Download - Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur
![Page 1: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/1.jpg)
Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar
sjávarlífverur
Jörundur Svavarsson
Háskólasetri Suðurnesja
Líffræðistofnun Háskólans
![Page 2: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/2.jpg)
• Hrein náttúra, eða hvað?
Ljósm. Pálmi Dungal
![Page 3: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/3.jpg)
Mengandi efni í íslenskum lífverum?
• Hversu mikið er um mengandi efni í íslenskum lífverum? Lítið, meðal eða mikið?
• Er íslenskt lífríki undir álagi af völdum mengandi efna?
![Page 4: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/4.jpg)
Fyrirliggjandi upplýsingar
• Mengandi efni metin í:– fuglum
• fálka, haferni, æður, fýl, langvíu, o.fl.
– ref– fiskum
• þorski, sandkola, hákarli, o.fl.
![Page 5: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/5.jpg)
Dæmi um magn
• Fálki– PCB sambönd (Kristín Ólafsdóttir o.fl. 2001)
![Page 6: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/6.jpg)
Dæmi um magn
![Page 7: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/7.jpg)
Dæmi um magn
• Hákarl– PCDD – díoxín í lifur (Strid o.fl. 2007)
![Page 8: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/8.jpg)
Dæmi um magn
![Page 9: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/9.jpg)
Magn mengandi efna
• “lítið” í:• þorski, sandkola, rjúpu, andfuglum, o.fl.
• mikið í:• fálka
• skúm
• fýl
• hákarli
• kræklingi og nákuðungi nærri höfnum
![Page 10: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/10.jpg)
Magn mengandi efna
• ástæður– enn illa þekktar
• fæðunám, flutningi efna, ...
• áhrif– enn verr þekkt
• ????
![Page 11: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/11.jpg)
Aðsteðjandi hættur
• olíuflutningar
• Olíuhreinsunarstöðvar– PAH sambönd
• ný efni– PFOS– Brómineruð eldhömlunarefni– ……
![Page 12: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/12.jpg)
Þörf á aukinni þekkingu um:
• magn mengandi efna í íslenskum lífverum
• áhrif mengandi efna á íslenskar lífverur– frjósemi, afkomu, vöxt, hegðun, ....– krabbamein, æxlamyndun, vansköpun, ....
![Page 13: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/13.jpg)
Háskólasetur Suðurnesja
• Að Garðvegi 1, Sandgerði
– Samstarf við Fræðasetrið í Sandgerði, Náttúrustofu Reykjaness og Botndýrarannsóknastöðina
![Page 14: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/14.jpg)
Áherslur á Háskólasetri Suðurnesja
• á áhrif mengandi efna á ýmsar sjávarlífverur– þorsk, sandhverfu, hrognkelsi, krækling,
nákuðung, beitukóng, ...
![Page 15: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/15.jpg)
Sérstaða Háskólaseturs Suðurnesja
• Einstakur tilraunastofusjór (9°C, 32 prómill)
• Þekking/sérhæfing– Notkun bíómarkera – líffræðileg svörun við álagi
• Öndun, fæðunám, erfðaskemmdir, o.fl.
![Page 16: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/16.jpg)
Bíómarkerar
• Álagsmat á einstakar lífverur– Öndun og fæðunám kræklings
• Metið vaxtarrými (Scope for growth)
ljósm. Halldór P. Halldórsson
![Page 17: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/17.jpg)
Bíómarkerar
• Álagsmat á einstakar lífverur– Öndun og fæðunám kræklings í Reykjavíkurhöfn
![Page 18: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/18.jpg)
Bíómarkerar
• Álagsmat á einstakar lífverur– Skemmdir á erfðaefni (single strand breakages)
Comet assay; ljósm. Halldór P. Halldórsson
![Page 19: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/19.jpg)
Bíómarkerar
• Álagsmat á einstakar lífverur– Skemmdir á erfðaefni (single strand breakages)
![Page 20: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/20.jpg)
Bíómarkerar
• Álagsmat á einstakar lífverur– Skemmdir á erfðaefni (DNA viðbætur)
![Page 21: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/21.jpg)
Bíómarkerar
• Mikið álag á sjávardýr nærri hafnarsvæðum– Vansköpun hjá sniglum– Vaxtarrými kræklings lítið– Skemmdir á erfðaefni
– PAH sambönd úr olíu– Lífræn tinsambönd úr botnmálningu
![Page 22: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/22.jpg)
Háskólasetur Suðurnesja
• Mikilvægt í íslenskum umhverfisrannsóknum
![Page 23: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/23.jpg)
Háskólasetur Suðurnesja
• Mikilvægt í íslenskum umhverfisrannsóknum
![Page 24: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/24.jpg)
Garðvegur 3
• Frekari uppbygging á tilraunaaðstöðu að Garðvegi 3 – samvinna við:– Sandgerðisbæ, Fræðasetrið, Náttúrustofu
Reykjaness, Keldur og Botndýrarannsóknastöðina– Tilraunir með fiska
• Þorskrannsóknir (Guðrún Marteinsdóttir og nemendur)
• Tilraunir með bóluefni (Bjarnheiður Guðm. Keldur)
• Rannsóknir á áhrifum mengandi efna
![Page 25: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/25.jpg)
Framtíðarspurningar
• Áhrif efna úr olíum (PAH o.fl.) á fiska og hryggleysingja?
![Page 26: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/26.jpg)
Framtíðarspurningar
• Álag á sjávarlífverur af völdum– eldvarnarefna (brominated flame retardants)– vatnsvarnarefna (Perfluorinated compounds;
FFOS, PFOA)
![Page 27: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/27.jpg)
Framtíðarspurningar
• Tengsl mengandi efna við sjúkdóma í lífverum (og í manninum)
![Page 28: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/28.jpg)
Framtíðarspurningar
• Tengsl mengandi efna við sjúkdóma í lífverum (og í manninum)– áhrif á varnarkerfi líkamans ....
![Page 29: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/29.jpg)
Framtíðarspurningar
• Tengsl mengandi efna við sjúkdóma í lífverum (og í manninum)– áhrif á varnarkerfi líkamans ....
![Page 30: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/30.jpg)
Framtíðarspurningar
• Tengsl mengandi efna við sjúkdóma í lífverum (og í manninum)– áhrif á varnarkerfi líkamans ....
![Page 31: Hrein íslensk náttúra eða hvað? Rannsóknir á áhrifum mengandi efna á íslenskar sjávarlífverur](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081505/56815397550346895dc19db3/html5/thumbnails/31.jpg)
• Takk fyrir
Framtíðarspurningar