Innoveer nu !
(en morgen, en overmorgen en altijd)
Karine Appeltans
Christel Lammens
Innovatie Academie @ UCLL.be
21 april 2015
Doelstellingen van de sessie
• Kort overzicht van praktisch bruikbare en recente
innovatiemethoden
• Toepasbaar voor zowel grote als kleinere
ondernemingen.
• Concreet toepassen van twee fundamentele
methoden als startpunt
– Business model canvas
– GPS brainstorm techniek
• Inleiding
• Innovatiehandleiding toelichten met focus op: – Creativiteit
– Waardecreatie voor de klant
– Update van de Praktische tools / modellen
• Innovatie in de praktijk
– Toepassen op een case: Insect Food International (IFI)
– Business Model Canvas: AS IS
– GPS Brainstorm
– Business Model Canvas: TO BE
• Afsluiting Innovatie Academie
Agenda
18u Inleiding
18u15 Innovatiehandleiding
19u15 Pauze en netwerkmoment
19u30 Innovatie in de praktijk
20u30 Pauze en netwerkmoment
20u45 Innovatie in de praktijk (vervolg)
21u45 Afsluiting Innovatie Academie
Timing
Introductie
InnovatieLabs:
• Samenwerking tussen kennisinstelling UC Leuven –
Limburg en de bedrijfswereld
• Laagdrempelige toegang tot innovatie voor kmo’s
• Focus op niet-technologische innovatie, inclusief
diensteninnovatie en innovatieve marketingcommunicatie
• Een doorgedreven begeleiding, verder dan de kortstondige
aanpak van o.a. de Innovatiecentra
[ www.innovatielab.be ]
Opzet
Innovatie Labs
Studenten laatste jaar Bedrijfsmanagement en Office
Management & IT als alternatief voor de klassieke stage
Samen met ervaren docenten
Een multidisciplinair team van 3 à 4 studenten gedurende 12
weken (=1 FTE – 1 jaar)
Doel
Innovatie academie
Bedrijven in Vlaams-Brabant leren innoveren en
innovatiegevoelig maken door middel van de
volgende tools en trajecten:
• Handleiding voor innovatietrajecten
• Website met informatie voor kmo’s
• Vormende activiteiten voor bedrijven
Wie zijn wij ?
• Karine Appeltans – Lector marketing en innovatie aan de UC Leuven-Limburg.
– Bedrijfservaring in Marketing & Sales strategische functies binnen bedrijven als
AB Inbev, Henkel, Colgate Palmolive, Nestlé en Rémy Cointreau alsook enkele
KMO’s.
– Master Handelswetenschappen aan de Universiteit Hasselt `
• Christel Lammens – Lector economie en innovatie aan de UC Leuven-Limburg
– Onderzoeker, coach en lesgever over innovatie
– Master Toegepaste Economische Wetenschappen, KULeuven
Wie zijn jullie ?
Wij horen graag van u:
– Welk bedrijf vertegenwoordigt u ?
– Wat is uw functie ?
– Wat zijn uw verwachtingen voor vanavond ? Met welke info
zou u graag naar huis gaan ?
– Wat zijn uw verwachtingen van de Innovatie Academie in het
algemeen ?
1. Innovatie als proces 1. Mobiliseren en verzamelen
2. Oriënteren
3. Clusteren en kiezen
4. Activeren
5. Implementeren
2. Innovatie als cultuur 1. Start bij jezelf
2. Voorzie in uitdaging, vrijheid en middelen
3. Verbreed je innovatienetwerk
4. Ontwerp een continue beslissingscyclus
Auteurs: R. Van Goolen, S. De Hertogh, H. Evers, C. Lammens
Structuur handleiding
Ligt het probleem in het verzamelen van veel en goede ideeën?
STAP 1: Mobiliseren en verzamelen
Heb je eerder nood aan een overzichtelijk en richtinggevend begrip van waar
jouw kmo voor wilt staan en het bepalen van een passende strategie?
STAP 2: Oriënteren
Valt jouw innovatieproces stil omdat er niet doelgericht en gebalanceerd
gekozen kan worden tussen ideeën?
STAP 3: Clusteren en kiezen
Blijft het moeilijk om innovatieve ideeën om te zetten in concrete plannen
voor innovatieprojecten?
STAP 4: Activeren
Zijn er voortdurend onwelkome verrassingen die opduiken bij de uitvoering
van projecten?
