrialde Emergenteen hazkunde
geldiezinaren ondorioz.
Haien artean Asia eta Latinoamerikako herrialde gehienak daude, eta baita
Afrikako beste zenbait ere
Oinarrizko aldagaiaz ez garelako ohartzen:
Hala ere, herri garatu askotan ez dugu ulertu
hazkunde-ekonomikoari dagokionez
XIX. mendea Europakoa izan zela
XXI. mendea ASIAKOA
IZANGO DELA
(badela, egiaz) eta agian,
AFRIKA eta
LATINOAMERIKAKOA ere
XX.a Ipar Amerikakoa
Iturria: «El Mundo sin Europa» Jean Marie Colombani. (El País Egunkaria 2011.06.13)
26,4 21,4 GUZTIRA
E - 4
36,5 41,5 GUZTIRA
G - 6
2013 2007
+ 5
- 5
MUNDUKO BPG %ko kuota, biztanleko erosteko
ahalmen-parekotasunaren arabera aztertuta (eap) MUNDUKO
LEHEN
10 EKONOMIAK
Iturria: NDF–2008- Apirila
Pisu galtze hori ERREALITATE
ukigarria zen krisiaren aurretik ere
1
Kuotako 5 puntu = 30 Euskadi
Hauxe izan da 16 ekonomia handienen BPGaren
HAZKUNDEA 2000–2010 hamarkadan (%)
8 Herrialde Emergenteak 8 Garatuak
Iturria: NDF (El País Egunkaria 2010.10.24)
KRISIAK LEKU GALTZEA AREAGOTU EGIN DU
HERRIALDEA HAZKUNDEA BATAZBESTEKOA
Txina 171
100 India 104
Indonesia 66
Errusia 59
Hegoko Korea 50
39 Turkia 45
Brasil 43
Mexiko 19
HERRIALDEA HAZKUNDEA BATAZBESTEKOA
Espainia 22
19 Kanada 20
AEB 18
UK 15
Frantzia 13
8 Alemania 9
Japonia 7
Italia 2
… Eta horrela, TXINAKO EKONOMIA (duela
bi hamarkadara arte ikusezina zena)
MUNDUKO BIGARRENA DA JADA:
BPG (EAP) 2010ean milaka milioi $
Iturria: NDF
10.084
9.068
4.309 4.001
1.364
AEB=14.624
TXI
ALE
+
UK
+
FR
+
IT
JAP
IND ESP
2011 Hazk % 9,5 1,5 -0,5 7,8 0,8
I+G arloko mundu mailako
inbertsioetan EB, AEB eta
Japonia atzera egiten ari
dira Txina, Korea eta
Singapurren aldean
“I+G inbertsio-bolumena hazten ari da munduan, eta era
berean, nabari-nabaria da zientzia eta teknologiaren arloan
herrialde emergenteek izan duten aurrerapena”
Iturria: UNESCO Sciencie Report. 2010eko azaroa
LEKU GALTZEA I+G arloan
ERE ERREALITATEA DA
2
Iturria: Ralph J. Cicerone. National Academy of Sciences erakundeko Presidentea - (El País Egunkaria 2011.06.08)
Honek aldaketa garrantzitsu
bat ekarriko du:
Lehen aldiz,
«AEBk zientziaren
arloan lehiatu beharko
du. Honezkero, ez da
onena maila guztietan»
Hornidura-ondasunen INBERTSIOETAN
leku galtzea argia da
3
%2 %10 %21 %22 %23%37
%46%57
%51%42 %38 %39
%29%25
%41 %39 %37 %40 %38 %34 %29
1990 2000 2006 2007 2008 2009 2010
Txina AEB+ Japonia+ Alemania+ Italia Beste batzuk
Iturria: Josu Ugarte (MCC). Bilboko Romako Kluba. 2011.5.13 eta autoreak landuta
Eta horregatik LEKU GALTZEA INDUSTRIAKO
SEKTORE ASKOTAN NABARMENA DA:
Produktuak MUNDUKO KUOTA (%)
TXINA 193 HERRIAL.
