HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA Grado Profesionala DONOSTIAKO FRANCISCO ESCUDERO KONTSERBATORIO PROFESIONALA
0
SARRERA
Mendebaldeko musika-hizkuntzaren barruan, kontzeptu mailan desberdinak diren,
eta ondorioz, analitikoki zatitu daitezkeen arren, musikazko testuinguru batean
unitarioki hautematen ditugun elementu ugari sartzen dira. Harmonia, alde batetik,
testuinguru morfológico baten barruan, denborako une berean ekoizten denaz
arduratzen da, eta bestetik, testuinguru sintaktikoan, aurretik egindakoa eta gero
etorriko denarekin dagoen loturaz arduratzen da, bere testuinguruan betetzen duen
funtzioaz, alegia. Tonuen sistema gizakiak egin duen asmakuntzarik garrantzitsu eta
emankorrenetariko bat dela esan daiteke, eta eragiten duen sinplifikazioaren
ondorioz, bere postulatu eta mekanikaren arabera konposatu gabeko musika lanak
entzuteko muga izatera ere irits daiteke. Horren berezitasunak ezagutzea, bere
formazio eta disoluzioei dagozkien puntu guztiak ezagutzen dituenarentzat,
entzuketa adimentsu eta kontzientea garatzeko tresna ahaltsua da. Tresna horrek,
beraz, bai tonuen sistemaren printzipioen arabera konposaturiko musika lanak, eta
bai horietara egokitzen ez direnak, bere neurrian baloratzeko aukera eskainiko du.
Azken irakasgai horren ikasketen barruan egotea. Bestalde, intonazioa praktikatzea,
ikasitako instrumentuaren errepertorioa eta ikasleak bere inguru sozialak berezko
dituen musika-jarduerekin izandako harremanen maiztasunak, zalantzarik gabe,
praktika eta errepertorio jakin batekin jarriko zuten harremanetan. Praktika
eta errepertorio horiek ikasleak egin dituen musikako ikasketen etapa honetan jaso
duen prestakuntza eta hezkuntzan tonuen sistema ia guztiz nagusi izanik
konposatutako musika lanez osaturik egongo dira. Arestian aipatutakoa kontuan
izanik.
Honetaz gain, ezin dugu ahaztu sistema hau historian zehar asko eboluzionatu
denik, hainbat etapa ezberdinetatik pasatuz, sistema tonal beraren barruan idazkera
1 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
hainbat mota eta estilo ezberdina sortuz. Ikasleak, analisi eta estilo ezberdinetako
idazkeraren bidez ezagutu behar du. Beraz, harmoniak, musitaren historia ala
akonpaniamenduarekin harremana importante bat duela esan dezakegu. Lehen
kasuan, hizkuntza musikalaren eboluzio historikoaren barruan dagoelako, eta
bigarren kasuan, hainbat helburu eta eduki, harmoniarekin hamankomunean
edukitzeagatik. Gainera, ikasle kopuru haundi batek ikasturte berean bi gaiak
ikasten ditu.
Hemen dugun programazioak, edukiak ikasteko hainbat helburu garatzen ditu,
ikasleen bizitza profesionalean baliabideak izateaz gain, haien sormena motibatzeko
arrazoia ere izanez. Normalean teorikotzat hartuta izan den gai baten praktika osoa
bihurtuz, analisi, kanta herrikoien harmonizazioa eta benetako obren sormena ere
landuz. Beste modu batean esanez, musika sormenaren gozoa bizitzea, egiten diren
ekintza guztien bidez, beste guztiei emanez,
Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoak haren Titulo I-en VI.
Atalan irakaskuntza artistikoak aipatzen du. Honetaz gain, 229/2007 DEKRETUA,
abenduaren 11koak Euskal Herriko MUSIKA IRAKASKUNTZA PROFESIONALAK
finkatzen ditu.
Arau hauen babosean, programazio honek ondoko: helburuak, edukiak,
ebaluaketaren irizpideak eta kapazidadeen adkizioak proposatzen ditu, harmoniako
ikasleak, programaketa honetan lantzen dituen eduki guztiak, haren bizitzan aurki
daiteken benetako inguruan praktikan jar ditzala. Beraz, ikasle bakoitzaren obren
azterketa, doinuen harmonizazioa eta obra txikien idazkera, gaiaren ildoa dela esan
dezakegu, Harmonian ikasten diren eduki teorikoen praktikara eramateko baliabideak
izaten direlako.
2 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
Honetaz gain, ezin dugu ahaztu sistema hau historian zehar asko eboluzionatu
denik, hainbat etapa ezberdinetatik pasatuz, sistema tonal beraren barruan idazkera
hainbat mota eta estilo ezberdina sortuz. Ikasleak, analisi eta estilo ezberdinetako
idazkeraren bidez ezagutu behar du. Beraz, harmoniak, musitaren historia ala
akonpaniamenduarekin harremana importante bat duela esan dezakegu. Lehen
kasuan, hizkuntza musikalaren eboluzio historikoaren barruan dagoelako, eta
bigarren kasuan, hainbat helburu eta eduki, harmoniarekin hamankomunean
edukitzeagatik. Gainera, ikasle kopuru haundi batek ikasturte berean bi gaiak
ikasten ditu.
