HOKJESGEDRAG
in de GGZ
pagina 3 l wwwggztotaalnl
Inhoudsopgave
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquoDe Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie Naar artikel
ldquoToon leiderschap in destigmatisering en maak preventie mogelijkrdquoZes GGZ-bestuurders en hun wensen voor een nieuw kabinetNaar alle wensen
Hokjesgedrag in de GGZDe GGZTotaal van maart de verkiezingenNaar artikel
Duizenden moties veertig over de GGZIs de politiek eigenlijk wel in de GGZ geiumlnteresseerdNaar artikel
M et de verkiezingen in zicht kunnen - en
willen - we ons niet onttrekken aan een
beschouwing over de politiek Anders
dan onze collegarsquos van de Kieswijzer (kiesvoorgzz
nl) kijken we daarbij vooral wat de verschillende
partijen de afgelopen vier jaar hebben betekend
voor de GGZ In dit geval geven resultaten uit het
verleden misschien iets meer garantie voor de
toekomst dan verkiezingsbeloftes Want de partijen
zijn het er allemaal over eens dat de GGZ beter moet
met minder bureaucratie met efficieumlntere middelen
met minder stigmarsquos en met beter en gekwalificeer-
der personeel Lieten ze dat de afgelopen kabinet-
speriode ook merken We probeerden daar achter te
komen
In eacuteeacuten opzicht hadden we het makkelijker dan de ini-
tiatiefnemers van de kieswijzer zij weten niet welke
partijen straks in de Kamer zitten wij weten dat van
de afgelopen periode wel Lastiger is of we de (maar
liefst) zes afsplitsingen mee moesten nemen in
onze beschouwingen We hebben dat op een enkele
opmerking hier en daar na niet gedaan Elf partijen
is al ingewikkeld genoeg
In een ander opzicht hadden we het moeilijker dan
de opstellers van de Kieswijzer in politiek Den Haag
wordt harder gewerkt dan soms wordt gesuggereerd
en er wordt veel gepraat We ontkwamen er dan
ook niet aan keuzes te maken We hebben dat zo
transparant mogelijk gedaan om in Haagse termen
te blijven maar keuzes blijven keuzes en zijn dus
discutabel
Zo hebben we ons afgevraagd welke partijen het
meest betrokken leken bij de GGZ welke partijen het
meest geiumlnformeerd leken welke partijen zich hard
maakten voor welke zaken
Ook vroegen we een aantal bestuursleden uit de GGZ
en patieumlntenorganisatie naar hun wensen voor het
komende kabinet En zo kwamen we heacuteeacutel voorzichtig
tot iets wat bijna op een stemadvies lijkt Legt u er
vooral de kieswijzer naast
Een heel andere vorm van democratie de petitie
Menno Oosterhoff startte vorige maand een petitie
tegen Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Niet omdat hij tegen kwaliteitsmeting is wel omdat
hij vindt dat de ROM daar niet voor geschikt is
Bovendien wordt de ROM ook als benchmark gebruikt
en daar is hij al helemaal niet voor geschikt Bart
Vuijk sprak met Menno Oosterhoff maar vond elders
ook argumenten voacuteoacuter de ROM en tegen de petitie
Uiteraard hebben we onze vaste rubrieken Johan
Atsma recenseert het boek lsquoVergeten slachtoffersrsquo van
Marco Gietema en de onlangs geridderde Cecile aan
de Stegge Niki Stoker beschrijft hoe haar verhuizing
naar Afrika uitliep op een deceptie Gisele Vranckx
publiceert haar gedicht lsquoVernieuwdrsquo Margot Spelbrik
mistte in ons vorige magazine de systeemtherapeut
en zet dat alsnog recht De rubriek lsquoOude Krantenrsquo
tenslotte is deze maand onderdeel van het verkie-
zingsmagazine met de vraag welke partij haalde in
deze kabinetsperiode de pers met de GGZ
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM opNaar artikel
VernieuwdGedicht Gisele Vranckx
Naar gedicht
gtHokjesgedrag in de GGZ De GGZTotaal van maart de verkiezingen
Enkeltje NLColumn Niki Stoker
Naar column
Er zit teveel ruimte tus-sen de GGZ-hokjesColumn Willem Gotink
Naar column
lsquoVergeten slachtoffersrsquo van Marco Gietema en Cecile aan de SteggeRecensie Johan Atsma Naar recensie
Op de stoel van de systeemtherapeut Margot Spelbrink systeemtherapeut bij de ParnassiaGroepNaar artikel
pagina 4 l wwwggztotaalnl pagina 5 l wwwggztotaalnl
Natuurlijk als er een incident is geweest met
een lsquoverwarde manrsquo een ernstig incident in een
psychiatrisch ziekenhuis de politie melding doet
van een toename van het aantal incidenten met
lsquoverwardenrsquo kortom als er incidenten zijn dan reageert
de politiek Scoringsdrift het hoort er een beetje bij
tenslotte moet je ook aan je kiezers laten zien wat je
er van vindt
Maar verder als het gaat om zoeken naar oplossingen
voor de problemen die er echt wel zijn geven de
politici dan blijk van interesse Zijn ze aanwezig als
er geacuteeacuten incident is maar een bredere blik verwacht
wordt We keken het na aan de hand van de
aanwezigheid bij het zogenaamde Algemene Overleg
die over de GGZ gaan We vonden in totaal zes van
dergelijke Algemene Overleggen voor de GGZ De
zevende over de Jeugd-GGZ was te laat om nog in
deze GGZTotaal mee te nemen
(Een Algemeen Overleg is een overleg rondom eacuteeacuten
onderwerp waar in een wat kleinere kring met de
Minister of staatssecretaris kan worden overlegd over
eacuteeacuten onderwerp Kamerleden zijn aanwezig die het
onderwerp in de portefeuille hebben meestal eacuteeacuten van
elke partij )
We keken ook naar het aantal ingediende moties
Per jaar worden er duizenden ingediend we vonden
slechts veertig moties die een GGZ-thema als
onderwerp hadden
Kleine partijen de PvdD (2 zetels) en 50+ (2 zetels
na splitsing tweemaal eacuteeacuten zetel)
Beide partijen waren geen enkele keer aanwezig
Op zich niet verwijtbaar er wordt in politiek Den
Haag veel vergaderd en het is fysiek onmogelijk om
overal bij te zijn als je alleen of met zrsquon tweeeumln bent
Henk Krol (50+) heeft dat in de pers vaak naar voren
gebracht Het zegt natuurlijk weacutel iets over de prioritei-
ten die je stelt blijkbaar niet de GGZ Beide partijen
waren samen goed voor 53 van alle moties Geen
enkele daarvan ging over de GGZ
Ietsjes groter SGP (3 zetels) Groenlinks (4 zetels) en
de ChristenUnie (5 zetels)
Aanwezigheid SGP en Groenlinks beiden twee van de
zes keer de ChristenUnie vier keer Blijkbaar groeien
de mogelijkheden inderdaad bij een groei van het
aantal zetels Eerlijkheidshalve moet gezegd dat de
CU tweemaal zo vaak aanwezig was als beide andere
partijen De SGP liet zich ook minstens eenmaal
nadrukkelijk vertegenwoordigen door de CU
Dat geeft de indruk dat de betrokkenheid van deze
drie partijen bij de CU het grootst is iets minder bij
de SGP en nog iets minder bij Groenlinks Samen goed
voor 26 van alle moties Vier-en-een-half gingen
over de GGZ (gemeenschappelijk ingediende moties
hebben we verdeeld over de indieners)
Tussen klein en groot Drsquo66 (12 zetels) CDA (13) SP
(15) en PVV (15 zetels 12 na afsplitsingen)
Voldoende zetels om steeds aanwezig te zijn zou je
denken Inderdaad zijn Drsquo66 CDA en SP zes van de zes
keer aanwezig De PVV niet Mevrouw Klever is op het
eerste Algemene Overleg na de verkiezingen present
en houdt het daarna voor gezien Er komt ook geen
vervanger
Drsquo66 13 van alle moties waarvan 95 over de GGZ
(bijna 25 van de GGZ moties)
CDA 11 van alle zetels waarvan 75 over de GGZ
(ongeveer 18 van de GGZ moties)
PVV 8 van alle moties geen enkele over de GGZ
De regeringspartijen VVD (41 zetels later 40) en PvdA
(38 zetels eindigt met 35)
Beide zijn telkens aanwezig zij het met wisselende
Kamerleden Ze hebben dan ook voldoende zetels om
de taken te verdelen eacuten ze zijn het als regeringspartij
aan hun stand verplicht
Saillant detail Dhr Kuzu is portefeuillehouder
zorg voor de PvdA en is als zodanig bij het eerste
Algemene Overleg aanwezig Daarna splitst hij zich af
formeert DENK en laat zich bij de overleggen over de
GGZ niet meer zien
VVD 65 van alle moties een halve over de GGZ
(iets meer dan eacuteeacuten procent van de GGZ moties)
PvdA 134 van alle moties drie-en-een-halve over
de GGZ (bijna 9 van de GGZ moties)
DUIZENDEN MOTIES VEERTIG OVER DE GGZ Is de politiek eigenlijk wel in de GGZ geiumlnteresseerd
pagina 7 l wwwggztotaalnl
De oppositie
Los van de vraag of je het eens bent met de partijlijn
is de SP verreweg het meest kritisch geweest op
het regeringsbeleid ten aanzien van de GGZ en zeer
activistisch in het vinden van onderbouwing van
die kritiek Voorbeeld daarvan is het onderzoek dat
de partij in december 2015 deed onder ruim 1000
medewerkers in de GGZ Conclusie zeven van de tien
vindt dat het tempo waarin het aantal plekken in de
instellingen wordt afgebouwd onverantwoord is en
dat het aantal verwarde personen op straat toeneemt
door de bezuinigingen
De SP zat in de oppositie en dat maakt het soms
gemakkelijk scoren Minister Schippers daarover
ldquoAls ik besluiten neem krijg ik vaak het verwijt van
mevrouw Leijten dat ik onvoldoende naar het veld luister
dat ik als een olifant door een porseleinkast banjer en
dat ik met ambtenaren een papieren werkelijkheid creeumler
Ik zeg nu dat ik heel tevreden ben over de samenwerking
met het veld tot nu toe en dat ik die samenwerking en de
stem van het veld zo serieus wil nemen dat ik uitstel wil
Ik wil heel graag hun opinie horen Maar dan is het weer
niet goed Ik vind dat heel verwarrendrdquo
(Algemeen Overleg 13 juni 2013)
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquo
De Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie
Willem Gotink
Het is niet eenvoudig om een samenvatting te
maken van de standpunten van de politieke
partijen in de afgelopen vier jaar In de Algemene
Overleggen (waar we in dit artikel uit citeren) speelt
meer dan eenvoudigweg de opvatting hoe de GGZ
beter kan en moet Er worden slagen om de arm
gehouden met meel in de mond gepraat vliegen
afgevangen en zout in wonden gewreven
Formuleringen zijn afhankelijk van de vraag of je
coalitiepartner bent of in de oppositie zit de minister
val je niet zomaar af als je deel van de regering bent
Als je in de oppositie zit natuurlijk weacutel
Een impressie uit politiek Den Haag op basis van zes
keer een Algemeen Overleg en aan de hand van drie
van de talloze issues uit de GGZ bureaucratisering
ambulantisering en de eigen bijdrage
Links naar de notulen van het Algemeen Overleg en de uitzendingen van Kamerdebatten
Algemeen Overleg GGZ 13 juni 2013
Algemeen Overleg GGZ 21 januari 2015
Algemeen Overleg GGZ 21 mei 2015
Algemeen Overleg GGZ 3 december 2015
Algemeen Overleg GGZ 26 mei 2016
Plenair debat 25 juni 2016 wachttijden in de Jeugd GGZ
Algemeen Overleg GGZ 24 januari 2017
Plenair debat 2 februari 2017 Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
Kijk hier welke partij hetzelfde met de GGZ wil als jijkiesvoorggznl
pagina 8 l wwwggztotaalnl pagina 9 l wwwggztotaalnl
Ook de PVV zat in de oppositie maar lijkt zich minder
druk te maken over de GGZ Dat blijkt onder andere uit de
afwezigheid tijdens vijf van de zes Algemeen Overleggen
Die ene keer dat Reinette Klever weacutel aanwezig is maakt
haar betoog een weinig gefundeerde indruk
ldquoDe geestelijke gezondheidszorg in Nederland kan een
stuk beter en een stuk goedkoper Er moet per direct een
einde komen aan het vergoeden van meditatietrainingen
Inca-inwijdingen reiumlncarnatietherapie zielsresonantie en
meer van dit soort kwakzalverijbehandelingen Op de minister
rust de verantwoordelijkheid dat er uitsluitend goede en
betrouwbare zorg in het basispakket zit en daar schort het
helaas aanrdquo
Het levert haar hoon op van de andere partijen
Arnoud Rutte (VVD) Waarop baseert mevrouw Klever de
uitspraak dat al deze vormen van kwakzalverij gedekt zijn in
het kader van de basisverzekering
Reinette Klever (PVV) Het klopt dat ze niet allemaal in de
basisverzekering zitten maar er komen nog heel veel vormen
voor van upcoding en sjoemelen met declaraties waardoor
deze zaken gedekt worden vanuit de basisverzekering Wat te
denken van een kliniek die haar clieumlnten voorhoudt dat kanker
psychosomatisch gerelateerd kan zijn en dat emotionele
blokkades de voorbode van kanker zijn (hellip)
Arnoud Rutte (VVD)(hellip) mevrouw Klever gaat gewoon door
met haar bewering over behandelaars die mensen aanpraten
dat zij een sociale barriegravere hebben waardoor ze kanker zouden
kunnen krijgen Waarop baseert zij haar uitspraak dat dit soort
behandelingen in het kader van de basisverzekering in ons
land vergoed worden
Reinette Klever (PVV)Nogmaals ik heb hier een
aantal artikelen waaruit duidelijk naar voren komt dat
allerlei van dat soort therapieeumln vergoed worden En over
psychosomatische klachten die kanker zouden kunnen
veroorzaken hebben wij een melding gekregen op ons
fraude-loket die ik ook aan de minister heb overhandigd
Hanke Bruins Slot (CDA) De PVV heeft een lange
traditie van het in twijfel trekken van het nut van de
geestelijke gezondheidszorg Het CDA deelt dit totaal
niet (hellip) Is dit nu een oproep van mevrouw Klever om de
adviezen van het CVZ over het basispakket nader te gaan
onderzoeken Reinette Klever (PVV) Als mevrouw Bruins
Slot heel even geduld heeft kom ik later in mijn termijn
op onze oplossing hiervoor
Hanke Bruins Slot (CDA) Dan concludeer ik maar dat
mevrouw Klever aan het schieten is zonder iets te raken
(Uit het Algemeen overleg van 13 juni 2013)
De andere grote oppositiepartijen Drsquo66 en CDA
maken een meer betrokken en meer ingelezen indruk
Dat geldt ook voor de ChristenUnie die ondanks de
slechts vijf zetels bijna elk overleg aanwezig was Als
voorbeeld van het overzicht dat deze partijen laten
zien het (hier sterk ingekorte) betoog van Hanke
Bruins Slot (CDA) in het eerste Algemeen Overleg van
deze kabinetsperiode op van 13 juni 2013 Het omvat
bijna de hele GGZ Ook Drsquo66 als de ChristenUnie
hebben een dergelijke uitgebreide visie op de GGZ
ldquoVoorzitter De geestelijke gezondheidszorg is een van de
dragende muren van de gezondheidszorg Mensen in de
GGZ leveren ook een belangrijke bijdrage aan het welzijn
en de gezondheid van clieumlnten Het is een heel goede
ontwikkeling dat in de GGZ steeds meer wordt gekeken
naar gezondheid en gedrag in plaats van naar ziekte en
zorg (hellip)ldquo
Bruins Slot bespreekt vervolgens de DSM-5 (ldquoCritici
zeggen over de DSM-5 dat het gevaar van overbehande-
ling en overdiagnose op de loer ligtrdquo) de consultatieve
functie van de huisarts de verpleegkundig specialist
als mogelijke hoofdbehandelaar (ldquoer is enorme ruzie
ontstaan over de invulling van de veldnorm en het
hoofdbehandelaarschaprdquo) de lsquoinrichting van het huis
en de manier waarop de verschillende verdiepingen
met elkaar verbonden zijnrsquo en de positionering van de
POH-GGZ vanuit de instellingen
De kleinere oppositiepartijen zijn niet (PvdD en
50+) of weinig (GroenLinks SGP) aanwezig bij het
Algemeen Overleg Hun inbreng komt daardoor in dit
artikel niet of nauwelijks aan bod
Renske Leijten (SP) Ik deel die oproep natuurlijk geheel
