3 | P a g i n a
Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 5
Doelstelling en achtergrond I-Share project ....................................................................................... 5
Doelstelling en achtergrond Energize People ..................................................................................... 5
Rapportage I-Share .................................................................................................................................. 6
Status project ...................................................................................................................................... 6
Ondervonden knelpunten en oplossingen .......................................................................................... 8
Projectresultaten ................................................................................................................................. 9
Follow-up projecten .......................................................................................................................... 10
Overzicht publicaties en presentaties ............................................................................................... 11
Laatste ontwikkelingen ..................................................................................................................... 12
Energy Sense ..................................................................................................................................... 12
Rapportage Energize People ................................................................................................................. 13
Metingen en resultaten WP1, WP5, WP6,WP8................................................................................. 13
Verwachtingen .............................................................................................................................. 14
Resultaten...................................................................................................................................... 15
Uitkomsten Activiteiten: WP1, WP5, WP6,WP8 .......................................................................... 19
Communicatie WP2 .......................................................................................................................... 19
Uitkomsten activiteit: WP2 ........................................................................................................... 20
Uitkomsten activiteit WP3 ............................................................................................................ 21
Praktijk gericht onderzoek WP4,WP7 ............................................................................................... 21
Uitkomst activiteit: WP4 ............................................................................................................... 22
Uitkomst activiteit: WP7 ............................................................................................................... 24
Uitkomst activiteit: WP7 ............................................................................................................... 26
Projectmanagement WP10 ............................................................................................................... 27
Publicaties – presentaties WP11 ....................................................................................................... 27
Uitkomsten activiteit: WP11 ......................................................................................................... 28
Conclusies WP9 ................................................................................................................................ 28
Overzicht resultaten – successen .................................................................................................. 28
Vervolgonderzoek: ........................................................................................................................ 29
4 | P a g i n a
Opdrachtgever
Penvoerder:
Partners:
Adviseurs: Budgetcode Agentschap NL referentienummer: TKISG01014 Beschikking van 20-12-2012
Agentschap NL Kenmerk : TSE1204D6NPU
HG-Kenmerk : HG00148-51
Goedgekeurd
projectbudget
Gezamenlijke eigenbijdrage : € 100.010,00
Beschikt subsidiebudget : € 102.240,00 (TKI Gas)
Totaal projectbudget : € 202.250,00
Projectopdracht Projectplan van 23-07-2012 met aanvraag I-Balance van 23-07-2012
Beschikking van 20 december 2012
Officiële startdatum: 01-02-2013
Officiële einddatum: 01-02-2014
Wijzigingsdocument Samenwerkingsovereenkomst I-Share 01-01-2013
Maakt deel uit van het projectplan / aanvraag.
5 | P a g i n a
Inleiding Dit is de eindrapportage van het duo-project I-Share en Energize People. De projecten zijn
uitgevoerd door de Hanzehogeschool Groningen in samenwerking met de Rijksuniversiteit
Groningen, EnTranCe, Gasunie en GasTerra. I-Share en Energize People zijn op 31 januari
2014 afgerond, hieronder rapporteren we de uitwerking per werkpakket over de gehele
looptijd van het project.
Doelstelling en achtergrond I-Share project I-Share is een open-data platform voor het delen van betrouwbare energie data tussen
onderzoekers, studenten en het brede publiek. De database bevat betrouwbare en daardoor
voor velen acceptabele gegevens. Partijen in Nederland (en daar buiten) kunnen elk voor
zich met behulp van deze gegevens analyses verrichten naar bijvoorbeeld de mogelijkheden
die technieken als zonne-energie en windenergie bieden om aan de in de tijd variërende
energievraag te voldoen. Het gebruik van een gemeenschappelijke set geaccepteerde
gegevens verhoogt de validiteit van de discussie, het onderzoek en het beleid op het terrein
van energie en energietransitie. Komende jaren willen we de I-Share portal steeds verder
uitbreiden zodat een internationaal erkende database ontstaat, die kan worden gebruikt om
innovaties op het gebied van energie en de energietransitie efficiënter te maken. Daarbij zal
worden samengewerkt met toekomstige nationale en internationale initiatieven op dit terrein.
Doelstelling en achtergrond Energize People Energize People onderzoekt de maatschappelijke aspecten rondom energie en
duurzaamheidsbewustwording. Wij richten ons in Energize People op de kern van het
probleem: Waarom komt de energiebewustwordingsboodschap niet over bij de inwoners?
Met Energize People willen we energie op een innovatieve manier dichtbij de mensen
brengen. Middels een aantal gecontroleerde experimenten in de stad Groningen
onderzoeken wij hoe de kunst- en cultuurbeleving bij kan dragen aan oplossingen voor het
energie bewustwordingsvraagstuk. Hiermee hebben we inzicht verkregen hoe we via
gecontroleerde kunst en cultuurexperimenten de burger van de stad Groningen effectief
kunnen bereiken t.a.v. het energiethema en de hieraan gerelateerde uitdagingen.
Tussen de I-Share en Energize People projecten is regelmatig contact geweest over de
koppeling van onze initiatieven, dit heeft er toe geleid dat het I-Share platform werd gebruikt
binnen het XYZ Open City initiatief (zie Energize People WP4) Hier werkte de I-Share
onderzoekers en studenten samen met de Energize People studenten en docenten van
Academie Minerva aan een publiekspresentatie voor het Energize festival in november
2013.
6 | P a g i n a
Rapportage I-Share
Status project Het I-Share project is per 31 januari 2014 succesvol afgerond. De ontwikkeling van de I-
Share portal is in februari 2013 gestart met een inventarisatie van reeds bestaande Open
Data initiatieven. Vervolgens is in de eerste fase van het project door de projectpartners
vanuit de Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen een programma van eisen
opgesteld voor het I-Share platform. Dit is gebeurd in samenspraak met de betrokken
partijen (de toekomstige gebruikers) van het platform die actief zijn op de EnTranCe lab
faciliteiten.
De benodigde IT infrastructuur bij EnTranCe (productie omgeving) is gerealiseerd alsmede
een aparte ontwikkelomgeving bij de Hanzehogeschool. Beide omgevingen zijn ingericht met
de binnen het project geselecteerde software voor de ontwikkeling van het plaftorm en
webportal. Voor de opslag van de energiegegevens is een state-of-the-art datamodel
ontwikkeld en geïmplementeerd in het I-Share platform. De data in het I-Share platform
wordt ontsloten door middel van web services, dit stelt ons in staat het I-Share platform op
verschillende manieren te ontsluiten en te koppelen met andere systemen (figuur 1).
