1
Grupa robocza
dla celów tematycznych nr 4, 5, 6 i 7 oraz
programu operacyjnego dotyczącego gospodarki
niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania
i adaptacji do zmian klimatu, transportu oraz
bezpieczeństwa energetycznego
13 marca 2013 r.
2
Umowa Partnerstwa
Grupa robocza
1. Uchwała nr 1/2013 Międzyresortowego Zespołu do spraw Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej z dnia 4 lutego 2013 r. w sprawie powołania Grup roboczych wspierających prace nad przygotowaniem programów operacyjnych na lata 2014-2020 rekomendująca Ministrowi Rozwoju Regionalnego powołanie Grup roboczych dla wsparcia przygotowania programów operacyjnych finansowanych w ramach polityki spójności oraz koordynacji interwencji w ramach celów tematycznych.
2. Zarządzeniem nr 4 z 11 lutego 2013 r. Minister Rozwoju Regionalnego powołał ww. grupy robocze, w tym Grupę ds. wsparcia przygotowania programu operacyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego.
Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej
3
Umowa Partnerstwa
Grupa robocza
3. Do zadań Grupy należy udział w pracach nad przygotowaniem programu operacyjnego dotyczącego gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego na lata 2014-2020 oraz koordynacji następujących celów tematycznych:► CT 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we
wszystkich sektorach; ► CT 5 Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania
ryzyku i zarządzania ryzykiem;► CT 6 Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności
wykorzystania zasobów; ► CT 7 Promowanie równoważonego transportu i usuwanie niedoborów
przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych
Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej
4
Umowa Partnerstwa
Grupa robocza
4.Organizacja pracy: Grupa robocza działa w oparciu o zasady pracy podkreślające cele, do jakich Grupa została powołana oraz określające sposób funkcjonowania Grupy, w tym m.in. sprawy organizacyjne związane z przygotowywaniem kolejnych posiedzeń grupy oraz obiegiem dokumentów
5. Częstotliwość spotkań i zakres prac Grupy► intencją jest, aby Grupa mogła spotykać się w miarę postępów prac
nad programem (nie rzadziej niż co 6 tygodni);► Grupa pełni rolę pomocniczą wobec MRR w zakresie zapewnienia
spójności i koordynacji prac nad programem operacyjnym; ► Grupa stanowi forum debaty oraz wymiany opinii i stanowisk na temat
poszczególnych kwestii związanych z programowaniem interwencji programowej oraz w odniesieniu do procesu programowania interwencji w ramach ww. czterech celów tematycznych
Cel, rola i organizacja pracy Grupy roboczej
5
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Uwarunkowania formalno-prawne
1. Otoczenie formalno-prawne:a) poziom UE - (projekt) pakiet legislacyjny obejmujący (istotne z
punktu widzenia celów tematycznych 4., 5., 6. oraz 7.):► rozporządzenie ogólne obejmujące Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz
► rozporządzenia funduszowe (dot. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności);
b) poziom krajowy – prace resortu rozwoju regionalnego nad projektem:► zmian do istniejącej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
(uwzględniającej zagadnienia dot. programowania 2014-2020);► nowej ustawy dla perspektywy 2014-2020 (regulującej kwestie
o charakterze wdrożeniowym).
6
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Wymiar strategiczny
2. Wymiar strategiczny (podstawowe dokumenty odniesienia):► Strategia Europa 2020 i Country Specific Recommendations (CSR);► Krajowy Program Reform;► Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego;► Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, Strategia
Rozwoju Transportu;► Umowa Partnerstwa (UP)
3. Stanowiska, opinie, interpretacje KE:► Position Paper (stanowisko negocjacyjne KE);► bieżący nieformalny dialog z KE (w tym interpretacje, nadal wiele
kwestii wymaga doprecyzowania i wyjaśnienia ze strony KE)
7
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Koncentracja tematyczna
4. Koncentracja tematyczna:
a) cele tematyczne (CT):► określają ogólne obszary tematyczne, w których interwencje mogą
podejmować fundusze UE; ► dostępnych jest jedenaście CT, z czego cztery (tj. CT4, CT5, CT6
i CT7) stanowią przedmiot zainteresowania danej Grupy;► źródłem finansowania wspomnianych czterech CT są Fundusz
Spójności (FS) i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
b) priorytety inwestycyjne (PI):► stanowią uszczegółowienie CT;► ograniczenia odnośnie do możliwości finansowania z FS (tj. nie
wszystkie PI w obrębie wymienionych czterech CT mogą zostać wsparte z FS), brak takich ograniczeń dla EFRR
Szczegółowe zestawienie tabelaryczne w wersji papierowej.
