Download - Financial Focus 01 2016
FINA
NC
IAL FO
CU
S 1 / 2016
M
AG
AZ
INE V
OO
R V
ERM
OG
END
EN
01
INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN
01 / 2016DOSSIER: STARTKAPITAAL + ONDERNEMENDE OUDERS EN KINDEREN + TOP 5 BIJZONDERE GEBOUWEN
EEN VLIEGENDE
START
NIEK EXALTOGYNAECOLOOG
ELKE WEEK OP
FINANCIALFOCUS.NL
BLOGGEN VERMOGENDEN,
ONDERNEMERS EN
BESTUURDERS OVER HUN
ERVARINGEN EN DILEMMA’S.
NIEK EXALTO IS ZIJN LEVEN
LANG BEZIG OM KINDEREN
ZO GEZOND EN DAARMEE
ZO KANSRIJK MOGELIJK TER
WERELD TE BRENGEN. HIJ
BLOGT ONDER MEER OVER
ZIJN VAK EN DE ROZE WOLK.
‘Als niemand erover praat, bestaat het in zekere zin ook niet.’ MEER
BLOGSwww.fi nancialfocus.nl
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 1 21-12-15 16:56
FINANCIAL FOCUS 1 / 2016
MAGAZINE VOOR VERMOGENDEN
01
INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN
01 / 2016 DOSSIER: STARTKAPITAAL + ONDERNEMENDE OUDERS EN KINDEREN + TOP 5 BIJZONDERE GEBOUWEN
EEN VLIEGENDE
START
NIEK EXALTOGYNAECOLOOG
ELKE WEEK OP
FINANCIALFOCUS.NL
BLOGGEN VERMOGENDEN,
ONDERNEMERS EN
BESTUURDERS OVER HUN
ERVARINGEN EN DILEMMA’S.
NIEK EXALTO IS ZIJN LEVEN
LANG BEZIG OM KINDEREN
ZO GEZOND EN DAARMEE
ZO KANSRIJK MOGELIJK TER
WERELD TE BRENGEN. HIJ
BLOGT ONDER MEER OVER
ZIJN VAK EN DE ROZE WOLK.
‘Als niemand erover praat, bestaat het in zekere zin ook niet.’MEER
BLOGSwww.fi nancialfocus.nl
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 121-12-15 16:56
COLOFON
FINANCIAL FOCUS 2
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 2 21-12-15 10:51
XXX
FINANCIAL FOCUS 3
‘Goede ideeën en ondernemende mensen hebben we nooit genoeg’
Annemarie RosebeekDirecteur Marketing & Directe Kanalen ABN AMRO MeesPierson
FinancialFocus-P03/quote.indd 3 21-12-15 10:57
COLOFON
FINANCIAL FOCUS 2
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 2 21-12-15 10:51
4 FINANCIAL FOCUS
Foto
: Erik
van
der
Hor
st
‘Mijn moeder overleed na een lange periode van Alzheimer. Ik zag
daardoor opeens mijn eigen, nog af te leggen, levenspad voor me.
Dan groeit er snel een besef over wat veel betekenis heeft en wat
uiteindelijk weinig betekenis heeft. Het klinkt een beetje soft.
Maar zo is het wel.’
‘Ik werkte op dat moment in de reclame en stelde mezelf de vraag
of ik dat werk nog jaren wilde gaan doen. En of het werk genoeg
betekenis had. Het antwoord luidde tweemaal “nee”. Vervolgens
ben ik vertrokken bij het bureau. In deze baan kan ik in potentie het
verschil maken voor honderdduizenden mensen met diabetes en
hun families. Dat geeft een heel goed gevoel.’
FinancialFocus-P04-05/Sleutelmoment.indd 4 21-12-15 11:00
FINANCIAL FOCUS 5
SLEUTELMOMENTEN
gehele INTERVIEW
LEZEN?www.financialfocus.nl
Hanneke Dessing
Directeur Diabetes Fonds
SLEUTELMOMENTEN
FinancialFocus-P04-05/Sleutelmoment.indd 5 21-12-15 11:00
4 FINANCIAL FOCUS
Foto
: Erik
van
der
Hor
st
‘Mijn moeder overleed na een lange periode van Alzheimer. Ik zag
daardoor opeens mijn eigen, nog af te leggen, levenspad voor me.
Dan groeit er snel een besef over wat veel betekenis heeft en wat
uiteindelijk weinig betekenis heeft. Het klinkt een beetje soft.
Maar zo is het wel.’
‘Ik werkte op dat moment in de reclame en stelde mezelf de vraag
of ik dat werk nog jaren wilde gaan doen. En of het werk genoeg
betekenis had. Het antwoord luidde tweemaal “nee”. Vervolgens
ben ik vertrokken bij het bureau. In deze baan kan ik in potentie het
verschil maken voor honderdduizenden mensen met diabetes en
hun families. Dat geeft een heel goed gevoel.’
FinancialFocus-P04-05/Sleutelmoment.indd 4 21-12-15 11:00
6 FINANCIAL FOCUS
OndernemenDe lessen die ouders én kinderen leerden
Han de Jong Voorzichtig optimisme
over 2016
25 13
DOSSIER De vliegende start
16
Column60 minuten voor
na uw 60ste
32
D.E Master Blenders
1753Het zwarte goud
uit Joure
14
FinancialFocus-P06-07/Inhoudsopgave.indd 6 21-12-15 11:07
FINANCIAL FOCUS 7
INHOUD
FINANCIAL FOCUS //
01 // 2016
IN FOCUS:
MARKTEN EN BELEGGEN
Financial Focus is een uitgave van
ABN AMRO MeesPierson. De informatie
in deze uitgave is informatie in algemene
zin en is niet toegespitst op uw
persoonlijke situatie. Meer informatie
hierover leest u op pagina 52.
EXPERTISE
SERVICE EN COLOFON
FINANCIAL FOCUS ONLINE
Veel artikelen uit deze uitgave
kunt u ook online terugvinden en
makkelijk delen. Op de website van
Financial Focus vindt u veel meer
video’s, artikelen en verhalen uit de
wereld van vermogenden, blogs en
nieuwsberichten van de specialisten
van ABN AMRO MeesPierson.
WWW.FINANCIALFOCUS.NL
CONTACT MET ONS?
Hebt u vragen naar aanleiding van
artikelen in deze uitgave? Bij veel
artikelen staan contactgevens
van de betrokken specialisten.
Op pagina 53 vindt u algemene
contactgegevens. En uiteraard
ontvangt uw private banker graag
uw vragen of verzoeken om meer
informatie.
10
46
52
InfographicMigratie: wie,
waarheen, waarom
40
Top 5Bijzondere gebouwen
42
KickstarterOmdat u het
mogelijk wilt maken
34
FinancialFocus-P06-07/Inhoudsopgave.indd 7 21-12-15 11:07
6 FINANCIAL FOCUS
OndernemenDe lessen die ouders én kinderen leerden
Han de Jong Voorzichtig optimisme
over 2016
25 13
DOSSIER De vliegende start
16
Column60 minuten voor
na uw 60ste
32
D.E Master Blenders
1753Het zwarte goud
uit Joure
14
FinancialFocus-P06-07/Inhoudsopgave.indd 6 21-12-15 11:07
8 FINANCIAL FOCUS
FinancialFocus-P08-09/voorwoord.indd 8 21-12-15 12:17
FINANCIAL FOCUS 9
VOORWOORD
PERSOONLIJK
ANNEMARIE ROSEBEEK
Directeur Marketing & Directe Kanalen
ONLINE
FINANCIALFOCUS.NL > SPECIALISTEN > ANNEMARIE ROSEBEEK
De decembermaand waarin ik met familie en vrienden
genoten heb van de feestdagen ligt weer achter me. En
nu staat er een nieuw jaar te wachten. Ik heb er
heel veel zin in.
In het dossier van deze Financial Focus draait het
om een nieuwe start. Namelijk die van uw kind als
ondernemer. Hoe kunt u hem of haar helpen een
ondernemersdroom uit te laten komen? En wat is
fiscaal van belang om in de gaten te houden?
Ook kijken we naar uw rol als ouder. Natuurlijk wil je
je kind zo lang mogelijk voor allerlei onheil behoeden.
‘Kijk uit met fietsen!’, ‘Let op met oversteken!’ Het
zijn goedbedoelde adviezen die we allemaal hebben
gegeven. De vraag is of u die moet blijven geven
wanneer uw kind met een eigen bedrijf wil starten. Of
wordt het tijd om hem zijn eigen weg te laten gaan,
ook al stoot hij daarbij zo af en toe zijn neus? Daarom
is het belangrijk om te bepalen hoe u zich wilt opstellen
richting uw kind wanneer u hem of haar gaat helpen.
Als partner, als coach of echt vanaf de zijlijn?
Goede ideeën en ondernemende mensen hebben we
nooit genoeg. Ik hoop daarom dat u uw voordeel doet
met de adviezen van onze specialisten. En wellicht dat
u uw zoon of dochter gaat helpen om zijn of haar
ondernemersdroom werkelijkheid te laten
worden.
FinancialFocus-P08-09/voorwoord.indd 9 21-12-15 12:17
8 FINANCIAL FOCUS
FinancialFocus-P08-09/voorwoord.indd 8 21-12-15 12:17
10 FINANCIAL FOCUS
In focusVAN START!In 2014 zagen volgens de Kamer van Koophandel 187.177 startende bedrijven het licht. Onderstaande grafi ek geeft het verloop weer vanaf 2010.
Bron: Kamer van Koophandel
De Kamer van Koophandel
maakt onderscheid tussen
de zzp’er en het mkb.
200.000
180.000
160.000
140.000
120.000
100.0002010 2011 2012 2013 2014
ZAKELIJK20%
BOUW18%
GEZONDHEID10%
DETAIL-HANDEL10%
OVERIG42%
BOUW
GEZONDHEIDDETAIL-HANDEL
OVERIG
ZAKELIJK
40%
29%
11%
10%10%
187.177startende bedrijven in 2014
IN WELKE SECTOREN STARTEN AL DIE BEDRIJVEN?
ZZP MKB
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 10 21-12-15 11:14
FINANCIAL FOCUS 11
INFOCUS
Het doel van terreur is angst zaaien. Juist
daarom zoeken terroristen openbare
gelegenheden op om hun bommen af te laten
gaan of machinegeweren leeg te schieten. In
de hoop dat mensen daarna niet meer een glas
wijn op een terras durven te drinken of een
concert durven te bezoeken.
Die angst werkt door in de hele samenleving.
Dus ook op de beurs. Bij de aanslagen
in de VS op 11 september 2001 was het
zakencentrum van New York een duidelijk
uitgekozen doelwit en een statement van
afkeer van het kapitalisme.
EFFECT OP BEURZENDe vraag is alleen of terroristen met hun
daden daadwerkelijk succesvol zijn in het
zaaien van die angst. Volgens The Economist
tonen resultaten van de fi nanciële markten
aan dat het effect van dit soort aanslagen
(gelukkig) beperkt is. Wall Street sloot een
aantal dagen na de aanslagen van 9/11 en
boekte verliezen toen de beurzen weer open
gingen. Maar een maand later waren die
verliezen al weer ingelopen. Hetzelfde gold
voor de beurs in Londen na de aanvallen op het
transportnetwerk in juli 2005. Binnen een paar
dagen was het negatieve effect weer verdwenen.
Volgens economen is het effect van dit soort
aanslagen dat mensen bepaalde aankopen
even uitstellen. Maar van afstel is normaal
gesproken geen sprake.
LANGDURIGER EFFECTSlagen terroristen dan er nooit in ook
economische gaten te schieten in een
samenleving? Jawel. Terreur in andere delen
van de wereld of gedurende een langere
MARKTEN EN
BELEGGEN
Een belegger laat zich niet terroriseren
LIEVER ‘IN THE SKY’ DAN SKYPERapporten verzendt u digitaal, u werkt samen
in een document en via teleconferencing
vergadert u alsof u samen aan één tafel zit.
Het idee was ooit dat al deze technologische
ontwikkelingen het reizen overbodig zouden
maken. Hoe anders is alleen de realiteit,
schrijft The Economist.
Volgens de Global Business Travel Association
is er in 2015 meer geld besteed aan
zakenreizen dan ooit: 1,25 biljoen dollar. Voor
2016 gelden nagenoeg dezelfde cijfers. Volgens
de website BusinessTravelNews.com vormen
IBM, Deloitte en General Electric de top
drie van ondernemingen die het meeste geld
uitgeven aan zakelijke vliegreizen.
De forsere uitgaven zijn te danken aan
hernieuwd vertrouwen in de economie na de
crisistijd van de afgelopen jaren. Werkgevers
sturen werknemers weer de hele wereld
periode kan wél een signifi cant effect op de
economie hebben. Zo kan een aanslag in een
populair vakantieland er toe leiden dat dit
land een tijdje wordt gemeden door toeristen.
Dat kan in sommige landen een grote klap
toebrengen aan de economie. Hetzelfde geldt
voor landen waar terreur langdurig aan de
orde is, zoals in Noord-Ierland. In zo’n geval
zullen investeerders zich voor langere periode
terugtrekken en zal dat zichtbaar worden in de
economische resultaten.
De aanslagen in Parijs laten diepe sporen
achter bij iedereen die er direct of indirect bij
betrokken is geweest. Maar de inwoners van
de stad lieten al in de dagen na de aanslag zien
dat ze zich niet zouden laten breken. En dat
geldt ook voor de fi nanciële markten.
Bron: � e Economist
over om deals te sluiten en op zoek te gaan
naar nieuwe mogelijkheden voor partners of
afzetmarkten.
Uit ander onderzoek blijkt dat 63% van de
Amerikaanse bedrijven in 2015 meer budget
besteedde aan zakenreizen dan het jaar ervoor.
Desondanks is er eveneens een trend om de
reizen wél zo goedkoop mogelijk te houden
door bijvoorbeeld upgrades van vliegreizen en
hotels aan banden te leggen. The Economist
ziet daar overigens nog wel interessante
mogelijkheden die bedrijven tot op heden
links laten liggen. Door namelijk meer gebruik
te maken van de ‘shared economy’. Zo zou
u natuurlijk de volgende keer weer kunnen
inchecken in het Hilton, maar waarom niet via
Airbnb in een rijtjeswoning in een vriendelijke
forenzenwijk nabij Londen?
Bron: � e Economist
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 11 21-12-15 11:14
10 FINANCIAL FOCUS
In focusVAN START!In 2014 zagen volgens de Kamer van Koophandel 187.177 startende bedrijven het licht. Onderstaande grafi ek geeft het verloop weer vanaf 2010.
Bron: Kamer van Koophandel
De Kamer van Koophandel
maakt onderscheid tussen
de zzp’er en het mkb.
200.000
180.000
160.000
140.000
120.000
100.0002010 2011 2012 2013 2014
ZAKELIJK20%
BOUW18%
GEZONDHEID10%
DETAIL-HANDEL10%
OVERIG42%
BOUW
GEZONDHEIDDETAIL-HANDEL
OVERIG
ZAKELIJK
40%
29%
11%
10%10%
187.177startende bedrijven in 2014
IN WELKE SECTOREN STARTEN AL DIE BEDRIJVEN?
ZZP MKB
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 10 21-12-15 11:14
12 FINANCIAL FOCUS
In het jaar 2050 zijn er 2 miljard extra
mensen op aarde die graag te eten willen
hebben. Dat is een forse uitdaging. Eentje
die alleen maar overwonnen kan worden
door duurzaam te produceren, schrijft het
zakenblad Forbes.
Tijdens The Atlantic Food Summit die
in oktober werd gehouden, kwam de
verantwoordelijkheid ter sprake van de
grote spelers in de voedingsindustrie. Grote
merken kunnen consumenten opvoeden om
te kiezen voor duurzame voedingsmiddelen
én hebben de macht om ervoor te zorgen
dat de productieketens ook duurzamer gaan
functioneren.
HONEST TEAZo sloot het merk Honest Tea recentelijk een
groot contract met fastfoodketen Wendy’s
in de VS. De drankenfabrikant Honest Tea
maakt onder meer biologische dranken en
ziet kans met deze deal veel meer van zijn
duurzame producten aan consumenten te
verkopen.
hoe grote merken kunnen helpen
Honest Tea werd eerder overgenomen door
Coca-Cola. Door de schaalvergroting die
Coca-Cola mogelijk maakte, daalden de
productiekosten van de drankjes van Honest
Tea. De helft van de winst die dat opleverde,
werd weer teruggeven aan de boerderijen
en gemeenschappen waar Honest Tea zijn
grondstoffen vandaan haalt. Zo ontstond er
door deze samenwerking dus een win-win
situatie.
OP ZOEK NAAR BOERENWat echter nog een grote uitdaging wordt,
zo constateert Forbes, is het vinden van de
mensen die al die duurzame grondstoffen
moeten gaan produceren. Volgens cijfers van
het Amerikaanse ministerie van Landbouw
is de gemiddelde Amerikaanse boer 60 jaar
oud en is slechts 6% van de boeren jonger
dan 35. Om al die monden te kunnen voeden
in 2050 zal dus ook daar een oplossing voor
gevonden moeten worden.
Bron: Forbes
In focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusMARKTEN EN
BELEGGEN
Duurzame productie moét:
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 12 21-12-15 11:12
FINANCIAL FOCUS 13
hoe grote merken kunnen helpen
De ontwikkeling van de wereldeconomie stelde het afgelopen jaar
teleur: de groei was lager dan verwacht. Deze keer lag de schuld
daarvoor vooral bij de opkomende economieën. Europa presteerde
conform verwachting en de VS en Japan bleven slechts licht achter bij
de verwachtingen.
De vooruitzichten voor 2016 en later hangen sterk af van het antwoord
op twee vragen. Kunnen de opkomende economieën de problemen
waarmee zij in 2015 hebben geworsteld, de baas worden? En kunnen de
welvarende economieën hun groeimomentum vasthouden?
Ons antwoord is op beide vragen een voorzichtig ‘ja’.
In het basisscenario gaan we er van uit dat de wereldeconomie in
2016 en 2017 iets sneller groeit dan in 2015. Belangrijk hierbij is dat
de opkomende economieën er wat beter in slagen om de problemen
waarmee zij in de loop van 2015 te maken kregen, aan te pakken.
De economische vertraging in China houdt aan, maar de negatieve
doorwerking in de rest van de wereldeconomie zal afzwakken. De
grondstofmarkten lijken te ver naar beneden te zijn doorgeschoten,
zodat wij voor 2016 rekenen op ten minste een stabilisatie van de
prijzen. Tot slot is de fi nanciële situatie in de opkomende economieën
verkrapt. Omdat de valuta’s van deze landen al fors zijn gedaald en de
grondstofprijzen naar verwachting stabiliseren, is het ergste mogelijk
achter de rug.
Ons vertrouwen in de vooruitzichten voor de eurozone en de VS is
zelfs nog groter. Het economisch herstel heeft hier inmiddels een breed
draagvlak en de beide economieën hebben de wind nog steeds in de rug.
Onze verwachtingen staan bloot aan risico’s. De Chinese economie kan
sneller vertragen en de daling van de invoer kan aanhouden. Bovendien
gaan bij een langer aanhoudend overaanbod op de grondstofmarkten de
grondstofprijzen mogelijk verder omlaag. En de schuldproblematiek in
de opkomende economieën, in combinatie met een stijgende rente in de
VS en een sterke dollar, kan ertoe leiden dat de fi nanciële situatie daar
verder verkrapt.
Hoe groot deze risico’s precies zijn, is uiteraard moeilijk te peilen. Wij
schatten de kans dat ons basisscenario uitkomt op 65%-70% tegen
30%-35% voor het risicoscenario.
Voorzichtig optimistisch over de wereldeconomie in 2016Van rente en aandelenkoers tot opkomende markten.
Chief Economist van ABN AMRO Han de Jong geeft
enthousiast commentaar op de ontwikkelingen op de
fi nanciële markten. Door zijn verrassende inzichten
leert u de fi nanciële wereld te doorgronden.
PERSOONLIJK
HAN DE JONG
Chief Economist bij ABN AMRO
ONLINE
FINANCIALFOCUS.NL > CONTACT > HAN DE JONG
TWITTER > @HANDEJONG14
COLUMN: HAN DE JONG
De duim gaat aarzelend omhoog
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 13 21-12-15 11:12
12 FINANCIAL FOCUS
In het jaar 2050 zijn er 2 miljard extra
mensen op aarde die graag te eten willen
hebben. Dat is een forse uitdaging. Eentje
die alleen maar overwonnen kan worden
door duurzaam te produceren, schrijft het
zakenblad Forbes.
Tijdens The Atlantic Food Summit die
in oktober werd gehouden, kwam de
verantwoordelijkheid ter sprake van de
grote spelers in de voedingsindustrie. Grote
merken kunnen consumenten opvoeden om
te kiezen voor duurzame voedingsmiddelen
én hebben de macht om ervoor te zorgen
dat de productieketens ook duurzamer gaan
functioneren.
