COLLEGEPROGRAMMA GEMEENTE LEEUWARDEN 2014 - 2018
Iedereen is LeeuwardenLjouwert is eltsenien
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
2
3
Iedereen is LeeuwardenLjouwert is eltsenien
Collegeprogramma Gemeente Leeuwarden 2014 - 2018
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Verder bouwen aan een krachtige gemeente
Hoofdstuk 2 Iedereen een kans
Hoofdstuk 3 Iedereen doet mee
Hoofdstuk 4 Iedereen de ruimte
Hoofdstuk 5 Een solide basis voor iedereen
Financiële bijlage
5
Iedereen is Leeuwarden
Iedereen is Leeuwarden. Ljouwert is eltsenien. Onder dat motto bouwen we de komende vier jaar verder aan een krachtige en vitale gemeente. Een gemeente waar je goed kunt wonen, werken en recreëren. Die gemeente maken we samen! Inwoners. Ondernemers. Verenigingen. Organisaties. Iedereen is nodig. Een samenleving van en met de inwoners van de nieuwe gemeente Leeuwarden. Gastvrij en aantrekkelijk voor Fryslân, Nederland en heel Europa!
De gemeente Leeuwarden wil een moderne overheid zijn. Een overheid die uitgaat van de mogelijkheden en initiatieven van mensen zelf. Een ondernemende overheid die samenwerkt en stimuleert. Die mensen verbindt en verder brengt. Zo krijgt iedereen ruimte om mee te doen.
Leeuwarden ontstaat niet in het stadhuis. Dat realiseren we ons heel goed. Als gemeentebestuur staan we midden in de Leeuwarder samenleving. Laten we met elkaar werken aan een mooie en dynamische gemeente.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C O L L E G E P R O G R A M M A G E M E E N T E L E E U WA R D E N | 2 014 - 2 018
6
Dit is onze ambitieMeerMienskip.Eenoverheiddieminderinvloeduitoefent.DegemeenteLeeuwardengaatuitvandeeigenkrachtvanmensen.Ookdekomendeperiodebiedenweruimteaanlokaleinitiatieveneninnovatiefondernemerschap.Daarbijschuwenwehetexperimentniet.DeuitverkiezingtotCultureleHoofdstad2018ishetbestebewijsdatdeLeeuwarderaanpakwerkt.
IedereenisLeeuwarden.SamenmakenweLeeuwarden.Daaromwillenweeenoverheidvormgevendieinvesteertinmogelijkhedenvanmensenenhenstimuleertomverantwoordelijkheidtenemen.Wezijneengemeentediesamenmetanderenallerleiinitiatieveningangzet;viakleineengerichteinterventiesénmetoogvoordegrotelijn.EenIepenMienskip.
Weinvesterenineensterkelokaledemocratiealsbasisvooreendynamischesamenleving.Inwonersbetrekkenbijpolitiekebesluitvormingisdaarbijhetuitgangspunt.Methelderedoelenvoorogenzettenwekoers,bewakenwedekwaliteitenzorgenwevooreenvangnetvanondersteuningenbescherming.Wantmensendiedatnodighebben,moetenaltijdeenberoepkunnendoenopdegemeente.Ofhetnugaatomhuisvesting,onderwijs,zorg,buurtpreventieofsocialezekerheid.Daarstaanwevoor.
Wehebbengrootvertrouwenindemensen,bedrijvenenmaatschappelijkeorganisatiesdieactiefzijninonzegemeente.Wijwillenbereikendatiedereendeeigenbelangenmetanderenverbindtensamenzoektnaaroplossingen.Ditvraagtomeenandererolverdelingtussenoverheidensamenlevingénomeenandererolvanambtenarenenpolitiek.Daarwillenweookdekomendeperiodeaanwerken.Doorsamentedoen.Teervaren.Enteleren!
7
Onze speerpunten voor de periode 2014 - 2018
1. Iedereen een kans
Webiedenmensenkansen.Werkisdaarbijonzetopprioriteit.Meerbanenzijnnodig,bijvoorbeeldophetgebiedvanduurzaamheid,watertechnologieenagrifood.DeuitverkiezingtotCultureleHoofdstad2018brengtnieuwewerkgelegenheid.Samenmetprovincieengemeentenversterkenwedeaantrekkingskrachtvanderegiovoorbedrijvenenbezoekers.Kinderenenjongerenhebbenrechtopgelijkeontwikkelkansen.Daarominvesterenwesamenmetscholenindekwaliteitvanhetonderwijsenpakkenweleerachterstandenvroegtijdigaan.Bovendienwillenwedatmeerjongerenmeteenstartkwalificatievanschoolkomen.Jongerendieeenopleidinghebbenafgerond,moetensneleenbaankunnenvinden.
2. Iedereen doet mee
Iedereendoetmee.Wedoeneenberoepopdeverantwoordelijkheidvanmensenzelf.Ookalszorgenondersteuningnodigis,stellenweeerstdevraagwelkehulpmensenzelfkunnenorganiseren.SocialewijkteamsstaanelkedagindirectcontactmetinwonersvanLeeuwarden.Zokunnenwetijdiggoedehulpbiedenenvoorkomenweeentegrootberoepopspecialistischezorg.VanuitdezevisieopMienskipstimulerenwewijkenendorpenominitiatieftenemeninhuneigenleefomgeving.Dieleefomgevingmoetnatuurlijkveiligzijn.DaarmakenwesamenmetdeinwonersvanLeeuwardenwerkvan.Omarmoedetebestrijden,zettenwenogmeerinoppreventie,hetvoorkomenvanschuldenenlagerewoonlasten.
3. Iedereen de ruimte
Iedereenderuimte.Datisonsuitgangspunt.Metelkaarbouwenweeenlevendigeenbereikbaregemeente.Wezorgenvoordorpenenwijkenwaarmensennuenlaterduurzaamkunnenleven.Dekomendeperiodeinvesterenweinversterkingvandebinnenstad,hetStationsgebiedenGrou.Ookgaanwesamenmetwoningcorporatiesenhuiseigenarendebestaandewoningvoorraadindegemeenteverduurzamenenverbeteren.Zowaarborgenwedebetaalbaarheidenwoonkwaliteit.Weinvesterenindekwaliteitvandeleefomgeving,deinfrastructuurenbereikbaarheid;ondermeerviahetprogrammaLeeuwardenVrij-Baan.OpwegnaarCultureleHoofdstad2018werkenwebovendienaaneenlevendigcultureelklimaat.Eenklimaatdatstad,regioénmenseninbewegingbrengt!
4. Een solide basis voor
iedereen
Hetgezondhoudenvandefinanciëlepositievandegemeenteiseenbelangrijkerandvoorwaardevoordeuitvoeringvanonzeplannen.Wezettenhetdegelijkefinanciëlebeleidvandelaatstejarenkrachtigvoort.Kernpuntenzijneenreëelsluitendemeerjarenraming,systematischrisicomanagement,eenevenwichtigeschuldpositieenhetoppeilhoudenvanhetweerstandsvermogen.Zocreërenweevenwichttussenambitieenfinanciëlestabiliteit.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
8
December 2013. Ruim 500.000
mensen bezoeken het Glazen
Huis van 3FM Serious Request
op het Wilhelminaplein. Via
radio en tv hoort en ziet heel
Nederland een bevlogen stad.
Deze energie en saamhorigheid
zien wij in verschillende
verschijningsvormen terug in de
hele gemeente. Ze vormen een
stevige basis voor de komende
collegeperiode.
Waar we staan
Sinds1januari2014isdenieuwegemeenteLeeuwardeneenfeit.Hetgemeentelijkgrondgebiedisbijnaverdubbeldenomvatookmeren,watersportdorpenenkarakteristiekplatteland.Destad,dedorpenenhetplattelandvullenelkaaraan.Zebiedenmooieplekkenomtewonenenrecreëren,metkansenvoornieuwewerkgelegenheid.
Stadmetdeleukstewinkelstraat.Stadmetdebesteparkeergarage.StadvanhetGlazenHuis.HoofdstadvandeSmaak2015.CultureleHoofdstad2018.EndegemeentevanSinterklaasenSintPiter.Anno2014isLeeuwardendetrotseenzelfbewustehoofdstadvanFryslân.Eennieuwegemeentemeteenstaden18zelfbewustedorpen.Meteenruimekeuzeaanvoorzieningenophetgebiedvanwerk,onderwijs,zorg,winkelen,sportencultuur.
DehistorischebinnenstadendegezelligewijkenendorpenmakenLeeuwardentoteenaantrekkelijkegemeenteomtewonen.Leeuwardeniseenbruisendestudentenstadmeteentoenemendaantalmbo-,hbo-enwo-studenten.Leeuwardeniseendynamischegemeente.Eeninnovatievesamenlevingdiesteedsopnieuwveerkrachttoont.Betrokkenbewonersvindenelkaarinlokaleinitiatievenindorpofwijk.HetimagovanLeeuwardenisversterkt.Alsbestuurvandezegemeenterichtenwijonsopmensen,werk,omgevingenbereikbaarheid.Wijbouwensamenmetanderenaanhetbereikenvanmaatschappelijke,economischeenecologischedoelen.
NatuurlijkkentLeeuwardenookproblemen.Dewerkloosheidneemttoe.Hetaantalhuishoudensmeteenbijstandsuitkeringismet9,5procenthoog.HetgemiddeldebesteedbaarinkomenperhuishoudenislagerdaninderestvanNederland.Steedsmeermensenhebbenmoeiteomrondtekomen.Dezeproblemenhebbendekomendecollegeperiodenatuurlijkonzeaandacht.Sterkernog:wewerkensamenaanoplossingenomdesituatievoordezegroepteverbeteren.
Hoofdstuk 1
Verder bouwen aan een krachtige gemeente
9
Andere overheid, nieuwe taken
Dewereldverandert.Ontwikkelingenvolgenelkaarsteedssnellerop.Ookdeverzorgingsstaatverandertvankarakter.Betrokkenheidvaninwonerskomtcentralertestaan.Bestaanszekerheidisdaarbijvooronzeinwonershetleidendethema.
De samenleving maakt zichzelfMensenwillenmeerzeggenschapoverontwikkelingeninhuneigenleefomgeving.Desamenlevingherondektmeerenmeerdeeigenmogelijkheden.Vooroplossingenwordtmindervaaknaardeoverheidgekeken.Inplaatsdaarvangaanmensenuitvaneigenkrachtenmobiliserenzedeenergiedieineendorpofwijkaanwezigis.Ookzonderoverheidofsubsidieskomencollectievevoorzieningentotstand.Viasocialmediaeninternetzijnsamenwerkingenbuurtinitiatiefsnelgeorganiseerd.Desamenlevingmaaktzichzelf.
Naar een nieuw gezagWewerkentoenaareenoverheiddiemensen,organisaties,samenwerkingsverbandenenbuurtinitiatievenruimtebiedtenstimuleertom‘samenleven’vormtegeven.Deoverheidtrekthaarhandennietafvandesamenleving.Integendeel.Zetrektopmetmensenenneemthunoplossingenalsuitgangspuntvoorwatzedoet.Zehelptlokaleinitiatievenopweg.Nietmeteenblauwdruk,maarmetmaatwerk.Behoeftenvanmenseninwijkenendorpenverschillennueenmaal.Zo’noverheidlaatniethaarmachtgelden,maarverdientgezagdoorovertuigendoptredenenenthousiastesamenwerking.Enlegtdaaroververantwoordingaf.Ditversterkthetvertrouwenoverenweer.
