4.SINIF FEN BİLİMLERİKAZANIM ODAKLI HBA
©Tudem Eğitim Hiz. San. ve Tic. AŞ
1476/1 Sokak No: 10/51 Alsancak / Konak / İZMİR
YAZARL AR: Tudem Yazı Kurulu
DİZGİ VE GRAFİK: Tudem Grafik Ekibi
BASKI VE CİLT: Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti.
Eskişehir Yolu 40. km Başkent OSB 22. Cadde No: 6 Malıköy / ANKARA
0 312 284 18 14
ISBN: 978-605-285-131-9
YAYINEVİ SERTİFİKA NO: 45041
MATBAA SERTİFİKA NO: 16031
Tüm hakları saklıdır.
Bu yayının hiçbir bölümü, telif hakkı sahibinin önceden yazılı izni olmaksızın
tekrar üretilemez, bir erişim sisteminde tutulamaz, herhangi bir biçimde
elektronik, mekanik, fotokopi, kayıt ya da diğer yollarla iletilemez.
www.tudem.com
Sevgili Öğrenci,
Araştıran, sorgulayan, etkili kararlar verebilen bireyler yetişmesinde fen bilimlerinin büyük bir payı vardır. Fen okuryazarı bireyler, kendilerini toplumsal sorunlarla ilgili problemlerin çözümünde sorumlu hisseder, yaratıcı ve analitik düşünme becerileri yardımıyla bireysel veya işbirliği-ne dayalı alternatif çözümler üretir. Bu yüzden canlı ve cansız çevrede gerçekleşen tüm olaylar, fen bilimlerinin konusudur.
4. sınıf fen bilimleri dersinde yer kabuğunun yapısını, gezegenimizin hareketlerini öğrenecek, besinlerimizi tanıyacak, kuvvetin ve mıknatısın etkilerini fark edecek, maddenin özelliklerini irdeleyecek, geçmişten günümüze ışık ve ses teknolojilerinin değişimini anlayacak, bilinçli tüke-tici olmanın ne demek olduğunu ve sonuçlarını tartışacak, elektrikli araçların çalışmasını sağlayan basit elektrik devrelerinin kurulumunu yaparak çeşitli tasarımlar ortaya koyacaksınız.
Bu kitabın konu anlatımı sayfalarında yaşamımızdan örneklerle fen bilimleri dersinin konularını ilişkilendirdik. Alıştırma ve etkinlik bölümle-rinde konuyu eğlenerek tekrar etmenizi sağlayacak çalışmalara yer ver-dik. Kazanım pekiştirme testleri ile doğrudan kazanımları ölçen bilgi düzeyinde sorular, kavrama testlerinde de bu bilgileri kullanabileceğiniz analiz düzeyinde sorular kurguladık.
Güzel ve başarılı bir öğretim yılı geçirmeniz dileğiyle...Yazı Kurulu
Testler ve Alıştırmalar
Testler ve alıştırmalar konularına göre düzenlendi.
Bol AlıştırmaBireysel ve pekiştirici alıştırmalar kazanımların yerleşmesine daha fazla katkı sağlıyor.
Örnek Sorular ve Çözümler
Anahtar soru tiplerinde örnek sayısı artırıldı ve çözümler aşama aşama verildi.
Çözümlü Sorular
Kısa BilgiAlanları
Değişen tasarımı daha kolay akılda kalan özet bilgi alanlarından oluştu.
işareti ile belirtilen sorular farklı düzeylerde seçildi ve kitabın son bölümünde çözüldü.
Kazanım Odaklı
Kısa bilgi, alıştırma ve soru alanları
kazanımlara göre düzenlendi.