Figuur 1: Schematische weergave I-Share concept
Gedurende het project heeft het I-Share projectteam samengewerkt met studenten van de
minor Energie & ICT. Het resultaat van het eerste semester was een eerste prototype van
het I-Share platform en webportaal op de ontwikkelomgeving bij de Hanzehogeschool en de
uitrol van het I-Share platform voor dataopslag in de EnTranCe lab omgeving. Waar de
eerste gegevens van een brandstofcel succesvol konden worden geregistreerd en
7 | P a g i n a
gereproduceerd. In het tweede semester, vanaf september is met een nieuwe groep
studenten het aantal brandstofcellen (figuur 2) dat wordt geregistreerd uitgebreid en zijn o.a.
de gegevens van windmolens en een laadpaal voor elektrische auto’s op EnTranCe
toegevoegd aan het systeem.
Figuur 2: Meetgegevens brandstofcel in I-Share portaal
In juni is vanuit het tweedejaars thema Security binnen het ICT onderwijs van de
Hanzehogeschool een security quick scan uitgevoerd op het I-Share platform. De resultaten
van de quickscan zijn gebruikt bij de verdere ontwikkeling van het platform en de webportal.
Daarnaast is het prototype van het webportaal gebruikt voor gebruikersonderzoek, ook de
resultaten van dit onderzoek zullen komend semester worden gebruikt bij de
doorontwikkeling van het portaal.
Tussen de I-Share en Energize People onderdelen is regelmatig contact geweest over de
koppeling van onze initiatieven, dit heeft er toe geleid dat het I-Share platform is gebruikt
binnen het XYZ Open City initiatief (zie Energize People WP4) waarbij we samen hebben
gewerkt met studenten, onderzoekers en docenten van Academie Minerva aan concept stad
voor het Energize festival in november 2013. Met als resultaat de presentatie van een
gezamenlijke opstelling van XYZ Open City op het festival (figuur 3).
8 | P a g i n a
Figuur 3: XYZ Open City met visualisatie energie data op het Energize Festival
Ondervonden knelpunten en oplossingen Oorspronkelijk was de geplande startdatum voor het project oktober 2012. Door enige
vertraging bij de beschikking zijn we uiteindelijk in februari 2013 met het project gestart. Voor
de disseminatie wilden we graag twee semesters lang studenten bij het project betrekken.
Hiertoe hebben we een verzoek ingediend om de einddatum van het project aan te passen
naar februari 2014 zodat een volledige kalenderjaar hadden en twee semesters lang
studenten bij het project konden betrekken.
In eerste instantie is een zogenaamd “generiek” datamodel ontwikkeld (ook wel Entity–
attribute–value model genoemd). Dit stelde ons in staat om gaandeweg de manier waarop
we de data opslaan voor elke bron afzonderlijk te modelleren. In de praktijk hebben we ons
binnen het I-Share project gericht op de ontsluiting van de bronnen binnen de EnTranCe
labomgeving, waarbij het aantal verschillende typen gegevensbronnen redelijk overzichtelijk
is. Gaandeweg bleek de keuze voor een generiek datamodel in combinatie met gebruik van
een combinatie van twee databases voor de meetdata en voor de metadata (polyglot
persistance) zorgde voor erg veel complexiteit bij de realisatie. Veel hulpmiddelen om beheer
interface te generen voor het platform konden hierdoor niet worden gebruikt, hierdoor
ontstond veel maat- en handwerk dat gezien de relatief korte looptijd van het project veel
druk op het project zette.
De samenwerking met de kunstacademie bleek in de praktijk redelijk ingewikkeld. De
kunstacademie werkte voor het project in een zogenaamde vak-klas samen met de Deense
9 | P a g i n a
kunstenaar Ion Sorvin (www.n55.dk). De studenten kwamen onder leiding van twee
docenten ‘s avonds bijeen en hadden vervolgens via Skype contact met de Deense
kunstenaar. Bij een aantal gelegenheden hebben we de studenten van de minor Energie &
ICT en de studenten van de vak-klas bij elkaar gebracht, maar door de verschillende
achtergronden verliep de samenwerking enigszins stroef en de communicatie via Skype was
verre van ideaal.
Het prototype van het I-Share platform dat in het eerste semester is ontwikkeld was in eerste
instantie niet zo robuust als verwacht was. Veel functionaliteiten waren aanvankelijk maar
deels geïmplementeerd en nog onvoldoende getest. Daarnaast waren de resultaten van het
gebruikersonderzoek, dat pas in het laatste deel van het eerste semester plaats vond nog
niet verwerkt. Hiertoe is besloten aan het begin van het tweede semester het platform op
basis van het voortschrijdende inzicht van de grond af aan op te bouwen op basis van wat
we geleerd hadden.
Halverwege het project is er besloten om de complexiteit van het database model te
reduceren en minder generiek te maken. Zodoende kon makkelijker gebruik worden
gemaakt van hulpmiddelen (Oracle APEX) die de ontwikkeltijd van de beheerinterface voor
het platform drastisch hielpen te reduceren.
Vanwege de aanzienlijke hoeveelheid data die per dag opgeslagen wordt in het I-Share
platform zijn er extra hardschijven aangeschaft voor het Storage Area Network (SAN) op
EnTranCe voor de opslag van de I-Share data.
Projectresultaten I-Share slaat elke minuut de metingen van 38 entiteiten (figuur 4) op in haar database met in
in totaal 499 sensoren/meetpunten. Op 1-2-2014 waren de volgende Entiteiten aangesloten
op het I-Share platform:
● 1 Weerstation (EnTranCe)
● 1 Oplaadpunt Elektrische auto’s (EnTranCe)
● 5 Windmolens (EnTranCe)
● 8 Brandstofcellen I-Balance (EnTranCe)
● 1 Brandstofcel RenQi lab (DNV GL)
● 22 Slimme meters van huishoudens in “Hooghalen Duurzaam” (Hooghalen)
10 | P a g i n a
Figuur 4: Overzichtspagina entiteiten op de I-Share webportal
De gegevens in het I-Share platform kunnen via de webportal worden geraadpleegd en
gedownload als kommagescheiden bestand voor verdere verwerking in bijvoorbeeld
Microsoft Excel. Daarnaast kan de data worden aangeboden en geraadpleegd door derden
via de I-Share webservice.
Figuur 5: Overzichtspagina I-Share webservices
Follow-up projecten De Rijksuniversiteit Groningen heeft interesse getoond om gebruik te maken van de I-Share
webservices voor onderzoek op het gebied van Smart Grids.
Bij het I-Share project zijn gedurende twee semesters studenten van de minor Energie & ICT
betrokken. In totaal zijn binnen het kader van de minor 9 studenten van de opleidingen
Informatica, Technische Informatica, Bedrijfskundige Informatica, Human Technology en
Werktuigbouwkunde bij het I-Share project betrokken geweest. Daarnaast zijn de circa 30
studenten van het security thema en de 25 studenten van de vakklas van Academie Minerva
zijdelings bij het I-Share project betrokken.
