Download - Gastcollege: innovatiemanagement in de zorg
Innovatie in de zorg en de rol van de overheid
Gastcollege Vrije Universiteit 2 juni 2010Janneke de GrootProjectleider ZorginnovatieplatformMinisterie VWS
Eerst voorstellen
Opbouw college
DEEL 1: urgentie zorginnovatie
9.00-9.45
DEEL 2: de rol van de overheid
10.00-10.30
DEEL 3: praktijkcasus
10.30-11.00
DEEL 1• De maatschappelijke uitdagingen• Wat is innovatie?• Toekomstscenario?
Stijgende zorgvraag
• Nieuwe technologie draagt bij aan verlengde levensduur
• Aantal ouderen neemt toe met 50% in 2025
Toename chronisch zieken
• Grote gezondheidsverschillen naar sociaaleconomische status
• Levensverwachting zonder chronische aandoeningen is 48,4 jaar voor mannen en 42,5 jaar voor vrouwen
Aantal chronisch zieken
Aandoeningen 2003
x 1.000
Idem in 2025
x 1.000
Toename
Hartfalen 179 263 47%
Dementie 102 148 45%
Beroerte 229 329 44%
Coronaire hartziekten 676 959 42%
COPD 316 438 39%
Diabetes 609 807 33%
Dreigend arbeidsmarkttekort
• In 2025 470.000 mensen tekort in krimpende arbeidsmarkt
Stijgende zorgkosten
• Zorgkosten stijgen als 35 jaar sneller dan de economie• Begroting 2010: ruim 60 miljard euro
60 miljard bestaat uit …
Innovatie is urgent en noodzakelijk!
• Innovatie moet bijdragen aan:– Behoud of verbetering kwaliteit– Behoud of verbetering betaalbaarheid– Behoud of verbetering toegankelijkheid
– Toekomstbestendige gezondheidszorg
Nederland heeft een goede uitgangspositie
• Zorg in NL tot top van de wereld
• Relatief gezonde bevolking
• Veel onderzoek van goede kwaliteit
• Goede infrastructuur
• Steeds meer aandacht voor belang innovatie
Wat versta jij onder innovatie?
Vernieuwing Techniek Proces
ProductToepassing
Uitvinding
Idee
Risico
Onderzoek
R&D Patent
Strategie
Innovatie is …
“ invoering van een nieuwigheid”
• Niet alleen technologische hoogstandjes• Maar in praktijk vaak nog sprake van
‘technology push’ ipv ‘vraaggestuurd’• Technologie- en ICT-partijen denken vaak nog
in termen van producten in de markt zetten
• Rol van de gebruiker nog vaak onderbelicht
Innovatie in de zorg …
Vier typen innovatie
Wie zijn de innovatoren?
Zorginnovatie op korte en lange termijn • Op korte termijn gericht op doelmatigheid en klantgerichtheid
– Gericht op procesverbetering en nieuwe producten en diensten– Vooral toepassing van bestaande innovaties i.p.v. nieuwe dingen
verzinnen
– Innovatoren komen uit de sector zelf • Op lange termijn gericht op systeemverandering
– Radicale innovaties – Gaat om toepassing van nieuwe producten en diensten die niet
passen in bestaande structuur/bedrijfsmodel
– Innovatoren hebben geen belang bij behoud huidige instanties en
organisaties
Scenario 2025
• http://www.zorginnovatieplatform.nl/kennis/117/Videos/
• Wie denkt dat dit een realistisch scenario is?
• Wie vindt dit wenselijk scenario?
• Hoe zou je zelf zorg willen ontvangen?
DEEL 2• Stakeholders zorginnovatie • Belemmeringen voor zorginnovatie• Rol van het Zorginnovatieplatform
Veel stakeholders zorginnovatie
Min VWS
CVZ
UMC’s
NZa
DBC-
Onderhoud
ZonMw
Zorg-
professionals
Zorg-
verzekeraars
FarmaceutenBedrijfsleven
Branche-
verenigingen
Min OCW
Min EZ
Zorg-
opleidingen
Zorg-
instellingen
ICT
leveranciers
Gemeenten
Tweede
Kamer
Patienten-
organisaties
Veel ideeën, (te) weinig toepassing
Veel ideëen en projecten op lokaal niveau, maar …
… geen duurzame toepassing
… geen uitwisseling tussen
instellingen en regio’s
… geen landelijke opschaling
… geen strategische of
ontwrichtende innovatie
Typen belemmeringen
1. Schotten in de financiering en organisatie van zorg
2. Weerstand tegen vernieuwing
3. Leiderschap en ondernemerschap
Voorbeeld 1: medische technologie
• Belangrijkste stap is toetreden tot het verzekerde pakket
• Pakkettoelating is belangrijk voor vergoeding en daarmee levensvat-baarheid van de innovatie
• Voor innovator vaak een onduidelijke, langdurige en complexe procedure
• Casus Mammaprint
Voorbeeld 2: internetbehandeling
• Een e-consult is geen los te declareren product. • Zorg op afstand kan binnen de bestaande
financieringsystematiek wel plaatsvinden, maar alleen als er eerst face-to-face contact geweest is met een specialist
• Volledige internetbehandelingen kunnen dus (nog) niet bekostigd worden
Voorbeeld 2: internetbehandeling (2)
• Maar niet alleen belemmering in financiering, ook volgende barriéres:– Cultuur en draagvlak bij zorgvrager– Draagvlak medische professionals – Aanbod diensten en knowhow – Medical evidence is beperkt of ontbreekt– Uniformering en standaardisatie
Voorbeeld 3: preventie
• De integrale aanpak van preventie en zorg stuit op schotten in de financiering.
