Download - FORMY RYNKU
![Page 1: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/1.jpg)
FORMY RYNKU
1
![Page 2: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/2.jpg)
Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku…Na przykład: - Poczta Polska (na rynku listów o wadze do 50 gramów)- Play, Era, Plus, Orange- Koreptycje z angielskiego w Warszawie - Rynek pszenicy w powiecie kutnowskim
2
![Page 3: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/3.jpg)
Oto przyczyny zróżnicowania rynków: 1. Korzyści skali. 2. Naturalne i sztuczne bariery wejścia (i wyjścia). 3. Inne czynniki (np. zmowy przedsiębiorstw).
3
![Page 4: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/4.jpg)
4
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC = h(Q)
AC
0QB
Q
B
A C
Korzyści skali Niekorzyści skali
![Page 5: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/5.jpg)
5
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
AC = h(Q)
Oto rynek z ogromnymi korzyściami skali. Nie da się tu sprzedać więcej niż Q*, bo cena nie może spaść poniżej P*. (Jeśli Q>Q*, to P<AC i producent traci rentowoność). Na takim rynku zwiększe-nie produkcji prawie zawsze powoduje obniżenie się kosztów przeciętnych.
AC, P
0Q* Q
ACP*
D
![Page 6: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/6.jpg)
6
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
Gdyby na takim rynku produkowało kilku (np. 8) producentów, każdy z nich wytwarzałby mało (np. QA) i przeciętny koszt produkcji każdego z nich byłby duży (np. ACA). W dodatku wszyscy oni wytwarzaliby na stromo opadającej części linii kosztu przeciętnego, AC…
AC, P
0Q* Q
ACP*
D
ACA
QA
![Page 7: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/7.jpg)
7
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
Skutkiem byłyby „wojny cenowe”, które przetrwałby – zapewne – tylko jeden producent…
AC, P
0Q* Q
ACP*
D
ACA
QA
![Page 8: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/8.jpg)
8
KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU
Jak się okazuje, wielkie korzyści skali mogą być przyczyną natu-ralnej monopolizacji rynku… (Analiza kosztów przedsiębiorstwa pozwala zrozumieć sytuację rynkową).
AC, P
0Q* Q
ACP*
D
ACA
QA
![Page 9: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/9.jpg)
9
AC1 AC2 AC3 AC4
D
Q0
P, ACProducenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów prze-ciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć op-timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk-cji!).
![Page 10: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/10.jpg)
10
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów prze-ciętnych?
AC1 AC2 AC3 AC4
D
Q0
P, ACProducenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów prze-ciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć op-timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk-cji!).
![Page 11: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów prze-ciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów prze-ciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
AC1 AC2 AC3 AC4
D
Q0
P, ACProducenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów prze-ciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć op-timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk-cji!).
![Page 12: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów prze-ciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów prze-ciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra. Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom woj-nę cenową.
d) Do czego doprowadzi ta wojna?
AC1 AC2 AC3 AC4
D
Q0
P, ACProducenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów prze-ciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć op-timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk-cji!).
![Page 13: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/13.jpg)
13
Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji).
b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów prze-ciętnych?
Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów prze-ciętnych.
c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa?
Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra. Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom woj-nę cenową.
d) Do czego doprowadzi ta wojna?
Do zmniejszenia liczby producentów działających na tym rynku do czterech. Przy stosowanej tu technice produkcji i danej wielkości popytu (pojemności rynku) na rynku nie jest w stanie utrzymać się więcej niż czterech producentów.
AC1 AC2 AC3 AC4
D
Q0
P, ACProducenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów prze-ciętnych są takie same (AC1= AC2
=AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć op-timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk-cji!).
![Page 14: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/14.jpg)
14
![Page 15: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/15.jpg)
15
Przyczyny zróżnicowania rynków: 1. Korzyści skali. 2. Naturalne i sztuczne bariery wejścia (i wyjścia). 3. Inne czynniki (np. zmowy przedsiębiorstw).
![Page 16: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/16.jpg)
16
Oto standardowa klasyfikacja rodzajów (form) rynku: dwa mo-dele skrajne to KONKURENCJA DOSKONAŁA i MONOPOL Dwa modele pośrednie to KONKURENCJA MONOPOLISTYCZ-NA i OLIGOPOL.