Minderregels,mindercontrole.Denieuweoverheidcontroleertenverzorgtminder,neemtminderover.Denieuweoverheidmotiveert,stimuleertenorganiseertparticipatie,verbindingenleiderschapindesamenleving.Daarnaastzorgtzijvooreenbetrouwbaarvangnetopplaatsenwaardesamenlevingdatzelfnietkanorganiseren.
Nieuwe taken Eenandererolverdelingtussengemeenteneninwonersisnodig.Erkomtnamelijkveelnieuwwerkopgemeentenaf.Derijksoverheiddraagttakenoverophetgebiedvanwerkeninkomen,maatschappelijkeondersteuningenzorgvoordejeugd.Eengroteoperatie,waarmeelandelijk€16miljardisgemoeid.Hetuitgangspuntisdatgemeentenbeterwetenwaarbehoefteaanisenhulpgoedkoperkunnenorganiseren.Gemeentenkrijgenmeertedoenéntekiezen,maarontvangenveelminderbudget.OokdegemeenteLeeuwardenmoetstraksmeerdoenmetmindergeld.Dezerijksbezuinigingwordtdoordegemeentenietafgewenteldophaarinwonersmetbeperkingen.Demanierwaaropmensengeholpenworden,kanwelveranderen.
Alshetgaatomdedecentralisatievanzorgtaken,zaldegemeentezichmeerpresenterenalsdeinstantiewaarjeterechtkuntmetvragenoverzorgenondersteuning.Iniedergevalisdegemeenteverantwoordelijkvooreengoedetoegankelijkheidvandeeerstelijn.Datdoetzedoorhetorganiserenvaneengoedeloketfunctieenhetondersteunenvancliënten.
Deverschuivingvantakenenverantwoordelijkhedeninhetsocialedomein-de‘decentralisaties’-gaathoedanookleidentotverschillenindeuitvoeringvanbeleid.Maatwerkvraagtnueenmaalom‘vrijehandelingsruimte’voorburgers,ambtenarenenprofessionals.Uitgangspuntdaarbijisdatzorgbetaalbaarenbereikbaarblijftvooriedereen.Eenlokaledemocratiewaarinmeermensenmeedoen,vraagtvanbestuurders,maatschappelijkegroeperingeneninwonersdatzezorgvuldigensociaalomgaanmetruimte,regelsenincidenten.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
10
Culturele Hoofdstad 2018:
samen werken aan een sterke
regio
Culturele Hoofdstad 2018Meerwerk.Meerbezoekers.Eensterke(inter)nationalepositievanstadénregio.DeuitverkiezingvanLeeuwardentotCultureleHoofdstad2018biedtveelkansen.Wezijneendynamischeeninnovatievestad.DatmagheelEuropaweten!Bovendienbetekenthetevenementeenimpulsvoordeeconomieeneenkansomonzekernproblemenstructureelaantepakken.Cultuuralsvliegwielvoorhetbestrijdenvanarmoede,hetbevorderenvanparticipatie,hetverbeterenvandekwaliteitvanonderwijsenhetvergrotenvanwerkgelegenheid.
Samenwerkingsagenda Provincie Fryslân 2013 - 2025DeSamenwerkingsagenda2013-2025diewemetProvincieFryslânmaakten,iseenstevigebasisvooronzeambitiesopditgebied.Nietalleenvoor2018,ookvoordelangetermijn.Sameninvesterenweineenaantrekkelijkestadvoormensenenbedrijven,zorgenwedatiedereenkanmeedoenenstimulerenwedesamenwerkingtussenonderwijsenbedrijfsleven.OokwerkenwesamenmetdeuitvoeringsorganisatieCultureleHoofdstad2018.Hierbijgaathetbijvoorbeeldomtoerismeenmarketing,bereikbaarheidenlogistiek,hospitalityenprojectenvoorgebiedsontwikkeling(Blokhuispoort,Stationsgebied,GrouenLânvanTaal).
Frysk en meartaligensLeeuwardenstaatmiddenindeprovincieFryslân.Eenprovinciemeteeneigentaalenkarakter.DezetaalenditkaraktergevenonsdekansomonsteonderscheidenalsCultureleHoofdstad2018inNederlandenEuropa.Omdittekunnenblijvendoenenonszelfsverderteontwikkelen,makenweinaanloopnaarCultureleHoofdstad2018beleidvoormeertaligheidinhetalgemeenenhetgebruikvanhetFriesinhetbijzonder.Uitgangspuntvoordegemeentelijkedienstverleningisdetaalvandeinwoners.Ditvragenwedusookvandooronsgesubsidieerdeinstellingen.Ookinhetonderwijsstrevenwenaareendoorgaandeleerlijnalshetgaatomtwee-ofmeertaligheid.Wijstimulerenditvanpeutertotpromovendus.WewillenhetLiwwaddersendeFriesetaalmeerzichtbaarmakeninonzegemeente.
Denamenvangemeente,stadendorpenwordennietgewijzigd.Zowelstadalsgemeentewordenaangeduidals‘Leeuwarden’.DedorpenhebbenveelaleenFriesenaam.
Leeuwarden in haar omgevingWezijnertrotsopdehoofdstadvandeprovincieFryslântezijn.Dekwaliteitenvanstadenregioversterkenelkaar.Enstadenregiohebbenelkaarnodig.InveelgebiedeninEuropaiseenzoektochtgaandenaarnieuweverhoudingentussenstadenplatteland.Daaromisditéénvandecentralethema’sindeplannenvoorCultureleHoofdstad2018.Daarbijspelenvraagstukkenalskrimp,innovatie,duurzaamheid,braindrain/braingainenbiodiversiteit.CultureleHoofdstad2018biedteenlevendlaboratorium(‘livinglabs’)ommetdezeenanderevraagstukkenaandeslagtegaan.DatgeeftonsookgoedekansenopcofinancieringvanuitEuropesestructuurfondsen.
VeeleconomischeenmaatschappelijkevraagstukkenspelennietalleeninLeeuwarden,maarookopandereplaatseninderegio.Eengezamenlijkeaanpakmetprovincieengemeentenbiedtdanmeerkansopsucces.
11
ZowerkenwesamenmetDrachten|Smallingerland,HeerenveenenSúdwest-Fryslân(dezogenoemde‘F4’)aanhetversterkenvandeeconomieinderegio.Leeuwarderadeel,Menameradiel,LittenseradielenTytsjerksteradielzijnonzepartnersindestadsregio.Methenwerkenweaanruimtelijkeontwikkeling,recreatieentoerismeenwonen.Ooksocialevraagstukkenpakkenwegezamenlijkop.Leeuwardenisvoormeerdereonderwerpencentrumgemeente.In2018wordtLeeuwardensamengevoegdmetLeeuwarderadeelendelenvanomliggendegemeenten.
OokviahetSamenwerkingsverbandNoord-Nederland(SNN)blijvenweEuropesesubsidiesbenuttenvoorhetversterkenvanderegionaleeconomie.MeerEuropesefondsenkunneninteressantzijnvoorLeeuwarden.WewillendanookeenNoordNederlandsNetwerkEuropeseFondsenoprichten.DitnetwerkbundeltkennisovermogelijkhedenvoorEuropesesubsidieensamenwerking.OokbinnenditnetwerkspeeltEuropaeensteedsbelangrijkererol.
Nieuwe periode
Tussentijdse evaluatie uitvoering programmaHalverwegedecollegeperiodemakenwijdetussenbalansop.Ligtdeuitvoeringvanonzeplannenopkoers?Ishetnodighetbeleidaantepassen?Daarovergaanweindebatmetdegemeenteraad.Daarbijkijkenweooknaaractueletrendsenontwikkelingenennaardefinanciëlepositievandegemeente.
Samenstelling collegeIndezecollegeperiodekomterveelnieuwwerkoponsaf.Voorbeeldenzijndedecentralisatiesinhetsocialedomein,devoorbereidingopCultureleHoofdstad2018,deuitbreidingvandegemeentemethetnoordelijkdeelvandevoormaligegemeenteBoarnsterhimendetoekomstigeuitbreidingenvandegemeentenaarhetnoordwesten.Opsociaal,cultureel,economischentoeristischgebiedstaatdegemeentevoorgroteuitdagingen,diezowelkansrijkalsrisicovolzijn.Hetbetreftnieuwetakenmetgroteverantwoordelijkheden.Daaromwordtdeomvangvanhetcollegedekomendecollegeperiodeuitgebreidvan4naar5,6fte,teverdelenover6wethouders.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
12
We willen mensen kansen
bieden. Werk is onze
topprioriteit. Er zijn meer
banen nodig, bijvoorbeeld op
het gebied van duurzaamheid,
watertechnologie en agrifood.
Maar ook mensen met de juiste
diploma’s. Daarom investeren
we in onderwijskwaliteit en
pakken we leerachterstanden
vroegtijdig aan. Ook maken
we ons sterk voor een goede
aansluiting tussen onderwijs
en arbeidsmarkt. En: we kiezen
voor innovatie
Economie
DeeconomischecrisislaatzijnsporennaindeLeeuwardereconomie.Dewerkgelegenheidisinvrijwelallesectorenafgenomen.Dearbeidsmarktverandert:vaneenbaanvoorhetlevennaarkortdurendedienstverbanden.Geenwonderdatwerktopprioriteitisvanonsprogramma.Belangrijkepijlersvandezeambitiezijn:hetcreërenvanbanen,investereninkennis,innovatie&onderwijsénhetverbeterenvandeaansluitingtussenonderwijsenarbeidsmarkt.
Duizend nieuwe banen Wezetteninopminimaalduizendnieuwebanen.Daaromstellenweopnieuwincidentelemiddelenbeschikbaarvooreconomischbeleid.WefaciliterenbestaandebedrijvenenhalenviaactieveacquisitienieuwebedrijvennaarLeeuwarden.Degemeentelijkedienstverleningaanondernemersmoetoptimaalzijn,metzoweinigmogelijkregels.Datiseenrandvoorwaarde.Zowerkenwemeeaannieuwebanenbijbestaandebedrijven,indeagrifoodsector,indezuivelsector,indewatertechnologieendedienstverlening.Banenopalleniveaus.Energieenduurzaamheidbiedenookkansenvoormeerwerkgelegenheid.Bijvoorbeelddoorhetverduurzamenvanwoningenénvangemeentelijkenmaatschappelijkvastgoed.Verdergebruikenwehetinkoop-enaanbestedingsbeleidombanentecreëren.
Degemeentevoerthetdigitaleondernemersdossierin.Weonderzoekendemogelijkheidomdegemeentelijkelastenvoortaaninéénintegraleaanslagnotaopteleggenaanondernemers.
Samenmetondernemersenonderwijsinstellingen(dezogenoemde‘3O’s’)makenwewerkvanwerk.InoverlegmethetFriesebedrijfslevenenberoepsonderwijsvullenweonzerolverderin.Bespreekpuntenzijnhetbevorderenvanondernemerschap(vooralookbijdedoelgroepjongerenen50+),innovatie,internationalisering,starters,zzp’ers,combinatievanwonenenwerkenénkleinschalige(agrarische)bedrijvigheidinverschillendesectoren.
Hoofdstuk 2
Iedereen een kansOnze keuzes voor economie, onderwijs en arbeidsmarkt, duurzaamheid en toerisme
13
Regionale samenwerkingDebestaandesamenwerkingmetdeprovincieengemeenteninderegiokrijgteenvervolg.Belangrijkeonderwerpenzijnmeerwerkvoormensenmeteenarbeidsbeperkingenhetandersinrichtenvandesocialewerkvoorziening.Wegaandooropdeingeslagenwegwatbetreftderegionalearbeidsmarktbenadering.Wepakkengezamenlijkeproblemenaan,grijpenkansendiezichvoordoenenzorgendathetgeluidvandeNoordelijkeregiodoorklinktinDenHaagenBrussel.HetlobbyengaanwestructurelervoorbereidenmetpartnersalshetSamenwerkingsverbandNoord-Nederland,deprovincieendeF4-gemeenten.