Ik hoor graag uit de mond van een VVDrsquoer dat het nu afgelopen moet zijn Maar hoe dan (hellip) Zou de VVD de oproep die de SP zo gaat doen aan de
Minister om in acute situaties de bureaucratie rond de verwijzing op te heffen willen steunen Want
zeggen dat het nu afgelopen moet zijn is te weinig (hellip)
Leendert De Lange (VVD)
Voor het welzijn van de betrokken
persoon is het niet goed om in een
politiecel te zitten in afwachting van
hulpverlening Graag daar actie op
Leendert De Lange (VVD)
Reageren op een punt dat u nog
gaat inbrengen is wat lastig
Misschien is het beter om daar straks
op in te gaan (hellip)
Renske Leijten (SP) Ik vind het een slim trucje om te
zeggen dat u er pas op in kunt gaan als ik het voorstel heb gedaan Ik neem gewoon het voorstel van de politie over tijdens het rondetafelgesprek
waar de heer De Lange bij was (hellip)
Leendert De Lange (VVD) (hellip) Ik vind het wel van belang dat we de
mensen uit de praktijk met de oplossingen laten komen We moeten oppassen om
hier oplossingen te bedenken
(Leendert De Lange (VVD) en Renske Leijten (SP) in het algemeen overleg van 21 mei 2015)
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 3 l wwwggztotaalnl
Inhoudsopgave
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquoDe Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie Naar artikel
ldquoToon leiderschap in destigmatisering en maak preventie mogelijkrdquoZes GGZ-bestuurders en hun wensen voor een nieuw kabinetNaar alle wensen
Hokjesgedrag in de GGZDe GGZTotaal van maart de verkiezingenNaar artikel
Duizenden moties veertig over de GGZIs de politiek eigenlijk wel in de GGZ geiumlnteresseerdNaar artikel
M et de verkiezingen in zicht kunnen - en
willen - we ons niet onttrekken aan een
beschouwing over de politiek Anders
dan onze collegarsquos van de Kieswijzer (kiesvoorgzz
nl) kijken we daarbij vooral wat de verschillende
partijen de afgelopen vier jaar hebben betekend
voor de GGZ In dit geval geven resultaten uit het
verleden misschien iets meer garantie voor de
toekomst dan verkiezingsbeloftes Want de partijen
zijn het er allemaal over eens dat de GGZ beter moet
met minder bureaucratie met efficieumlntere middelen
met minder stigmarsquos en met beter en gekwalificeer-
der personeel Lieten ze dat de afgelopen kabinet-
speriode ook merken We probeerden daar achter te
komen
In eacuteeacuten opzicht hadden we het makkelijker dan de ini-
tiatiefnemers van de kieswijzer zij weten niet welke
partijen straks in de Kamer zitten wij weten dat van
de afgelopen periode wel Lastiger is of we de (maar
liefst) zes afsplitsingen mee moesten nemen in
onze beschouwingen We hebben dat op een enkele
opmerking hier en daar na niet gedaan Elf partijen
is al ingewikkeld genoeg
In een ander opzicht hadden we het moeilijker dan
de opstellers van de Kieswijzer in politiek Den Haag
wordt harder gewerkt dan soms wordt gesuggereerd
en er wordt veel gepraat We ontkwamen er dan
ook niet aan keuzes te maken We hebben dat zo
transparant mogelijk gedaan om in Haagse termen
te blijven maar keuzes blijven keuzes en zijn dus
discutabel
Zo hebben we ons afgevraagd welke partijen het
meest betrokken leken bij de GGZ welke partijen het
meest geiumlnformeerd leken welke partijen zich hard
maakten voor welke zaken
Ook vroegen we een aantal bestuursleden uit de GGZ
en patieumlntenorganisatie naar hun wensen voor het
komende kabinet En zo kwamen we heacuteeacutel voorzichtig
tot iets wat bijna op een stemadvies lijkt Legt u er
vooral de kieswijzer naast
Een heel andere vorm van democratie de petitie
Menno Oosterhoff startte vorige maand een petitie
tegen Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Niet omdat hij tegen kwaliteitsmeting is wel omdat
hij vindt dat de ROM daar niet voor geschikt is
Bovendien wordt de ROM ook als benchmark gebruikt
en daar is hij al helemaal niet voor geschikt Bart
Vuijk sprak met Menno Oosterhoff maar vond elders
ook argumenten voacuteoacuter de ROM en tegen de petitie
Uiteraard hebben we onze vaste rubrieken Johan
Atsma recenseert het boek lsquoVergeten slachtoffersrsquo van
Marco Gietema en de onlangs geridderde Cecile aan
de Stegge Niki Stoker beschrijft hoe haar verhuizing
naar Afrika uitliep op een deceptie Gisele Vranckx
publiceert haar gedicht lsquoVernieuwdrsquo Margot Spelbrik
mistte in ons vorige magazine de systeemtherapeut
en zet dat alsnog recht De rubriek lsquoOude Krantenrsquo
tenslotte is deze maand onderdeel van het verkie-
zingsmagazine met de vraag welke partij haalde in
deze kabinetsperiode de pers met de GGZ
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM opNaar artikel
VernieuwdGedicht Gisele Vranckx
Naar gedicht
gtHokjesgedrag in de GGZ De GGZTotaal van maart de verkiezingen
Enkeltje NLColumn Niki Stoker
Naar column
Er zit teveel ruimte tus-sen de GGZ-hokjesColumn Willem Gotink
Naar column
lsquoVergeten slachtoffersrsquo van Marco Gietema en Cecile aan de SteggeRecensie Johan Atsma Naar recensie
Op de stoel van de systeemtherapeut Margot Spelbrink systeemtherapeut bij de ParnassiaGroepNaar artikel
pagina 4 l wwwggztotaalnl pagina 5 l wwwggztotaalnl
Natuurlijk als er een incident is geweest met
een lsquoverwarde manrsquo een ernstig incident in een
psychiatrisch ziekenhuis de politie melding doet
van een toename van het aantal incidenten met
lsquoverwardenrsquo kortom als er incidenten zijn dan reageert
de politiek Scoringsdrift het hoort er een beetje bij
tenslotte moet je ook aan je kiezers laten zien wat je
er van vindt
Maar verder als het gaat om zoeken naar oplossingen
voor de problemen die er echt wel zijn geven de
politici dan blijk van interesse Zijn ze aanwezig als
er geacuteeacuten incident is maar een bredere blik verwacht
wordt We keken het na aan de hand van de
aanwezigheid bij het zogenaamde Algemene Overleg
die over de GGZ gaan We vonden in totaal zes van
dergelijke Algemene Overleggen voor de GGZ De
zevende over de Jeugd-GGZ was te laat om nog in
deze GGZTotaal mee te nemen
(Een Algemeen Overleg is een overleg rondom eacuteeacuten
onderwerp waar in een wat kleinere kring met de
Minister of staatssecretaris kan worden overlegd over
eacuteeacuten onderwerp Kamerleden zijn aanwezig die het
onderwerp in de portefeuille hebben meestal eacuteeacuten van
elke partij )
We keken ook naar het aantal ingediende moties
Per jaar worden er duizenden ingediend we vonden
slechts veertig moties die een GGZ-thema als
onderwerp hadden
Kleine partijen de PvdD (2 zetels) en 50+ (2 zetels
na splitsing tweemaal eacuteeacuten zetel)
Beide partijen waren geen enkele keer aanwezig
Op zich niet verwijtbaar er wordt in politiek Den
Haag veel vergaderd en het is fysiek onmogelijk om
overal bij te zijn als je alleen of met zrsquon tweeeumln bent
Henk Krol (50+) heeft dat in de pers vaak naar voren
gebracht Het zegt natuurlijk weacutel iets over de prioritei-
ten die je stelt blijkbaar niet de GGZ Beide partijen
waren samen goed voor 53 van alle moties Geen
enkele daarvan ging over de GGZ
Ietsjes groter SGP (3 zetels) Groenlinks (4 zetels) en
de ChristenUnie (5 zetels)
Aanwezigheid SGP en Groenlinks beiden twee van de
zes keer de ChristenUnie vier keer Blijkbaar groeien
de mogelijkheden inderdaad bij een groei van het
aantal zetels Eerlijkheidshalve moet gezegd dat de
CU tweemaal zo vaak aanwezig was als beide andere
partijen De SGP liet zich ook minstens eenmaal
nadrukkelijk vertegenwoordigen door de CU
Dat geeft de indruk dat de betrokkenheid van deze
drie partijen bij de CU het grootst is iets minder bij
de SGP en nog iets minder bij Groenlinks Samen goed
voor 26 van alle moties Vier-en-een-half gingen
over de GGZ (gemeenschappelijk ingediende moties
hebben we verdeeld over de indieners)
Tussen klein en groot Drsquo66 (12 zetels) CDA (13) SP
(15) en PVV (15 zetels 12 na afsplitsingen)
Voldoende zetels om steeds aanwezig te zijn zou je
denken Inderdaad zijn Drsquo66 CDA en SP zes van de zes
keer aanwezig De PVV niet Mevrouw Klever is op het
eerste Algemene Overleg na de verkiezingen present
en houdt het daarna voor gezien Er komt ook geen
vervanger
Drsquo66 13 van alle moties waarvan 95 over de GGZ
(bijna 25 van de GGZ moties)
CDA 11 van alle zetels waarvan 75 over de GGZ
(ongeveer 18 van de GGZ moties)
PVV 8 van alle moties geen enkele over de GGZ
De regeringspartijen VVD (41 zetels later 40) en PvdA
(38 zetels eindigt met 35)
Beide zijn telkens aanwezig zij het met wisselende
Kamerleden Ze hebben dan ook voldoende zetels om
de taken te verdelen eacuten ze zijn het als regeringspartij
aan hun stand verplicht
Saillant detail Dhr Kuzu is portefeuillehouder
zorg voor de PvdA en is als zodanig bij het eerste
Algemene Overleg aanwezig Daarna splitst hij zich af
formeert DENK en laat zich bij de overleggen over de
GGZ niet meer zien
VVD 65 van alle moties een halve over de GGZ
(iets meer dan eacuteeacuten procent van de GGZ moties)
PvdA 134 van alle moties drie-en-een-halve over
de GGZ (bijna 9 van de GGZ moties)
DUIZENDEN MOTIES VEERTIG OVER DE GGZ Is de politiek eigenlijk wel in de GGZ geiumlnteresseerd
pagina 7 l wwwggztotaalnl
De oppositie
Los van de vraag of je het eens bent met de partijlijn
is de SP verreweg het meest kritisch geweest op
het regeringsbeleid ten aanzien van de GGZ en zeer
activistisch in het vinden van onderbouwing van
die kritiek Voorbeeld daarvan is het onderzoek dat
de partij in december 2015 deed onder ruim 1000
medewerkers in de GGZ Conclusie zeven van de tien
vindt dat het tempo waarin het aantal plekken in de
instellingen wordt afgebouwd onverantwoord is en
dat het aantal verwarde personen op straat toeneemt
door de bezuinigingen
De SP zat in de oppositie en dat maakt het soms
gemakkelijk scoren Minister Schippers daarover
ldquoAls ik besluiten neem krijg ik vaak het verwijt van
mevrouw Leijten dat ik onvoldoende naar het veld luister
dat ik als een olifant door een porseleinkast banjer en
dat ik met ambtenaren een papieren werkelijkheid creeumler
Ik zeg nu dat ik heel tevreden ben over de samenwerking
met het veld tot nu toe en dat ik die samenwerking en de
stem van het veld zo serieus wil nemen dat ik uitstel wil
Ik wil heel graag hun opinie horen Maar dan is het weer
niet goed Ik vind dat heel verwarrendrdquo
(Algemeen Overleg 13 juni 2013)
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquo
De Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie
Willem Gotink
Het is niet eenvoudig om een samenvatting te
maken van de standpunten van de politieke
partijen in de afgelopen vier jaar In de Algemene
Overleggen (waar we in dit artikel uit citeren) speelt
meer dan eenvoudigweg de opvatting hoe de GGZ
beter kan en moet Er worden slagen om de arm
gehouden met meel in de mond gepraat vliegen
afgevangen en zout in wonden gewreven
Formuleringen zijn afhankelijk van de vraag of je
coalitiepartner bent of in de oppositie zit de minister
val je niet zomaar af als je deel van de regering bent
Als je in de oppositie zit natuurlijk weacutel
Een impressie uit politiek Den Haag op basis van zes
keer een Algemeen Overleg en aan de hand van drie
van de talloze issues uit de GGZ bureaucratisering
ambulantisering en de eigen bijdrage
Links naar de notulen van het Algemeen Overleg en de uitzendingen van Kamerdebatten
Algemeen Overleg GGZ 13 juni 2013
Algemeen Overleg GGZ 21 januari 2015
Algemeen Overleg GGZ 21 mei 2015
Algemeen Overleg GGZ 3 december 2015
Algemeen Overleg GGZ 26 mei 2016
Plenair debat 25 juni 2016 wachttijden in de Jeugd GGZ
Algemeen Overleg GGZ 24 januari 2017
Plenair debat 2 februari 2017 Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
Kijk hier welke partij hetzelfde met de GGZ wil als jijkiesvoorggznl
pagina 8 l wwwggztotaalnl pagina 9 l wwwggztotaalnl
Ook de PVV zat in de oppositie maar lijkt zich minder
druk te maken over de GGZ Dat blijkt onder andere uit de
afwezigheid tijdens vijf van de zes Algemeen Overleggen
Die ene keer dat Reinette Klever weacutel aanwezig is maakt
haar betoog een weinig gefundeerde indruk
ldquoDe geestelijke gezondheidszorg in Nederland kan een
stuk beter en een stuk goedkoper Er moet per direct een
einde komen aan het vergoeden van meditatietrainingen
Inca-inwijdingen reiumlncarnatietherapie zielsresonantie en
meer van dit soort kwakzalverijbehandelingen Op de minister
rust de verantwoordelijkheid dat er uitsluitend goede en
betrouwbare zorg in het basispakket zit en daar schort het
helaas aanrdquo
Het levert haar hoon op van de andere partijen
Arnoud Rutte (VVD) Waarop baseert mevrouw Klever de
uitspraak dat al deze vormen van kwakzalverij gedekt zijn in
het kader van de basisverzekering
Reinette Klever (PVV) Het klopt dat ze niet allemaal in de
basisverzekering zitten maar er komen nog heel veel vormen
voor van upcoding en sjoemelen met declaraties waardoor
deze zaken gedekt worden vanuit de basisverzekering Wat te
denken van een kliniek die haar clieumlnten voorhoudt dat kanker
psychosomatisch gerelateerd kan zijn en dat emotionele
blokkades de voorbode van kanker zijn (hellip)
Arnoud Rutte (VVD)(hellip) mevrouw Klever gaat gewoon door
met haar bewering over behandelaars die mensen aanpraten
dat zij een sociale barriegravere hebben waardoor ze kanker zouden
kunnen krijgen Waarop baseert zij haar uitspraak dat dit soort
behandelingen in het kader van de basisverzekering in ons
land vergoed worden
Reinette Klever (PVV)Nogmaals ik heb hier een
aantal artikelen waaruit duidelijk naar voren komt dat
allerlei van dat soort therapieeumln vergoed worden En over
psychosomatische klachten die kanker zouden kunnen
veroorzaken hebben wij een melding gekregen op ons
fraude-loket die ik ook aan de minister heb overhandigd
Hanke Bruins Slot (CDA) De PVV heeft een lange
traditie van het in twijfel trekken van het nut van de
geestelijke gezondheidszorg Het CDA deelt dit totaal
niet (hellip) Is dit nu een oproep van mevrouw Klever om de
adviezen van het CVZ over het basispakket nader te gaan
onderzoeken Reinette Klever (PVV) Als mevrouw Bruins
Slot heel even geduld heeft kom ik later in mijn termijn
op onze oplossing hiervoor
Hanke Bruins Slot (CDA) Dan concludeer ik maar dat
mevrouw Klever aan het schieten is zonder iets te raken
(Uit het Algemeen overleg van 13 juni 2013)
De andere grote oppositiepartijen Drsquo66 en CDA
maken een meer betrokken en meer ingelezen indruk
Dat geldt ook voor de ChristenUnie die ondanks de
slechts vijf zetels bijna elk overleg aanwezig was Als
voorbeeld van het overzicht dat deze partijen laten
zien het (hier sterk ingekorte) betoog van Hanke
Bruins Slot (CDA) in het eerste Algemeen Overleg van
deze kabinetsperiode op van 13 juni 2013 Het omvat
bijna de hele GGZ Ook Drsquo66 als de ChristenUnie
hebben een dergelijke uitgebreide visie op de GGZ
ldquoVoorzitter De geestelijke gezondheidszorg is een van de
dragende muren van de gezondheidszorg Mensen in de