8
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Koncentracja tematyczna
c) mechanizm „ring-fencing”:► ogranicza swobodę odnośnie do wyboru CT, na które planuje się
przeznaczyć fundusze UE;► mechanizm działa na poziomie państwa, nie pojedynczych
programów operacyjnych;► zobowiązuje do przeznaczenia określonego minimalnego procenta
alokacji na realizację CT (wybór PI w obrębie CT stanowi kompetencję pastwa);
► wymagania są zróżnicowane ze względu na region (wyższe wymagania dla regionów lepiej rozwiniętych);
► założenia UP wskazują, że wymóg ten będzie realizowany wyłącznie ze środków EFRR (ew. wykorzystanie na ten cel FS wiąże się z bardziej restrykcyjnymi wymaganiami);
9
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Koncentracja tematyczna
► w przypadku wspomnianych czterech CT, mechanizm „ring-fencing” znajduje zastosowanie wyłącznie w zakresie CT4;
► Polska została zatem zobowiązana do przeznaczenia na CT4 co najmniej 20% środków EFRR w przypadku Mazowsza (region lepiej rozwinięty) oraz 10% środków EFRR w przypadku pozostałych 15 województw (regiony słabiej rozwinięte);
d) wyłączenia – projekty rozporządzeń UE, obok wskazania dopuszczalnych obszarów wsparcia, jednocześnie wprost wyłączają pewne obszary:
► likwidacja elektrowni jądrowych (EFRR, FS);► redukcja emisji gazów cieplarnianych w instalacjach objętych dyrektywą
2003/87/WE (EFRR, FS) – oczekuje się na szczegółowe wyjaśnienia (interpretację) ze strony KE;
► wytwarzanie, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych (EFRR);
► przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych zasad pomocy państwa (EFRR);
► budynków mieszkalnych (FS), ew. tylko w zakresie OZE oraz efektywności energetycznej (zgodnie z kompromisem PRES DK)
10
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Koordynacja
5) Koordynacja z innymi instrumentami:a) komplementarność – identyfikacja obszarów zbieżnych, w których
interwencje podejmują inne instrumenty, podnosi efekt synergii;b) demarkacja – identyfikacja i delimitacja obszarów, w których interwencję
podejmują inne instrumenty, służy uniknięciu podwójnego finansowania; odejście od demarkacji kwotowej na rzecz typu projektu, beneficjenta;
c) koordynacja uwzględnia szeroki katalog instrumentów:► fundusze UE w ramach Polityki Spójności – dotyczy krajowych oraz
regionalnych programów operacyjnych;► fundusze UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej – dotyczy programów
przewidujących rozwój obszarów wiejskich oraz morskich i rybackich;► inne instrumenty UE (ze szczególnym uwzględnieniem CEF w obszarze
energetyki i transportu oraz LIFE w obszarze środowiska);► instrumenty krajowe;► środki EBI
11
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Wymiar terytorialny
6) Wymiar terytorialny:a) programowanie uwzględnia zasadę zintegrowanego podejścia
terytorialnego, biorącego pod uwagę potrzeby i potencjały nie tylko w ujęciu tematycznym, ale też w ujęciu przestrzennym (geograficznym);
b) w ramach programu należy wykazać, czy i w jaki sposób program realizuje potrzeby i potencjały obszarów strategicznej interwencji (OSI) indywidualnie zidentyfikowane w ramach danego programu oraz tych, które wynikają z KSRR;
c) przewiduje się specjalne instrumenty realizacji wymiaru terytorialnego (np. ZIT, RKSL), niemniej mają one charakter szczególny, standardowe podejście przewiduje terytorialne „oflagowanie”;
12
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Wymiar terytorialny
d) kategoryzacja regionów:► po raz pierwszy w Polsce mamy do czynienia z dwoma rodzajami
regionów, tj. lepiej rozwinięte (Mazowsze) oraz słabiej rozwinięte (pozostałe 15 województw);
► odrębne wymagania/rozwiązania w zależności od kategorii regionów, w przypadku Mazowsza są to maksymalny pułap alokacji oraz niższa stopa dofinansowania projektu (80%), bardziej restrykcyjne wymagania wynikają również z mechanizmu „ring-fencing”;