STAP 5: Implementeren
Innovatie als proces
IN DEZE STAP …
– aanboren van verschillende ideeënbronnen
– stakeholders mobiliseren
– brainstormtechnieken om zoveel mogelijk
ideeën aan de oppervlakte brengen
Innovatie als proces
STAP 1: Mobiliseren en verzamelen
Innovatie als proces
• Mobiliseren – Medewerkers
– Klanten
– Prosumers
– Crowdsourcing
– Co-opetitie
– Co-branding
– Triple helix
STAP 1: Mobiliseren en verzamelen
Innovatie als proces
• Verzamelen
– Brainstormen
– Creativiteit vs ‘Facts & Figures’
STAP 1: Mobiliseren en verzamelen
Fase 1:
Maximum aantal ideeën
verzamelen Fase 2:
Synthetiseren, clusteren van
de ideeën voor je
beslissingen neemt
Bron: Business Model Generation – Osterwalder & Pigneur (p137)
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING – Principes
1. Oordeel niet – Alle ideeën zijn welkom
– Zorg voor een open atmosfeer waar iedereen zich vrij voelt om ideeën
te spuien
– Alle ideeën hebben eenzelfde waarde (binnen/buiten bedrijf of
klant/leverancier, …)
2. Ga voor kwantiteit en variatie – Stop niet te snel. Niet te snel tevreden zijn.
– Ga ook voor risicovolle en lange termijnideeën.
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING - Principes
3. Freewheel – Spring gerust van de hak op de tak
– Chaos ? Dat is OK ! Prima !
4. Hitchhike (liften)
– Bouw verder op iemand anders zijn idee.
– Gebruik ideeên om nieuwe ideeën te vinden
– Blijf niet in je eigen hoofd hangen ! Hoe zou iemand anders naar het
probleem kijken ?
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING – Oefening
Welke letter past niet in de rij?
A E I F U
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING – Oefening
Verbind de 9 punten met 4 rechte lijnen
zonder je pen op te heffen …
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING – Oefening
Verbind de 3 punten met 1 lijn zonder je pen op te heffen.
Voorwaarden: het moet een rechte zijn & niet onderstaande rechte
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING – Warm up
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
BRAINSTORMING
RIGHT or WRONG ?
‘You are creative or you are not!
You can’t learn it.’
WRONG
Stap 1: Verzamelen / Brainstorming
CREATIVITEIT
TIPS & TRICKS 1. Steel like an artist (source: Austin Kleon)
TIPS & TRICKS 2. De Superheld
Wat zou Superman / Robin Hood / Mega Mindy doen ?
CREATIVITEIT
TIPS & TRICKS 3. Directe analogie
Wat hebben ze gemeenschappelijk ?
Wat maakt hen zo verschillend ?
voor gelijkaardige producten en/of totaal verschillende producten
CREATIVITEIT
Some TIPS & TRICKS 4. Personificatie
Wat als je product een persoon is ?
Wat voor karakter zou hij/zij hebben ?
Is hij/zij gelukkig ? Tevreden met zichzelf ?
Wat zou hij/zij veranderen ?
CREATIVITEIT
TIPS & TRICKS 4. What if ?
Daagt het conventioneel denken uit.
Het onmogelijke is/wordt misschien mogelijk ?
CREATIVITEIT
TIPS & TRICKS 5. GPS model
Model dat gebruikt zal worden in onze brainstorming sessie
Maakt gebruik van Algemene Trends
CREATIVITEIT
1. Innovatie als proces 1. Mobiliseren en verzamelen
2. Oriënteren 3. Clusteren en kiezen
4. Activeren
5. Implementeren
2. Innovatie als cultuur 1. Start bij jezelf
2. Voorzie in uitdaging, vrijheid en middelen
3. Verbreed je innovatienetwerk
4. Ontwerp een continue beslissingscyclus
Structuur handleiding
IN DEZE STAP …
– in kaart brengen van de voornaamste aspecten van je
bedrijfsvoering met behulp van het business model
canvas
– de houvast van een missie, visie, kernwaarden en
strategie voor je bedrijf
– enkele voorbeelden van geavanceerde strategische
modellen: waardedisciplines, blue ocean strategie, lean
strategie
Innovatie als proces
STAP 2: Oriënteren
Innovatie als proces
Waardegeneratie business model canvas
Andere hulpmiddelen • SWOT
• Missie, visie, strategie
• Waardedisciplines
• Waarde innovatie
STAP 2: Oriënteren
• Doel van bedrijven moet zijn: leren
• Leren via snel op elkaar volgende productiteraties
Validated learning met 3 componenten:
• Bouwen
• Meten
• Leren
