![Page 1: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/1.jpg)
13● DZIKA AFRYKA
Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3)
JAK woDA KsZtAłtuJe żYcIe w AFRYce?Czas realizacji tematu45 min
Cele lekcjiUczeń:• określaznaczeniewodywprzyrodzieiprzedstawiajejobieg;• omawiaświatowezasobywodnezeszczególnymuwzględnieniemwódpowierzchniowych;•wymieniaiwskazujenamapiewybraneformywódlądowychnakontynencieafrykańskim;•wskazujeprzyczynydeficytówwody;• przedstawiaprzykładrzeźbotwórczejroliwódpłynących;• uzasadniapotrzebęracjonalnegogospodarowaniazasobamiwodnymi(zwłaszczawśrodowiskucharakteryzują-cymsiępoważnyminiedoboramisłodkiejwody).
Metody i formy pracy• pracaindywidualnaiwgrupach;• burzamózgów;•wykład;• dyskusjakierowana;• obserwacjapośrednia.
Środki dydaktyczne• kartypracy;• tablicainteraktywnalubzestawmultimedialny;•mapafizycznaAfryki.
Powiązanie scenariusza z podstawą programową przedmiotuGeografia (NPP: SP kl. 7–8)XV.WybraneproblemyiregionygeograficzneAfryki[…].Uczeń:2) wyjaśnianapodstawiemaptematycznychistnieniestrefowościklimatyczno-roślinno-glebowejwAfryce;3) wyjaśniazwiązkimiędzywarunkamiprzyrodniczymiamożliwościamigospodarowaniawstrefieSaheluorazprzy-
czynyprocesupustynnienia.
Geografia (SPP: GIM kl. 2–3)3. Wybranezagadnieniageografiiifizycznej.Uczeń:6) posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących,
falmorskich,wiatru,lądolodówilodowcówgórskich;7) rozpoznajeiopisujewterenieformyrzeźbypowstałewwynikudziałaniaczynnikówrzeźbotwórczych.10.Wybraneregionyświata.Relacje:człowiek–przyroda–gospodarka.Uczeń:8) charakteryzujenapodstawiemaptematycznych iwyjaśniawystępowaniestrefklimatyczno-roślinno-glebowych
wAfryce;9) wykazuje,naprzykładziestrefySahelu,związekpomiędzyformamigospodarowaniaczłowiekaazasobamiwodny-
mi;uzasadniapotrzebęracjonalnegogospodarowaniawśrodowiskucharakteryzującymsiępoważnyminiedobora-misłodkiejwody.
Przygotowanie do lekcjiLekcjapowinnasięodbyćpoobejrzeniufilmuDzika Afryka.Przedprojekcjąnauczycielprosiuczniów,byzwróciliuwa-gęnaaspektyzwiązanezzasobamiwodynakontynencieafrykańskimiuzupełnilikartępracynr1(patrzs.17).Przedlekcjąnauczycielkopiujekartypracy.
Przebieg lekcjiFAZAWSTĘPNANauczycielprzedstawiatematicelelekcji.Przypominauczniom,żepodczasprojekcjifilmumielizwrócićuwagęnaaspektyzwiązanezzasobamiwodynakontynencieafrykańskim.
FAZAREALIZACYJNANauczycielprosiwybranychuczniówoprzedstawienieuzupełnionychkartpracy.
![Page 2: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/2.jpg)
14● DZIKA AFRYKA
Poprawne odpowiedzi1.Kenii;wody,pożywienia;rafykoralowe2.Nie,ponieważnapustynimożnaspotkaćzwierzęta,któreprzystosowałysiędożyciawtaksuchymśrodowisku.3.Np.:dopicia,doschładzaniasię,domycia,dożycia(żyjąwśrodowiskuwodnym).
Nauczycielinicjujedyskusję,pytając,doczegoludziewykorzystująwodę.Uczniowiewypowiadająsięswobodnie,aichpropozycjezapisywanesąnatablicywodpowiedniejkategorii(kategorietworząuczniowiezpomocąnauczyciela).
Przewidywane odpowiedzi
DO CZEGO LUDZIE WYKORZYSTUJĄ WODĘ?
Nauczycielprosichętnych,abysformułowaliwnioski.Uczniowiepowinnim.in.zauważyć,żewodajestpotrzebnawewszystkichdziedzinachnaszegożycia,bezniejniejestmożliweżycienaZiemi.
Prowadzącyprzypomina,żezasobywodynaZiemisąstałe iwynosząokoło1,4mldkm3.Natablicy interaktywnejprzedstawiapodziałtychzasobów(patrzs.18).Wybraniuczniowieodczytująprocentowyudziałwódzpodziałemnawodysłodkieisłone,wodypowierzchniowe,podziemne,pokrywęlodowąilodowceorazrzeki,bagnaijeziora.Na-stępnienaprośbęnauczycielasamodzielnieformułująwnioski(powinnizauważyć,żewodysłodkie,któremająpod-stawoweznaczeniedlaorganizmówżyjącychnaZiemi,stanowiąniewielkączęśćogólnychzasobówwody;wodypo-wierzchniowestanowiąbardzomałyprocentwódsłodkich–tylko0,3%;najwięcejwodysłodkiejgromadzisięwpo-krywielodowejilodowcowej).
