FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ 2007-2013EUROPEJSKIEJ 2007-2013
Mgr Agata Wróbel
FUNDUSZE STRUKTURALNE I FUNDUSZ SPÓJNOŚCI,
T. KIERZKOWSKI, A. JANKOWSKA, R. KNOPIK ,
WARSZAWA 2009
◦europa.eu <obszary wsparcia ◦ec.europa.eu <możliwości finansowania
◦www.funduszeeuropejskie.gov.pl
2
POLITYKA REGIONALNAPOLITYKA REGIONALNA
3
LONDYN HAMBURGLONDYN HAMBURG
MONACHIUM
MEDIOLAN
PARYŻ
14% terytorium43% produkcji Unii Europejskiej
1/3 ludności
Poziom krajowy: ◦Luksemburg > Rumunia pod względem dochodu na
jednego mieszkańcaPoziom regionalny:
◦Inner London PKB per capita 290% średniego PKB UE◦pół-wsch. Rumunia 23% średniego PKB UE
4
PRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNICPRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNIC W ROZWOJU REGIONÓW W ROZWOJU REGIONÓW
PRZYCZYNY geograficzne - peryferyjne położenia regionu, trudne warunki klimatyczne i
geograficzne historyczne społeczne i gospodarcze - niedostatecznie rozwinięta infrastruktura,
niekorzystna struktura gospodarki, niski poziomu kwalifikacji zawodowych ludności
SKUTKI Zubożenie społeczeństwa, Zła jakość szkolnictwa, Wyższe bezrobocie Niewydolność infrastruktury
Trudna sytuacja niektórych spośród państw członkowskich UE wynika częściowo z dziedzictwa gospodarki centralnie planowanej.
5
6
EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ Preambuła Traktatu Rzymskiego z 1958 :
„Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenie zacofania regionów mniej uprzywilejowanych”.
PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ:
• Zmiany w sytuacji przemysłu Wspólnoty pod wpływem KRYZYSU lat 70, spadki koniunktury w kolejnych latach
• POSZERZANIE integracji o nowe kraje członkowskie
• POGŁĘBIANIE integracji
7
PIERWSZY ETAP POLITYKI PIERWSZY ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1958-1974REGIONALNEJ 1958-1974
Polityka regionalna => kompetencja państw
EWWiS – projekty z zakresu restrukturyzacji węgla i stali EBI – działalność pożyczkowa; projekty , których celem był
„harmonijny rozwój Wspólnoty” EFS – nowe miejsca pracy/ zapobieganie bezrobociu EFGiOR
Mechanizm antydumpingowy 1968 Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej 1972 –EFRR miał „korygować podstawowe dysproporcje
wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikające przede wszystkim z przewagi rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia
1973 – akcesja Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii
8
DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1975-19851975-1985
Kryzys lat 70 => spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego 1. stycznia 1975 – EFRR
◦ Podział pieniędzy między państwa i refundacja wydatków◦ Zasada współfinansowania – 20-30%◦ Zgodność z priorytetami ◦ Pomoc uzyskiwały państwa a nie podmioty gospodarcze
REGION? REGION MNIEJ ROZWINIĘTY?
9
KRYTERIA POMOCY DLA REGIONÓW◦PKB per capita znacząco niższy niż średnia kraju ◦Wysokie znaczenie rolnictwa i lub przemysłów schyłkowych ◦Wysoko stopa bezrobocia lub migracja
SZCZEGÓLNE ZASADY PODZIAŁU ŚRODKÓW◦Zasada słusznego zwrotu
1979 reforma EFRR 5% środków do dyspozycji Komisji 1981 akcesja Grecji – zwiększenie rozpiętość w rozwoju
regionalnym
10
REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ 19841984 Obszary Polityki Regionalnej
1.okresowa analiza sytuacji społ-ekonom. 2. koordynacją narodowych polityk 3. ocena regionalnych skutków wszystkich głównych polityk
System widełkowy Rozszerzenie kompetencji Komisji 11,5% Regiony
a. regiony cechujące się długotrwałym niedorozwojem b. regiony o niskim poziomie dochodów, wysokiej stopie
bezrobocia i wysokim wskaźniku migracji c. regiony narażone na ujemne skutki działalności WEd. regiony przygraniczne
11
TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1986-1992REGIONALNEJ 1986-1992
decyzja o utworzeniu rynku wewnętrznego akcesja Hiszpanii i Portugalii 1986nacisk Wielkiej Brytanii na bardziej sprawiedliwy
podział środków
JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (JAE)1986◦„Spójność ekonomiczna i socjalna”
1988 reforma funduszy strukturalnych
12
CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1993-1999REGIONALNEJ 1993-1999
Traktat z Maastricht ◦Unia Gospodarcza i Walutowa◦Fundusz Spójności◦Europejski Fundusz Inwestycyjny◦Komitet Regionów
Wzmocnienie EBCPrzekształcenie sektorowego instrumentu
skierowanego do rybołóstwa w nowy instrument – FIOR
1995 –Austria, Finlandia i Szwecja
13
PIĄTY ETAP 2000-2006PIĄTY ETAP 2000-2006 AGENDA 2000 CELE 6=>3