Hemen dugun programazioak, edukiak ikasteko hainbat helburu garatzen ditu,
ikasleen bizitza profesionalean baliabideak izateaz gain, haien sormena motibatzeko
arrazoia ere izanez. Normalean teorikotzat hartuta izan den gai baten praktika osoa
bihurtuz, analisi, kanta herrikoien harmonizazioa eta benetako obren sormena ere
landuz. Beste modu batean esanez, musika sormenaren gozoa bizitzea, egiten diren
ekintza guztien bidez, beste guztiei emanez,
Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoak haren Titulo I-en VI.
Atalan irakaskuntza artistikoak aipatzen du. Honetaz gain, 229/2007 DEKRETUA,
abenduaren 11koak Euskal Herriko MUSIKA IRAKASKUNTZA PROFESIONALAK
finkatzen ditu.
Arau hauen babosean, programazio honek ondoko: helburuak, edukiak,
ebaluaketaren irizpideak eta kapazidadeen adkizioak proposatzen ditu, harmoniako
ikasleak, programaketa honetan lantzen dituen eduki guztiak, haren bizitzan aurki
daiteken benetako inguruan praktikan jar ditzala. Beraz, ikasle bakoitzaren obren
3 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
azterketa, doinuen harmonizazioa eta obra txikien idazkera, gaiaren ildoa dela esan
dezakegu, Harmonian ikasten diren eduki teorikoen praktikara eramateko baliabideak
izaten direlako.
4 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
HARMONIA MODERNA
PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
(Grado Profesionala)
3 eta 4
5 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
HARMONÍA MODERNA 1
(Musikako ikasketa profesionaletako 3. maila)
AURKIBIDEA
1. Helburuak
2. Edukiak
3. Ebaluazioa:
• Ebaluazio-prozedurak
• Ebaluazio-irizpideak
• Kalifikazio-irizpideak
• Gaiaren errekuperaketa
4. Metodologia
5. Sarrera-frogak
6. Bibliografia
6 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
1. HARMONIA MODERNA: LEHEN MAILAKO HELBURU DIDAKTIKOAK
(Musikako Ikasketa profesionaletako hirugarrn maila)
Musikako Ikasketa profesionaletako hirugarren ikasturtean zehar, harmonia moderna
ikasiko duten ikasleek, ondoko helburu hauek bete beharko dituzte:
1. Harmonia moderna ondo ezagutzeko beharrezkoak diren elementu
teorikoak ondo menperatzea.
2. Estilo ezberdinetan erabiltzen den akordeen zifratua ezagutzea eta
menperatzea
3. Akorde guztiak eta edozein posiziotan ondo erabiltzea, bakoitzaren tensioak
ezagutuz eta hainbat lanetan praktikatuz.
4. Jazz-standard tonalak azterketaren bidez, sistema tonala modernoan aurki
ditzakegun prozedurak, aldaketa motibikoak eta beste ezaugarri guztiak
identifikatzea.
5. Musika modernoan harmonizazio eta berharmonizazio egiteko baliabideak
jakitea.
6. Hainbat kanta moderno idaztea, baliabide melodiko guztiak eta zifratu
harmoniko modernoa erabiliz.
7. Elkar aldaketa modala akordeak jakitea eta erabiltzea, harmonizazioan eta
kantak idazterakoan erabiliz.
8. Ikasturtean zehar egiten diren lan praktikoak erakusteko egingo diren
ekintzetan partizipazioa bultzatzea.
9. Aztertzeko eta harmonia egiteko gaitasuna garatzeko asmoz, ikasteko
teknikak eta ohiturak erabiltzea.
10. Programaketa honetako hainbat edukietan sakontzeko asmoz, baliabide
teknologikoak ondo erabiltzea.
7 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
2- HARMONIA MODERNA: LEHEN MAILAREN EDUKI DIDAKTIKOAK
1. Bitarteko melodiko eta harmonikoak, eskala eta armadura, akorde triadak,
koatriadak, oinarrizko egoera eta alderanzketak, akorde Maj6, m6, sus4 y
add9, erritmo harmonikoa.
2. Tonalitate maiorra: tonalitate maiorrako unibersoaren eraketa: akorde
diatonikoak eta kromatikoak, modu maiorretako akorde bakoitzaren eskala-
akorde erlazioa, tensio posibleak eta galeraztekoak.
3. Tobalitate menorra: tonalitate menorreko unibersoaren eraketa: modu
menorrean sorteen diren eskala propioak; modu menorreko akorde
bakoitzaren eskala-akorde erlazioa, tonalitate menorreko eskala propio
guztiak kontuan izanez, posible diren tensioak.
4. Kadentzia autentikoa, plagala, subdominante menorreko akordeak modu
maiorrean, pikardiazko hiruduna, kadentzierdiak, definizioa eta ariketa
praktikotan egitea.