► obostrzenia dotyczące wielkości alokacji oraz wysokości stopy dofinansowania nie znajdują zastosowania, gdy interwencje podejmuje FS (ograniczenia dotyczą tylko funduszy strukturalnych)
13
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Warunkowość ex-ante
7. warunkowość ex-ante:a) określone przez KE warunki wstępne, których wypełnienie determinuje
uruchomienie oraz wypłatę środków UE;b) mają charakter tematyczny (przypisane indywidualnie do CT) oraz
ogólny (o ile właściwe, mające zastosowanie do wszystkich CT);c) w większości przypadków wprowadza wymóg implementacji
określonego acqius communautaire;d) ich spełnienie podlega samoocenie przez państwo, której wyniki
przedkładane są KE;e) ze względu na zróżnicowaną zawartość CT, badana jest adekwatność
i proporcjonalność warunku do obszaru objętego interwencją; f) powinny zostać spełnione najpóźniej w momencie przedkładania KE
UP, jeżeli nie są wypełnione państwo opracowuje plan działań na rzecz ich wypełnienia i stosowny przegląd dokonywany jest w roku 2017;
14
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Warunkowość ex-ante
g) w przypadku omawianych CT mamy następujące warunki tematyczne:
► CT4 – określone wymogi wynikające z dyrektyw:• 2004/8/WE dot. wysokosprawnej kogeneracji;• 2006/32/WE dot. końcowego wykorzystania energii;• 2009/28/WE dot. energii ze źródeł odnawialnych;• 2010/31/UE dot. charakterystyki energetycznej budynków;
► CT5 – istnienie krajowych lub regionalnych ocen ryzyka na potrzeby zarządzania klęskami żywiołowymi, uwzględniających dostosowanie do zmian klimatu;
15
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Warunkowość ex-ante
► CT6: istnienie polityki w zakresie cen wody (przewidującej odpowiednie zachęty
dla użytkowników, aby efektywnie korzystali z zasobów wodnych); istnienie odpowiedniego wkładu różnych użytkowników wody w zwrot
kosztów za usługi wodne (w stopniu określonym w zatwierdzonych planach gospodarowania wodami w dorzeczu);
promowanie ekonomicznie i środowiskowo zrównoważonych inwestycji w sektorze odpadów, w szczególności poprzez rozwój planów gospodarowania odpadami, zgodnie z dyrektywą 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz hierarchią postępowania z odpadami;
► CT7 – ramy strategiczne określające priorytety w zakresie transportu, w tym lista projektów drogowych i kolejowych (project pipeline) oraz opis działań na rzecz zapewnienia zdolności instytucjonalnych instytucji i beneficjentów do przygotowania i wdrażania project pipeline
16
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Pozostałe uwarunkowania
8. Aspekt finansowy:a) fundusz – interwencja w obszary objęte CT4, CT5, CT6 oraz CT7
możliwa jest ze środków FS oraz EFRR (FS interweniuje wyłącznie z poziomu krajowego i nie podlega restrykcjom wynikającym z kategoryzacji regionów);
b) poziom dofinansowania ze środków UE uzależniony jest od:► kategorii regionu (nie dotyczy FS);► występowania pomocy publicznej;► możliwości zapewnienia współfinansowania krajowego (w tym
ograniczenia wynikające z dyscypliny finansów publicznych);► formy finansowania (zwrotna/bezzwrotna);► zapotrzebowania na środki (ograniczoność środków)
17
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Pozostałe uwarunkowania
c) forma wsparcia – dopuszczalna bezzwrotna (bezpośrednia jako dotacja bądź pośrednia, np. umorzenie), zwrotna (o charakterze pożyczkowym, gwarancyjnym lub kapitałowym) bądź mieszana; forma zwrotna będzie mieć wpływ w szczególności na:
► architekturę osi priorytetowych (premia 10pp na poziomie stopy dofinansowania dla dedykowanej osi priorytetowej);
► przepływy finansowe (płatności w ściśle określonych transzach);► system instytucjonalny (wybór pośredników finansowych, w tym
ew. „funduszu funduszy”);► wynika wprost z potrzeb rynku (analiza market failure).