CEL 1- wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju oraz słabo zaludnionych regionów północnej Europy
CEL 2- wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych
CEL 3 - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia
INICJATYWY: INTERREG, URBAN, EQUAL, LEADER POMOC HARMONIZACYJNA – instrument pomocy przedakcesyjnej ISPA I
SAPARD INSTRUMENTY FINANSOWANIA:
Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa
7 letnie okresy programowania
14
2007 - 20132007 - 2013 Traktat o Unii Europejskiej: Preambuła „[Państwa] WYRAŻAJĄC MOCNĄ WOLĘ popierania postępu
gospodarczego i społecznego swych narodów poprzez urzeczywistnienie rynku wewnętrznego oraz umacnianie spójności i ochrony środowiska naturalnego, przy uwzględnieniu zasady stałego rozwoju, oraz prowadzenia polityk, które zapewnią, że integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoczesny postęp w innych dziedzinach,
Art. 3 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej preambuła: W TROSCE o wzmocnienie jedności swych gospodarek i zapewnienie
ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych
Artykuł 107 TYTUŁ XVIII SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA
15
FINANSOWANIEFINANSOWANIE
16
12% (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii), 11% z dochodów z VAT 76 % ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)
WYDATKIWYDATKI17
CELE POLITYKI REGIONALNEJ:◦to cele służące osiągnięciu spójności społeczno-
gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Fundusze strukturalne na okres 2007-2013 mają spełniać następujące cele kluczowe:
◦Cel 1: Konwergencja◦Cel 2: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach◦Cel 3: Europejska współpraca terytorialna
18
Cel 1. Konwergencja (cel priorytetowy)Kierunek: Wspiera wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy wregionach najbiedniejszych.
Regiony kwalifikujące się: regiony poziomu NUTS 2, którychPKB na mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE-25 oraz regiony tzw. efektu statystycznego (ich PKB jest wyższe niż 75% PKB dla UE-25 ale niższe od PKB dla wcześniejszej UE-15).
Polityka spójności UE 2007-2013- CELE -
Cel 2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie
Kierunek: Wspiera zmiany strukturalne w regionach niekwalifikujących się do Celu 1. oraz zmiany na rynku pracy.
Regiony kwalifikujące się: regiony nie kwalifikujące się do finansowania z funduszy strukturalnych w ramach Celu Konwergencja
NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznychcelów statystycznych
NUTS 0 - KRAJNUTS 1 – MAKROREGIONY (grupa województw
6)NUTS 2 – REGIONY (województwa 16)NUTS 3 – PODREGIONY (grupa powiatów 66)NUTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatówNUTS 5 – gminy
* NUTS 4 i 5 – Local AdministrativeUnits(LAU)
21
Polityka spójności UE 2007-2013- CELE -
Cel 3. Europejska współpraca terytorialna
Kierunek: Wspiera terytorialną konkurencyjność oraz promuje harmonijny i zrównoważony rozwój terytorium UE w ramach 3 komponentów: transgranicznego, transnarodowego orazmiędzyregionalnego.
Regiony kwalifikujące się: Współpraca transgraniczna: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE,regiony NUTS 3 wzdłuż wszystkich lądowych granic wewnętrznych iniektórych zewnętrznych Wspólnoty oraz wszystkie regiony NUTS 3wzdłuż granic morskich (nie więcej niż 150 km od siebie). Współpraca transnarodowa: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE obszary z podziałem na programy.Współpraca międzyregionalna: całe terytorium Wspólnoty
24
- AKTY PRAWNE UE - - AKTY PRAWNE UE - Podstawę prawną instrumentów służących realizacji polityki spójności w latach
2007-2013stanowi pakiet 5 rozporządzeń przyjętych przez Radę i Parlament Europejski w
lipcu 2006 r. Definiują one cel i zakres wsparcia w ramach poszczególnych funduszy.
Pakiet składa się z 1ogólnego i 4 szczegółowych rozporządzeń:
1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/19992. Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFRR i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/19993. Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie EFS i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/19994. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/945. Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT)
PONADTO: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.
ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR
SWW stanowią dokument strategiczny wyznaczający kierunki realizacji
polityki spójności UE w latach 2007-2013.