5. Kanta herrikoien harmonizazioa, modu maiorrean bai menorrean; lehen
harmonizaziotik, grado tonalak: I, IV, V soilik erabiliz, 7.harmonizazio iritsi
arte, pasako akorde gutxituak erabiliz. Uniberso tonala, bai maiorra bai
menorra eratzen duten akorde guztiak azalduko dira. Harmonizatzeko eta
berharmonizatzeko kanta herrikoiak erabiltzen dira, eta astero jotzen dira.
6. II-V lotureen mota ezberdinak: extensiokoak, jarraiak, e.a. Ariketa praktiko-
etan aplikazioa: harmonizazio eta berharminizazioa, temen konposizioa,
egitura propioak eginez.
7. Kantak konposatzea, konposatzeko hainbat baliabide erabiliz: errepikapen
motibikoa, nota gidariak, sekuentzi motibikoa, diseinu interbalikoa,
aurrekaria-atzekaria, e.a.
8. Akorde bereziak: V7sus4, V7alt., idazkera, erabilera, eskala-akorde
erlazioa, tensioak, e.a.
8 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
9. Lau ahotsetarako egikera: harmonia gelditua, lotura harmonikoa, ahotseen
arteko mugimendua, lotura melodikoa, doinuaren ahots gidaria,
harmoniaren ahots finkagarria.
10. Hainbat gairen azterketa, konposatzeko baliabide ezberdinak landuz, eta
gai bakoitzaren eskema formala eta harmonikoa adieraziz.
11. Modu maiorrean bai menorrean hainbat obren idazkera: ikasle berak
idazten dituen egitura harmonikoak erabiliz: ikasten den konposatzeko
baliabide bakoitza idazterakoan erabiliz.
12. Entrenamendu auditiboa, egitura harmonikoren diktaketak pianoan eginez,
akordeen arteko lotura ezberdinak landuz, bai oinarrizko egoeran bai
alderanzketan.
13. Doinu ornituratzeko noteen identifikazio eta sailkapena: pasadako notak,
bordadurak, atzeratzeak, apoiaturak, aurreratzeak, iheskariak, nota pedala,
hainbat partitura analizatuz, idazteko ariketetan praktikan jarriz.
14. Eskemak eta mapa konzeptuak eta antolatzekoak, ikasturtean antolatzen
diren ekintzak ondo egiteko asmoz.
15. Ikasturtean zehar egiten den lan guztia praktikan jartzeko antolatzen diren
ekintzeetan parte hartzea: ikasleen harmonizazio ala konposizio
aurkezteko entzunaldiak, taldekide bakoitzaren errepertoriotik hartuak
diren hainbat partituraren analisiak, zentruan bai kanpoan antolatzen diren
kontzertuetara joatea,
16. Ikasturtean antolatzen diren ekintza guztietan, posible diren baliabide
teknologiko guztien erabilpena, egin den lan praktikan jartzeko antolatzen
diren ekintzeetan bereziki.
9 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
3. EBALUAZIOA
EBALUAZIO-PROZEDURAK
Lehen hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa: 4-8 konpaseko egitura harmonikoak, modu maiorrean eta
grado tonalak bakarrik erabiliz.
2. Modu maiorrean idatzita dagoen kanta baten analisi ariketa, eskema formala,
egitura harmonikoa eta kanta eratzen duten akorde guztien eskala-akorde
erlazioa adieraziz.
3. Doinu maior baten harmonizazioa, modu maiorraren unibersoa eratzen duten
akorde guztiak adieraziz.
4. Hiruhilabete honetan idazkera modu maiorrean landuko da, errepikapen
motibikoa baliabidea landuz. Hiruhilabete bukaeran doinuak konposatuak eta
harmonizatuak entregatu beharko dira.
Bigarren hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa: 8 konpaseko egitura harmonikoak (4 konpaseko
periodotan banatuta), modu maiorraren akorde zazpidun guztiak erabiliz.
2. Analisi-ariketa: egitura formala, egirura harmonikoa, analisi melodikoa eta
motibikoa eta erabili den baliabide konpositiboa adieraziz.
3. Hiruhilabetean zehar kanta herrikoiak modu menorrean harmonizatzeaz gain,
hainbat kanta ere konposatzen dira, konposatzeko baliabide ezberdinak erabiliz:
nota gidatriak, sekuentzi motibiko batean osatuak dauden doinuen idazkera,
transformazio motibikoa eta diseinu interbalikoa.
4. Hiruhilabete bukaeran harmonizatu eta konposatu diren obra guztiak entregatu
beharko dira.
10 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
Hirugarren hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa: 4-8 konpaseko egitura harmonikoak modu menorrean,
modu honen akorde propioak erabiliz.
2. Gai baten analisi ariketa: eskema formala, egitura harmonikoa, kadentziak eta
kadentzierdiak, transformazio motibikoa eta baliabide konpositiboak adieraziz.
Gaia modu maiorrean bai menorrean egon daiteke.