Prowadzącyzwracauwagęnanierównomiernerozmieszczeniewódpowierzchniowychnakontynencieafrykańskimzwiązanezwystępowaniemstrefklimatycznychiróżnąwielkościąopadów.Rozdajekartypracynr2(patrzs.19).
DZIEDZINA ŻYCIA PRZYKŁADY
Czynnościżycioweorganizmów
•dożycia(np.udorosłegoczłowiekawodastanowiok.60%masyciała)
•dopicia•doprzygotowywaniaposiłków
Higienaiutrzymanieczystości
•domycia•doprania•dozmywania•dosprzątania
Rolnictwo•donawadnianiapól•dopojeniazwierząt
Transport •doprzewożenialudziitowarów
Przemysł•wprocesachprodukcyjnych•doschładzaniaurządzeń•wcharakterzerozpuszczalnika
Energetyka•doprodukcjienergii•doschładzaniaurządzeń
Turystykairekreacja •jakoźródłorekreacjiiwypoczynku
Medycyna •jakośrodekleczniczy
![Page 3: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/3.jpg)
15● DZIKA AFRYKA
Poprawna odpowiedź
Nauczycielnawiązujedofragmentówfilmu,wktórychpokazano,jakwodaciąglekrążywprzyrodzie,zmieniającstanskupienia.Wyjaśnia,żedziejesię takpodwpływemenergiicieplnejSłońca.Dziękiniejwodaparujezpowierzchnimórz,oceanów,rzek,jezior,obszarówbagiennychilodowców,atakżezpowierzchniglebyiroślin.Niewidocznaparawodnaunosisiędogóryischładzasię,napewnejwysokościulegaskropleniu,tworzącchmury,zktórychmożepadaćśnieg,deszczlubgrad.
Prowadzącydzieliklasęnatrzygrupyirozdajekartypracynr3(patrzs.20).Uczniowieuzupełniająschematobieguwodywprzyrodzie.Poupływieustalonegoczasuposzczególnegrupyprezentująefektyswojejpracy.
Poprawna odpowiedź
NauczycielprzedstawiauczniomkadryzfilmuilustrującekrajobrazyiformacjeroślinnewystępującewAfryce(patrz s.21-24).Zwracauwagęnarzeźbotwórcząrolęwódpłynących.WskazujenamapielokalizacjęjezioraBogoriaorazrówninySerengeti.
AG
F
E BC
D
![Page 4: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/4.jpg)
16● DZIKA AFRYKA
Prowadzącyzauważa,żewkażdymśrodowiskumożnaznaleźćwieleorganizmów,któreprzyczyniająsiędocałościo-wejróżnorodnościbiologicznejekosystemu.Niektóreekosystemysąwstaniezapewnićprzetrwaniewiększejróżno-rodnościbiologicznejniżinne.FilmDzika Afryka pokazujeekosystemybogatewróżnorodnośćbiologiczną(lasydesz-czoweirafykoralowe)oraztakie,wktórychmożnazaobserwowaćmniejsząróżnorodność(np.pustyniaNamib).Skalaróżnorodnościbiologicznejdanegoekosystemujestwskaźnikiemcałościowegozdrowiategoekosystemu.Prowadzą-cyinicjujedyskusję.Pyta,czyekosystemywAfryce,takiejakSerengeti,sąpodobnedoekosystemu,wktórymucznio-wiesamifunkcjonują,czymożesięróżnią.Prosidzieci,byzastanowiłysię,cojużwiedząoAfryce,aczegopowinnysiędowiedzieć,abymócodpowiedziećnazadanepytanie.
NauczycielodwołujesiędokadrówprzedstawiającychpustynięNamibisawannęwporzesuchej.Uświadamiauczniomproblemdeficytuwodynaświecie.Wskazujenapotrzebęracjonalnegogospodarowaniazasobamiwodnymi,ponie-ważwodakształtujeżyciewkażdymmiejscunaZiemi.
FAZAPODSUMOWUJĄCANauczycielrozdajekartyewaluacjizajęć.Wykorzystująctarczęstrzelecką,uczniowiemająocenićwskaliodzerado10materiałfilmowy,swojezainteresowanietematemizaangażowanienalekcjiorazwspółpracęwgrupie.
Zadanie domowe1.WjakisposóbmożnazmniejszyćcodziennezużyciewodywTwoimdomu?2.Odwiedźstronęinternetowąwww.wodapitna.pladministrowanąprzezPAHidowiedzsię,wjakisposóbmożeszpo-mócwdostarczeniuwodypotrzebującym.3.Stwórzdekalogekologiczny,wktórympodejmieszzobowiązaniaprowadzącedozmniejszeniazużyciawody.