HONEST TEAZo sloot het merk Honest Tea recentelijk een
groot contract met fastfoodketen Wendy’s
in de VS. De drankenfabrikant Honest Tea
maakt onder meer biologische dranken en
ziet kans met deze deal veel meer van zijn
duurzame producten aan consumenten te
verkopen.
hoe grote merken kunnen helpen
Honest Tea werd eerder overgenomen door
Coca-Cola. Door de schaalvergroting die
Coca-Cola mogelijk maakte, daalden de
productiekosten van de drankjes van Honest
Tea. De helft van de winst die dat opleverde,
werd weer teruggeven aan de boerderijen
en gemeenschappen waar Honest Tea zijn
grondstoffen vandaan haalt. Zo ontstond er
door deze samenwerking dus een win-win
situatie.
OP ZOEK NAAR BOERENWat echter nog een grote uitdaging wordt,
zo constateert Forbes, is het vinden van de
mensen die al die duurzame grondstoffen
moeten gaan produceren. Volgens cijfers van
het Amerikaanse ministerie van Landbouw
is de gemiddelde Amerikaanse boer 60 jaar
oud en is slechts 6% van de boeren jonger
dan 35. Om al die monden te kunnen voeden
in 2050 zal dus ook daar een oplossing voor
gevonden moeten worden.
Bron: Forbes
In focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusMARKTEN EN
BELEGGEN
Duurzame productie moét:
FinancialFocus-P10-14/Infocus.indd 12 21-12-15 11:12
14 FINANCIAL FOCUS
7,5 miljard euroDAT IS DE WAARDERING DIE D.E MASTER BLENDERS 1753 KRIJGT IN 2013 ALS HET BEDRIJF NA HET BOD VAN EEN GROEP DUITSE INVESTEERDERS VAN DE BEURS VERDWIJNT. EEN JAAR EERDER, BIJ DE BEURSINTRODUCTIE, WERD DE WAARDE VAN HET BEDRIJF NOG GESCHAT OP ZO’N 4 MILJARD EURO.
Egbert Douwe en zijn vrouw beginnen op 11
maart 1753 in het Friese Joure een winkel
in koloniale waren. Er worden onder meer
kruidenierswaren en chocolade verkocht.
Zoon Douwe Egberts neemt het bedrijf in
1780 over en gaat ook koffi e, thee en tabak
bewerken.
Douwe Egberts is inmiddels een begrip in
Nederland. Het bedrijf begint na de Tweede
Wereldoorlog met de uitbreiding naar het
buitenland. In 1978 verkopen de erfgenamen
van Egberts de meerderheid van de aandelen
aan het Amerikaanse concern Sara Lee
Corporation. De tabaksonderdelen worden
in 1998 verkocht aan Imperial Tobacco.
In 2012 besluit Sara Lee Douwe Egberts te
verzelfstandigen onder de naam D.E Master
Blenders 1753. Op 12 juni wordt door
een klap op de gong bij de opening van de
handelsdag gevierd dat het bedrijf genoteerd
is aan NYSE Euronext Amsterdam. Fokke
en Sukke merken die dag met een knipoog
op dat zij niet meteen in Douwe Egberts zijn
gestapt. ‘Straks blijkt dat hele koffi e drinken
… één grote zeepbel.’
Een zeepbel wordt het niet, maar de
aankondiging in maart 2013 dat het
bedrijf in gesprek is met een groep Duitse
investeerders onder leiding van Joh. A.
Benckiser (JAB), komt voor beleggers wel
onverwachts. De koers van het aandeel
schiet met ruim een kwart omhoog.
De investeerders doen een bod van 12,50
euro waarmee het bedrijf op zo’n 7,5 miljard
euro wordt gewaardeerd. Fors meer dan de
4 miljard euro dat het bedrijf nog waard was
tijdens de introductie op de beurs.
Het bod slaagt waardoor D.E Master
Blenders 1753 volledig in handen komt van
de investeerders en op 26 oktober 2013 al
weer afscheid neemt van zijn beursavontuur.
De aandeelhouders die er vanaf het
begin bij aanwezig waren, hebben een
aardige koerswinst meegemaakt en zullen
waarschijnlijk geen bittere nasmaak aan het
avontuur hebben overgehouden.
Een jaar nadat D.E Master Blenders 1753 beursgenoteerd werd,
verdween het aandeel weer van de beurs na een overname door een groep
Duitse investeerders onder leiding van Joh. A. Benckiser (JAB). Een hele korte
beursgeschiedenis dus voor een bedrijf met een eeuwenoude geschiedenis.
HET ZWARTE GOUD UIT JOURE
D.E Master Blenders 1753
FinancialFocus-P15-15/Memorabel-aandeel.indd 14 21-12-15 13:57
FINANCIAL FOCUS 15
MEMORABELE AANDELEN
Laatste handelsdag.
D.E Master Blenders 1753
verdwijnt weer
van de beurs.
Egbert Douwe
en zijn vrouw beginnen
een winkel in koloniale
waren.
Sara Lee besluit DE af te
splitsen. Het bedrijf gaat
zelfstandig door als
D.E Master
Blenders
1753.
De handel in aandelen
D.E Master Blenders
1753 gaat van start in
Amsterdam.
26 oktober 2013
1753
2012
12 juni 2012
DIT ARTIKELDELEN?
www.fi nancialfocus.nl
BOEKHOUDSCHANDAAL
Hoewel D.E Master Blenders 1753 maar
relatief kort aan de beurs was genoteerd,
lukte het de koffi eproducent wel om
in een boekhoudschandaal verwikkeld
te raken. Toen de jaarcijfers voor 2012
werden opgemaakt, bleek namelijk dat
de cijfers voor de Braziliaanse activiteiten
niet klopten. Er was sprake van oninbare
vorderingen en voorraden en verkopen
zouden op een onjuiste wijze in de
administratie zijn opgenomen. Nadat de
cijfers kloppend waren gemaakt, bleek
het eigen vermogen van D.E Master
Blenders 1753 85 miljoen euro tot 95
miljoen euro lager te zijn en het resultaat
over het gebroken boekjaar 2012 circa 45
miljoen euro tot 55 miljoen euro lager.
Koers in euro’s
8
10
12
14
12-06-12
12-08-12
12-10-12
12-12-12
12-02-13
12-04-13
12-06-13
12-08-13
12-10-13
Sara Lee Corporation
neemt Douwe Egberts
(DE) over.
1978
FinancialFocus-P15-15/Memorabel-aandeel.indd 15 21-12-15 13:59
14 FINANCIAL FOCUS
7,5 miljard euroDAT IS DE WAARDERING DIE D.E MASTER BLENDERS 1753 KRIJGT IN 2013 ALS HET BEDRIJF NA HET BOD VAN EEN GROEP DUITSE INVESTEERDERS VAN DE BEURS VERDWIJNT. EEN JAAR EERDER, BIJ DE BEURSINTRODUCTIE, WERD DE WAARDE VAN HET BEDRIJF NOG GESCHAT OP ZO’N 4 MILJARD EURO.
Egbert Douwe en zijn vrouw beginnen op 11
maart 1753 in het Friese Joure een winkel
in koloniale waren. Er worden onder meer
kruidenierswaren en chocolade verkocht.
Zoon Douwe Egberts neemt het bedrijf in
1780 over en gaat ook koffi e, thee en tabak
bewerken.
Douwe Egberts is inmiddels een begrip in
Nederland. Het bedrijf begint na de Tweede
Wereldoorlog met de uitbreiding naar het
buitenland. In 1978 verkopen de erfgenamen
van Egberts de meerderheid van de aandelen
aan het Amerikaanse concern Sara Lee
Corporation. De tabaksonderdelen worden
in 1998 verkocht aan Imperial Tobacco.
In 2012 besluit Sara Lee Douwe Egberts te
verzelfstandigen onder de naam D.E Master
Blenders 1753. Op 12 juni wordt door
een klap op de gong bij de opening van de
handelsdag gevierd dat het bedrijf genoteerd
is aan NYSE Euronext Amsterdam. Fokke
en Sukke merken die dag met een knipoog
op dat zij niet meteen in Douwe Egberts zijn
gestapt. ‘Straks blijkt dat hele koffi e drinken
… één grote zeepbel.’
Een zeepbel wordt het niet, maar de
aankondiging in maart 2013 dat het
bedrijf in gesprek is met een groep Duitse
investeerders onder leiding van Joh. A.
Benckiser (JAB), komt voor beleggers wel
onverwachts. De koers van het aandeel
schiet met ruim een kwart omhoog.
De investeerders doen een bod van 12,50
euro waarmee het bedrijf op zo’n 7,5 miljard
euro wordt gewaardeerd. Fors meer dan de
4 miljard euro dat het bedrijf nog waard was
tijdens de introductie op de beurs.
Het bod slaagt waardoor D.E Master
Blenders 1753 volledig in handen komt van
de investeerders en op 26 oktober 2013 al
weer afscheid neemt van zijn beursavontuur.
De aandeelhouders die er vanaf het
begin bij aanwezig waren, hebben een
aardige koerswinst meegemaakt en zullen
waarschijnlijk geen bittere nasmaak aan het
avontuur hebben overgehouden.
Een jaar nadat D.E Master Blenders 1753 beursgenoteerd werd,
verdween het aandeel weer van de beurs na een overname door een groep
Duitse investeerders onder leiding van Joh. A. Benckiser (JAB). Een hele korte
beursgeschiedenis dus voor een bedrijf met een eeuwenoude geschiedenis.
HET ZWARTE GOUD UIT JOURE
D.E Master Blenders 1753
FinancialFocus-P15-15/Memorabel-aandeel.indd 14 21-12-15 13:57
16 FINANCIAL FOCUS16 FINANCIAL FOCUS
DOSSIERUW ONDERNEMENDE KIND
.
HOE U DE ONDERNEMERSDROOM
VAN UW KIND MET UW VERMOGEN EN
KENNIS WERKELIJKHEID KUNT MAKEN
start …Een vliegende
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 16 21-12-15 11:23
FINANCIAL FOCUS 17
UW ONDERNEMENDE KIND
FINANCIAL FOCUS 17
UW ONDERNEMENDE KIND
‘Pap? Mam?’ U kijkt op uit de krant en ziet
een blik die u uit duizenden herkent. Vroeger
ging het dan om een spelcomputer, een
nieuwe jas of geld voor een cd van een hippe
jongensband uit Engeland. Maar inmiddels is
ze halverwege de twintig en afgestudeerd. Het
zal dus wel om iets anders gaan.
Een uurtje later heeft uw oogappel u helemaal
bijgepraat over een sector die u eerder nog
nauwelijks kende. Ze heeft haar huiswerk
gedaan, weet overduidelijk waar ze aan
begint en heeft als klap op de vuurpijl zelfs al
een volledig businessplan uitgewerkt.
Alle seinen staan op groen, behalve die ene.
Ze heeft startkapitaal nodig om haar droom
te kunnen verwezenlijken. Of pap en mam
misschien …
In dit dossier gaan we in op het faciliteren
van een “nieuw begin”: dat van uw
ondernemende zoon of dochter. Is het
Je ziet dat je kind het in zich heeft. En je wilt hem of haar graag helpen met
zijn of haar eerste bedrijf. Wat zijn de mogelijkheden? En hoe stel je je op?
Als coach, als partner of juist helemaal buiten beeld?
verstandig om bij te springen? Hoe kunt u
dat dan op een slimme manier doen? En hoe
houdt u een oogje in het zeil zonder dat u
feitelijk de leiding op u neemt van het bedrijf
van uw zoon of dochter?
VAN PA EN MA ÓP DE BANK NAAR PA EN MA ÁLS BANKVeel ouders kunnen hun kind maar moeilijk
iets weigeren. Trok die kleine toen hij drie
jaar was een pruillip dan werden de eisen als
nóg een fi lmpje op tv of een extra toetje direct
ingewilligd. Dus als hij nu met een verzoek bij
u langs komt, vindt u het ook wat lastig om
hem meteen de deur te wijzen.
Uw emoties zijn heel goed te begrijpen. Toch
is het slim om in dit soort situaties waarbij
het al gauw gaat om serieuze bedragen, hele
goede afspraken te maken. Dat geldt nog
sterker wanneer u meerdere kinderen heeft.
Het is natuurlijk prachtig dat de jongste wilde
plannen heeft met zijn eigen restaurant waar
24Waar moet
ik starten?
23Investeren in
de ondernemer
21Welke rol neemt
u op zich?
19Gaat hij
het redden?
hij alleen maar gerechten uit het zuidoosten
van Mongolië wil gaan serveren, maar hoe zit
het dan met uw twee andere oogappels die al
jarenlang in dienstverband hard werken voor
hun inkomen?
DIT ARTIKELDELEN?
www.fi nancialfocus.nl
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 17 21-12-15 16:39
16 FINANCIAL FOCUS16 FINANCIAL FOCUS
DOSSIERUW ONDERNEMENDE KIND
.
HOE U DE ONDERNEMERSDROOM
VAN UW KIND MET UW VERMOGEN EN
KENNIS WERKELIJKHEID KUNT MAKEN
start …Een vliegende
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 16 21-12-15 11:23
18 FINANCIAL FOCUS18 FINANCIAL FOCUS
Er zijn drie scenario’s mogelijk waarmee u
de ondernemersdroom van uw kind kunt
ondersteunen. U kunt geld schenken, uitlenen
of investeren.
Alsjeblieft en veel succes ermeeDe meest eenvoudige manier om uw
ondernemende zoon of dochter een duwtje in
de rug te geven, is om hem of haar een deel
van het startkapitaal te schenken. Er bestaan
voor deze schenkingen geen bijzondere
vrijstellingen, maar u kunt gebruik maken
van de gewone schenkingsvrijstellingen.
Dat betekent voor kinderen dat er jaarlijks
een bedrag is vrijgesteld van € 5.227,-. Voor
kinderen ouder dan 18 jaar en jonger dan
40 jaar geldt een eenmalige vrijstelling van
€ 25.322,- (bedragen 2015). Meer schenken
mag uiteraard ook, maar dan zal uw kind
hierover belasting moeten betalen. Bij een
schenking tot en met € 121.295 betaalt uw
kind (na aftrek van de vrijstelling) hierover
een schenkbelasting van 10%. Is de waarde
van de schenking € 121.296 of hoger, dan
is het percentage 20%. Maar uiteraard kunt
u ook deze schenkbelasting weer schenken
aan uw kind, zodat hij of zij uiteindelijk géén
belasting hoeft te betalen over het geschonken
bedrag. Let er wel op dat dit voordeeltje
voor het kind wel bij de schenking wordt
opgeteld en er dus meer schenkingsbelasting
verschuldigd is. ‘Let er wel op dat u dit geld
vervolgens ook écht kwijt bent’, waarschuwt
Gordon Doull. Hij is specialist Estate
Planning bij ABN AMRO MeesPierson.
‘U moet dit bedrag dus ook écht
kunnen missen.’ Denk dus ook goed na
over uw eigen toekomstplannen. Hoeveel
vermogen heeft u daar voor nodig? En past
een schenking dan nog steeds in het plaatje?
Heeft u meerdere kinderen en wilt u
geen ruzie in de tent na uw overlijden?
Dan is het verstandig een zogenoemde
‘inbrengverplichting’ af te spreken. Dat
betekent dat de schenking moet worden
ingebracht in de nalatenschap. Heeft u dus
een ton geschonken aan uw dochter en laat u
bij uw overlijden € 800.000 na aan uw drie
kinderen, dan zal uw dochter haar schenking
aan uw nalatenschap moeten toevoegen en
ontvangt zij € 200.000 en uw andere twee
kinderen € 300.000 uit uw nalatenschap.
‘Zo’n schenking moet dan dus gezien worden
als een voorschot op de erfenis’, legt Doull uit.
Heeft u die inbrengverplichting afgesproken,
maar bedenkt u later dat u daar toch
van af wilt zien? Dan kunt u dat in uw
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 18 22-12-15 09:10
FINANCIAL FOCUS 19FINANCIAL FOCUS 19
Gaat hij het redden?
Uit onderzoek van de Kamer van Koophandel blijkt dat ongeveer de helft van de startende bedrijven bij zowel zzp’ers als in het mkb na 5 jaar niet meer bestaat.
Bovenstaand zijn de overlevingskansen per sector weergegeven voor zowel het mkb
als voor zzp’ers. Hieruit blijkt dat over het algemeen gesteld kan worden voor beide
groepen dat na vijf jaar bijna de helft van het aantal start initiatieven gestrand is. Er
zijn wel onderlinge verschillen. Zo doet het mkb het een stuk beter in de landbouw.
De zzp’er doet het beter in onder andere de ICT.
Bron: Kamer van Koophandel
LAND- EN TUINBOUW ICT EN MEDIA
BOUW
LOGISTIEK
GEZONDHEID
INDUSTRIE
HORECA
DETAILHANDEL
CULTUUR, SPORT EN RECREATIE
ZAKELIJKE DIENSTEN
GROOTHANDEL
FINANCIËLE INSTELLINGEN
ENERGIE, WATER EN MILIEU
zzp
58%
zzp
60%
zzp
46%
zzp
40%
zzp
69%
zzp
58%
zzp
45%
zzp
38%
zzp
67%
zzp
57%
zzp
44%
zzp
58%
zzp
44%
mkb
83%mkb
52%
mkb
46%
mkb
56%
mkb
77%
mkb
60%
mkb
56%
mkb
46%
mkb
57%
mkb
51%
mkb
46%
mkb
71%
mkb
50%
UW ONDERNEMENDE KIND
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 19 21-12-15 11:23
18 FINANCIAL FOCUS18 FINANCIAL FOCUS
Er zijn drie scenario’s mogelijk waarmee u
de ondernemersdroom van uw kind kunt
ondersteunen. U kunt geld schenken, uitlenen
of investeren.
Alsjeblieft en veel succes ermeeDe meest eenvoudige manier om uw
ondernemende zoon of dochter een duwtje in
de rug te geven, is om hem of haar een deel
van het startkapitaal te schenken. Er bestaan
voor deze schenkingen geen bijzondere
vrijstellingen, maar u kunt gebruik maken
van de gewone schenkingsvrijstellingen.
Dat betekent voor kinderen dat er jaarlijks
een bedrag is vrijgesteld van € 5.227,-. Voor
kinderen ouder dan 18 jaar en jonger dan
40 jaar geldt een eenmalige vrijstelling van
€ 25.322,- (bedragen 2015). Meer schenken
mag uiteraard ook, maar dan zal uw kind
hierover belasting moeten betalen. Bij een
schenking tot en met € 121.295 betaalt uw
kind (na aftrek van de vrijstelling) hierover
een schenkbelasting van 10%. Is de waarde
van de schenking € 121.296 of hoger, dan
is het percentage 20%. Maar uiteraard kunt
u ook deze schenkbelasting weer schenken
aan uw kind, zodat hij of zij uiteindelijk géén
belasting hoeft te betalen over het geschonken
bedrag. Let er wel op dat dit voordeeltje
voor het kind wel bij de schenking wordt
opgeteld en er dus meer schenkingsbelasting
verschuldigd is. ‘Let er wel op dat u dit geld
vervolgens ook écht kwijt bent’, waarschuwt
Gordon Doull. Hij is specialist Estate
Planning bij ABN AMRO MeesPierson.
‘U moet dit bedrag dus ook écht
kunnen missen.’ Denk dus ook goed na
over uw eigen toekomstplannen. Hoeveel
vermogen heeft u daar voor nodig? En past
een schenking dan nog steeds in het plaatje?
Heeft u meerdere kinderen en wilt u
geen ruzie in de tent na uw overlijden?
Dan is het verstandig een zogenoemde
‘inbrengverplichting’ af te spreken. Dat
betekent dat de schenking moet worden
ingebracht in de nalatenschap. Heeft u dus
een ton geschonken aan uw dochter en laat u
bij uw overlijden € 800.000 na aan uw drie
kinderen, dan zal uw dochter haar schenking
aan uw nalatenschap moeten toevoegen en
ontvangt zij € 200.000 en uw andere twee
kinderen € 300.000 uit uw nalatenschap.
‘Zo’n schenking moet dan dus gezien worden
als een voorschot op de erfenis’, legt Doull uit.
Heeft u die inbrengverplichting afgesproken,
maar bedenkt u later dat u daar toch
van af wilt zien? Dan kunt u dat in uw
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 18 22-12-15 09:10
20 FINANCIAL FOCUS20 FINANCIAL FOCUS
testament bepalen. Let wel: andersom is dit
níet mogelijk. Dus heeft u bij de schenking
afgesproken dat het geld niet gezien moet
worden als een voorschot op de erfenis,
dan kunt u niet in uw testament alsnog een
inbrengverplichting afdwingen. Als er niets
bepaald is, hoeft er niet ingebracht te worden.
Er is ook nog een alternatieve manier mogelijk
om alle kinderen bij de schenking gelijk te
trekken. U kunt namelijk op hetzelfde moment
een legaat in het testament opnemen ten
gunste van de andere kinderen. Zo’n legaat
bepaalt dat aan iemand een bepaald genoemd
geldbedrag wordt nagelaten. Op die manier
kunt u ervoor zorgen dat iedereen uiteindelijk
hetzelfde bedrag ontvangt.