OLIGOPOLKONKURENCJA DOSKONAŁA MONOPOL
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA
● ●● ●
![Page 17: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/17.jpg)
17
KONKURENCJA DOSKONAŁA
![Page 18: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/18.jpg)
18
KONKURENCJA DOSKONAŁA jest to rynek, na którym działa WIELU producentów i konsumentów, NIE MA BARIER wejścia (i wyjścia), produkt jest JEDNORODNY, o czym POWSZECHNIE WIADOMO.
![Page 19: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/19.jpg)
19
WARUNKI KONIECZNE POWSTANIA RYNKU KONKUREN-CJI DOSKONAŁEJ (ŁĄCZNIE TWORZĄ ONE WARUNEK WYSTARCZAJĄCY)
1. Nabywców i sprzedawców musi być wielu. 2. Produkt musi być jednorodny. 3. Doskonała infomacja. 4. Brak barier wejścia (i wyjścia).
![Page 20: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/20.jpg)
20
SKUTEK 1: Żadna firma w pojedynkę nie ma wpływu na cenę rynkową, P. Linia popytu na produkty przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest (prawie) pozioma]. Powoduje to, że cena rynkowa, P, jest rów-na utargowi krańcowemu przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjne-go, MR (P=MR).
![Page 21: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/21.jpg)
21
SKUTEK 2: Typowe przedsiębiorstwo z rynku konkurencji doskonałej w dłu-gim okresie osiąga JEDYNIE ZYSK NORMALNY.
![Page 22: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/22.jpg)
22
Gdyby cena rynkowa, P*, nie była równa minimalnym kosztom przeciętnym, ACMIN, firma osiagałaby zysk ekonomiczny lub po-nosiłaby stratę ekonomiczną. Wejścia lub wyjścia zmieniłyby wte-dy wielkość oferty rynkowej, a więc także poziom ceny, przywraca-jąc równość: P*=ACMIN.
![Page 23: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/23.jpg)
23
![Page 24: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/24.jpg)
24
MC=S
Q1
MC=MR=P!
![Page 25: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/25.jpg)
25
Z poziomu przedsiębiorstwa przenieśmy się teraz na poziom całej gałęzi wol-nokonkurencyjnnej…
![Page 26: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/26.jpg)
26
Skutki szoku popytowego w gałęzi wolnokonkurencyjnej
![Page 27: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/27.jpg)
27
ZADANIEOto linia popytu na produkty wytwarzane w pewnej gałęzi, w któ-rej panuje konkurencja doskonała.
Stały koszt krańcowy równa się 0,99999. a) Ile wynosi utarg krań-cowy, MR, przedsiębiorstwa z tej gałęzi przy wielkości produkcji 2? Dlaczego?
b) Ile wynosi utarg krańcowy, MR, przedsiębiorstwa z tej gałęzi przy produkcji równej 3? Dlaczego?
c) Ile wyniosłaby produkcja, gdyby panowała tu konkurencja dos-konała? Dlaczego?
Cena 5 4 3 2 1 0
Ilość 0 1 2 3 4 5
![Page 28: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/28.jpg)
28
MONOPOL
![Page 29: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/29.jpg)
29
MONOPOL jest to rynek, na którym działa NIEZAGROZONY INWAZJĄ INNYCH PRZEDSIĘBIORSTW JEDYNY DOSTAW-CA PRODUKTU w gałęzi.
![Page 30: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/30.jpg)
30
Są DWA RODZAJE MONOPOLI:
1. MONOPOL JEDNOZAKŁADOWY (NATURALNY) jest to taki monopol, który osiąga WIELKIE KORZYŚCI SKALI. 2. MONOPOL WIELOZAKŁADOWY składa się z wielu przedsię-biorstw, wytwarzających taki sam produkt. Na opanowanym przezeń rynku NIE WYSTĘPUJĄ DUŻE KORZYŚCI SKALI.
![Page 31: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/31.jpg)
31
Tak czy nie? Monopolista powinien ustalić cenę na możliwie najwyższym po-ziomie; jego zysk będzie wtedy największy.