3. Doinu harmonizatu bat entregatu behar da, akorde diatoniko eta ez diatonikoak,
modu maiorrean ala menorrean eta ABA’ forma eginez. Egitura harmonikoa
ikasleak sortu behar du, tonu maiorraren ala menorraren uniberso tonalean aurki
ditzakegun akorde guztiak erabili ahal izanez.
4. Hamonia modernoaren ikasle guztiak parte hartuz, entzunaldia egingo da,
ikasturtean zehar ikasleek konposatutako gaiak aurkeztuz. Ikasle bakoitzak
entzunaldian aurkeztuko duen gaia ala gaiak, ikasturtean egin dituenetatik
aukeratu beharko ditu. Partizipazioa, obreen kalitatea eta interpretazioa
egiaztatuko da, ikasturte bukaerako notan eraginez. Ikasturte honetan, gaia
ikasleak bakarrik jo dezake ala irakasleak pianoan lagunduta. Hala ere, posible
izan ezkero, taldea osatuko da hau egiteko asmoz.
EBALUAZIO-IRIZPIDEAK:
Musikako ikasketa profesinaletako hirugarren mailan emango den Harmonia
modernaren lehenengo mailan, ondoko ebaluazio-irizpideak jarraituko dira: :
1. Harmonia modernaren elementu propioak ezagutzea eta erabiltzea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, harmonia tonal modernaren
elementuak ezagutzen dituela eta haren bizitzan, praktikan ondo jartzen dakiela
egiaztatuko da.
11 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
2. Musika modernaren zifratu propioa gaiak analizatzeko momentuan bai
doinu propioak idazterakoan kontrolatzen jakitea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, partitura batean identifikatzen dakiela
eta haren konposizioetan akordeak sailkatzeko eta idazteko duen gaitasuna
egiaztatuko da.
3. Akordeak eta haien posizioak ezagutzea, ariketa praktikotan aplikatuz
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, harmonia tonal modernoa osatzen duten
akordeak dakizkiela eta akorde hauek idazteko era ezberdinak menperatzen
dituela ere egiaztaztatuko da.
4. Musika tonal modernoan akorde bakoitzean sortzen diren tensioak
ezagutzea eta menperatzea, era berean akorde bakoitzari dagokion eskala
ezagutuz.
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, haren bizitza profesionalean aurki
ditzaken akordeak ezagutzen eta erabiltzen dakizkiela egiaztatuko da.
5. Gai bat, hainbat ikuspuntutik analizatzeko gaitasuna erakustea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, gaiak konposatzeko metodoak eta
erabili diren teknikak ezagutzen dituela egiaztatuko da, era honetan, praktikan
jartzeko garaian teknika hauek ere erabiltzeko gaitasuna egiaztatuko da.
6. Doinuen konposizioa eta idazkera motibikoen dauden baliabideak
menperatzea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, konposatzeko dauden baliabideak
erabiltzeko duen gaitasuna egiaztatuko da, praktikan honela erabiliz.
12 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
7. Ikasturteko edukiak erabiltzerakoan, baliabide teknologikoen menperatzeko
gaitasuna erakustea.
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasturtean zehar egiten diren lan praktikoak
hobeto egiteko, eskura dituen baliabide teknologikoak erabiltzeko duen gaitasuna
egiaztatuko da.
8. Ikasturtean zehar ikasten diren gaiak pratikan jartzeko, antolatuko diren
entzunaldietan parte hartzea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, ikasitako edukiak praktikan jartzeko
eta haren musika publikoaren aurrean defendatzeko duen gaitasuna egiaztatuko
da.
KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK
Ebaluazioa, ondoko porzentai hauek jarraituz egingo da:
1. Gelan asteroko glasean egiten den lana, analisiak, ariketa idatziak eta
entzunaldiak: %ko 40.
2. Ikasleak klasean duen jarrera: 10%
3. Hiruhilabete bukaerako azterketa eta entregatzeko diren lanak: : %ko 50, haien
arteko erdia eginez.
- Lehen eta bigarren ebaluazioak informatzeko izaten dira, ikaslearen
ikasteko gaitasuna eta jarrera egiaztatuz. Hirugarrena berriz, bukaerako
ebaluazioa da.
- Bukerako kalifikazioa: 1-10 artean egongo da, ikasleak gaindiBukerako
kalifikazioa: 1-10 artean egongo da, gainditzeko gutxienez 5 ateratzea
13 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
beharrezkoa izanez. Kalifikazio hau baino gutxiago ateratzen dutenek, ez
dute ikasturtea gaindituko.
GAIAREN ERREKUPERAKETA
1. Ezetzko kalifikazioa ateratzen duten ikasleek, ikasturtea bukatu aurretik gaia
errekuperatzeko aukera izango dute, aprobatu ez duten azterketaren antzeko bat
eginez. Ezetzko kalifikazioa lan bat ez emateagatik gertatu ezkero, irakasleak
jarriko duen epe baten barruan entregatu beharko da.
2. Bigarren ebaluazioan, oraindik lehen ebaluazioa gainditua ez badago, gaiaren
karakter jarraitua kontuan izanez, hirugarren ebaluazioan berdin egingo da.