11 | P a g i n a
Figuur 6: I-Share studenten binnen de minor Energie & ICT
Overzicht publicaties en presentaties Websites:
I-Share webportal: http://i-share.hanze.nl/
I-Share weblog: http://i-share-energize-people.nl/i-share/
Presentaties:
14-02-2013 I-Share presentatie (FLEXINET bijeenkomst)
07-05-2013 I-Share presentatie (PSI lectoraat bijeenkomst)
22-05-2013 I-Share presentatie (EnTranCe relaties)
02-09-2013 I-Share presentatie (Kick-off Minor Energie & ICT)
15-10-2013 I-Share presentatie (Openstelling EnTranCe faciliteiten)
01-11-2013 I-Share presentatie (Trilaterale vaktreffen Groningen, Bremen,
Oldenburg)
14/17-11-2013 Samenwerking XYZ Open City (Energize Festival)
19/20-11-2013 I-Share op EnTranCe stand (Energy Convention 2013 Martini Plaza)
12 | P a g i n a
Laatste ontwikkelingen Na de oplevering van I-Share en het communiceren van de beschikbaarheid het platform
binnen de lopende projecten op EnTranCE is er veel interesse ontstaan om een bijdrage te
leveren aan I-Share dan wel gebruik te maken van het platform. Dit heeft er toe geleid dat we
binnen het huidige semester (winter 2014) van de minor Energie & ICT wederom een nieuwe
lichting van vier studenten die zich bezig houden met het aansluiten van nieuwe entiteiten op
het platform en het implementeren en verbeteren van functionaliteit naar aanleiding van
gebruikersonderzoek met de betrokken partijen op EnTranCe.
De komende periode is het de bedoeling om het I-Share platform in te zetten bij de volgende projecten:
Verzamelen laadprofielen elektrische auto’s Martiniplaza;
Samenwerking met KennisCentrum Noorderruimte voor project Energie Management Groninger Kerken;
Samenwerking met HochSchule Emden voor project omtrent waterzuivering Emden;
Samenwerking met afdeling Bouwkunde rond "persoonlijk energiegebruik";
Project EDGaR C9 voor vastleggen detail gegevens rond warmtegebruik in huishoudens;
Project I-Balance (42 huishoudens, 9 brandstofcellen, 3 windmolens, zonnepanelen);
Project normering brandstofcellen.
Op het gebied van energie en kunst is een nieuwe samenwerking aan het ontstaan naar
aanleiding van het Energize Festival. Binnen de opstelling M0Bi van NP3 (http://np3.nu)
praten we in een gezelschap van kunstenaars en wetenschappers over het creëren van
nieuwe projecten en samenwerkingsverbanden. Het gezelschap bestaat uit medewerkers
van NP3, DNV GL, TNO en de Hanzehogeschool.
EnergySense Een consortium van partijen heeft voorgesteld om een project op te zetten waarbij op grote
schaal (10 000 huishoudens) energie gegevens van mensen geregistreerd zouden worden.
Het idee is om dit op een zelfde manier te doen alsook gebruikt is om op grote schaal
gezondheidsinformatie te verzamelen. Het grootschalige energie project heeft de werknaam
“EnergySense” gekregen.
In EnergySense worden vele energiegegevens van huishoudens en apparaten vastgelegd.
Het idee is dat via EnergySense echte gegevens van huishoudens beschikbaar zouden zijn
voor allerlei types onderzoek. Energie data van apparatuur kan beschikbaar gemaakt worden
om ook in modellering en simulaties gebruikt te worden. De inzichten uit I-Share zullen aan
dit project bijdragen.
http://www.energyacademy.org/research/energysense
13 | P a g i n a
Rapportage Energize People
Metingen en resultaten WP1, WP5, WP6,WP8 Energize People:
Voor het ontwerpproces is er bij aanvang van Energize People, op basis van overleg tussen
de specialisten, een nadere specificatie van de doelgroep gemaakt. Allereerst zijn daar de
innovators: burgers van de regio Groningen die nu al interesse hebben in energie- en
duurzaamheidsvraagstukken. De onderzoeken van de projectgroep zijn het eerste half jaar
alleen op deze groep mensen gericht. In het tweede halfjaar werd deze doelgroep uitgebreid
naar een meer algemeen publiek, die al wel hun interesse in het duurzaamheidsvraagstuk
aangegeven hebben, maar daar verder weinig mee doen. Deze groep wordt aangeduid als
Early Majority. De onderzoeksgroep Popular culture Sustainability and Innovation is tot dit
onderscheid gekomen om zo de bewoners van Groningen met al een zekere mate van
energiebewustwording als ambassadeurs op te laten treden in het verdere traject.
De indeling van de Energize experts en haar doelgroep is gebaseerd op Everett Rogers’s
Diffusion of Innovations theorie (1962). Rogers gaat uit van Innovators, Early adapters, Early
majority, Late majority en Laggards.
De nulmeting voor de Early Adapters heeft plaatsgevonden tijdens de Nacht van Kunst &
Wetenschap op basis van een online enquête onder de bezoekers van het debat bij
Academie Minerva.
Bij iedere praktijkgerichte activiteit is deze (of de aangescherpte) enquête opnieuw ingezet,
waarbij de plaats, de aard van de activiteit en het publiek (aan de hand van informatie van
het publiek zelf) in kaart gebracht wordt. De enquête werd opgesteld door de PSI
onderzoekers. Voor de opstelling van de vragen zijn experts geconsulteerd uit de
Kenniskring van het lectoraat PSI waaronder: sociale wetenschappers, technische
wetenschappen, kunst- en cultuurstudies zoals: prof. dr. R.W. Boomkens, Hoogleraar in de
sociale en cultuurfilosofie (Rijksuniversiteit Groningen, extern adviseur, NL) prof. dr. Linda
Hardman, bijzonder hoogleraar Multimedia Interactie (Universiteit van Amsterdam, Centrum
Wiskunde & Informatica NWO, extern adviseur, NL) dr. Martijn Stevens, universitair docent
(Radboud University Nijmegen, extern adviseur, NL). Na de consultatie van deze experts uit
verschillende vakgebieden is een brede vragenlijst opgesteld waar de samenhang tussen
energie en een duurzame levensstijl tot uitdrukking komt. De vragen zijn gebaseerd op
onderzoeksresultaten van verschillende onderzoeken van o.a. Agrawal, Anju and Krishna
Gopal (2013), Goulson. D., G.C. Lye , and B. Darvill (2008), Hanafiah, Marlia M., Marguerite
A. Xenopoulos, Stephan Pfister , Rob S. E. W. Leuven, and Mark A. J. Huijbregts (2011) en
Henning, Brian G. (2011). De motivatie hiervoor komt voort uit de experts’ overtuiging dat het
energievraagstuk een onlosmakelijk onderdeel van een duurzame levensstijl vormt en dat
bewustwording wellicht beter vanuit niet-technische invalshoeken kan worden overgebracht,
maar bijvoorbeeld via de gevoelsmatige beleving. De metingen werden in het najaar
herhaald bij uiteenlopende evenementen gericht op zowel de koplopers uit de Early Majority
als een breder publiek. In totaal hebben 209 bezoekers de enquête ingevuld.