8. Pomoc publiczna.
9. System instytucjonalny.
18
Umowa Partnerstwa Podstawowe uwarunkowania
Harmonogram pracy
10.Harmonogram przygotowania programów operacyjnych:a) wymaga synchronizacji działań w zakresie Umowy Partnerstwa oraz
kontraktów terytorialnych;b) koordynuje procedury właściwe dla przygotowania treści programu (wraz z
konsultacjami społecznymi), strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SEA, wraz z konsultacjami społecznymi) oraz ewaluacji ex-ante (prowadzonej na całym etapie programowania);
c) prace nad programem mają charakter sekwencyjny (będą wypracowywane kolejne wersje);
d) przewiduje się, że do końca sierpnia 2013 r. zostaną przygotowane ostateczne projekty programów, a następnie poddane konsultacjom społecznym;
e) równolegle prowadzona jest ewaluacja ex-ante, SEA oraz nieformalny dialog z Komisją Europejską;
f) w grudniu 2013 r. planuje się przekazać programy operacyjne do zatwierdzenia przez Radę Ministrów (dotyczy programów krajowych, w przypadku programów regionalnych są to zarządy województw), a następnie oficjalnie przekazane do Komisji Europejskiej.
19
Umowa Partnerstwa
Organizacja pracy
1. Harmonogram – zgodnie z ogólnymi wymaganiami.
2. Zaangażowane podmioty:a) Zespół zadaniowy (bezpośrednio zainteresowane resorty);b) Grupa robocza (szerokie i reprezentatywne grono interesariuszy);c) ewaluator ex-ante (zewnętrzny i niezależny ekspert wyłoniony
w drodze przetargu, model partycypacyjny), wydający ocenę programu, która jest przedkładana KE;
d) organy „środowiskowe” (tj. GDOŚ i GIS) oraz (wyłoniony w drodze przetargu) niezależny wykonawca prognozy oddziaływania na środowisko (SEA); wyniki wraz z programem są przedkładane KE;
e) społeczeństwo (najszersze grono) na etapie konsultacji społecznych programu oraz dodatkowo w ramach konsultacji SEA;
f) Komisja Europejska podejmująca (po zakończeniu negocjacji) ostateczną decyzję o zatwierdzeniu programu.
Podstawowe założenia programu operacyjnego
20
Umowa Partnerstwa
Podstawowe założenia programu
3. Zgodnie z założeniami UP, przedmiotowy program jest jednym z sześciu krajowych programów operacyjnych w ramach PS.
4. Podejmuje interwencję w zakresie czterech głównych celów tematycznych: CT4, CT5, CT6 i CT7 oraz dodatkowo w zakresie CT9 (w ograniczonym zakresie).
5. Realizuje wybrane priorytety inwestycyjne w obrębie wspomnianych CT (numeracja zgodnie ze wcześniejszym wykazem w części poświęconej koncentracji tematycznej):
a) (w obrębie CT4) 4.1 – 4.5 oraz 4.7;b) (w obrębie CT5) 5.1 – 5.2c) (w obrębie CT6) 6.1 – 6.6d) (w obrębie CT7) 7.1 – 7.5e) (w obrębie CT9) 9.1 (inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia)
6. Głównym źródłem finansowania będzie FS i w ograniczonym stopniu z EFRR (głównie w tych obszarach, które nie kwalifikują się do FS).
Podstawowe założenia programu operacyjnego
21
Umowa Partnerstwa
Podstawowe założenia programu
7. Architektura programu (układ osi priorytetowych):a) ze względu na potrzebę elastyczności w zarządzaniu alokacją,
dążeniem będzie ograniczona liczba osi priorytetowych; b) przewiduje się, że osie priorytetowe będą monofunduszowe oraz
rozważa się łączenie w jedną oś różnych CT (dotyczy głównie sektora transportu oraz środowiska);
c) układ osi priorytetowych zostanie określony na późniejszym etapie, po rozstrzygnięciu co najmniej następujących kwestii:
► zakresu interwencji na Mazowszu (dotyczy EFRR);► zakresu wykorzystania inżynierii finansowej (premia 10pp na
poziomie stopy dofinansowania w ramach dedykowanej osi);► systemu instytucjonalnego.