3. Bukaerako ebaluazioan gaia gainditua ez badago, ekainan ohiz kanpoko froga
egingo da, ikasturtean zehar eman den edozein gaia galdetzea posible izanez.
Aurreko bi ebaluazioetan gertatu den bezala, ezetzko kalifikazioa lana ez
emateagatik sortu ezkero, falta diren lanak, gaiaren irakasleak jarriko duen
apearen barruan entregatu beharko dira, normalean, errekuperaziorako egun
bertan izanez.
4. Harmonia moderna suspendituta izan arren, ikasturtez pasatzen diren ikasleek,
hurrengo ikasturteko klaseetan errekuperatu beharko dute. Gainditu ez duten
gaia, hurrengo ikasturteko edozein ebaluaketan gaindi dezakete, irakasleak hala
uste badu eta ebaluazio-juntari abisatuz.
4. METODOLOGIA
• Klaseen gaiei dagozkien ariketak
• Eskema tonalak eta modalak, analisiak, harmonizazioa ala gai baten
konposizioa egin aurretik.
14 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
• Gai musikaleen analisia: analisi harmoniko eta formala, egingo diren gai
guztietan derrigorrez egin beharko dira. Baliabide musical konkretu bat lan
egiten denean, analisia, baliabide musical horretan finkatuko da.
• Gaien harmonizazio eta berharmonizazioak.
• Ikasgai bakoitzean adierazten diren urratsak jarraituz, gai konposizioa.
Irakasleak, erabiltzen diren konzeptuen eskemak emango ditu, ikasleak asteroko
lana eginez, erabil distan.
5. SARRERAKO FROGAK
Musikako Ikasketa profesionaletako, harmonia modernaren 4. mailara egin
behar diren sarrerako frogak, ondoko hauek izango dira
Harmonia modernarako ariketak (musika moderna ikasi nahi duten ikasleak)
Edukiak:
Programaketa honetan agertzen direnak.
Arikerak:
1. Jazz partitura baten analisia, egitura harmonikoa, formala eta akorde bakoitzari
dagokion eskala eta posible diren tensioak adieraziz: Iraunpena: 2 ordu.
2. Proposatzen den gai baten harmonizazio librea. Iraunpena: 2 ordu.
6. BIBLIOGRAFÍA
Irakasleak egiten dituen apunte eta eskemak. Honetaz gain, ondoko liburu hauek, bai
konsulta moduan bai ariketak egiteko, interesgarriak gerta daitezke:
Harmonía moderna:
- Enric Herrera: “Teoría de la música I y II” (l’Aula-Barcelona)
15 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
- . Ted Pearse: “jazz composition” (Berklee editions)
- Barry Nettles: Harmony 1, 2 (Berklee college of music)
Analisi musikala:
- Real Book: 1, 2, 3, etc.
- Hainbat egileren partiturak: Miles Davis, Charlie Parker, Pat Metheny, etc.
- Ted Pearse: “jazz composition” (Berklee college music)
Partiturak eta audioak, haien analisia ondo egiteko asmoz:
Interneten aurki ditzakegun metodoak:
VADEMECUM MUSICAL, IEM metodoa (Irakaskuntza musikalarako institutoa),
Hainbat konzepturen definizio eta azpalpenak, Enclave Creativa argitaretxea.
Gai honekin zerikusirik duten hainbat web orri, Zentruaren hainbat programaketa eta
memoria.
16 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
HARMONÍA MODERNA 2
(Musikako ikasketa profesionaletako 4. maila)
AURKIBIDEA
1. Helburuak
2. Edukiak
3. Ebaluazioa:
• Ebaluazio-prozedurak
• Ebaluazio-irizpideak
• Kalifikazio-irizpideak
• Gaiaren errekuperaketa
4. Metodologia
5. Sarrera-frogak
6. Bibliografia
17 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
1. HARMONIA MODERNA IRAKASKUNTZAREN BIGARREN MAILA (musikako
ikasketa profesionaletako 4. maila)
Musikako ikasketa profesionaletako 4 mailan, harmonia moderna ikasten duten
ikasleek ondoko helburu hauek bete beharko dituzte:
1. Modulatzeko teknikak eta harmoniaren funzionamendua ezagutzea: akorde
modulagarriak, akorde komunak, nota diferentziala, e.a.
2. Harmonia modala: gehien erabiltzen diren modoak, haien ezaugarri
harmoniko eta melodikoak ezagutzea eta erabiltzea.
3. Baliabide harmoniko ezberdinak: ostinato, nota pedala, egitura iraunkorrak,
e.a., ezagutzea eta praktikan erabiltzea.
4. Akorde hibridoak: funzionamendua, tonalitatean posible direnak, haien
erabiltzeko modua, sonoritatea, ezagutzea eta praktikatzea.
5. Doinu ezberdineen berharmonizazioa egiten jakitea, bai kanta herrikoak bai
jaz standarrak erabiliz.