Lur Arraroak 95 5
MP3 irakurgailuaK 85 15
Jostailuak 75 25
Aire Girotua 70 30
Oinetakoak 70 30
Fotokopiagailuak 66 34
Telefono mugikorrak 50 50
Telebistak 50 50
Ehun-gaiak 50 50
PC 50 50
Iturria: The New York Times 2011.3.24, F.G. Basterra. (El País 2009.10.3ko 6. orrialdea) eta autoreak moldatua
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1993 1997 2001 2005 2007
Ku
ota
%
Europa
%30
Hego Korea
Txina
Japonia
Iturria: CESA – “Sea your future” –2008ko apirila
Europa
%9
LEKU GALTZEAREN ONDORIOZ, EUROPA
ERABAT DESAGERTU DA HAZKUNDE HANDIAK
ETA LANPOSTUAK SORTZEKO GAITASUNA
DUTEN SEKTOREETATIK ESKARIEN MUNDUKO KUOTA ONTZIGINTZAN
LEKU GALTZE EDO ALDATZEA
ARE NABARMENAGOA IZANGO DA BIZTANLERIARI DAGOKIONEZ
Herri emergenteetan + 3.000 milioi
lagun gehiago
biziko dira
( 8.000 milioi lagun)
Europak kopuruari
eutsi egingo dio
(500 milioi)
Euskadi «zaharren herri»
bihurtuko da Iturria: Eurostat (2011.06.09) 2060az
4
2050 HORIZONTEA
Mundua gero eta gehiago,
HIRIETAN biziko da
…landa-eremuetatik hirietarako
desplazamendu izugarri batez
Biztanle berri horiek ez dira landa-eremuetan finkatuko,
Planetaren etorkizuna hiritartze
masiboaren baldintzapean egongo da…
… mega-hiriak sortzeko joera
geldiezinaren barruan
MUNDUKO BIZTANLEAK HIRIETAN:
Urtero New Yorken hedadurako bi hiri berri agertuko dira
URTEA
%13
1900
Munduko biztanleen %
Milioi biztanle 208
2050
Iturria: “Hiri adimentsuak. IBM. 2010eko azaroa eta autoreak landua
%70
6.650
%50
2010
3.450
ASIA %45
TXI+I = 8 milioi graduatu urtero (hamarkada baten hirukoiztua)
PISA
TXOSTENA
Zientzia, teknologia edo ingenieritzan goi-mailako graduatuen
jatorria (Lehenkarrera, 2006)
Hego Amerika %4
Ekialde Ertaina eta Ipar Afrika %4
ASIA %45
PISA
TXOSTENA
Erdiko eta Ekialdeko Europa %12
Ipar Amerikako beste leku batzuk %5
AEB %12
Mendebaldeko Europa %16
Australia eta Zeelanda Berria %1
Behe- Saharako Afrika%1-a
Azkenik LEKU GALTZEA
HEZIKETAN ere NABARIA DA: ASIA INDARTSU DATOR
5
Iturria: Accenture 2007
Bistan denez, MUNDUKO
EKONOMIAREN ALDAKETA SAKON
baten aurrean gaude:
2010 – 2020
hamarkadari BEGIRA:
EKONOMIA GLOBALAREN
HAZKUNDEAREN %70a SUSPERTZEN
ARI DIREN HERRIALDE
EMERGENTEETATIK ETORRIKO BAITA…
“LEKU GALTZE” PROZESU HONEK,
ULERTZEKOA DENEZ,
ESPAINAN ERE ERAGINA DU:
Ranking Globalean postua tamainaren arabera (BPG eap)
2007
8.
2010
12.
2015
14.