Kazanım Odaklı
: Hepsi 1 Arada
İÇİNDEKİLER
Ünite 1: Yer Kabuğu ve Dünya’mızın HareketleriYER KABUĞUNUN YAPISI .................................... 8Alıştırma: Yerin Derinlikleri ...................................... 13Alıştırma: Yer Kabuğu Labirenti .............................. 14Kazanım Pekiştirme Testi - 1 ................................... 16
DÜNYA’MIZIN HAREKETLERİ ............................... 17Etkinlik: Güneş Saati Yapalım .................................. 19Alıştırma: Bilgi Kutucukları ..................................... 20Alıştırma: Uzaydaki Hareketler ................................ 21Alıştırma: Kavram Haritası ..................................... 22Alıştırma: Gece ve Gündüz Modeli .......................... 23Alıştırma: Doğru mu, Yanlış mı? ............................. 24Alıştırma: Bizim Dünya’mız ..................................... 25Alıştırma: Dünya’mız Yerinde Duramıyor ................ 26Kazanım Pekiştirme Testi - 2 ................................. 27Kavrama Testi - 1 .................................................... 29Kavrama Testi - 2 ................................................... 32Kavrama Testi - 3 ................................................... 35
Ünite 2: Besinlerimiz
BESİNLER VE ÖZELLİKLERİ ............................... 40Kazanım Pekiştirme Testi - 1 .................................. 45
SAĞLIKLI YAŞAM .............................................. 46Etkinlik: Ne Yesek? ................................................. 53Etkinlik: Bugün Ne Yedim? ..................................... 54Alıştırma: Sarmal Sözcükler ................................... 55Etkinlik: Kahvaltı Dedektifi ..................................... 56Etkinlik: Grafik Çizelim ........................................... 57Etkinlik: Doğruyu ve Yanlışı Bul! ............................. 58Kazanım Pekiştirme Testi - 2 ................................. 59Kavrama Testi ........................................................ 60
Ünite 3: Kuvvetin EtkileriKUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ....... 64Alıştırma: Kuvvetin Çeşitleri ................................... 69Alıştırma: Kuvvetin Etkisi ....................................... 70Etkinlik: Helikopter Yapalım .................................... 71Etkinlik: Su Çarkı .................................................... 72Alıştırma: Eğlenceli Hareketler .............................. 73Alıştırma: Kuvvetli Hareketler ................................ 74Kazanım Pekiştirme Testi - 1 .................................. 75
MIKNATISLARIN UYGULADIĞI KUVVET ................77Etkinlik: Mıknatıs Her Şeyi Çeker mi? ...................... 81Etkinlik: Mıknatısın Kaybolmayan Kutupları ........... 82Alıştırma: Araba Hangi Yönde Gidiyor? ................... 83Alıştırma: Mıknatısın Gücü ...................................... 84Etkinlik: Sihirli Kuvvetler ........................................ 86Alıştırma: Hangileri Doğru, Hangileri Yanlış? .......... 87Alıştırma: Şifreyi Bulalım ........................................ 88Kazanım Pekiştirme Testi - 2 ................................. 89Kavrama Testi - 1 ..................................................... 91Kavrama Testi - 2 ................................................... 94Kavrama Testi - 3 ................................................... 98
Ünite 4: Maddenin Özellikleri
MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLERİ .................. 102Alıştırma: Maddenin Fark Edilen Özellikleri ...........105Alıştırma: Balık Avı .................................................106Alıştırma: Yüzen ve Batan Balonlar ....................... 107Kazanım Pekiştirme Testi - 1 .................................108
MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ .............. 110Alıştırma: Maddeyi Ölçen Aletler ve Birimler .......... 111Alıştırma: Sıvı Maddelerin Kütlesi ve Hacmi ...........112
MADDENİN HÂLLERİ ......................................... 113Alıştırma: Katı mı, Sıvı mı, Gaz mı? .........................114Kazanım Pekiştirme Testi - 2 .................................115
MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ ................... 116Etkinlik: Termometre Yapalım ................................ 117Alıştırma: Hava Durumu .........................................118