6. Abesti forma ezberdinak ezagutzea eta praktikatzea, forma bakoitza bai
analisi bai idazkera ikuspuntutik landuz eta hainbat formetan ere idatziz:
AABA, ABAC, ABCA.
7. Bakoitzaren gaiak konposatzeko eta konpontzeko baliabide harmoniko
ezberdinak erabiltzea: soli, background, e.a.
8. Ikasturtean zehar, landuko diren jazz-baliabide eta konposatzeko
prozedurak ulertzea eta praktikan jartzea.
9. Ikasturtean zehar egiten diren lan praktikoak erakusteko egingo diren
ekintzetan partizipazioa bultzatzea.
10. Aztertzeko eta harmonia egiteko gaitasuna garatzeko asmoz, ikasteko
teknikak eta ohiturak erabiltzea.
18 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
11. Programaketa honetako hainbat edukietan sakontzeko asmoz, baliabide
teknologikoak ondo erabiltzea.
2. HARMONIA MODERNAKO BIGARREN IKASTURTEARI DAGOZKION EDUKI
DIDAKTIKOAK
1. Modulazioa: definizioa eta sailkapena: modulazio zuzena, akorde “pívot”
erabiliz, bostduneen zikloa erabiliz, e.a.; modulazioaren nota ezaugarria,
gertuko tonoak; eskala-akorde erlazioa modulazioan.
2. Musika modala: Definizioa, idazkera motak, modoak eta sortzen diren
akordeak; nota berezia, lehen eta bigarren mailako akordeak, jaezaren
konzeptu modala, modalitatea berharmonizazioetan eta konposiziotan;
laudunazko akordeak, hurbiltzeko akordeak, doinu modala.
3. Pedal eta egitura konstanteen definizioa eta egiketa: ostinatoa, hainbat
estilotan dauden ostinato mota ezberdinak.
4. Akorde hibridoak: Definizioa eta sailkapena, tonu batean sortzen diren
akorde hibridoak, akorde hauek ariketa praktikotan.
5. Baliabide harmoniko ezberdinen bidez, berharmonizazioa: harmoniak
doinuarekin duen harremana aldatuz, jarraipen harmonikoa eta patroi
harmonikoak sortuz, elkar arteko aldaketa modeleko akordeak erabiliz,
doinua eta harmoniaren tensioa gehitzen duten akordeak sartuz,
doinuarekin kontrapuntu sortzen duten bajoen doinuak sortuz, pedalak eta
egitura konstanteak sartuz.
6. Hainbat forma duten obren konposizioa: AABA, ABAC y ABCA.
7. Konborako konponketak egiteko sarrera: “soli” bi ahotsetara, eskema
harmonikoaren “background” idazkera, sarrera, interludio eta kodaren
idazkera: musika modernan erabiltzen diren instrumentoen ezaugarri
orokorrak.
19 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
8. Hainbat obren azterketa musikala, konposatzeko baliabide harmonikoak eta
motibikoak landuz, era berean, gai bakoitzaren eskema formala eta
harmonikoa ere landuko da.
9. Modu maiorrean bai menorrean, hainbat obren konposizioa: ikasleak egiten
duen egitura harmonikoak erabiliz, eta ikasturtean zehar ikasten diren
baliabideak erabiliz.
10. Entrenamendu auditiboa, egitura harmonikoen gainean hainbat diktaketa
harmoniko eginez, pianoan jotzen eta tonu ezberdinak erabiliz. Lau
ahotsetarako ariketak, akordeen arteko loturak ere landuz, bai oinarrizko
egoeran, bai inbersiotan.
11. Eskemak eta mapa konzeptuak eta antolatzekoak, ikasturtean antolatzen
diren ekintzak ondo egiteko asmoz.
12. Ikasturtean zehar egiten den lan guztia praktikan jartzeko antolatzen diren
ekintzeetan parte hartzea: ikasleen harmonizazio ala konposizio aurkezteko
entzunaldiak, taldekide bakoitzaren errepertoriotik hartuak diren hainbat
partituraren analisiak, zentruan bai kanpoan antolatzen diren kontzertuetara
joatea,
13. Ikasturtean zehar antolatzen diren ekintza guztietan, posible diren baliabide
teknologiko guztien erabilpena, egin den lan praktikan jartzeko antolatzen
diren ekintzeetan bereziki.
20 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
3. EBALUAZIOA
EBALUAZIO-PROZEDURAK:
Lehenengo hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa: 4-8 konpaseko egitura harmoniko modulagarriak,
modulaketa mota ezberdinak landuz. Egitura harmoniko modalak, modu guztietan
eginez.
2. Hiruhilabetean zehar landutako baliabide harmonikoak dituen tema baten azter-
keta musikala: musika moala, modulazioa.
3. Doinu modulagarri hala modal baten harmonizazioa eta idazkera, harmonia
hirudunetara ala musika modalaren kasuan laudunetara eginez.
4. Hiruhilabete honetan zehar tema modulagarri eta modalak lantzen dira, ikasgai
bakoitzaren elementu harmoniko propioak erabiliz.
Bigarren hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa. Akorde hibridoak, pedalak eta egitura konstanteak dituzten
egitura harmonikoak.