Alsjeblieft, maar mag ik het wel een keertje terug? In plaats van het geld te schenken aan uw zoon
of dochter, kunt u hem of haar het bedrag ook
lenen. ‘Voor sommige ouders zit daar juist een
opvoedkundige reden achter’, vertelt Doull.
‘Zij willen dat hun kinderen ook ervaren dat
geld niet gratis is.’
Wanneer u gaat lenen aan uw kind, is het
van belang welke rechtsvorm het bedrijf
van uw zoon of dochter heeft. Is het een
eenmanszaak of een BV? In dat laatste geval
kunt u namelijk nog kiezen of u aan de BV gaat
lenen of aan uw kind persoonlijk als directeur-
grootaandeelhouder (dga) van de BV.
Die keuze heeft namelijk consequenties. Zowel
wanneer het onverhoopt tóch mis zou gaan
met de onderneming (daarover later meer)
als voor uw belastingaangifte nu. Wanneer u
leent aan de eenmanszaak van uw kind of aan
hem of haar als dga van een BV, dan wordt de
lening als een persoonlijke lening gezien en zal
deze bij uw eigen vermogen worden opgeteld
en worden belast in box 3.
In principe geldt dat ook voor een lening aan
de BV. Maar let op wanneer u deze BV onder
gunstige (ongebruikelijke) voorwaarden laat
lenen. Dan kan in sommige gevallen de lening
in box 1 terecht komen met als gevolg een
veelal duurder belastingregime. Bij een lening
aan een eenmansbedrijf geldt dit ook.
Goed idee: ik doe meeHeeft uw kind wel héél goed over het
businessplan nagedacht en gaat bij u direct
het ondernemersbloed weer door de aderen
stromen? Dan kunt u natuurlijk afspreken
dat u mede-investeerder wordt in de
onderneming.
Er zijn verschillende scenario’s te bedenken
waarbij u meer of minder betrokken bent
bij de uitvoering van het bedrijf. U kunt uw
zoon of dochter uiteraard het voorstel doen
om partners te worden. ‘Laten we er niet
omheen draaien: de meeste kinderen zitten
daar écht niet op te wachten’, zegt Doull.
Hij heeft in zijn praktijk meerdere ouders en
kinderen hierover gesproken. ‘Kinderen zijn
net zo eigenwijs als hun pa en samen met pa
in een bedrijf is dus in veel gevallen misschien
niet zo verstandig. Het zou niet de eerste keer
zijn dat dat tot fl inke ruzies leidt binnen de
familie. En daar wordt natuurlijk niemand
beter van.’
Er zijn echter prima alternatieven. U kunt
bijvoorbeeld aandeelhouder worden, of stille
vennoot. In dat laatste geval richt u samen
een commanditaire vennootschap (cv) op.
Uw kind wordt beherend vennoot en heeft
de dagelijkse leiding in handen en u bent als
stille vennoot alleen fi nancieel betrokken.
Als u aandeelhouder wordt, dan kunt u ook
nog nadere afspraken met elkaar maken over
de zeggenschap die u krijgt in het bedrijf.
Bijvoorbeeld door aandelen zonder stemrecht
te accepteren of juist prioriteitsaandelen die
u op bepaalde gebieden extra zeggenschap
kunnen geven.
WAT ALS HET TÓCH MISGAAT … Failliet? Ja, al die andere bedrijven natuurlijk,
maar de onderneming van úw kind toch zeker
niet? Maar toch, als denkexercitie dan alleen
maar even … wat gebeurt er als het toch
onverhoopt mis gaat?
Bij een schenking heeft u pechNa de schenking was u uw geld kwijt en
daar verandert een faillissement niets aan
natuurlijk. Maar het kan uiteraard heel
zuur zijn voor uw kind als dit geld na uw
overlijden nog wel verrekend moet worden
met de nalatenschap. U kúnt daarvoor een
andere regeling treffen. Dat, wanneer het
faillissement bijvoorbeeld niet aan uw kind te
wijten is, de schenking niet hoeft te worden
ingebracht.
Volgens Doull is het echter wel raadzaam
om hier goed over na te denken. ‘De grens
is namelijk heel lastig om te trekken’, legt
hij uit. ‘Wat gebeurt er als er sprake was van
een economische dip, maar uw kind ook
de verkeerde beslissingen heeft genomen
in reactie hierop?’ Van belang is ook het
perspectief van uw andere kinderen in de
gaten te houden. ‘Hoe fair is het als uw
ene kind al een hoop geld heeft gekregen,
daarna heeft verloren en alsnog een gelijk
deel in de nalatenschap krijgt? Want wat
als uw kind wél succesvol was geweest
met zijn onderneming? Had hij dan ook
een deel van zijn winst willen verrekenen
met de nalatenschap? Waarschijnlijk niet.
Ondernemen is risico nemen en soms loopt
dat slecht af en soms goed.’
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 20 21-12-15 11:23
FINANCIAL FOCUS 21FINANCIAL FOCUS 21
STARTKAPITAAL
DE BESTE STUURLUI …
Vroeger, toen u nog geen fi nancieel belang had in het bedrijf van uw zoon of dochter, kon u ongevraagd alle goede raad geven die u maar wilde. Maar inmiddels liggen de kaarten toch nét even anders. Als u de fi nanciële afspraken goed heeft vastgelegd, is het ook verstandig na te denken over de manier waarop u zich gaat bemoeien met de startup van zoon- of dochterlief. Welke rol ziet u voor zichzelf weggelegd en voelt uw zoon of dochter zich daar ook prettig bij?
PARTNER // Waarom alleen doen als het ook samen kan? Althans, zo redeneert ú. Maar de vraag is of uw kind er ook zo over denkt. Uw zoon of dochter wil graag het nest uit. Dat betekent echt zélf leren vliegen dus. Ga daarom goed met elkaar in gesprek over de diepere wensen van beide kanten wanneer dit scenario op tafel komt. En als u dan écht samen aan de slag wilt, zorg dan voor hele goede afspra-ken. Bij een huwelijk gaat u immers ook niet over één nacht ijs …
COACH // Als u zelf ondernemer bent (geweest) dan heeft u waarschijnlijk veel waar-devolle adviezen die u met uw zoon of dochter kunt delen. Dat kan prima in een rol van coach. Spreek wel goed af wat ‘coachen’ volgens jullie betekent. Misschien ziet u zichzelf iedere dag een paar uur rondlopen in het bedrijf van uw kind, terwijl hij of zij liever eens per maand de zaken met u door-spreekt tijdens een dinertje.
OP AFSTAND // Kijk eens terug op uw eigen carrière. Van welke momenten in uw profes-sionele leven heeft u het meeste opgestoken? Een keer een kapotte knie vallen, is helemaal niet erg. Daar leert u juist van. Dat geldt ook voor uw zoon of dochter. Die fouten maken ook onderdeel uit van een goede opvoeding. Dus wellicht is op afstand blijven en alleen ingrijpen als u écht het idee heeft dat de zaken een verkeerde wending nemen, helemaal nog niet zo’n slecht idee …
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 21 21-12-15 11:23
20 FINANCIAL FOCUS20 FINANCIAL FOCUS
testament bepalen. Let wel: andersom is dit
níet mogelijk. Dus heeft u bij de schenking
afgesproken dat het geld niet gezien moet
worden als een voorschot op de erfenis,
dan kunt u niet in uw testament alsnog een
inbrengverplichting afdwingen. Als er niets
bepaald is, hoeft er niet ingebracht te worden.
Er is ook nog een alternatieve manier mogelijk
om alle kinderen bij de schenking gelijk te
trekken. U kunt namelijk op hetzelfde moment
een legaat in het testament opnemen ten
gunste van de andere kinderen. Zo’n legaat
bepaalt dat aan iemand een bepaald genoemd
geldbedrag wordt nagelaten. Op die manier
kunt u ervoor zorgen dat iedereen uiteindelijk
hetzelfde bedrag ontvangt.
Alsjeblieft, maar mag ik het wel een keertje terug? In plaats van het geld te schenken aan uw zoon
of dochter, kunt u hem of haar het bedrag ook
lenen. ‘Voor sommige ouders zit daar juist een
opvoedkundige reden achter’, vertelt Doull.
‘Zij willen dat hun kinderen ook ervaren dat
geld niet gratis is.’
Wanneer u gaat lenen aan uw kind, is het
van belang welke rechtsvorm het bedrijf
van uw zoon of dochter heeft. Is het een
eenmanszaak of een BV? In dat laatste geval
kunt u namelijk nog kiezen of u aan de BV gaat
lenen of aan uw kind persoonlijk als directeur-
grootaandeelhouder (dga) van de BV.
Die keuze heeft namelijk consequenties. Zowel
wanneer het onverhoopt tóch mis zou gaan
met de onderneming (daarover later meer)
als voor uw belastingaangifte nu. Wanneer u
leent aan de eenmanszaak van uw kind of aan
hem of haar als dga van een BV, dan wordt de
lening als een persoonlijke lening gezien en zal
deze bij uw eigen vermogen worden opgeteld
en worden belast in box 3.
In principe geldt dat ook voor een lening aan
de BV. Maar let op wanneer u deze BV onder
gunstige (ongebruikelijke) voorwaarden laat
lenen. Dan kan in sommige gevallen de lening
in box 1 terecht komen met als gevolg een
veelal duurder belastingregime. Bij een lening
aan een eenmansbedrijf geldt dit ook.
Goed idee: ik doe meeHeeft uw kind wel héél goed over het
businessplan nagedacht en gaat bij u direct
het ondernemersbloed weer door de aderen
stromen? Dan kunt u natuurlijk afspreken
dat u mede-investeerder wordt in de
onderneming.
Er zijn verschillende scenario’s te bedenken
waarbij u meer of minder betrokken bent
bij de uitvoering van het bedrijf. U kunt uw
zoon of dochter uiteraard het voorstel doen
om partners te worden. ‘Laten we er niet
omheen draaien: de meeste kinderen zitten
daar écht niet op te wachten’, zegt Doull.
Hij heeft in zijn praktijk meerdere ouders en
kinderen hierover gesproken. ‘Kinderen zijn
net zo eigenwijs als hun pa en samen met pa
in een bedrijf is dus in veel gevallen misschien
niet zo verstandig. Het zou niet de eerste keer
zijn dat dat tot fl inke ruzies leidt binnen de
familie. En daar wordt natuurlijk niemand
beter van.’
Er zijn echter prima alternatieven. U kunt
bijvoorbeeld aandeelhouder worden, of stille
vennoot. In dat laatste geval richt u samen
een commanditaire vennootschap (cv) op.
Uw kind wordt beherend vennoot en heeft
de dagelijkse leiding in handen en u bent als
stille vennoot alleen fi nancieel betrokken.
Als u aandeelhouder wordt, dan kunt u ook
nog nadere afspraken met elkaar maken over
de zeggenschap die u krijgt in het bedrijf.
Bijvoorbeeld door aandelen zonder stemrecht
te accepteren of juist prioriteitsaandelen die
u op bepaalde gebieden extra zeggenschap
kunnen geven.
WAT ALS HET TÓCH MISGAAT … Failliet? Ja, al die andere bedrijven natuurlijk,
maar de onderneming van úw kind toch zeker
niet? Maar toch, als denkexercitie dan alleen
maar even … wat gebeurt er als het toch
onverhoopt mis gaat?
Bij een schenking heeft u pechNa de schenking was u uw geld kwijt en
daar verandert een faillissement niets aan
natuurlijk. Maar het kan uiteraard heel
zuur zijn voor uw kind als dit geld na uw
overlijden nog wel verrekend moet worden
met de nalatenschap. U kúnt daarvoor een
andere regeling treffen. Dat, wanneer het
faillissement bijvoorbeeld niet aan uw kind te
wijten is, de schenking niet hoeft te worden
ingebracht.
Volgens Doull is het echter wel raadzaam
om hier goed over na te denken. ‘De grens
is namelijk heel lastig om te trekken’, legt
hij uit. ‘Wat gebeurt er als er sprake was van
een economische dip, maar uw kind ook
de verkeerde beslissingen heeft genomen
in reactie hierop?’ Van belang is ook het
perspectief van uw andere kinderen in de
gaten te houden. ‘Hoe fair is het als uw
ene kind al een hoop geld heeft gekregen,
daarna heeft verloren en alsnog een gelijk
deel in de nalatenschap krijgt? Want wat
als uw kind wél succesvol was geweest
met zijn onderneming? Had hij dan ook
een deel van zijn winst willen verrekenen
met de nalatenschap? Waarschijnlijk niet.
Ondernemen is risico nemen en soms loopt
dat slecht af en soms goed.’
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 20 21-12-15 11:23
22 FINANCIAL FOCUS22 FINANCIAL FOCUS
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 22 21-12-15 11:23
FINANCIAL FOCUS 23FINANCIAL FOCUS 23
Let op bij een leningHeeft u een lening verstrekt aan die prachtige
sandalenfabriek van uw kind en gaat het
bedrijf op de fl es? Dan hebben de bank en de
Belastingdienst over het algemeen als eerste
recht op hun geld. Pas daarna komt u als
concurrent crediteur aan de beurt. En dat
betekent in veel gevallen dat er weinig meer
voor u over blijft.
Bovendien moet u dat bedrag ook nog eens
delen met alle andere concurrent crediteuren.
Wilt u iets meer zekerheid dat u een deel van
uw geld nog terug ziet na faillissement? Dan
kunt u een hypotheek of pandrecht vestigen
op (on)roerende zaken die in het bezit zijn
van degene aan wie u heeft geleend (de BV óf
uw zoon of dochter als dga).
Let er echter op dat er in het geval van een
faillissement kritisch wordt gekeken naar de
situatie zoals die was vlak vóór dat het bedrijf
op de fl es ging. ‘Kijk bijvoorbeeld uit met het
verstrekken van een lening op het moment dat
het al niet zo goed gaat met het bedrijf’, zegt
Doull. ‘Sympathiek van pa en ma om even bij
te springen met wat geld, maar het is maar
de vraag of zij dat geld ooit weer terug zullen
zien.’
Ook de zoon of dochter die zijn ouders
voor het onheil wil behoeden en de lening
vlak voor het faillissement terugbetaalt,
kan fl ink in de problemen komen. ‘Dat
kan aangemerkt worden als “paulianeus
handelen”. Daarvan is sprake wanneer
iemand met voorbedachte rade een crediteur
voortrekt door een schuld af te betalen. Uw
kind kan daarvoor als bestuurder worden
bestraft en de curator kan u bovendien alsnog
dwingen het bedrag terug te storten.’
Voor uw positie bij faillissement maakt het
overigens wel verschil of u heeft geleend
aan de BV of aan de dga. Bij een BV heeft u
alleen een vordering op de bezittingen van
die BV, tenzij hoofdelijke aansprakelijkheid
is bedongen. Heeft u aan uw zoon of dochter
als dga geld geleend en heeft hij of zij dat
bedrag omgezet in aandelen in de BV, dan
heeft u via die aandelen (die na faillissement
waardeloos zijn geworden) een vordering op
de bezittingen in de BV. Maar daarnáást heeft
u ook een vordering op de privébezittingen
van uw zoon of dochter als dga. En hoewel
het misschien begrijpelijk is dat u na een
faillissement van het bedrijf van uw oogappel
niet meteen denkt aan het kaalplukken
van hem of haar in privé, is het voor de
volledigheid toch goed om u bewust te zijn
van het verschil in rechtspositie.
Als investeerder in hetzelfde schuitjeGedeelde smart is halve smart. Als u hebt
geïnvesteerd in het bedrijf van zoon- of
dochterlief en de tent gaat failliet, dan likt u
beiden de wonden hiervan. Een vennootschap
beperkt wel uw aansprakelijkheid tot het
bedrag dat u heeft geïnvesteerd. Tenzij er
sprake is geweest van onbehoorlijk bestuur.
NIET INVESTEREN IN DE ONDERNEMING MAAR IN DE ONDERNÉMER
Een goed begin is het halve werk. Dat geldt ook voor het starten van een onderneming. Met een goed plan ben je er nog niet. In plaats van uw vermogen aan te wenden om de plannen van uw kroost te fi nancieren, kunt u natuurlijk ook zorgen voor de sponsoring van een gede-gen opleiding. Een vakopleiding kost misschien een paar honderd euro, maar aan een MBA aan INSEAD hangt al snel een prijskaartje van meer dan 65.000 euro.
UW ONDERNEMENDE KIND
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 23 21-12-15 16:21
22 FINANCIAL FOCUS22 FINANCIAL FOCUS
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 22 21-12-15 11:23
24 FINANCIAL FOCUS24 FINANCIAL FOCUS
‘Als u samen met uw kind in een cv zit, moet
u ook extra waakzaam zijn’, waarschuwt
Doull. ‘Als u de rol van stille vennoot hebt in
een cv met uw kind, stelt u zich dan ook zo op.
Als blijkt dat u zich toch met de dagelijkse
leiding van het bedrijf heeft bemoeid, kunt
u daarmee in de problemen komen en voor
een veel hoger bedrag dan uw investering
aansprakelijk worden gesteld. Bent u zich
dus bewust van uw specifi eke rol in de
vennootschap en houdt u zich daar aan.’
Zo kan ik het me toch écht niet meer herinneren …Doull heeft één belangrijke tip: ‘Wees zakelijk
als het om fi nanciën gaat.’ Zet dus iets op
papier wanneer er geschonken, geleend of
geïnvesteerd wordt. Dat kan in principe
zonder tussenkomst van de notaris. Als
belangen groter worden, is het verstandig om
zaken ook offi ciëler te laten registeren. Het
voordeel van een akte laten opmaken bij een
notaris is dan dat zo’n akte in ieder geval
altijd weer boven tafel komt.
Het is natuurlijk fantastisch om de
ondernemersdroom van uw kind uit te zien
komen, maar het is goed om realistisch
te blijven. Meer dan de helft van alle
ondernemingen bestaat na een periode van
vijf jaar niet meer. En vrijwel iedereen ging
waarschijnlijk met het idee van start dat dat
alleen maar die ander zou overkomen. Zorg
daarom dat u het geld kunt missen en dat
de afspraken voor u, uw kind en eventuele
broers en zussen glashelder zijn. In dat geval
is het mogelijk maken van het starten van
een eigen onderneming van uw zoon of
dochter waarschijnlijk een van de mooiste
bestemmingen die u aan uw vermogen kunt
geven.
WAAR MOET IK STARTEN?
Bij het starten van een onderneming komt er heel wat op de nieuwbakken onderne-mer af. Vergunningen, registraties, subsi-dies. Waar vind je een geschikt pand? Hoe bouw je een netwerk op? De volgende websites geven uw zoon of dochter een vliegende start.
Kamer van KoophandelWat komt er kijken bij het overnemen van een bedrijf en hoe regelt u de fi nancie-ring? Op die vragen geeft de site van de Kamer van Koophandel een antwoord.www.kvk.nl OndernemerspleinOnder meer informatie over het maken van een ondernemersplan en de btw-aan-gifte. Maar ook informatie over personeel en bedrijfshuisvesting.www.ondernemersplein.nl MKB ServicedeskMet nieuws en de mogelijkheid om een profi el aan te maken en op zoek te gaan naar andere ondernemers om zo je net-werk uit te breiden.www.mkbservicedesk.nl
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 24 21-12-15 11:23
FINANCIAL FOCUS 25
‘Ik zie vooral de overeenkomsten
tussen ons als ondernemer’
3X
Ondernemers
ONDERNEMENDE OUDERS EN KINDEREN
DEZE DRIE OUDERS EN HUN KINDEREN ZIJN ALLEMAAL
ONDERNEMER. MAAR WAAR VADER EEN BEDRIJF OPBOUWDE
IN DE ENE SECTOR, BESLOTEN DE KINDEREN IN EEN HELE
ANDERE BRANCHE ACTIEF TE WORDEN. DE KANS OP EEN
FAMILIEBEDRIJF IS DAARMEE VERKEKEN, MAAR DE LIEFDE VOOR
HET ONDERNEMEN WORDT WÉL GEDEELD.
PORTRET: ONDERNEMERS
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 25 21-12-15 12:30
24 FINANCIAL FOCUS24 FINANCIAL FOCUS
‘Als u samen met uw kind in een cv zit, moet
u ook extra waakzaam zijn’, waarschuwt
Doull. ‘Als u de rol van stille vennoot hebt in
een cv met uw kind, stelt u zich dan ook zo op.
Als blijkt dat u zich toch met de dagelijkse
leiding van het bedrijf heeft bemoeid, kunt
u daarmee in de problemen komen en voor
een veel hoger bedrag dan uw investering
aansprakelijk worden gesteld. Bent u zich
dus bewust van uw specifi eke rol in de
vennootschap en houdt u zich daar aan.’
Zo kan ik het me toch écht niet meer herinneren …Doull heeft één belangrijke tip: ‘Wees zakelijk
als het om fi nanciën gaat.’ Zet dus iets op
papier wanneer er geschonken, geleend of
geïnvesteerd wordt. Dat kan in principe
zonder tussenkomst van de notaris. Als
belangen groter worden, is het verstandig om
zaken ook offi ciëler te laten registeren. Het
voordeel van een akte laten opmaken bij een
notaris is dan dat zo’n akte in ieder geval
altijd weer boven tafel komt.