![Page 32: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/32.jpg)
32
Typowa sytuacja monopolu wielozakladowego
Siła rynkowa monopolisty (ang. market power)Zysk monopolistyczny (niesprawiedliwość)Nieefektywność
![Page 33: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/33.jpg)
33Typowa sytuacja monopolu jednozakladowego
Siła rynkowa monopolisty (ang. market power)Zysk monopolistyczny (niesprawiedliwość)Nieefektywność
![Page 34: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/34.jpg)
34
Nie ma sensu porównywać konkurencji doskonałej z monopolem naturalnym. Z powodu wielkich korzyści skali wchodzący w grę rynek i tak nigdy nie będzie rynkiem wolnokonkurencyjnym).
![Page 35: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/35.jpg)
35
Natomiast porównanie konkurencji doskonałej i monopolu wielo-zakładowego ujawnia, że MONOPOLE PRODUKUJĄ MNIEJ I SPRZEDAJĄ DROŻEJ niż duża grupa konkurujących ze sobą firm.
![Page 36: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/36.jpg)
36
Monopol wielozakładowy, a gałąź wolnokonkurencyjna: POZIO-MA LINIA PODAŻY
Wyobraź sobie gałąź, w której KRAŃCOWY KOSZT produkcji BARDZO powoli zwiększa się w miarę wzrostu produkcji i wy-nosi np. około MC= 5…
Q
5
MC, P
D
0
MC
![Page 37: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/37.jpg)
37
Już mała zmiana ceny powoduje tu bardzo dużą zmianę wielkości produkcji
P*=5
MC, P
D
0Q
MC
Q*
![Page 38: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/38.jpg)
38
Jeśli zaś w pewnej gałęzi KRAŃCOWY KOSZT produkcji JEST STAŁY i wynosi np. MC= 5, LINIA PODAŻY na rynku STAJE SIĘ POZIOMA.
___MC=S___
MC=P=5
MC, P
D
0Q
![Page 39: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/39.jpg)
39
Pozioma linia podaży
___MC=S
___MC=5
MC, P
D
0Q
![Page 40: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/40.jpg)
40
PRODUKCJA I CENA W GAŁĘZI WOLNOKONKURENCYJ-NEJ
MC=AC=S
P,MR,AC,MC,
D
0Q
PC
QC
A
MR=P=MC
![Page 41: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/41.jpg)
41
MONOPOL PRODUKUJE MNIEJ I SPRZEDAJE DROŻEJ NIŻ GAŁĄŹ WOLNOKONKURENCYJNA
MC=AC=S
P,MR,AC,MC,
D
0Q
PM
PC
MR
QCQM
AE
B MR=P=MC
![Page 42: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/42.jpg)
42
ZADANIEOto linia popytu na produkty wytwarzane w pewnej gałęzi. Stały koszt krańcowy równa się 0,99999. a) Ile wyniosłaby produkcja, gdyby pano-wała tu konkurencja doskonała?
b) Ile wyniosłaby produkcja po przejęciu gałęzi przez monopolistę?
c) Jak to możliwe, że przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjne, ina-czej niż monopolista, nie muszą obniżać ceny, aby zwiększyć sprzedaż? Przecież z tablicy wynika coś innego!
Cena 5 4 3 2 1 0
Ilość 0 1 2 3 4 5
![Page 43: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/43.jpg)
43
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA
![Page 44: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/44.jpg)
44
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA jest to rynek, na którym działa wielu producentow i nabywców, nie ma barier wejścia (i wyjścia), lecz produkt – inaczej niż w przypadku konkurencji doskonałej - NIE JEST JEDNORODNY.
![Page 45: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/45.jpg)
45
Konkurencja monopolistyczna jest to rynek, na którym działa wielu producentow i nabywców, nie ma barier wejścia (i wyjścia), lecz produkt – inaczej niż w przypadku konkurencji doskonałej - NIE JEST JEDNORODNY.
Konkurencja niecenowaRóżnicowanie produktu
![Page 46: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/46.jpg)
46
KONKURENCJA NIECENOWA polega na wykorzystywaniu w celu konkurowania z innymi producentami dobra innych narzędzi niż cena produktu
![Page 47: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/47.jpg)
47
RÓŻNICOWANIE PRODUKTU polega na nadawaniu wyrobom cech, które odróżniają je od produktów konkurentów (dotyczy to np. funkcji produktu, materiałów, wzornictwa).
Celem jest przywiązanie nabywców do tej odmiany dobra, którą wytwarza konkretne przedsiębiorstwo, i uzyskanie możliwości pewnego podniesienia ceny.
