Grafika Inżynierska
C1
Dr inż. Adam Deptuła
Część 2
Podstawowe zasady wymiarowania
Zasada wymiarów koniecznych
Zasada nie powtarzania wymiarów
Zasada niezamykania łańcuchów wymiarowych
Zasada pomijania wymiarów oczywistych
Zasada wymiarów
koniecznych
Zawsze podajemy wymiary
gabarytowe (zewnętrzne).
Wymiary mniejsze rysujemy
bliżej rzutu przedmiotu.
Zawsze podajemy tylko tyle i
takich wymiarów które są
niezbędne do jednoznacznego
określenia wymiarowego
przedmiotu.
Zasada niepowtarzania
wymiarów
Wymiarów nie należy nigdy
powtarzać ani na tym samym
rzucie,ani na różnych rzutach
tego samego przedmiotu.
Każdy wymiar powinien być
podany na rysunku tylko raz i
to w miejscu, w którym jest on
najbardziej zrozumiały, łatwy
do odszukania.
Zasada niezamykania łańcuchów
wymiarowych
Łańcuchy wymiarowe stanowią
szereg kolejnych wymiarów
równoległych (tzw. łańcuchy
wymiarowe proste - rys. 1) lub
dowlnie skierowanych (tzw. łańcuchy
wymiarowe złożone - rys. 2)
W obu rodzajach łańcuchów nie
należy wpisywać wszystkich
wymiarów, gdyż łańcuch zamknięty
zawiera wymiary zbędne wynikające
z innych wymiarów. Łańcuchy
wymiarowe powinny więc pozostać
otwarte, przy czym pomija się
wymiar najmniej ważny.
Zasada pomijania
wymiarów oczywistych
Pomijanie wymiarów
oczywistych dotyczy
przede wszystkim
wymiarów kątowych,
wynoszących 0o lub 90o, tj.
odnoszących się do linii
wzajemnie równoległych
lub prostopadłych
Sposób zapisu wymiarów:
-na rysunku podaje się wymiary rzeczywiste’
-wymiary podaje się w milimetrach’
-przy liczbach wymiarowych nie podaje się jednostki miary”mm”,
-liczby wymiarowe pisane są pismem technicznym, którego wysokość wynosi min. 3,5 mm,
-liczby wymiarowe nie dotykają linii wymiarowych i są pisane na środku linii wymiarowych
Zasady wymiarowania:
-wymiarowanie rozpoczynamy od podania
najmniejszych,
-nie podaje się wymiarów zbędnych tj.
takich,które można odczytać z wymiarów już
podanych,
-średnice otworów do 10 mm podaje się na
zewnątrz otworu(strzałki skierowane do środka
otworu), a powyżej 10 mm wewnątrz
otworu(strzałki skierowane na zewnątrz środka
otworu),
-linie wymiarowe nie powinny się skrzyżować z
innymi liniami,
-grubość przedmiotu podaje się literą „x”,
średnicę „(fi)”, a promień”R”,
-osie otworów do 12 mm zaznacza się liniami
ciągłymi cienkimi, a powyżej 12 mm liniami
punktowymi cienkimi,
-wymiary kątowe podaje się w stopniach ,
minutach i ewentualnie w sekundach np.
1015'25"
-rysunek po zwymiarowaniu powinien być
czytelny.
Wymiarowanie łańcuchowe
Wymiarowanie łańcuchowe charakteryzuje się tym, że wymiary
układamy w tzw. łańcuchy wymiarowe
Wymiarowanie bazy wymiarowej
Wymiarowanie bazy wymiarowej (od bazy wymiarowej)
polega na podawaniu (kreśleniu) wszystkich wymiarów
równoległych od jednej wspólnej linni, krawędzi lub
płaszczyzny.
W płaskim układzie wymiarowym współrzędnych
prostokątnych są dwie wzajemnie prostopadłe bazy
wymiarowe.
W przypadku skąplikowanych przedmiotów dopuszcza
się zastosowanie kilku baz wymiarowych.
Bazą nie może być linia kreślona pod kątem, jak również linia
zakończona łukiem.
Wymiarowanie mieszane
Wymiarowanie mieszane, jak wynika to z nazwy, polega na
połączeniu wymiarowania łańcuchowego z wymiarowaniem bazy
wymiarowej i jest najtrudniejsze. Wymaga bowiem całkowitej
kontroli na ilością i rodzajem wykreślonych wymiarów. Bardzo
często podczas takiego wymiarowania wykorzystujemy
symetryczność przedmiotów lub symetryczność ich części.
Poniżej przykład wymiarowania mieszanego z wykorzystaniem osi
symetrii. Zwróć uwagę na sposób wymiarowania otworów, ścięć
oraz łuku.
Linie - Linia wymiarowa to cienka linia prosta lub łukowa zakończona
grotami( niekiedy jednym) dotykającymi ostrzem linii
rysunkowych w punktach, których odległość ma być na rysunku
podana . Linie wymiarowe nie mogą się przecinać
Linie wymiarowe rysowane
są w odległości 10 mm od 1
linii konturowych, a następne
linie wymiarowe rysowane są
w odległości nie mniej niż
7mm od poprzednich,
Przy wymiarowaniu średnic powierzchni obrotowych liczbę
wymiarową poprzedza się znakiem Ø, wyjątkowo literką d
•na rysunku podaje się wymiary rzeczywiste
• wymiary podaje się w milimetrach
• przy liczbach wymiarowych nie podaje się jednostki
miary „mm”
• liczby wymiarowe pisane są pismem technicznym,
którego wysokość wynosi min. 3,5 mm
• liczby wymiarowe nie dotykają linii wymiarowych
i są pisane na środku linii wymiarowych
53
129
x15
52
34
86
54
54
Rysunek po zwymiarowaniu powinien być czytelny
Nie powtarza się wymiarów
Pomocnicze linie wymiarowe wychodzą ponad grot strzałki
1-2 mm
Linie wymiarowe są cieńkie, zakończone strzałkami
i są rysowane w odległości 10 mm od linii konturowych,
a następne linie wymiarowe są rysowane w odległości
nie mniejszej niż 7 mm od poprzednich
48
76
57
29
10
27
14
25
21
30
76
Wymiarowanie rozpoczynamy od podawania wymiarów
najmniejszych
Nie zamyka się
łańcucha
wymiarowego
8
10
57
17
15
34
21
85
30
x20
Środek otworu podaje się dwoma wymiarami
Średnice otworów do 10 mm
podaje się na zewnątrz otworu
(strzałki skierowane do środka
otworu),
Powyżej 10 mm wewnątrz
otworu (strzałki skierowane na
zewnątrz środka otworu)
8
10
57
17
15
34
21
85
x20
Średnicę otworu podaje się literą
(fi).
Promień łuku literą„R”.
Grubość przedmiotu literą „x”,
Osie otworów do 12 mm zaznacza się liniami ciągłymi
cienkimi, a powyżej 12 mm liniami punktowanymi cienkimi