Autorka scenariusza
HANNAHABERA–nauczycielkaidoradcametodycznyprzyrodyigeografiiwMazowieckimSa-morządowymCentrumDoskonalenia Nauczycieli; autorka i współautorka publikacjimetodycz-nychzzakresuprzyrody,edukacjiglobalnejiwykorzystywaniaTIKwnauczaniugeografii.
![Page 5: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/5.jpg)
17● DZIKA AFRYKA
KARtA PRAcY NR 1
Podczasprojekcjizwróćuwagęnato,jakwodakształtujeżyciewAfryce,anastępniewykonajponiższezadania.
1. Uzupełnij zdania.
JezioroBogoria,któregoobszarinajbliższeokolicezostałyuznanezaobszarchroniony,leżynaterenie..........................
............................................................................................................................................................................................................................................(nazwapaństwa)
Każdegoroku,kiedynadchodziporasucha,ponadmilionantylopgnuiinnychzwierzątroślinożernychwyruszazrów-
ninySerengetinaposzukiwanie....................................................................................i...................................................................................
WkrystalicznieczystychiciepłychwodachMorzaCzerwonegopowstałytętniąceżyciem......................................................
2. Namib uchodzi za najstarszą pustynię świata. W miejscowym języku namib oznacza „miejsce, gdzie nic nie ma”. Czy po obejrzeniu filmu Dzika Afryka zgadzasz się z tym stwierdzeniem? Uzasadnij swoją odpowiedź.
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
3. Do czego wykorzystują wodę zwierzęta w filmie Dzika Afryka?
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................................................
![Page 6: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/6.jpg)
18● DZIKA AFRYKA
PoDZIAł ZAsoBÓw woDY NA ZIeMI
Źródło schematu:: https://www.epodreczniki.pl/reader/c/148602/v/52/t/student-canon/m/inQqwm6N4V#inQqwm6N4V_d5e468
![Page 7: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/7.jpg)
19● DZIKA AFRYKA
KARtA PRAcY NR 2
Podpiszodpowiednimiliteramiwybraneformywódlądowych:
A. Nil;
B. JezioroWiktorii;
c. Tanganika;
D. Niasa;
e. Kongo;
F. Niger;
G. Czad.
![Page 8: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/8.jpg)
20● DZIKA AFRYKA
KARtA PRAcY NR 3
Uzupełnijcieschematprzedstawiającyobiegwodywprzyrodzie,wpisującwkółkaodpowiedniecyfry.
1. parowanienadmorzamiioceanami
2. parowanienadlądami
3. opadnadoceanami
4.opadnadlądami
5. spływpowierzchniowy
6.wsiąkanie
7. odpływpodziemny
Źródło schematu:: opracowanie własne z wykorzystaniem ilustracji dostępnej na stronie http://www.clioonline.se/kemi/7-9/omraaden/miljoekemi/
vatten/vattnets-kretslopp/
![Page 9: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/9.jpg)
21● DZIKA AFRYKA
KRAJoBRAZY I FoRMAcJe RoŚLINNe wYstĘPuJĄce w AFRYce
W biegu górnym rzeki, który najczęściej znajduje się w górach, woda intensywnie niszczy podłoże (erozja wgłębna).
Wilgotny las równikowy jest niezwykle bogatym środowiskiem przyrodniczym. Żyje tam przeszło połowa wszystkich gatunków roślin i zwierząt świata.
![Page 10: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/10.jpg)
22● DZIKA AFRYKA
Gdy woda zalewa wulkaniczne doliny, powstają wielkie jeziora. To jezioro Bogoria w Kenii.
Jezioro Bogoria to wyjątkowe miejsce, które upodobały sobie flamingi.
![Page 11: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/11.jpg)
23● DZIKA AFRYKA
Sawanna w porze suchej. Słoń musi wypić aż 200 l wody dziennie. Aby ją znaleźć, pokona nawet 50 km.
Równina Serengeti. Nadeszła pora deszczowa. Sawanna budzi się do życia.
![Page 12: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/12.jpg)
24● DZIKA AFRYKA
Sawanna w porze deszczowej.
Pustynia Namib.
![Page 13: Geografia (NPP: SP kl. 7–8, SPP: GIM kl. 2–3) JAK woDA ...malaakademiabbcearth.pl/wp-content/uploads/2017/10/Jak-woda... · wody słodkie i słone ... wody po-wierzchniowe stanowią](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022031500/5c76ce2a09d3f2ff328c43c4/html5/thumbnails/13.jpg)
25● DZIKA AFRYKA
KARtA ewALuAcJI ZAJĘĆ
Oceńwskaliodzerado10:materiałfilmowy,swojezainteresowanietematemizaangażowanienalekcjiorazwspół-pracęwgrupie.
Materiałfilmowy
Mojezainteresowanietematem
Współpracawgrupie
Mojezaangażowanienalekcji