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR ............................ 120Alıştırma: Saf Madde mi, Karışım mı? .................... 123Alıştırma: Ayırma Yöntemleri ................................. 124Kazanım Pekiştirme Testi - 3 ................................ 125Kavrama Testi - 1 ................................................... 127Kavrama Testi - 2 ..................................................130Kavrama Testi - 3 ..................................................130
7. Ünite: Basit Elektrik DevreleriBASİT ELEKTRİK DEVRELERİ ............................176Alıştırma: Devre Bulmaca ......................................180Alıştırma: Tasarım Yapalım ....................................181Alıştırma: Devreyi Tamamlayalım .......................... 182Alıştırma: Hangi Ampul Yanar? .............................. 183Alıştırma: Elektrik Devreleri .................................. 184Alıştırma: Hangisi Çalışmaz? ................................. 185Alıştırma: Genç Elektrikçi ...................................... 186Etkinlik: Hırsız Alarmı Yapalım ............................... 187Etkinlik: Gerilim Oyunu ..........................................188Etkinlik: El Feneri Yapalım ..................................... 189Alıştırma: Elektrik Hakkında ..................................190Kazanım Pekiştirme Testi .......................................191Kavrama Testi - 1 ................................................... 193Kavrama Testi - 2 .................................................. 196Kavrama Testi - 3 .................................................. 199
5. Ünite: Aydınlatma ve Ses Teknolojileri
AYDINLATMA VE SES TEKNOLOJİLERİ .............. 138Alıştırma: Işık Kaynakları ....................................... 139Alıştırma: Aydınlatma Teknolojileri Yaşamımızı Nasıl Etkiler? ..................................................................140
UYGUN AYDINLATMA ........................................ 141Alıştırma: Aydınlatmanın Doğrusu Yanlışı.............. 142
IŞIK KİRLİLİĞİ .................................................. 143Kazanım Pekiştirme Testi - 1 ................................. 144
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SES TEKNOLOJİLERİ ... 146Alıştırma: Sesini Kaydet ve Dinle ........................... 147Etkinlik: Basit Bir Telefon ...................................... 148Etkinlik: Fonograf Modeli ....................................... 149
SES KİRLİLİĞİ .................................................. 150Alıştırma: Gürültü ...................................................151Alıştırma: Ters Bulmaca ........................................ 152Alıştırma: Yanlış Olanın Doğrusu Ne? .................... 153Kazanım Pekiştirme Testi - 2 ................................ 154Kavrama Testi - 1 ................................................... 156Kavrama Testi - 2 .................................................. 159Kavrama Testi - 3 .................................................. 162
Ünite 6: İnsan ve Çevre
BİLİNÇLİ TÜKETİCİ .......................................... 166Alıştırma: Alışveriş Zamanı .................................... 169Etkinlik: Ne Olacak Bu Faturalar? .......................... 170Alıştırma: Tüketimde Doğru ve Yanlışlar ................171Kazanım Pekiştirme Testi ...................................... 172Kavrama Testi ....................................................... 173
Ek Bölüm: Bilimsel Süreç ve Mühendislik Tasarımları
BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ ........................ 203
MÜHENDİSLERİN TASARIM SÜREÇLERİ .............205
Yanıt Anahtarı
Yanıt Anahtarı ....................................................... 206
ÜNİTE 1
TUDEM / / KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri 7
YER KABUĞU VE DÜNYA’MIZIN HAREKETLERİ
Kazanımlar
F.4.1.1. YerKabuğununYapısı
F.4.1.1.1. Yerkabuğununkaratabakasınınkayaçlardanoluştuğunubelirtir.
F.4.1.1.2. Kayaçlarlamadenleriilişkilendirirvekayaçlarınhammaddeolarakönemi-nitartışır.
F.4.1.1.3. Fosillerinoluşumunuaçıklar.
F.4.1.2. Dünya’mızınHareketleri
F.4.1.2.1. Dünya’nındönmevedolanmahareketleriarasındakifarkıaçıklar.
F.4.1.2.2. Dünya’nınhareketlerisonucugerçekleşenolaylarıaçıklar.
8
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
Dünya’mızkatmanlıbiryapıyasahiptir.Bukatmanlardanbiriolantaşküre;kayaç-lar,kıtalar,okyanustabanları,taşvetopraktanoluşur.Kayaçlarçokbüyükkayapar-çalarıdır.Bunlarınparçalanmasıyladahaküçüktanelidiğeryerkabuğuparçalarıolu-şur.