![Page 48: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/48.jpg)
48
Narzędziem różnicowania produktu bywa reklama.
ZWOLENNICY: Reklama informuje, umożliwia wzrost produkcji i wykorzystanie korzyści skali, wzmaga konkurencję i wymusza ulepszenia pro-duktu.
PRZECIWNICY: Nierzetelność informacjiMarnotrawstwo środkowSzkodliwe skutki uboczne (np. marnotrawstwo czasu)Wzrost kosztow i cen (koszty!)Umacnainie się monopoli
![Page 49: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/49.jpg)
49
W krótkim okresie przeciętna firma działająca na rynku konku-rencji monopolistycznej, która ma pewien niewielki wpływ na wielkość podaży rynkkowej i cenę, osiąga także niewielki zysk ekonomiczny. W długim okresie wejscia konkurentów sprawiają, że zysk ekonomiczny zanika i pojawia się równowaga w punkcie styczności.
![Page 50: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/50.jpg)
50
Oto dwie ważne cechy sytuacji, która - w długim okresie - powstaje na rynku konkurencji monopolistycznej.
1. Jest produkowane przy niepełnym wykorzystaniu możliwosci pro-dukcyjnych (nie zostaje osiagnięte optimum techniczne”). 2. Skoro tak, to przedsiebiorstwa chętnie zwiększyłyby produkcję i sprzedaż po dotychczasowej cenie.
Na rynku konkurencji doskonałej jest zupelnie inaczej!
![Page 51: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/51.jpg)
51
Tak czy nie?W odróżnieniu od typowego przedsiębiorstwa działającego na ryn-ku konkurencji monopolistycznej typowemu przedsiębiorstwu wolnokonkurencyjnemu nie zależy na zwiększeniu sprzedaży po dotychczasowej cenie.
![Page 52: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/52.jpg)
52
![Page 53: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/53.jpg)
53
![Page 54: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/54.jpg)
54
OLIGOPOL
![Page 55: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/55.jpg)
55
OLIGOPOL jest to rynek, na którym działa niewiele (kilka, kilkanaście) firm. Bariery wejścia na rynek są tu dość wysokie, a o zachowaniach przedsiębiorstw decyduje ich WSPÓŁZALEŻ-NOŚĆ.
![Page 56: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/56.jpg)
56
Otóż grupa oligopolistów może się porozumieć po to, aby zbioro-wo powtórzyć zachowania monopolisty.
![Page 57: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/57.jpg)
57
Sytuacja powstała w wyniku porozumienia oligopolistów nie jest jednak stabilna. Skoro oligopol jako całość osiąga zysk nadzwy-czajny, to cena rynkowa przewyższa przeciętny koszt wytworzenia jednostki produktu.
Zachęca to oligopolistów do wyłamania się ze zmowy.
![Page 58: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/58.jpg)
58
Taka sytuacja nazywa się DYLEMATEM WIĘŹNIA (ang. pri-soner’s dilemma).
KOOPERACJA OPŁACA SIĘ WSZYSTKIM BARDZIEJ NIŻ WALKA, LECZ KRÓTKOOKRESOWY INTERES I BRAK ZAUFANIA DO PARTNERA SKŁANIAJĄ DO RYWALIZACJI.
![Page 59: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/59.jpg)
59
Oligopol i dylemat więźnia
Duża Mała
Duża (a) 3,5 3,5 (b) 5 3
Mała (c) 3 5 (d) 4 4
Produkcja firmy B
Produkcja firmy A
![Page 60: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/60.jpg)
60
Co mogłoby zwiększyć trwałość porozumienia oligopolistów, sto-jących w obliczu dylematu więźnia?
![Page 61: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/61.jpg)
61
Po pierwsze, warunkiem trwałości porozumienia jest, oczywiście, wiarygodność gróźb graczy, że w razie oszustwa oni także zwięk-szą produkcję. Groźby te mogą nie być przekonujące.
![Page 62: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/62.jpg)
62
Po drugie, gry oligopolistow zwykle mają wiele partii. W takiej sytuacji motywacja do oszukiwania słabnie. Wszak oszukany mo-że odmówić kooperacji w następnej partii…
![Page 63: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/63.jpg)
63
MATRIKSOWY TURNIEJ
Powiedzmy, że z partnerem rozgrywasz wiele kolejnych partii gry w dylemat więźnia. Jaka strategia jest najbardziej opłacalna? Czy opłaca Ci się kooperować, czy rywalizować?