GGZ leveren ook een belangrijke bijdrage aan het welzijn
en de gezondheid van clieumlnten Het is een heel goede
ontwikkeling dat in de GGZ steeds meer wordt gekeken
naar gezondheid en gedrag in plaats van naar ziekte en
zorg (hellip)ldquo
Bruins Slot bespreekt vervolgens de DSM-5 (ldquoCritici
zeggen over de DSM-5 dat het gevaar van overbehande-
ling en overdiagnose op de loer ligtrdquo) de consultatieve
functie van de huisarts de verpleegkundig specialist
als mogelijke hoofdbehandelaar (ldquoer is enorme ruzie
ontstaan over de invulling van de veldnorm en het
hoofdbehandelaarschaprdquo) de lsquoinrichting van het huis
en de manier waarop de verschillende verdiepingen
met elkaar verbonden zijnrsquo en de positionering van de
POH-GGZ vanuit de instellingen
De kleinere oppositiepartijen zijn niet (PvdD en
50+) of weinig (GroenLinks SGP) aanwezig bij het
Algemeen Overleg Hun inbreng komt daardoor in dit
artikel niet of nauwelijks aan bod
Renske Leijten (SP) Ik deel die oproep natuurlijk geheel
Ik hoor graag uit de mond van een VVDrsquoer dat het nu afgelopen moet zijn Maar hoe dan (hellip) Zou de VVD de oproep die de SP zo gaat doen aan de
Minister om in acute situaties de bureaucratie rond de verwijzing op te heffen willen steunen Want
zeggen dat het nu afgelopen moet zijn is te weinig (hellip)
Leendert De Lange (VVD)
Voor het welzijn van de betrokken
persoon is het niet goed om in een
politiecel te zitten in afwachting van
hulpverlening Graag daar actie op
Leendert De Lange (VVD)
Reageren op een punt dat u nog
gaat inbrengen is wat lastig
Misschien is het beter om daar straks
op in te gaan (hellip)
Renske Leijten (SP) Ik vind het een slim trucje om te
zeggen dat u er pas op in kunt gaan als ik het voorstel heb gedaan Ik neem gewoon het voorstel van de politie over tijdens het rondetafelgesprek
waar de heer De Lange bij was (hellip)
Leendert De Lange (VVD) (hellip) Ik vind het wel van belang dat we de
mensen uit de praktijk met de oplossingen laten komen We moeten oppassen om
hier oplossingen te bedenken
(Leendert De Lange (VVD) en Renske Leijten (SP) in het algemeen overleg van 21 mei 2015)
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 4 l wwwggztotaalnl pagina 5 l wwwggztotaalnl
Natuurlijk als er een incident is geweest met
een lsquoverwarde manrsquo een ernstig incident in een
psychiatrisch ziekenhuis de politie melding doet
van een toename van het aantal incidenten met
lsquoverwardenrsquo kortom als er incidenten zijn dan reageert
de politiek Scoringsdrift het hoort er een beetje bij
tenslotte moet je ook aan je kiezers laten zien wat je
er van vindt
Maar verder als het gaat om zoeken naar oplossingen
voor de problemen die er echt wel zijn geven de
politici dan blijk van interesse Zijn ze aanwezig als
er geacuteeacuten incident is maar een bredere blik verwacht
wordt We keken het na aan de hand van de
aanwezigheid bij het zogenaamde Algemene Overleg
die over de GGZ gaan We vonden in totaal zes van
dergelijke Algemene Overleggen voor de GGZ De
zevende over de Jeugd-GGZ was te laat om nog in
deze GGZTotaal mee te nemen
(Een Algemeen Overleg is een overleg rondom eacuteeacuten
onderwerp waar in een wat kleinere kring met de
Minister of staatssecretaris kan worden overlegd over
eacuteeacuten onderwerp Kamerleden zijn aanwezig die het
onderwerp in de portefeuille hebben meestal eacuteeacuten van
elke partij )
We keken ook naar het aantal ingediende moties
Per jaar worden er duizenden ingediend we vonden
slechts veertig moties die een GGZ-thema als
onderwerp hadden
Kleine partijen de PvdD (2 zetels) en 50+ (2 zetels
na splitsing tweemaal eacuteeacuten zetel)
Beide partijen waren geen enkele keer aanwezig
Op zich niet verwijtbaar er wordt in politiek Den
Haag veel vergaderd en het is fysiek onmogelijk om
overal bij te zijn als je alleen of met zrsquon tweeeumln bent
Henk Krol (50+) heeft dat in de pers vaak naar voren
gebracht Het zegt natuurlijk weacutel iets over de prioritei-
ten die je stelt blijkbaar niet de GGZ Beide partijen
waren samen goed voor 53 van alle moties Geen
enkele daarvan ging over de GGZ
Ietsjes groter SGP (3 zetels) Groenlinks (4 zetels) en
de ChristenUnie (5 zetels)
Aanwezigheid SGP en Groenlinks beiden twee van de
zes keer de ChristenUnie vier keer Blijkbaar groeien
de mogelijkheden inderdaad bij een groei van het
aantal zetels Eerlijkheidshalve moet gezegd dat de
CU tweemaal zo vaak aanwezig was als beide andere
partijen De SGP liet zich ook minstens eenmaal
nadrukkelijk vertegenwoordigen door de CU
Dat geeft de indruk dat de betrokkenheid van deze
drie partijen bij de CU het grootst is iets minder bij
de SGP en nog iets minder bij Groenlinks Samen goed
voor 26 van alle moties Vier-en-een-half gingen
over de GGZ (gemeenschappelijk ingediende moties
hebben we verdeeld over de indieners)
Tussen klein en groot Drsquo66 (12 zetels) CDA (13) SP
(15) en PVV (15 zetels 12 na afsplitsingen)
Voldoende zetels om steeds aanwezig te zijn zou je
denken Inderdaad zijn Drsquo66 CDA en SP zes van de zes
keer aanwezig De PVV niet Mevrouw Klever is op het
eerste Algemene Overleg na de verkiezingen present
en houdt het daarna voor gezien Er komt ook geen
vervanger
Drsquo66 13 van alle moties waarvan 95 over de GGZ
(bijna 25 van de GGZ moties)
CDA 11 van alle zetels waarvan 75 over de GGZ
(ongeveer 18 van de GGZ moties)
PVV 8 van alle moties geen enkele over de GGZ
De regeringspartijen VVD (41 zetels later 40) en PvdA
(38 zetels eindigt met 35)
Beide zijn telkens aanwezig zij het met wisselende
Kamerleden Ze hebben dan ook voldoende zetels om
de taken te verdelen eacuten ze zijn het als regeringspartij
aan hun stand verplicht
Saillant detail Dhr Kuzu is portefeuillehouder
zorg voor de PvdA en is als zodanig bij het eerste
Algemene Overleg aanwezig Daarna splitst hij zich af
formeert DENK en laat zich bij de overleggen over de
GGZ niet meer zien
VVD 65 van alle moties een halve over de GGZ
(iets meer dan eacuteeacuten procent van de GGZ moties)
PvdA 134 van alle moties drie-en-een-halve over
de GGZ (bijna 9 van de GGZ moties)
DUIZENDEN MOTIES VEERTIG OVER DE GGZ Is de politiek eigenlijk wel in de GGZ geiumlnteresseerd
pagina 7 l wwwggztotaalnl
De oppositie
Los van de vraag of je het eens bent met de partijlijn
is de SP verreweg het meest kritisch geweest op
het regeringsbeleid ten aanzien van de GGZ en zeer
activistisch in het vinden van onderbouwing van
die kritiek Voorbeeld daarvan is het onderzoek dat
de partij in december 2015 deed onder ruim 1000
medewerkers in de GGZ Conclusie zeven van de tien
vindt dat het tempo waarin het aantal plekken in de
instellingen wordt afgebouwd onverantwoord is en
dat het aantal verwarde personen op straat toeneemt
door de bezuinigingen
De SP zat in de oppositie en dat maakt het soms
gemakkelijk scoren Minister Schippers daarover
ldquoAls ik besluiten neem krijg ik vaak het verwijt van
mevrouw Leijten dat ik onvoldoende naar het veld luister
dat ik als een olifant door een porseleinkast banjer en
dat ik met ambtenaren een papieren werkelijkheid creeumler
Ik zeg nu dat ik heel tevreden ben over de samenwerking
met het veld tot nu toe en dat ik die samenwerking en de
stem van het veld zo serieus wil nemen dat ik uitstel wil
Ik wil heel graag hun opinie horen Maar dan is het weer
niet goed Ik vind dat heel verwarrendrdquo
(Algemeen Overleg 13 juni 2013)
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquo
De Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie
Willem Gotink
Het is niet eenvoudig om een samenvatting te
maken van de standpunten van de politieke
partijen in de afgelopen vier jaar In de Algemene
Overleggen (waar we in dit artikel uit citeren) speelt
meer dan eenvoudigweg de opvatting hoe de GGZ
beter kan en moet Er worden slagen om de arm
gehouden met meel in de mond gepraat vliegen
afgevangen en zout in wonden gewreven
Formuleringen zijn afhankelijk van de vraag of je
coalitiepartner bent of in de oppositie zit de minister
val je niet zomaar af als je deel van de regering bent
Als je in de oppositie zit natuurlijk weacutel
Een impressie uit politiek Den Haag op basis van zes
keer een Algemeen Overleg en aan de hand van drie
van de talloze issues uit de GGZ bureaucratisering
ambulantisering en de eigen bijdrage
Links naar de notulen van het Algemeen Overleg en de uitzendingen van Kamerdebatten
Algemeen Overleg GGZ 13 juni 2013
Algemeen Overleg GGZ 21 januari 2015
Algemeen Overleg GGZ 21 mei 2015
Algemeen Overleg GGZ 3 december 2015
Algemeen Overleg GGZ 26 mei 2016
Plenair debat 25 juni 2016 wachttijden in de Jeugd GGZ
Algemeen Overleg GGZ 24 januari 2017
Plenair debat 2 februari 2017 Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
Kijk hier welke partij hetzelfde met de GGZ wil als jijkiesvoorggznl
pagina 8 l wwwggztotaalnl pagina 9 l wwwggztotaalnl
Ook de PVV zat in de oppositie maar lijkt zich minder
druk te maken over de GGZ Dat blijkt onder andere uit de
afwezigheid tijdens vijf van de zes Algemeen Overleggen
Die ene keer dat Reinette Klever weacutel aanwezig is maakt
haar betoog een weinig gefundeerde indruk
ldquoDe geestelijke gezondheidszorg in Nederland kan een
stuk beter en een stuk goedkoper Er moet per direct een
einde komen aan het vergoeden van meditatietrainingen
Inca-inwijdingen reiumlncarnatietherapie zielsresonantie en
meer van dit soort kwakzalverijbehandelingen Op de minister
rust de verantwoordelijkheid dat er uitsluitend goede en
betrouwbare zorg in het basispakket zit en daar schort het
helaas aanrdquo
Het levert haar hoon op van de andere partijen
Arnoud Rutte (VVD) Waarop baseert mevrouw Klever de
uitspraak dat al deze vormen van kwakzalverij gedekt zijn in
het kader van de basisverzekering
Reinette Klever (PVV) Het klopt dat ze niet allemaal in de
basisverzekering zitten maar er komen nog heel veel vormen
voor van upcoding en sjoemelen met declaraties waardoor
deze zaken gedekt worden vanuit de basisverzekering Wat te
denken van een kliniek die haar clieumlnten voorhoudt dat kanker
psychosomatisch gerelateerd kan zijn en dat emotionele
blokkades de voorbode van kanker zijn (hellip)
Arnoud Rutte (VVD)(hellip) mevrouw Klever gaat gewoon door
met haar bewering over behandelaars die mensen aanpraten
dat zij een sociale barriegravere hebben waardoor ze kanker zouden
kunnen krijgen Waarop baseert zij haar uitspraak dat dit soort
behandelingen in het kader van de basisverzekering in ons
land vergoed worden
Reinette Klever (PVV)Nogmaals ik heb hier een
aantal artikelen waaruit duidelijk naar voren komt dat
allerlei van dat soort therapieeumln vergoed worden En over
psychosomatische klachten die kanker zouden kunnen
veroorzaken hebben wij een melding gekregen op ons
fraude-loket die ik ook aan de minister heb overhandigd
Hanke Bruins Slot (CDA) De PVV heeft een lange
traditie van het in twijfel trekken van het nut van de
geestelijke gezondheidszorg Het CDA deelt dit totaal
niet (hellip) Is dit nu een oproep van mevrouw Klever om de
adviezen van het CVZ over het basispakket nader te gaan
onderzoeken Reinette Klever (PVV) Als mevrouw Bruins
Slot heel even geduld heeft kom ik later in mijn termijn
op onze oplossing hiervoor
Hanke Bruins Slot (CDA) Dan concludeer ik maar dat
mevrouw Klever aan het schieten is zonder iets te raken
(Uit het Algemeen overleg van 13 juni 2013)
De andere grote oppositiepartijen Drsquo66 en CDA
maken een meer betrokken en meer ingelezen indruk
Dat geldt ook voor de ChristenUnie die ondanks de
slechts vijf zetels bijna elk overleg aanwezig was Als
voorbeeld van het overzicht dat deze partijen laten
zien het (hier sterk ingekorte) betoog van Hanke
Bruins Slot (CDA) in het eerste Algemeen Overleg van
deze kabinetsperiode op van 13 juni 2013 Het omvat
bijna de hele GGZ Ook Drsquo66 als de ChristenUnie
hebben een dergelijke uitgebreide visie op de GGZ
ldquoVoorzitter De geestelijke gezondheidszorg is een van de
dragende muren van de gezondheidszorg Mensen in de
GGZ leveren ook een belangrijke bijdrage aan het welzijn
en de gezondheid van clieumlnten Het is een heel goede
ontwikkeling dat in de GGZ steeds meer wordt gekeken
naar gezondheid en gedrag in plaats van naar ziekte en
zorg (hellip)ldquo
Bruins Slot bespreekt vervolgens de DSM-5 (ldquoCritici
zeggen over de DSM-5 dat het gevaar van overbehande-
ling en overdiagnose op de loer ligtrdquo) de consultatieve
functie van de huisarts de verpleegkundig specialist
als mogelijke hoofdbehandelaar (ldquoer is enorme ruzie
ontstaan over de invulling van de veldnorm en het
hoofdbehandelaarschaprdquo) de lsquoinrichting van het huis
en de manier waarop de verschillende verdiepingen
met elkaar verbonden zijnrsquo en de positionering van de
POH-GGZ vanuit de instellingen
De kleinere oppositiepartijen zijn niet (PvdD en
50+) of weinig (GroenLinks SGP) aanwezig bij het
Algemeen Overleg Hun inbreng komt daardoor in dit
artikel niet of nauwelijks aan bod
Renske Leijten (SP) Ik deel die oproep natuurlijk geheel
Ik hoor graag uit de mond van een VVDrsquoer dat het nu afgelopen moet zijn Maar hoe dan (hellip) Zou de VVD de oproep die de SP zo gaat doen aan de
Minister om in acute situaties de bureaucratie rond de verwijzing op te heffen willen steunen Want
zeggen dat het nu afgelopen moet zijn is te weinig (hellip)
Leendert De Lange (VVD)
Voor het welzijn van de betrokken
persoon is het niet goed om in een
politiecel te zitten in afwachting van
hulpverlening Graag daar actie op
Leendert De Lange (VVD)
Reageren op een punt dat u nog
gaat inbrengen is wat lastig
Misschien is het beter om daar straks
op in te gaan (hellip)
Renske Leijten (SP) Ik vind het een slim trucje om te
zeggen dat u er pas op in kunt gaan als ik het voorstel heb gedaan Ik neem gewoon het voorstel van de politie over tijdens het rondetafelgesprek
waar de heer De Lange bij was (hellip)
Leendert De Lange (VVD) (hellip) Ik vind het wel van belang dat we de
mensen uit de praktijk met de oplossingen laten komen We moeten oppassen om
hier oplossingen te bedenken
(Leendert De Lange (VVD) en Renske Leijten (SP) in het algemeen overleg van 21 mei 2015)
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 7 l wwwggztotaalnl
De oppositie
Los van de vraag of je het eens bent met de partijlijn
is de SP verreweg het meest kritisch geweest op
het regeringsbeleid ten aanzien van de GGZ en zeer
activistisch in het vinden van onderbouwing van
die kritiek Voorbeeld daarvan is het onderzoek dat
de partij in december 2015 deed onder ruim 1000
medewerkers in de GGZ Conclusie zeven van de tien
vindt dat het tempo waarin het aantal plekken in de
instellingen wordt afgebouwd onverantwoord is en
dat het aantal verwarde personen op straat toeneemt
door de bezuinigingen
De SP zat in de oppositie en dat maakt het soms