KayaçlarınOluşumuKayaçlarfarklıyollarlaoluşur.
Kayaçlar nasıl oluşursa oluşsun yaşadığımız kara tabakasının ana bileşenleridir.Kayaçlarbiryadabirdenfazlamineralindoğalolarakbirarayagelmesiyleoluşur.Birkayacın içindekiminerallerin hepsi aynı olabileceği gibi bumineraller birbirlerindenfarklıdaolabilir.Aşağıdakifotoğraflardabazımineralörnekleriverilmiştir.
Ateş kürenin yapısındaki mag-ma yer yüzeyinde ya da taş küre içinde soğuyup katılaşa-rak kayaçları oluşturabilir.
Çeşitli etkenlerle taşınan mad-deler çukur yerlerde birikir. Uzun süren bir süreç sonunda üst üste tabakalar oluşur. Bu tabakalar yeni kayaçları oluş-turur.
Bazı kayaçlar hava, su, sıcak-lık gibi dış etkilerle parçalanıp yine bu etkilerle sürüklenerek bir yerde çökelir ve yeni ka-yaçları oluşturur.
Bornit
Bakır
Granit
Bor
Kömür
Kalsit
Pirit
Mika
Kuvars
Gümüş
9
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
MadenlerEkonomikdeğeriolanmineralvekayaçlarmadenolarakadlandırılır.Madenleryer
kabuğununfarklıderinliklerindebulunurlar.Çıkarılmasızorolanyadakayaçlariçindebulunan(altın,gümüş,demirgibi)madenleriyeryüzüneçıkarmakiçinmadenocaklarıkurulur. Ancakmadenler çoğunlukla çıkarıldığı şekliyle kullanılmaz,madenlerebazıişlemleruygulanır.
Kayaçlarçeşitlialetlerileparçalanarakyükseksıcaklıktaeritilir.Böyleceekonomikolarakdeğeriolmayanmaddelerdenarındırılanmadenler, işlenebilecekhâlegetirilir.Evimizde,okulumuzdavehattasokaktakullandığımızbirçokaraçgereciüretebilmekiçinhammaddeolarakişlenenmadenlerkullanılır.
Ülkelerekonomikolarakkalkınabilmekiçinhammaddeyeihtiyaçduyar.Hammad-delerdeçoğunluklamadenlerdenkarşılanır.Madencilikfaaliyetleribirçoksanayisek-törüne hammadde sağlamaktadır. Bu yüzden günümüzde sadece gezegenimizdedeğildiğergezegenlerdedemadencilikfaaliyetleriyapmakiçinaraştırmalaryapılmak-tadır.Uzayagönderilençeşitliaraçlarlayakındakigökcisimlerindekullanabileceğimizmadenlerolupolmadığınabakılmaktaçeşitliprojeleryürütülmektedir.Ülkemizdema-denlerilgiliaramaişlemleriCumhuriyet’inilkyıllarında(1935)Atatürktarafındankuru-lanMadenTetkikAramaEnstitüsü(MTA)tarafındanyürütülmektedir.
Maden ocağı Maden cevherinin işlenmesi
AklınızdaBulunsun!MadenlerileİlgiliEn’ler• Dünya’nınenderinmadeniGüneyAfrika’dadır.Derinliği3480metredirvemade-ninenderinyerindekisıcaklık55°C’tur.Madencilerinbusıcaklıktaçalışabilmele-riiçinmadeniniçinesoğutucularyerleştirilmiştir.
• Elmasdoğadabulunantümmaddelerinensertolanıdır.Buyüzdenbaşkasertcisimlerikesmekteelmaskullanılır.
• Arizona’dakibirbakırmadenidünyanınenbüyükmadenidir.Bununnedenitop-lamuzunluğunun573 kilometreolmasıdır.Bumesafeneredeyse İzmir-Ankarakarayolukadardır.
10
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
BazıMadenlerinKullanımAlanları
Isıyadayanıklıcamyapı-mında kullanılır. Deter-jan, böcek öldürücü vegübreüretimindedeçe-şitli bor bileşiklerindenyararlanılır.