Aby przekonać się, jakie strategie gry w taki powtarzany dylemat więźnia są najlepsze , amerykański politolog Robert Axel-rod zorganizował turniej. Uczestniczyły w nim nadsyłane przez chętnych programy komputerowe, zaprojektowane tak, aby mog-ły grać w dylemat więźnia. Każdy z programów grał ze wszystki-mi pozostałymi programami.
Wygrała STRATEGIA WET ZA WET (ang. TIT-FOR-TAT)! Zgodnie z tą strategią gracz zaczyna od kooperacji, a potem robi to, co przeciwnik robił w poprzedniej partii: kooperuje dopó-ty, aż partner nie przestanie kooperować, następnie sam nie koo-peruje, aż partner znowu zacznie kooperować.
![Page 64: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/64.jpg)
64
ZADANIEUżyteczność profesorów Buffona i Holleryka zależy głównie od liczby słuchaczy, choć liczy się też poziom nauczania. Kiedy obaj egzaminatorzy są wymagający, mają wielu studentów. Obniżenie wymagań powoduje przypływ studentów od konkurenta, który - broniąc się – też stawia same piątki. W efekcie wykładowcy mają wielu, ale za to niedouczonych studentów. a) Zaproponuj macierz wypłat opisującą grę Buffona z Hollerykiem. Jak nazywa się taka sytuacja? b) Na czym polega w tej sytuacji konflikt racjonalności prywatnej i społecznej?
c) W jaki sposób społeczeństwa rozwiązują takie jak ten konflikty racjonalności prywatnej i społecznej?
d) Co może zrobić rektor Patałłah, aby jakość nauczania wzrosła?
![Page 65: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/65.jpg)
65
RÓWNOWAGA NASHA
Sytuacja d w tabeli ilustrującej „dylemat więźnia” jest przykła-dem RÓWNOWAGI NASHA. Równowagą Nasha (od nazwiska matematyka Johna Nasha, ur. 1924) nazywamy stan, kiedy KAŻDY Z GRACZY WYBRAŁ OPTYMALNĄ DLA SIEBIE STRATEGIĘ POSTĘPOWANIA PRZY DANYCH STRATE-GIACH WYBRANYCH PRZEZ POZOSTAŁYCH GRACZY.
Buffon Wymagający Nie wymagający Wymagający 3, 3 4, 1 Holleryk Nie wymagający 1, 4 2, 2
(a) (b)
(c) (d)
![Page 66: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/66.jpg)
66
Równowaga Nasha w wielu grach (i w życiu!) bywa wynikiem gorszym od jakiegoś innego wyniku gry. Jeśli jednak ten inny, lepszy, wynik nie jest również równowagą Nasha, nie jest on stabilny (trwały). (Zauważ, że np. sytuacja a, choć lepsza dla obu graczy, nie jest równowagą Nasha).
Buffon Wymagający Nie wymagający Wymagający 3, 3 4, 1 Holleryk Nie wymagający 1, 4 2, 2
(a) (b)
(c) (d)
![Page 67: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/67.jpg)
67
EWOLUCJA SPOŁECZEŃSTW A ALTRUIZM
Gra w „dylemat więźnia” kończy się rywalizacją, mimo że koope-racja jest bardziej opłacalna. ..
A jednak eksperymenty ekonomistów pokazują, że gra-jący w „dylemat więźnia” zaskakująco często kooperują, a nie ry-walizują. Dotyczy to nawet składających się z jednej partii gier, kiedy motywem kooperacji nie mogą być zyski z zachęcenia part-nera do kooperacji w przyszłości.
![Page 68: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/68.jpg)
68
EWOLUCJA SPOŁECZEŃSTW A ALTRUIZM cd.
Niektórzy argumentują, że w toku ewolucji społecznej W WAL-CZĄCYCH O PRZETRWANIE SPOŁECZNOŚCIACH LUDZ-KICH PRZEZ TYSIĄCLECIA POWSTAWAŁY ZACHĘCAJĄ-CE DO KOOPEROWANIA I ZNIECHĘCAJĄCE DO NIEKO-OPEROWANIA NORMY KULTUROWE. ZYSKI Z KOOPERA-CJI SPRAWIAJĄ, ŻE NORMY TE UPOWSZECHNIAJĄ SIĘ I SĄ PRZEKAZYWANE Z POKOLENIA NA POKOLENIE.
