Download - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Artur Machlarz
2013-10-01
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Tematyka wykładu
1 Arystoteles - filozof systematyczny
2 Logika, czyli narzędzie nauki
3 Fizyka i metafizykaFizykaMetafizyka
4 Różnice między filozofią Platona i ArystotelesaRóżnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Podział nauk
Arystoteles podzielił wszystkie dyscypliny wiedzy na trzy grupy:
nauki teoretyczne (metafizyka, fizyka),
nauki praktyczne (etyka, polityka, ekonomia, medycyna),
wiedzę wytwórczą.
Wśród pism Arystotelesa pierwsze miejsce zajmują pisma poświęconelogice - zasadom rozumowania stosowanym we wszystkich dyscyplinachnaukowych. Logika jednak, jako narzędzie, nie była uznawana przezArystotelesa za naukę.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Pisma Arystotelesa
Lista prac Arystotelesa jest imponująca. Obejmuje bardzo szeroki zakreswiedzy: Arystoteles zajmował się fizyką, astronomią, botaniką, zoologią,logiką, etyką, psychologią, poetyką itd. Jego prace dotyczą zatemzarówno bardzo teoretycznych problemów metafizycznych jak i zagadnieńczysto empirycznych.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Logika
Logika jest narzędziem nauki. Jej zadaniem jest odkrycie i opisaniepoprawnych form rozumowania: tzn. takich, w których wniosek zkonieczności wynika z przesłanek. Logika Arystotelesa to przedewszystkim logika dedukcji: wśród przesłanek musi występować zdanieogólne.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Najważniejsze części logiki Arystotelesa
Najważniejszymi częściami logiki Arystotelesa są:
Sylogistyka, czyli lista form poprawnego rozumowania (uprawnionychprzejść od przesłanek do wniosku).
Teoria sądu, czyli definicja podstawowej formy wypowiedzi, któramoże być przesłanką lub wnioskiem.
Lista kategorii, czyli lista przedmiotów i pojęć, które mogą składaćsię na sądy.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Sylogistyka - podstawowe informacje
Rozumowanie sylogistyczne ma następującą postać:
przesłanka 1przesłanka 2
wniosek
Na przykład:
Każdy człowiek jest śmiertelnyA jest człowiekiem
Wniosek: A jest śmiertelny.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Sylogistyka - podstawowe informacje
Niektóre konfiguracje przesłanek określonego typu z określonego typuwnioskami są uzasadnione, niektóre zaś nie. Zadaniem logiki jestodróżnienie jednych od drugich.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Teoria sądu
Na miejscu przesłanki i wniosku mogą stać zdania o ustalonej postaci:
sąd ogólno-twierdzący (każde S jest P),
sąd szczegółowo-twierdzący (niektóre S są P),
sąd ogólno-przeczący (żadne S nie jest P),
sąd szczegółowo-przeczący (niektóre S nie są P).
Każdą prawdziwą lub fałszywą wypowiedź o rzeczywistości da się -zdaniem Arystotelesa - sprowadzić do postaci sądupodmiotowo-orzecznikowego, w którym orzeka się jakąś własność oprzedmiocie.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Kategorie
Kategorie - podstawowe i nieredukowalne formy rzeczywistości ijednocześnie podstawowe i nieredukowalne rodzaje pojęć.
Arystotelesa lista kategorii zawiera 10 pozycji. Część z nich to kategorie,które mogą być podmiotem z sądzie, część może być tylko orzecznikiem,część zaś wyłącznie podmiotem. Wyłącznie podmiotem może byćsubstancja w podstawowym sensie, tzn. przedmiot konkretny. Jestto najważniejsza z kategorii - podstawowa forma rzeczywistości.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Przedmiot fizyki
Przedmiotem fizyki jest ruch i jego przyczyny. Fizyka Arystotelesama charakter jakościowy, w przeciwieństwie do fizyki współczesnej, wktórej opisuje się ilościowe aspekty zjawisk. W fizyce Arystotelesa nie mamiejsca dla matematyki.