• Wytyczne identyfikują obszary, w których polityka spójności może najskuteczniej przyczynić się do realizacji priorytetów Wspólnoty zorientowanych na osiąganie celów odnowionej Strategii Lizbońskiej.
• SWW wzywają do inwestycji w społeczeństwo informacyjne oparte na wiedzy, w innowacyjność, przedsiębiorczość, środowisko naturalne oraz tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy.
• SWW stanowią podstawę dla przygotowania przez państwa członkowskie krajowych dokumentów tj. NSRO oraz PO.
STRATEGICZNE WYTYCZNE STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI NA LATA WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI NA LATA
2007-20132007-2013
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
Programy Operacyjne
STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY DLA SPÓJNOŚCI
Art. 251. Zwiększenie atrakcyjności państw członkowskich, regionów i
miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie stanu środowiska
2. Wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy poprzez wykorzystywanie możliwości w dziedzinie badań i innowacji
3. Tworzenie lepszych miejsc pracy oraz większej ich liczby
ZASADY
1. Koncentracja na wiedzy, badaniach i innowacjach2. Uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju3. Wspieranie równości między mężczyzn i kobiet4. Zapobieganie dyskryminacji
PRIORYTET 1
Infrastruktura
Środowisko
Energia
PRIORYTET 2
Badania i rozwój
Innowacje i promowanie przedsiębiorczości
Promocja społeczeństwa informacyjnego
Poprawa dostępu do finansowania
PRIORYTET 3
Przyciąganie na rynek pracy, przedłużanie aktywności zawodowej
Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw
Edukacja i poprawa kwalifikacji
Zdolności administracyjne
Poziom zdrowia
Narodowa Strategia Spójności (NSS) (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: •Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), •Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) •Funduszu Spójności
w ramach budżetu Wspólnoty 2007–2013, zaakceptowany przez Komisję Europejską.
Cele NSS będą realizowane przez:Cele NSS będą realizowane przez:
działania o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym,
Programy Operacyjne (PO), zarządzane przez MRR,Regionalne Programy Operacyjne (RPO), zarządzane
przez Zarządy poszczególnych Województw
S- S- strengths strengths mocne stronymocne strony
W- W- weaknesses słabe stronyweaknesses słabe strony
O – O – opportunities opportunities szanseszanse
T – T – threatsthreats zagrożenia zagrożenia
ANALIZA SWOT
Cel strategicznyCel strategiczny
„tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej”.
STRATEGIA DZIAŁAŃ
Cele szczegółowe:
Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,
Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,
Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług,
Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,
Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.
INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKOINNOWACYJNA GOSPODARKAKAPITAŁ LUDZKIROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJPOMOC TECHNICZNA16 RPOPROGRAMY OPERACYJNE EWT
WYKAZ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH
Podział środków w ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013
Program Operacyjny Wartość środków (mld euro w cenach bieżących)
PO Infrastruktura i Środowisko 27,9
16 Regionalnych Programów Operacyjnych
16,6
PO Kapitał Ludzki 9,7
PO Innowacyjna Gospodarka 8,3
PO Rozwój Polski Wschodniej 2,3
PO Pomoc Techniczna 0,5
PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej
0,7
Krajowa rezerwa wykonania 1,3
NSS z rezerwą 67 284 249 766 euro
Podział środków UE na programy operacyjne NSRO
2007-2013
Łączna suma zaangażowana w realizację NSRO 2007-2013 to ok. 85,6 mld euro.
Średniorocznie (do 2015) będzie wydatkowe około 9,5 mld euro (ok. 5% PKB).
Z tej sumy:67,3 mld euro z budżetu UE, 11,9 mld euro z krajowych środków
publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa),
ok. 6,4 mld euro ze strony podmiotów prywatnych.
- zasada earmarkingu - powiązanie polityki strukturalnej z celami i zadaniami Strategii Lizbońskiej
POWIĄZANIE PRIORYTETÓW NSRO Z PRIORYTETAMI UE
- Wstępne roczne alokacje z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności- Kwoty rocznych alokacji z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa
INFORMACJE FINANSOWE
ELEMENTY DODATKOWEELEMENTY DODATKOWEDLA CELU 1DLA CELU 1
DZIAŁANIA NA RZECZ ZWIĘKSZENIA WYDAJNOŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
KWOTA ROCZNYCH ŚRODKÓW PRZEZNACZONYCH NA EFRROW I EFR
WERYFIKACJA ZASADY DODATKOWOŚCIKOORDYNACJA POMIĘDZY PROGRAMAMI
OPERACYJNYMI
PROGRAMOWANIE