14 | P a g i n a
Naar aanleiding van de eerste open interviews werd het doel van de enquête aangescherpt;
vanaf dit moment hebben we ons gericht op het inzichtelijk maken van een mogelijk
discrepantie tussen wat mensen vinden en wat mensen doen. Respondenten werd eerst een
vijftal vragen gesteld over hun dagelijkse handelingen gerelateerd aan duurzaamheid om
vervolgens door te vragen over hun opinies met betrekking tot duurzaamheid. Hoewel beide
soorten vragen een duidelijk duurzaamheidsaspect bevatten, was het de intentie van de
onderzoekers om dit niet al te duidelijk naar voren te laten komen. Op deze manier werd
getracht juist alledaagse handelingen op hun duurzaamheid te bevragen.
De vragenlijst bestond uit zes vragen: vijf vragen die betrekking hadden op de activiteiten
van de respondent en één vraag over zijn mening. De vragen werden in deze volgorde
gesteld, waarbij de laatste vraag alleen op de pagina te zien was. Op deze manier is
geprobeerd te voorkomen dat respondenten de sociaal wenselijke antwoorden zouden
geven. De vragen werden zowel in het Nederlands als het Engels gesteld en konden zowel
op papier als online beantwoord worden. De onderstaande tabel geeft de tekst van de
vragen weer, met een verkorte versie voor referentie in de staafdiagrammen in de laatste
kolom.
In totaal werd de vragenlijst aan drie verschillende groepen respondenten voorgelegd:
de bezoekers van de Nacht van Kunst en Wetenschap in Groningen (1 en 2 juni 2013), de
bezoekers van het Energize Festival (14 tot en met 17 november 2013) en tenslotte de
studenten die deelnamen aan het onderwijs dat werd gegeven in het kader van het Energize
Festival. Deze laatste groep kreeg de vragenlijst twee keer voorgeschoteld, namelijk
voorafgaand aan het onderwijs en na afloop van het kwartaal waarin dit onderwijs
plaatsvond.
Verwachtingen
Het zou logisch zijn om een omgekeerd evenredige verhouding te zien tussen het aantal ‘ja’-
antwoorden op de eerste vijf vragen en de zesde vraag in de vragenlijst (zie Tabel 1).
Mensen die hun data in de cloud opslaan, vlees eten, et cetera (de eerste vijf vragen) lijken
immers minder begaan te zijn met milieuproblematiek (vraag zes).
15 | P a g i n a
Een ander resultaat dat de onderzoekers beoogde betrof de antwoorden van de
studentenpopulatie. Als het onderwijs succesvol zou zijn geweest in het teweegbrengen van
bewustwording rondom duurzaamheidsproblematiek, zou er immers een vergroot bewustzijn
bij deze respondenten uit hun antwoorden moeten blijken. Antwoorden in de tweede
vragenronde zouden dan dus meer bewustzijn moeten aantonen ten opzichte van de
antwoorden in de eerste vragenronde.
Resultaten
De staafdiagrammen hieronder geven de resultaten van de vragenlijst weer. Elke staaf in het
diagram correspondeert met het percentage ‘ja’-antwoorden op de specifieke vraag. Zo heeft
bijvoorbeeld 25 procent van alle respondenten tijdens de Nacht van Kunst en Wetenschap
de vraag of ze hun data in de cloud opslaan met ‘ja’ beantwoord.
a. Nacht van de Kunst en Wetenschap
Uit deze grafiek blijkt dat ongeveer de helft van de bezoekers van de Nacht een eventueel
uitsterven van de bij erg zouden vinden. De meeste respondenten nemen een dagelijkse
douche, eten vlees en dragen spijkerbroeken. Opvallend is het lage percentage
respondenten dat hun data in de cloud opslaat, deze vraag was ingevoegd omdat de experts
vermoedden dat opslag in de cloud wel een veel gebruikte werkwijze is maar in de beleving
van de data eigenaren niet direct gekoppeld zou worden aan energie verbruik.
16 | P a g i n a
b. Resultaten van de studenten
De resultaten in Grafiek 2 laten interessante verschillen zien tussen de twee meetmomenten.
De respondenten na het onderwijskwartaal douchten minder, eten minder vlees en vliegen
minder vaak naar hun vakantiebestemming. Tegelijkertijd is duidelijk te zien dat een
eventueel uitsterven van de bij meer respondenten aan het hart zou gaan. De afname in ‘ja’-
antwoorden met betrekking tot niet-duurzame handelingen, zoals douchen en vlees eten,
suggereren dat studenten meer duurzaam zijn gaan handelen. Dit zou kunnen betekenen dat
het onderwijs succesvol is geweest in het creëren van meer bewustzijn rondom
duurzaamheidsproblematiek. Een opvallend resultaat is de grote toename van de online
opslag van data. Dit zou verklaard kunnen worden door het feit dat binnen het onderwijs dit
kwartaal meer intensief gebruik gemaakt werd van online opslag. Bij de interpretatie van
deze resultaten moet in acht worden genomen dat het aantal respondenten bij de tweede
vragenrond slechts een kwart van het aantal bij de eerste ronde betrof, waardoor de deviatie
van deze meting waarschijnlijk groter is.
17 | P a g i n a
c. Energize festival
Dit is een duidelijk voorbeeld van het verschil tussen wat mensen doen en wat ze vinden.
Veruit het grootste deel van deze respondenten (90 procent) vind een eventueel uitsterven
van de bij onacceptabel, maar hun acties dragen niet bij aan het voorkomen daarvan. Veel
van de respondenten eten vlees, nemen dagelijks een douche en dragen spijkerbroeken –
acties die allemaal een behoorlijke ecologische voetafdruk tot gevolg hebben en daarmee de
habitat van de bij bedreigen. Deze stellingen zijn een aangescherping van de
onderzoeksresultaten over de samenhang tussen consumentengedrag en ecologie zoals van
Henning, Brian G. (2011): "We will find that the mass consumption of animals is a primary
reason why humans are hungry, fat, or sick and is a leading cause of the depletion and
pollution of waterways, the degradation and deforestation of the land, the extinction of
species, and the warming of the planet. [...] Though important and morally relevant
qualitative differences exist between industrial and non-industrial methods, this essay will
conclude that, given the present and projected size of the human population, the morality
and sustainability of one's diet are inversely related to the proportion of animals and animal
products one consumes." 1
Opvallend bij deze groep is ook dat er een redelijk deel (ongeveer een kwart) gebruik maakt
van online data opslag. Dit zegt wellicht wat over het type bezoeker van het Energize
Festival: deze zou simpelweg meer bekend met online tools kunnen zijn en daarmee dus
eerder ‘hipper’ of ‘moderner’ dan bewust bezig met de ecologische consequenties van dit
gebruik.
1 Henning, Brian G. (2011). Standing in Livestock's 'Long Shadow': The Ethics of Eating Meat on a
Small Planet. Ethics & the Environment, 16, Number 2, Fall 2011.