Lista kategorii to lista możliwych pytań o przyczyny danego stanurzeczy.Ruch to wszelkiego rodzaju zmiana zachodząca w przedmiocie lub w
jego stosunku do innych przedmiotów.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Przedmiot fizyki
Przedmiotem fizyki jest ruch i jego przyczyny. Fizyka Arystotelesama charakter jakościowy, w przeciwieństwie do fizyki współczesnej, wktórej opisuje się ilościowe aspekty zjawisk. W fizyce Arystotelesa nie mamiejsca dla matematyki.Lista kategorii to lista możliwych pytań o przyczyny danego stanu
rzeczy.
Ruch to wszelkiego rodzaju zmiana zachodząca w przedmiocie lub wjego stosunku do innych przedmiotów.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Przedmiot fizyki
Przedmiotem fizyki jest ruch i jego przyczyny. Fizyka Arystotelesama charakter jakościowy, w przeciwieństwie do fizyki współczesnej, wktórej opisuje się ilościowe aspekty zjawisk. W fizyce Arystotelesa nie mamiejsca dla matematyki.Lista kategorii to lista możliwych pytań o przyczyny danego stanu
rzeczy.Ruch to wszelkiego rodzaju zmiana zachodząca w przedmiocie lub w
jego stosunku do innych przedmiotów.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Pojęcie ruchu
Uwaga historyczna: opis ruchu nie pojawia się u Platona, Eleatom zaśwydaje się niemożliwy.
Jak Arystoteles opisuje ruch?
własność przedmiotu może istnieć w tym przedmiocie aktualnie
lub potencjalnie
Potencjalnie X może być człowiekiem majętnym, aktualnie wręczprzeciwnie. Zmiana pewnego stanu rzeczy polega na aktualizacji tego, copotencjalne - np. wzbogaceniu się X-a.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Pojęcie ruchu
Uwaga historyczna: opis ruchu nie pojawia się u Platona, Eleatom zaśwydaje się niemożliwy.Jak Arystoteles opisuje ruch?
własność przedmiotu może istnieć w tym przedmiocie aktualnie
lub potencjalnie
Potencjalnie X może być człowiekiem majętnym, aktualnie wręczprzeciwnie. Zmiana pewnego stanu rzeczy polega na aktualizacji tego, copotencjalne - np. wzbogaceniu się X-a.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Podział przyczyn
Odpowiedź na pytanie o przyczynę danego stanu rzeczy powinna zawieraćodpowiedź na pytanie o cztery przyczyny:
1 przyczynę materialną (z czego jest dana rzecz),2 przyczynę formalną (czym dana rzecz jest),3 przyczynę sprawczą (co wywołało zmianę),4 przyczynę celową (jaki jest cel zmiany).
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Podział przyczyn
Przyczyny formalna i materialna opisują statyczny aspekt przedmiotu.
Przyczyny sprawcza i celowa są konieczne do wyjaśnienia dynamikizjawisk.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Podział przyczyn
Przyczyny formalna i materialna opisują statyczny aspekt przedmiotu.Przyczyny sprawcza i celowa są konieczne do wyjaśnienia dynamikizjawisk.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Forma i materia
Materia danej rzeczy: np. ciało ludzkie, drewno, z którego powstał stółitp.
Forma: nie należy jej mylić z kształtem geometrycznym; jest to definicjadanej rzeczy, wszystko to, co jest zawarte w jej określeniu gatunkowym.Każde indywiduum jest złożeniem formy i materii. Na przykład: studentX składa się z ciała (materii) i określenia gatunkowego - człowiek (forma).
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Forma i materia
Materia danej rzeczy: np. ciało ludzkie, drewno, z którego powstał stółitp.Forma: nie należy jej mylić z kształtem geometrycznym; jest to definicjadanej rzeczy, wszystko to, co jest zawarte w jej określeniu gatunkowym.Każde indywiduum jest złożeniem formy i materii. Na przykład: studentX składa się z ciała (materii) i określenia gatunkowego - człowiek (forma).
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Pojęcie przyczyny celowej
Po co coś powstało?
w przypadku wytworów sztucznych odpowiedź na to pytaniewymaga odkrycia zamiaru twórcy;
w przypadku rzeczy naturalnych przyczyna celowa tkwi w samymprzedmiocie - jego formie; każda rzecz naturalna dąży do pełnejrealizacji cech gatunkowych w swojej materii - do doskonałości.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Pojęcie przyczyny celowej
Po co coś powstało?
w przypadku wytworów sztucznych odpowiedź na to pytaniewymaga odkrycia zamiaru twórcy;
w przypadku rzeczy naturalnych przyczyna celowa tkwi w samymprzedmiocie - jego formie; każda rzecz naturalna dąży do pełnejrealizacji cech gatunkowych w swojej materii - do doskonałości.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Przedmiot metafizyki
Czym zajmuje się metafizyka?