Economie en innovatieEuropaheeftgekozenvooreenduidelijkfocusopinnovatievanonzeeconomie.Wemoetenconcurrerenmetsnelopkomendeeconomieën.DaaromheeftNederlandgekozenvoorhettopsectorenbeleid.InhetnoordenisdeRIS3ontwikkeld:eenRegionalInnovationSmartSpecialisationStrategy.Vooronsbetekentditgeconcentreerdinzettenopwaterenzuivel(watertechnologieendairy).OnzegemeenteheefteengrootMKB.DitbetekentdatweookaandachthebbenvoorexportbevorderingenconcurrentiekrachtvanhetbredeMKB.WestimulerendaaromdeinnovatiebevorderinginhetMKB.
Een sterk vestigingsklimaat Goedebereikbaarheidvandestad,voldoendeparkeergelegenheidenaansprekendeevenementenmetlandelijkeuitstralinghebbenhetimagovanLeeuwardensterkverbeterd.Metgerichteenintensievecitymarketinggaanwehetvestigingsklimaatverderversterken.Derealisatievaneenconcurrerendaanbodvanbedrijfslocatiesenbedrijfspandenkrijgtvoorrang.Hoe?Ondermeerdoordeontwikkelingvangebiedenvoorbedrijvigheid.Hetgelddaarvoorkomtuiteenslimmeexploitatievanbeschikbaregrond.GrotebedrijvenkunneninLeeuwardenterechtophetbedrijventerreinNewtonparkIII.Agrarischebedrijvenkrijgenderuimtevoorhetuitbouwenenontplooienvaneconomische(neven)activiteiten.
Wezetteninopeenbetereaansluitingtussenvraagenaanbodopdekantorenmarkt.Betaalbare,hoogwaardigeengoedbereikbarepandenineenaantrekkelijkeomgevingzijnhetuitgangpunt.Ombeterregietekunnenvoerenopleegstaande(bedrijfs)panden,onderzoekthetcollegedemogelijkheidtotinvoeringvaneenleegstandsverordening.
Investeren graag! Wemakenhetvoorbedrijvenaantrekkelijkomteinvestereninprojecten.Deafgelopenjarendedenwegoedeervaringenopmeteeneconomischparticipatiefondsenhiergaanwemeeverder.Opbasisvaneensluitendebusinesscasekunnenbedrijvenmeedoenmetprojectenophetgebiedvanwater,energie,agrifood,toerismeenbinnenstad.InvoorkomendegevallenisookcofinancieringmogelijkvanuitEuropese,nationaleenprovincialemiddelen.
Onderwijs en arbeidsmarkt
Aanpak vroegtijdig schoolverlaten Allejongerenonderde27jaarvolgenonderwijsofzijnaanhetwerk.Datisonzeambitie.Omdekansenvanjongerenopeenstartkwalificatietevergroten,zettenweinophetvoorkómenvanschooluitval.Bijvoorbeelddoorbegeleidingvanrisicoleerlingenopschool.Projectenzoals‘SchoolalsWerkplaats’(mbo)en‘SchoolalsVindplaats’(voortgezetonderwijs)gaanweverderontwikkelen.Leerlingendiecognitiefgeenstartkwalificatiekunnenhalen,volgenvaakpraktijkonderwijsofspeciaalvoortgezetonderwijs.Voordezegroepbouwenwedeaanpakvan‘DeWerkschool’verderuit.
Innovatie en betere aansluiting onderwijs en bedrijfslevenInnovatieinhetonderwijsbetekenthetopleidenvantalentvoordearbeidsmarktvandetoekomst.Vooreengoedfunctionerendearbeidsmarkt,isbeteresamenwerkingenaansluitingtussenonderwijs,arbeidsmarktenoverhedennodig.Kansenvoorhetbedrijfslevenliggenvooralindegroeisectorenzorg,water(technologie)enindevoedings-enzuivelindustrie.Indezesectorenverwachtenwebanengroei.DezegroeisluitbijvoorkeuroptimaalaanbijdeonderwijsmogelijkhedeninLeeuwarden.Hetisbelangrijkdathetonderwijsjongerenopleidtvoordezesectoren.Hetmboenhbobiedenjongerenkansenomzichbijvoorbeeldtescholenintechniekeninstallatie,zodatzeaansluitendeenbaankunnenvinden.Jongerenmoetenopschoolalkennismakenmetdepraktijkinbedrijven.DeUniversityCampusFryslân(UCF)speelthierbijeenbelangrijkerol.
DeUCFgaatdoorlopendeleerlijnenontwikkelenensteltrelevantekennisbeschikbaaraandesamenleving.Hethbo,dekennisinstituten(Wetsus,FryskeAkademy,Waddenacademie)envierlandelijke
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
14
universiteitenlevereneenbijdrageaandeUCF.Verderstimulerenwepermanentesamenwerkingtussenalleonderwijsvormen,bedrijfslevenengemeente(n).GoedvoorbeeldisdesamenwerkingtussenhetprogrammaLeeuwardenVrij-Baanenhetonderwijs.IndekomendecollegeperiodegaanwealscoördinerendegemeentevoorFryslândoormetdeaanpakvandeJeugdwerkloosheid.Hetdoelisbetereaansluitingtussenonderwijsenbedrijfsleven.Desamenwerkingkrijgtookeenimpuls,doorgebruiktemakenvanéngezamenlijkteinvestereninHumanCapitalagenda’s.Wemakendaarbijaanspraakoplandelijke,Europeseenprovincialesubsidies.
Ontwikkelkansen voor de jeugdVeiligenkwalitatiefgoedonderwijs,metgelijkekansenvooriedereen.Daarzettenweopin.Samenmetschoolbesturenenouders.Westimulerenonderwijsinstellingenomvoorjongerenlokalemaatschappelijkestagesteorganiseren.Wemakeneenintegraleaanpakvoorcultuur,sportenzorg.Hetuitgangspuntisdatjongerenzichcognitief,sociaal,cultureelenfysiekkunnenontwikkelen.HetIntegraalKindcentrum(IKC)speelthierbijeencrucialerol
HetIKCiseennieuweorganisatievorm,waarinbasisonderwijs,kinderdagverblijf,buitenschoolseopvangenbuitenschoolseactiviteitenvoorkinderensamenkomen.Kinderentot12jaarzijnhierdagelijksomteleren,tespelen,zichteontwikkelenenelkaarteontmoeten.HetIKCmaakthetmogelijkomdeontwikkelingvankinderenbetertevolgenenineenvroegtijdigstadiumietstedoenaaneventueleachterstanden.Samenmetschoolbesturen,organisatiesvoorkinderopvangenanderebetrokkeninstellingenwerkenweaaneendekkendnetwerkvanIKC’svoordehelegemeente.DeIKC’szijnhetstartpuntvandedoorlopendeleerlijn:naarvoortgezetenhogeronderwijsenuiteindelijknaareenbaan.
Duurzame ontwikkeling en
watertechnologie
Watertechnologieenduurzameenergie;hetzijnsterkepuntenvanLeeuwarden.Omnieuweinitiatievenopditgebiedtestimuleren,zijnwesamenmetProvincieFryslângestartmethetprojectGroenWerkt!Wijwillenonafhankelijkwordenvandetraditionelefossielebrandstoffen.En:onzekoploperspositiewatbetreftduurzaamheidomzetteninnogmeerbanen.HetprojectGroenWerkt!leidttotresultaat.Erzijnhonderdennieuwebanengecreëerdmetdefocusopwaterenenergie.DaarnaastzijnnieuwebedrijvennaarLeeuwardengekomen.Kennisinstitutenhebbenzichverderontwikkeld(zoalsuitbreidingvandeWatercampus)enerisforsgeïnvesteerdinduurzameenergie.
Stevig vervolg Groen Werkt!WegaandoormethetprojectGroenWerkt!Watertechnologie,duurzameenergieenagrifoodblijvenspeerpunten.Watbetreftduurzaamheidconcentrerenweonsopkansrijkecombinaties.Voorbeeldenzijngroengas&dairy,duurzameenergie&watertechnologieenduurzameenergie&gebouwdeomgeving.Daarbijwordtsamenwerkingsteedsbelangrijker.Nietalleentussenmarkt,overheidenkennisinstellingen,zekerookmetparticulieren(coöperaties,wijken)enininternationaalverband.
OnderdeelvanhetprojectGroenWerkt!ishetverduurzamenvanwoningen.Ditisbetervoorhetmilieu,geeftmeerwooncomforténleidttotlagereenergielasten.Zohelpthetprojectookbijarmoedebestrijding.Weinvestereninhetenergiezuinigmakenvandeparticuliereensocialewoningvoorraad.Ditlaatstedoenwesamenmetwoningcorporatiesendeprovincie.Hetmessnijdtdusaanmeerderekanten.MethetprojectGroenWerkt!creërenwebanenenverbeterenwedeinkomenssituatievanuitkeringsgerechtigden.Daaromdragenweookvanuithetgemeentelijkeparticipatiebudgetflinkbijaanditproject.
Naar een duurzame samenlevingMeerdoenmetminder.Circulaireeconomie.Energie-efficiëntie.Slimmeromgaanmetvoedselenwater.Wemakenwerkvandetransitienaareenduurzamesamenleving.Erliggenkansenvoor(groene)groeienburgerinitiatievengerichtophetbesparenenopwekkenvanenergie.Ook(stads)landbouwbiedtsociale,ecologischeeneconomischekansen,nuLeeuwardenisverkozentotHoofdstadvandeSmaakin2015.MethetDuurzaamheidsplan
15
Vastgoedwerkenweaanhetverduurzamenvandegemeentelijkegebouwen.Zodaaltdeexploitatielast.Metpartnersmakenwescholen,bedrijvenen(maatschappelijk)vastgoedduurzaam.
Toerisme, marketing en
evenementen
Eenhistorischebinnenstad,aantrekkelijkewinkelsenveleculturelevoorzieningen.Omgevendoorwaterenbijzonderenatuur-enrecreatiegebieden.DátishetmooievandegemeenteLeeuwarden.Eenuitnodigendebestemmingvoortoeristenuitdehelewereld.Wehebbenveeltebieden,zekernuweCultureleHoofdstad2018zijn.Wijhebbenbijzonderetoeristischemogelijkheden:NationaalParkDeAldeFeanenendewatersportcentraGrou,Jirnsum,WergeaenWarten.
Stad én regio in de schijnwerpersWewillenmeerbezoekerstrekkendielangerblijven.Alstoeristentijdenshunbezoekmeerbesteden,leidtdittotextrabanenindesector.Mensenmoetenwelweten,welketoeristischemogelijkhedenLeeuwardenallemaalheeft.Daaromgaanwedetoeristischemogelijkhedenvanonzestad,dorpen,hetPikmarenDeAldeFeanensterkerpromoten.DezepromotiehangtnauwsamenmetdebrederepromotievanFryslân.Ditvraagtnauwesamenwerkingmetdeprovincie,ondernemersenanderecommerciëlepartijen.Zokunnenweookaantrekkelijkeevenementenenprojectenmeteen(inter)nationaleuitstralingorganiseren.Devoorgenomenbundelingvanprovincialeenregionalemarketinginspanningenkrijgtonzesteun.