• Vertrekpunt zijn verschillende business modellen
De lean methode
• Vertrekpunt zijn verschillende business modellen
– Identificeer hypotheses: aannames valideren
– Minimum Viable Product
– Doorzetten / aanpassen / drastisch wijzigen
Iteratief proces: (steeds herhalend)
“A startup will probably fail several times before
finding the right approach” (E. Ries)
Geen angst voor testmarkten op te zetten
De lean methode
Business model canvas (A. Osterwalder)
Klantengroepen
Waardeproposities
Kanalen Inkomstenstromen
Klantenrelaties
Kostenstructuur
Kernactiviteiten
Kernmiddelen
Sleutelpartners
IN DEZE STAP …
– groeperen en uitdiepen van innovatieve ideeën
– evaluatietechnieken om de beste verzameling aan
ideeën te kiezen
Innovatie als proces
STAP 3: Clusteren en kiezen
Clusteren
Mindmap
Kiezen
COCD-box
Hits per doelgroep
Dr. Love
Innovatie als proces
STAP 3: Clusteren en kiezen
Waarde: Prioriteiten
Prioritiseer obv scores op:
- Belangrijkheid
- Tastbaar
- Onvervuld
- Lucratief €
SOM= Hoge Waarde
Idee Segment Bel Tastb. Onverv. € Tot
score
Idee x Hipsters *** ** ** ** 8
Idee y Low priced * *** * * 6
IN DEZE STAP …
– omzetten van innovatieve ideeën tot innovatieprojecten met een
maximale kans op slagen
– een kwalitatieve inschatting van je project maken met de MBA-
techniek
– een mijlpalenplanning
– een inschatting van kosten en baten met de benefits management
techniek
Innovatie als proces
STAP 4: Activeren
Back to reality met behulp van de MBA-
Techniek Motivatie: gaan we ermee door?
Buitenwereld: hoe wordt het ontvangen?
Actiepad: hoe gaan we het doen?
Innovatie als proces
STAP 4: Activeren
• Elk kritieke aspect van je business model testen voordat
je ze uitbouwt
• Iteratief proces om te ontdekken wat werkt in de markt
• Hoe sneller je kunt vaststellen dat een aanpak mislukt,
hoe beter
• MVP: de eerste poging om een product uit te brengen
dat waarde creëert
• Bouwen-Meten-Leren-Raamwerk (Ries)
Levensvatbaarheidsexperimenten (lean)
Buitenwereld
IN DEZE STAP …
• project opvolgen project management light
• veranderingsmanagement 8 stappen van change
management light
• de kenmerken van een effectief team perspectieven,
spanning en constructieve dialoog
• innovaties beschermen formeel en informeel
Innovatie als proces
STAP 5: Implementeren
Veranderingsmanagement
8 stappen van veranderingsmanagement
Maak urgentie tastbaar
Verzamel leidende coalitie
Creëer visie en strategie
Breng visie en strategie over 1
4
2
3
Creëer actieruimte
Boek vroeg tastbare successen
Hou de vaart erin
Veranker
5
6
7
8
Bron: Kotter & Cohen, 2012
Innovatie als cultuur
1. Start bij jezelf: laat je inspireren en stel een
voorbeeld
2. Voorzie in uitdaging, vrijheid en middelen:
durf loslaten
3. Verbreed je innovatienetwerk: kom uit uw kot
4. Ontwerp een continue beslissingscyclus:
stage-gate light
1) Business model canvas AS IS
2) GPS brainstorming sessie
3) Business model canvas TO BE
Werksessie
1) Business model canvas AS IS
2) GPS brainstorming sessie
3) Business model canvas TO BE
Werksessie
Business model canvas
Klantengroepen
Waardeproposities
Kanalen Inkomstenstromen
Klantenrelaties
Kostenstructuur
Kernactiviteiten
Kernmiddelen
Sleutelpartners
1. De klantgroepen – Wie bedien je?
– Voor wie bied je waarde?
– Wie zijn jouw belangrijkste klanten?
2. De waardeproposities – Aan welke behoeften beantwoord je?
– Welke waarde bied je jouw klanten aan?
– Welke problemen van je klanten help je op te lossen?
– Welke product- en dienstenbundels bied je aan welke klantensegmenten aan?
3. Kanalen – Langs welke kanalen willen jouw klantgroepen bediend worden?
– Hoe bedien je ze nu?
– Zijn jouw kanalen geïntegreerd en op elkaar afgestemd?
– Welk kanaal werkt het best?
– Welk kanaal is het meest kostenefficiënt?
– Hoe laat je jouw kanalen het nauwst aansluiten bij de gewoontes en de routines van jouw klanten?
Business model canvas
4. Klantenrelaties – Wat voor een relatie verwachten jouw klantgroepen?
– Wat voor relaties onderhoud je met de verschillende klantgroepen?