India, Errusia, Brasil, Mexiko, Korea eta Kanadak
Espainia baztertu egingo dute Iturria: NDF. 2011ko Udaberriko Txostena (2011.04.10) eta autoreak landuta
30 urteko aldean jauzia egin dugu: Euskal
Herrian “Hirugarren Mundua” deitutakoen
alde Domundeko eltzeitsuekin ibiltzetik…
…alderantzizko egoerara iritsi gara
eta Txinako Errepublika Popularra
Espainiari laguntzeko zor publikoa
masiboki erosten ari da
Indonesian
hezitako
keniatar batek
Lurreko
herrialderik
aberatsena
gobernatzen du
Aymara
indigena bat
garai bateko
Espainiako
kolonietako
baten buru da
da
“Aurrez aurre ditugun zailtasunak eta egoera
konplexu berria bere osotasunean ulertzeko dugun
gaitasunaren arteko aldea oso handia da eta horrek
desafio itzel baten aurrean jartzen gaitu:
ORAIN ARTE EZAGUTU EZ
DUGUN ETORKIZUN-
ERRONKAREN AURREAN
Iturria: Peter M. Senge – 2003 eta autoreak landuta
Zer esan nahi du honek guztiak?
… Erronka hori ez da malkartsua edo bat-
batekoa, “EZBERDINA” baizik: isila, barea…
…“zalapartarik gabeko” erronka da,
baina erantzuten jakin behar dugu, euskal gizartearen etorkizunerako funtsezko
galdera dakarrelako:
HURRENGO BELAUNALDIKO
EUSKAL HERRITARRAK BEREN
GURASOAK BEZAIN ONDO
BIZITZEKO GAI IZANGO DIRA?
(beste ezer baino lehen, horrek enplegu duina izatea
esan nahi duelarik)
HIRU AUKERA HANDI
EUSKADIRENTZAT
II.
Europar Batasuneko 27.garren eskualdea gara (271tik) “BPG per capita”
kontutan hartuta, goi mailako graduatuen kopuruari dagokionez 3.garrena eta euskal ekonomia,
Europakoaren erritmo berean ari da
irteten krisitik, Espainiakoa baino
arinago eta osasuntsuago…
…BAINA ETORKIZUN
LORIATSUA EZ DAGO
BERMATURIK
«Kezka handia sortzen digu 20 urte barru
Kaliforniak eta AEBk bizi izango duten
egoerak, ez baitakigu zer izango garen desagertze-bidetik garamatzan gaur
egungo geldialditik ateratzen ez bagara»
Gaur egungo egoera kezkagarria da MUNDU
OSOKO ESKUALDE OPAROENENTZAT:
Kaliforniak (AEB) «Epe Luzerako Ideien
Batzordea» deitutakoa sortu du, ondokoa
abiapuntu hartuta
«KALIFORNIAK BETI AURREA HARTU IZAN DIO
ETORKIZUNARI, BAINA ORAIN
ATZEAN UZTEN ARI GATZAIZKIO» Iturria: Nicolas Berggruen. “Carta desde California”. (El País Egunkaria 2010/11/14. 35. orriraldea)
Orduan,
ZER EGIN DAITEKE?:
LEHEN AUKERA
DEPRESIOA
Espainiako buruzagi askoren jarreran nahikoa
errotuta dago, adibidez. Bertako etorkizun
ekonomikoarekiko itxaropena oso txikia dela
ematen du, eta “beldurraren ekonomian”
erortzeko arrisku handia dute. Beren
herrialdea “ukatzeraino” irits daitezke.
ZER EGIN DAITEKE? :
BIGARREN AUKERA
KONFORMATZEA
…Herri eta eskualde aberatsenen tentazioa
da. Izan ere, hurrengo belaunaldian, orain
suspertzen ari diren herri emergenteekin
alderatuta ere, EUSKADIK OPAROA
IZATEN JARRAITUKO DU,
… nahiz eta hazkundea eta aukerak urritu eta
lanpostu txarragoak izan
ZER EGIN DAITEKE? :
HIRUGARREN AUKERA
ERALDATZEA
… Ez bakarrik “Oparoak” izateko, HOBEAK IZATEKO baizik,
AUKEREZ BETERIKO
ETORKIZUNA SORTZEKO
URGENTZIAZ eta SENDOTASUNEZ
Gaur egun, Euskadirentzat AUKERA BAKARRA DAGO:
EZ! BAI!