Omintespelenopdelaatstetrendsenveranderendewensenvandoelgroepen,zijn(ook)privateinvesteringennodig.Samenmetondernemerskunnenwehogekwaliteitengastvrijheidgaranderen.Wewerkenmethenaaneensterker,vernieuwdenbetaalbaaraanbod.Metattentedienstverlening,goedefaciliteitenensubsidiemogelijkhedenopmaat,spelenweactiefinopconcretevragenuitdemarkt.Ookkijkenwenaarevenementlocatiesen‘geschiktvoorelkweer’voorzieningen,methetoogopCultureleHoofdstad2018.
Iedereen een kans. Zo:• Meer banen• Sterke positie regio• Goed vestigingsklimaat voor bedrijven• Aantrekkelijke winkelstad• Onafhankelijk van fossiele brandstoffen• Minder vroegtijdig schoolverlaten • Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt • Gelijke ontwikkelkansen voor kinderen• Gerichte marketing van stad én regio
FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET (x € 1000)
Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal
Structureel
Besparingenergielasten
gemeentelijkegebouwen 100 100
BijdrageVVVbeëindigen 70 70
Beperkingformatietoerisme 40
Extra inzet 2014 2015 2016 2017 Totaal
Incidenteel
AanpakOnderwijs&Arbeidsmarkt 500 340 330 330 1.500
Economischbeleid,Profilering&
Acquisitie 500 500 500 1.500
Groenwerkt! 470 470 460 1.400
Toerisme,marketing&evenementen 500 500 500 1.500
Economischparticipatiefonds 400 400
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
16
Iedereen doet mee. We
doen een beroep op de
verantwoordelijkheid van
mensen. Heeft iemand hulp
nodig? Dan stellen we eerst
de vraag wat hij of zij zelf kan
organiseren. We stimuleren
wijken en dorpen om initiatief
te nemen in hun eigen
leefomgeving. De nieuwe
overheid controleert minder,
verzorgt minder en neemt
minder over. Maar: de nieuwe
overheid motiveert, stimuleert
én organiseert participatie,
verbinding en leiderschap in de
samenleving. De leefomgeving
moet natuurlijk veilig zijn.
We bestrijden armoede door
preventie, verlagen van de
woonlasten en het voorkomen
van schulden.
Veranderingen in het
sociale domein
Leeuwardengaatdeondersteuningenzorgvoorinwonersandersorganiseren.Metde‘transformatievanhetsocialedomein’willenwebereiken,datmeerinwonersderegieoverhunlevenkunnenbehouden.Datmaaktmensensterker.Hetpastbijdenieuwerolvandegemeente,zoalshiervoorgeschetst.
Wepakkendedriedecentralisatiesophetgebiedvanjeugd,zorgenparticipatieinsamenhangop.Daarbijzoekenwenaareennieuwebalanstussengelijkebehandelingenacceptatievanverschillenindeuitvoering.Dezorgwordtbeter,goedkoperenefficiënter,alswehetdichterbijmensenorganiseren.Datisdegedachte.Hetluktalleenalsdeschottentussendeverschillendevormenvanzorgenondersteuningverdwijnen.Eengroteorganisatorischeuitdagingdus!Goedearbeidsomstandighedenvanmensenindezorgiseenrandvoorwaarde.Degemeentelijkeorganisatiemoetnietalleenpermanentleren,maarookgevoeligblijvenvoordeomgevingwaarinzijfunctioneert.Maatwerkbetekentverschilindemanierwaaropmensenwordengeholpenengelijkheidindematewaarinmensenkunnenmeedoenindesamenleving.
Gevolgen van
de decentralisaties
Scherpe keuzesHetRijkbezuinigtcircadertigprocentophetbudgetdatnaardegemeentengaat.Ditmaaktveranderingnoodzakelijk.Willenwedebenodigdehulpblijvenbieden,danishervormingvanzorgenhulpverleningnoodzakelijk.Daarbijkijkenwenaarresultatenénkosten.Dooreerderlichtevormenvanzorgenhulpverleningintezetten,hopenwehetberoepopdurespecialistischezorgenhulpverleningtebeperken.Instellingenendegemeentezorgenvooreennieuwe
Hoofdstuk 3
Iedereen doet meeOnze keuzes voor zorg en ondersteuning, welzijn, sport, armoedebeleid en veiligheid
17
organisatiestructuurvandeeerstelijnszorg.Eenstructuurzonderschotten,waarinvooropstaatdatprofessionalszogoedmogelijkhunwerkkunnendoen.Ditvermindertdeuitvoeringskosten(zoalsoverhead)fors.Hebbeninstellingeneengrooteigenvermogenopgebouwd?Danwordtditingezetvoordevernieuwing.
Sociale wijkteams gaan er op af!Webenadrukkenenvergrotendezelfredzaamheidvanmensen.Hetismeerdanooitvanbelangdatdedienstverlenerdezorgbehoevendekent.Wieishijofzij?Metwelkevragenwordtiemandgeconfronteerd?Webekijkensamenwatiemandzelfofmetanderenindeomgevingnogkanorganiseren.Danpaswordtduidelijkwelkehulpwemoetenbieden.
Samenmetwelzijnsinstellingenhebbenwelangzamerhanduitgevondenhoewezorgenondersteuningopeengoedemaniervormgeven.IndedorpenissuccesvolgewerktmetMienskipssoarch.Hoekunnenwecomplexeproblemenmetbehulpvanmaatschappelijkecoalitiesaanpakken?InLeeuwardenwerkenprofessionelehulpverlenersdieoverdegrenzenvanhunvakgebieddurvenkijken.Zonodigkiezenzevooronorthodoxeoplossingen.WijkteamsmetsociaalwerkersstaandagelijksincontactmetinwonersvanLeeuwarden.Zijkunnenmensenmeerzelfredzaammaken,doorhetversterkenvandesocialeinfrastructuurvankwetsbarehuishoudens.Deteamskunneneenberoepdoenopeenmultidisciplinairnetwerkvantweedelijnsspecialisten.Deze‘er-op-af-aanpak’metdewelklinkendenaamAmaryllisheeftooklandelijknavolginggekregen.
Wijgaandooropdeingeslagenwegvansocialewijkteamsen‘frontlijnsturing’.Opdezemanierkandegemeentetijdiggoedehulpverlenen,zonderdateen(grootschalig)beroepopspecialistischehulpnodigis.Wezorgenvooreendekkendnetwerkvansocialewijk-endorpenteamsindestadendedorpen.Inprobleemsituatiesdietemakenhebbenmetoverlast,huiselijkgeweldencriminaliteit,wordtnauwsamengewerktmethetVeiligheidshuisFryslân.DewerkwijzevanAmaryllisenMienskipssoarchnemenwealsuitgangspuntvoordeorganisatievandenieuwetakendieopdegemeenteafkomen.
Innovaties in zorg en ondersteuning Ookhebbenweoogvoorinnovatiesindemarkt.Voorbeeldenzijnnieuwesocialearrangementen,meeralgemenevoorzieningenofsamenhangendepakkettenvanondersteuning,begeleiding,behandelingenhulpverlening.Daarnaastdenkenweaandeinzetvanmodernee-healthoplossingendiesterkinontwikkelingzijn.Degemeenteontwikkelteenvisieopdezeinnovatiekansen,waarbijhetadviesoverdegefaseerdedoorontwikkelingvanAmaryllis/Welzijnnieuwestijlrichtinggevendis.Inhetgemeentelijkbeleidblijftnadrukkelijkruimtevoornieuweinitiatieveneninitiatiefnemers.Hetsysteemvanindicatiestellinggaanwevereenvoudigen.Degemeenteontwikkeltbeleidvoordeondersteuningvanmantelzorgers.Ditbetreftookaanbodvanrespijtzorg.
Cliëntparticipatie Weontwikkeleneennieuwstelselvancliëntparticipatie,voordedoelgroepenbinnendedriedecentralisaties.Erwordtgewerktmeteenonafhankelijkeklachtenbemiddelaar,omdeomvormingbinnendedecentralisatiesgoedinterichten.
Focus op sociale deelnameMensendiemaatschappelijkactiefzijn,hebbenmeerbindingmetdewijkensamenleving.Bovendienmakenzemindergebruikvanvoorzieningen.Westimulerendatmensenmeedoenindewijk.Wiedeelneemtaanmaatschappelijkeactiviteitenbouwtmeeaansocialenetwerken.Anderenkunnendaarweereenberoepopdoen.Meedoenzienwedusookalsinvesteringinmenselijkenmaatschappelijkkapitaal.
Bij‘socialedeelname’ishetbelangrijkdatiedereennaarvermogenmeedoet.Bewoners,jongenoud.Gemeente.Ondernemers.Maatschappelijkeorganisaties.Iedereendoetmeeendraagtbij.Degemeentebemoeitzichnietmetzakendiedesamenlevingzelfkanorganiseren.Ontbreektoplossendvermogenindesamenlevingenontvangenmensenonvoldoendesteunuithunomgeving?Danbiedtdeoverheidaltijdeenvangnetvanhulpenbescherming.Kwetsbaredoelgroepenkunnenaltijdeenberoepkunnendoenopdegemeente.
Wevindendatbewonersactiviteitenineendorpofwijkzelfmoetenontstaan.Westimulerendergelijkeinitiatieven.Ookzorgenwevoorvoldoendespreidingvanvoorzieningenomactiviteitenteontplooienenelkaarteontmoeten.Debewonerszijnaanzet.Alsgemeentebrengenwehetgesprekopgangenwerkenwemeeaandeverkenningvanmogelijkheden.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
18
Maatschappelijke opvangDemaatschappelijkeopvangishetallerlaatstevangnet.Hetgarandeerteenminimaalhumanitairniveauvooriedereen:eendakbovenhethoofd,gekoppeldaanzorgenbegeleidingen/ofhetverhelpenvaneencrisis.Hierbijgeldtzeker:voorkomenisbeterdangenezen.Komenmensenindemaatschappelijkeopvang?Danishetbelangrijkdatzezosnelmogelijkdewegterugvindennaarmeerregulierehuisvestingenondersteuning.
Wijken en dorpen
Ondersteuning bewonersgroepen en lokaal initiatiefActievebewonersorganisatieszijnvanonschatbarewaardevooreenleefbaarLeeuwarden.Zedragenveelbijaanmooieenaantrekkelijkewijkenendorpen.Degemeenteheeftdaarvoorgrotewaardering.Weblijvendezeorganisatiessteunen.Tegelijkertijdzienweookanderesamenwerkingsverbandenontstaan.Binnenwijkenendorpen,maarooktussenwijkenendorpenendeoverheid.Veelvandezenieuweinitiatievenreddenzichzelf,maarwaarnodigenmogelijkbiedenweondersteuning.
Wegaanhetlokaalinitiatiefnogmeerondersteunenenstimuleren.DenieuwedorpsbelangenvandegemeenteLeeuwardenontvangenstructureelbudgettenvoorhunorganisatie,initiatieven,investeringenenactiviteiten.Ookmakenweruimtevooreenwijkbudget.DitkomtbeschikbaarvoordezeswijkendienuonderdederderondeStedelijkeVernieuwingvallen(ISV3).Zokunnenzijvanaf2015(wanneerISV3afloopt)opnieuweenwijkbudgetkrijgen.Voordedorpshuizenindenieuwedorpen
geldtvanaf2014dezelfdesubsidieregelingalsvoorderestvandegemeente.Voordewijkverenigingendiedeafgelopenvierjaartemakenhaddenmetbezuinigingen,handhavenwehethuidigebudget(2014).Metdewijkverenigingenendorpshuizenmeteengrooteigenvermogen,makenwegoedeafsprakenhoezedatvermogenbeterkunnengebruiken.Voorwijkverenigingendiein2014eenincidentelesubsidievoorbeheerontvingen,wordtdezesubsidievoortaanstructureel.