Het is natuurlijk fantastisch om de
ondernemersdroom van uw kind uit te zien
komen, maar het is goed om realistisch
te blijven. Meer dan de helft van alle
ondernemingen bestaat na een periode van
vijf jaar niet meer. En vrijwel iedereen ging
waarschijnlijk met het idee van start dat dat
alleen maar die ander zou overkomen. Zorg
daarom dat u het geld kunt missen en dat
de afspraken voor u, uw kind en eventuele
broers en zussen glashelder zijn. In dat geval
is het mogelijk maken van het starten van
een eigen onderneming van uw zoon of
dochter waarschijnlijk een van de mooiste
bestemmingen die u aan uw vermogen kunt
geven.
WAAR MOET IK STARTEN?
Bij het starten van een onderneming komt er heel wat op de nieuwbakken onderne-mer af. Vergunningen, registraties, subsi-dies. Waar vind je een geschikt pand? Hoe bouw je een netwerk op? De volgende websites geven uw zoon of dochter een vliegende start.
Kamer van KoophandelWat komt er kijken bij het overnemen van een bedrijf en hoe regelt u de fi nancie-ring? Op die vragen geeft de site van de Kamer van Koophandel een antwoord.www.kvk.nl OndernemerspleinOnder meer informatie over het maken van een ondernemersplan en de btw-aan-gifte. Maar ook informatie over personeel en bedrijfshuisvesting.www.ondernemersplein.nl MKB ServicedeskMet nieuws en de mogelijkheid om een profi el aan te maken en op zoek te gaan naar andere ondernemers om zo je net-werk uit te breiden.www.mkbservicedesk.nl
FinancialFocus-P16-23/Dossier.indd 24 21-12-15 11:23
26 FINANCIAL FOCUS
PORTRET
Kapper en ontwerper
AD PETERS, EIGENAAR VAN FRANCHISEFORMULE AD PETERS HAIRCOMPANY‘Jorno hielp al vroeg mee in de zaak. Hij had talent voor het knippen. Maar hij is zijn eigen weg gegaan en dat vind
ik prima. Je moet iets doen waar je gelukkig van wordt. Dat heb ik ook altijd gedaan en daarom kan ik zeggen dat
ik nog nooit een dag in mijn leven gewerkt heb.’
‘Van mij hoeven de salons ook niet zo nodig in de familie te blijven. Als je er eenmaal niet meer bent, zijn mensen je
snel genoeg vergeten. Die roem is dus allemaal betrekkelijk. Bovendien is het waarschijnlijk alleen maar eenvoudiger
om de salons te verkopen als er geen familie bij betrokken is.’
‘Jorno en ik verschillen behoorlijk. Hij reageert heel anders dan ik vroeger. Ik was heel impulsief en nam snel
beslissingen. De goede én de slechte beslissingen. Hij is veel rustiger en denkt langer na over zaken. Daar kreeg ik
soms wel eens de kriebels van, maar nu zie ik in dat dat wel een gefundeerde mening oplevert waarmee je betere
beslissingen kan nemen.’
‘Als ik zelf een zakelijke beslissing moet nemen, gebruik ik hem ook altijd even als klankbord. Mijn vrouw is het
meestal wel met mij eens, maar het is ook goed om even een ander geluid te kunnen horen.’
‘Hoewel we werkzaam zijn in twee verschillende sectoren, zie ik ook vooral de overeenkomsten tussen ons
als ondernemer. We zijn beiden creatief én commercieel bezig.’
JORNO PETERS, OPRICHTER VAN DSIGN LAB, GROOTHANDEL IN SHIRTS‘Ik ben echt in de kapsalon opgegroeid. In mijn jeugd heb ik veel geholpen maar uiteindelijk
heb ik voor een vervolgopleiding in de mode gekozen. Eerst ervaring opgedaan bij andere
merken en zeven jaar geleden met een partner begonnen met een eigen onderneming.
We maken in opdracht complete collecties shirts voor dames en heren.’
‘Niet vies zijn van hard werken, dat is de belangrijkste les die ik van huis uit
mee heb gekregen. Daarnaast is het ondernemen ook altijd gestimuleerd. Ik
kreeg ook alle ruimte om te starten. En dat is wel prettig want je begint
als ondernemer natuurlijk met niets. Mijn vader en moeder hebben
in eerste instantie daarom ook geholpen met huisvesting en de
administratie.’
‘Mijn vader is uniek in de branche. Ik heb er veel respect
voor hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen. Zijn
mening is daarom ook waardevol voor me. Bij
grotere investeringen vraag ik hem altijd om
advies. Hij is dus ook mijn klankbord. En
soms blijken we dan helemaal niet op één
lijn te zitten. Is dat erg? Juist niet, ook
daar leer je weer van.’
Creatief én commercieel
‘We gebruiken elkaar
veelvuldig als klankbord’
FEITENNAAM /
AD PETERS
(IN DE STOEL)
OPRICHTER VAN /
AD PETERS
HAIRCOMPANY
NAAM /
JORNO PETERS
OPRICHTER VAN /
DSIGN LAB
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 26 21-12-15 12:30
FINANCIAL FOCUS 27
PORTRET: ONDERNEMERS
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 27 21-12-15 12:30
26 FINANCIAL FOCUS
PORTRET
Kapper en ontwerper
AD PETERS, EIGENAAR VAN FRANCHISEFORMULE AD PETERS HAIRCOMPANY‘Jorno hielp al vroeg mee in de zaak. Hij had talent voor het knippen. Maar hij is zijn eigen weg gegaan en dat vind
ik prima. Je moet iets doen waar je gelukkig van wordt. Dat heb ik ook altijd gedaan en daarom kan ik zeggen dat
ik nog nooit een dag in mijn leven gewerkt heb.’
‘Van mij hoeven de salons ook niet zo nodig in de familie te blijven. Als je er eenmaal niet meer bent, zijn mensen je
snel genoeg vergeten. Die roem is dus allemaal betrekkelijk. Bovendien is het waarschijnlijk alleen maar eenvoudiger
om de salons te verkopen als er geen familie bij betrokken is.’
‘Jorno en ik verschillen behoorlijk. Hij reageert heel anders dan ik vroeger. Ik was heel impulsief en nam snel
beslissingen. De goede én de slechte beslissingen. Hij is veel rustiger en denkt langer na over zaken. Daar kreeg ik
soms wel eens de kriebels van, maar nu zie ik in dat dat wel een gefundeerde mening oplevert waarmee je betere
beslissingen kan nemen.’
‘Als ik zelf een zakelijke beslissing moet nemen, gebruik ik hem ook altijd even als klankbord. Mijn vrouw is het
meestal wel met mij eens, maar het is ook goed om even een ander geluid te kunnen horen.’
‘Hoewel we werkzaam zijn in twee verschillende sectoren, zie ik ook vooral de overeenkomsten tussen ons
als ondernemer. We zijn beiden creatief én commercieel bezig.’
JORNO PETERS, OPRICHTER VAN DSIGN LAB, GROOTHANDEL IN SHIRTS‘Ik ben echt in de kapsalon opgegroeid. In mijn jeugd heb ik veel geholpen maar uiteindelijk
heb ik voor een vervolgopleiding in de mode gekozen. Eerst ervaring opgedaan bij andere
merken en zeven jaar geleden met een partner begonnen met een eigen onderneming.
We maken in opdracht complete collecties shirts voor dames en heren.’
‘Niet vies zijn van hard werken, dat is de belangrijkste les die ik van huis uit
mee heb gekregen. Daarnaast is het ondernemen ook altijd gestimuleerd. Ik
kreeg ook alle ruimte om te starten. En dat is wel prettig want je begint
als ondernemer natuurlijk met niets. Mijn vader en moeder hebben
in eerste instantie daarom ook geholpen met huisvesting en de
administratie.’
‘Mijn vader is uniek in de branche. Ik heb er veel respect
voor hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen. Zijn
mening is daarom ook waardevol voor me. Bij
grotere investeringen vraag ik hem altijd om
advies. Hij is dus ook mijn klankbord. En
soms blijken we dan helemaal niet op één
lijn te zitten. Is dat erg? Juist niet, ook
daar leer je weer van.’
Creatief én commercieel
‘We gebruiken elkaar
veelvuldig als klankbord’
FEITENNAAM /
AD PETERS
(IN DE STOEL)
OPRICHTER VAN /
AD PETERS
HAIRCOMPANY
NAAM /
JORNO PETERS
OPRICHTER VAN /
DSIGN LAB
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 26 21-12-15 12:30
28 FINANCIAL FOCUS
PORTRET
Wijnhandelaar en financieel planner
JAN KAMSMA, EIGENAAR VAN VINISOL MEERSSEN, IMPORTEUR VAN ITALIAANSE KWALITEITSWIJNEN‘Het wijnhuis is van start gegaan in de periode dat ik ook commercieel directeur van zorgverzekeraar CZ was.
Binnen CZ was ik ook aan het “ondernemen”, want ik moest als directeur het bedrijf staande houden binnen alle
concurrentie. Daar heb ik veel van geleerd.’
‘Vinisol is begonnen vanuit een hobby die al snel een passie werd. Nadat ik Italië in 1974 als wijnland had ontdekt,
heb ik veel van mijn vrije tijd gestoken in de wijn. Maar pas nadat Fons Stevens van restaurant Juliana mij vroeg of ik
ook Italiaanse wijnen aan hem kon leveren, ging ik echt als bedrijf van start. De contacten met de leveranciers en de
klanten zijn voor mij het leukste. Wijn draait om genieten en levenskunst, daar haal ik ook de meeste voldoening uit.’
‘Ook mijn vrouw heeft jarenlang een succesvol bedrijf gehad dus het ondernemen speelde wel een grote rol in het
gezin. Er werd ook veel over gesproken, zowel over de positieve kanten ervan als de negatieve.’
‘Ik heb veel respect voor de stap die Muriel heeft gezet. En natuurlijk ook dat ze er ook heel succesvol mee is
geworden. Het feit dat ze in 2015 verkozen is tot financieel planner van het jaar geeft aan dat ze hier helemaal op
haar plek is.’
MURIEL PALM-KAMSMA, EIGENAAR VAN KAMSMA FINANCIEEL ADVIES‘Mijn moeder had een zaak met interieurdesign en verlichting. Ik hielp haar regelmatig mee in
de winkel. Maar dan niet in de verkoop, maar juist in de administratie. Het was dus al vroeg
duidelijk dat mijn voorkeur bij financiële zaken lag.’
‘In eerste instantie ben ik na mijn studie bij een groot bedrijf gaan werken. Maar
uiteindelijk miste ik toch het klantencontact én wilde ik graag weer terug naar
Limburg. Toen heb ik dus besloten dat ik voor mezelf zou gaan beginnen.’
‘Het was voor mij niet de vraag óf ik ooit een eigen onderneming zou beginnen,
maar wannéér. Terwijl iedereen zei: begin er niet aan. Maar ik ben blij met
die zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Ondernemen zit in mijn genen
en financiële planning is mijn passie, daar word ik vrolijk van.’
‘Mijn ouders vonden het overigens wél meteen een goed idee en
hebben het direct gesteund. Ze zijn voor mij ook een belangrijk
klankbord. Dan bespreken we bijvoorbeeld hoe je met een
bepaalde soort klant om zou moeten gaan. Of wat een
logische volgende stap zou kunnen zijn om te zetten.
Maar we helpen elkaar ook soms op een hele
praktische manier. Als ik een pittige mail wil
sturen, gaat hij eerst altijd nog even langs
mijn vader.’
Contact met de klant
‘Een pittige mail gaat eerst nog
even langs mijn vader’
FEITENNAAM /
JAN KAMSMA
OPRICHTER VAN /
VINISOL
MEERSSEN
NAAM /
MURIEL PALM-KAMSMA
OPRICHTER VAN /
KAMSMA FINANCIEEL
ADVIES
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 28 21-12-15 12:30
FINANCIAL FOCUS 29
PORTRET: ONDERNEMERS
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 29 21-12-15 12:30
28 FINANCIAL FOCUS
PORTRET
Wijnhandelaar en financieel planner
JAN KAMSMA, EIGENAAR VAN VINISOL MEERSSEN, IMPORTEUR VAN ITALIAANSE KWALITEITSWIJNEN‘Het wijnhuis is van start gegaan in de periode dat ik ook commercieel directeur van zorgverzekeraar CZ was.
Binnen CZ was ik ook aan het “ondernemen”, want ik moest als directeur het bedrijf staande houden binnen alle
concurrentie. Daar heb ik veel van geleerd.’
‘Vinisol is begonnen vanuit een hobby die al snel een passie werd. Nadat ik Italië in 1974 als wijnland had ontdekt,
heb ik veel van mijn vrije tijd gestoken in de wijn. Maar pas nadat Fons Stevens van restaurant Juliana mij vroeg of ik
ook Italiaanse wijnen aan hem kon leveren, ging ik echt als bedrijf van start. De contacten met de leveranciers en de
klanten zijn voor mij het leukste. Wijn draait om genieten en levenskunst, daar haal ik ook de meeste voldoening uit.’
‘Ook mijn vrouw heeft jarenlang een succesvol bedrijf gehad dus het ondernemen speelde wel een grote rol in het
gezin. Er werd ook veel over gesproken, zowel over de positieve kanten ervan als de negatieve.’
‘Ik heb veel respect voor de stap die Muriel heeft gezet. En natuurlijk ook dat ze er ook heel succesvol mee is
geworden. Het feit dat ze in 2015 verkozen is tot financieel planner van het jaar geeft aan dat ze hier helemaal op
haar plek is.’
MURIEL PALM-KAMSMA, EIGENAAR VAN KAMSMA FINANCIEEL ADVIES‘Mijn moeder had een zaak met interieurdesign en verlichting. Ik hielp haar regelmatig mee in
de winkel. Maar dan niet in de verkoop, maar juist in de administratie. Het was dus al vroeg
duidelijk dat mijn voorkeur bij financiële zaken lag.’
‘In eerste instantie ben ik na mijn studie bij een groot bedrijf gaan werken. Maar
uiteindelijk miste ik toch het klantencontact én wilde ik graag weer terug naar
Limburg. Toen heb ik dus besloten dat ik voor mezelf zou gaan beginnen.’
‘Het was voor mij niet de vraag óf ik ooit een eigen onderneming zou beginnen,
maar wannéér. Terwijl iedereen zei: begin er niet aan. Maar ik ben blij met
die zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Ondernemen zit in mijn genen
en financiële planning is mijn passie, daar word ik vrolijk van.’
‘Mijn ouders vonden het overigens wél meteen een goed idee en
hebben het direct gesteund. Ze zijn voor mij ook een belangrijk
klankbord. Dan bespreken we bijvoorbeeld hoe je met een
bepaalde soort klant om zou moeten gaan. Of wat een
logische volgende stap zou kunnen zijn om te zetten.
Maar we helpen elkaar ook soms op een hele
praktische manier. Als ik een pittige mail wil
sturen, gaat hij eerst altijd nog even langs
mijn vader.’
Contact met de klant
‘Een pittige mail gaat eerst nog
even langs mijn vader’
FEITENNAAM /
JAN KAMSMA
OPRICHTER VAN /
VINISOL
MEERSSEN
NAAM /
MURIEL PALM-KAMSMA
OPRICHTER VAN /
KAMSMA FINANCIEEL
ADVIES
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 28 21-12-15 12:30
30 FINANCIAL FOCUS
FEITENNAAM /
LEEN VERHAGEN
(STAAND)
OUD-EIGENAAR VAN /
AARDAPPELGROOTHANDEL
VERHAGEN
NAAM /
MARC VERHAGEN
MEDE-OPRICHTER VAN /
WEEKENDESK EN DE
BONGO BONNEN
NU EIGENAAR VAN /
UITGEVERIJ LUSTER
PORTRET
Aardappelgroothandel en uitgever
LEEN VERHAGEN, VOORMALIG EIGENAAR VAN AARDAPPELGROOTHANDEL VERHAGEN‘Als ik een cijfer voor het ondernemerschap zou moeten geven, dan geef ik Marc een hoger cijfer dan mezelf.
Waarom? Kijk wat hij heeft weten op te bouwen. Na de verkoop van zijn eerste bedrijf was hij financieel
onafhankelijk. Zo succesvol ben ik met de aardappelenhandel nooit geweest.’
‘Toen hij uiteindelijk écht de eerste stap als ondernemer zette, ben ik daarover wel bezorgd geweest. Hij had een
goed salaris en dat gaf hij toch maar zomaar op. Maar die zorgen heb ik nooit met hem gedeeld. Ik zag wel dat hij
de risico’s duidelijk in kaart had gebracht en dat gaf me vertrouwen. En dat vertrouwen heeft hij nooit beschaamd.’
‘Hij had een paar jaar daarvoor al afscheid van de aardappelhandel genomen. Daar had ik geen hartzeer over hoor.
Ik was op dat moment alleen nog aandeelhouder in het bedrijf en vond dat hij moest doen wat hij wilde doen.
Bovendien was het bedrijf ook bij mijn opvolger in goede handen.’
‘We bespreken natuurlijk niet alle kleinigheden die bij het ondernemen horen, maar als er grotere beslissingen
spelen, dan hebben we het daar samen wel over. Maar ik geef alleen advies, hij weet beter dan ik wat goed voor
zijn zaak is.’
MARC VERHAGEN, BEDENKER VAN DE BONGO BON EN EIGENAAR VAN UITGEVERIJ LUSTER‘Het ondernemen is me wel met de paplepel ingegoten. Die eigen verantwoordelijkheid, de vrijheid,
zelf bepalen wanneer je werkt. Dat vond ik allemaal al vroeg aantrekkelijk klinken. Toch ben
ik na mijn afstuderen eerst in het familiebedrijf begonnen. Van 1994 tot 1996 was ik daar
werkzaam maar het bleek toch niet te zijn wat ik wilde. Na een korte tijd in de reclame
ben ik in 2000 met een compagnon begonnen in België met het bedrijf Weekendesk.
Later hebben we de Bongo bon geïntroduceerd.’
‘Ik kende mijn compagnon nog van mijn studie en we hadden altijd al het plan
om ooit samen iets te starten. Ook hij komt uit een ondernemersgezin, dus
we begrepen van elkaar wel waarom dat idee zo trok.’
‘Van huis uit heb ik een duidelijke financiële nuchterheid
meegekregen. Geen avonturen beginnen, zeker niet met geleend
geld. Daarnaast was het thuis ook: afspraak is afspraak. Ook
al komt dat ooit nadelig voor jou uit.’
‘Mijn eerste bedrijf is uiteindelijk verkocht. Daarna
ben ik de uitgeverij Luster gestart. Het succes van
Weekendesk en Bongo was het juiste idee op
het juiste moment. Dat is voor een deel ook
geluk hebben. Ik merk dat het succesvol
opzetten van een uitgeverij een stuk
moeilijker is.’
Financiële nuchterheid
‘Hij kan de zaken heel goed
analyseren’
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 30 21-12-15 12:30
FINANCIAL FOCUS 31
PORTRET: ONDERNEMERS
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 31 21-12-15 12:30
30 FINANCIAL FOCUS
FEITENNAAM /
LEEN VERHAGEN
(STAAND)
OUD-EIGENAAR VAN /
AARDAPPELGROOTHANDEL
VERHAGEN
NAAM /
MARC VERHAGEN
MEDE-OPRICHTER VAN /
WEEKENDESK EN DE
BONGO BONNEN
NU EIGENAAR VAN /
UITGEVERIJ LUSTER
PORTRET
Aardappelgroothandel en uitgever
LEEN VERHAGEN, VOORMALIG EIGENAAR VAN AARDAPPELGROOTHANDEL VERHAGEN‘Als ik een cijfer voor het ondernemerschap zou moeten geven, dan geef ik Marc een hoger cijfer dan mezelf.
Waarom? Kijk wat hij heeft weten op te bouwen. Na de verkoop van zijn eerste bedrijf was hij financieel
onafhankelijk. Zo succesvol ben ik met de aardappelenhandel nooit geweest.’
‘Toen hij uiteindelijk écht de eerste stap als ondernemer zette, ben ik daarover wel bezorgd geweest. Hij had een
goed salaris en dat gaf hij toch maar zomaar op. Maar die zorgen heb ik nooit met hem gedeeld. Ik zag wel dat hij
de risico’s duidelijk in kaart had gebracht en dat gaf me vertrouwen. En dat vertrouwen heeft hij nooit beschaamd.’
‘Hij had een paar jaar daarvoor al afscheid van de aardappelhandel genomen. Daar had ik geen hartzeer over hoor.
Ik was op dat moment alleen nog aandeelhouder in het bedrijf en vond dat hij moest doen wat hij wilde doen.
Bovendien was het bedrijf ook bij mijn opvolger in goede handen.’
‘We bespreken natuurlijk niet alle kleinigheden die bij het ondernemen horen, maar als er grotere beslissingen
spelen, dan hebben we het daar samen wel over. Maar ik geef alleen advies, hij weet beter dan ik wat goed voor
zijn zaak is.’