2. Hiruhilabetean zehar ikasitako elementuak dituen hainbat temen azterketa
musikala: pedalak, egitura konstanteak, akorde hibridoak, e.a.
3. Hainbat doinuren harmonizazioa eta tema modalen idazkera ere lantzen da,
hiruhilabetean landutako elementu harmonikoen partizipazioa exigituz.
4. Hiruhilabete bukaeran, egin diren lanak entregatuko dira.
Hirugarren hiruhilabetea:
1. Diktaketa harmonikoa: blues-egitura harmonikoak, eskala pentatonikoak erabiliz,
eskala honen aukera guztiak landuz.
21 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
2. Hainbat temen azterketa musikala: blues eta abesti-forma, mota bakoitzaren
hainbat tema eztertuz.
3. Hainbat blues eta jazz doinuen harmonizazioa, hiruhilabetean zehar landutako
elementu hamonikoak erabiliz.
4. Hainbat blues eta abesti formako temen konposizioa. Ikasturte osoan zehar ika-
sitako baliabide guztiak erabil daitezke.
5. Harmonia modernako ikasturteko ikasle guztien entzunaldian partizipazioa,
ikasturtean zehar egindako temak eskeiniz. Ikasle bakoitzak, haien temen artean
bat gutxienez aukeratuko du. Partizipazioaz gain, temen kalitatea eta
interpretazioa baloratuko dira, bukaerako notan eraginez. Ikasturte honetan,
ikasleak bakarrik ala taldean jo dezake.
EBALUAZIO-IRIZPIDEAK
Musikako ikasketa profesionaletako harmonia moderna irakaskuntzaren laugarren
mailari dagozkion ebaluazio irizpideak, ondoko hauek izango dira
1. Modulazio mota guztiak menperatzen direla erakustea, tema modulagarriak
idatziz
Ebaluazio-irizpide honen biartez, ikasleak, era ezberdinetako modulazioak
egiteko gaitasuna egiaztatuko da, modulazio zuzenean hasirik “pívot” akordeak
erabili arte, azkeneko honen aukera guztiak ere landuz.
2. Musika modala jakitea eta menperatzea, harmonia honen barruan azterketa
musikala eta konposizio eta harmonizazio ariketa praktikoak eginez, modu
ezberdineetan landuz.
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, idazkera modalaren prozedurak
ikusteko eta musika mota honetan idazteko duen gaitasuna egiaztatuko da.
22 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
3. Musika modalan erabiltzen diren parametru harmoniko eta melodikoak
(pedalak, ostinatoak, egitura konstanteak, e.a.) menperatzen direla
erakustea, aztertzen diren obreetan, harmonizazioetan eta konposizioetan
erabiliz.
Ebaluazio-irizpide honen bitartez ikasleak, egiten diren azterketeetan eta
konposizioetan, elmentu harmoniko hauek ezagutzen eta menperatzen dituela
egiaztatuko da.
4. Modu guztietan ager daitezken akorde hibrido guztiak ezagutzea, ikasketa
baten bidez eta ariketa praktikoetan erabiltzen jakitea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, tema batean identifikatzeko eta
idazteko ariketeetan erabiltzeko duen gaitasuna egiaztatuko da.
5. Doinuen harmonizazio, berharmonizazio eta idazkera, orain arte ikasitako
elementu harmoniko guztiak erabiliz, menperatzen direla erakustea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, ikasturte honetan zehar ikasuitako ba-
liabide tekniko guztiak menperatzeko eta praktikan jartzeko duen gaitasuna egiaz-
tatuko da.
6. Eskala pentatoniko mota guztiak, hainbat temen azterketa eta
konposizioaren bidez, ezagutzen eta menperatzen direla erakustea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, eskala pentatonikoak ezagutzeko eta
ariketa praktikoetan erabiltzeko duen gaitasuna egiaztatuko da.
23 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
7. Blues estiloaren mota guztiak, bai azterketaren, bai konposizioaren
ikuspuntutik menperatzea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, azterketarako temeetan eta
entzunaldietan, blues mota ezberdinak identifikatzeko eta idazkeran egiteko
gaitasuna egiaztatuko da, eskema harmoniko eta melodiko guztien gainean
landuz.
9. Ikasturtean zehar ikasten diren gaiak pratikan jartzeko, antolatuko diren
entzunaldietan parte hartzea
Ebaluazio-irizpide honen bitartez, ikasleak, ikasitako edukiak praktikan jartzeko
eta haren musika publikoaren aurrean defendatzeko duen gaitasuna egiaztatuko
da.
KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK
Ebaluaketa ondoko porzentaiak jarraituz egingo da:a
1. Gelan asteroko lana, azterketa ariketak, idatziak eta entzunaldiak: %eko 40a.
2. Ikasleen jarrera: %eko 10a.
3. Hiruhilabe bukaerako azterketa eta hiruhilabeteko lanak: %eko 50a, bien arteko
erdia eginez.