ERALDA
KETARI
• Depresioari
• Ezkortasunari
• Pesimismoari
• Konformismoari
• Autoatseginari
Dugun aukera bakarra dela
onartuta, bada:
EUSKADI
“BERRASMATU”
EGIN BEHAR
DUGU
… EKONOMIAN, GIZARTEAN eta
baita HEZKUNTZAN ere
NOLA
BERRASMA DEZAKEGU
EUSKADI?
III.
Herria eraldatzea helburua izanik, “Berrasmatzeak”
EREDU
ALDAKETA BAT
eskatzen du
Gaur egun aldarri unibertsala da eta euskal gizartean ere gauzatu dezakegu,
eta gauzatu egin behar dugu
Une honetan, munduko BPGaren bi herenetan eragin zuzena duten HIRU
EREDUZKO ALDAKETA gertatzen ari dira:
1
Txinakoa
2
EB-ekoa
3
AEB-
ekoa
… eta horiez gain, Amerika Latinakoa eta
Afrikakoa daude (lehengai eta nekazaritza-
produktuen esportazioetan oinarrituta)
TXINAK 2011ean
BERE EREDUA
ALDATU DU
Bere Bost Urteko 2011-2015 Planean,
estrategia-orientabidea aldatu egin du: inbertsioetan
oinarritutako ekonomia esportatzaile izatetik, BARNE-KONTSUMOA EMENDATZEA helburu
irmoa duen ekonomia bat izatera
Etorkizun argia duten herrialdeen artean,
Iturria: Stephen S. Roach “China 12th Five-Year Plan”. 2011ko martxoa
1.
… zerbitzuen sektorea lehenetsiz nekazaritzaren
kaltean
… bi helburu nagusirekin: desorekak zuzentzea eta
BEHARREZKOAK
DITUEN EHUNKA
MILIOI LANPOSTUAK
SORTZEA
Iturria: Finantial Post. 2011.01.26
“For the first time since China entered
the World Trade Organization in 2001
and became an exporting superpower,
Mexico posted a bigger gain in U.S.
market share than its Asian rival in
2010... and will likely win even more U.S.
market share in coming years”
Txina ohartu egin da jadanik orain arte
berezkoa izan duen joko-esparruan
(soldata baxuko produkzioetan) beste
herrialde batzuek aurrea har
diezaioketela
…baina herriok txikiegiak dira Txinak
(edo Brasilek eta Indiak) adina
inbertsio lortzeko
Eta Mexikorekin batera, ASIAKO BESTE HERRIALDE BATZUEK
ERE SOLDATA-KOSTU BAXUKO AUKERA
HOBEAK ESKAINTZEN DITUZTE
Iturria: BCG “The return of U.S. Manufacturing” 2011ko maiatza
Industriaren soldatak(U.S.$ /orduko)
Tailandia……….. 1,80 India………… 3,00 Vietnam…………. 0,49 Brasil……….. 8,24
Indonesia…….... 0,38 Kanbodia……….. 0,35 Espainia…... 26,71 Txina…………….. 1,99 Euskadi….… 35,61
AURREKONTUEN
DESOREKAK
ZUZENTZEA
Europar Batasuna aurrera ari da ondokoa helburu duen ereduarekin:
2.
…EUROAREN ETORKIZUNA (hots, Europako
Batasuna beraren etorkizuna) ARRISKUAN
JARTZEN DUEN politika desegoki batez
AUSTERITATEA!!