MARC VERHAGEN, BEDENKER VAN DE BONGO BON EN EIGENAAR VAN UITGEVERIJ LUSTER‘Het ondernemen is me wel met de paplepel ingegoten. Die eigen verantwoordelijkheid, de vrijheid,
zelf bepalen wanneer je werkt. Dat vond ik allemaal al vroeg aantrekkelijk klinken. Toch ben
ik na mijn afstuderen eerst in het familiebedrijf begonnen. Van 1994 tot 1996 was ik daar
werkzaam maar het bleek toch niet te zijn wat ik wilde. Na een korte tijd in de reclame
ben ik in 2000 met een compagnon begonnen in België met het bedrijf Weekendesk.
Later hebben we de Bongo bon geïntroduceerd.’
‘Ik kende mijn compagnon nog van mijn studie en we hadden altijd al het plan
om ooit samen iets te starten. Ook hij komt uit een ondernemersgezin, dus
we begrepen van elkaar wel waarom dat idee zo trok.’
‘Van huis uit heb ik een duidelijke financiële nuchterheid
meegekregen. Geen avonturen beginnen, zeker niet met geleend
geld. Daarnaast was het thuis ook: afspraak is afspraak. Ook
al komt dat ooit nadelig voor jou uit.’
‘Mijn eerste bedrijf is uiteindelijk verkocht. Daarna
ben ik de uitgeverij Luster gestart. Het succes van
Weekendesk en Bongo was het juiste idee op
het juiste moment. Dat is voor een deel ook
geluk hebben. Ik merk dat het succesvol
opzetten van een uitgeverij een stuk
moeilijker is.’
Financiële nuchterheid
‘Hij kan de zaken heel goed
analyseren’
FinancialFocus-P25-31/Portretten.indd 30 21-12-15 12:30
32 FINANCIAL FOCUS
Aangezien uit onderzoek blijkt dat slechts 7% het leuk vindt om
over zijn pensioen na te denken en 48% helemaal niets doet met
pensioen, lijkt me de kans niet groot dat dit onderwerp uw lijstje
van goede voornemens voor dit jaar heeft gehaald.
Pensioen is voor veel mensen ‘iets voor later’ en dat nodigt niet
uit om er nú alvast goed over na te denken. Onze hersenen
werken ook niet mee. Voor de hersenen is er geen verschil
tussen het beeld dat u van uzelf hebt op oudere leeftijd en het
beeld van een onbekende. Dat zet niet aan tot het nemen van
noodzakelijke stappen, want wie wil er nu geld opzij gaan
leggen voor een wildvreemde? Tenslotte is de associatie met
ouder worden toch nog altijd negatief: ziektes, dood. Daar
wilt u liever niet aan denken. En dus vermijdt u ook liever het
onderwerp pensioen.
Toch zijn de cijfers verontrustend genoeg om in actie te komen.
Slechts 16% spaart bij voor zijn pensioen terwijl eigenlijk
35% dat zou móeten doen. Ongeveer de helft denkt te weinig
pensioen op te bouwen. En één op de vijf mensen zal uiteindelijk
onder zijn gewenste minimumniveau uitkomen wanneer er niets
wordt ondernomen.
De stap te zetten om het pensioenplaatje nu echt eens helder
te krijgen, voelt voor menigeen als een ritje in de achtbaan. Je
weet niet zo goed wat er allemaal nog aan zit te komen. Toch
kunt u in een persoonlijk gesprek van een uurtje waarschijnlijk
al een heel goed beeld krijgen of u er goed, matig of waardeloos
voor staat. En welke mogelijkheden u heeft om uw situatie te
verbeteren. Dat klinkt toch als een kleine investering voor uzelf
of, als u ondernemer bent, voor uw werknemers?
Voor vrijwel iedereen komt er wel een moment waarop
u gedwóngen wordt om uw pensioensituatie onder ogen
te zien. Omdat de geldverstrekker van de hypotheek de
cijfers bijvoorbeeld wilt hebben. Bent u een directeur-
grootaandeelhouder? Dan is de kans groot dat u dit jaar al eens
moet gaan nadenken over uw oude dag. Er staan namelijk een
aantal wijzigingen op stapel die gevolgen gaan hebben voor het
opbouwen van pensioen in eigen beheer.
Zie zo’n moment niet als een straf maar als een zegen. Want de
tijd die u nu even besteedt aan uw pensioen, kan het verschil
uitmaken tussen de laatste jaren van uw leven slijten in een
verzorgingstehuis achter de geraniums of met uw vrienden uit de
zorgvilla op de tiende hole van de nabij gelegen golfbaan. Daar
heeft u toch wel een uurtje voor over?
60 minuten voor na uw 60steHoe wilt u over een aantal jaar van uw
pensioen genieten? Waarschijnlijk heeft
u daar al wel over nagedacht. Maar
heeft u ook al eens uitgezocht of uw
pensioensituatie daarvoor wel toereikend
is? Met de investering van een uurtje wordt
u waarschijnlijk al een hoop wijzer.
PERSOONLIJK
MASHA BRIL
Pensioenexpert [email protected]
ONLINE
financialfocus.nl > specialisten > Masha Bril
twitter > @mashabril
Foto
: Tr
istan
Col
ange
lo
FinancialFocus-P32-33/Column.indd 32 21-12-15 11:27
FINANCIAL FOCUS 33
COLUMN
MEER PENSIOEN?
Bekijk de artikelen van Masha Bril op
www.financialfocus.nl
Foto
: Mar
k As
thoff
Foto
: Tr
istan
Col
ange
lo
FinancialFocus-P32-33/Column.indd 33 21-12-15 11:27
32 FINANCIAL FOCUS
Aangezien uit onderzoek blijkt dat slechts 7% het leuk vindt om
over zijn pensioen na te denken en 48% helemaal niets doet met
pensioen, lijkt me de kans niet groot dat dit onderwerp uw lijstje
van goede voornemens voor dit jaar heeft gehaald.
Pensioen is voor veel mensen ‘iets voor later’ en dat nodigt niet
uit om er nú alvast goed over na te denken. Onze hersenen
werken ook niet mee. Voor de hersenen is er geen verschil
tussen het beeld dat u van uzelf hebt op oudere leeftijd en het
beeld van een onbekende. Dat zet niet aan tot het nemen van
noodzakelijke stappen, want wie wil er nu geld opzij gaan
leggen voor een wildvreemde? Tenslotte is de associatie met
ouder worden toch nog altijd negatief: ziektes, dood. Daar
wilt u liever niet aan denken. En dus vermijdt u ook liever het
onderwerp pensioen.
Toch zijn de cijfers verontrustend genoeg om in actie te komen.
Slechts 16% spaart bij voor zijn pensioen terwijl eigenlijk
35% dat zou móeten doen. Ongeveer de helft denkt te weinig
pensioen op te bouwen. En één op de vijf mensen zal uiteindelijk
onder zijn gewenste minimumniveau uitkomen wanneer er niets
wordt ondernomen.
De stap te zetten om het pensioenplaatje nu echt eens helder
te krijgen, voelt voor menigeen als een ritje in de achtbaan. Je
weet niet zo goed wat er allemaal nog aan zit te komen. Toch
kunt u in een persoonlijk gesprek van een uurtje waarschijnlijk
al een heel goed beeld krijgen of u er goed, matig of waardeloos
voor staat. En welke mogelijkheden u heeft om uw situatie te
verbeteren. Dat klinkt toch als een kleine investering voor uzelf
of, als u ondernemer bent, voor uw werknemers?
Voor vrijwel iedereen komt er wel een moment waarop
u gedwóngen wordt om uw pensioensituatie onder ogen
te zien. Omdat de geldverstrekker van de hypotheek de
cijfers bijvoorbeeld wilt hebben. Bent u een directeur-
grootaandeelhouder? Dan is de kans groot dat u dit jaar al eens
moet gaan nadenken over uw oude dag. Er staan namelijk een
aantal wijzigingen op stapel die gevolgen gaan hebben voor het
opbouwen van pensioen in eigen beheer.
Zie zo’n moment niet als een straf maar als een zegen. Want de
tijd die u nu even besteedt aan uw pensioen, kan het verschil
uitmaken tussen de laatste jaren van uw leven slijten in een
verzorgingstehuis achter de geraniums of met uw vrienden uit de
zorgvilla op de tiende hole van de nabij gelegen golfbaan. Daar
heeft u toch wel een uurtje voor over?
60 minuten voor na uw 60steHoe wilt u over een aantal jaar van uw
pensioen genieten? Waarschijnlijk heeft
u daar al wel over nagedacht. Maar
heeft u ook al eens uitgezocht of uw
pensioensituatie daarvoor wel toereikend
is? Met de investering van een uurtje wordt
u waarschijnlijk al een hoop wijzer.
PERSOONLIJK
MASHA BRIL
Pensioenexpert [email protected]
ONLINE
financialfocus.nl > specialisten > Masha Bril
twitter > @mashabril
Foto
: Tr
istan
Col
ange
lo
FinancialFocus-P32-33/Column.indd 32 21-12-15 11:27
34 FINANCIAL FOCUS
Kickstarter: maakt het mogelijk
FINANCIËLE STEUN IN RUIL VOOR EEN BEDANKJE OF CADEAUTJE
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 34 21-12-15 11:37
FINANCIAL FOCUS 35
FEATURE
Een bedankje, dat is wat u krijgt. En soms
een cadeautje. Maar in ruil voor uw fi nanciële
bijdrage aan een Kickstarter-project krijgt
u geen aandelen, obligaties of geld. U doet
vooral mee omdat u wilt dat het product
het leven ziet. En in veel gevallen levert dat
duizenden of zelfs miljoenen dollars op.
ARTIKELONLINE LEZEN?
www.fi nancialfocus.nl
LET’S EXPLOREKILIAN IDSINGA
FACTSKICKSTARTPROJECT /
MAGAZINE
DOEL/
EEN GEDRUKT MAGAZINE BIEDT EEN
LEZER EEN UNIEKE ERVARING: DE GEUR
EN STRUCTUUR VAN HET PAPIER EN EEN
PRACHTIG WERK MET MOOIE VERHALEN
VOOR OP DE BOEKENPLANK
BACKERS /
221
OPBRENGST /
9.606 euro
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 35 21-12-15 16:30
34 FINANCIAL FOCUS
Kickstarter: maakt het mogelijk
FINANCIËLE STEUN IN RUIL VOOR EEN BEDANKJE OF CADEAUTJE
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 34 21-12-15 11:37
36 FINANCIAL FOCUS
Beethoven was een moderne componist. Hij
was één van de eerste kunstenaars – en zeker
de bekendste – die voor zijn levensonderhoud
niet afhankelijk was van een dienstverband.
Hij ontving giften van beschermheren, maar
daar stond niet tegenover dat hij voor hen
Kapellmeister of hofcomponist was. Het
werk dat hij onder hun bescherming schreef,
verkocht hij ook aan hen; het was geen
tegenprestatie.
Hoe modern het in die tijd ook was, het
klinkt voor ons wat vreemd en ouderwets. De
mecenas – zo heet de rol van de min of meer
belangeloze beschermer van de kunsten – is
iemand die we zeker in Nederland met een
vergrootglas moeten zoeken. Het instituut
bestaat niet of nauwelijks meer. En toch is
Kickstarter een wereldsucces door juist in
te spelen op de behoefte om zonder grote
tegenprestatie een beginnend bedrijf te helpen.
GRATIS GELDKickstarter is een crowdfundingwebsite en
in 2009 opgericht. Crowdfunding is een
alternatieve vorm van financieren, waarbij
een bedrijf dat financiering nodig heeft zich
rechtstreeks tot potentiële geldschieters wendt.
Dit gebeurt bijna altijd via internet, waar de
onderneming aangeeft hoeveel geld nodig is
en investeerders (dikwijls gewone mensen,
geen professionele financiële partijen) kunnen
aangeven hoeveel ze willen geven.
Het grote verschil met Kickstarter is dat
de ‘investeerders’ geen aandelen in het
bedrijf krijgen, of anderszins financieel
gecompenseerd worden voor het project
dat ze steunen. Donateurs kunnen hooguit
een bedankje of een cadeautje verwachten.
In veel gevallen bestaat dat uit het product
dat is gesteund. En dat werkt. Sinds haar
oprichting heeft Kickstarter al meer dan
twee miljard dollar opgehaald van bijna tien
miljoen gebruikers. Er zijn via Kickstarter
zo’n kwart miljoen projecten begonnen,
waarvan ongeveer veertig procent uiteindelijk
zijn richtbedrag daadwerkelijk heeft weten te
bereiken.
HET HOE EN WAAROM VAN KICKSTARTEREen van de voornaamste redenen voor het
succes van Kickstarter is dat het traditionele
financieringskanalen omzeilt. Kleine bedrijven
en beginnende ondernemers kunnen vaak niet
aan de benodigde leningen komen om hun idee
te realiseren. Een lening bij een bank loskrijgen
DE DRIE NEDERLANDSE SUCCESSEN
Kickstarter is ook in Nederland actief. En dat is een succes. De ontwikkelaars van Awesomenauts haalden meer dan drieëneenhalf ton op om hun 2D-game uit te breiden. Dat was bijna drie keer meer dan hun richtbedrag. Zij zijn voorals-nog het grootste Kickstarter-succes uit Nederland. Op de tweede plaats worden ze gevolgd door het bedrijf dat Homey bedacht. Homey is een apparaat waarmee u via spraakcommando’s alle apparaten in uw woonkamer aan kunt sturen. Homey haalde meer dan tweehonderdduizend euro op. De derde plaats is voor de slimme tas Phorce. Phorce is een accupack en tas in een. Op Kickstarter haalde het project voor deze praktische tas bijna honderdzes-tigduizend dollar op.
OUYAJULIE UHRMAN
FACTSKICKSTARTPROJECT /
VIDEO CONSOLE
DOEL/
BETAALBARE CONSOLE
BACKERS /
63.416
OPBRENGST /
8.596.474 dollar
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 36 21-12-15 11:37
XXX
FINANCIAL FOCUS 37
voor een ongetest product is buitengewoon
moeilijk. Geld van een andersoortige
investeerder aannemen, verplicht dikwijls
tot tegenprestaties en verlies van volledige
zeggenschap over de onderneming. Daar zijn
goede redenen voor, maar beide opties zijn
voor ondernemers vaak onwenselijk.
Kickstarter is dus uitdrukkelijk geen
investeringsplatform. Wie snel rijk wil
worden door een slimme investering en
een fijn rendement moet hier niet wezen.
Kickstarter werkt anders. Het is heel simpel:
een ondernemer gaat naar de website van
Kickstarter, klikt daar aan dat hij een project
wil beginnen, voert een minimumbedrag in dat
hij op wil halen (het ‘richtbedrag’), schrijft
een pitch en het feest kan beginnen.
En die producten kunnen dus van alles zijn.
Een Nederlandse lifestyle-journalist was
LEM Let’s Explore Magazine
“27 verhalen uit de hele wereld...”
“...in een prachtig vormgegeven magazine
met heel veel foto’s”
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 37 21-12-15 11:38
36 FINANCIAL FOCUS
Beethoven was een moderne componist. Hij
was één van de eerste kunstenaars – en zeker
de bekendste – die voor zijn levensonderhoud
niet afhankelijk was van een dienstverband.
Hij ontving giften van beschermheren, maar
daar stond niet tegenover dat hij voor hen
Kapellmeister of hofcomponist was. Het
werk dat hij onder hun bescherming schreef,
verkocht hij ook aan hen; het was geen
tegenprestatie.
Hoe modern het in die tijd ook was, het
klinkt voor ons wat vreemd en ouderwets. De
mecenas – zo heet de rol van de min of meer
belangeloze beschermer van de kunsten – is
iemand die we zeker in Nederland met een
vergrootglas moeten zoeken. Het instituut
bestaat niet of nauwelijks meer. En toch is
Kickstarter een wereldsucces door juist in
te spelen op de behoefte om zonder grote
tegenprestatie een beginnend bedrijf te helpen.
GRATIS GELDKickstarter is een crowdfundingwebsite en
in 2009 opgericht. Crowdfunding is een
alternatieve vorm van financieren, waarbij
een bedrijf dat financiering nodig heeft zich
rechtstreeks tot potentiële geldschieters wendt.
Dit gebeurt bijna altijd via internet, waar de
onderneming aangeeft hoeveel geld nodig is
en investeerders (dikwijls gewone mensen,
geen professionele financiële partijen) kunnen
aangeven hoeveel ze willen geven.
Het grote verschil met Kickstarter is dat
de ‘investeerders’ geen aandelen in het
bedrijf krijgen, of anderszins financieel
gecompenseerd worden voor het project
dat ze steunen. Donateurs kunnen hooguit
een bedankje of een cadeautje verwachten.
In veel gevallen bestaat dat uit het product
dat is gesteund. En dat werkt. Sinds haar
oprichting heeft Kickstarter al meer dan
twee miljard dollar opgehaald van bijna tien
miljoen gebruikers. Er zijn via Kickstarter
zo’n kwart miljoen projecten begonnen,
waarvan ongeveer veertig procent uiteindelijk
zijn richtbedrag daadwerkelijk heeft weten te
bereiken.
HET HOE EN WAAROM VAN KICKSTARTEREen van de voornaamste redenen voor het
succes van Kickstarter is dat het traditionele
financieringskanalen omzeilt. Kleine bedrijven
en beginnende ondernemers kunnen vaak niet
aan de benodigde leningen komen om hun idee
te realiseren. Een lening bij een bank loskrijgen
DE DRIE NEDERLANDSE SUCCESSEN
Kickstarter is ook in Nederland actief. En dat is een succes. De ontwikkelaars van Awesomenauts haalden meer dan drieëneenhalf ton op om hun 2D-game uit te breiden. Dat was bijna drie keer meer dan hun richtbedrag. Zij zijn voorals-nog het grootste Kickstarter-succes uit Nederland. Op de tweede plaats worden ze gevolgd door het bedrijf dat Homey bedacht. Homey is een apparaat waarmee u via spraakcommando’s alle apparaten in uw woonkamer aan kunt sturen. Homey haalde meer dan tweehonderdduizend euro op. De derde plaats is voor de slimme tas Phorce. Phorce is een accupack en tas in een. Op Kickstarter haalde het project voor deze praktische tas bijna honderdzes-tigduizend dollar op.
OUYAJULIE UHRMAN
FACTSKICKSTARTPROJECT /
VIDEO CONSOLE
DOEL/
BETAALBARE CONSOLE
BACKERS /
63.416
OPBRENGST /
8.596.474 dollar
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 36 21-12-15 11:37
38 FINANCIAL FOCUS
onlangs de eerste die er ooit in slaagde om
een geurtje via Kickstarter gefi nancierd te
krijgen. Hoewel het project nog loopt, heeft hij
inmiddels meer dan zes keer het richtbedrag
binnengehaald. Maar op Kickstarter worden
ook videogames, koelboxen en vele andere
producten gerealiseerd. Alles wat geschikt is
om te crowdfunden, heeft er zijn plek.
De meest succesvolle categorie is overigens
muziek, daarna volgen fi lm en video en
vervolgens boeken en tijdschriften. De meeste
projecten die meer dan een miljoen dollar
wisten op te halen, zitten in de categorieën
games en technologie.
EN DIE DONATEURS DAN?Eigenlijk is het een wonder dat Kickstarter
bestaat. Want wie heeft nu ooit willen
investeren in een platform dat winst maakt
afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs?
Kickstarter ontvangt namelijk vijf procent
commissie van het binnengehaalde bedrag.
Kickstarter bleek een gouden greep, maar
waarom werkt het eigenlijk? Natuurlijk, het
omzeilt banken en investeerders, maar dat
is alleen voor de aanbodkant interessant.
Daarmee heeft een donateur niet zoveel te
maken.
Donateurs krijgen, zoals gezegd, niet zoveel.
Het is vergelijkbaar met Beethoven: donateurs
helpen een bepaald product te realiseren; een
product dat zij later kunnen kopen. Voor
deze moderne invulling van het mecenaat is
nog altijd animo. Natuurlijk, veel donateurs
krijgen het product waarvoor zij intekenen,
maar niet altijd en niet altijd gratis – soms
is er hooguit korting. De meerwaarde voor
donateurs die alleen een bedankje krijgen, is
dat zij meehelpen een product te realiseren
dat ze anders niet hadden kunnen kopen.
En natuurlijk levert het helpen van een jong
bedrijf ook een goed gevoel op.
WAAR GELD IS, IS FRAUDE …Zoals gezegd is het starten van een project
bij Kickstarter kinderlijk eenvoudig. Voor
DE DRIE GROOTSTE INTERNATIONALE SUCCESSEN
Pebble, of voluit: de Pebble Technology Corporation, heeft maar liefst twee noteringen in de lijst met de drie succesvolste Kickstarter-projecten. Op nummer één en drie staan Peb-ble-smartwatches, computers voor om de pols. Wat Pebble bijzonder maakt is dat de horlo-ges te customizen zijn; het nieuwe uiterlijk van uw polsjuweel is gewoon te downloaden. Voor beide versies zijn respectievelijk meer dan twintig en meer dan tien miljoen dollar opgehaald. Op nummer twee staat de zogenaamde ‘Coolest fridge’, een multifunctionele koelbox/blen-der/alleskunner die dertien miljoen dollar ophaalde.
bezoekers is het vervolgens niet altijd
gemakkelijk om te verifi ëren of de partij die
er achter zit wel te vertrouwen is. Mooie
plaatjes en een gelikt fi lmpje kunnen potentiële
geldschieters al snel over de streep helpen. Het
is dan ook niet zo vreemd dat het een aantal
keer (bijna) fout is gegaan.