8. W sposób szczególny (dedykowana pula środków UE) będzie realizował wymiar miejski.
Podstawowe założenia programu operacyjnego
22
Umowa Partnerstwa
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT4 przewiduje się następujący zakres interwencji:a) produkcja i dystrybucja OZE; b) wykorzystanie OZE w przedsiębiorstwach oraz infrastrukturze
użyteczności publicznej;c) inwestycje podnoszące efektywność energetyczną w
przedsiębiorstwach (w tym wysokosprawna kogeneracja) oraz infrastrukturze użyteczności publicznej poprzez kompleksową termomodernizację, inwestycje w sieci ciepłownicze;
d) wsparcie dla transportu miejskiego, miejskie oświetlenie;e) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).
Podstawowe założenia programu operacyjnego
23
Umowa Partnerstwa
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT5 przewiduje się następujący zakres interwencji:a) inwestycje zmniejszające ryzyko powodzi i suszy, w tym
zwiększenie możliwości naturalnego retencjonowania wody (przy poszanowaniu zrównoważonego planowania przestrzennego);
b) rozwój systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń oraz wyposażenie służb ratowniczych;
c) monitoring środowiska;d) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).
Podstawowe założenia programu operacyjnego
24
Umowa Partnerstwa
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT6 (sektor środowiska) przewiduje się następujący zakres interwencji:
a) inwestycje w obszarze gospodarki wodno-ściekowej;b) inwestycje w obszarze gospodarki odpadami (uwzględniając
hierarchię postępowania);c) wsparcie przedsiębiorstw w zakresie efektywnego korzystania
z zasobów i ochrony środowiska;d) ochrona gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz różnorodności
biologicznej;e) wsparcie dla zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów
miejskich;f) działania „miękkie” (np. kampanie informacyjne).
Podstawowe założenia programu operacyjnego
25
Umowa Partnerstwa
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT6 (sektor kultury) wsparcie dla obiektów zabytkowych wpisanych na listę UNESCO oraz Listę Pomników Historii Prezydenta RP:
Podstawowe założenia programu operacyjnego
26
Umowa Partnerstwa
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT7 (sektor transportu) przewiduje się następujący zakres interwencji:
a) wsparcie dla transportu kolejowego;b) wsparcie dla transportu drogowego (TEN-T i połączenia z siecią);c) wsparcie na rzecz podniesienie bezpieczeństwa w ruchu lotniczym
(sieć TEN-T), nie przewiduje się inwestycji w rozwój infrastruktury portów lotniczych;
d) wsparcie transportu morskiego, inwestycje na śródlądowych drogach wodnych oraz transport intermodalny;
e) wsparcie działań w obszarze BRD oraz ITS
Podstawowe założenia programu operacyjnego
27
Umowa Partnerstwa Podstawowe założenia programu operacyjnego
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT7 (sektor energetyki) przewiduje się następujący zakres interwencji:
a) budowa i modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych oraz infrastruktury magazynowej gazu ziemnego;
b) budowa i modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej;
c) budowa/przebudowa terminali LNG
28
Umowa Partnerstwa Podstawowe założenia programu operacyjnego
Przedmiot wsparcia
W obrębie CT9 przewiduje się następujący zakres interwencji :a) wsparcie Państwowego Ratownictwa Medycznego (szpitalne oddziały
ratunkowe (SOR), centra urazowe oraz jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie ratownictwa medycznego);
b) kompleksowe inwestycje w infrastrukturę i działanie lotniczych służb ratownictwa medycznego;
c) inwestycje w ponadregionalną wysokospecjalistyczną infrastrukturę ochrony zdrowia w zakresie jednostek chorobowych mających najistotniejsze znaczenie z punktu widzenia aktywności zawodowej
29
Dziękuję za uwagę