Passende zorg
in de laatste
levensfaseProf. dr. G. van der Wal,
voorzitter stuurgroep
Passende zorg in de laatste levensfase
Projectopzet
• Federatiebestuur KNMG opdrachtgever
• Stuurgroep heeft dagelijkse leiding
• Uitvoering door bureau KNMG in samenwerking met ZonMw en EMGO+
• Huisartsen, medisch specialisten, specialisten ouderengeneeskunde, verpleegkundigen, patiënten- en ouderenvertegenwoordigers (LHV, OMS, Verenso, V&VN, NPCF, NFK, NOOM en CSO)
Doelstellingen
• Bevorderen dat mensen passende zorg krijgen in de laatste levensfase
• Analyse van aard en omvang (van aandoeningen, specialismen, situaties)
• Identificeren van mechanismen (processen) in de zorg die leiden tot behandelingen die niet (meer) passend zijn
• Debat over passende zorg bevorderen
• Aanknopingspunten vinden die bijdragen aan het geven van passende zorg
• Concrete instrumenten identificeren en (verder) ontwikkelen die artsen (en anderen) houvast bieden bij het beoordelen van behandelingen in de laatste levensfase en deze instrumenten dissemineren
Passende zorg in de laatste levensfase
Uitgangspunten
Het maken van de meest passende keuze door, voor en samen met de (zieke)
patiënt aan het eind van het leven staat centraal. Het gaat niet primair over:
• stijgende kosten van de zorg en bezuinigingen
• leeftijd als criterium
• kosteneffectiviteit van een specifieke behandeling
• wie de ‘schuld’ heeft van overbehandeling
• passende zorg in brede zin
• palliatieve zorg of medische beslissingen zoals palliatieve sedatie of
euthanasie
Passende zorg in de laatste levensfase
Stand van zaken en toekomstplannen
• Inzicht in aard en omvang (van aandoeningen, specialismen, situaties) via
online onderzoek (analyse fase)
• Uitdiepen van mechanismen (processen) in de zorg die leiden tot
behandelingen die niet (meer) passend zijn door middel van
literatuurstudie, een hoorzitting en discussies in de stuurgroep (afrondende
fase)
• Stuurgroep gaat interventies voorstellen, actoren benoemen en afspraken
maken
• Stuurgroep bewaakt tijdpad, spreekt actoren aan en biedt ondersteuning
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten online onderzoek
Wat is passende zorg? Eerste analyse.
1. Wens van de patiënt staat centraal (45-54%)
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten online onderzoek
Wat is passende zorg? Eerste analyse.
1. Wens van de patiënt staat centraal (45-54%)
2. Goede communicatie tussen hulpverlener en patiënt (20-27%)
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten online onderzoek
Wat is passende zorg? Eerste analyse.
1. Wens van de patiënt staat centraal (45-54%)
2. Goede communicatie tussen hulpverlener en patiënt (20-27%)
3. Zorg in een vertrouwde omgeving (11-12%)
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten online onderzoek
Wat is passende zorg? Eerste analyse.
1. Wens van de patiënt staat centraal (45-54%)
2. Goede communicatie tussen hulpverlener en patiënt (20-27%)
3. Zorg in een vertrouwde omgeving (11-12%)
4. Gericht op kwaliteit van leven (11-28%)
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten online onderzoek
Wat is passende zorg? Eerste analyse
1. Wens van de patiënt staat centraal (45-54%)
2. Goede communicatie tussen hulpverlener en patiënt (20-27%)
3. Zorg in een vertrouwde omgeving (11-12%)
4. Gericht op kwaliteit van leven (11-28%)
5. Aandacht voor lichaam én geest (11-19%)
NB Aandacht voor naasten (9-19%)
Passende zorg in de laatste levensfase
Eerste voorlopige conclusies
Passende zorg is
• Zoveel mogelijk gebaseerd op de wens van de patiënt
• Gebaseerd op keuzes die tot stand zijn gekomen na goede communicatie en het liefst in overleg met arts en patiënt (en eventueel naasten)
• Voldoende zorg en op het leven van de patiënt aangepaste zorg
• Door bekwame, betrokken en empathische zorgverleners die goed samenwerken en afspraken maken
• Gericht op lichaam en geest en op verbetering van de kwaliteit van leven, waarbij er aandacht is voor de belangrijke rol en voor de ondersteuning van naasten
Passende zorg in de laatste levensfase
Stellingen
Passende zorg in de laatste levensfase
Artsen overleggen vaak te
weinig met de patiënt voordat
een behandeling wordt
gekozen. 72 19 9 66 23 11 67 26 6
burgers artsen verpleegkundigen
eens neutraal oneens eens neutraal oneens eens neutraal oneens
Behandeling in de laatste
levensfase is vaak te veel
gericht op overleven en langer
leven, en te weinig op
kwaliteit van leven. 87 7 6 74 18 8 81 11 8
In de samenleving overheerst
het idee dat tegen ziekte
gevochten moet worden,
waardoor stoppen met
behandelen niet geaccepteerd
wordt. 70 18 12 70 18 12 65 19 16
Mechanismen niet-passende zorg
30-35 mechanismen geïdentificeerd (macro-, meso-, micro). Bijvoorbeeld:
• Sub- en superspecialisatie waardoor het overzicht op de ‘gehele’ patiënt
verdwijnt
• Suboptimale overdracht, omdat er geen toegang tot de systemen is en
omdat hulpverleners onvoldoende overdragen
• Rechtvaardiging handelen niet nodig. Handelen hoeft niet gerechtvaardigd
te worden, niet-behandelen wel. Behandelen levert meer waardering op
dan niet behandelen.
Passende zorg in de laatste levensfase
Resultaten
Passende zorg in de laatste levensfase
Dank voor uw aandacht