gemakkelijk scoren Minister Schippers daarover
ldquoAls ik besluiten neem krijg ik vaak het verwijt van
mevrouw Leijten dat ik onvoldoende naar het veld luister
dat ik als een olifant door een porseleinkast banjer en
dat ik met ambtenaren een papieren werkelijkheid creeumler
Ik zeg nu dat ik heel tevreden ben over de samenwerking
met het veld tot nu toe en dat ik die samenwerking en de
stem van het veld zo serieus wil nemen dat ik uitstel wil
Ik wil heel graag hun opinie horen Maar dan is het weer
niet goed Ik vind dat heel verwarrendrdquo
(Algemeen Overleg 13 juni 2013)
Van brede visie tot lsquoschieten zonder iets te rakenrsquo
De Politieke Partijen in de afgelopen vier jaar over de GGZ Een impressie
Willem Gotink
Het is niet eenvoudig om een samenvatting te
maken van de standpunten van de politieke
partijen in de afgelopen vier jaar In de Algemene
Overleggen (waar we in dit artikel uit citeren) speelt
meer dan eenvoudigweg de opvatting hoe de GGZ
beter kan en moet Er worden slagen om de arm
gehouden met meel in de mond gepraat vliegen
afgevangen en zout in wonden gewreven
Formuleringen zijn afhankelijk van de vraag of je
coalitiepartner bent of in de oppositie zit de minister
val je niet zomaar af als je deel van de regering bent
Als je in de oppositie zit natuurlijk weacutel
Een impressie uit politiek Den Haag op basis van zes
keer een Algemeen Overleg en aan de hand van drie
van de talloze issues uit de GGZ bureaucratisering
ambulantisering en de eigen bijdrage
Links naar de notulen van het Algemeen Overleg en de uitzendingen van Kamerdebatten
Algemeen Overleg GGZ 13 juni 2013
Algemeen Overleg GGZ 21 januari 2015
Algemeen Overleg GGZ 21 mei 2015
Algemeen Overleg GGZ 3 december 2015
Algemeen Overleg GGZ 26 mei 2016
Plenair debat 25 juni 2016 wachttijden in de Jeugd GGZ
Algemeen Overleg GGZ 24 januari 2017
Plenair debat 2 februari 2017 Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
Kijk hier welke partij hetzelfde met de GGZ wil als jijkiesvoorggznl
pagina 8 l wwwggztotaalnl pagina 9 l wwwggztotaalnl
Ook de PVV zat in de oppositie maar lijkt zich minder
druk te maken over de GGZ Dat blijkt onder andere uit de
afwezigheid tijdens vijf van de zes Algemeen Overleggen
Die ene keer dat Reinette Klever weacutel aanwezig is maakt
haar betoog een weinig gefundeerde indruk
ldquoDe geestelijke gezondheidszorg in Nederland kan een
stuk beter en een stuk goedkoper Er moet per direct een
einde komen aan het vergoeden van meditatietrainingen
Inca-inwijdingen reiumlncarnatietherapie zielsresonantie en
meer van dit soort kwakzalverijbehandelingen Op de minister
rust de verantwoordelijkheid dat er uitsluitend goede en
betrouwbare zorg in het basispakket zit en daar schort het
helaas aanrdquo
Het levert haar hoon op van de andere partijen
Arnoud Rutte (VVD) Waarop baseert mevrouw Klever de
uitspraak dat al deze vormen van kwakzalverij gedekt zijn in
het kader van de basisverzekering
Reinette Klever (PVV) Het klopt dat ze niet allemaal in de
basisverzekering zitten maar er komen nog heel veel vormen
voor van upcoding en sjoemelen met declaraties waardoor
deze zaken gedekt worden vanuit de basisverzekering Wat te
denken van een kliniek die haar clieumlnten voorhoudt dat kanker
psychosomatisch gerelateerd kan zijn en dat emotionele
blokkades de voorbode van kanker zijn (hellip)
Arnoud Rutte (VVD)(hellip) mevrouw Klever gaat gewoon door
met haar bewering over behandelaars die mensen aanpraten
dat zij een sociale barriegravere hebben waardoor ze kanker zouden
kunnen krijgen Waarop baseert zij haar uitspraak dat dit soort
behandelingen in het kader van de basisverzekering in ons
land vergoed worden
Reinette Klever (PVV)Nogmaals ik heb hier een
aantal artikelen waaruit duidelijk naar voren komt dat
allerlei van dat soort therapieeumln vergoed worden En over
psychosomatische klachten die kanker zouden kunnen
veroorzaken hebben wij een melding gekregen op ons
fraude-loket die ik ook aan de minister heb overhandigd
Hanke Bruins Slot (CDA) De PVV heeft een lange
traditie van het in twijfel trekken van het nut van de
geestelijke gezondheidszorg Het CDA deelt dit totaal
niet (hellip) Is dit nu een oproep van mevrouw Klever om de
adviezen van het CVZ over het basispakket nader te gaan
onderzoeken Reinette Klever (PVV) Als mevrouw Bruins
Slot heel even geduld heeft kom ik later in mijn termijn
op onze oplossing hiervoor
Hanke Bruins Slot (CDA) Dan concludeer ik maar dat
mevrouw Klever aan het schieten is zonder iets te raken
(Uit het Algemeen overleg van 13 juni 2013)
De andere grote oppositiepartijen Drsquo66 en CDA
maken een meer betrokken en meer ingelezen indruk
Dat geldt ook voor de ChristenUnie die ondanks de
slechts vijf zetels bijna elk overleg aanwezig was Als
voorbeeld van het overzicht dat deze partijen laten
zien het (hier sterk ingekorte) betoog van Hanke
Bruins Slot (CDA) in het eerste Algemeen Overleg van
deze kabinetsperiode op van 13 juni 2013 Het omvat
bijna de hele GGZ Ook Drsquo66 als de ChristenUnie
hebben een dergelijke uitgebreide visie op de GGZ
ldquoVoorzitter De geestelijke gezondheidszorg is een van de
dragende muren van de gezondheidszorg Mensen in de
GGZ leveren ook een belangrijke bijdrage aan het welzijn
en de gezondheid van clieumlnten Het is een heel goede
ontwikkeling dat in de GGZ steeds meer wordt gekeken
naar gezondheid en gedrag in plaats van naar ziekte en
zorg (hellip)ldquo
Bruins Slot bespreekt vervolgens de DSM-5 (ldquoCritici
zeggen over de DSM-5 dat het gevaar van overbehande-
ling en overdiagnose op de loer ligtrdquo) de consultatieve
functie van de huisarts de verpleegkundig specialist
als mogelijke hoofdbehandelaar (ldquoer is enorme ruzie
ontstaan over de invulling van de veldnorm en het
hoofdbehandelaarschaprdquo) de lsquoinrichting van het huis
en de manier waarop de verschillende verdiepingen
met elkaar verbonden zijnrsquo en de positionering van de
POH-GGZ vanuit de instellingen
De kleinere oppositiepartijen zijn niet (PvdD en
50+) of weinig (GroenLinks SGP) aanwezig bij het
Algemeen Overleg Hun inbreng komt daardoor in dit
artikel niet of nauwelijks aan bod
Renske Leijten (SP) Ik deel die oproep natuurlijk geheel
Ik hoor graag uit de mond van een VVDrsquoer dat het nu afgelopen moet zijn Maar hoe dan (hellip) Zou de VVD de oproep die de SP zo gaat doen aan de
Minister om in acute situaties de bureaucratie rond de verwijzing op te heffen willen steunen Want
zeggen dat het nu afgelopen moet zijn is te weinig (hellip)
Leendert De Lange (VVD)
Voor het welzijn van de betrokken
persoon is het niet goed om in een
politiecel te zitten in afwachting van
hulpverlening Graag daar actie op
Leendert De Lange (VVD)
Reageren op een punt dat u nog
gaat inbrengen is wat lastig
Misschien is het beter om daar straks
op in te gaan (hellip)
Renske Leijten (SP) Ik vind het een slim trucje om te
zeggen dat u er pas op in kunt gaan als ik het voorstel heb gedaan Ik neem gewoon het voorstel van de politie over tijdens het rondetafelgesprek
waar de heer De Lange bij was (hellip)
Leendert De Lange (VVD) (hellip) Ik vind het wel van belang dat we de
mensen uit de praktijk met de oplossingen laten komen We moeten oppassen om
hier oplossingen te bedenken
(Leendert De Lange (VVD) en Renske Leijten (SP) in het algemeen overleg van 21 mei 2015)
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 8 l wwwggztotaalnl pagina 9 l wwwggztotaalnl
Ook de PVV zat in de oppositie maar lijkt zich minder
druk te maken over de GGZ Dat blijkt onder andere uit de
afwezigheid tijdens vijf van de zes Algemeen Overleggen
Die ene keer dat Reinette Klever weacutel aanwezig is maakt
haar betoog een weinig gefundeerde indruk
ldquoDe geestelijke gezondheidszorg in Nederland kan een
stuk beter en een stuk goedkoper Er moet per direct een
einde komen aan het vergoeden van meditatietrainingen
Inca-inwijdingen reiumlncarnatietherapie zielsresonantie en
meer van dit soort kwakzalverijbehandelingen Op de minister
rust de verantwoordelijkheid dat er uitsluitend goede en
betrouwbare zorg in het basispakket zit en daar schort het
helaas aanrdquo
Het levert haar hoon op van de andere partijen
Arnoud Rutte (VVD) Waarop baseert mevrouw Klever de
uitspraak dat al deze vormen van kwakzalverij gedekt zijn in
het kader van de basisverzekering
Reinette Klever (PVV) Het klopt dat ze niet allemaal in de
basisverzekering zitten maar er komen nog heel veel vormen
voor van upcoding en sjoemelen met declaraties waardoor
deze zaken gedekt worden vanuit de basisverzekering Wat te
denken van een kliniek die haar clieumlnten voorhoudt dat kanker
psychosomatisch gerelateerd kan zijn en dat emotionele
blokkades de voorbode van kanker zijn (hellip)
Arnoud Rutte (VVD)(hellip) mevrouw Klever gaat gewoon door
met haar bewering over behandelaars die mensen aanpraten
dat zij een sociale barriegravere hebben waardoor ze kanker zouden
kunnen krijgen Waarop baseert zij haar uitspraak dat dit soort
behandelingen in het kader van de basisverzekering in ons
land vergoed worden
Reinette Klever (PVV)Nogmaals ik heb hier een
aantal artikelen waaruit duidelijk naar voren komt dat
allerlei van dat soort therapieeumln vergoed worden En over
psychosomatische klachten die kanker zouden kunnen
veroorzaken hebben wij een melding gekregen op ons
fraude-loket die ik ook aan de minister heb overhandigd
Hanke Bruins Slot (CDA) De PVV heeft een lange
traditie van het in twijfel trekken van het nut van de
geestelijke gezondheidszorg Het CDA deelt dit totaal
niet (hellip) Is dit nu een oproep van mevrouw Klever om de
adviezen van het CVZ over het basispakket nader te gaan
onderzoeken Reinette Klever (PVV) Als mevrouw Bruins
Slot heel even geduld heeft kom ik later in mijn termijn
op onze oplossing hiervoor
Hanke Bruins Slot (CDA) Dan concludeer ik maar dat
mevrouw Klever aan het schieten is zonder iets te raken
(Uit het Algemeen overleg van 13 juni 2013)
De andere grote oppositiepartijen Drsquo66 en CDA
maken een meer betrokken en meer ingelezen indruk
Dat geldt ook voor de ChristenUnie die ondanks de
slechts vijf zetels bijna elk overleg aanwezig was Als
voorbeeld van het overzicht dat deze partijen laten
zien het (hier sterk ingekorte) betoog van Hanke
Bruins Slot (CDA) in het eerste Algemeen Overleg van
deze kabinetsperiode op van 13 juni 2013 Het omvat
bijna de hele GGZ Ook Drsquo66 als de ChristenUnie
hebben een dergelijke uitgebreide visie op de GGZ
ldquoVoorzitter De geestelijke gezondheidszorg is een van de
dragende muren van de gezondheidszorg Mensen in de
GGZ leveren ook een belangrijke bijdrage aan het welzijn
en de gezondheid van clieumlnten Het is een heel goede
ontwikkeling dat in de GGZ steeds meer wordt gekeken
naar gezondheid en gedrag in plaats van naar ziekte en
zorg (hellip)ldquo
Bruins Slot bespreekt vervolgens de DSM-5 (ldquoCritici
zeggen over de DSM-5 dat het gevaar van overbehande-
ling en overdiagnose op de loer ligtrdquo) de consultatieve
functie van de huisarts de verpleegkundig specialist
als mogelijke hoofdbehandelaar (ldquoer is enorme ruzie
ontstaan over de invulling van de veldnorm en het
hoofdbehandelaarschaprdquo) de lsquoinrichting van het huis
en de manier waarop de verschillende verdiepingen
met elkaar verbonden zijnrsquo en de positionering van de
POH-GGZ vanuit de instellingen
De kleinere oppositiepartijen zijn niet (PvdD en
50+) of weinig (GroenLinks SGP) aanwezig bij het
Algemeen Overleg Hun inbreng komt daardoor in dit
artikel niet of nauwelijks aan bod
Renske Leijten (SP) Ik deel die oproep natuurlijk geheel
Ik hoor graag uit de mond van een VVDrsquoer dat het nu afgelopen moet zijn Maar hoe dan (hellip) Zou de VVD de oproep die de SP zo gaat doen aan de
Minister om in acute situaties de bureaucratie rond de verwijzing op te heffen willen steunen Want
zeggen dat het nu afgelopen moet zijn is te weinig (hellip)
Leendert De Lange (VVD)
Voor het welzijn van de betrokken
persoon is het niet goed om in een
politiecel te zitten in afwachting van
hulpverlening Graag daar actie op
Leendert De Lange (VVD)
Reageren op een punt dat u nog
gaat inbrengen is wat lastig
Misschien is het beter om daar straks
op in te gaan (hellip)
Renske Leijten (SP) Ik vind het een slim trucje om te
zeggen dat u er pas op in kunt gaan als ik het voorstel heb gedaan Ik neem gewoon het voorstel van de politie over tijdens het rondetafelgesprek
waar de heer De Lange bij was (hellip)
Leendert De Lange (VVD) (hellip) Ik vind het wel van belang dat we de
mensen uit de praktijk met de oplossingen laten komen We moeten oppassen om
hier oplossingen te bedenken
(Leendert De Lange (VVD) en Renske Leijten (SP) in het algemeen overleg van 21 mei 2015)
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 11 l wwwggztotaalnl pagina 10 l wwwggztotaalnl
De regeringspartijen
Als regeringspartij bij een VVD-minister is
het voor de PvdA soms op eieren lopen De
uitgangspunten van de beide partijen ten
aanzien van de zorg verschillen nou eenmaal Dat
verklaart wellicht waarom Tunuhan Kuzu in het
enige Algemeen Overleg waarin hij woordvoeder
is (namelijk 13 juni 2013) een breed palet
problemen voorlegt zonder echt kritisch te zijn
ldquoOmdat de resultaten positief zijn is het voornemen
om de rol van de POH-GGZ te versterken In de
praktijk zien wij echter dat dit handel is geworden
Sommige POHrsquos-GGZ zijn in dienst van de huisartsen-
praktijk maar nog meer worden er gedetacheerd
door bemiddelaars en zelfs GGZ-instellingen Dat
laatste vinden wij een kwalijke ontwikkeling omdat
GGZ-instellingen er baat bij hebben dat zo veel
mogelijk patieumlnten worden doorverwezen naar de
eigen instelling (hellip)
(hellip) de explosieve groei van de kosten in de GGZ een
halt moet worden toegeroepen Dat moet wat ons
betreft gebeuren door het tegengaan van zinloos
medisch handelen het tegengaan van verspilling en
het verminderen van de praktijkvariatie (hellip)
(hellip) de definitie van laquohoofdbehandelaarraquo verder moet
worden aangescherpt om ervoor te zorgen dat een
patieumlnt door de juiste behandelaar wordt behandeld
(hellip) Helaas loopt de GGZ ver achter in het inzichtelijk
maken van de kwaliteit van zorg Een van de
acties die het veld zelf heeft ondernomen is het
invoeren van de ROM-methode (Routine Outcome
Measurement) (hellip)rdquo
De VVD tenslotte als regeringspartij bij de eigen
minister zal die minister moeten verdedigen ook
al is dat soms lastig
ldquoVolgens mij waren dat vooral heel veel constaterin-
gen Ik ben het in ieder geval met u eens dat er op
heel veel plekken hard wordt gewerkt en urgentie is
Het aanjaagteam gaat over in een schakelteam Als
je die inzet neerzet als lsquoover de schutting gooienrsquo is
dat een verkeerde kwalificatie van al het werk dat
hier wordt gedaan met een goede doorvertaling naar