– Hoe zijn deze aangepast aan de rest van je business model?
– Hoe duur zijn de verschillende soorten relaties?
5. Inkomstenstromen – Voor welke waarde zijn jouw klanten echt bereid te betalen?
– Waar betalen ze momenteel voor?
– Hoe betalen ze?
– Langs welke weg zouden ze liefst betalen?
– Langs welke verschillende routes krijg je cash binnen?
– Welke cash-stromen dragen het meeste bij tot de omzet?
6. Kernmiddelen – Welke middelen maken de belangrijkste bijdrage tot jouw waardeproposities?
– Zijn dit fysieke, intellectuele, menselijke en/of financiële middelen?
– De distributiekanalen?
– De klantenrelaties?
Business model canvas
7. Kernactiviteiten
– Welke kernactiviteiten vormen het hart van jouw waardepropositie?
– De organisatie van jouw distributiekanalen?
– Het opzetten en onderhouden van klantenrelaties?
– Jouw fysieke productie?
– Het beheersen van de inkomstenstromen?
8. Sleutelpartners
– Welke personen of organisaties dragen bij tot de kern van je business model?
– Wie zijn jouw sleutelleveranciers?
– Welke zijn de voornaamste middelen die je van partners verwerft?
– Welke kernactiviteiten worden door partners uitgevoerd?
9. Kostenstructuur
– Wat zijn de voornaamste kostendrijvers in jouw business model?
– Welke kernmiddelen zijn het duurst?
– Welke kernactiviteiten zijn het duurst?
Business model canvas
1) Business model canvas AS IS
2) GPS brainstorming sessie
3) Business model canvas TO BE
Werksessie
GPS Methode
A. Genereer
1) Kies een vraag
2) Selecteer 5 trends
3) Plaats deze op de segmenten + 1 vrij segment
4) Plaats één duo per segment
5) Laat 5 tot 10 minuten per trend ideeën generen
6) Schuif door en herhaal tot alle trends door alle duo’s zijn behandeld
B. Groepeer korte vs lange termijn
1) KT links
2) LT rechts
C. Selecteer
1) Stem met oranje stickers op KT en met gele stickers op LT ideeën
2) Tel aantal stemmen
3) Herneem en herstructureer populairste voorstellen tot een beperkt aantal topideeën overblijven
D. Werk uit
1) Uitwerken van projectfiches per idee
2) Presenteren van de projectfiches
Trends
Convenience & comfort Instant economy vs. ‘slow down’ Smart materials & technology
Mass customisation M4L4M (sustainability) Healthy body & lifestyle
Living agelessly FUD Fear Uncertainty Doubt Big knowledge – Big Brother
Story Telling & ‘The experience’ economy
From consumer to prosumer Kids rule!
Generation ADHD Traffic congestion Local Love
Multicultural society Profundity; looking for internal answers
Widely spread communication networks & technology
Serendepity Flexible living & working
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
• Convenience & comfort
– Making life easier
– All-in-one services
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Instant economy vs. Slow down
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Smart Materials & technology
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Mass customisation
– Custom made products or services
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• M4L4M - More for less for more
– Cradle to cradle
– Upcycling
– Lower prices for technology
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Living agelessly
– Ageing of population
– Active lifestyle
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Healthy body & lifestyle
– Prevention in healthcare
– Also based on technology
– Healthy body & mind
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• FUD Fear Uncertainty Doubt
– > Looking for internal answers
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Big knowledge – Big Brother
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Story Telling & ‘The experience’ economy
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• From consumer to prosumer
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
Trends
• Kids rule!
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
• Generation ADHD
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Traffic congestion
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Local Love
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Multicultural society
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Profundity – looking for internal answers
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Widely spread communication networks &
technology
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Serendipity – Mass of information & opportunities
– Incapacity to choose let faith play a role
recommendations are no longer coincidental but are precisely
tailored
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
• Flexible Living & Working
Source:
Trend Report 2015 – www.trendwatching.com
Innovatiehandleiding KHLeuven
De tafel van zeven – Herman Konings
Trends
1) Business model canvas AS IS
2) GPS brainstorming sessie
3) Business model canvas TO BE
Werksessie
Business model canvas
Klantengroepen
Waardeproposities
Kanalen Inkomstenstromen
Klantenrelaties
Kostenstructuur
Kernactiviteiten
Kernmiddelen
Sleutelpartners
Meer info en begeleiding
• www.innovatielab.be
• Robrecht Van Goolen: [email protected]
Bedankt voor jullie
aanwezigheid en medewerking!
Hopelijk tot binnenkort!