Download - GEWILD GEWELD PHILOS ofisch cafe 19 mei 2009
GEWILD GEWELD
PHILOS ofisch cafe
19 mei 2009
www.VANDESANDEINLEZINGEN.nl
Inhoud
Geweld
Willen
Beleving
WIJ-ZIJ
GEWELD
WAT ?• Voorbeelden:
• Fysiek gevecht: zinvolheid, krachtsverschil, spelvorm • Verbaal geweld: Echt of metafoor?• Vandalisme: pubervorm, brandstichting, stadsvernieuwing• Oorlog: leger of bevolking, burgeroorlog
• Definitie : • Invloedspoging die zich baseert op (fysieke?) kracht• Geëscaleerde invloedspoging• Schade toebrengen aan iets• Oorzaak van verschil tussen ideaal en werkelijkheid (Galtung)
• Vragen:• Kan een muis geweld gebruiken tegen een kat? (overmacht) • Is een duel geweld? Bestaat overheidsgeweld? (normen & regels)
• Is verschil emotioneel-instrumenteel vol te houden?
Perspectieven op geweld• Politiek: middel om eigen wil te laten prevaleren
• Sartre: institutioneel geweld rechtvaardigt revolutionair geweld
• “For in the first days of the revolt you must kill: to shoot down a European is to kill two birds
with one stone, to destroy an oppressor and the man he oppresses at the same time: there remain a dead man, and a free man; the survivor, for the first time, feels a national soil under his foot.”
• Utopisten: geweld is middel om ideale staat te bereiken
• Vroege ethologen: geweld is een natuurlijk instinct
• Lombroso: Geweld is een atavisme
• Kant: we kunnen het hart van een man beoordelen op grond van zijn behandeling van dieren.
© 2006 JP van de Sande RuGWat is agressie?• Letterlijk: toenaderen (in plaats van vluchten)
• Alle dieren kennen een Fight/Flight mechanisme
• Zeer snelle en omkeerbare beslissing ogv schatting
• Twee soorten A: Binnen Soort (affectief) en Tussen Soorten (prooi)
• Affectief Systeem kent vele remmen en controlemechanismen– instinctief: Niet te ver gaan, Dominantie, Schattigheid– Cultureel: normen, formele aspecten, wetten en
practische bezwaren (cf Elias)
• Prooi systeem veel minder. (cf ontmenselijking)
© 2006 JP van de Sande RuGAGRESSIE: NEUROLOGISCH ONDERZOEK (McEllistrem, 2004)
Electrische of chemische stimuleringvan hersengebieden (Limbisch systeem: Hypothalamus,Amygdala, e.a.)
Gevolg: twee typen agressie
(afh. van localisatie):
Affectieve aanval (Hypothalamus)
Prooi-aanval (Amygdala e.a.)
Vraag is: wat gebeurt bij stimulering: activatie gedragsmechanisme
Of verandering waarneming omgeving? (NB: er is altijd omgeving)
Een belangrijk modern probleem?
Ik waarschouw nog een keer!O ja? Kom maar op!
© 2006 JP van de Sande RuGToch niet zo modern
Agressie als ‘normaal’ verschijnsel, historie
1700 1800 1900 2000
MARTELING
DUELS
DOODSTRAF
VUURWAPENGEBRUIK
VUURWAPENBEZIT
VERKRACHTING
VROUWEN SLAAN
KOLONIALISME
VECHTERIJ
KINDEREN SLAAN
VERZET TEGEN OVERHEID
Zie ook Pinker, A Hist.of Violence
New Republic,2007
Wat is veranderd?• Aantal mensen is enorm toegenomen• Daarom wordt beheersing van emoties gevraagd• Overheid heeft een bijna totaal geweldsmonopolie• De perceptie van geweld is sterk veranderd:
• Werkelijk geweld is sterk verminderd
• Imaginair geweld is sterk toegenomen
• De techniek is enorm dominant geworden• De techniek staat ons ‘onpersoonlijk geweld’ toe
•
WILLEN
© 2006 JP van de Sande RuGWat is waarheid? Twee visies• Immanuel Kant: waarheid bestaat wel (das Ding an sich),
maar we kunnen hem niet kennen
• Daarom zijn vele verschillende meningen over één zaak mogelijk
• Daarom is zorgvuldige toetsing van meningen nodig
• Wetenschap reduceert chaos maar lost niet op
• Thomas: Things that people believe to be real, are real in their consequences
• Waarheid is daarom een te abstract begrip
• Waarheid is eerder een waarde dan een feit
• Feiten kunnen dus meer of minder waar gevonden worden
• De verwachte consequenties spelen hierbij een grote rol
• 2 dimensies beinvloeden waarheids-gevoel sterk: Angsten en Wensen
© 2006 JP van de Sande RuGInvloed & Macht• Machiavelli (1513) Macht is iets dat je kunt bezitten.