Wat werkt fraude bij Kickstarter in de hand?
Een campagne op Kickstarter duurt een
bepaalde periode. Is het gewenste bedrag in die
tijd opgehaald, dan ontvangt de eigenaar van
de campagne zijn geld en is het de bedoeling
dat hij uiteindelijk zijn beloftes nakomt. Maar
Kickstarter stelt zelf uitdrukkelijk dat het
daarvoor geen garanties afgeeft. Wel probeert
Kickstarter sinds mei 2014 de identiteit van
de starter van een campagne te verifi ëren. En
vertrouw je een campagne toch niet helemaal,
dan kun je ‘m aanmelden bij Kickstarter en
wordt een campagne eventueel onderzocht.
Maar het loopt ook nog wel eens verkeerd af.
Zo wist de campagne voor het bordspel The
Doom That Came To Atlantic City 122.000
THE WONDERLAND BOOK
KIRSTY MITCHELL
FACTSFOTOBOEK /
FINE ART
KICKSTARTPROJECT /
BOEK
DOEL/
MITCHELL MAAKT
FANTASIEVOLLE PORTRETTEN
VAN FICTIEVE FIGUREN. DE
INSPIRATIE KOMT VOORT UIT
DE VERHALEN VAN HAAR TE
VROEG OVERLEDEN MOEDER
EN HAAR EIGEN FANTASIE.
BACKERS /
2399
OPBRENGST /
334.170 dollar
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 38 21-12-15 16:30
XXX
FINANCIAL FOCUS 39
dollar op te halen en te innen. Daarna besloot
de maker echter dat hij het toch niet zo zag
zitten om het product daadwerkelijk te gaan
maken. Hij liet nog wel weten dat hij zich
had verkeken op zijn eigen ervaring en dat
er sprake was van juridische en technische
problemen. De geldschieters konden naar hun
centen fl uiten. Uit een recent onderzoek blijkt
dat dit geen uitzondering is. Maar liefst in
9% van de gevallen blijken geldschieters geen
product te ontvangen of een product te krijgen
dat niet voldoet aan de eerdere beloftes.
Bij de game Mythic: The Story of Gods and
Men ging het ook bijna fout. In de campagne
werd hoog opgegeven over de ervaring van
het team met het produceren van dit soort
computerspellen. Het bleek echter allemaal
gelogen te zijn. De campagne haalde in rap
tempo geld binnen maar voordat de termijn
verstreken was, werd de fraude ontdekt en
kregen de geldschieters hun geld terug.
Overigens lukte het Encik Farhan ook om de
boel een tijd lang te fl essen, maar dan via de
andere kant. Hij fi nancierde verschillende
campagnes met zijn creditcard, wachtte
vervolgens totdat hij zijn product binnen had
en annuleerde daarna zijn betaling. Dat lukte
hem een keer of honderd voordat Kickstarter
zijn systeem aanpaste en ervoor zorgde dat
deze vorm van fraude minder gemakkelijk
geworden is.
NEDERLANDSE INITIATIEVENHet succes van Kickstarter is andere partijen
ook opgevallen. In Nederland is vooral
Geldvoorelkaar een belangrijke concurrent.
Maar dit is meer een investeringsplatform.
Opgezet door twee oud-bankdirecteuren,
belooft het investeerders van een gerealiseerd
project een mooi rendement van zeven
procent per jaar. Aanhangers van sociale
en milieuvriendelijke initiatieven kunnen in
Nederland terecht bij CrowdAboutNow.nl.
Autoruildienst SnappCar haalde daar meer
dan een half miljoen op.
Crowdfunding is wereldwijd een succes.
Kickstarter is de vreemde eend in de bijt,
doordat het investeerders terugschaalt tot
donateurs die een bedankje of een product
krijgen. Niets meer. Het succes moeten
we toch echt zoeken in iets wat lange tijd
is weggeweest: mensen willen nog altijd
bijdragen aan een mooi product.
PEBBLEERIC MIGICOVSKY
FACTSKICKSTARTPROJECT /
PEBBLE SMART WATCH
DOEL /
EEN SMARTWATCH DIE DE
GEBRUIKER GEHEEL NAAR
ZIJN HAND KAN ZETTEN.
BACKERS /
78.471
OPBRENGST /
20.338.986 dollar
Photo b
y Fire
box.co
m/REX
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 39 21-12-15 16:32
38 FINANCIAL FOCUS
onlangs de eerste die er ooit in slaagde om
een geurtje via Kickstarter gefi nancierd te
krijgen. Hoewel het project nog loopt, heeft hij
inmiddels meer dan zes keer het richtbedrag
binnengehaald. Maar op Kickstarter worden
ook videogames, koelboxen en vele andere
producten gerealiseerd. Alles wat geschikt is
om te crowdfunden, heeft er zijn plek.
De meest succesvolle categorie is overigens
muziek, daarna volgen fi lm en video en
vervolgens boeken en tijdschriften. De meeste
projecten die meer dan een miljoen dollar
wisten op te halen, zitten in de categorieën
games en technologie.
EN DIE DONATEURS DAN?Eigenlijk is het een wonder dat Kickstarter
bestaat. Want wie heeft nu ooit willen
investeren in een platform dat winst maakt
afhankelijk van de vrijgevigheid van donateurs?
Kickstarter ontvangt namelijk vijf procent
commissie van het binnengehaalde bedrag.
Kickstarter bleek een gouden greep, maar
waarom werkt het eigenlijk? Natuurlijk, het
omzeilt banken en investeerders, maar dat
is alleen voor de aanbodkant interessant.
Daarmee heeft een donateur niet zoveel te
maken.
Donateurs krijgen, zoals gezegd, niet zoveel.
Het is vergelijkbaar met Beethoven: donateurs
helpen een bepaald product te realiseren; een
product dat zij later kunnen kopen. Voor
deze moderne invulling van het mecenaat is
nog altijd animo. Natuurlijk, veel donateurs
krijgen het product waarvoor zij intekenen,
maar niet altijd en niet altijd gratis – soms
is er hooguit korting. De meerwaarde voor
donateurs die alleen een bedankje krijgen, is
dat zij meehelpen een product te realiseren
dat ze anders niet hadden kunnen kopen.
En natuurlijk levert het helpen van een jong
bedrijf ook een goed gevoel op.
WAAR GELD IS, IS FRAUDE …Zoals gezegd is het starten van een project
bij Kickstarter kinderlijk eenvoudig. Voor
DE DRIE GROOTSTE INTERNATIONALE SUCCESSEN
Pebble, of voluit: de Pebble Technology Corporation, heeft maar liefst twee noteringen in de lijst met de drie succesvolste Kickstarter-projecten. Op nummer één en drie staan Peb-ble-smartwatches, computers voor om de pols. Wat Pebble bijzonder maakt is dat de horlo-ges te customizen zijn; het nieuwe uiterlijk van uw polsjuweel is gewoon te downloaden. Voor beide versies zijn respectievelijk meer dan twintig en meer dan tien miljoen dollar opgehaald. Op nummer twee staat de zogenaamde ‘Coolest fridge’, een multifunctionele koelbox/blen-der/alleskunner die dertien miljoen dollar ophaalde.
bezoekers is het vervolgens niet altijd
gemakkelijk om te verifi ëren of de partij die
er achter zit wel te vertrouwen is. Mooie
plaatjes en een gelikt fi lmpje kunnen potentiële
geldschieters al snel over de streep helpen. Het
is dan ook niet zo vreemd dat het een aantal
keer (bijna) fout is gegaan.
Wat werkt fraude bij Kickstarter in de hand?
Een campagne op Kickstarter duurt een
bepaalde periode. Is het gewenste bedrag in die
tijd opgehaald, dan ontvangt de eigenaar van
de campagne zijn geld en is het de bedoeling
dat hij uiteindelijk zijn beloftes nakomt. Maar
Kickstarter stelt zelf uitdrukkelijk dat het
daarvoor geen garanties afgeeft. Wel probeert
Kickstarter sinds mei 2014 de identiteit van
de starter van een campagne te verifi ëren. En
vertrouw je een campagne toch niet helemaal,
dan kun je ‘m aanmelden bij Kickstarter en
wordt een campagne eventueel onderzocht.
Maar het loopt ook nog wel eens verkeerd af.
Zo wist de campagne voor het bordspel The
Doom That Came To Atlantic City 122.000
THE WONDERLAND BOOK
KIRSTY MITCHELL
FACTSFOTOBOEK /
FINE ART
KICKSTARTPROJECT /
BOEK
DOEL/
MITCHELL MAAKT
FANTASIEVOLLE PORTRETTEN
VAN FICTIEVE FIGUREN. DE
INSPIRATIE KOMT VOORT UIT
DE VERHALEN VAN HAAR TE
VROEG OVERLEDEN MOEDER
EN HAAR EIGEN FANTASIE.
BACKERS /
2399
OPBRENGST /
334.170 dollar
FinancialFocus-P34-39/Feature.indd 38 21-12-15 16:30
IK VERTREK!WIE, WAT, WAAR EN WAAROM PAKTEN DE NEDERLANDERS HUN KOFFERS?
Canada Nieuw-
zeeland
AustralieVS Zuid-
afrika
HOEVEEL?Grote schepen met wuivende mensen op de kade. Jon-
ge gezinnen op de boot en opa’s en oma’s op de kant.
Dat is het beeld dat bij veel mensen leeft bij ‘emigratie’.
Na de Tweede Wereldoorlog zochten veel Nederlan-
ders hun heil in andere werelddelen.
VOORAL DE EERSTE VIJFTIEN JAREN NA DE TWEEDE
WERELDOORLOG VERTROKKEN VEEL MENSEN NAAR
LANDEN ALS CANADA, DE VERENIGDE STATEN,
AUSTRALIË, NIEUW-ZEELAND EN ZUID-AFRIKA.
1945 19521946 1950
HET TOPJAAR WAS 1952, TOEN
PER SALDO BIJNA 50.000 MENSEN
NAAR ÉÉN VAN DEZE LANDEN
VERTROKKEN.
40 FINANCIAL FOCUS
1995
2005
2014
1000 - 3000 emigranten4000 - 5000 emigranten
6000 - 16.000 emigranten
14.000 - 19.000 emigranten
35.000 - 80.000 emigranten
EMIGRATIE PER WERELDDEEL
1995 2005 2014
1995
2005
2014
1995
2005
2014
emigranten x 1000
1995
2005
2014
Australie
Afrika
Amerika
Europa
Azië
WAARHEEN?
..
FinancialFocus-P40-41/Infographic.indd 40 21-12-15 11:39
EMIGRATIE
DE JAREN 1946, 1950 EN 1958 KWAMEN ER JUIST OOK VEEL MENSEN
TERUG VANWEGE DE OMVANGRIJKE REPATRIËRINGSGOLVEN
VANUIT NEDERLANDS-INDIË (LATER INDONESIË).
19581960
MIGRATIEMOTIEVEN
BEVOLKINGSGROEI
Vooral jonge stellen kiezen
voor een nieuw bestaan. Meest
voorkomende motieven: HUIZENTEKORTECONOMIE ANGST WOIII
0
30000
60000
90000
120000
150000
2014201320122011201020092008200720062005200420032002200120001999199819971996
0
30000
-30000
60000
-60000
90000
120000
150000
20102000
19901980
19701960
19501960
Emigratie
Migratiesaldo
WAAROM?Sinds 2008 is niet alleen het
aantal autochtone emigran-
ten gedaald, ook het aandeel
autochtonen dat plannen
heeft om te emigreren is
afgenomen. Degenen die weg
willen uit Nederland noemen
vaker werk als belangrijkste
reden. De rust, ruimte en na-
tuur in het buitenland trekken
nu juist wat minder. Jongeren
willen vaker emigreren dan
ouderen, en dan vooral voor
werk of opleiding.
Westerse allochtoon
Niet - Westerse allochtoon
Autochtoon
Totaal
EMIGRANTEN NAAR HERKOMST
FINANCIAL FOCUS 41Bron cijfers: cbs
FinancialFocus-P40-41/Infographic.indd 41 21-12-15 11:39
IK VERTREK!WIE, WAT, WAAR EN WAAROM PAKTEN DE NEDERLANDERS HUN KOFFERS?
Canada Nieuw-
zeeland
AustralieVS Zuid-
afrika
HOEVEEL?Grote schepen met wuivende mensen op de kade. Jon-
ge gezinnen op de boot en opa’s en oma’s op de kant.
Dat is het beeld dat bij veel mensen leeft bij ‘emigratie’.
Na de Tweede Wereldoorlog zochten veel Nederlan-
ders hun heil in andere werelddelen.
VOORAL DE EERSTE VIJFTIEN JAREN NA DE TWEEDE
WERELDOORLOG VERTROKKEN VEEL MENSEN NAAR
LANDEN ALS CANADA, DE VERENIGDE STATEN,
AUSTRALIË, NIEUW-ZEELAND EN ZUID-AFRIKA.
1945 19521946 1950
HET TOPJAAR WAS 1952, TOEN
PER SALDO BIJNA 50.000 MENSEN
NAAR ÉÉN VAN DEZE LANDEN
VERTROKKEN.
40 FINANCIAL FOCUS
1995
2005
2014
1000 - 3000 emigranten4000 - 5000 emigranten
6000 - 16.000 emigranten
14.000 - 19.000 emigranten
35.000 - 80.000 emigranten
EMIGRATIE PER WERELDDEEL
1995 2005 2014
1995
2005
2014
1995
2005
2014
emigranten x 1000
1995
2005
2014
Australie
Afrika
Amerika
Europa
Azië
WAARHEEN?
..
FinancialFocus-P40-41/Infographic.indd 40 21-12-15 11:39
42 FINANCIAL FOCUS
Sommige gebouwen bepalen de aanblik van een straat, anderen het aangezicht van een stad.
Maar de buitencategorie van architectonische hoogstandjes bepaalt hoe de stedelijke wereld er
uit zal zien. Ze staan aan het begin van een traditie. Welke architectonische mijlpalen bleken meer
dan een meesterwerk te zijn? Wat waren de blauwdrukken voor fabrieken en stadsgezichten in de
twintigste en eenentwintigste eeuw? Dit is, in willekeurige volgorde, de top vijf.
architectuurGebouwen die
een nieuw begin aankondigden
WELKE GEBOUWEN WAREN BAANBREKEND EN
INVLOEDRIJK VOOR DE HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR?
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 42 21-12-15 12:14
FINANCIAL FOCUS 43
TOP 5
MEERTOP 5?
www.fi nancialfocus.nl
GUGGENHEIM MUSEUMVERENIGDE STATENArchitect Frank Lloyd Wright wilde dat het Gug-genheim Museum een ‘tempel van de geest’ zou zijn. In alle gevallen is het Guggenheim Museum uit 1959 een lust voor het oog en bovendien het begin van een traditie. Wright doorbrak met dit gebouw het architectonisch modernisme waarbij vorm noodzakelijkerwijs functie volgt. Daarmee bepaalde hij eveneens hoe musea er tot vandaag de dag uitzien. www.guggenheim.org/new-york
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 43 21-12-15 12:14
42 FINANCIAL FOCUS
Sommige gebouwen bepalen de aanblik van een straat, anderen het aangezicht van een stad.
Maar de buitencategorie van architectonische hoogstandjes bepaalt hoe de stedelijke wereld er
uit zal zien. Ze staan aan het begin van een traditie. Welke architectonische mijlpalen bleken meer
dan een meesterwerk te zijn? Wat waren de blauwdrukken voor fabrieken en stadsgezichten in de
twintigste en eenentwintigste eeuw? Dit is, in willekeurige volgorde, de top vijf.
architectuurGebouwen die
een nieuw begin aankondigden
WELKE GEBOUWEN WAREN BAANBREKEND EN
INVLOEDRIJK VOOR DE HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR?
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 42 21-12-15 12:14
44 FINANCIAL FOCUS
SAGRADA FAMÍLIASPANJEDe bouw van de Sagrada Família, een levenswerk dat de architect Antoni Gaudí ruimschoots heeft overleefd, begon in 1882. Naar verwachting is het bouwwerk tussen 2026 en 2028 eindelijk af. Voor veel toeristen is het de voornaamste reden om Barcelona te bezoeken. De Sagrada Família is misschien wel de laatste belangrijke en zeker de meest excentrieke interpretatie van de gotiek.
www.sagradafamilia.org
ECHOVIRENVERENIGDE STATENDit gebouw zou wel eens het meest baanbre-kende bouwwerk van de afgelopen decennia kunnen zijn. Het ontwerp van designers Smith|Allen stelt in estethische zin niets voor, maar de bouwstenen en de manier waarop het gebouwd is, zullen de komende honderd jaar nog van invloed zijn. Echoviren is namelijk het eerste 3D-geprinte stuk architectuur in de geschiedenis. De 585 componenten zijn bovendien gemaakt van biologisch afbreek-baar materiaal.
cargocollective.com/SmithAllen/ECHOVIREN
DITHERINGTON FLAX MILLVERENIGDE KONINKRIJK Het gebouw ziet er niet bijzonder uit. En dat is precies het punt. Ditherington Flax Mill is bijna twee eeuwen de blauwdruk voor fabriekspanden geweest. Het is het eerste gebouw in de wereld met een ijzeren frame en werd in 1797 voltooid. Het ontwerp is van Charles Bage. Het gebouw wordt door de gietijzeren constructie ook wel de ‘grootvader van de wolkenkrabber’ genoemd.
www.fl axmill-maltings.co.uk
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 44 21-12-15 12:14
FINANCIAL FOCUS 45
TOP 5
HOME INSURANCE BUILDINGVERENIGDE STATENHoewel het Flatiron gebouw in New York veel beken-der is, geldt het Home Insurance Building in Chicago als de eerste echte wolkenkrabber. Het massieve gebouw uit 1885 was 42 meter hoog en telde tien verdiepingen, maar door een stalen frame (uitein-delijk afgekeken van de Ditherington Flax Mill) woog het slechts een derde van wat het gewicht zou zijn geweest als het gebouw volledig in steen gebouwd zou zijn. Het gebouw werd ontworpen door Willem Le Baron Jenney, een pionier in hoogbouw die door dit werk de ‘vader van de Amerikaanse wolkenkrab-ber’ wordt genoemd. Helaas is het gebouw in 1931 gesloopt.
MEERTOP 5?
www.fi nancialfocus.nl
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 45 21-12-15 12:14
44 FINANCIAL FOCUS
SAGRADA FAMÍLIASPANJEDe bouw van de Sagrada Família, een levenswerk dat de architect Antoni Gaudí ruimschoots heeft overleefd, begon in 1882. Naar verwachting is het bouwwerk tussen 2026 en 2028 eindelijk af. Voor veel toeristen is het de voornaamste reden om Barcelona te bezoeken. De Sagrada Família is misschien wel de laatste belangrijke en zeker de meest excentrieke interpretatie van de gotiek.
www.sagradafamilia.org
ECHOVIRENVERENIGDE STATENDit gebouw zou wel eens het meest baanbre-kende bouwwerk van de afgelopen decennia kunnen zijn. Het ontwerp van designers Smith|Allen stelt in estethische zin niets voor, maar de bouwstenen en de manier waarop het gebouwd is, zullen de komende honderd jaar nog van invloed zijn. Echoviren is namelijk het eerste 3D-geprinte stuk architectuur in de geschiedenis. De 585 componenten zijn bovendien gemaakt van biologisch afbreek-baar materiaal.
cargocollective.com/SmithAllen/ECHOVIREN
DITHERINGTON FLAX MILLVERENIGDE KONINKRIJK Het gebouw ziet er niet bijzonder uit. En dat is precies het punt. Ditherington Flax Mill is bijna twee eeuwen de blauwdruk voor fabriekspanden geweest. Het is het eerste gebouw in de wereld met een ijzeren frame en werd in 1797 voltooid. Het ontwerp is van Charles Bage. Het gebouw wordt door de gietijzeren constructie ook wel de ‘grootvader van de wolkenkrabber’ genoemd.
www.fl axmill-maltings.co.uk
FinancialFocus-P42-45 top5.indd 44 21-12-15 12:14
46 FINANCIAL FOCUS
EXPERTNIEUWS
De keuze voor de executeur krijgt
meestal weinig aandacht bij het
opstellen van het testament.
Jammer, want het kiezen van
de juiste persoon kan veel
ellende rondom de nalatenschap
voorkomen.
Bij de afwikkeling van een
nalatenschap is een belangrijke
rol weggelegd voor de
executeur. Hij of zij bestuurt
de nalatenschap volgens het
testament en voert daarmee de
laatste wil van de overledene uit.
Een zware, maar eervolle taak.
Degene die het testament opstelt,
moet er wel rekening mee houden
dat hij een mogelijk complexe
taak op de schouders van de
executeur laadt.
GRAM HALENHet is gebruikelijk om de partner
of het oudste kind als executeur
in het testament te benoemen.