Ookwillenwebijdragenaandeveranderingendieplaatsvindenindesamenleving.Wegevenbestaandebewonersinitiatievenderuimteomteexperimenterenmetnieuwevormenvansamenwerking.VoorbestaandeennieuwebewonersgroepenmetplannenenideeënstellenwehetMienskipsfondsin.Wijkactiviteitenéninitiatievenophetgebiedvanleefbaarheidenparticipatie,komeninaanmerkingvoorditfonds.Verderisgeldbeschikbaarvoorhetverbeterenvandefysiekeleefomgevinginwijkofdorp.Belangrijkvoorwaardeisdathetinitiatiefaansluitbijwaterleeftindeeigenomgeving.Ookmoeteninitiatiefnemerszelfactiefbijdragenaandeuitvoeringvanhuninitiatief.
Stevige wijkaanpakDeleefbaarheidinonzestedelijkevernieuwingswijken(ofachterstandswijken)staatonderdruk.Deafgelopenjarenzijnveelproblemenaangepakt,samenmetondermeerbewonersenwoningcorporaties.Vaakmetsucces,somsookmetvallenenopstaan.IndeVlietzonewerdbijvoorbeeldgestartmetdebestrijdingvanwoonoverlastendeaanpakvan‘huisjesmelkers’.Dezeaanpakrollenwedekomendeperiodeuitnaaranderewijkenmetvergelijkbareproblemen.IndeVlietzonehoudenwevingeraandepolsenwordtdewijkaanpakstevigdoorgezet.
19
Sport en bewegen
Bewegenisgezond.Sportactiviteitenmoetenbereikbaarenbetaalbaarzijnvooralleinwonersvandegemeente.Buurtsportcoacheszijndanookergbelangrijk.Zijstimulerensportenbewegingopscholen,indorpenenwijken.Weonderzoekenmetzorgaanbiedersmogelijkhedenombewegentestimuleren.Sportverenigingenofwijkbewonersvoerendeactiviteitenzelfuit.Wijhelpenwaarmogelijkominitiatievenvandegrondtetillen,voorzowelbreedtesportalstopsport.
SC CambuurVoetbalclubSCCambuurhoortbijdeidentiteitvanLeeuwarden.Hetcollegeheeftdebestuurlijkewilomdeclubtefaciliterenbijderealisatievaneenmodernstadion.Daarbijpastbijvoorbeeldeenhaalbaarheidsonderzoekin2014naareennieuwstadion.InovereenstemmingmetEuropeseregelgeving,financiertdegemeentestadionnochgrond.Planologischdenktdegemeentemee.Erisruimtevoorcommerciëleactiviteiten,mitsergeenconcurrentieismetvoorzieningenindebinnenstad.
Beheer en onderhoud van sportaccommodatiesBeheerenonderhoudvansportaccommodatieskangoedkoper.BVSportspeeltdaarbijeenbelangrijkerol.Wenemenonderanderedevolgendemaatregelen:eennogefficiënterebedrijfsvoeringvanBVSportenonderzoeknaarmeercommerciëleactiviteitenenverduurzamingvansportaccommodaties.Samenmetsportverenigingenonderzoekenweeenanderewijzevanbeheerenonderhoudénkijkenwenaarmogelijkhedenvoormeereigenverantwoordelijkheid.Zoalshetzelfonderhoudenvanwas-enkleedruimtes.
Armoedebestrijding
Armoedeiseenonrecht.Hetterugdringenvanarmoedeiseenbelangrijkeambitievanditcollege.Armoedegaatnietalleenoverbezitvanvoldoendegeldomeenmaatschappelijkaanvaardbaarleventekunnenleiden.Hetheeftvooraltemakenmeteensociaalisolementenkandeelnameaandesamenlevingbeperken.
WeinvestereninmensenomeengroeiendetweedelingtevoorkomentussenLeeuwardersmetwiehetgoedgaatenLeeuwardersmetwiehetnietofmindergoedgaat.HetdoelisdatzoveelmogelijkLeeuwarderszichpersoonlijkontwikkelenenkunnenmeedoenaandesamenleving.Viawerk,scholing,sport,vrijetijdsactiviteiten,cultuur,zorgendienstverleningwerkenweaaneenintegraalbeleidvoorarmoedebestrijding.Erisspecialeaandachtvoormensendielangduriginarmoedeverkerenenvoorkinderen.
Duurzame woningen: energiebesparing en lastenverlichtingArmoedegaanwebestrijdendoorlagerewoonlasten.Eengrootschaligprogrammavoorwoningverbeteringlevertmeercomforteneengezonderleefklimaatindewoningop.Maarookenergiebesparingdoorveelbetereisolatie.Datisgoedvoorhetmilieuengunstigvoordeportemonneevanbewonersvansocialehuurwoningenenparticulierewoningbezittersmeteenlaaginkomen.
Het voorkómen van schuldenSteedsmeermensendoeneenberoepopschulphulpverlening.Wewillenhettijkeren.Hoe?Doorschuldenproblematiekeerdertesignalerenen
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
20
intezettenoppreventie.Socialewijkteamsspelenhierbijeenbelangrijkerol.Deomslagvan‘schuldensaneren’naar‘schuldenvoorkómen’makenwesamenmetpartijenalswerkgevers,woningcorporaties,nutsbedrijven,zorgverzekeraars,hetmaatschappelijknetwerkenvrijwilligersorganisaties.Ookbevorderenwedefinanciëlevaardighedenvanjongeren.
Minder bureaucratieDaarwaardegemeentezelfeenrolvervultindeinkomensvoorzieningvaninwoners,verkleinenwedebureaucratie.Wemakenregelseenvoudiger,schrappeningewikkeldeproceduresenhelpenmensenbijhetvindenvanandereinkomensvoorzieningen.Inwonerskunneneenvoudigereenberoepdoenopinkomensondersteuningendeinzetvandesocialewijkteams.
KindpakketKinderenenjongerenmoetenzichoptimaalkunnenontwikkelen.DaaromstellenweeenKindpakketsamenvoorkindereningezinnenmetweiniggeld.Zozorgenweervoordatiederkindinonzegemeentetoegangheefttotdenoodzakelijkevoorzieningenommeetekunnendoen.Weverminderenhetaantalregelingenvoorindividueleinkomensondersteuning.Zokomtermeerbudgetvoordezeenanderecollectieveactiviteitenophetgebiedvanarmoedebestrijding.
Veiligheid
Samenstaanwevoordeuitdagingomonzesamenlevingveiligtemakenéntehouden.Ditisnauwverbondenmetdeverantwoordelijkheiddiemensenvoorhuneigenomgevingwillennemen.Voorinwoners,overheid,ondernemerseninstellingeniseenactieverolweggelegd.Iedereenheefteentaakomdeeigenomgevingschoonenleefbaartehouden,zodatdekansopvandalismeencriminaliteitkleinerwordt.Goedevoorbeeldengenoeg.ZoalsdeinzetvanBurgernet,hetpreventiefsignalerenvanonveiligesituatiesenhetinbraakwerendmakenvandeeigenwoning.
Voorbezoekerswillenweeengastvrije,veiligeenopengemeentezijn.Wijgevenhethuidigeveiligheidsbeleideengoedvervolg.Hiervoormakenwejaarlijkseenbedragvrij.Daarbijzettenwemiddelenzorgvuldigenproportioneelin,zowelpreventiefalsrepressief.Onzeaandachtgaatdusnietalleennaarhetbestrijdenvancriminaliteit,zekerooknaardemaatschappelijkevoorwaardenvoorsocialeveiligheid.DegecombineerdeaanpakinhetVeiligheidshuisFryslânspeelthierbijeencrucialerol.Ookgevenweopnieuwprioriteitaandeinzetvanstraat-enfancoaches,deaanpakvanwoonoverlastengerichtcameratoezichtindebinnenstad.
21
Iedereen doet mee. Zo:• Zelfredzame samenleving• Inzet van sociale wijkteams• Innovaties in zorg en ondersteuning• Ondersteunen lokale initiatieven• Meer sport en bewegen• Effectiever minimabeleid • Leeuwarden veilige stad
FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET (x € 1000)Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal
Structureel
Besparing exploitatie
sportaccommodaties 100 100 200 200 600
Extra inzet 2014 2015 2016 2017 Totaal
Structureel
Schuldhulpverlening 800 800
Wijken en dorpen 285 285
Incidenteel
Schuldhulpverlening 200 200 400
Armoedebeleid (kindpakket) 25 225 225 225 700
Mienskipsfonds 400 400 400 400 1.600
Veiligheidsbeleid 500 500 500 1.500
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
22
Iedereen de ruimte. Dat is ons
uitgangspunt. Leeuwarden
gaat mee met de tijd, zonder
het verleden te verloochenen.
Met elkaar bouwen we een
levendige en bereikbare
gemeente. We zorgen voor
dorpen en wijken waar
mensen nu en later duurzaam
kunnen leven. Op weg
naar Leeuwarden Culturele
Hoofdstad 2018 investeren
we in een economisch en
cultureel klimaat. Een klimaat
dat stad, regio én mensen
ruimte biedt om in beweging
te komen!
Ruimtelijke ontwikkeling
Samenmetbewonersenbedrijvenwerkenwecontinuaaneenduurzameontwikkelingvanstadendorpen.ZodatLeeuwardenkrachtigenaantrekkelijkblijft,ookvoortoekomstigegeneraties.Dekomendeperiodewordteennieuwestructuurvisievoordehelegemeenteopgesteld.Ookmakenweeenvisievoordeontwikkelingvandeouderenieuwbouwwijken(waaronderAldlân,NijlânenWesteinde).Onzeprioriteitligtbijdebinnenstad,hetStationsgebiedenGrou.
Krachtige binnenstadDebinnenstadisdeafgelopenjarenaantrekkelijkerendaarmeesterkergeworden.BezoekersvandestadLeeuwardenkomengraaginonshistorischcentrum.Datmoetertiptopuitzien,zekerinaanloopnaarLeeuwardenCultureleHoofdstad2018.Weinvesterendaaromindeopenbareruimte.Ookisgeldbeschikbaarvoorhetopknappenvanbeeldbepalendemonumentalepanden.Weblijveninvestereninaanloopstratenen(herstelvan)historischegevels.DekandidatuurvoordetitelBestebinnenstadblijftovereind.Voorhetoostelijkdeelvandebinnenstadmakenweeengebiedsvisie.Wespeleninopkansendiezichvoordoenenfaciliterenwaarmogelijknieuweinitiatieven.Hetproject‘KloppendHart’krijgteenvervolg.
Sterk StationsgebiedKomjemethetopenbaarvervoernaardestad?DanishetStationsgebieddéentreevanLeeuwarden.Wegaanhetgebiedvoorhetstationenderoutesnaardebinnenstadverbeteren.DitisextrabelangrijknuLeeuwardenin2018CultureleHoofdstadis.Verdermakenweafsprakenmetdeprovincieoververnieuwingvanhetbusstation.Hetproject‘ExtraSneltreinGroningen-Leeuwarden’heeftookgevolgenvoorhetStationsgebied.Binnenditprojectzijnmiddelengereserveerd,omeentunnelaanteleggenvoorhetlangzameverkeerinhetgebied.Opkortetermijnbesluitdegemeentewaardezetunnelonderhetspoorkomtvoorfietsersenvoetgangers.Debeschikbaremiddelen,ruimtelijkekwaliteit,
Hoofdstuk 4
Iedereen de ruimteOnze keuzes voor ruimtelijke ontwikkeling, wonen, leefomgeving, bereikbaarheid en cultuur
23
spoorveiligheidénhetverkeersoplossendvermogenzijndaarbijleidend.Daarnaastishetbelangrijkomtekijkennaareenoplossingvoorbeterestallingvanfietsenbijhetstation.