al die aanpakken die in het land worden gekozen
door al die mensen binnen gemeenten politie
wijkteams en GGZ om dit voor elkaar te krijgen Dat
lijkt mij niet de goede kwalificatie voor het werk
waarvoor ik mijn waardering uitspreekrdquo (Leendert de
Lange Algemeen Overleg 24 januari 2017)
Over bureaucratisering ambulantisering en het eigen risicoNatuurlijk hadden we drie andere onderwerpen
kunnen kiezen De wachtlijsten de hoofdbehan-
delaars en de invloed van de verzekeraars Of nog
drie anderen stigmatisering de Wet Verplichte
GGZ en de Jeugdzorg
We kozen voor bureaucratisering ambulantisering
en het eigen risico (en de eigen bijdrage) omdat
die het beste leken aan te geven hoe partijen over
de GGZ dachten
Wie het fijne er van wil weten onderaan
het artikel staan de linkjes naar de notulen
van de algemene overleggen en naar enkele
kamerdebatten
Bureaucratisering
Het onderwerp lsquoBureaucratie in de GGZrsquo wordt althans
in een Algemene Overleg voor het eerst door Renske
Leijten (SP) ingebracht op 21 januari 2015
ldquoOp dit moment vindt er een vorm van creatieve
destructie plaats die tot zorgchaos in de GGZ leidt Er is
niet meer duidelijk welke hoofdbehandelaar voor welke
dbc verantwoordelijk is Iedere zorgverzekeraar heeft
andere regels voor het openen van een dbc Dat leidt
ertoe dat patieumlnten veel vaker hun verhaal moeten doen
omdat ze het intakegesprek met de verkeerde therapeut
gehad hebben Dit alles leidt tot extra bureaucratie
Het leidt niet tot betere maar tot slechtere zorg Het
leidt ertoe dat patieumlnten afhaken omdat ze niet nog
een keer hun verhaal willen doen en dat de instellingen
dan zonder financiering zitten Die kunnen namelijk de
gevoerde gesprekken niet declareren omdat de verkeerde
hoofdbehandelaar de dbc heeft geopend Chaos dusrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Even later volgt Corinne Ellemeet van Groenlinks
ldquoIk ben erg blij te horen dat de Minister met de
verzekeraars heeft gesproken over het standaardise-
ren van contracteisen Het ontbreken daarvan is op dit
moment een groot probleem voor de aanbieders en zelfs
een van de oorzaken van de wachtlijsten omdat steeds
minder tijd en geld aan zorg wordt besteed en steeds
meer aan bureaucratie Op welke termijn kan de Kamer
inzicht in en informatie over deze standaardisering
krijgenrdquo
(AO van 21 januari 2015)
Arie Slob (CU) Het viel me op dat de heer Kuzu helemaal niet heeft gesproken
over zorg en dwang Heeft de Partij van de Arbeid daar geen opvattingen
over
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Ik ben aan het einde van mijn tijd
terwijl ik nog eacuteeacuten thema wilde
benoemen namelijk zorg en dwang
Ik hoop dat iemand mij daarover
een vraag stelt
Tunuhan Kuzu (PvdA)
Dank u wel mijnheer Rouvoet
De voorzitterHet is de heer Slob
Tunuhan Kuzu (PvdA)Dat was uw voorganger
Het spijt me verschrikkelijk Ik heb de laatste tijd te veel gelezen
over de heer Rouvoet dat zal het zijn
Tunuhan Kuzu (PvdA) en Arie Slob (CU) in het Algemeen overleg van 13 juni 2013
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 12 l wwwggztotaalnl
Men is het met elkaar eens het moet minder Maar aan het
eind van datzelfde jaar blijken er toch wat meningsver-
schillen De VVD wil wel minder bureaucratie maar eerst
moet de GGZ de kwaliteitscontrole op orde hebben
Leendert de Lange (VVD) (hellip) Wanneer een gedragen
kwaliteitsstandaard voor de GGZ een feit is ontstaat er
ruimte om problemen rondom de administratieve lasten en
bureaucratie te slechten (hellip) en de overbodige regels binnen
de GGZ en zijn partners De VVD dringt er bij de GGZ-sector
op aan om zoals afgesproken deze maand de kwaliteitsstan-
daarden op te leveren (hellip)
Grace Tanamal (PvdA) Hoe minder bureaucratie hoe
beter (hellip) Huisartsen hebben zich erover beklaagd dat zij
met alle kleine behandelaars contracten moeten afsluiten Er
zijn huisartsen die met wel 40 praktijken contracten moeten
afsluiten (hellip) Ik ben altijd voor minder bureaucratie maar dan
wil ik wel graag precies zien waar de bureaucratie precies
wordt verminderd en dat het ook echt om bureaucratie gaat
Ik weet niet of de heer De Lange hetzelfde denkt als ik over
wat bureaucratie is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) Ik deel de opvatting van de VVD
de PvdA en de andere partijen hier aan tafel dat we keihard
werk willen maken van het terugdringen van de bureaucra-
tie Iedereen kent de verhalen van mensen die gek worden
van de regels in de zorg Ik merk aan de manier waarop de
heer De Lange de stappen neerzet dat hij vindt dat eerst
aan het een moet worden voldaan voordat aan het andere
kan worden toegekomen Ik zou het een uitdaging vinden om
vandaag ndash daar is men al mee bezig ndash direct te starten met
het verminderen van de onnodige regels en daar niet langer
mee te wachten dan noodzakelijk is(hellip)
Tsjitske Siderius (SP) (hellip) De administratieve
handelingen voor controle moeten eenvoudig en uniform
zijn dus niet elke instantie zijn eigen normen (hellip) Het
gaat erom dat er meer mensen zorg kunnen verlenen
dat er meer handen aan het bed zijn Er werken best
veel mensen in de zorg die niet echt zorg verlenen maar
die andere dingen doen bijvoorbeeld het invullen of
ontwerpen van al die formuliertjes waar wij vandaag een
punt van maken
Leendert de Lange (VVD) Dat is een heldere
conclusie Ik ben blij dat mevrouw Siderius aangeeft dat
er veel mensen werkzaam zijn in de zorg en dat het er
vooral om gaat dat het werk zo wordt ingericht dat het
naar de zorg gaat Een belangrijke oplossing is dat er
aan de bureaucratiekant moet worden gewerkt Vandaar
het voorstel van de VVD Ik ben benieuwd hoe de SP
daarnaar kijkt
Tsjitske Siderius (SP) Ik heb in mijn betoog
aangegeven dat de mensen in de GGZ gek worden van de
bureaucratie Dat komt ook uit ons rapport naar voren In
elke instelling wordt een ander formuliertje gebruikt Dat
kan natuurlijk niet Daar moet een oplossing voor komen
De SP heeft de Minister om een oplossing gevraagd dus
we delen het plan om aan de bureaucratie te werken Het
zou leuk zijn als de VVD en de SP hierin samen kunnen
optrekken
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
De reactie van minister Schipper is weinig hoopvol
ldquoDe administratieve lasten en bureaucratie zijn iedereen
een doorn in het oog ook mij Ik zie hoeveel mensen
zich bij de instellingen moeten buigen over allerlei
administratieve lasten en allerlei bureaucratie Daar
doen we al jaren wat aan Het is treurig om te moeten
constateren maar ik loop al 25 jaar mee en zie dat
iedereen al 25 jaar ongelooflijk gemotiveerd is om er iets
aan te doen De resultaten op papier zijn heel aardig
maar vallen in de praktijk op de werkvloer tegenrdquo
(Uit Algemeen Overleg 3 december 2015)
Ambulantisering
Onder andere in het Algemeen Overleg van 21
mei 2015 zijn er meningsverschillen over de
veronderstelde toename van verwarde personen de
oorzaak daarvan en vooral de mogelijke oplossing
Moet de beddenreductie voorlopig gestaakt Of moet
juist de ambulante zorg gestimuleerd
Pia Dijkstra (Drsquo66) trapt de bal af ldquohellipdat we allemaal
wel zorsquon beetje op dezelfde punten aanhaken De fractie
van D66 is zeer voor de ambulantisering van de GGZ de
zorg dicht bij huis op een plek waar patieumlnten zich veilig
voelen Maar ik vind wel dat dit goed geregeld moet
worden en dat de juiste passende zorg op het goede
moment moet worden verleend aan patieumlnten Het aantal
incidenten met verwarde personen blijft toenemen De
Minister kan niet aangeven waardoor dat komt en of dat
echt zo is Maar psychiatriepatieumlnten die op straat leven
en aangewezen zijn op de nachtopvang waarna ze te
maken krijgen met overvolle slaap- en eetzalen terwijl
ze juist enorm gebaat zijn bij rust en behandeling dat is
niet waar we naartoe willen en wat we willen zienrdquo(hellip)
Hanke Bruins-Slot (CDA) In de afgelopen tijd kreeg
het CDA steeds meer signalen dat in de GGZ de seinen
op rood staan De Minister blijft doordenderen op de
ingeslagen weg Het is tijd om achterom te kijken naar
de mensen die in een achterstand achterblijven Het is
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Is mevrouw Tanamal dan ook bereid om
als we van de Minister moeten wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw stil te
zetten en een pas op de plaats te maken om te voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA)
(hellip) We hebben een streefpercentage
van 30 als het gaat om de beddenafbouw
Ik heb niet kunnen achterhalen of we
ook streefcijfers op het gebied van de
opbouw van de ambulante zorg hebben
Zijn die er Zo niet kan daar dan
voor worden gezorgd (hellip)
Grace Tanamal (PvdA)
Nee want het een staat los van het ander
De beddenafbouw hebben we zo afgesproken (hellip)
het probleem is de ambulante zorg Het is niet zo
dat een deel van de mensen dat nu op straat loopt
in de instellingen wordt opgenomen
nee de ambulante zorg moet gewoon
goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA)(hellip) Ik begrijp daarom niet dat mevrouw Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als dat zo is
heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een verband tussen
Maar het moet geregeld worden in de ambulante zorg (hellip) Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik vind
niet dat er omdat de ambulante zorg op ditmoment nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten komen Die ambulante zorg
moet gewoon geregeld worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
pagina 13 l wwwggztotaalnl
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 14 l wwwggztotaalnl pagina 15 l wwwggztotaalnl
crisis in de crisis-GGZ Deze mensen zijn zichtbaar op
straat maar onzichtbaar in de zorg Het zijn zoals de
politie het uitdrukte slachtoffers en geen daders Ze
horen niet in de cel thuis De mensen zijn verdwaald in
de bureaucratie van de zorg en worden van het kastje
naar de muur gestuurd(hellip)
De Minister heeft al een paar keer aangegeven dat het
eigenlijk wel meevalt met die wachtlijsten in de GGZ Wat
mij opvalt is dat ik toch keer op keer vanuit verschillende
hoeken signalen krijg dat mensen gewoon heel erg lang
moeten wachten op hun behandeling
Leendert de Lange (VVD) (hellip) In de afgelopen
periode is de nadruk komen te liggen op de term
lsquoverwarde personenrsquo Het is goed om te blijven
benadrukken dat het hier gaat om een bredere groep
dan alleen psychiatrische patieumlnten Nuance werkt
dan ook beter dan oneliners als je stigmatisering wilt
voorkomen Huisvesting werk school participatie en zorg
moeten daarom nadrukkelijk deel uit gaan maken van de
oplossingen voor mensen die buiten de boot vallen
Grace Tanamal (PvdA) (hellip) De PvdA ziet heel
graag dat er een basisketenaanpak komt waaraan
gemeenten gewoon moeten voldoen Dan heb ik
het over de GGZ maar ook over huisvesting Mensen
zonder dak boven hun hoofd zijn de klos (hellip) We
hebben een streefpercentage van 30 als het gaat om
de beddenafbouw Ik heb niet kunnen achterhalen of
we ook streefcijfers op het gebied van de opbouw van
de ambulante zorg hebben Zijn die er Zo niet kan
daar dan voor worden gezorgd Iedereen kijkt namelijk
naar elkaar en niemand weet precies wie waarvoor
verantwoordelijk is (hellip)
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) Is mevrouw Tanamal
dan ook bereid om als we van de Minister moeten
wachten op dat streefcijfer tijdelijk de beddenafbouw
stil te zetten en een pas op de plaats te maken om te
voorkomen dat we van kwaad naar erger gaan
Grace Tanamal (PvdA) Nee want het een staat
los van het ander De beddenafbouw hebben we zo
afgesproken (hellip) het probleem is de ambulante zorg
Het is niet zo dat een deel van de mensen dat nu op
straat loopt in de instellingen wordt opgenomen nee de
ambulante zorg moet gewoon goed worden geregeld
Hanke Bruins Slot (CDA) (hellip) te weinig ruimte is voor
een bed op recept en time-outvoorzieningen waardoor
mensen die thuis in een crisis raken uiteindelijk geen
zorg krijgen Ik begrijp daarom niet dat mevrouw
Tanamal nu zegt dat daar geen verband tussen zit Als
dat zo is heeft zij immers ook dat streefcijfer niet nodig
Grace Tanamal (PvdA) Daar zit wel degelijk een
verband tussen Maar het moet geregeld worden in de
ambulante zorg (hellip) het goed is om mensen ambulant
te behandelen en hen zo lang mogelijk in de eigen
omgeving te laten Dat vind ik een juist uitgangspunt Ik
vind niet dat er omdat de ambulante zorg op dit moment
nog onvoldoende werkt maar extra bedden moeten
komen Die ambulante zorg moet gewoon geregeld
worden Daar zit het probleem waarop we moeten
inzetten
(Uit het Algemeen Overleg van 21 mei 2015)
De heer De Lange (VVD)(hellip) Vervoer moet op een goede manier worden geregeld Dan heb je daadwerkelijk wat aan de
uitgaven Volgens mij staat de kwaliteit dus voorop
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
(hellip) Wie het goedkoopst is wint
Het moet zo goedkoop en zo snel mogelijk
als een soort Uber voor mensen met een
psychisch probleem (hellip) Vindt u ook dat het
na acht jaar nu echt om zorg moet gaan
die bij mensen past of gaan we voor
de laagste prijs
Mevrouw Bouwmeester (PvdA)
U zegt dat het goed geregeld moet worden
Dan is het natuurlijk wel de vraag wat
goed is (hellip) het goedkoopste wordt
ingekocht en niet het beste
En goedkoop is duurkoop De heer De Lange (VVD)
(hellip) Ik pleit ervoor om te leren van de goede voorbeelden Ik zie mooie voorbeelden
in het land Als het goed is is het goed en dan moeten we het
gewoon invoeren
Mevrouw Voortman (GroenLinks)Ik vond het een vrij heldere vraag van mevrouw Bouwmeester maar volgens mij kreeg zij geen
antwoord Zij zei (hellip) dat de persoonlijke aanpak voorop moet staan en dat je daarna pas moet
bekijken wat het kost en dus niet andersom Vindt de VVD dat ook ja of nee
De heer De Lange (VVD)Volgens mij is de opzet van al deze vormen van vervoer (hellip) dat de persoonlijke aanpak vooropstaat Volgens mij praten wij hier
dus over vervoer in een ingewikkelde situatie dat in de kern mensgericht is Het gaat om het verzorgen van humaan vervoer Dat is het in de kern punt Mevrouw Voortman (GroenLinks)
(hellip) Het punt is natuurlijk dat maatgericht werk
niet per definitie altijd goedkoper is (hellip) Als het
nu ook het uitgangspunt van de VVD is om eerst
te kijken naar de persoon en naar datgene wat bij
hem past en dan pas naar de kosten
zijn we het inderdaad met elkaar eens De heer De Lange (VVD)Het pleidooi van de VVD is om gebruik te
maken van de bestaande goede voorbeelden en om die tot het
uitgangspunt te maken
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 16 l wwwggztotaalnl
Het eigen risico (en de eigen bijdrage)
Het eigen risico voor de GGZ is in het begin van deze kabinetsperi-