18 | P a g i n a
Conclusie enquêtes
De respondenten van deze vragenlijst zijn over algemeen begaan met het voortbestaan van
de bij. Deze overtuiging heeft echter slechts zelden gevolgen voor de dagelijkse acties van
de respondenten: men blijft vlees eten, spijkerbroeken dragen en dagelijks douchen. Minder
dan de helft van de respondenten vliegt naar hun vakantiebestemming en minder dan een
kwart maakt gebruik van online opslag van data.
De conclusie lijkt dan ook gerechtvaardigd dat er een verschil bestaat tussen wat mensen
vinden en wat ze doen wanneer het op duurzaamheid aankomt: de respondenten vinden het
uitsterven van de bij niet acceptabel, maar ze blijven bezig met het verspillen van grote
hoeveelheden energie voor de productie van dierlijke proteïnen of grote hoeveelheden water
tijdens het douchen.
Het is uiteraard mogelijk dat de correlatie tussen de bevraagde activiteiten en het
voortbestaan van de habitat van de bij voor deze groep respondenten niet duidelijk is.
Daarmee zou de verbinding tussen actie en mening worden verbroken. Om dit te
verhelderen dan wel te beïnvloeden is meer onderzoek noodzakelijk dat zich specifiek richt
op kennis over dit soort causale verbanden tussen gedrag en gevolg. Naast deze enquêtes
onder de early adapters, hebben we het Britse collectief The People Speak uitgenodigd voor
aanvullende open interviews met studenten en bewoners van de stad Groningen, hierover
rapporten we in WP 2.
19 | P a g i n a
Uitkomsten Activiteiten: WP1, WP5, WP6,WP8
Doel: metingen voor het verkrijgen van inzicht waarom de energie-transitie en
duurzaamheidsboodschap niet binnen komt bij de burger.
Behaald resultaat: we constateren een verschil tussen opinie en gedrag. Er is met gesloten
en open vragen gewerkt. De antwoorden laten ook zien dat de geënquêteerden energie en
duurzaamheidsvraagstukken niet direct herkennen in dagelijkse situaties.
Suggesties vervolgonderzoek: In de overige real-life Energzie People experimenten richten
we ons op de speelse activiteiten die kunnen bijdragen aan de overbrugging van het verschil
tussen opinie en gedrag middels beleving.
Communicatie WP2 Energize People: Binnen Energize People onderscheiden we twee vormen van
communicatie: de reguliere communicatie naar het publiek (hiermee kan gedacht worden
aan aankondigingen, krantenberichten en publicaties etc.) en interactieve communicatie
(hierbij doelen we op verschillende vormen van uitwisseling, interactie en dialoog met het
publiek). De interactieve communicatie is onlosmakelijk verbonden aan de
publieksactiviteiten zoals beschreven in WP 4 en WP 8.
Het algemene publiek en de professionals konden de voortgang en resultaten van het project
volgen via de project website: http://i-share-energize-people.nl/.
De activiteiten waarvan de presentaties ondergebracht werden in het Energize festival zijn
ook gepresenteerd op de website van het Energize festival: http://energize-festival.nl/
Beide websites zijn ontworpen en geïmplementeerd door studio Edwin de Boer.
XYZ open city
Het XYZ city project is ook uitgebreid gedocumenteerd op de website van het Deense
ontwerperscollectief N55. http://n55.dk/NEWS/omninews.html
Alle publieksactiviteiten zijn op desbetreffende websites, facebook sites en ruimschoots in de
stad en de regio op posters en op billboards geadverteerd.
zie ook http://www.denachtvankunstenwetenschap.nl/acts/slow-talkshow-deel-2-usb-cycle/
http://www.denachtvankunstenwetenschap.nl/acts/slow-talkshow-deel-4-superusestudio/
20 | P a g i n a
Energize GasTarra award: verbinding energiesector en publiek
GasTerra is als sponsor opgetreden voor de Energize GasTerra Award voor studenten van
de Academie Minerva kunstopleidingen, met deze wedstrijd vestigde we de aandacht op
bewustwording rondom energie en duurzaamheid bij het algemene publiek. De studenten
werkten aan posters, 1 minuut films en installaties. Het festival, de tentoonstelling en
prijswinnaars zijn ook allemaal vermeld in artikelen in Het Dagblad van het Noorden, De
gezinsbode en lokale radio en televisie.
Uitkomsten activiteit: WP2
Beoogd doel: communicatie naar het grote publiek, vergroten van het publieksbereik,
interesse peilen en aandacht vragen bij de inwoners van de stad en regio voor de energie en
duurzaamheidsproblematiek.
Behaald resultaat: bereiken van het publiek in stad en regio, inclusief bereik via lokale media
met bovenstaande activiteiten zijn de contouren zijn gezet voor een dialoog met een
gemengd publiek van early adaptors uit verschillende werkvelden, demografische
achtergrond en cultuur liefhebbers. Op basis van de interactieve vragen is de enquête
verder uitgewerkt voor de volgende metingen / enquêtes.
Aanbevelingen, vervolgonderzoek: Omdat het hier een eerste actie betreft is hier nog slechts
sprake van een eerste aanzet, door opvolging van deze activiteiten zal er pas op termijn
sprake zijn van wezenlijke impact.
21 | P a g i n a
Expert uitwisseling WP3
Zoals bij WP1 vermeld is hebben de Energize people onderzoekers experts uit andere
disciplines geraadpleegd voor de opstelling van de enquêtes. Daarnaast zijn er twee
gastlezingen gehouden voor de onderzoekers en studenten van de kunstopleidingen door
Energie experts:
Lech Bialek, de projectmanager van I-Share, presentatie over het I-Share platform;
Frank Pierie, promovendus bij het Energie Kenniscentrum, presentatie over “Global
change”.
Ook is er uiteraard overleg geweest met Anton Buijs, de communicatie manager van
GasTerra, over de Energize GasTerra award, voor deze prijs is het vergroten van het
draagvlak voor de energie transitie en duurzaamheid in de algemene zin de leidraad.
GasTerra ondersteunt de Energize GasTerra award die bestaat uit twee prijzen: de jury prijs
en de publieksprijs. Het initiatief van deze prijs onderstreept het belang wat GasTerra hecht
aan nieuwe vormen van betrokkenheid van het algemene private energie gebruiker.
Uitkomsten activiteit WP3
Beoogd doel: expert uitwisseling
Behaald resultaat: Inventarisatie van behoefte en wensen van vertegenwoordigers uit de
energie sector en kennisuitwisseling tussen de creatieve en culturele onderzoekers.
Praktijk gericht onderzoek WP4,WP7 Energize People:
Naast de enquêtes zijn er in Energize People kwalitatieve real-life experimenten uitgevoerd.
De onderzoekers zien deze experimenten als eerste fase voor actieve burger participatie
waarin instrumenten en modellen voor co-creatie geïntroduceerd worden.