- Lehenengo eta bigarren ebaluaketa, informatzeko izaten dira, ikasleen
garapena eta jarrera egiaztatuz. Hirugarrena berriz, bukaerako ebaluaketa
da.
- Bukaerako kalifikazioa 1-10 artean izango da, dezimalik erabili gabe.
Gainditzeko, ikasleak gutxienez 5 atera beharko du, kalifikazio hau baino
gutxiago ateratzen duten guztiek suspendituz.
24 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
GAIAREN ERREKUPERAKETA
1. Ezetzko kalifikazioa ateratzen duten ikasleek, ikasturtea bukatu aurretik gaia
errekuperatzeko aukera izango dute, aprobatu ez duten azterketaren antzeko bat
eginez. Ezetzko kalifikazioa lan bat ez emateagatik gertatu ezkero, irakasleak
jarriko duen epe baten barruan entregatu beharko da.
2. Bigarren ebaluazioan, oraindik lehen ebaluazioa gainditua ez badago, gaiaren
karakter jarraitua kontuan izanez, hirugarren ebaluazioan berdin egingo da.
3. Bukaerako ebaluazioan gaia gainditua ez badago, ekainan ohiz kanpoko froga
egingo da, ikasturtean zehar eman den edozein gaia galdetzea posible izanez.
Aurreko bi ebaluazioetan gertatu den bezala, ezetzko kalifikazioa lana ez
emateagatik sortu ezkero, falta diren lanak, gaiaren irakasleak jarriko duen
apearen barruan entregatu beharko dira, normalean, errekuperaziorako egun
bertan izanez.
4. Harmonia moderna suspendituta izan arren, ikasturtez pasatzen diren ikasleek,
hurrengo ikasturteko klaseetan errekuperatu beharko dute. Gainditu ez duten
gaia, hurrengo ikasturteko edozein ebaluaketan gaindi dezakete, irakasleak hala
uste badu eta ebaluazio-juntari abisatuz.
4. METODOLOGIA
• Klaseko gaiei dagozkien ariketak
• Azterketa musikala, harmonizazioa ala tema baten idatzi aurretik egin
behar diren eskema tonalak ala modalak.
• Tema musikaleen azterketa. Azterketa harmoniko-fromala derrigorrez tema
guztietan egin behar dira. Baliabide musikal konkretu bat landu nahi izan
ezkero, azterketa musikalan, baliabide hori azpimarratuko dugu.
25 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
• Ikasturte honetan ikasten diren konzeptu teoriko guztiak praktikan jarri
behar dira. Klase praktikeetan egiten diren ekintza guztiak gai honetako
konzeptuak praktikan jartzeko izaten dira. Klase teorikan egiten diren
ekintzeekin konparatuz, orain lantzen diren temak benetakoak dira,
musikoak eguneroko errealitatean aurki ditzaken lanean ariketak praktikoak
izanez.
• Doinuen harmonizazio eta berharmonizazioa, ikasitako konzeptu bakoitza
praktikan jarriz.
• Temen konposizioa, konzeptu bakoitza praktikan jarriz.
5. SARRERA-FROGAK
Musikako Irakaskuntza profesionaleen harmonia modernako 5.mailan sartzeko
egin behar diren frogak, ondoko hauek izango dira:
Harmonia modernaren ariketa (musika moderna ikasten duten ikasleentzako):
Edukiak:
Programaketa honetan aurki ditzakegunak.
Ariketak:
1. Jazz partitura bat aztertzea, egitura harmoniko eta formala adieraziz, teman
agertzen den akorde bakoitzari dagokion eskala eta posible diren tensioak era
berean esanez (web orrian dagoen adibidea ikus daiteke).
Iraunpena: 2 ordu.
2. Proposatzen den tema baten harmonizazio librea (web oeeian dagoen adibidea
ikus daiteke).
Iraunpena: 2 ordu.
26 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA
6. BIBLIOGRAFÍA
Irakaslearen apunteak eta eskemak. Honetaz gain, harmoniako ondoko liburuak,
konsultatzeko eta ariketak egiteko aproposak izan daitezke.
Harmonía:
- Irakaslearen apunteak
- Enric Herrera: “Teoría de la música I y II” (l’Aula-Barcelona)
- Ted Pearse: “jazz composition” (Berklee editions)
- Barry Nettles: Harmony 3, 4 (Berklee college of music)
Azterketa musikala:
- Real Book: 1, 2, 3, e.a.
- Hainbat egilaren partiturak: Miles Davis, Charlie Parker, Pat Metheny, etc.
- Ted Pearse: “jazz composition” (Berklee college music)
Partiturak eta hauek entzuteko diskak:
Interneten aurki dezakegun metodoa:
VADEMECUM MUSICAL, Irakaskuntza musikalaren institutoa, enclave creativa
argitaletxearen eskutik, definizioak eta terminoak ulertzeko hainbat ariketa
eskeintzen ditu.
Gai honekin zerikusirik duten hainbat web orri, Zentruaren hainbat programaketa eta
memoria.
27 HARMONIA MODERNAREN PROGRAMAKETA DIDAKTIKOA