ode afgeschaft De eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ nog niet Het
lsquogewonersquo eigen risico en de eigen bijdrage voor de Jeugd GGZ bleven
regelmatig onderwerp van discussie De eigen bijdrage of eigenlijk
de afschaffing daarvan is natuurlijk een paradepaardje van de SP we
laten hier GroenLinks even aan het woord
Corinne Ellemeet (GroenLinks) in januari 2015 ldquoIk noem
bijvoorbeeld het moeten betalen van een eigen risico wanneer mensen
gedwongen zorg krijgen Daarbij geldt immers dat het geen eigen keuze
is om zorg al dan niet af te nemen (hellip) Een ander voorbeeld waarvan de
rechtvaardigheid mij ontgaat is de eigen bijdrage voor de jeugd-GGZ
(hellip) Voor de zorg voor jeugdigen met een somatische aandoening geldt
geen eigen bijdragerdquo
Ze krijgt nul op rekest van Minister Schippers ldquoEr zijn ontzettend
veel zorgvormen die heel belangrijk zijn en toch onder het eigen risico
vallen Ik ben niet voornemens om delen van de zorg uit het eigen risico
te halenrdquo
Collega Voortman probeert het in januari 2017 nog een keer
ldquoWij vinden dat geld nooit een reden mag zijn om hulp die nodig is te
mijden Het kabinet moet er dan ook alles aan doen om de drempels
weg te nemen Wij denken dan bijvoorbeeld ook aan het afschaffen
van het eigen risico want oplossingen als het gespreid betalen van het
eigen risico zijn natuurlijk slechts schijnoplossingen Het is goed dat de
eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg weacutel is afgeschaftrdquo
Maar Minister Schippers begint er niet meer aan ldquoEr is politiek een
groot debat gaande over het eigen risico Iedere partij heeft daar in het
eigen programma standpunten over ingenomen We zullen zien waar
een nieuw kabinet dienaangaande mee komtrdquo
Leendert De Lange (VVD)Dat klopt De kritische blik betreft
de uitkomsten en de effecten en vooral de bewezen uitkomsten (hellip) Er moet een veel
stevigere onderbouwing komen van de uitkomsten
Grace Tanamal (PvdA)
De heer De Lange merkt op dat hij
kritisch is over de meerwaarde van
therapieeumln (hellip) Betwijfelt hij dat er
enige therapeutische meerwaarde
zit aan vaktherapieeumln
Grace Tanamal (PvdA)
Het Zorginstituut Nederland is
van oordeel dat vaktherapie onder de
te verzekeren prestatie geneeskundige
zorg valt waarop de norm laquostand
van wetenschap en praktijkraquo van
toepassing is Waar haalt de heer
De Lange zijn kritische kijk
vandaan
Leendert De Lange (VVD)Er is nog geen nader bewijs voor de werking en effectiviteit van
vaktherapieeumln (hellip) de nadrukkelijke afspraak dat de mate van effectiviteit meer in beeld
moet worden gebracht Dat lijkt mij een goede zaak
(Uit het algemeen overleg van 3 december 2015)
GG
Z R
ivie
rdui
nen
Allereerst kies ik voor het perspectief van onze patieumlnten niet onze organisaties onze patieumlnten zijn gebaat bij continuiumlteit van zorg en bij goede toegankelijkheid Het zou dus een mooi gebaar zijn als het eigen risico voor patieumlnten met ernstige psy-chiatrische stoornissen komt te vervallen Velen van hen hebben het materieel niet breed en alle extra kosten werken belemme-rend voor het dagelijks leven en voor het zoeken van zorg
Een tweede punt van heel andere orde is de onvoorstelbare fragmentatie waar onze patieumlnten mee te maken hebben De oude uniformiteit van de brede en suffige AWBZ had voor onze patieumlnten zeker voordelen Nu hebben een jeugdwet een WMO een ZVW een WLz een participatiewet een bijstandswet en vele aanvullende subsidieregelingen Al deze veranderingen zijn ooit gelegitimeerd door een lsquobeweging richting de burgerrsquo en veron-derstelde doelmatigheidswinst door integratie van zorgsoorten Dit is uitgelopen op een groot en ondoordringbaar doolhof Voor hen wordt niets geiumlntegreerd maar alles gefragmenteerd Dit komt niet ten goede aan de behoeften en de context van de individuele patieumlnt Het maakt het voor de patieumlnt moeilijker om zelf de regie te kunnen voeren en keuzes te maken Natuurlijk zijn de medewerkers van de GGZ wel bezig voor iedere patieumlnt een route uit te stippelen door dit doolhof maar het blijft het paard achter de wagen spannenDus voor de komende kabinetsperiode graag meer maatrege-len vanuit zorgnoodzaak en zorgcontinuiumlteit en minder vanuit de lsquoprijs per eenheid productrsquo want dat is de bron van de fragmentatie
Henrie Henselmans Lid Raad van Bestuur GGZ Rivierduinen
pagina 17 l wwwggztotaalnl
Meer eigen regie voor de GGZ-patieumlnt in de nieuwe kabinetsperiode
Uiteraard hebben wij ook aan de belangenorganisaties gevraagd wat zij hoopten dat het nieuwe kabinet
zou doen voor de GGZ We hebben onder andere Ypsilon en het Landelijk Platform GGz benaderd Het is
ons helaas niet gelukt om een reactie te krijgen
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 19 l wwwggztotaalnl
Dim
ence Groep
Een nieuw kabinet mag de Geestelijke Gezondheidszorg wel wat nauwer op de bril krijgen het gaat nu vooral over lsquoDe Zorgrsquo in het algemeen Er mag ook meer gedifferentieerd geestelijke gezondheidszorg is tegenwoordig veel meacuteeacuter dan alleen lsquoDe GGZrsquo Dimence heeft bijvoorbeeld een tak lsquowelzijnrsquo en een forensische tak Dat kun je niet zomaar over eacuteeacuten kam scheren
Op het gebied van de-stigmatisering mag een volgende stap gemaakt worden Op een congres twee jaar geleden hebben Rutte en Schippers een mooie aftrap gemaakt ik hoop dat een volgend kabinet dat opnieuw doet Bijvoorbeeld door open te zijn over eigen psychiatrische problemen of die van hun naasten Ze kunnen daarin een voorbeeldrol vervullen
Van een volgend kabinet verwacht ik ook dat het leiderschap toont in het terugdringen van de bureaucratie en niet alleen voor de buumlhne wat roept of naar de instellingen en de verzekeraars wijst Het zou al schelen als er eacuteeacuten format was voor alle inkoop en verantwoording Dat de gemeenten verant-woordelijk zijn voor de Jeugdzorg vind ik een goed streven Maar daar hoort een overgangssituatie bij en een overheid die systeemverantwoordelijk is
Het verband dat steeds wordt gelegd tussen de afbouw van bedden en de toename van verwarde personen berust op onterechte en schadelijke framing Dronkenschap een vergeetachtige man die zijn huissleutels kwijt is dat valt allemaal onder de E33-meldingen van de politie voor verward gedrag Maar het heeft lang niet altijd te makken met een psychiatrisch beeld De overheid moet dat gesprek bewaken
Partijen hebben de mond vol van preventie maar niemand vertelt hoe ze het zorgstelsel zoacute gaan inrichten dat preventie ook mogelijk is Bijvoorbeeld we weten dat in arme wijken veel depressie voorkomt Daar kan je interventies op inzetten Gemeenten kunnen dat zelf niet aan en zorgverzekeraars doen het niet omdat ze alleen voor hun eigen klanten moeten en kunnen zorgen Je zou de zorgverzekeringswet hierop moeten aanpassen om zorgverzeke-raars te kunnen verplichten een deel van het budget aan collectieve preven-tie te besteden
Herma van der Wal Raad van Bestuur Dimence Groep
Aandacht de-stigmatisering minder bureaucratie onterechte framing en preventie
Arki
n
In totaal is er genoeg geld voor de GGZ beschikbaar Helaas wordt er jaarlijks ten minste eacuteeacuten miljard ongeveer een kwart van het totale budget uitgegeven aan administratie en verantwoording Voor een groot deel gaat het hier om vermijdbare administratieve lasten regels en procedures die partijen zelf ontwikkelen uit wan-trouwen en het streven naar honderd procent volledigheid en betrouwbaarheid
Arkin vraagt u om er met ons voor te zorgen dat dit bedrag substan-tieel om te beginnen met de helft wordt gereduceerd en besteed gaat worden aan de volgende zakenbull Preventie een digitaal gezondheidsbudget voor elke burger in
Nederland voor bij voorbeeld zelfmanagement Vroeger is beterbull Het faciliteren van de gepast gebruik agenda voor het realise-
ren van effectievere en daarmee doelmatigere zorgbull Kwaliteit en veiligheid voor de meest kwetsbare clieumlnten onder
meer door bouwkundige randvoorwaardenbull Arbeidsmarkt behoud van voldoende gekwalificeerde
medewerkers voor nu en de toekomst enbull Een maximale wachttijd van vier weken tot behandeling
Verscherpt u hiervoor de Treeknormen voor verzekeraars
En haal verder de crisiszorg en de zorg voor clieumlnten met de meest extreme zorgzwaarte uit het concurrentie- en representatiemodel van verzekeraars Zorg er daarbij vooral voor dat de beschikbaar-heid van deze functies op basis van een goed taak- en concentra-tiemodel kwalitatief en doelmatig per regio georganiseerd zijn
Wij danken u bij voorbaatHoogachtend
Dick Veluwenkamp en Jeroen MullerRaad van Bestuur Arkin
Aan de minister van VWS in het nieuwe kabinet
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 21 l wwwggztotaalnl pagina 18 l wwwggztotaalnl pagina 20 l wwwggztotaalnl pagina 21 l wwwggztotaalnl
GG
Z Noord-H
olland-Noord
Schippers is begonnen in een tijd van crisis Dat in aanmerking geno-men heeft ze het in financieel opzicht niet slecht gedaan al ben ik niet voor marktwerking Ik zie zelf meer samenwerking dan in concurreren en hoop dat een volgend kabinet dat ook doet
Ik hoop vooral dat een volgend kabinet een integrale visie en aanpak uitwerkt voor preventie goede ambulante behandelingen en uitstroom uit de GGZ (inclusief wonen en werk) en de relatie met het Sociaal Domein De GGZ zal de komende jaren meer mogelijkheden moeten cre-eren om mensen thuis te behandelen en wachtlijsten terug te dringen bijvoorbeeld door eHealth te stimuleren We moeten ons ook (nog) meer richten op het hersteldenken
Dat betekent niet per se meacuteeacuter geld Wij hebben als GGZ oacuteoacutek een taak om de zorg betaalbaar te houden Voor een nieuwe minister zie ik vooral een taak om te zorgen dat er goede afspraken komen met andere veld-partijen Over werk wonen en onderwijs Want als we dat kunnen facili-teren maakt dat onze behandeling effectiever
Het geld dat er nu is kunnen we echt veel beter besteden Administratieve verplichtingen kosten nu 30-40 van onze tijd en geld Ik zou willen dat dit geld aan zorg besteed kan worden Verantwoording is niet het issue maar ik hoop dat het volgende kabinet ons iets meer vrije regel-ruimte geeft Bijvoorbeeld als iemand zich suiumlcideert hebben we een nagesprek met de familie Dat krijgen we niet vergoed We doen het wel omdat we denken dat dat bij goede zorg hoort Het zou heel veel schelen als we dat niet allemaal tot op de centimeter hoeven te verantwoorden
Als derde zou ik willen dat het kabinet met ons meedenkt hoe we ervoor kunnen zorgen dat we voldoende personeel houden Er dreigt in som-mige beroepen krapte op de arbeidsmarkt In de toekomst zal het moei-lijk zijn om voldoende gekwalificeerd personeel te vinden en te houden Daar moeten we echt werk van makenIk hoop dat het komende kabinet de GGZ niet alleen ziet als kostenpost maar ook als economische factor Als werkgever eacuten als een branche die ziekte (en dus uitval) voorkomt
Jos Brinkmann Raad van Bestuur GGZ Noord-Holland-Noord
Goede afspraken met andere veldpartijen
Dijk
en
Dui
n
Vijftien jaar geleden had ik te maken met eacuteeacuten zorgverzekeraar en afspraken waar flexibel mee werd omgegaan Tegenwoordig werk ik met verschillende verzekeraars die allemaal verschillende voorwaarden hebben over hoe je moet declareren en wie de regiebehandelaar mag zijn Ook moeten we aan acht verschillende gemeentes op verschillende manieren verantwoording afleggen Voor behandeling moet een clieumlnt zaken als een (correcte) verwijs-brief en kopie van een identiteitsbewijs overleggen Het levert allemaal een ontzettende bureaucratie op die vrij makkelijk kan worden teruggedrongen Laat een nieuw kabinet er om te beginnen voor zorgen dat de voorwaarden en de systemen van verzekeraars en gemeenten op elkaar afgestemd zijnDaarnaast mag de accountantscontrole ons iets meer vrijheid geven Vergoed de zorg bijvoorbeeld oacuteoacutek als een achterdochtige patieumlnt geen kopie van zijn paspoort wil afgeven Wees wat coulanter als niet alle verwijsbrieven voor 100 kloppen Geef mogelijkheden om nuttige behandelingen uit te proberen zoals sommige vormen van eHealth Geef ons een paar procen-ten speelruimte dat zou tien procent van de kosten in de GGZ schelen Het systeem lijkt nu gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek De sector zelf kan het voor de behandelaars ook makkelijker maken om te registreren de Minister zou dat kunnen faciliteren
De vraag is oacutef en hoe de klinische capaciteit verder omlaag kan Een nieuw kabinet kan daar een rol in spelen door verdergaand onderzoek naar wat er mogelijk is Het is op zich niet verkeerd dat gemeenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun inwoners Ook de verschuiving naar de eerste lijn is niet verkeerd Maar die veranderingen zijn samengegaan met bezuinigingen en daar zijn grote groepen de dupe van geworden De eigen bijdrage pakt voor de lagere inkomensklasse bijvoorbeeld erg slecht uit doordat allerlei bezuinigingen bij die groep stapelen Een nieuw kabinet moet zorgen voor voorzieningen voor diegenen die de dupe zijn geworden van die bezuinigingen
Paul de Bot Bestuurder Dijk en Duin (ParnassiaGroep)
Het systeem lijkt gebaseerd op wantrouwen en dat is de verkeerde insteek
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 23 l wwwggztotaalnl
GG
Z Centraal
Ik hoop dat een volgend kabinet een visie heeft op wat zij wil bereiken voor de volksgezondheid en meer in het bijzonder voor de geestelijke volksgezondheid Om vanuit deze visie vervolgens beleid te makenIn de afgelopen jaren is een enorme verandering in gang gezet in de zorg voor mensen met psychische problemen Het doel was meer zorg dicht bij de patieumlnt in zijn eigen omgeving met minder zorg in de kliniek Dat zou de zorg goedko-per maken en aansluiten bij wensen van patieumlnten Het bleek het eenvoudigst om bedden te sluiten maar de intensieve zorg dicht bij huis organiseren bleek weerbarstiger Niet in de laatste plaats omdat het geld daarvoor niet alleen moet komen van verzekeraars maar ook van gemeenten Zij werden verantwoordelijk voor beschermd wonen en dagbesteding voor deze groep burgers en niet te ver-geten voor adequate huisvesting voor hen die zelfstandig verder willen na verblijf in kliniek of beschermd wonen
Onvrede hierover werd versterkt door de stigmatiserende lsquoverwarde perso-nenrsquo-actie van de politie
Wat hier mis is gegaan is dat uitsluitend een nieuw bekostigingskader is verzon-nen gepaard gaande met een decentralisatie van bevoegdheden zonder een dui-delijke visie op hoe hiermee een verbetering van de geestelijke volksgezondheid kon worden bereikt
Dus Kabinet 1 Stel duidelijke doelenbull preventie beschikbaar voor iedereenbull tijdige diagnostiek en triage in alle sectoren en domeinen bull samenhangende zorg uit eerste lijn GGZ en het sociaal domein