Om hem niet te verliezen zijn soms drastische maatregelen nodig
• Hobbes (1651) Natuurstaat mens is oorlog van allen tegen allen. Om dat te reguleren is staatsmacht nodig (Leviathan)
• Nietzsche (1885) Mens, maar ook natuur, heeft machtswil. Wille zur Macht. Wil is wat een noodzaak heeft.
• Adler (1920) Macht is de basis van het menselijke denken en voelen. Minderwaardigheidscomplex.
© 2006 JP van de Sande RuGConflict (Herakleitos, 600 BC)
Alles stroomt
Men kan geen twee keer in dezelfde
Rivier stappen
De oorlog is de vader
van alle dingen,
de koning van alle dingen
conflict (Herakleitos, 600 BC)
EENHEID VAN DE TEGENDELEN
Tegenovergestelde spanningen zijn op elkaar afgestemd. Is dat het goede van het conflict, dat in de strijd tegendelen
samenwerken om een beweging te scheppen die harmonie is?Herakleitos gaat hierin ver: "Goed en kwaad zijn één."Ook hier zien we weer het Griekse gevoel voor een kosmische
rechtvaardigheid: de strijd van de tegendelen zal nooit uitlopen op de volledige overwinning van één er van.
Denk ook aan de "struggle for life" van Darwin en aan de dialectiek van Hegel: These en Antithese brengen samen de Synthese voort.
© 2006 JP van de Sande RuGconflict• THOMAS HOBBES
De mens is de mens
tot wolf
De oorlog van allen
tegen allen
Door ingrijpen staatsmacht [LEVIATHAN] kan dit gereguleerd.
© 2006 JP van de Sande RuGConflict (Nietzsche)My idea is that every specific body strives
to become master over all space
and to extend its force (--its will to power:)
and to thrust back all that resists its extension.
But it continually encounters similar efforts on the part of other bodies and ends by coming to an arrangement ("union") with those of them that are sufficiently related to it:
thus they then conspire together for power.
And the process goes on
© 2006 JP van de Sande RuGTwee manieren van denken
Idealisme• Georg W.F. Hegel (1770-1831)
• Leende term van Herder (Geist der Völker & Zeite)
– Er zijn eeuwige waarden & ideeën
– Deze ontwikkelen zich lineair
– Doel is “het absolute”
• De verandering uit zich in ZEITGEIST– Kracht, stroming, tendens kenmerkend voor tijdperk– Universeel, maar ongrijpbaar en onzichtbaar– Uit zich in: Gedachten, ideeën, emoties, beslissingen,
inschattingen, waarderingen, doelen– En dus in het wereldbeeld
BELEVING
Geweldsontwikkeling kent traagheid (Chaos model)
ST
ER
KT
E
GE
WE
LD
STERKTE CONFLICT
Plezier in geweld
WIJ-ZIJ
© 2006 JP van de Sande RuGGEMEINSCHAFT: GROEP
STATUS
INCLUSION
KERNGROEP
PERIFERE LEDEN
Formele vs Informele hierarchie
gesellschaftgemeinschaft
© 2006 JP van de Sande RuGConflict is bron en gevolg van crisisVRIEND VIJAND
MENS ROBOT
VERZETSSTRIJDER TERRORIST
HELD GEK of ROEKELOZE
goed slecht
dapper lafsterk zwak MAAR GEVAARLIJK
taai koppig
WIJWIJ ZIJZIJ
© 2006 JP van de Sande RuGIntergroepsconflict
COMPETITIE
MACHTSTACTIEKEN
CATEGORISATIE
C
O
N
F
L
I
C
T
EXT.ATTRIBUTIE
MISPERCEPTIE
IN- OUT BIASSTEREOTYPEN MOREEL (DIABOLISERING)
VIRIEL
COMMITMENT
RECIPROCITEIT
AROUSAL
C
O
N
F
L
I
C
TCOHESIE
IN-G-COOPERATIE
substantial
procedural
personal
ConclusiesAgressie is normaal
Geweld misschien niet
Maar beiden zijn van alle tijden
Maar niet altijd en overal hetzelfde
Geweld impliceert krachtsverschil
In westen wordt geweld onderdrukt
Maar het bestaat wel degelijk
Publieke opinie heeft weinig effect