Slow talkshow - Nacht van Kunst & Wetenschap WP4
In juni 2013 is er door het Energize People team een eerste debat met de Early adapters
georganiseerd, tijdens de Nacht van Kunst & Wetenschap in Groningen. Dit debat was voor
alle bezoekers van de Nacht van Kunst & Wetenschap toegankelijk en werd gevoerd aan de
hand van werk van de Innovators: kunstenaars, ontwerpers (visueel en architecten) en jonge
ondernemers met een technische achtergrond. Het publiek kon actief deelnemen aan het
debat door vragen en opmerkingen naar een speciaal mobiel
telefoonnummer te sms'en. Deze reacties werden geprojecteerd, zodat het publiek hier
kennis van kon nemen; de vragen en opmerkingen werden vervolgens ingebracht in het
gesprek of de discussie. Het debat werd gevoerd met de volgende vier creatieve innovators:
die allen werkzaam zijn in een specifiek duurzaamheidsgebied; Claudy Jongstra, textiel
ontwerper/kunstenaar die haar productiecyclus geheel duurzaam heeft ingericht, Maria
Verstappen, ontwerper/media kunstenaar die werkt met simulaties van natuurlijke processen,
USB-Cycle een start-up bedrijf die een telefoonoplader voor de fiets ontwikkeld hebben,
Super-Use een toonaangevend architecten bureau die gebouwen en objecten ontwikkelen
uit recycled materialen (up-cycling).
22 | P a g i n a
Branding en afbakening doelgroep WP4
De Energize people onderzoekers hebben twee praktijkgerichte onderzoeksstudies
uitgevoerd naar communicatie en branding. Er is een eerste praktijkgerichte studie
uitgevoerd naar de branding van onze activiteiten voor een publiek van koplopers met
uitbreidingsmogelijkheden naar volgers (breed publiek). Deze studie heeft een logo en een
scala aan uitingen opgeleverd die ingezet worden voor de communicatie van de energie
bewustwordingsboodschap naar het publiek. Dit praktijk gerichte onderzoek is gericht op de
Early adapters en Early majority onder de bevolking van de stad en regio Groningen.
Uit de eerste fase van deze ontwikkeling kwam het belang van afstemming van
communicatie uitingen en beeldtaal met het onderwerp en doelgroep (koplopers en volgers).
Vervolgens is onderzoek verricht naar campagne vormen en duurzaam materiaalgebruik
(welke kleuren biologisch afbreekbare inkt er verkrijgbaar zijn, biologisch afbreekbare licht
reflecterende verf etc.) Dit is toegevoegd aan de uitkomsten van deze studie en heeft de
vormgeving opgeleverd voor het Energize activiteiten programma.
Uitkomst activiteit: WP4
Beoogd doel: identificatie ‘kopgroep’ als doelgroep en subdoelgroepen (volgers) als het
algemene publiek
Behaald resultaat: open vragen en inbreng van het publiek via SMS, beeldmerk, logo en
campagne voor Energize
Aanbevelingen, vervolgonderzoek: Gezien de snelle opvolging van trends in de sociaal
culturele sfeer in relatie tot energie en milieu beleving verwachten we dat de resultaten
regelmatig updates vereisen bij voortzetting van deze activiteiten
The People Speak, spelshow WP7
The People Speak interviews
Ter voorbereiding en promotie voor de direct-democratische gameshow ‘Who wants to be
…?’ ging kunstenaarscollectief The People Speak al twee weken voorafgaand aan het event
de straat op om toevallige voorbijgangers te vragen aan welke duurzame investering zij het
geld dat in de gameshow te winnen viel zouden willen besteden. Naast goede promotie voor
het event leverde dit ook een mooie graadmeter op van de ideeën die er onder de mensen
leven over duurzaamheid en waar de gemiddelde Groninger aan denkt wanneer zij de kans
zou krijgen om een grote som geld duurzaam te besteden. Deze meningen werden
gebundeld in een korte video en gepost op de Energize People pagina.
http://www.youtube.com/watch?v=raQ4X5dm8pc&feature=youtu.be
Uit de interviews op straat kwam naar voren dat, wanneer het over duurzaamheid gaat,
mensen vaak de indruk hebben dat zij te ver verwijderd zijn van de echte grote beslissingen
omtrent energietransitie en duurzaamheid. In een indirecte democratie, zoals die van
Nederland, stemmen we immers op een partij en vanaf dat moment representeert die partij
ons in de vorming van het beleid. Natuurlijk oefenen we zo middels onze politieke stem
invloed uit op grote nationale en regionale beslissingen omtrent duurzaamheid, maar die
invloed is dus slechts indirect. In gesprekken en discussies over duurzaamheid hoorde de
onderzoekers dan ook vaak iemand verzuchten ‘Nou, als het aan mij lag...’. Maar hoe zou
23 | P a g i n a
het zijn wanneer het werkelijk aan jezelf lag? Hoe zou jij je ideeën rondom duurzaamheid
door een tweede kamer debat heen loodsen?
Om dit te onderzoeken heeft de onderzoeksgroep PSI het Britse kunstenaarscollectief The
People Speak uitgenodigd. Zij ontwikkelde het gameshow format Who wants to be…?; een
performatief experiment dat zich perfect leent om deze vraag rondom besluitvorming te
onderzoeken. Dit gameshow format laat mensen persoonlijk ervaren hoe beslissingen en
beleid tot stand komen middels een direct democratisch proces. Op vrijdag 15 november
2013 werd Who wants to be…? daarom ingezet om Groningers te laten ervaren hoe het zou
zijn wanneer zij een directe stem zouden hebben in duurzame beslissingen. Voor Energize
People bood dit een uitgelezen kans om te peilen welke gedachten er rondom duurzame
investeringen leven onder de mensen. De spelshow bood deelnemers de kans om te ervaren
hoe dergelijke besluitvorming in een democratisch proces tot stand komt. In de promotie voor
het event werden allereerst de meningen gepeild op staat; zie korte video onder WP2.
Zoals het Who wants to be…? format voorschrijft deed iedereen in het publiek bij
binnenkomst 10 EUR in een gezamenlijke pot. Onder leiding van één van de leden van The
People Speak en met ondersteuning van visuele effecten en stem-software bestuurd door
andere leden van het collectief, vonden er verhitte discussies en verschillende stemrondes
plaats om te beslissen hoe de collectieve pot met contant geld zou worden besteed. Een
soort van ‘serious game’ dus, maar dan met de kans dat je werkelijk met een pot geld naar
huis gaat om de uitkomst te realiseren.
Zoals dat gaat in een democratisch proces, zijn de initiële gedachten groot en verschillend,
maar worden deze door het sluiten van compromissen met de oppositie en aangaan van
allianties met gelijkgestemden enorm vervormd. Ook in deze editie van Who wants to be…?
werd er stevig gediscussieerd en gelobbyd, om vervolgens tot een voor de meerderheid
acceptabele uitkomst te komen: De pot met contanten ging uiteindelijk naar de aanleg van
een echte urban garden, aan te leggen door de winnaar samen met bewoners in de stad.