Europan, baina, ez dago errealitate bakarra,
elkarrekin lotuta dauden lau errealitate baizik
EREDU HONEK
EUROPA “GAIXOAREN”
(Europar BPGaren %7)
eta “KUTSATUAREN” (%26)
SUSPERRALDIA
ARRISKUAN
JARTZEN DU…
…eta “Greziako drama” (eta
Italiakoa ere) honen adibide garbia da
DERRIGORREZKO ETA GEHIEGIZKO
AUSTERITATE-GIRO HONETAN
Espainiak 6 milioi langabe
izan arte itxaron beharko dugu
TXOKE-NEURRIAK ETA
ERREFORMA SAKONAK
INDARREAN
JARTZEKO?
Nahitaezkoa da
EUROPAKO BANKU
ZENTRALAK ERABATEKO
SENDOTASUNEZ JOKATZEA
Interes-tasa
% 0ra jaistea
(gaur egungoa
%1,25koa da)
EFSF- Europako
Egonkortasun-Funtsari
laguntzea “azken
aukerako” mailegu-
emaile gisa
Italia eta
Espainiako zor
merkatuak
egonkortzea
… eta epe ertain baten, nahitaezkoa da bere Estatutuak aldatzea
AEBko Erretserba Federalarenekin parekatu ahal izateko
(inflazioaren kontrola + hazkundearen bultzagile)
Munduko liderra ere eredu
berri baten bila ari da
OBAMAK AEB bere etorkizuna
irabaztera deitu du
ERREFORMAK
eta BERRIKUNTZA
eskatu ditu, bere herriaren
lidergoari eusteko
Iturria: SOTU. Estatu-Batasunaren hitzaldia. 11.1.26
3.
Europa (eta Europako Banku Zentrala) ez
bezala, eredu amerikarra
ERRETSERBA
FEDERALAREN
AHALMENAK ERABILTZEN
ARI DA SUSPERRALDI
EKONOMIKOA
BULTZATZEKO
450.000 milioiko diru-sorta jaulki berri du
enplegua sortzeko epe laburrera eta bera epe
luzera egonkortzeko.
Beste eredu batzuk ere badaude, baina
gaur egun nagusi diren hiruen artean
ZEIN DA ONENA ?
Erantzuna herri bakoitzaren egoeraren
araberakoa da
… baina, ni neuk behintzat, oso
garbi daukat zein den EUSKADIK BERE EGIN
BEHARKO LUKEENA
EUSKADIK
BEHAR DUEN
“EREDU
BERRIA”
IV.
Nire iritziz, GARAILE izateko,
Euskadik irtenbide ESTRATEGIKO BAKARRA DU:
BERRIKUNTZA
Horixe bera aldarrikatu zuen Obamak
argi eta garbi AEBrako joan den
urtarrilaren 26ko SOTUan
BERRIKUNTZA
“ Berrikuntzan
inbertitzea epe luzerako
hazkundea lortzeko ezinbesteko
baldintza da” (*)
* Iturria. Angel Gurria –OCDEko Idazkari Nagusia. 2010ko apirilaren 15ean.
GARAILE izateko,
EUSKADIK ERE BADU
IRTENBIDE EKONOMIKO BAT
BERRIKUNTZAK
ERALDATZEA
ESKATZEN DU
… gero eta balio-ekonomiko
eta sozial handiagoa
sortzeko modu egonkor eta jasangarriz.
Baina, zer da “Berrikuntza”?
Beraz, herri bat berritzaile bihurtzeak
herria bera ERALDATZEA ESKATZEN DU
bere gizartea, bere enpresak,
bere erakundeak eta bere
ekonomia…
SAKONKI BERRITZEA
NAHITAEZKOA DA
… ETA BAITA, JAKINA, IKASTOLAK ETA
BERTAKO IRAKASKUNTZA BERA ERE
… hauxe da EUSKADIK EGIN
BEHAR DUEN BIDEA
Abiaburu hau onartuta, gure herriak “eredu
berriari” jarraituz eraldatzea aukeratuz gero,
ondokoak behar dira:
Erreformak
GAUR EGITEN DUGUNA HOBETO EGITEKO
Berrikuntza
ERRAZA edo KONBENTZIONALETIK, KONPLEXU edo
BEREIZGARRIRA
IGAROZ
+
1. ACT GLOBAL: Mundua, ekonomia, oso bizkor
globalizatzen ari da eta beraz, geure “LOCAL
SOUL” delakoa zainduz, erantzun globalak eta
erronka globalekin erantzun behar dugu.