VoorhetStationsgebiedstellenweeengebiedsvisieop.Dezewordtvoordezomervan2014terbesluitvormingaangebodenaanderaad.Devisiedientalsruimtelijkeleidraadvoordeontwikkelingeninhetgebied.HetStationsgebiedisookonderdeelvandesamenwerkingsagenda‘Leeuwarden/LjouwertfanFryslân’;degemeenteendeprovincietrekkendussamenopomhetStationsgebiedteverbeteren.Voordeontwikkelingenstellenwijindezecollegeperiodeextramiddelenbeschikbaar,alsdekkingvandegemeentelijkecofinanciering.
Gebiedsontwikkeling GrouGrouiseenprachtigwatersportdorpinhethartvanwaterrijkFryslân.Aantrekkelijkomtewonen,werkenenrecreëren.Hetdorpontvangtjaarlijksevelebezoekers.WegaandepositievanGrouverderversterken.Hiervoormakenweextramiddelenvrij.Welettengoedopdesamenhang.AlletetreffenmaatregelensluitenaanbijdealgeplandeenuitgevoerdeinvesteringeninhetWaterfrontGrouénbijinvesteringenvanmarktpartijen.
Gebiedsontwikkeling nieuwe stijlWehebbeneenbudgetvoorgebiedsontwikkelinggereserveerd.Zokunnenweinspelenopparticuliereen/ofoverheidsinitiatieven,diewenunognietkunnenvoorzien.Ditmaaktproactievevoorinvesteringmogelijk.Gebiedsontwikkelingkentopelkeplekweereigenuitdagingen.Datvereisteenaanpakopmaat.Derolverdelingtussengemeente,ontwikkelaars,corporaties,architectenenbouwersverandert.Gebiedsontwikkelingnieuwestijlvraagtdanookomactieveinzetvanderden,watbetrefthetbenuttenvankansenendeinzetopkwaliteit.
Wonen
Leeuwardeniseenaantrekkelijkegemeenteomtewonen.Variatieinwoningenisenblijfteenspeerpunt,netalseenevenwichtigewoningmarkt.Wijverwachtendatweperjaarongeveerdriehonderdwoningenkunnenbouwen,netalsindeafgelopenjaren.
Duurzame en betaalbare woningenDoorhetverbeterenenverduurzamenvandebestaandewoningvoorraad,waarborgenwebetaalbaarheidenwoonkwaliteit.Deeigenarenvanditbezitspelenhierbijeenbelangrijkerol:woningbouwcorporatiesenparticulieren.HetprovincialeAanvalsplanWonenbiedtookmooiekansenvooraanpakvandewoningvoorraad.
Passende nieuwbouwBijnieuwbouwprojectenkijkenwezorgvuldignaardebehoeftenindemarkt.Aanwelktypewoningenisbehoefte?Watiseenpassendeplanningenfaseringvoornieuwbouw?Weblijvenbouwersenontwikkelaarsuitdagenmetontwikkelcompetities,omduurzaam,goedengoedkooptebouwen.Zoontstaateenslimmekoppelingvanvraagenaanbod.DuurzamehuisvestingvoorstudentenconcentrerenwevooralindebinnenstadenrondomdeKennis-enWatercampus.DaarnaastbouwenweverderindeZuidlanden(onderandereWiarda).
Ophetgebiedvanwonenheeftdegemeentevooraleenregisserendeenfaciliterenderol.Goederelatiesmetanderepartijenopdewoningmarktzijndanookergbelangrijk.HetPlatformWonenishiervaneengoedvoorbeeld.Graaggaanwemetpartijeningesprekovervoortzettingvanditwoonoverleg.Ontstaanindemarktideeënvooreeninnovatieveaanpakvanwoningbouwennieuwewoonvormenzoalsgroepswonenvoorouderenofmeergeneratiewoningen?Danstimulerenweditzeker!
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
24
Kwaliteit van
de leefomgeving
HoeziethetLeeuwarderlandschaperuit?Hoeaantrekkelijkisdeomgevingvoorbewoners,bezoekersenbedrijven?Hoestaathetmetbeheerenonderhoudvanbijvoorbeeldwegenenbruggen?Hetheeftallestemakenmetdekwaliteitvanonzeleefomgeving.Dekomendeperiodeinvesterenweopverschillendemaniereninruimtelijkekwaliteit.
Slim en duurzaam onderhoud openbare ruimte Goedonderhoudvanbijvoorbeeldwegen,bruggenengroenisbelangrijkvooreenaantrekkelijkeleefomgeving.Ditonderhoudkostveelgeld.Wewillenhetonderhoudandersorganiserenenintensieversamenwerkenmetbijvoorbeeldbuurgemeenten,provincieenWetterskipFryslân.Wezienkanseninschaalvergrotingenuitbestedingvanonderhoud.Ookwillenwewijken,buurtenendorpenmeerbetrekkenbijhetonderhoudvandeopenbareruimte.Opkortetermijnonderzoekenwedemogelijkheden.Degemeentegaatdeproblematiekvanzwerfafvalgerichtaanpakken.Westellenmiddelenbeschikbaaromdegifvrijeheetwatermethodevooronkruidbestrijdingtoetepassenbinnenhethelegrondgebied.
Onderhoud wegen, bruggen en andere kapitaalgoederen nieuw grondgebied HetgrondgebiedvanLeeuwardenisflinkuitgebreidnadegemeentelijkeherindeling.Ditgeldtookvoorhetaantalwegen,bruggenenanderezogenoemde‘kapitaalgoederen’.Sommigehiervanhebbennusnelonderhoudnodig.DevoormaligegemeenteBoarnsterhimheeftdeonderhoudstoestandweldeelsverbeterdmetinzetvanrijksgelden,maarerisnogsteedsachterstalligonderhoud.Westellenextrageldbeschikbaaromdezekapitaalgoederentoekomstbestendigtemaken.Daarbijzorgenwevooreenonderhoudsniveau,waarbijnietopnieuwachterstalligonderhoudontstaat.
Voldoende openbare verlichtingDegemeenteLeeuwardengaatbewustommetopenbareverlichting.Zoreducerenweenergiekostenengaanwelichtvervuilingtegen.Hoelichtofdonkermoethetergenszijn?Daarbijisveiligheidnatuurlijkeenbelangrijkaandachtpunt.Hetaantallichtmastenisalflinkverminderd.Wezienmogelijkhedenomdekomendejarenextralichtmastenteverwijderen.Ditgebeurtuiteraardinnauwoverlegmetbuurtenenanderebelanghebbenden.
Bereikbaarheid
Goedebereikbaarheidvanstadenplattelandisbelangrijkvoorbewoners,bedrijvenenbezoekers.Ookdekomendeperiodenemenweallerleimaatregelenomdeinfrastructuurindegemeenteteverbeterenenversterken.
Leeuwarden Vrij-BaanMethetprogrammaLeeuwardenVrij-Baangevenwedeinfrastructuureenstevigeimpuls.ZomakenweLeeuwardenenomgevingbeterbereikbaar.Ditprogrammahoudthogeprioriteit.Veelmaatregelenenprojectenzijnalinuitvoering,dekomendeperiodegaanwehiermeeverder.Deeffectenvandemaatregelenwordensteedsbeterzichtbaar.Daarnaastzijningrepenindestadsringnodig,zoalseenreconstructievanhetEuropapleinendeherinrichtingvandeValeriusstraatenJulianalaan.OverdewijzewaarophetEuropapleinwordtgereconstrueerd,neemtderaadindeeerstehelftvan2014eenbesluit.Hetcollegelegtinhetvoorjaarvan2014deraadhetaangepastevoorstelmetbetrekkingtotdeturborotondemetdriefietstunnelsophetEuropapleinvoor.Opverzoekvanderaadwordtdaarnaasthetburgerinitiatiefaangeboden.Beidevoorstellenwordenbeoordeeldopstedenbouwkundige/monumentalekwaliteit,doorstromingvanhetautoverkeerenveiligheidvanalleverkeersdeelnemers.
Debeleidskadersophetgebiedvanverkeerenvervoer(zoalshetGVVPenhetfietsplan)zijngrotendeelsactueel.Daaromwordtdepostverkeerenvervoerbeleidindezecollegeperiodeverlaagd.
Veilig op de fietsWeleggeneenveiligenvrijliggendfietspadaantussenGrouenWarten.Voordeeersteuitvoeringsfasein2014iseenflinkeprovincialesubsidiebeschikbaar.Voordeafrondinginfasetweevragenwesubsidiesaanenmakenwezelfookextramiddelenvrij.Deexactestartvanfasetweeisafhankelijkvanhetmomentwaaropsubsidiesbeschikbaarkomen.
Indestadverbeterenwehetfietsroutenetwerk.WeleggenhetfietspadOostergowegfase1en2aan,ookgevenwevoorrangaanfietsersopderotondesinGoutumenCamminghaburen.Verderrealiserenweeenaantalfietsstraten.
25
ParkerenVoorbewoners,bedrijvenenbezoekersvanonzebinnenstadbiedenwekwalitatiefhoogwaardigeparkeervoorzieningen.Veilig,lichtenschoon.AandeTesselschadestraatenOosterstraatbreidenwedecapaciteituit.Omparkerenbetaalbaartehoudenenookdekwaliteitteborgen,stijgendeparkeertarievengedurendedekomendevierjaarmet5procent.Daarbijkanonderscheidwordengemaakttussengaragesenmaaiveldparkeren.
Pont De BurdSindsdegemeentelijkeherindelingispontDeBurdovergedragenaanLeeuwarden.DepontverbindtGroumetheteilandDeBurdenvervoertveelbewonerséntoeristen.HetPrinsesMargrietkanaalkomtinbeheerbijdeRijksoverheid.HetisdebedoelingomhetonderhoudvandepontookovertedragenaanhetRijkófkansrijkealternatieventeonderzoekenvoorkostenbesparing.
Cultuur
In2018isLeeuwardenCultureleHoofdstadvanEuropa.Eenfantastischvooruitzicht.Wehebbenveeltebiedenopcultuurgebiedenwillendatculturelevoorzieningenvooriedereenbereikbaarzijn.OpwegnaarCultureleHoofdstad2018versterkenwe(waarnodig)onze‘cultureleinfrastructuur’.Hetgaatdaarbijomaccommodatiesenfaciliteiten,maarookomde(innovatieveenartistieke)kwaliteitvanculturelevoorzieningenenproducten.
Stevige cultuurimpulsHetnieuweFriesMuseumeneennieuwcentrumvoorpopcultuurinhetHarmoniekwartier(openingin2015)geveneenflinkeimpulsaanonzecultureleinfrastructuur.Inaanloopnaar2018willenweookheteigencultureleproductieklimaatversterken(muziek,meertaligheid,amateurkunst)engevenwemeerruimteaanculturelefestivals.Hetgemeentelijkbeleidfocuststeedsmeerophetinitiërenvanevenementen,minderopstructurelebijdragen.
Dynamiek in de BlokhuispoortDeBlokhuispoortiseenicoonvanonzehistorischebinnenstadenCultureleHoofdstad2018.DitmarkantegebouwkrijgteenbelangrijkefaciliterenderolbijCultureleHoofdstad2018.