24 | P a g i n a
De echte winst was natuurlijk niet dat deze urban garden gerealiseerd kon worden, maar dat
het publiek zich realiseerde hoe de belangrijke en soms ingrijpende regionale of nationale
beslissingen omtrent duurzaamheid zich vormen. Zonder de afstand tussen beleidsmakers
en burger daadwerkelijk te verkleinen maakte Who wants to be…? duidelijk dat het ook bij
een directe stem niet makkelijk is om een idee heelhuids door een democratisch proces te
loodsen. Na deze confrontatie met de werking van democratie zal iedereen in het publiek
waarschijnlijk beseffen dat beleid rondom duurzaamheid het resultaat is van een proces in
plaats van een eenduidige beslissing en zich beseffen dat ‘wanneer het aan hen lag’ het
resultaat wel eens exact hetzelfde zou kunnen zijn.
Voor Energize People is dat een belangrijke conclusie: Terwijl uit de interviews op straat
bleek dat de mensen op straat best stevige meningen rondom duurzame investeringen
hebben en graag een meer directe stem met betrekking tot dit soort zaken zouden hebben
om hun ideeën te realiseren, liet Who wants to be…? zien dat inherent aan democratische
processen is dat het oorspronkelijke idee aan kracht inboet door compromissen en
alliantievorming. Dat een politieke partij soms een ander resultaat bereikt met betrekking tot
haar duurzaamsbeleid dan haar electoraat wenst, is dus niet noodzakelijk te danken aan het
representatieve / indirecte karakter van onze democratie, maar aan het democratische
proces zelf. Daarbinnen is het uiteindelijke resultaat, zo blijkt uit dit experiment, namelijk altijd
een afgezwakte variant van het originele idee.
Uitkomst activiteit: WP7
Beoogde doelen:
Burgers, door toepassen van een spelvorm, direct laten ervaren hoe beslissingen rondom
duurzame investeringen tot stand komen in een democratisch proces.
Inzicht verwerven in de gedachten die er leven er rondom duurzame investeringen onder de
burgers. Bestuderen hoe besluitvorming rondom duurzaamheid tot stand komt binnen een
democratisch proces. Burger betrekken bij de discussie rondom de energie problematiek en
duurzaamheidsvraagstukken.
Behaalde resultaten:
Deze spelvorm is een bruikbaar instrument voor het ontlokken van discussie rondom
duurzaamheid en laten ervaren van hoe beslissingen rondom duurzaamheid tot stand
komen. Met dit instrument boden we de deelnemers inzicht in democratische beslissingen
rondom duurzaamheid en hoe het oorspronkelijke idee aan kracht inboet door compromissen
en alliantievorming, met als gevolg dat het uiteindelijke resultaat altijd een zwakkere variant
zal zijn van de originele insteek. Middels deze activiteit hebben de deelnemers inzicht
verkregen over het besluitvormingsproces inzake energie en duurzaamheidsvraagstukken.
Aanbevelingen, vervolg onderzoek:
Voor toekomstige peilingen en betrokkenheid van de burgers zullen de onderzoekers meer
interactieve spelvormen overwegen en hier ook meer meet-instrumenten aan toevoegen.
25 | P a g i n a
Energize people / I-Share: XYZ open city WP7
Energize People - I-Share
In deze activiteiten cyclus is een praktijk gericht real-life experiment in de stad uitgevoerd
voor een zelfvoorzienende kleine stad: XYZ Open City, een testground voor duurzaam leven.
XYZ Open City is een co-creatie testground die is ontwikkeld onder leiding van het
gerenommeerde Deense kunstenaarscollectief N55 dat al sinds 1995 bouwt aan een oeuvre
dat conventies rondom duurzaam wonen en samenleven op bijzonder wijze uitdaagt.
I-Share en Energize People studenten en docenten werkten samen aan de XYZ Open City
test-ground. In samenspraak met andere partijen op het Groningse Ebbeninge terrein werd
een kleine stad van de grond af aan opgebouwd met behulp van XYZ NODES, een recent
door N55 zelf ontwikkeld systeem waarmee met eenvoudig gereedschap, snel, duurzaam en
goedkoop zowel architecturale structuren als simpele gebruiksvoorwerpen gemaakt kunnen
worden. Het systeem is vergelijkbaar met LEGO of Meccano, maar dan groter.
De uitgangspunten voor het ontwerp van XYZ open city waren:
Energieneutraal: de testground moest zo veel zelfvoorzienend wordt voor wat betreft
de energieproductie en daaraan gekoppelde consumptie;
Grondstoffen zoveel mogelijk recyclen of ergens anders voor inzetten;
Gezamenlijke inspanning van de bezoekers en omwonenden;
Bezoekers worden uitgenodigd om de Open City zelf vorm te geven door gebruik te
maken van de elementen die worden verschaft;
Omwonenden worden gevraagd een bijdrage te leveren voor de maaltijd die wordt
geserveerd.
Het ontwerp van de kleine stad was het resultaat van discussies tussen de verschillende
betrokken partijen over hoe onze steden beter en duurzamer georganiseerd zouden kunnen
worden. Allereerst werd een XYZ-FACTORY gebouwd; een ‘fabriek’ die van elektriciteit werd
voorzien door zonnepanelen die in haar structuur werden verwerkt. Vanuit deze XYZ-
FACTORY kon vervolgens iedereen aan de slag om de kleine stad verder uit te bouwen met
een breed scala aan functionaliteiten en ontmoetingsplekken voor diverse gebruikers en
gemeenschappen. Zo kreeg de mini-stad een keuken, een chill-zone en een uitkijkpost, maar
werd ook een binnen I-share ontwikkelde meeteenheid ingebouwd waarmee de XYZ-
FACTORY zonnepanelen continu gemonitord konden worden vanuit de hele stad.
Het bouwen van deze nieuwe stad was echter slechts het begin van een proces dat
plaatsvond gedurende het Energize festival, waarin het publiek - de inwoners van Groningen
– werden aangemoedigd om de ideeën ook zelf toe te passen en te verbeteren. Energize
People haalde met XYZ Open City een wereldpremière binnen van een concept-bouwwerk
dat mensen bewust maakt van de noodzaak EN de mogelijkheden die emancipatie op het
gebied van energie en duurzaamheid biedt.
26 | P a g i n a
Uitkomst activiteit: WP7
Beoogd doel: aandacht voor energie neutrale life-style
Behaald resultaat: Tijdens dit gecontroleerde experiment is er een samenwerking tot stand
gekomen tussen engineers, het bedrijf Goal Zero en creatieve experience designers. Op
basis van de ervaringen in deze cyclus komen we tot de conclusie dat de samenwerking
tussen de engineers en ontwerpers van groot belang is omdat de ontwerpers een brug
kunnen slaan tussen techniek en eindgebruikers. Deze initiële samenwerking tussen
engineers en ontwerpers is een belangrijke sleutel in de overbrugging van de kloof tussen de
technische invalshoek van de energie sector en de beleving bij de ongeveer 450
eindgebruikers.