2 Beleg duidelijke verantwoordelijkheden (dus niet veld zoek het maar uit) en bewaak toegankelijkheid (geen stapeling van eigen risico en eigen bijdragen voldoende capaciteit)
3 opdat in 2021bull meer mensen in staat zijn psychisch gezond te blijvenbull psychische stoornissen bij kinderen tijdig worden herkendbull mensen met ernstige psychische stoornissen daadwerkelijk volwaardig
kunnen deelnemen aan de maatschappij
4 En zeg nooit als minister dat mensen met psychische problemen ook wel bij de buurvrouw terecht kunnen Dit stigmatiseert patieumlnten als aanstellers en demoraliseert deskundige hulpverleners
Thea Heeren voorzitter Raad van Bestuur GGZ Centraal
Wat ik hoop dat het volgende kabinet gaat doen voor de GGZ
pagina 22 l wwwggztotaalnl
VERNIEUWD
Mijn gedachten verdampen niet
hoe hard ik er naar blaas
om ze weg te wuiven
ik zie en denk wat jij niet weet
Mijn gevoelens verkennen het gebied
waarin ik me machteloos voelde
ergens grijpt het mij
in de kern van wie ik ben
Oude patronen schudden hun veren uit
ze voelen zwaar op mijn schouders
ik woel en droom erover
totdat ik wakker wordt
Met vernieuwde kracht
blaas ik ze weg
door het open raam
en haal mijn schouders op
copy Gisele Vranckx
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 24 l wwwggztotaalnl
Fictief voorbeeld 1 Klara is suiumlcidaal en ze spreekt
af met een psychiater Voordat ze de behandelka-
mer voor het eerst mag binnentreden moet ze
eerst bij de assistente achter een beeldscherm een
uitgebreide vragenlijst invullen Naam BSN-nummer
en adres natuurlijk maar ook de aard van haar
aandoening moet ze opschrijven hoe ze haar dag
doorbrengt of ze stemmen hoort in haar hoofd
en wat ze van de behandeling verwacht Veel zin
heeft ze niet in die vragenlijst maar ze vult hem
toch maar in Anders wordt uw behandeling niet
vergoedrdquo wordt haar verteld Ze is er een half uur
mee bezig Gaat dat eigenlijk van haar behandeltijd
af Wie zal het zeggen Klara heeft wel wat anders
aan haar hoofd
Fictief voorbeeld 2 Joost heeft meervoudige
psychiatrische problemen Daar zal hij nooit meer
van af raken Allerlei behandelingen heeft hij al
gehad maar erg veel verbetering zit er niet in
Hij meldt zich aan bij een nieuwe psychiater Die
bladert zijn dossier even door en concludeert ik zal
u niet in behandeling nemen Joost is verbijsterd
Wat zit hier achter
ROMMEN
Het zijn twee fictieve voorbeelden van wat er zou
kunnen gebeuren en misschien nu al her en der
gebeurt als gevolg van het benchmarken in de GGZ
Die benchmarks vinden plaats op basis van vragenlijs-
ten Routine Outcome Monitoring kortweg ROM
Behandelaars zoals psychiaters en psychologen zijn
sinds begin dit jaar verplicht om te lsquoRommenrsquo zoals
het inmiddels in het veld is gaan heten Het betekent
domweg dat patieumlnten worden onderworpen aan
een vragenlijst voor en na de behandeling Aan de
hand van de resultaten wordt de behandeling van de
zorgaanbieder gebenchmarkt oftewel in een ranglijst
op basis van succes gezet Daar heeft patieumlnt Joost
in het fictieve voorbeeld mee te maken Zijn nieuwe
psychiater is beducht dat er weinig eer aan Joost valt
te behalen want behandelingen zijn bij hem nog
nooit goed aangeslagen Slecht voor je ROM-score Ga
maar een deurtje verder Joost
GEKAAPT
Dat lsquoRommen als benchmarkrsquo is niet waarvoor de
vragenlijsten ooit zijn bedacht Ze zijn in de eerste
plaats uitgevonden om tijdens de behandeling het
resultaat te meten zodat de behandelaar tussentijds
die behandeling kan aanpassen als uit de antwoorden
blijkt dat dit nodig is Maar de ROM is nu gekaapt
door de zorgverzekeraarsrdquo meent psychiater Menno
Oosterhoff Hij constateert bezorgd dat verplicht
aanleveren van de vragenlijsten inmiddels wettelijk
is vastgelegd De ingevulde ROM-vragenlijsten gaan
allemaal naar de Stichting Benchmark GGZ waar ze
worden opgeslagen en verwerkt tot een ranglijst van
behandelaars
PSEUDONIMISEREN
De clieumlntgegevens worden niet geanonimiseerd maar
door de lsquoRommendersquo instelling geleverd aan zorgTTP
die de gegevens lsquogepseudonimiseerdrsquo doorstuurt naar
de SBG Dat betekent dat een aantal gegevens wordt
versleuteld maar een heleboel andere gegevens niet
In theorie kunnen op deze wijze zeer vertrouwelijke
patieumlntgegevens zomaar op straat komen te liggen
En dan kunnen de buren ineens bij GeenStijl lezen
wat jij op je vragenlijst over de stemmen in je hoofd
hebt ingevuld Een schrikbeeld waar echter weinig
psychiatrische patieumlnten zich druk over maken omdat
ze veelal niet weten wat er met de vragenlijsten
gebeurt
Breed protest tegen ROM-vragenlijst als benchmark in
de GGZBart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM op
Stop ROM als benchmark in de GGZrsquo heet de petitie waartoe psychiater Menno Oosterhoff het initiatief nam Tussen petities als lsquoHet Limburgse carnaval moet blijvenrsquo lsquoHerder Sam Westra moet in Leeuwarden blijvenrsquo en Logeerhuis Schoorl moet blijvenrsquo scoort deze petitie hoog In vier weken tijd heeft Oosterhoff - bij laatste telling - meer dan 6000 steunbetuigingen ontvangen Waarom interesseren zoveel mensen zich ineens voor zorsquon saai onderwerp
pagina 25 l wwwggztotaalnl
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 27 l wwwggztotaalnl
ONWETENSCHAPPELIJK
Psychiater Menno Oosterhoff wijst erop dat acht
hoogleraren psychiatrie al in een vroeg stadium
hebben aangegeven dat de ROM-vragenlijsten
absoluut niet voor benchmarking geschikt zijn Toch
gebeurt dat nu Prof Jim van Os waarschuwt al jaren
dat dit onwetenschappelijk is Een groot risico is
dat de werkelijke kwaliteit achteruitgaat omdat het
beleid gericht wordt op goede benchmarkscores
Gaan zorgverzekeraars hun klanten ontraden om naar
een psychiater te gaan die ergens onderaan de lijst
bungelt Wie weet In reactie op het rapport van de
rekenkamer van zorgverzekeraars Nederland staat
dat nu al wordt onderzocht hoe men afspraken kan
maken over het stimuleren van kwaliteitsmanagement
op basis van uitkomstgegevens De zorgverzekeraars
hebben gedeeltelijk inzage in benchmarkgegevens
De Algemene Rekenkamer liet in een rapport eind
januari weten ROM als basis voor inkoop niet geschikt
te vinden en te betwijfelen of het ooit geschikt zal
worden
lsquoSTOP ROMrsquo
De vragenlijsten zijn menig behandelaar een doorn
in het oog Zij zitten vooral in hun maag met de
toegenomen administratieve last Die was al groot
en zorsquon uitputtende vragenlijst helpt natuurlijk niet
erg En ze maken zich zorgen over de privacy Is het
wel toegestaan dat zonder goede voorlichting en
zonder toestemming zo veel gegevens gaan naar een
door de zorgverzekeraar betaalde instelling met drie
zorgverzekeraars in de raad van bestuur
Menno Oosterhoff heeft zoveel zorg over de gevolgen
van ROM als benchmark en straks zorginkoop dat
hij samen met patieumlnten psychologen en andere
psychiaters de petitie STOPROM is begonnen
Die is inmiddels door meer dan dik 6000 mensen
ondertekend Dat is veel vindt hij Als je ervan
uitgaat dat er drieeumlneenhalfduizend psychiaters en
twintigduizend psychologen in Nederland zijn die
met de ROM te maken kunnen hebben is dit zelfs
bijzonder veelrdquo
TRANSPARANTIE
Patieumlnten zelf blijven nogal stil De landelijke
patieumlntenvereniging GGZ beoordeelt de ROM-lijsten
vooral als klinisch hulpmiddel en staat er achter
Er wordt gehoopt op meer transparantie over de
resultaten van behandelingen Dat is een diepe wens
van elke patieumlnt want hoe weet je nu of je bij een
goede of een slechte psychiater in de stoel zit
De patieumlntenvereniging benoemt de risicorsquos voor
behandelaars die niet aan de ROM als benchmark
wensen mee te doen Het niet participeren in ROM
leidt tot reputatieschade verlies aan vertrouwen
en een verdergaande terughoudendheid bij de
zorgverzekeraar mbt zorginkooprsquorsquo Dat is nogal een
waarschuwing GGZ Pro Persona schrijft in een verhaal
over ROM op zijn website Op basis van het aantal
vragenlijsten dat is ingevuld door clieumlnten ontvangen
wij budget Door de vragenlijst in te vullen helpt u
ons zorg te kunnen (blijven) verlenenrsquorsquo Met andere
woorden vul je de lijst niet in dan kunnen wij die zorg
niet meer verlenen Welke clieumlnt is tegen deze druk
bestand
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Maar GGZ Nederland zelf weerspreekt dit De
huidige kwaliteit van de data is nog onvoldoende
om te gaan gebruiken als basis voor inkoop of
als basis voor de nieuwe bekostigingrsquorsquo meldt GGZ
Nederland in een reactie op een kritisch rapport van
de Algemene Rekenkamer die de ROM onder de loep
heeft genomen en het middel heeft afgekraakt Toch
zijn behandelaars er niet gerust op De verzekeraars
hoeven zich natuurlijk weinig aan te trekken van
het standpunt van GGZ Nederland Of van de
Algemene Rekenkamer De eerste tegenbeweging
is al gezien
Aan de Stichting Benchmark GGZ is een
hoogleraar verbonden Edwin de Beurs bekleedt
voor enkele dagen per week de leerstoel Rom en
Benchmarken Hij heeft een uitgebreide reactie
gegeven op de petitie STOPROM van Menno
Oosterhoff In een bijna wetenschappelijk exposeacute
concludeert hij dat de ROM allerminst perfect
is maar dat het middel juist daarom verder
ontwikkeld moet worden
DOODVONNIS
Verbeteren is iets alledaags en op alles van
toepassing In de gezondheidszorg is een
Hiv-infectie van een doodvonnis veranderd
in een chronische aandoening waar je oud
mee kan worden in de oncologie zijn op de
patieumlnt toegesneden behandelingen effectief
waar voorheen de genezingskans nihil was
Ook in de GGZ behandelen we nu anders dan
20 jaar geleden en gaan we dezelfde weg op
Kortom we verbeteren voortdurend alles ROM
en Benchmarken zijn beiden technieken om
verbetering van zorg te bewerkstelligenrdquo schrijft
De Beurs
De hoogleraar vindt dat een terugkeer nodig is
naar de situatie waarin de vragenlijsten tijdens
de behandeling werden ingezet als hulpmiddel
voor de behandeling zelf En niet alleen maar
vooraf en achteraf om aan de verplichting van de
verzekeraars en de overheid te voldoen Kortom
verder gaan ermee en gaandeweg ROM perfectio-
neren zodat er voor patieumlnten en verzekeraars
beter inzicht komt in het nut van behandelingen
in de GGZ
PETITIE
Het is niet alledaags dat een psychiater een petitie
op internet begint Maar Menno Oosterhoff heeft er
al ervaring mee Ooit startte ik een petitie voor het
behoud van de Jeugd-GGZ in de gezondheidszorg
Daar kreeg ik 96000 steunbetuigingen voor De wet
waartegen de petitie zich richtte ging wel door maar
die petitie heeft wel heel goed gewerkt om het verzet
tegen de wet breed vorm te geven Het is van groot
belang dat wij ons hebben laten horenrsquorsquo
Dat geldt nu ook voor de petitie tegen het gebruik
van ROM als benchmark Vijf jaar geleden al raadden
acht hoogleraren in de psychiatrie het af om de ROM
op deze wijze in te voeren Ik had het gevoel dat dit
protest heel breed leeft En dat blijkt nu ook uit de
reacties Deze petitie helpt om publiciteit te verkrijgen
voor het onderwerp Dik zes duizend handtekenin-
gen vind ik best veel voor een petitie die nog maar
vier weken online staat Waarschijnlijk hebben er zorsquon
20000 behandelaars direct met de ROM te maken
daar hebben we nu dus al meer dan een kwart van te
pakkenrdquo
De petitie heeft al geleid tot Kamervragen waarmee
het onderwerp nu op het bordje van minister Schippers
ligt Het is de bedoeling geweest van deze petitie om
de brede weerstand in het veld zichtbaar te maken
en dat is geluktrdquo constateert Oosterhoff met enige
tevredenheid De petitie heeft belangrijke steunverkla-
ringen opgeleverd De Nederlandse Vereniging voor
Psychiatrie stelt dat er een eind dient te komen aan
ROM als benchmark Min of meer een oproep tot
burgerlijke ongehoorzaamheidrdquo zegt Oosterhoff
De petitie loopt nog een tijdje door Oosterhoff moet
nog besluiten aan wie hij de resultaten gaat aanbieden
Misschien wel aan minister Schippers zelf
pagina 26 l wwwggztotaalnl
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
Enkeltje Nederland
BUREAUCRATISCHE VERACHTING
Maar in het veld wordt er heel anders over gedacht
In de meer dan vijfduizend reacties op de petitie
van Oosterhoff valt op dat velen het op zijn
minst een ongemakkelijke verplichting vinden
Ondertekenaar Remke van Staveren Ik teken omdat
ROM een bureaucratische belasting is voor clieumlnt en
medewerker heel veel tijd ergernis en geld kost en
tot nu toe niet effectief is gebleken bij het meten van
kwaliteit van zorg in de GGZrsquorsquo Huisarts Bart Bruijn
Ik ben huisarts en zie dagelijks hoe mijn meest
kwetsbare patieumlnten lijden onder deze bureaucra-
tische verachting van hun complexiteit hun lijden
en hun behandelaarsrsquorsquo Cobie Groenendijk Dat
zorgverzekeraars middels grote boetes zorgverleners
verplichten hun patieumlnten onder druk te zetten om
zeer privacygevoelige medische data af te staan waar
zonder hun weten ook nog eens wetenschappelijk
onderzoek mee wordt verricht stuit mij zo tegen de
borst dat ik niet meedoe Weg met het winstbejag
de datagraagte en de vercommercialisering van de
zorg op naar een veilige zorgrelatie waarin privacyge-
voelige informatie in de spreekkamer blijft Op naar
behoud van patieumlntenrechtenrsquorsquo En patieumlnt J Kortooms
Ik teken omdat ik om de ROM afzag van hulpverle-
ning door GGZ (en met veel moeite een vrijgevestigd
psychiater als hulpverlener heb gevonden) Ik vind
medisch beroepsgeheim belangrijker dan dat ik geloof
dat de verzekeraar kwaliteit kan meten met deze
gegevensrdquo
KAMERVRAGEN
Duidelijke reacties Die inmiddels geleid hebben tot
Kamervragen van de SP Kamerlid Renske Leijten geeft
minister Schippers van volksgezondheid een koekje
van eigen deeg door haar een lijst met maar liefst
28 kritische vragen te sturen Met als laatste vraag
Bent u bereid de verplichting van gebruik van de
Rom alsmede het verplicht delen van deze medische
gegevens te laten stakenrsquorsquo
Breed protest tegen RO
M-vragenlijst als benchm
ark in de G
GZ
Bart Vuijk tekent voor- en nadelen van de ROM
op
In het vliegtuig terug vol witte Nederlanders leverde ik op een bepaald moment een enorm gevecht om
in de zeer beperkte ruimte die ik had mijn jasje aan te trekken Rood aangelopen en benauwd riep ik uit
ldquoIs er dan niemand de me even kan helpenrdquo In de wegdraaiende blikken zag ik nog net de minachting
ldquoDie spoort nietrdquo Ik vloog weg van een wereld waar ik Thuis en in mijn element was waar iedereen elkaar
helpt en waar ik werkelijk gezien gehoord en gewaardeerd werd Om mij Helaas trouwde ik de verkeerde
meneer
Vorige week stond ik bij de Vomar mijn boodschappen af te rekenen Een hele prestatie want ik had er al