2. USE & SHARE CAPITAL: Areago bultzatu
behar ditugu geure gaitasunak esparru PRIBATU
-PUBLIKOAREN arteko KOOPERAZIOA
(ALIANTZA) formulan oinarrituz
3. THINK DIFFERENT: “Pertsona berberek ideia
berberak garatzen betiko erritmoarekin, beti-beti
emaitza berberak lortuko dituzte”.
BERRIKUNTZAN OINARRITUTAKO “EREDUA”
garatzeko HIRU NORANTZAKO ERANTZUNAK
ARTIKULATU BEHAR DITUGU:
“ERA DESBERDIN” batez PENTSATU
BEHAR DUGU zera lortzeko:
…datorkigun etorkizunari aurre egiteko
ERRITMOZ
aldatzea
IDEIETAZ
aldatzea
PERTSONAK
aldatzea
EUSKAL HEZKUNTZA-SISTEMA
IRMOKI SUSTATZEA eta
PRESTAKUNTZA BULTZATZEA
esan nahi du. Zertarako? :
- Ezagupen gehiago sortzeko.
- Ezagutza hori ekonomia errealean
aplikatzeko.
- Ekintzailetza- bokazioak sortzeko. - Gizarte hirueleduna lortzeko…
…eta abar
“PERSONAK ALDATZEAK”
Ondorioz, “Euskadi berrasmatzeak” EUSKAL
HEZKUNTZA-SISTEMA “ERA BERRI”
BATEN pentsatzera garamatza ezinbestean.
Zertarako?
• Kalitatea hobetuz, BIKAINTASUN-MAILA
lortzeko (Pisa Txostenak egiaztatua)
• Eraginkortasuna hobetzeko
• Eskola-porrota Europako gutxienekoetara
jaisteko (< %10)
• Goi mailako graduaten %40a mantentzeko
• Etengabeko prestakuntza areago garatzeko
• Dagokion arloan Berrikuntza bultzatzeko …
EUSKARAZKO
IRAKASKUNTZA
AREAGO BULTZATU
BEHAR DUGU
2011-2012 kurtso honetan 190.724 ikaslek
(%60a) D ereduan formatzea aukeratu duten arren,
Euskara
EUSKAL GIZARTEA OSOAREN ONDARE
KULTURAL BALIOTSUENA DELAKO INDARTU
EGIN BEHAR DUGU
Euskal Hezkuntza-Sistema
sustatzea
…Krisia aitzaki harturik ibili gabe
BIZIRAUNPENERAKO
ETORKIZUNERAKO
HELBURU
UTZIEZINA DA
Eta LEHENTASUN OSOA eman behar diogu
IKASTOLA-SAREAK
(publikoak eta
pribatuak)
SOSTEGU BEREZIA
BEHAR DU
… eta Euskal Hezkuntza–Sistemaren baitan eragile funtsezkoa denez gero,
Euskara zaintzeko eta garatzeko dugun
tresnarik ahaltsuena baita
Zergatik uste dut Hezkuntzak zeregin
funtsezkoa jokatu behar duela
Euskadiren etorkizunean? :
“Giza-talde txiki batek bizirik irauteko nahitaezkoa du eremu guztietan
kalitatez jardutea eta hori ez da
gertatuko talde horren lehentasunik
behinena Hezkuntza baldin ez bada” * * Pedro M. Etxenike Irakaslea. 2007ko urria
HERRI TXIKIA
GARELAKO
Ondorioz, Euskal Hezkuntza-Sistema,
Euskal Berrikuntza-Sistemarekin estu
koordinatuta garatu behar da
ZIENTZIA, IKERKETA
eta TEKNOLOGIA
areago bultzatzeko, horiexek baitira
ezagutza sortzea, barneratzea eta
transmititzea ahalbidetzen duten
gakoak
“Zientzia, Ikerkuntza,
Teknologia eta Berrikuntza
altxorrak dira, Kultura, Hezkuntza
eta Baloreak bezainbatekoak.