OpkortetermijnnemenweeenbesluitoverdemanierwaaropwehetbesteinvullingkunnengevenaandeBlokhuispoorténwelkeroldegemeentedaarbijkanvervullen.Ditgebeurtopbasisvaneenuitgewerktebusinesscase.Eengoedefunctioneleinvullingisbelangrijk,binnenaanvaardbarerisico’svoordegemeente.WekijkendaarbijooknaarmogelijkhedenombestaandeopenbarefunctiesnaardeBlokhuispoortteverplaatsen.VoordeontwikkelingvandeBlokhuispoortzijnfinanciëlebijdragenvanRijk,provincieengemeentenodig.WijreservereneengemeentelijkebijdragevoordeontwikkelingvandeBlokhuispoort,inclusiefbijbehorendeopenbareruimte.
Bibliotheek van de toekomstDerolvandebibliotheekverandert.Ditkomtondermeerdoordigitalisering,toenemendgebruikvancommunicatiemiddelenendeopkomstvannieuwetechnieken(zoalshete-book).Wewilleneentoekomstbestendigebibliotheek,dieminderkostenwaardevolblijftvoordesamenleving.DaaromkiezenwevoorééncentralevestigingindestadeneenvestiginginGrou.Debibliotheekfungeertalsontmoetings-eninformatiepuntvooralleburgers.Erisextraaandachtvoorhetgebruikvandebibliotheekdoorouderenenkinderen.Kinderdagverblijvenenscholenkrijgeneenrolinhetbereikenvankinderen.
Oog voor De HarmonieBijdeontwikkelingvanhetHarmoniekwartierenonzepositiealsCultureleHoofdstad2018,pasteensterkeschouwburg.Eenschouwburgmeteencompleetenaantrekkelijkaanbodvanpodiumkunstenénmetbovenregionaleuitstraling.StadsschouwburgdeHarmonieheeftsinds2007echterexploitatietekorten.Oorzaakisdeeconomischecrisis.Nogmeerbezuinigenopdebedrijfsvoeringisnietmogelijkengaattenkostevandehoogwaardigeprogrammering.Wekiezenhiernietvoor.Daaromisdekomendeperiodejaarlijkseenextrainvesteringnodig.Daarnaastkijkenwenaarversterkingvan(regionale)samenwerkingenuitbouwvanondernemerschap.LEO: nieuwe lokale omroep Wevindenhetbelangrijkdatonzegemeenteeenlokaleomroepheeft;eenplatformvoornieuwsgaring,debatenmeningsvorming.DegemeenteraadadviseerthetCommissariaatvoordeMediadezendmachtigingaanStichtingLEOtegunnen.Voordestartvandeomroepiseeneenmaligeinvesteringnodig.Daarnaastwordtdejaarlijksesubsidieverhoogd.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
26
Intensieve samenwerking HCL en TresoarSchatbewaardersvanonzegeschiedenis;dátzijnHistorischCentrumLeeuwarden(HCL)enTresoar.Beidehebbeneenwaardevolarchiefenorganiserententoonstellingen,lezingenenanderebijeenkomsten.Wezijnzuinigoponserfgoed.Hetzorgtvooreensterkzelfbewustzijneneenstevigebandtussenmensen.JuistineconomischlastigetijdenwilLeeuwardenhaarpositiealssterkehoofdstadbenadrukken,zekerookwatbetrefterfgoedenhistorie.HCLenTresoarspelendaarbijeenbelangrijkerol.Westimulerenintensievesamenwerkingtussendezepartijen.Beiderichtenzichimmersopactiviteitenrondarchiefenerfgoed.Desamenwerkingleverteenstructurelebesparingop.
Vastgoed
Degemeenteiseigenaarenbeheerdervanveelpanden.Debudgettenvoorhetgemeentelijkvastgoedwordenverlaagd.Wekijkendaaromactiefnaardemogelijkhedenomniet-strategischvastgoedteverkopen.Daarbijhoudenwerekeningmetdemarktwaarde.Ookonderzoekenwedeverkoopvanerfpachtpercelen.
27
Iedereen de ruimte. Zo:• Krachtige binnenstad• Herinrichting stationsgebied• Voldoende duurzame en betaalbare woningen• Passende nieuwbouw• Stevige positie watersportdorp Grou• Slim en duurzaam onderhoud openbare ruimte• Goede bereikbaarheid• Sterke culturele infrastructuur
FINANCIELE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZETBezuinigingen 2014 2015 2016 2017 TotaalStructureel Archeologiebeleiddekkenvanuitprojectbudgetten 30 30Verhogenrendementvastgoedportefeuille 75 75VoordelensamenwerkingHCLenTresoar 20 20 40Onderhoudopenbareruimte 100 300 400Verkeerenvervoersbeleid 30 30Reductieopenbareverlichting 30 30 40 100Herinrichtingbibliotheekfunctie 460 460OverdrachtbeheerpontjeDeBurd 40 40
Extra inzet 2014 2015 2016 2017 TotaalStructureel Extraonderhoudnieuwgrondgebied 300 300 600OntwikkelingBlokhuispoort 120 120FietspadGrou-Wartentweedefase 42 42GebiedsontwikkelingGrou 90 90HerinrichtingStationsgebied 180 180Versterkinglokaleomroep 30 30
Incidenteel Gebiedsontwikkeling 150 150 100 100 500StadsschouwburgDeHarmonie 300 300 300 300 1.200Versterkinglokaleomroep 100 100Extraonderhoudnieuwgrondgebied 1.000 1.000 2.000Heetwatermethodeonkruidbestrijding 40 40 40 120
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
28
Een solide financiële
huishouding is en blijft
een van onze belangrijkste
uitgangspunten. Het vormt
de stevige basis van dit
collegeprogramma. We kiezen
voor een goed evenwicht
tussen noodzakelijke
bezuinigingen en waardevolle
investeringen.
Balans tussen bezuinigen en investerenDekomendecollegeperiodebezuinigenwestructureel€9,6miljoen.Hiervanwordt€2,3miljoenweeringezetvoornieuwbeleid.Hetrestantisnodigvoordekkingvanhetbegrotingstekortbijongewijzigdbeleid.In2017isereenbegrotingsoverschotvanongeveer€200.000.Daarmeevoldoenweruimschootsaanhetuitgangspunt,datdemeerjarenbegrotingstructureelsluitendmoetzijn.
Naastruimtevoorstructureelnieuwbeleid,zettenwe€19miljoeninalsincidentelemiddelen.HiermeeleggenweeensolidebasisvoordeafsprakendiewemetProvincieFryslânmaakteninhetkadervandeSamenwerkingsagenda.
Hettotalefinanciëleplaatjelaateengoedebalanszien,tussennoodzakelijkebezuinigingenén(socialeenfysieke)investeringeninstadendorpen.
Algemene reserveHetverloopvandealgemenereserveiszodanig,datdezeopbasisvanhuidigeinzichtenvoldoendegrootisomrisico’soptevangen.Aanbestedingsvoordelenenpositieverekeningresultatenwordentoegevoegdaandereserve.Ditgebeurtvolgensdegebruikelijkegedragslijn.
Dealgemenereserveisvooralbedoeldvoorhetafdekkenvanrisico’sdiedegemeenteloopt.Indekomendeperiodegaathetvooralomrisico’sdiesamenhangenmetdedecentralisatieopgaven.Blijvenergeldenuitdealgemenereserveover?DanzettenwedezeinvoorhetverlagenvandeboekwaardenvanactivametmaatschappelijknutenalsvoedingvanhetStrategischeInvesterings-enOntwikkelingsFonds(SIOF).
Hoofdstuk 5
Een solide basis voor iedereen
29
Uitgangspunten financieel
beleid
Eensolidefinanciëlehuishoudingiscruciaalvoordegemeente.Alsdefinanciëleomstandighedenzichnegatieverontwikkelendanwenuverwachten,danzijnaanvullendebezuinigingenverstandig.
Belangrijkepijlersvanonsfinanciëlebeleidzijn:•werkenmeteenreëelsluitendemeerjarenraming.•hetsystematischtoepassenvanerkendemethodes
vanrisicomanagement.•hetinstandhoudenvanvoldoende
weerstandvermogen.
Daarnaastgaathetomdeontwikkelingvandeschuldpositieénhetkritischbekijkenvanactiveringvaninvesteringenmetmaatschappelijknut.
SchuldpositieVoordehoudbaarheidvandegemeentefinanciënopmiddellangetermijn,isdeontwikkelingvandeschuldpositiebelangrijk.Wevoerendaaromperiodiekde‘HoudbaarheidstestGemeentefinanciën’vandeVerenigingvanNederlandseGemeentenuit.Metditmodelwordtduidelijk,watheteffectisvaneen‘slechtweerscenario’opdenettoschuldquote.Dezeschuldquoteiseenbelangrijkeindicatorvoordehoudbaarheidvandegemeentefinanciën.Wevoegendoelstellingenvoordelangetermijnontwikkelingtoeaanhetfinanciëlebeleidvandegemeente.
Activeren investeringen met maatschappelijk nutWegaanactiveringvaninvesteringenmetmaatschappelijknut(zoalsbruggenenwegen)kritischbeoordelen.Activeringbetekentnamelijkdaterlangeretijdbeslagwordtgelegdoptoekomstigebegrotingsruimte.Waarmogelijkbeperkenwedittoekomstigeruimtebeslagdoor:•hetwerkenmetzokortmogelijke
afschrijvingstermijnen.•het(indienmogelijk)metvoorranggebruiken
vanfinanciëlemeevallersvoorverlagingvanboekwaardesvaninvesteringenmetmaatschappelijknut.
Organisatieontwikkeling
Debewegingnaareen‘nieuweoverheid’vraagtookomtransformatievandegemeentelijkeorganisatie.Wewerkenhardaandedoorontwikkelingvanhetgemeentelijkapparaat.Daarbijstrevenwenaar:•eenplattereorganisatie,waarbij
verantwoordelijkhedenzolaagmogelijkindeorganisatiewordenbelegd.
•meerruimtevoorprofessionals,minderleidinggevenden.
•efficiënteinrichtingvandewerkprocessen,inclusiefdebestuursadvisering.
•Eenorganisatiedieintegraalwerktaanéndenktoverhetsocialedomein,netalsdesocialewijkteams.
Daarnaastonderzoekenwedemogelijkhedenvan‘outsourcing’(uitbesteden)enregionalesamenwerking.Bijvoorbeeldvoortakenophetgebiedvanbelastingheffingen-invorderingénonderhoud/beheervandeopenbareruimte.Dezeveranderingenmoetenleidentoteencompacte,flexibeleorganisatie,dieistoegerustvooralletakendieopdegemeenteafkomen.Voordekomendecollegeperiodeiseentaakstellinggekoppeldaandezedoorontwikkeling.
Aanvullendopdebezuinigingsplannen,kijkenweofextrabesparingenmogelijkzijn.Daarbijdenkenweaanintensieveresamenwerkingmetdiverseoverheidspartnerswatbetreftbedrijfsvoering.Bijvoorbeeldophetgebiedvaninkoopenaanbesteding.Deuitkomstenvandezeverkenningzijnbeschikbaarvoordebegrotingvan2015.
Debezuinigingeninditcollegeprogrammazijnaanvullendopdenogterealiserentaakstellingenuithetvorigecollegeprogramma.Ditleidtopnieuwtotpersonelekrimp.Daarvoorstellenwezoalsgebruikelijkdebenodigde‘frictiemiddelen’beschikbaar.Verderzijninvesteringennodigvooradequateambtelijkehuisvesting.