Aanbevelingen, vervolgonderzoek:
XYZ open city toont het potentieel en de meerwaarde voor verdere samenwerking tussen
ontwerpers en energie technici. Op[ basis van deze ervaring concluderen we echter wel dat
de samenwerking vroeger in het proces nog betere resultaten op kan leveren, omdat beide
partijen hun eigen ontwikkelpad beter af kunnen stemmen op de ander. Deze uitkomst van
Energize People wordt meegenomen in gesprekken tussen de onderzoeksgroep PSI en
Entrance over gezamenlijke onderzoek- en onderwijsprojecten.
27 | P a g i n a
In het eerste halfjaar heeft de lector naast het onderzoek en innovatie werk ook
werkzaamheden als projectmanager voor het Energize People project uitgevoerd, daarna is
er een senior onderzoek en projectmanager aan het team toegevoegd. In de tweede periode
van het project zien we ook een concentratie van de werkzaamheden vanwege de Energize
publieksactiviteiten.
Publicaties – presentaties WP11
Uitdragen resultaten
Er zijn twee positioneringspapers geschreven die zijn gepresenteerd op kunst en
wetenschapsconferenties in Australië:
‘Towards an ecological autarky’, dr. M. van Dartel en dr. A.M.M. Nigten, Balance-Unbalance
International Conference 2013 May 31-June 2, Noosa, Queensland, Australia. Publicatie in
Leonardo, journal of the International Society for the Arts, Sciences and Technology.
‘Explorations of ecological autarky in art, design and science’, Dr. A.M.M. Nigten, Dr. M. van
Dartel, The 19th edition of ISEA, international symposium of electronic art Sydney, Australia.
Gepubliceerd in de ISEA conference proceedings, online beschikbaar op
http://ses.library.usyd.edu.au/handle/2123/9641
28 | P a g i n a
Workshop Michel van Dartel, Energy Academy Europe en Hanzehogeschool bijeenkomst op
het Entrance terrein 10-10-2013 Kunst als Motor voor Duurzame Innovatie.
De 9 genomineerden van de Energize-GasTerra award zijn op verschillende platforms
gepresenteerd zoals op de Energy Convention met een poster session (20 november 2013)
De drie Energize Gasterra prijswinnaars hebben zichzelf gepresenteerd tijdens het
Groningse Let’s Gro evenement (21 november 2013).
Er is momenteel een catalogus in de maak met de de genomineerde Energize GasTerra
posters en films uit het Energize festival 2013.
Uitkomsten activiteit: WP11
Beoogd doel: uitdragen resultaten van de activiteiten
Behaald resultaat: papers, posters en overige publicaties zijn verspreid onder de
uiteenlopende stakeholders van Energize People en I-Share op nationaal en internationaal
niveau.
Aanbevelingen, vervolg onderzoek : de eerste kennismaking tussen de uiteenlopende
groepen van early adapters en stakeholders is gerealiseerd, het uitdragen van de resultaten
en het organiseren van de experimenten en innovatie activiteiten voor een gemengd publiek
vragen om continuering.
Conclusies WP9 Er is afgelopen zomer een tussentijdse rapportage gemaakt, deze is integraal onderdeel van
deze eindrapportage.
Ondervonden knelpunten:
● De resultaat metingen van de testgrounds verdiende in retrospect extra aandacht
omdat deze naast de kwalitatieve resultaten veel kwalitatieve resultaten en
richtingen voor vervolgonderzoek in zich hadden;
● De planning en beschikbaarheid van de I-Share en Energize People onderzoekers en
betrokken student-onderzoekers liep niet geheel synchroon, waardoor hier niet het
optimale resultaat behaald is.
Overzicht resultaten – successen
Kwalitatieve opbrengsten
● De conclusie van de Energize People enquêtes toont ons een groot verschil aan
tussen wat mensen vinden en wat ze doen;
● De praktijkgerichte testgrounds tonen de relevantie aan van interactieve (speelse of
informele) settings waar inzicht verworven wordt over de beleving van ‘grote
vraagstukken’ en ‘open processen ’ door actieve participatie van de energie
eindgebruikers;
29 | P a g i n a
● De innovatieve Energize People aanpak lijkt een geschikt vehikel voor het versnellen
van het energie en duurzaamheidsbewustwordingsproces omdat deze aanpak veel
ruimte biedt voor eigen inbreng van de deelnemers;
● Energize People heeft een bijdrage geleverd aan het verkleinen van de afstand
tussen vertegenwoordigers van de energie sector (energie transitie sector) en de
burger (eindgebruiker);
● Er zijn een aantal zeer bruikbare instrumenten ontwikkeld die de energie
eindgebruiker aanzetten tot participatie waardoor de kloof tussen gebruikers en de
energie sector verkleind kan worden;
○ Een interactieve spelshow waar lastige vraagstukken behandeld worden zoals
Who want to be ? van The People Speak is een relevant instrument voor de
discussie en dialoog over besluitvorming over energie en
duurzaamheidsvraagstukken;
○ De Energize Gasterra Award is een relevant instrument voor de dialoog
tussen de energie transitie sector en de burger.
● Tijdens Energize People is er een interessante driehoeks-dialoog ontstaan tussen de
energie sector, de burger via creatieve culturele onderzoekers;
● Energize People en I-Share tonen aan dat de samenwerking tussen ervarings
ontwerpers en energie technici een waardevolle bijdrage kan leveren aan het
overbruggen van de kloof tussen de energie sector en de energie eindgebruiker;
● Energize People leverde een belangrijke bijdrage aan het Energize Festival voor een,
voornamelijk, Noord Nederlands publiek.
Kwantitatieve opbrengsten:
● inzichten verkregen via enquetes en open interviews;
● 2 peer-reviewed publicaties;
● 1 catalogus met 10 posters / films;
● 1 poster sessie en introductielezing van de Energize GasTerra Award met 10
posters/film tijdens de Energy Convention in Groningen;
● 3 gecontroleerde experimenten in Groningen;
● 1 presentatie van de Energize GasTerra Award tijdens Let’s Gro in Groningen;
● 3 formats (instrumenten) voor discussie en participatie;
● een doorlopende dialoog tussen de energie sector en de energie eindgebruiker via
culturele testgrounds en experimenten;
● inzichten voor overbrugging van de afstand tussen energie sector en de energie
eindgebruiker door samenwerking tussen technici en ervaringsontwerpers.
Vervolgonderzoek:
● In mogelijk vervolgonderzoek van Energize People willen de onderzoekers zich
richten de verbinding tussen actie en mening bij de energie eindgebruikers;
● In mogelijk vervolgonderzoek van Energize People is meer aandacht voor
gedragsstudies gewenst;
● In mogelijk vervolgonderzoek willen I-Share en Energize People extra aandacht
besteden aan de inrichting van de samenwerking tussen technici en ontwerpers.