Horregatik,
gure herriak altxor horien
alde egin behar du!”
Iturria: Guillermo Dorronsoro (IK-4ko Presidenteorde exekutiboa). Deia 2011.01.23
Politika aktiboak garatu behar ditugu Euskal Hezkuntza-Sistema sustatzeko,
eta baita Zientzia, Ikerketa eta Teknologia bultzateko ere:
- TALENTUA SORTU ETA
ERAKARTZEKO
- BERTAN FINKATZEKO
- GEUREAN DUGUN TALENTUA
ZAINTZEKO - FRUITUAK EMAN DITZAN, EREITEKO
…EKONOMIA AURRERATUEN ETORKIZUN-
ERAKO GAKOA LEHIAKORTASUNA DELAKO,
eta horrek TALENTUA esan nahi du
Azkenik, Euskadik behar duen EREDU BERRIAK
Hauen artean:
Ongizatearen Estatuari eustea
Jasangarritasuna
Zahartzea
Jaiotze-tasa
Egiazko Genero-berdintasuna
Gizarte multietnikoa …
ERRONKA SOZIAL
OSO KONPLEXUAK GAINDITZEKO GAUZA IZAN BEHAR DU
GIZARTE
HOBEA
SORTZEAZ
baizik
Ez baikara ari “ekonomiaz” soilik…
Oparoagoak izatea ez da nahikoa: HOBEAK
eta ATZEAN GERATZEN DIRENAK
LAGUNTZEKO GAUZA izan behar dugu
Hori horrela, Eusko Ikastola Batzak dagokion garrantziarekin jorratu behar du GIZARTE-
BALOREETAN OINARRITUTAKO
HEZKUNTZARI, ondokoak bermatuz:
Geure herriari ekarpen erabakigarria
egingo baitiogu honela
• Gizon eta emakumeen arteko
BERDINTASUNA
• Behartsuenganako ELKARTASUNA
• JASANGARRITASUNA
• BIZIKIDETZA
• MULTIKULTURALITATEA
EUSKADI
“BERRASMATZEKO”
3 ERRONKA
V.
Euskadi “berrasmatzeko” lehen galdera
IKUSPENA Testuinguru honetan,
ZEIN DA GURE XEDE
NAGUSIA?
…Herri, Gizarte, Unibertsitate, enpresa edota herritar modura…
…eta EUSKO IKASTOLA
BATZA erakunde bezala ere
1.
IKUSPEN HORREK ANBIZIO
HANDIKOA IZAN BEHAR DU
“IKUSPENIK”
GABE EZ DAGO
ERALDAKETARIK…
…“bilakaera” baizik
Eraldaketa-prozesuetan IKUSPENA erabakigarria baita:
“Euskadiren 2011ko ikuspenak” 1977koa
baino irispide handiagokoa izan behar du:
EUROPAKO ESKUALDE
OPARO HAU EREDU
EKONOMIKO ETA SOZIAL
BIHURTU NAHI DUGU
MUNDU MAILAN
… herritarren etorkizun loriotsua
bermatu eta haien gizarte eta
hezkuntzako beharrizanak estaltzeko
Euskal ikuspenarekin batera,
…Hezkuntza eta gizarteari egin
beharreko ekarria gauzatzeko
EUSKO IKASTOLA
BATZAK ere DATOZEN
25 URTEETARAKO
IKUSPEN ZORROTZ
BAT BERE
EGIN BEHAR DU…
Euskadi “berrasmatzeko”
bigarren galdera
KONPROMISOA
NOLA ANTOLATUKO DUGU
GUZTION KONPROMISOA
BERRIKUNTZA GLOBALA
HELBURU DUEN PROIEKTUA
GAUZATZEKO?