Psycholodzy wskazują przykłady takich sytuacji i twier-dzą, że ludzie uczą się norm kulturowych w imię korzyści z koope-racji.
Dodajmy, że kiedy podział korzyści z kooperacji jest bar-dzo nierówny, rośnie prawdopodobieństwo masowego niekoopero-wania i utracenia przez całą społeczność korzyści z kooperacji...
![Page 69: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/69.jpg)
69
ROLA WEJŚĆ I WYJŚĆ Pomyślmy teraz o wpływie zagrożenia wejściem konkurentów do gałęzi na zachowania firm działających na różnych rynkach.
![Page 70: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/70.jpg)
70
Jeśli wejście na atrakcyjny rynek i wyjście z niego nie jest trudne, mamy do czynienia z RYNKIEM SPORNYM (ang. contestable market).
![Page 71: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/71.jpg)
71
„Odstraszanie” strategiczne
Dzięki odstraszaniu obrona rynku okazuje się bardziej opłacalna od kapitulacji. Perspektywa walki zniechęca do wejścia. W efekcie broniące rynku przedsiębiorstwo zyskuje 3, a nie 1.
![Page 72: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/72.jpg)
72
„Odstraszanie” strategiczne jest przykładem zachowania, które ekonomiści nazywają samoograniczeniem (ang. pre-commitment). Samoograniczenie polega na dobrowolnym pozbawieniu się pew-nych możliwości działania w przyszłości, co jest sposobem osiąg-nięcia jakiegoś celu.
Nie tylko przedsiębiorstwa samoograniczają się w imię własnych korzyści. Pomyśl np. o alkoholiku, który wszywa sobie esperal, licząc na to, że kiedy przyjdzie co do czego, strach pow-strzyma go to przed sięgnięciem po kieliszek!
![Page 73: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/73.jpg)
73
ZADANIEa) Wskaż przykłady ODSTRASZANIA STRATEGICZNEGO: (i) Wybieram się do „Galerii Mokotów” obejrzeć te luksusowe skle-py, ale portfel i „plastiki” zostawię w domu. (ii) Bojąc się wzrostu cen, bank centralny doprowadził do uchwalenia przez parlament ustawy zakazującej mu dodruku „pustego” pieniądza na potrzeby rządu.(iii) Wrzasnąłem mu nad uchem, a on spadł z krzesła!(iv) Wykładowca, o którym wiadomo, że bardzo dba o swój autorytet, zapowiada studentom, iż egzamin będzie naprawdę trudny. (v) Broniąc podwórza, przechadzał się na wyprężonych łapach, powarkiwał, stroszył sierść na grzbiecie. b) Wskaż cele zachowań, które uznałeś za „odstraszanie”. c) Nazwij wspólną cechę tych wszystkich zachowań (odpowiedz jednym zdaniem).
![Page 74: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/74.jpg)
74
Wybierając odpowiedni model rynku w celu analizy konkretnego rynku, ekonomiści kierują się m. in. informacjami o stopniu KONCENTRACJI PRODUKCJI na rynku. Od im mniejszej licz-by firm pochodzi główna część produkcji sprzedawanej na rynku, tym bardziej skoncentrowana jest produkcja.
![Page 75: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/75.jpg)
75
Miarami stopnia koncentracji produkcji na rynku są m. in. : WSKAŻNIK KONCENTRACJI N FIRM (ang. concentration ratio, CR) oraz INDEKS HERFINDAHLA-HIRSCHMANA (ang. Herfindhal-Hirschman Index, HHI) .
![Page 76: FORMY RYNKU](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022062309/568144e7550346895db1b669/html5/thumbnails/76.jpg)
76
ZADANIENa pewnym rynku działa 5 przedsiębiorstw. Udziały w sprzedaży trzech z nich wynoszą odpowiednio: 20%, 10%, 8%. Nie znamy udziałów w sprzedaży największego i najmniejszego przedsiębior-stwa w gałęzi. Wiemy, że wskaźnik koncentracji 3 przedsiębiorstw wynosi 85%. a) Ile wynosi udział w rynku największego przed-siębiorstwa? b) Ile wynosi indeks Herfindahla–Hirschmana? c) Z jaką formą rynku mamy tu prawdopodobnie do czynienia?