Pierwszymi i ostatecznymi przyczynami (w przeciwieństwie do fizyki,która zajmuje się przyczynami bliższymi);
ogólnym pojęciem bytu;
substancją, czyli ustaleniem podstawowej formy rzeczywistości i jejcech.
W przeciwieństwie do fizyki, metafizyka zajmuje się rzeczywistościąnieobserwowalną, ponadzmysłową i najogólniejszymi własnościamiwszystkich rzeczy.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Przedmiot metafizyki
Czym zajmuje się metafizyka?
Pierwszymi i ostatecznymi przyczynami (w przeciwieństwie do fizyki,która zajmuje się przyczynami bliższymi);
ogólnym pojęciem bytu;
substancją, czyli ustaleniem podstawowej formy rzeczywistości i jejcech.
W przeciwieństwie do fizyki, metafizyka zajmuje się rzeczywistościąnieobserwowalną, ponadzmysłową i najogólniejszymi własnościamiwszystkich rzeczy.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
FizykaMetafizyka
Pojęcie bytu
“Byt“ w filozofii Arystotelesa - w przeciwieństwie do koncepcji Eleatów -jest pojęciem wieloznacznym:
coś może istnieć aktualnie lub potencjalnie;
”bytem“ jest każda z dziesięciu kategorii;
”bytem“ jest substancja oraz jej przypadłości;
”bytem“ jest korelat sądu prawdziwego.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Różnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Szkoła Ateńska Rafaela (frg.)
Rysunek: Gra gestów Arystotelesa i Platona: Arystoteles wydaje się tonowaćPlatona, kierującego naszą uwagę gdzieś do góry, z dala od ziemi.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Różnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Różnice w metodzie uprawiania nauki
1 Arystoteles dąży do systematyzacji wiedzy. To dążenie było obcePlatonowi, uprawiającemu tzw. otwarte filozofowanie.
2 Arystoteles w przeciwieństwie do Platona nie doceniał wagimatematyki w opisie przyrody.
3 Arystoteles wiele prac poświęcił szczegółowym zagadnieniomempirycznym.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Różnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Forma Arystotelesa a idea Platona
1 W systemie Arystotelesa nie ma potrzeby przyjmowania, że istniejeponadnaturalny świat idei, ponieważ można wyjaśnić świat zjawiskbez odwoływania się do rzeczy ponadnaturalnych.
2 Forma występuje zawsze w połączeniu z materią - nie istniejesamodzielnie (analogicznie do idei Platońskich).
3 Podstawową formą istnienia w filozofii Platona jest idea - imogólniejsza, tym bardziej doskonała; w filozofii Arystotelesapodstawowym składnikiem rzeczywiskości jest przedmiotjednostkowy.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Różnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Krytyka teorii idei
Dlaczego Arystoteles uważa, że teorię idei należy odrzucić? WgArystotelesa:
1 Jeśli możemy wyjaśnić zjawiska bez odwoływania się do bytówfikcyjnych, to nie powinniśmy przyjmować istnienia bytów fikcyjnych.
2 Każde indywiduum powinno mieć ideę, której byłoby niedoskonałymodzwierciedleniem oraz
3 każda własność - a zatem także nie-białość, nie-wysokość itp. -musiałyby mieć swoje idee. To sprawia, że świat idei wygląda jedyniena zwielokrotnienie świata obserwowalnego.
4 Zupełnie nie wiadomo, w jaki sposób idee miałyby przyczynić się doistnienia przedmiotów świata materialnego.
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa
Arystoteles - filozof systematycznyLogika, czyli narzędzie nauki
Fizyka i metafizykaRóżnice między filozofią Platona i Arystotelesa
Różnice w metodzie uprawiania naukiKrytyka platońskiej teorii idei
Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań!
Artur Machlarz
e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz
Artur Machlarz Filozofia - Filozofia Arystotelesa