Bor
Madenîparayapımında,elektrik sanayiinde, ku-yumculuktaveheykelci-liktebakırkullanımıyay-gındır.
Bakır
Paslanmaz çelik elde-sinde,bozukpara yapı-mında, deniz suyundantatlısueldeedilentesis-lerdekullanılır. Nikel
Otomotiv ve elektrik sana-yiinde kullanılan kalıplarınyapımında,televizyonekra-nıvefloresanimalatındavehayvanların beslenmesin-dekullanılır.
Çinko
Dişçilik ve fotoğraf-çılıkyanındaenyay-gın kullanım alanıkuyumculuktur. Ay-rıca pil imalatındakullanılır.
Gümüş
Paslanmayakarşıdaya-nıklıdır. Değerli bir me-taldir. Takı ve elektrikkablosu yapımında kul-lanılır.
Altın
Kahverengi kömür adıda verilen linyit, yer ka-buğunda bol miktardabulunur. Sıklıkla enerjiham maddesi olarak kullanılır. Türki-ye’determiksantrallerdeenerjiüretiminekatkıdabulunur.
Linyit
Yüksek kalorili bir kö-mürçeşididir.Ülkemiz-deözellikleZonguldakvecivarındaçokbulu-nur. Demir-çelik sana-yiindekullanılır.
Taş kömürü
Mermer,inşaatsana-yiinde veheykelcilik-tekullanılanbirkayaçeşididir.Farklırenk-lerdebeyaz, pembe,siyahvb.olabilir.
Mermer
Kablo, akü, silah ekip-manı,makine imalatın-da, mimari kaplamadavebenzinkatkısıolarakkullanılır. Kurşun
11
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
GeçmiþinAyakÝzleri:FosillerCanlýlar öldükten sonra deri, et gibi yumuþak
kýsýmlarýbakterilertarafýndanparçalanarakyokedilir.Kemik,diþvetýrnakgibisertkýsýmlarkayaçlarýniçindekalýrsa taþlaþýr. Bu þekildeki oluþumlar fosil olarakadlandýrýlýr.
Kazmakanlamýnagelenfosil sözcüðüeskidönem-lerde yer altýndan çýkan her þey için kullanýlsa dagünümüzde,yerkabuðundakorunmuþ,geçmiþjeolojikzamanlardayaþamýþcanlýlarýnkalýntýlarýyadaizleriolaraknitelendirilmektedir.
Geçmiþten bilgiler taþýyan fosiller paleontologlartarafýndanincelenerekgeçmiþteyaþananlarhakkýndaipuçlarý saðlar. Ancak bulunan fosillerin çoðunluðudenizdeyaþayancanlýlaraaittir.Çünküdenizdecan-lýlarýnkalýntýlarýnýndeðiþmedenkorunmaolasýlýðýdahafazladýr.Karadayaþayanhayvanlarýnfosilleþmesidahagüçtür.Bunlarýnyumuþakkýsýmlarýetçilcanlılartarafýn-danyokedilirvebakterilerinetkisiyleparçalanýr.
Fosilleþme,canlýnýnkalýntýlarýnýnvolkanikkülyadayumuþakçamurluortamlaragö- mülerekparçalanmasüreçlerindenkurtulmasýilegerçekleþebilmektedir.Bubirnehrinkumlutabaný,birbataklýkyadakumul,buzullar,çamreçinesi,asfalt,denizvegölgibiortamlardaeniyigerçekleþir.Örneðin,buzullarýniçinegömülenbircanlýkalýntýsý,sýfýrýnaltýndakisýcaklýklardabirçokbakterivemantaryaþayamadýðýiçinyýkýcýetkilerdenko-runurvemilyonlarcayýlbozulmadankalabilir.
Kömür,petrol,doðalgazvb.maddelerfosilya-kýttýr.Bunlarbitkivehayvankalýntýlarýnýnmilyonlar-cayýltoprakaltýndakalmasýylaoluþur.Yenilenemezkaynaklardandýrlar.Dünyaelektriküretiminin%60ileenbüyükpayý-
ný fosil yakýtlar oluþturmaktadýr. Bunun yanýndahemenhementümülkelerdetemelenerjikaynaðýolarakdakullanýlmaktadýr.Ancakfosilyakýtlar,seraetkisi,asityaðmurlarývehavakirliliðinenedenolarakçevreiçintehlikeyaratmaktadýr.