een paar dagen moed voor verzameld om te gaan Vreselijk Boodschappen doen Loop je daar terwijl
iedereen zomaar bij je naar binnen kan kijken Alsof je tussen al die waren binnenste buiten je
kwetsbaarheden loopt te etaleren Zo snel mogelijk richting kassa dus Toen ik daar stond te
pielen met mijn tot minuscuul opvouwbare milieuvriendelijke tasjes voelde ik de meneer
na mij mijn aura in knallen Hij schoof mijn spullen met een boos gezicht dichter naar
mij toe en zei dat ik op moest schieten Tranen rolde over mijn wangen terug op
de fiets naar huis waar bleek dat ik weacuteeacuter een aantal artikelen van mijn lijstje
vergeten was
In december nog dreef ik regelmatig op mijn rug in mijn Gambiaanse zee The
place to be for direct connection met God herself Prachtige mystiek en spiritualiteit van de
hoogste plank Zeker voor een atheiumlst als ik Tijdens eacuteeacuten van deze zwemsessies veranderde dit contact
in een regelrechte psychose Ik was het kanaal geworden waardoor Zij communiceerde met de Afrikanen
om me heen Volcontinue voldeed ik aan haar wensen en opdrachten Zo liet ik mijn kersverse trouwring in
de zee van mijn vinger glijden Gaf ik boodschappen door aan wie het maar horen wilde en begon ik mijn
echtgenoot te wantrouwen Ik was zelfs via de telefoon getuige dat hij dood geschoten werd
Het was in deze periode dat mijn man fysiek geweld begon te gebruiken Hij schudde me eens zo heftig
door elkaar dat ik twee weken blauwe en zeer pijnlijke armen had Vier jaar lang was ik compleet blind
van Liefde geweest Toen hij me van de buren terug duwde en schopte kreeg ik door dat mijn felbegeerde
toekomst hier geen kans van slagen had Later kwam ik er achter dat hij nog twee vrouwen had en er een
half dozijn kinderen van hem rond liepen De Liefde van mijn leven had me voorgelogen afgeperst in de
zeik genomen gebruikt en met een kluit in het riet gestuurd Dus ik met een smoes terug naar Nederland
De eerste weken heb ik met mijn hoofd op mijn armen aan mijn keukentafel gezeten uren achtereen
soms Ik kon bijna niet meer lopen en praten Af en toe kwam er een berichtje uit Afrika lsquoI love you so
muchrsquo
Ik hoor hier niet mijn thuis is daar Ik voel me hier niet welkom en gezien dat maakt behoorlijk eenzaam
Gelukkig ben ik inmiddels goed gezelschap voor mezelf geworden Dagen achtereen kan ik het in mijn up
aardig naar mijn zin hebben Zo lang ik maar geen boodschappen hoef te doen
Niki StokerNiki Stoker schreef in oktober de column lsquoEnkeltje gelukrsquo In deze column vertelde ze hoe zij naar Gambia
reisde met de bedoeling daar te blijven wonen
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 30 l wwwggztotaalnl
Als POH-GGZ krijg ik regelmatig de vraag van lsquomijnrsquo huisarts of ik de klachten van een clieumlnt
wil lsquoinventariserenrsquo (ik heb de uitdrukking niet bedacht) om daarna een zo adequaat mogelijke
doorverwijzing te regelen Dat eerste gaat me meestal goed af het tweede geeft nog wel eens
problemen In de afgelopen twee weken drie keer om precies te zijn
Vorige week maandag Een 38-jarige vrouw met persoonlijkheidsproblematiek die zich altijd prima
staande heeft weten te houden raakt in crisis als ze in een zeer vervelende scheiding terechtkomt
Ze herkent bij zichzelf een gedragspatroon dat haar hele leven al problemen veroorzaakt en besluit
daar nu eindelijk eens iets aan te gaan doen Ik ken een psychotherapeute die eerder iemand
behandelde met soortgelijke problemen en meldt mijn clieumlnte daar aan Na een telefonische intake
wijst de therapeute haar af Zij werkt alleen en beschikt niet over een crisisdienst En volgens haar
kan deze mevrouw in crisis raken Dus nee toch maar niet
Dat mijn clieumlnt nog nooit buiten haar afspraken om ook maar enig probleem heeft veroorzaakthellip
tsja je weet maar nooit
Donderdag Een 57-jarige vrouw paniekklachten en overmatig alcoholgebruik En waarschijnlijk
nog wel meer problemen De verslavingszorg gaat niet lukken want mevrouw is matig gemotiveerd
om te stoppen met drinken bovendien durft ze niet langer dan een klein half uur het huis uit
Die paniekklachten Daacuteaacuter wil ze weacutel heel graag van af Wijs geworden overleg ik eerst met de
afdeling van de nabijgelegen grote instelling die speciaal voor dit soort problemen in het leven is
geroepen De SPV aldaar belooft binnenkort langs te gaan
Dat vindt zijn collega dus niet blijkt drie dagen later als ik teruggebeld wordt Eerst de verslavings-
zorg en dan de paniekklachten is zijn oordeel Door flink te soebatten en te wijzen op de al gemaakte
afspraak lukt het me mevrouw toch in zorg te krijgen
Dat lukt me een week later niet met een 45-jarige man met persoonlijkheidsproblematiek en
matige problemen met zijn agressieregulatie Hij wil per se niet langdurig in therapie maar wil
wel iets doen aan het feit dat hij zich zo ergert aan mensen zoals hij het eufemistisch utdrukt
Ze worden bang van hem en dat is niet zijn bedoeling Mijn inschatting misschien heeft hij iets
aan een kortdurende therapie maar toch verwijs ik hem naar de in persoonlijkheidsproblematiek
gespecialiseerde polikliniek Wie weet groeit de motivatie om zijn problemen grondiger aan te
pakken Uiteraard overleg ik eerst maar de polikliniek voor persoonlijkheidsproblematiek vindt het
geen goed idee lsquoMaarrsquo stelt de psychiater lsquode Basis-GGZ valt onder hetzelfde zorgbedrijf Verwijs de
man daarheen mocht langdurige zorg toch in beeld komen dan kan dat intern worden geregeldrsquo
Met een extra verwijzing van de huisarts voor de S-GGZ uiteraard maar dat is klein bier
De basis-GGZ echterhelliphellip Moet ik nog verder vertellen Na in totaal anderhalf uur telefoneren krijgt
eacuteeacuten van deze drie patieumlnten de behandeling die haar toekomt Voor die twee anderen mag ik als
POH-GGZ nog bij een paar gespecialiseerde behandelaars gaan zeuren
Afspraak eacuteeacuten ik wil nooit echt noacuteoacuteit meer iemand horen zeggen dat de POH-GGZ te zware
problematiek naar zich toetrekt
Afspraak twee ik ben het er helemaal mee eens dat de hoeveelheid bureaucratie omlaag moet
Maar zullen wij als GGZ dan ook eens uit onze hokjes komen
Willem Gotink is hoofdredacteur van GGZTotaal en twee dagen per week POH-GGZ in Amsterdam
Een enkele keer combineert hij die twee functies
Er zit teveel ruimte tussen de GGZ-hokjesWillem Gotink
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
Als je terugkijkt in de geschiedenis zie je vooral
grote lijnen Details vervagen en gaan op in het
grote geheel In lsquoVergeten slachtoffersrsquo wordt de
psychiatrische zorg in de tweede wereldoorlog hier te
lande uit de vergetelheid gerukt Meer specifiek wordt
de historie van de Willem Arntszhoeve belicht En niet
zonder reden de aanleiding om dit boek te schrijven
was het gegeven dat in de Hongerwinter van 1944
opvallend veel patieumlnten van de Willem Arntszhoeve
kwamen te overlijden Dat riep vragen op bij Gietema
en Aan de Stegge de auteurs van dit boek Hoe kon
het dat er veel psychiatrisch patieumlnten omkwamen in
een tijd van schaarste waarbij dat bij het merendeel
van de lsquonormalersquo bevolking niet het geval was Gietema
en Aan de Stegge zijn vervolgens zeer grondig de
archieven ingedoken Ze bestudeerden niet alleen
de sterftecijfers maar achterhaalden waar mogelijk
ook doodsoorzaken Daarnaast werd de historie van
de kliniek uitgebreid bestudeerd het combineren
van die twee onderzoekslijnen leidde tot nieuwe en
schokkende inzichten
ldquoGeheel in de lijn van de humanisering die in 1837
onder Schroeder van der Kolk was ingezet groeide
de Willem Arntzhoeve tussen 1906 en 1940 uit van
een kaal heidegebied tot een moderne inrichting die
tot de voorlopers op het gebied van de psychiatrie in
Nederland behoorderdquo
En dan breekt de oorlog uit De inrichting ontkomt
niet aan gekonkel discussie en machtsstrijd Enkele
NSB leden binnen de organisatie roeren zich flink
Daarnaast wordt er door de Duitse machthebbers
gespeurd naar Joodse patieumlnten en dat levert ethische
dillemarsquos op Namen worden niet gegeven maar wat
doe je als arts Blijf je ondanks alles voor je patieumlnten
of ga je uit protest weg Sommige artsen vertrekken
daadwerkelijk andere blijven ( Van de joodse
patieumlnten die uiteindelijk vanuit de Willem Arntsz
worden gedeporteerd overleeft slechts 1 de oorlog)
Het bestuur wordt al snel vervangen door Regenten
uit de Nationaal Socialistische hoek Geneesheer-
directeur Engelhard wordt uiteindelijk in 1943 van
zijn taak ontheven en ook voor enige tijd opgesloten
samen met een aantal andere leidinggevenden Hij
wordt vervangen door actief NSB lid en ambitieus
geneesheer Keulemans De discussies de problemen
en dillemarsquos de malversaties de ingrepen van buitenaf
door de Duitse machthebbers het wordt in lsquoVergeten
slachtoffersrsquo allemaal minutieus beschreven
Er wordt in het boek ook stil gestaan bij de toenmalig
populaire leer van de Eugenetica waarin ras een rol
speelt en ook het begrip lsquoonvolwaardig levenrsquo Het
geeft richting aan het denken van de leiding van de
Stichting vanaf 1943 Inmiddels dringt de oorlog zich
steeds meer op De vlakbij gelegen basis Soesterberg
wordt regelmatig aangevallen en ook op de Hoeve
Vergeten slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlogMarco Gietema en Cecile aan de Stegge
pagina 32 l wwwggztotaalnl
Maandelijks bespreekt Johan Atsma een recent uitgegeven boek dat betrekking heeft op de GGZ
Johan Atsma is docentcoach MBO verpleegkunde
wordt schade aangericht Inrichtingen aan de kust
van Nederland worden geeumlvacueerd Patieumlnten van
Santpoort verhuizen naar de Willem Arntsz die
daardoor twee keer zoveel patieumlnten een onderdak
moet bieden Een heel paviljoen wordt geannexeerd
voor het onderbrengen van een Duitse legereenheid
Personeel wordt schaars en onwelvalligen worden
in Duitsland te werk gesteld Hygieumlne is moeilijk op
peil te houden tuberculose wordt een steeds groter
probleem Financieumln en voeding worden door het
bestuur ingezet voor het nationaal socialistisch ideaal
maar niet voor de patieumlnten
In een overbevolkt zorginstituut leidt dit alles er
uiteindelijk toe dat de ernstige verwaarlozing van
lsquoonvolwaardigersquo patieumlnten genadeloos toeslaat in de
Hongerwinter Velen sterven aan ondervoeding en
ziektes
lsquoVergeten slachtoffersrsquo is bij vlagen een taai boek
Een rijkdom aan details zit de leesbaarheid wel
eens in de weg Het doel van het boek wordt
bereikt De slachtoffers worden aan de vergetelheid
ontrukt en sommigen van hen worden herdacht
met een individueel portret De geschiedenis wordt
herschreven
ldquoGedurende de vijf lange oorlogsjaren schoof dit
belang steeds meer naar de achtergrond Het kwam
zelfs zover dat toen degenen die zich tijdens de
(naoorlogse) zuivering op het belang van de patieumlnten
beriepen bestempeld werden als laf en onderworpen
werden aan strenge maatregelen Uiteindelijk zou
het belang van de patieumlnten ook verdwijnen uit de
geschiedschrijving over de Willem Arntszstichting
waarin de nadruk geheel op de heldendaden werd
gelegd De dood van 1163 patieumlnten op het terrein
van de Willem Arntsz Hoeve bleef bijna onbesproken
en zonk daardoor langzaam weg in de vergetelheidrdquo
Dat is dankzij dit boek en de website
lsquovergetenslachtoffersnllsquo terecht en conscieumlntieus
rechtgezet
Marco Gietema en Cecile aan de Stegge Vergeten
slachtoffers Psychiatrische inrichting de Willem
Arntszhoeve in de Tweede wereldoorlog
Uitgeverij Boom 269 paginarsquos incl bijlagen
prijs 2250
pagina 33 l wwwggztotaalnl
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
pagina 35 l wwwggztotaalnl
In de GGZ totaal van afgelopen maand miste ik het beroep van systeemtherapeut Systeemtherapie is
een specifieke vorm van psychotherapie De achtergrond en het werkveld van systeemtherapeuten kan
zeer verschillend zijn Mijn achtergrond is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige In november 2016 heb
ik de 2 jarige intensieve opleiding systeemtherapie afgerond in het Lorentzhuis te Haarlem Momenteel
ben ik werkzaam binnen de Ouderenpsychiatrie
Ouderen maken veel mee Er gebeurt veel in hun leven wat effect heeft op hun relaties Ze verliezen
vaak dierbaren kampen regelmatig met hun gezondheid en moeten ook regelmatig hun oude
vertrouwde omgeving los laten Deze zaken kunnen mensen onzeker angstig en of somber maken
Vaak zie ik patieumlnten die in hun jeugd slechte ervaringen hebben met onder andere afhankelijk zijn en
daardoor extra kwetsbaar zijn
Als voorbeeld wil ik het verhaal van een weduwe noemen waarbij haar overtuiging was dat haar man
de laatste jaren van zijn leven niets meer voor haar voelde want hij knuffelde haar niet meer Patieumlnte
noemde allerlei bewijzen die haar overtuiging bevestigden Door het maken van een genogram (een
soort stamboom met persoonlijke gegevens) waarbij we samen keken naar de mooie en minder
mooie momenten realiseerde ze zich dat haar man zich vermoedelijk schaamde voor zichzelf en zijn
toegenomen afhankelijkheid in zijn laatste jaren
Een ander voorbeeld is sculpten (modelleren) Een echtpaar waarvan de man met pensioen was gegaan
maakte voortdurend ruzie met elkaar Beiden konden geen liefde meer voelen Door zonder woorden
elkaar neer te laten zetten in de kamer over wat ze eigenlijk verlangden ontstond er ruimte om elkaar
weer anders te zien
Soms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer ik te verwoorden wat niet gezegd wordt Dit kan
bijvoorbeeld heel helpend zijn als iemand van huis uit niet geleerd heeft om over emoties te praten en
alleen gewend is om ruzie te maken Rot maar op kan dan zoiets betekenen als ldquoIk ben verdrietig en ik
mis je zordquo
Vanaf dit jaar moet je een academische vooropleiding hebben in de sociale enof gedragsweten-
schappen of in de geneeskunde om een systeemtherapie opleiding te volgen Tot voor kort kon je deze
opleiding ook doen als je een relevante HBO plus opleiding had gevolgd een VO opleiding en kennis
van ontwikkelingspsychologie psychopathologie en gespreksvaardigheden Na de opleiding volgt nog
een traject met leertherapie en supervisie om volwaardig lid te zijn bij de Nederlandse Vereniging voor
Relatie en Gezinstherapie Op de website van de NVRG staan de voorwaarden vermeld
Margot Spelbrink werkt als SPVSysteemtherapeut bij de ouderenpsychiatrie van de Parnassia Groep in
Rotterdam
ldquoSoms ga ik achter patieumlnten zitten en probeer te verwoorden wat niet gezegd wordtrdquo
Op de stoel van de
SYSTEEMTHERAPEUT
De GGZTotaal van februari portretteerde 18 beroepen in de GGZ Margot Spelbrik mistte de systeemthera-
peut en schreef daarom bovenstaande impressie
Stond jouw beroep er ook niet bij Lees hier de voorwaarden waaraan een stuk moet voldoen
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-
- Bladwijzer 1
- Bladwijzer 2
-