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
30
Decentralisaties in het sociale
domein
Vanaf2015draagthetRijktakenophetgebiedvanzorg,jeugdzorgenparticipatieover.Debudgettenvoordezetakengaanflinkomlaag.VoorLeeuwardenbetekentditeenbezuinigingvanongeveer€30miljoen.Hoegaanwedezeinhoudelijkeenfinanciëleopgaverealiseren?Wekiezenvooreenaanpak,waarinhetberoepopvoorzieningeninonderlingesamenhangwordtgeorganiseerd.
Dekkend netwerk sociale wijkteamsDetoegangtotdienstverleningorganiserenwedichtbijdeburgers,indewijkenendorpen.Onafhankelijkesocialewijkteamszorgenvoorvroegtijdigesignalering.Dezeteamsbeoordelenondersteuningsvrageninsamenhangéndoeneenberoepopburgersenhunnetwerk.Ditleidttotminderdoorverwijzingnaarspecialisten.Erblijfteenvangnetvoormensendiedatnodighebben.
Hetorganiserenvaneendekkendnetwerkvansocialewijkteamskosttijdengeld.Daaromishetergbelangrijkdatdegebodenzorgenondersteuningnógefficiëntereneffectieveris.Dus:minderuitvoeringskostenenminderdurevoorzieningen.Samenmetinstellingenontwikkelenweinnovatievesocialearrangementen.Instellingenmoeteneencultuuromslagdoorvoerenenontvangen20tot40procentminderomzetofsubsidie.Wezijnonderwegnaarprestatiegerichtefinancieringinplaatsvandehuidigebeschikbaarheidsubsidiëring.Indeloopvan2014stellenweeenduidelijkevisiehieroverop.Wehoudendaarbijrekeningmetheteigenvermogenvaninstellingen.
Detransformatiesinhetsocialedomeinleidentotgroteonzekerhedenenrisico’s.Ditvereistgrondigevormenvanrisicoanalyses.Deuitkomstenvormenbelangrijkeinputvoordebepalingvanhetverloopvandebenodigdeweerstandcapaciteit.Omderisico’soptevangen,moetenwevoldoenderuimtecreërenbinnenonzealgemenereserveofeennieuwtevormenreserve.
Subsidies
Dekomendecollegeperiodebezuinigenwe€450.000extraopdetotalesubsidiepostvan€42miljoen.Hetbetrefteencombinatievangeneriekebevriezingenkortingvansubsidiesénhetherbeoordelenvanspecifiekesubsidierelaties.
Investeringsfonds Sociale
Investeringen (ISI)
InhetverledenwerdenenkeleuitgavenmetregelmaatincidenteelbekostigduithetISI.WemakennustructurelebegrotingsruimtevrijvoortenminstedeVoedselbank,hetGraffitiproject,RestovanHarteenStichtingPresent.HetISIblijftbestaan.Enzoalsgebruikelijkwegenweincidentelevoedingafinhetkadervandejaarlijksebestemmingvanhetrekeningresultaat.
Bijstandsuitgaven in de pas
Deeconomischecrisisheeftgeleidtotbanenverlies,oplopendewerkloosheideneengrootberoepopbijstandsuitkeringen.DitgeldtvoorheelNederland.InFryslânenLeeuwardenzijndeeffectenechtergroterdanelders.Leeuwardenheeftnueentekortvanongeveer€10miljoenophaarbijstandsbudget.HetRijkcompenseerteendeelvandittekortviaeenMeerjarigAanvullendeUitkering.
Wemoetenalscompensatieweleenambitieformuleren,diehetbijstandstekortterugbrengttotmaximaal€3miljoenin2015.Wefocussenonsondermeerophetverminderenvanvroegtijdigschoolverlaten,eenbetereaansluitingtussenonderwijsenarbeidsmarkténhetcreërenvanduurzamebanenviainitiatievenalsGroenWerkt!
Lokale lasten
Ineenperiodewaarinopnieuwmoetwordenbezuinigd,ontziethetcollegedeinwonerswatbetreftdelokalelasten.Hettariefvandeonroerendzaakbelastingwordtnietopnieuwverhoogdenuitsluitendvoorinflatiegecorrigeerd.Hetcollegekomtmeteenvoorsteloverdeherzieningvandetariefstructuurvandeafvalstoffenheffing.
31
Publieke dienstverlening
Dienstverleningsloket GrouSindsjanuari2014heeftGroueendienstverleningsloket.DeaangebodendienstverleningsluitaanbijdegemeentelijkevisieVraaggericht,vanuitdebehoefteenlogicavandeklant.TijdensdecollegeperiodemonitorenenevaluerenwehetgebruikvanditloketinGrou.Daaromisdefinancieringvoorvierjaarincidenteel.
Focus op digitaalWegaanbesparenoppubliekedienstverlening,doorhetefficiënterinrichtenvandeprocessenendigitalisering.Welishetnodigomflinkteinvesterenindeverdereontwikkelingvandigitaledienstverlening.Bedrijvenenburgersmoetenuiterlijkin2017allezakendiezijmetdeoverheiddoen,digitaalkunnenafhandelen.Dezeverplichtingisopgenomeninhethuidigeregeerakkoord.Omhieraantevoldoenéndebeoogdebesparingterealiseren,isforseuitbreidingvandigitaledienstverleningnoodzakelijk.Bijhetopmakenvandetussenbalansbekijkenweofdezeinvesteringvoldoendeis.Hetgaatomeenincidenteelbedrag,omdatgroteinvesteringenininformatiesystemenwaarschijnlijknietmeernodigzijn.
FINANCIËLE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA INZET x € 1.000
Bezuinigingen/extra inkomsten 2014 2015 2016 2017 Totaal
Structureel
Voordelenoutsourcingensamenwerking 50 500 550
Stroomlijnenprocessenpubliekedienstverlening 300 300
Wijzigingvoorzieningwachtgelden 57
Aanvullendebesparingorganisatieontwikkeling 50 50
Herinrichtingbestuurlijkeadvisering 50 50 100
Verhogingparkeertarieven 250 250
DienstverleningsloketGrou 100 100
Afromensubsidies 300 150 450
Extra inzet 2014 2015 2016 2017 Totaal
Incidenteel
Transitiekosteni.v.m.bezuinigingsmaatregelen 550 800 835 160 2.345
Digitaliseringdienstverlening 250 250 500
DienstverleningsloketGrouvoorjaarschijf2017 100 100
Bestuur 450 450 450 450 1.800
Structureel
AanpassingStadskantoor/NieuweWerken 45 45
Structureeldekkendeel“ISI-uitgaven” 50 50
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
32
Structurele bezuinigingen en intensiveringen
FINANCIËLE TAAKSTELLINGEN EN EXTRA iNZET (x € 1000)Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017 Totaal
stand voorgaand jaar: -464 -633 -366
Bezuinigingen: totaal
2Besparingopenergielastengemeentelijkegebouwen 100 100
2BijdrageVVVbeëindigen 70 70
2Efficiëntereinzetformatietoerisme 40 40
3BesparingOnderhoud,beheerenexploitatiesportaccomodaties 100 100 200 200 600
4Archeologiebeleiddekkenvanuitprojectbudgetten 30 30
4Verhogenrendementvastgoedportefeuille 75 75
4VoordelensamenwerkingHCLenTresoar 20 20 40
4Andersorganiserenonderhoudopenbareruimte 100 300 400
4VerlagenkostenVerkeerenVervoersbeleid 30 30
4ReductieOpenbareVerlichting 30 30 40 100
4Herinrichtingbibliotheekfunctie 460 460
4OverdrachtbeheerpontHetBurd 40
5Voordelenoutsourcingensamenwerking 50 500 550
5Stroomlijnenprocesketenpubliekedienstverlening 300 300
5Wijzigingsystematiekvoorzieningwachtgeldenvrml.bestuurders 57 57
5Aanvullendebesparingdoororganisatieontwikkeling 50 50
5Andersinrichtenbestuurlijkeadvisering 50 50 100
5Verhogenparkeertarieven 250 250
5IncidenteelfinancierendienstverleningsloketGrou 100 100
5Afromensubsidies 300 150 450
Extra inzet structureel:
3Schuldhulpverlening -800 -800
3Wijkenendorpen -285 -285
3Structureeldekkendeel“ISI-uitgaven” -50 -50
4Extraonderhoudnieuwgrondgebied -300 -300 -600
4OntwikkelingBlokhuispoort -120 -120
4FietspadLeechlantweedefase -42 -42
4GebiedsontwikkelingGrou -90 -90
4HerinrichtingStationsgebied -180 -180
4Versterkinglokaleomroep -30 -30
5Kostenaanpassingstadskantoor/NieuweWerken -45 -45
Overigenietintedelenposten:
Stelpostkapitaallasten -234 -183 -183 -600
LagerebalanssaneringpakketA -239 -239
Rijksmiddelenintensiveringarmoede-enschuldenbeleid 800 800
Structureeltekortbijongewijzigdbeleid -1355 -1355
-464 -633 -366 206
Financiële bijlage
33
Incidentele intensiveringen
EXTRA INZET INCIdENTEEL Extra inzet incidenteel 2014 2015 2016 2017 Totaal
2AanpakOnderwijs&Arbeidsmarkt -500 -340 -330 -330 -1500
2Economischbeleid,Profilering&Acquisitie -500 -500 -500 -1500
2Groenwerkt! -470 -470 -460 -1400
2Toerisme,marketing&evenementen -500 -500 -500 -1500
2EconomischParticipatiefonds -400 -400
3Schuldhulpverlening -200 -200 -400
3Armoedebeleid(kindpakket) -25 -225 -225 -225 -700
3Mienskipsfonds -400 -400 -400 -400 -1600
4Gebiedsontwikkeling -150 -150 -100 -100 -500
4StadsschouwburgdeHarmonie -300 -300 -300 -300 -1200
4Versterkinglokaleomroep -100 -100
4Extraonderhoudnieuwgrondgebied -1000 -1000 -2000
4Duurzamemethodeonkruidbestrijdingnieuwgrondgebied -40 -40 -40 -120
5Veiligheidsbeleid -500 -500 -500 -1500
5Transitiekosteni.v.m.bezuinigingsmaatregelen -550 -800 -835 -160 -2345
5Digitaledienstverlening -250 -250 -500
5DekkingkostendienstverleningsloketGrou2017 -100 -100
5Bestuur -450 -450 -450 -450 -1800
-4325 -6125 -4650 -4065 -19165
Dekking incidentele intensiveringen
Dekking extra inzet incidenteel 2014 2015 2016 2017 Totaal
SaldoSIOF 650 850 1500
Algemenereserve 3675 490 100 900 5165
Aanbestedingsvoordelen 2500 2500
Vrijvalreservesinvesteringenmaatschappelijknut 2285 4150 3565 10000
4325 6125 4250 4465 19165
Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien C o L L e g e p r o g r a m m a g e m e e n t e L e e u wa r d e n | 2 014 - 2 018
34
Verloop algemene reserve
Bezuinigingen 2014 2015 2016 2017
Eindstandvoorgaandjaar 13.071 13.063 13.675 13.822
Nieuwbeleid -4.325 -1.800 -1.475 -585
Vrijvalreservesmaatsch.nut 650 2.485 1.015 -585
Aanbestedingsvoordeel 2.500
Mutatiesvoorgaandebegrotingen 3.667 -2.573 607 1.325
StandAlgemeneReserve 13.063 13.675 13.822 13.977
35
36