Maar bedenk dat hierdoor
de partner of kind na het
overlijden lijnrecht tegenover de
familieleden kan komen te staan.
Voor sommige erfgenamen is de
afwikkeling van de nalatenschap
de laatste kans om hun gram te
halen over ongenoegens in het
verleden. Met ruzie tot gevolg. In
zo’n situatie kan het inschakelen
van een externe executeur
uitkomst bieden. Zo had een
echtpaar hun oudste zoon in
beide testamenten tot executeur
benoemd. Toen er ruzie tussen
de zoon en een dochter dreigde
te ontstaan, kozen ze ervoor een
externe executeur te benoemen.
Ze wilden niet dat de kinderen
tegenover elkaar zouden komen
te staan bij de afwikkeling van
de nalatenschap. Zeker nu de
dochter inmiddels een nogal
bazige echtgenoot had, die ook
nog eens advocaat was.
COMPLEXE NALATENSCHAPPENExecuteurs krijgen te maken
met nalatenschappen die
complexer zijn dan in het
verleden. Bijvoorbeeld door het
toenemend aantal ‘samengestelde
gezinnen’. Steeds vaker hebben
partners kinderen uit een
eerdere relatie. Dat maakt de
vererving ingewikkeld en – soms
– emotioneel. Daarnaast kunnen
nalatenschappen complex zijn
omdat testamenten tegenwoordig
zijn gericht op het beperken van
de erfbelasting. Een executeur
kan dit vaak niet doorgronden
zonder de hulp van een
specialist. Maakt de executeur
de verkeerde keuzes, dan kunnen
de erfgenamen hem later ter
verantwoording roepen.
FAMILIEBERAADEen notaris of een specialist
van de bank kan worden
benoemd tot executeur. Of
hem helpen bij het uitvoeren
van zijn taak. Dit kan worden
vastgelegd in het testament. Het
is verstandig om elke vijf jaar
het testament te bekijken en
Op deze pagina’s belichten we enkele interessante fondsen en sectoren voor beleggers. Ook
informeren we u op deze pagina’s over diensten en producten die wellicht voor u interessant zijn.
Wilt u meer lezen over onze expertise en adviezen? Op de website van Financial Focus publiceren
we regelmatig blogs en artikelen met tips, aandachtspunten en onze visie op ontwikkelingen die
relevant kunnen zijn voor uw vermogen.
MARKT EN ECONOMIE
WWW.FINANCIALFOCUS.NL
DE UITVOERDER VAN DE LAATSTE WIL
ARNOUT CANKRIEN
Specialist Bewindvoering en
Executele
zo nodig de benoeming van de
executeur te wijzigen. Het helpt
daarnaast als de opsteller van het
testament bij leven vertelt aan de
betrokkenen wie de executeur
is en waarom deze keuze is
gemaakt. Zo’n familieberaad
kan veel onduidelijkheid en ruzie
voorkomen. Het zorgt bovendien
vaak voor meer begrip voor de
executeur en zijn gecompliceerde
taak.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 46 21-12-15 12:06
FINANCIAL FOCUS 47
EXPERTISE
RTS
Actuele koersen en fondsnieuwsWilt u op de hoogte blijven van actuele koersontwikkelingen en van ontwikkelingen op de
geld- en kapitaalmarkten? Als u inlogt via internetbankieren vindt u actuele koersinformatie
over aandelen, obligaties en beleggingsfondsen en nog veel meer informatie.
Log in via internetbankieren.
Ga naar Private Banking > Beleggen > Mijn dealingroom
Obligatiebeleggers zien door de
stijging van de marktrente het
rendement op de portefeuille
dalen. Het toevoegen van
een multimanager hedgefund
kan het rendement op een
obligatieportefeuille verhogen.
Het kan voor obligatiebeleggers
aantrekkelijk zijn een hedgefund
aan de portefeuille toe te voegen.
Deze alternatieve beleggingen
combineren de kans op een
aantrekkelijk rendement, met een
risico dat vergelijkbaar is met
dat van een obligatiebelegging.
Deze groep hedgefunds speelt in
op het feit dat obligatiemarkten
niet altijd effi ciënt zijn. Leningen
van overheden en bedrijven
kunnen tijdelijk lager of hoger
geprijsd zijn dan hun werkelijke
waarde. Bijvoorbeeld door een
overname, wetswijziging of
aandeelhoudersactivisme. Goed
geïnformeerde beleggers kunnen
hier op inspelen. Bijvoorbeeld
door te laag gewaardeerde
leningen te kopen of door short
te gaan in overgewaardeerde
stukken. Het Legg Mason
Permal Income Strategy fonds
belegt in de managers die in deze
geavanceerde strategieën zijn
gespecialiseerd. Het fonds biedt
daarmee particuliere beleggers
toegang tot deze alternatieve
strategieën. Bijvoorbeeld om
het rendement op een bestaande
(long-only) obligatieportefeuille
te verhogen.
RENTERISICOHet Legg Mason Permal Income
Strategy fonds belegt in diverse
managers die ieder op hun eigen
manier naar ineffi ciënties op de
obligatiemarkten zoeken. De
spreiding over circa tien managers
en niet-gecorreleerde strategieën
zorgt voor een relatief laag risico.
Het fonds is daarmee interessant
voor onder andere lange termijn
obligatiebeleggers. Die laatste
zien door de verwachte verdere
stijging van de marktrente het
rendement op de obligaties
in de eigen portefeuille dalen.
Toevoegen van een multimanager
fonds kan het renterisico van
de portefeuille als geheel doen
dalen. Het fonds zoekt naar
een aantrekkelijk rendement,
tegen een lager dan gemiddeld
risico. Beoogd is een (totaal)
rendement van circa 6 procent.
De benchmark – de Barclays
Aggregate Bond index – heeft een
gemiddeld jaarrendement van
circa 4 procent.
SPOREN VERDIENDHoewel het fonds sinds augustus
2015 is geregistreerd, hebben
fondshuis Legg Mason Permal
en het fondsteam hun sporen
binnen fondsmanagement al
verdiend. Het fonds belegt
namelijk in de meest liquide
(best verhandelbare) managers
binnen het Permal Fixed Income
PIT VOOR DEOBLIGATIEPORTEFEUILLE
MANUEL HERNANDEZ FERNANDEZ
AA Advisors
Fonds: Legg Mason Permal Income Strategy
ISIN-code: IE00BXRTLD08
Benchmark: Barclays Aggregate Bond index
Holdings. Een fonds voor
institutionele beleggers dat
sinds 1996 door het team wordt
beheerd. Met een fondsomvang
van circa 3 miljard is dit
het grootste multimanager
obligatiefonds ter wereld.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 47 21-12-15 12:06
46 FINANCIAL FOCUS
EXPERTNIEUWS
De keuze voor de executeur krijgt
meestal weinig aandacht bij het
opstellen van het testament.
Jammer, want het kiezen van
de juiste persoon kan veel
ellende rondom de nalatenschap
voorkomen.
Bij de afwikkeling van een
nalatenschap is een belangrijke
rol weggelegd voor de
executeur. Hij of zij bestuurt
de nalatenschap volgens het
testament en voert daarmee de
laatste wil van de overledene uit.
Een zware, maar eervolle taak.
Degene die het testament opstelt,
moet er wel rekening mee houden
dat hij een mogelijk complexe
taak op de schouders van de
executeur laadt.
GRAM HALENHet is gebruikelijk om de partner
of het oudste kind als executeur
in het testament te benoemen.
Maar bedenk dat hierdoor
de partner of kind na het
overlijden lijnrecht tegenover de
familieleden kan komen te staan.
Voor sommige erfgenamen is de
afwikkeling van de nalatenschap
de laatste kans om hun gram te
halen over ongenoegens in het
verleden. Met ruzie tot gevolg. In
zo’n situatie kan het inschakelen
van een externe executeur
uitkomst bieden. Zo had een
echtpaar hun oudste zoon in
beide testamenten tot executeur
benoemd. Toen er ruzie tussen
de zoon en een dochter dreigde
te ontstaan, kozen ze ervoor een
externe executeur te benoemen.
Ze wilden niet dat de kinderen
tegenover elkaar zouden komen
te staan bij de afwikkeling van
de nalatenschap. Zeker nu de
dochter inmiddels een nogal
bazige echtgenoot had, die ook
nog eens advocaat was.
COMPLEXE NALATENSCHAPPENExecuteurs krijgen te maken
met nalatenschappen die
complexer zijn dan in het
verleden. Bijvoorbeeld door het
toenemend aantal ‘samengestelde
gezinnen’. Steeds vaker hebben
partners kinderen uit een
eerdere relatie. Dat maakt de
vererving ingewikkeld en – soms
– emotioneel. Daarnaast kunnen
nalatenschappen complex zijn
omdat testamenten tegenwoordig
zijn gericht op het beperken van
de erfbelasting. Een executeur
kan dit vaak niet doorgronden
zonder de hulp van een
specialist. Maakt de executeur
de verkeerde keuzes, dan kunnen
de erfgenamen hem later ter
verantwoording roepen.
FAMILIEBERAADEen notaris of een specialist
van de bank kan worden
benoemd tot executeur. Of
hem helpen bij het uitvoeren
van zijn taak. Dit kan worden
vastgelegd in het testament. Het
is verstandig om elke vijf jaar
het testament te bekijken en
Op deze pagina’s belichten we enkele interessante fondsen en sectoren voor beleggers. Ook
informeren we u op deze pagina’s over diensten en producten die wellicht voor u interessant zijn.
Wilt u meer lezen over onze expertise en adviezen? Op de website van Financial Focus publiceren
we regelmatig blogs en artikelen met tips, aandachtspunten en onze visie op ontwikkelingen die
relevant kunnen zijn voor uw vermogen.
MARKT EN ECONOMIE
WWW.FINANCIALFOCUS.NL
DE UITVOERDER VAN DE LAATSTE WIL
ARNOUT CANKRIEN
Specialist Bewindvoering en
Executele
zo nodig de benoeming van de
executeur te wijzigen. Het helpt
daarnaast als de opsteller van het
testament bij leven vertelt aan de
betrokkenen wie de executeur
is en waarom deze keuze is
gemaakt. Zo’n familieberaad
kan veel onduidelijkheid en ruzie
voorkomen. Het zorgt bovendien
vaak voor meer begrip voor de
executeur en zijn gecompliceerde
taak.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 46 21-12-15 12:06
48 FINANCIAL FOCUS
Het gaat weer goed met de
Nederlandse economie. Vooral
de toenemende – maar grillige
– bestedingen van consumenten
stimuleren de groei, zo ziet het
Economisch Bureau.
Onder invloed van de crisis hield
de Nederlandse consument de
afgelopen jaren de hand op de
knip. Door onzekerheden op
onder andere de arbeidsmarkt,
daalden de bestedingen van
huishoudens in vergelijking met
de jaren vóór de crisis. De omslag
kwam in 2015. Voor het eerst
sinds 2008 nemen de bestedingen
weer toe. Met een positief effect
op de economische groei in ons
land. Die komt - uitgedrukt in
Bruto Nationaal Product – in
2016 naar verwachting uit op 2,3
procent.
Dat consumenten meer te
besteden hebben komt onder
andere door de ontwikkelingen
op de arbeidsmarkt. Er zijn
minder ontslagaanvragen, het
aantal openstaande vacatures
stijgt en de werkgelegenheid
neemt toe. We verwachten dat
deze verbetering, die al vanaf de
EXPERTNIEUWS
tweede helft van 2013 zichtbaar
is, doorzet. Dit betekent dat de
werkloosheid verder daalt en de
lonen wat meer stijgen.
GRILLIG PATROON De bestedingen van Nederlandse
huishoudens laten in vergelijking
met andere Europese landen
een afwijkend patroon zien. De
grotere uitslagen naar boven
en beneden zijn opvallend. Dit
komt onder andere door het
overheidsbeleid. De regering
bezuinigde fl ink in tijden dat
het economisch slecht ging.
Voorbeeld is de timing van de
btw-verhoging. Procyclische
maatregelen die een grote
weerslag hebben op het
reëel besteedbaar inkomen
van de Nederlanders. Die
inkomensschokken zijn ook
terug te zien in de consumptie.
Nu de economie verbetert, laat
de overheid de teugels weer
wat vieren. Dit versterkt de
economische groei, en houdt het
grillige patroon in stand.
STRUCTUREEL De volatiliteit in de bestedingen
zien we niet verdwijnen. Hier
liggen namelijk ook structurele
redenen aan ten grondslag.
Bijvoorbeeld de fl exibilisering
van de arbeidsmarkt. Weliswaar
hebben Nederlandse werknemers
in vaste dienst veel rechten. Maar
degenen zonder vast contract
- een steeds grotere groep –
kennen minder bescherming.
Een andere reden voor blijvende
bewegelijkheid is de huizenmarkt.
De overheid stimuleert de vraag
naar koopwoningen met fi scale
voordelen, maar zet tegelijkertijd
een rem op nieuw aanbod. Dit
drijft de huizenprijzen verder
omhoog, maar leidt ook tot
forsere waardedalingen bij
marktcorrecties.
GROEIVERSNELLERS De kenmerken die voor
volatiliteit zorgen, versterken
echter ook de groei.
Groeiremmers worden
groeiversnellers. Zo is
arbeidsmarktfl exibiliteit een
pré. Het verlaagt de drempel bij
werkgevers om personeel aan te
nemen, zodat de werkgelegenheid
snel stijgt bij economisch herstel.
BESTEDINGEN HUISHOUDENS STIMULEREN HERSTEL ECONOMIE
PHILIP BOKELOH
Specialist Economisch Bureau
Ook vooruitzichten voor de
woningmarkt stemmen positief.
Kopers die eerder onzeker waren
over de huizenmarkt en de
aanschaf van een nieuwe woning
uitstelden, komen
weer in beweging.
Woningverkopen nemen
daardoor toe. In combinatie
met de lage rente stuwt dit de
huizenprijzen. Een belangrijke
stimulans komt ook van de lagere
energieprijzen. De prijs van een
vat olie is meer dan gehalveerd
ten opzichte van vorig jaar.
De aanpassing zorgt voor
lagere vaste lasten en ruimte
voor andere consumptieve
bestedingen.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 48 21-12-15 11:46
FINANCIAL FOCUS 49
EXPERTISE
RTS
Een schenking aan een (klein)
kind is een mooi gebaar. Een
goede voorbereiding voorkomt
dat de gift verkeerd wordt
besteed of door de verkeerde
wordt besteed.
Ouders en grootouders hopen
met een schenking aan hun
jonge (klein)kinderen vaak
een lange termijn doel te
bereiken. Bijvoorbeeld een
bijdrage aan de studiekosten
of het vergemakkelijken van
de aankoop van een huis in
de toekomst. Regelmatige
schenkingen bieden de ontvanger
de kans een substantieel
vermogen op te bouwen. Door
de schenkingen bijvoorbeeld
over een langere periode te
beleggen kan een bedrag worden
bereikt dat de kosten van een
studie ver overstijgt. In theorie.
In de praktijk wordt het doel
van de gever vaak niet behaald.
Bijvoorbeeld omdat het geld
door het kind tussentijds wordt
uitgegeven aan andere doelen
dan de schenker voor ogen had.
Of omdat bij een scheiding een
deel van het vermogen bij de
ex-echtgenoot van het volwassen
kind belandt.
OVER DE SCHOUDERBij het schenken kan al rekening
worden gehouden met eventuele
obstakels in de toekomst. Zo
kan een kind vanaf zijn 18e
verjaardag vrij beschikken over
het geld op zijn spaarrekeningen.
Een mogelijke bedreiging voor
het zorgvuldig opgebouwde
vermogen. Dit kunt u
voorkomen door een schenking
onder bewind. De ouder kan
daarbij zelf de bewindvoerder
zijn of iemand in deze rol
benoemen. De bewindvoerder
bepaalt bijvoorbeeld of het
geld van de schenking wordt
gespaard of belegd en moet
toestemming geven voor
opnames uit het tegoed.
Zo kan de ouder meekijken
over de schouder van de
ontvanger bij de besteding
van geld. De gever bepaalt tot
welke leeftijd het bewind op de
schenking geldt. Eerder vrijgeven
kan altijd.
UITSLUITINGSCLAUSULEHet toevoegen van een
uitsluitingsclausule voorkomt dat
een deel van de gift onbedoeld
bij de schoonzoon of dochter
terecht komt als het kind trouwt
in gemeenschap van goederen.
Een uitsluitingsclausule bepaalt
dat een schenking niet in de
huwelijksgemeenschap van het
kind valt, nu of in de toekomst.
Zo voorkomt de gever dat de
gift bij een schenking voor de
helft eigendom wordt van de
ex-echtgenoot. Bij de schenking
moet dan wel duidelijk zijn dat
voor de gift en de opbrengsten
een uitsluitingsclausule geldt.
Later toevoegen van de clausule
aan een gedane schenkingen
is niet mogelijk. Het volstaat
om op de bankoverschrijving
te vermelden ‘schenking met
SCHENKING EN ALLES WAT DAAR TUSSEN KOMT
TJARKO DENEKAMP
Specialist Schenken en Erven
uitsluitingsclausule’ en het
bankafschrift goed te bewaren.
Ook kan de schenking inclusief
uitsluitingsclausule worden
vastgelegd in een akte. Een
voorbeeld staat op onze site*.
VOORAFEr zijn dus diverse manieren om
een schenking goed tot zijn recht
te laten komen. Daarbij is het
wel belangrijk om vóór het doen
van de schenking het bewind of
een uitsluitingsclausule vast te
(laten) leggen.
* www.abnamro.nl/schenkingsakte
Schenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderSchenking onderbewindbewindbewindbewindbewindbewindbewind
SchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenkingSchenking Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-Uitsluitings-clausuleclausuleclausuleclausuleclausuleclausuleclausuleclausule
100
100
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 49 21-12-15 11:46
48 FINANCIAL FOCUS
Het gaat weer goed met de
Nederlandse economie. Vooral
de toenemende – maar grillige
– bestedingen van consumenten
stimuleren de groei, zo ziet het
Economisch Bureau.
Onder invloed van de crisis hield
de Nederlandse consument de
afgelopen jaren de hand op de
knip. Door onzekerheden op
onder andere de arbeidsmarkt,
daalden de bestedingen van
huishoudens in vergelijking met
de jaren vóór de crisis. De omslag
kwam in 2015. Voor het eerst
sinds 2008 nemen de bestedingen
weer toe. Met een positief effect
op de economische groei in ons
land. Die komt - uitgedrukt in
Bruto Nationaal Product – in
2016 naar verwachting uit op 2,3
procent.
Dat consumenten meer te
besteden hebben komt onder
andere door de ontwikkelingen
op de arbeidsmarkt. Er zijn
minder ontslagaanvragen, het
aantal openstaande vacatures
stijgt en de werkgelegenheid
neemt toe. We verwachten dat
deze verbetering, die al vanaf de
EXPERTNIEUWS
tweede helft van 2013 zichtbaar
is, doorzet. Dit betekent dat de
werkloosheid verder daalt en de
lonen wat meer stijgen.
GRILLIG PATROON De bestedingen van Nederlandse
huishoudens laten in vergelijking
met andere Europese landen
een afwijkend patroon zien. De
grotere uitslagen naar boven
en beneden zijn opvallend. Dit
komt onder andere door het
overheidsbeleid. De regering
bezuinigde fl ink in tijden dat
het economisch slecht ging.
Voorbeeld is de timing van de
btw-verhoging. Procyclische
maatregelen die een grote
weerslag hebben op het
reëel besteedbaar inkomen
van de Nederlanders. Die
inkomensschokken zijn ook
terug te zien in de consumptie.
Nu de economie verbetert, laat
de overheid de teugels weer
wat vieren. Dit versterkt de
economische groei, en houdt het
grillige patroon in stand.
STRUCTUREEL De volatiliteit in de bestedingen
zien we niet verdwijnen. Hier
liggen namelijk ook structurele
redenen aan ten grondslag.
Bijvoorbeeld de fl exibilisering
van de arbeidsmarkt. Weliswaar
hebben Nederlandse werknemers
in vaste dienst veel rechten. Maar
degenen zonder vast contract
- een steeds grotere groep –
kennen minder bescherming.
Een andere reden voor blijvende
bewegelijkheid is de huizenmarkt.
De overheid stimuleert de vraag
naar koopwoningen met fi scale
voordelen, maar zet tegelijkertijd
een rem op nieuw aanbod. Dit
drijft de huizenprijzen verder
omhoog, maar leidt ook tot
forsere waardedalingen bij
marktcorrecties.
GROEIVERSNELLERS De kenmerken die voor
volatiliteit zorgen, versterken
echter ook de groei.
Groeiremmers worden
groeiversnellers. Zo is
arbeidsmarktfl exibiliteit een
pré. Het verlaagt de drempel bij
werkgevers om personeel aan te
nemen, zodat de werkgelegenheid
snel stijgt bij economisch herstel.
BESTEDINGEN HUISHOUDENS STIMULEREN HERSTEL ECONOMIE
PHILIP BOKELOH
Specialist Economisch Bureau
Ook vooruitzichten voor de
woningmarkt stemmen positief.
Kopers die eerder onzeker waren
over de huizenmarkt en de
aanschaf van een nieuwe woning
uitstelden, komen
weer in beweging.