UNUTMAYIN!
Dinozor fosili
Deniz lalesi fosili
12
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
FosillerNasýlOluþur?Hercanlýnýnkalýntýsýndanveyaartýklarýndanfosil
oluþmaz.Birfosilinoluþmasýiçinbirkaçfaktörünbirarada bulunmasý ve bunlarýn kalýcý olmasý gerekir.Bununyanýndacanlýlarýntümkalýntýlarý fosilleþmez.Birçok kýsmý çürümeye uðrar ya da baþka canlýlartarafýndanyokedilir.
Canlýlaraaitkemik,diþ,boynuzgibisertkýsýmlarýnüzerisuyundibineçökenkayaçparçalarıilekaplanýr.
Uzunbirsüredensonrayerkabuðundakideðiþimler meydana gelir. Karalar üzerindeþekillenmeleroluþur.Hattabirzamanlardenizolanyerleryükselerekkarahâlinialabilir.
Canlýkalýntýsýuzunyýllariçindebulunduklarýkayaçtabakasın-da dýþ etkilerden korunur. Milyonlarca yýl içinde kayaçlar arasýndan sýzan suyuniçindekimineraller,kalýntýlarýsertleþtirir.Onlarartýkfosildir.
Üzerlerindeki yapýnýn doðal yollarla aþýnmasýyla fosil açýðaçýkabiliryadayerinderinliklerindekalabilir.Paleontologlar, fosilararkenönceliklekalýntýlarýbulabilecekleriyerleribelirler.Bununiçin kayaçlarýn özelliklerinden yararlanýrlar. En genç fosiller üstkatmanlarda,eneskifosillersedahaalttabakalardayeralýr.
Fosillergeçmiþtenbirçokbilgiyigetirirler.Yararlarýþuþekildesýralanabilir:
• Kayaçlarýnhangijeolojikzamanaaitolduðunuanlamamýzýsaðlar.
• Bulunduklarýbölgeningeçmiþtekiyeryüzüþekliveiklimihakkýndabilgiverir.
• Jeolojik zamanlarda yaþamýþ ve nesli tüken-miþcanlýlarýtanýmamýzýsaðlar.
• Canlýlarýngeçirdiðigeliþimleriveevrimlerihak-kýndabilgiedinmemizisaðlar.
• Eskidenizlervekaralardaoluþankayma,çök-megibideðiþimlerianlatýr.
• Geçmiþteyaþayancanlýlarýnmodellerininoluþ-turulmasýnýsaðlar. Çalışma sırasındaki paleontolog
13
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
Alıştırma: Yerin Derinlikleri
Fosillerinyararlarýnýaþaðýdakiboþluklarayazýn.
Aşağıdakiresmiinceleyerekfosillerinnasýloluþtuðunuaçýklayýn.
.............................................................................................................................
.......................................................................................................................
..................................................................................................................
..............................................................................................................
..........................................................................................................
........................................................................................................
.........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
..........................................................................................................
............................................................................................................
............................................................................................................
.........................................................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
............................................