• Bij een integrale aanpak komen de kosten en baten vaak niet bij 1 partij terecht
• Partijen zien dit als een belemmering om te investeren
Voorbeeld 4: arbeidsbesparende innovaties
• Innovaties die arbeidsbesparend werken leveren kostenbesparingen op
• Dit levert binnen budgetgefinancierde zorg een budgetkorting op.
• Tegenstrijdige prikkels voor implementatie en opschaling arbeidsbesparende innovaties in de langdurige (thuis)zorg
• Daarnaast ook vooroordelen over minder handen aan het bed
Wanneer een rol voor de overheid?
Maatschappelijke
opgaven
Overlaten aan
de /markt
De markt
stimuleren
De markt
helpen Zelf doen
Het Zorginnovatieplatform opgericht in april 2008
Missie van het ZIP
• Het ZIP wil innovaties versnellen en aanjagen die bijdragen aan een duurzaam gezondheidssysteem en daarmee het welzijn en de welvaart van de bevolking verhogen.
• Focus op chronisch zieken en ouderen
Innovatie vanuit primaire proces
Technologie en organisatie-modellen als katalysator
Benutten kansen voor intersectorale innovatie
Aanpak ZIP 2009-2012
• Het ZIP wil partijen aanjagen, verbinden en mobiliseren om bij te dragen aan de maatschappelijke uitdagingen in de zorg
Belangrijkste resultaten ZIP
• Vergroten bewustzijn en agendasetting • Stimulans aan circa 1000 innovatieprojecten• Netwerk van ruim 3000 belangstellenden• Kennisuitwisseling binnen en buiten het netwerk • Samenwerking ontstaan tussen overheden en
met bedrijfsleven en non-profit organisaties • Inzicht in belemmeringen zorginnovaties
Geleerde lessen
• Behoefte aan 1 loketfunctie voor zorginnovatie• Belemmeringen in financiering en regelgeving
moeten aangepakt worden om zorginnovatie ook goed te kunnen stimuleren
• Om succesvol te innoveren is meer nodig dan een goed idee. Ook steun uit omgeving en beschikbare capaciteit zijn essentieel voor succes.
• Rol van overheid vooral nodig als facilitator en stimulator
DEEL 3• Praktijkcasus: arbeidsmarkttekort
Creative collaboration
• Filmpje TED Charles Leadbeater • http://www.ted.com/talks/lang/eng/
charles_leadbeater_on_innovation.html
Praktijkcasus: arbeidsmarkttekort
• Het dreigende arbeidsmarkttekort is op dit moment het meest urgent.
• Uit de werkgeversenquête blijkt dat steeds meer werkgevers het aantrekken van personeel als belangrijkste knelpunt ervaren (64% in 2009).
• Als er geen actie wordt ondernomen zal in 2025 een arbeidsmarkttekort van 40% ontstaan. Dit zet de beschikbaarheid van zorg onder druk.
Mannen onder vertegenwoordigd
• In de jaren ‘90 deed zich hetzelfde probleem voor.
• Toen vooral opgelost door de verhoogde arbeidsparticipatie van vrouwen. Deze oplossing lijkt nu weinig ruimte meer te bieden.
• Het potentieel van de inzet van de mannelijke beroepsbevolking in de zorg wordt echter nog nauwelijks benut.
Waarom werken er zo weinig mannen in de zorg?• Aantal redenen te vinden in onderzoek:
– Imago van zorgberoepen – Weinig steun familieleden– Verwachting minder carrièrekansen – Verwachting van een lager salaris– Gevoel niet (voldoende) competent te zijn
• Voor veel mannen is een baan in de zorg een tweede carrière.
Korte groepsopdracht
• Neem als doelgroep de mannelijke WO student • Waar hebben zij behoeften aan in hun werk?• Wat kan hen prikkelen?• Hoe kun je ervoor zorgen dat zij in de toekomst
kiezen voor een (parttime of fulltime) zorgberoep?
• Waar denk jij dat het eerst aan gewerkt moet worden?
Nationale Zorgvernieuwingsprijs
• ‘Hoe zorg je ervoor dat meer mannen voor een baan in de zorg kiezen?’
• Doelgroep zijn studenten en pas afgestudeerden (tot 30 jaar)
• Dien voor 1 juli een concept in op www.battleofconcepts.nl
Contactgegevens
• Meer weten over innovatie en het ZIP: www.zorginnovatieplatform.nl
• Of mail mij op [email protected]