Woningverkopen nemen
daardoor toe. In combinatie
met de lage rente stuwt dit de
huizenprijzen. Een belangrijke
stimulans komt ook van de lagere
energieprijzen. De prijs van een
vat olie is meer dan gehalveerd
ten opzichte van vorig jaar.
De aanpassing zorgt voor
lagere vaste lasten en ruimte
voor andere consumptieve
bestedingen.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 48 21-12-15 11:46
50 FINANCIAL FOCUS
EXPERTNIEUWS
Het Amerikaanse farmaciebedrijf
Actavis, dat na de recente
acquisitie van Allergan nu
diens naam heeft aangenomen
is in de afgelopen jaren
ontstaan uit een lange reeks
van grote en kleine fusies en
overnames.. Na het succesvolle
bod op Allergan is een van
de grootste farmaciebedrijven
ter wereld met een divers
productaanbod ontstaan. Zo
heeft Allergan diverse medicijnen
tegen oogaandoeningen in
portefeuille, maar ook de
bekende rimpelvervager
Botox. Aantrekkelijk voor
aandeelhouders is dat Allergan
zich richt op de ontwikkeling
van veelgebruikte, maar relatief
simpele medicijnen, bijvoorbeeld
voor cosmetische toepassingen.
Deze vragen lagere, minder
risicovolle investeringen voor
onderzoek ten opzichte van
bijvoorbeeld complexe oncologie
(kanker) medicijnen.
EXPANSIEDe expansiedrift van het nieuwe
Allergan is nog lang niet ten
einde. Medio 2015 werd het
bedrijf overgenomen door de
Amerikaans/Ierse sectorgenoot
Actavis, dat de naam Allergan
adopteerde. Veelbesproken is nu
ook de geplande mega-fusie met
het Amerikaanse farmabedrijf
Pfi zer, waardoor het grootste
farmabedrijf ter wereld ontstaat.
Voordelen daarvan liggen niet
alleen in het complementerende
productenaanbod. Pfi zer heeft
ook een grote internationale
merkbekendheid en een
uitgebreid distributienetwerk.
De fusie biedt Pfi zer ook de kans
het hoofdkwartier te verplaatsen
naar Ierland, een land met een
veel lagere winstbelasting dan
in de Verenigde Staten. Daar
is negatief gereageerd op deze
‘belastingconstructie’, maar wij
verwachten dat de fusie hoe
dan ook doorgang zal vinden
omdat aan de nu geldende regels
voor een overgang van het
belastingdomicilie naar Ierland
voldaan is.
VERGRIJZINGHet potentieel van de producten
van Allergan is groot. Niet
alleen in ontwikkelde, maar
ook in opkomende markten. De
sterk groeiende middenklasse
in deze landen koopt steeds
meer medicijnen, maar ook
cosmetische producten.
Daarbij kan Allergan gebruik
maken van het internationale
uitgebreide distributienetwerk
van Pfi zer. Allergan profi teert
bovendien van de toenemende
vraag naar medicijnen in
vergrijzende economieën, zowel
in de ontwikkelde alsook in
de opkomende markten. De
onderneming werkt bijvoorbeeld
aan therapeutische toepassingen
van een oogmedicijn dat ook
kaalheid zou kunnen voorkomen.
Ook het aantal niet-cosmetische
toepassingen van het middel
Botox tegen onder andere
incontinentie, migraine en
epilepsie neemt toe.
FOCUS Voor beleggers is het aantrekkelijk
dat Allergan zich richt op
constante verbetering van het
NIEUW BEGIN VOOR FARMACEUT MET AMBITIE
EDITH THOUIN
Hoofd thematische research
ABN AMRO MeesPierson
Aandeel: Allergan
productenaanbod. Ook door het
afstoten van bedrijfsonderdelen
die niet bij de kernactiviteiten
passen. Zo werd recent een
onderdeel dat zich bezig
houdt met de ontwikkeling
van generieke varianten van
merkmedicijnen verkocht voor
40 miljard dollar aan marktleider
Teva Pharmaceuticals. Anders
dan veel andere farmaceutische
bedrijven laat Allergan geen
grote hoeveelheden cash lang
op de balans staan. In plaats
daarvan steekt Allergan dit in
weloverwogen overnames die
winst- en dividendgroei voor
aandeelhouders opleveren.
AllerganAGN
ISIN-code: IE00BY9D5467
0
50
100
150
200
250
300
350
01-01-07
01-01-08
01-01-09
01-01-10
01-01-11
01-01-12
01-01-13
01-01-14
01-01-15
$Koers Allergan
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 50 21-12-15 16:45
FINANCIAL FOCUS 51
EXPERTISE
RTS
NIEUW BEGIN VOOR FARMACEUT MET AMBITIE
LANGZAAM MAAR GESTAAGHet economisch herstel gaat
door in 2016, al neemt de
kracht ervan af. Aandelen
blijven aantrekkelijk, maar de
rendementen zijn lager dan in
voorgaande jaren.
In 2016 zet de opgaande
economische cyclus zich voort.
Voor de meer ontwikkelde
landen zijn de lage prijzen van
grondstoffen – en vooral van
energie – een stimulans voor de
economie. Daarnaast is er sprake
van lagere fi nancieringskosten,
betere beschikbaarheid van
krediet en daalt de noodzaak
van overheidsbezuinigingen.
Voor de eurozone en Japan
leidt de waardedaling van
de euro en de yen bovendien
tot een verbetering van de
concurrentiepositie van het
bedrijfsleven. De economie
wordt in beide landen
gestimuleerd door omvangrijke
opkoopprogramma’s van
obligaties door de centrale
banken. In de Verenigde Staten
heeft de Federal Reserve
een begin gemaakt met het
verhogen van de rente, maar
de Amerikaanse economie is
zover verbeterd dat deze een
hogere rente moet kunnen
verdragen. De sterke groei
van de werkgelegenheid in
oktober en november bevestigt
de nieuwe dynamiek. In de
eurozone heeft het herstel van
de economie een bredere basis
gekregen. Het vertrouwen
bij zowel ondernemers als
consumenten is inmiddels
weer dicht in de buurt van
het niveau van voor de crisis.
De consumptieve bestedingen
leveren een toenemende bijdrage
aan de economische groei van de
eurozone.
UITGEWERKTDe ongunstige factoren die
opkomende landen parten
speelden, zullen in 2016
geleidelijk uitgewerkt raken.
Zo zullen de exportvolumes
toenemen waardoor de groei
aantrekt. De terugval van de
Chinese economische groei is
deels het gevolg van de transitie
naar een meer consumptie-
gerichte economie, deels ook van
het interen op de voorraden. Dat
laatste is tijdelijk en zal in 2016
leiden tot herstel van productie.
De prijzen van grondstoffen lijken
het dieptepunt te zijn genaderd.
AANDELEN GEMATIGD OVERWOGEN Hoewel we in 2016 geen
einde zien aan de opgaande
economische cyclus, neemt de
kracht ervan af. Het verwachte
rendement van aandelen zal
daardoor lager zijn dan in de
afgelopen jaren. Het verwachte
rendement op obligaties is echter
nog lager vanwege de verwachte
stijging van de rente. Omdat de
waardering van aandelen nog
steeds aantrekkelijk is, handhaven
we een gematigd overwogen
belang in aandelen. Daarbij
blijven we neutraal voor zowel
de meer ontwikkelde regio’s
als de opkomende markten. De
voorkeur gaat uit naar Europa
ten koste van de Verenigde
Staten en we zijn neutraal voor
Japan. De voorkeur voor Europa
komt voort uit een verwacht
beter economisch potentieel
en een wat aantrekkelijkere
waardering vergeleken met
de Verenigde Staten en Japan.
Binnen de opkomende markten
handhaven we een sterke
voorkeur voor opkomend Azië.
In de sectorvoorkeuren zijn
geen wijzigingen aangebracht.
We blijven overwogen in de
sectoren gezondheidszorg
en informatietechnologie en
onderwogen in de sectoren
nutsbedrijven en telecom.
VOORKEUR BEDRIJFSOBLIGATIES GEHANDHAAFDOp basis van een aantrekkende
economie en een geleidelijk
oplopende infl atie verwachten
we het komende jaar een
beperkte stijging van de
kapitaalmarktrente. Dit zorgt
voor vermogensverlies voor
obligatiebeleggers, reden om
het onderwogen belang in
obligaties als beleggingscategorie
te handhaven. Binnen obligaties
zijn we fors onderwogen
in staatsobligaties. Binnen
deze laatste categorie zoeken
we wat extra rendement
in staatsobligaties in de
Europese periferie (Spanje
en Italië). Daarnaast hebben
we een overwogen belang in
bedrijfsobligaties, zowel van
zeer kredietwaardige bedrijven
als in zogeheten high yield,
obligaties met een hoog verwacht
rendement maar ook met een
hoger risico. We vinden het extra
risico gerechtvaardigd omdat de
vooruitzichten voor bedrijven
Beleggingsvisie
BEN STEINEBACH
Hoofd Beleggingsstrategie
nog steeds gunstig zijn en de
faillissementsrisico’s daardoor
relatief gering.
HEDGE FUNDS, VASTGOED EN GRONDSTOFFEN We handhaven een overwogen
belang in hedge funds, waarbij
we strategieën kiezen die
gevoelig zijn voor de bewegingen
op de aandelenmarkten: met
name long-short equity, event
driven en Macro/CTA. Op
deze wijze proberen we het
portefeuillerisico te spreiden.
Beleggingen in vastgoed zijn
in beginsel gevoelig voor een
stijging van de rente, reden
om de bestaande onderweging
te handhaven. Omdat de
verwachte rentestijging achter
blijft bij eerdere verwachtingen,
zien we alleen voor het meest
offensieve risicoprofi el enige
ruimte om vastgoed op te nemen.
Hoewel het overwogen belang
in grondstoffen vanwege de
gedaalde prijzen per saldo tegen
ons heeft gewerkt, handhaven
we onze positie. We verwachten
dit jaar een stijging wanneer
de economische groei in de
Verenigde Staten en Europa op
peil blijft en in de opkomende
landen herstelt. Bovendien bieden
grondstoffen vaak risicospreiding
in tijden van onzekerheden en
risico’s, die voor onrust zorgen
op de fi nanciële markten.
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 51 21-12-15 11:46
50 FINANCIAL FOCUS
EXPERTNIEUWS
Het Amerikaanse farmaciebedrijf
Actavis, dat na de recente
acquisitie van Allergan nu
diens naam heeft aangenomen
is in de afgelopen jaren
ontstaan uit een lange reeks
van grote en kleine fusies en
overnames.. Na het succesvolle
bod op Allergan is een van
de grootste farmaciebedrijven
ter wereld met een divers
productaanbod ontstaan. Zo
heeft Allergan diverse medicijnen
tegen oogaandoeningen in
portefeuille, maar ook de
bekende rimpelvervager
Botox. Aantrekkelijk voor
aandeelhouders is dat Allergan
zich richt op de ontwikkeling
van veelgebruikte, maar relatief
simpele medicijnen, bijvoorbeeld
voor cosmetische toepassingen.
Deze vragen lagere, minder
risicovolle investeringen voor
onderzoek ten opzichte van
bijvoorbeeld complexe oncologie
(kanker) medicijnen.
EXPANSIEDe expansiedrift van het nieuwe
Allergan is nog lang niet ten
einde. Medio 2015 werd het
bedrijf overgenomen door de
Amerikaans/Ierse sectorgenoot
Actavis, dat de naam Allergan
adopteerde. Veelbesproken is nu
ook de geplande mega-fusie met
het Amerikaanse farmabedrijf
Pfi zer, waardoor het grootste
farmabedrijf ter wereld ontstaat.
Voordelen daarvan liggen niet
alleen in het complementerende
productenaanbod. Pfi zer heeft
ook een grote internationale
merkbekendheid en een
uitgebreid distributienetwerk.
De fusie biedt Pfi zer ook de kans
het hoofdkwartier te verplaatsen
naar Ierland, een land met een
veel lagere winstbelasting dan
in de Verenigde Staten. Daar
is negatief gereageerd op deze
‘belastingconstructie’, maar wij
verwachten dat de fusie hoe
dan ook doorgang zal vinden
omdat aan de nu geldende regels
voor een overgang van het
belastingdomicilie naar Ierland
voldaan is.
VERGRIJZINGHet potentieel van de producten
van Allergan is groot. Niet
alleen in ontwikkelde, maar
ook in opkomende markten. De
sterk groeiende middenklasse
in deze landen koopt steeds
meer medicijnen, maar ook
cosmetische producten.
Daarbij kan Allergan gebruik
maken van het internationale
uitgebreide distributienetwerk
van Pfi zer. Allergan profi teert
bovendien van de toenemende
vraag naar medicijnen in
vergrijzende economieën, zowel
in de ontwikkelde alsook in
de opkomende markten. De
onderneming werkt bijvoorbeeld
aan therapeutische toepassingen
van een oogmedicijn dat ook
kaalheid zou kunnen voorkomen.
Ook het aantal niet-cosmetische
toepassingen van het middel
Botox tegen onder andere
incontinentie, migraine en
epilepsie neemt toe.
FOCUS Voor beleggers is het aantrekkelijk
dat Allergan zich richt op
constante verbetering van het
NIEUW BEGIN VOOR FARMACEUT MET AMBITIE
EDITH THOUIN
Hoofd thematische research
ABN AMRO MeesPierson
Aandeel: Allergan
productenaanbod. Ook door het
afstoten van bedrijfsonderdelen
die niet bij de kernactiviteiten
passen. Zo werd recent een
onderdeel dat zich bezig
houdt met de ontwikkeling
van generieke varianten van
merkmedicijnen verkocht voor
40 miljard dollar aan marktleider
Teva Pharmaceuticals. Anders
dan veel andere farmaceutische
bedrijven laat Allergan geen
grote hoeveelheden cash lang
op de balans staan. In plaats
daarvan steekt Allergan dit in
weloverwogen overnames die
winst- en dividendgroei voor
aandeelhouders opleveren.
AllerganAGN
ISIN-code: IE00BY9D5467
0
50
100
150
200
250
300
350
01-01-07
01-01-08
01-01-09
01-01-10
01-01-11
01-01-12
01-01-13
01-01-14
01-01-15
$Koers Allergan
FinancialFocus-P46-51/Expertise.indd 50 21-12-15 16:45
52 FINANCIAL FOCUS
OVER ABN AMRO MEESPIERSONABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als:
◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproduc-
ten;◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten
en nevendiensten.
Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschillen-instantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.
ALGEMENE DISCLAIMERDe in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd
worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggings-diensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijg-baar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.
US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als bro-ker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.
Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit docu-ment beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.
SERVICE
Meer blogs, Sleutelmomenten &
inspiratie op de website ...
Wilt u nog vaker geïnspireerd worden en kennis
opdoen via Financial Focus? Volg ons dan ook
online op financialfocus.nl. Met onder meer
nieuws, achtergronden, sleutelmomenten,
memorabele aandelen en blogs van specialisten
en ondernemers. Maar u kunt er natuurlijk ook de
artikelen uit de magazines teruglezen.
De site van Financial Focus is ook speciaal
vormgegeven voor uw tablet en mobiel. Zo mist u
dus niets, ook niet als u onderweg bent.
... en via YouTube
Op het YouTube-kanaal van Financial Focus zijn
video’s te vinden die inspireren en meningen
en verhalen te bekijken uit de wereld van
vermogenden. Zo zijn er bijvoorbeeld klanten
die vertellen over hun sleutelmoment en vindt u
video’s die uitleggen hoe schenken aan goede
doelen werkt. Ook de rubriek Memorabele
Aandelen is op het YouTube-kanaal van Financial
Focus te vinden.
Geïnspireerd raken?
Ga dan naar het YouTube-kanaal
van Financial Focus.
YouTube
www.youtube.com/financialfocusaamp
FinancialFocus-P52-53/Service.indd 52 21-12-15 11:51
FINANCIAL FOCUS 53
COLOFON
01 // 2016
FINANCIAL FOCUS
is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u in de disclaimer op pagina 52.
AFMELDEN
U kunt het abonnement opzeggen via uw private banker.
UitgeverABN AMRO MeesPierson
Concept & RealisatieLVB Networks
DrukwerkcoördinatieSumis Printmanagement
RedactieadresABN AMRO
Redactie Financial Focus
Postbus 283 (AA1040)
1000 EZ Amsterdam
Een vraag voor de redactie?fi [email protected]
OmslagillustratieElla Nitters
(Met nieuws na 15 december 2015
kon in deze uitgave geen rekening
meer worden gehouden.)
Financial Focus onlineOp www.fi nancialfocus.nl leest u
meer artikelen over en uit de wereld
van vermogenden.
ABN AMRO MeesPierson onlineInformatie over producten
en diensten van ABN AMRO
MeesPierson vindt u op
www.abnamromeespierson.nl
Hebt u vragen voor onze experts uit dit magazine? Zij helpen u graag!U kunt altijd bellen met uw eigen private banker. Of met de private banking
assistenten van ons Private Banking Advies & Service Team.
Bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 7.00 – 23.00 uur
en zaterdag van 8.00 – 20.00 uur
0800 024 07 34(Vanuit het buitenland: 0031 20 5176356)
ANNEMARIE ROSEBEEK
Directeur Marketing & Directe Kanalen
HAN DE JONG
Chief Economist
GORDON DOULL
Specialist Estate Planning
MASHA BRIL
Pensioenexpert
In de volgende editieDossier over hoe u van uw hobby
uw werk kunt maken
UIT DE HAND GELOPEN HOBBY
DE VOLGENDE EDITIE VAN FINANCIAL FOCUS
VERSCHIJNT IN MAART.
FinancialFocus-P52-53/Service.indd 53 21-12-15 12:10
52 FINANCIAL FOCUS
OVER ABN AMRO MEESPIERSONABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als:
◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproduc-
ten;◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten
en nevendiensten.
Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschillen-instantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.
ALGEMENE DISCLAIMERDe in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd
worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggings-diensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijg-baar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.
US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als bro-ker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.
Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit docu-ment beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.
SERVICE
Meer blogs, Sleutelmomenten &
inspiratie op de website ...
Wilt u nog vaker geïnspireerd worden en kennis
opdoen via Financial Focus? Volg ons dan ook
online op financialfocus.nl. Met onder meer
nieuws, achtergronden, sleutelmomenten,
memorabele aandelen en blogs van specialisten
en ondernemers. Maar u kunt er natuurlijk ook de
artikelen uit de magazines teruglezen.
De site van Financial Focus is ook speciaal
vormgegeven voor uw tablet en mobiel. Zo mist u
dus niets, ook niet als u onderweg bent.
... en via YouTube
Op het YouTube-kanaal van Financial Focus zijn
video’s te vinden die inspireren en meningen
en verhalen te bekijken uit de wereld van
vermogenden. Zo zijn er bijvoorbeeld klanten
die vertellen over hun sleutelmoment en vindt u
video’s die uitleggen hoe schenken aan goede
doelen werkt. Ook de rubriek Memorabele
Aandelen is op het YouTube-kanaal van Financial
Focus te vinden.
Geïnspireerd raken?
Ga dan naar het YouTube-kanaal
van Financial Focus.
YouTube
www.youtube.com/financialfocusaamp
FinancialFocus-P52-53/Service.indd 52 21-12-15 11:51
XXX
FINANCIAL FOCUS 55
FinancialFocus-P55/blauw.indd 55 21-12-15 11:46
FINANCIAL FOCUS 5
SLEUTELMOMENTEN
gehele INTERVIEW
LEZEN?www.financialfocus.nl
Hanneke Dessing
Directeur Diabetes Fonds
SLEUTELMOMENTEN
FinancialFocus-P04-05/Sleutelmoment.indd 5 21-12-15 11:00
XXX
FINANCIAL FOCUS 55
FinancialFocus-P55/blauw.indd 55 21-12-15 11:46
COLOFON
FINANCIAL FOCUS 2
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 2 21-12-15 10:51
FINA
NC
IAL FO
CU
S 1 / 2016
M
AG
AZ
INE V
OO
R V
ERM
OG
END
EN
01
INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN
01 / 2016DOSSIER: STARTKAPITAAL + ONDERNEMENDE OUDERS EN KINDEREN + TOP 5 BIJZONDERE GEBOUWEN
EEN VLIEGENDE
START
NIEK EXALTOGYNAECOLOOG
ELKE WEEK OP
FINANCIALFOCUS.NL
BLOGGEN VERMOGENDEN,
ONDERNEMERS EN
BESTUURDERS OVER HUN
ERVARINGEN EN DILEMMA’S.
NIEK EXALTO IS ZIJN LEVEN
LANG BEZIG OM KINDEREN
ZO GEZOND EN DAARMEE
ZO KANSRIJK MOGELIJK TER
WERELD TE BRENGEN. HIJ
BLOGT ONDER MEER OVER
ZIJN VAK EN DE ROZE WOLK.
‘Als niemand erover praat, bestaat het in zekere zin ook niet.’ MEER
BLOGSwww.fi nancialfocus.nl
Focus-Magazine-Cover-voor-achter-01-2016.indd 1 21-12-15 16:56