NORI dagokio konpromiso hori bere
bizkar gainean hartzea?
2.
Nahitaezkoa den konpromisoa behar bezala
artikulatzeko, gutxienez ondoko 7
eremuetatik ERANTZUN IRMO
ETA BATERATUA behar da:
Estatua
Gizarte-
eragileak
HEZKUNTZA-
SISTEMA
EAE
Zientzia eta
Teknologiako eragileak
… eta GIZARTE ZIBILA
Enpresak
Konpromisoak nahitaezkoa du
POSIZIONAMENDU
IKUSGARRI ETA
SENDOAGOA GIZARTE
ZIBILAREN LIDERREN
ALDETIK…
…eta bereziki, Eusko Ikastola Batza osatzen duzuenona, eta gaur hemen
zaudetenona
Iturria: Miguel Roca. La Vanguardia egunkaria. 2010ko maiatzak 11
GIZARTE ZIBILA EZ BAITA
KONTUAN HARTZEN, ETA
ISILIK DAGO
“Kritikak ez dira azaltzen, nola edo hala
susmatzen baditugu ere. Iritzirik ez, ezta
proposamen, ekintza edo gaitzespenik ere.
Isiltasuna baino ez, geure
inhibizioarengatik “gaizkide” bihurtzen
gaituen isiltasuna.
Gainbeheraren subjektu pasibo
bihurtu nahi ez duenak aurrera
egiteko erantzunkizuna onartu egin
beharko du”
ESTRATEGIA
ZEIN DA ABIAN
JARRI BEHARKO
GENUKEEN
ESTRATEGIA?
Euskadi “berrasmatzeko” hirugarren galdera.
3.
Estrategia garatzeko eremu
guztietan,
LIDERGO
GEHIAGO ETA
SENDOAGOA
BEHAR DUGU
…politikan, hezkuntzan, enpresan, gizartean eta baita
maila pertsonalean ere
GEHIEGIZKO
ZATIKETA
Erantzun global, bateratua eta
koherentea behar dugu, horrek
Euskadin dugun muga larri bat
gainditzeko NAHITAEZKOA baita:
…politikan, ekonomian, gizartean
eta baita hezkuntzan ere
EGIAZTAPENAK,
USTE SENDOAK
eta
GURARI BAT
VI.
1.go EGIAZTAPENA
Kinka larrian egonik ere,
EUSKADIREN EGOERA
EKONOMIKO ETA SOZIALAK
30 URTEETAN
AURRERAPAUSO
ERRALDOIA EGIN DU
2.garren EGIAZTAPENA
Gaur eta hemen, MUNDU
MAILAKO ALDAKETA HONEK
ERALDAKETA-AUZI
KONPLEXUA KONPONTZEA
ESKATZEN DU
Euskadi “BERRASMATU”
egin behar dugu !!!
1.go USTE SENDOA
Iraganean lortu genuen eta
… eta horretan HEZKUNTZAK ZEREGIN
FUNTSEZKOA IZANGO DU
ETORKIZUNERAKO
ERE, LORTU EGINGO
DUGU!
2.garren USTE SENDOA
Goi-mailako hezkuntza batekin
(ikastolek berezko tokia
dute horretan)
EUSKADIK
ETORKIZUN
HOBEA LORTUKO DU
ETA NIRE GURARIA:
…ARRAKASTA HANDIA
OPA DIOT EUSKO
IKASTOLA BATZARI…
… eta Euskadiko hezkuntza-
sistemaren etorkizunari
ZORIONAK!!
EUSKADIK
BEHAR
ZAITUZTE !!!
Eusko Ikastola Batzaren 25. urteurrena
Bilbon, 2011ko azaroak 10
EUSKADI
ERABATEKO
ALDAKETAREN
ERRONKAREN
AURREAN
Pedro Luis Uriarte