Filozofia
Andrzej Łukasik Instytut Filozofii UMCShttp://bacon.umcs.lublin.pl/[email protected]
Literatura K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria
poznania. Metafizyka, Czytelnik, Warszawa 1983 B. Russell, Problemy filozofii, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2004 J. M. Bocheński, Ku filozoficznemu myśleniu, PAX,
Warszawa 1988 Z. Cackowski, Zasadnicze zagadnienia filozofii (różne
wydania) M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie
do zagadnień i kierunków, PWN, Warszawa 1989 W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1-3 (różne wydania)
Co to jest filozofia? Φιλοσοφια – (gr. – umiłowanie mądrości) Powstanie – starożytna Grecja VII w. p.n.e. (Tales z
Miletu jako pierwszy filozof) Pierwotnie termin „filozofia” oznaczał wszelką wiedzą
teoretyczną (tyle, co „nauka) Wyodrębnianie się nauk z filozofii – logika, matematyka,
historia, nauki przyrodnicze (fizyka, chemia, biologia, kosmologia…), psychologia…
Współcześnie: ontologia, epistemologia, etyka
Podstawowe dyscypliny filozoficzne
Filozofia
Ontologia (metafizyka)
Epistemologia (teoria poznania)
Etyka (aksjologia)
Byt – poznanie – wartości
Jak powinniśmy
postępować?
(etyka – teoria
wartości)
Jak poznajemy?(epistemologia – teoria poznania)
Co istnieje?
(ontologia – teoria
bytu)
Podstawowe zagadnienia ontologii
ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA (PŁASZCZYZNA GENETYCZNA)
ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA (PŁASZCZYZNA AKTUALNA)
natura rzeczywistości(aspekt aktualny
sporu)
materializm
skrajny umiarkowany
idealizm
umiarkowany skrajny
ZAGADNIENIE ISTNIENIA UNIWERSALIÓW (POWSZECHNIKÓW)
zagadnienie istnienia uniwersaliów
(przedmiotów pojęć ogólnych)
nominalizm
skrajny umiarkowany(konceptualizm)
realizm (powszechnikowy, resp.
pojęciowy)
umiarkowany skrajny
ZAGADNIENIE ISTNIENIA ŚWIATA TRANSCENDENTNEGO
zagadnienie istnienia świata
transcendentnego wobec świadomości
metafizyczny idealizm subiektywny
immanentny transcendentalny
metafizyczny realizm
naiwny krytyczny
ZJAWISKO I ISTOTA RZECZY
zjawisko i istota
fenomenalizm
obiektywny subiektywny
esencjalizm
naukowy
jednoszczeblowy
wieloszczeblowy
spekulatywny
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(STAŁOŚĆ I ZMIENNOŚĆ)
zagadnienie charakteru zmian
wariabilizm (transjentyzm)
skrajny umiarkowany
permanentyzm (eternizm)
umiarkowany skrajny
KATEGORIA ONTOLOGICZNA PODSTAWOWYCH OBIEKTÓW
kategorie obiektów
podstawowych
reizm
dualizm pnsomatryzm
ewentyzm(procesualizm) atybutywizm
obiektywny subiektywny
relacjonim
dynamizm matematycyzm
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(KONIECZNOŚĆ I PRZYPADEK)
zagadnienie charakteru zmian
determinizm
skrajny umiarkowany
indeterminizm
umiarkowany skrajny
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(PRZYCZYNOWOŚĆ I CELOWOŚĆ)
zagadnienie charakteru zmian
kauzalizm
skrajny umiarkowany
teleologia
umiarkowana skrajna
STOSUNEK WYŻSZYCH SYSTEMÓW DO NIŻSZYCH
stosunek układów wyższych do
niższych
redukcjonizm
prymitywny wyrafinowany
antyredukcjonizm
CZASOPRZESTRZEŃ A MATERIA
stosunek czasoprzestrzeni
do materii
substancjalizm relacjonizm
STATUS ONTYCZNY CZASU I PRZESTRZENI
status ontyczny czasu i
przestrzeni
obiektywizm subiektywnizm
Podstawowe zagadnienia epistemologii
Epistemologia(teoria poznania)
Zagadnienie źródeł
poznania
Zagadnienie granic
poznania
Zagadnienie prawdy
Doświadczenie czy rozumowanie?
Zagadnienie źródeł poznania
Empiryzm Aprioryzm
Rozum i zmysły czy intuicja, poznanie mistyczne, objawienie…
Zagadnienie źródeł poznania
Racjonalizm Irracjonalizm
Zagadnienie transcendencji
Zagadnienie granic poznania
Realizm
Naiwny
Krytyczny
Idealizm
Immanentny
Transcendentalny
Zagadnienie prawdy
Prawda
Definicja klasyczna
Definicje nieklasyczne
Koherencja
Powszechna zgoda
Oczywistość
Pragmatyzm