14
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
Alıştırma: Yer Kabuğu Labirenti
Maðaratavanýn-dansarkankireçbirikintisinenedenir?Sarkýt DDikit B
Hangisideğerlibirkayaçtürüdür?Mineral EMaden O
Ekonomikdeðeriolanmineralvekayaçlaraneadverilir?Mücevher KMaden N
Kayaçlarınufalan-masısonucuhangisioluşur?Toprak ASu N
Yerkabuğununkaratabakasıhangisindenoluşur?Kayaç LOkyanus I
D
E O
N K
T N I K Z K
NA
B
Kayaçlarınrenginihangisibelirler?Kum NMineral T
Türkiye’derezerviçokfazlaolanmadenhangisidir?Uranyum ABor I
Kayaçlarhangisi-ninsoğumasıylaoluşmuştur.Magma LMaden M
Ülkemizdeenfaz-layerkaplayansukütlesihangisidir?Deniz AGöl S
Yeryüzününfarklıkatmanlarındakicanlıkalıntılarınanedenir?Fosil RKayaç L
Fosillerleçalýþan-laraneadverilir?Paleontolog IJeolog K
Aþaðýdakilerdenhangisifosilleþmeiçinuygunbirortamdýr?Bataklýk KAkarsuyataðý Z
L I
I
ML SA
RL
BAŞLANGIÇBaþlangýçtanitibarensor-ularýyanýtlayýn.Doðruolduðunudüþündüðünüzsözcüðünyanýndakiharfibitiþtekikutucuklarasýraylayazýn.Hersorudabulduðunuzharftençýkançizgileritakipedipþifreyeulaþýn.
A
15
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
Yeryüzününuzunsüredeuðradýðýdeðiþimlersonucuoluþandeðerlerenedenir?DoðalAnýtlar ATarihîAnýtlar H
Yeryüzününkaratabakasınıhangibölümoluşturur?Taşküre ASuküre N
Magmatabakasý-nýnetkisiyleýsýna-rakyeryüzüneçý-kansularanedenir?Jeotermal RKaplýca Ð
Isıyadayanıklıcamyapımındahangisikullanılır?Mermer UBor M
R F
A H N A
Ð R U M
Trenrayıyapımın-dahangisikul-lanılır?Demir OLinyit U
Hangisibirmineralçeşididir?Kuvars UCam H
Yerkabuğunuinceleyenbilimdalınanedenir?Jeoloji IMeteoroloji R
Doğadaneldeedilenmaddelerinişlenmedenönce-kihâlinenedenir?Hammadde ZKayaç T
Fosiloluşumunekadarzamandagerçekleşir?Birkaçgün HBinlerceyıl Y
Hangisideğerlibirmadendir?Çakıl GAltın I
Hangisikayaççeşidideğildir?Kum COdun R
Hangisikayaçlarınufalanmasınane-denolanetkenler-denbiridir?Basınç LKum F
U O H U
LC
IR ZT
HY GI
BİTİŞ
16
ÜNİTE 1 // Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri
TUDEM // KAZANIM ODAKLI HBA / SINIF 4 / Fen Bilimleri
Kazanım Pekiştirme Testi - 1
1. Aþaðýda verilen bilim dallardanhangisindecanlýkalýntýlarýüzerinearaþtýrmayapýlýr?
A)MineralojiB)ArkeolojiC)PaleontolojiD)Gastroloji
2. I. Bor II. Demir III. Tüf Verilenlerden hangileri teknolojikhammaddeolarakkullanýlmaz?
A) YalnýzI B)YalnýzIIIC) IveII D)IIveIII
3. I. Paleontologlar fosil kalýntýlarýn- danyararlanarakcanlýnýnmodeli- nioluþtururlar.
II. Fosiller bulundukları bölgenin geçmiþteki iklimi hakkýnda bilgi verir.
III. Fosillerdaimacanlınıntümvücut parçalarınıiçerir.
Fosillerle ilgili yukarýdaki bilgiler- denhangileriyanlýþtýr?
A) YalnýzIII B)IveIIC) IIveIII D)I,IIveIII
4. I. Neslitükenmiþcanlýlar II. Canlınınbeslenmesi III. Canlýlarýngeliþmesiveevrimleri Fosiller verilenlerden hangileri ileilgilibilgiverir?
A) YalnýzII B)IveIIIC) IIveIII D)I,IIveIII
5. Aþaðýdakilerden hangisi fosillerinyararlarýndandeðildir?
A)Geçmiþtekiyeryüzüþekliveiklimihakkýndabilgiverir.
B)Neslitükenmiþcanlýlarýtanýmamýzýsaðlar.
C)Canlýlarýn geçirdiði geliþimleri veevrimlerihakkýndabilgiverir.
D)Canlıların ne zaman ortaya çık-tığınıöğrenmemizisağlar.
YerKabuğununYapısı