TEMELİSLAM BİLİMLERİ ANABİLİM DAlı
Tefsir Tezli Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri
1. Yarıvıi
Tefsir Araştırma Yöntemleri: Makale Hazırlamada Usul, Tez Hazırlamada Dikkat edilmesi Gereken
Hususlar, Konu ve Kavram Çalışmasında izlenecek Yöntem, Eser ve Metot Çalışmasında izlenecek
Yöntem, Karşılaştırmalı Çalışmalarda izlenecek Yöntem, Tabakat Literatürü
Klasik Tefsır Metinleri: Hucurat Suresi (Taberi: Camiu'I-Beyan), İnsan Suresi (Zemahşeri: Keşşaf)
Buruc Suresi (Vahidi: Vasit)
Zemahşeri'nln Tefsirl Bağlamında Mezhebi Tefsir Hareketleri: Zemahşeri ve Tefsiri Keşşaf
Zemahşeri'nin Tefsire Getirdiği Açılımlar, Mezhebi Bakış Açısının Kur'an Yorumuna Etkisi, Bazı
Mezhebi Tefsirlerden Örneklemeler
Kur'an'da Kapalılık Problemi: Bir dil problemi Olarak Kapalılık, Kur'an'da Kapalılık, Kapalılığın
Kapsamına Giren Mübhem Zaman, Mekan, Sıfat, Zat ve Nisbetler, Kapalı Zamirler, ism-i işaretler,
ism-i Mevsuller ve Edatlar, islam Usulcülerine Göre Kapalı ve Açık Lafızlar, Tefsir Bilginlerine Göre
Kapalı Lafızlar, Kapsam Bakımından Lafızlar, Nazım Yönüyle Lafızlar, Mugayyabflt-ı Hamse Örneği.
Kur'an-I Kerim Ve Dilbilim: Bir Bilim Konusu Olarak Dil, Dil Dünya Bağlantısı, Kutsal Bir Metin
Olarak Kur'an'ın Dili, Lafız Anlam Iüşkıst, Dil Sanatları, Kur'an'da Söz Dizimi ve Anlama ve Yoruma
Etkisi, Kelimeler Arasında Anlam Bağının Kuruluş Yolları, Gerçek Anlam ve Mecazi Anlam, Söz
Sanatlarının Yoruma Kazandırdığı Zenginlikler.
Taberi'nin Kur'an Yorumu: Camiu'I-Beyan'da Rivayet Tefsiri, Taberi'de Kıssalar, Camiu'I-Beyan'da
İsrailiyyat, Taberl'nin Kıraatlara Bakışı, Taberi'nin Ahkam Ayetlerine Bakışı, Taberi'nin Tercihleri.
Tefsir Ve Metodoloji: Tefsir, te'vil, tercüme, meal vb. kavramların tahlili, Kur'an-ı Kerim'in tefsirine
duyulan ihtiyaç, Tefsirde temel başvuru kaynakları, Hz. Peygamber'in tefsir metodu, Sahabenin tefsir
metodu, Tabiunun tefsir metodu, Kıraatlar ve yedi harf meselesi, Rivayet tefsiri, Dirayet tefsiri. ilk
tefsir kaynakları, Esbabı nüzul bilgisi, Nasih mensuh meselesi.
Fahreddln Razi Ve İbn Teymıye'nin Klasik Tefsirdeki Yeri: Kuran'ın yorumlanmasına olan
ihtiyaç, Rflzi ve lbn Teymiye'nin tefsirlerinde Kur'ôn'a bakışları, Kuran ilimieri yönüyle tefsirlerinin
niteliği, Etkilendikleri ve etkiledikleri tersır ve diğer alanlardaki ilmi eserler, Örnekler üzerinden
giderek çıkarımlarda bulunmak.
Kur'an Ve Sosyal Psikoloji: Sosyal Psikolojinin alanı, konuları ve kullandığı yöntemler, Ana
hatlarıyla, grup, tutum, liderlik, motivasyon, sosyal uyum, yükleme kuramı gibi kavramların
incelenmesi, Kur'an'ın indiği toplumun pstko-sosval özellikleri cr"lekke dönemi, Medine dönemi, ...)
Yeni bir inanç (din) hareketinin sosyal psikolojik süreçler açısından incelenmesi, Kıssalar gibi
348
Kur'an'da kullanılan yöntemlerin sosyal psikoloji açısından ele alınması, Kur'an'da vurgu yapılan iftira,
affetme gibi olguların sosyal psikolojik süreçler açısından incelenmesi, Cemaat olgusunun analizi
Kur'an'daki sosyal motivasyon la ilgili ayetlerin incelenmesi, Kur'an'da ele alınan Kurban, Hac, Hicret
ve Zekat gibi olguların sosyal psikolojik süreçler açısından Incelenmesi.
İbn Müdıhld Ve İbn Cezeri'nln Kıraatlara Yaklaşımları: Kıraat tarihine kısa bir bakış, İbn
Mücahid'in "KıraSt-i Seb'a" ve İbn Cezeri'nin "erı-Neşr ft'l-Kıraatl'l-Aşr" isimli eserleri bağlamında
kıraatlerin mütevatirliği ve sahihliği sorunsalına yaklaşımlar, Kıraatlerin tevatürlüğü konusunda
Şia'nın tutumu.
Kur'an Tarihi Araştırmaları: Klasik ve modern dönemde Kur'an tarihi araştırmaları, İslam
ulemasının ve Batılı alimlerin Kur'an tarihi olgusuna bakışları, Klasik ve Modern dönemde yazılan
tefsir mukaddimelerinde Kur'an tarıhı literatürü.
2. Yarıyıl
Kur'an Meali: Meal, Tercüme, Tefsir, Tevil Kavramları, Kuran'ın Meal Tarihi, Mealde Dikkate Alınacak
Özellikler, Mealierde Ortaya Çıkan Tercüme Hataları, Kuran Mealinde Dikkate alınması Gereken
Hususlar
Modern Tefsir Metinleri
Türkçe Tefsir Metinleri: Hamdi Yazır ve Süleyman Ateş Tefsirlerinde, Muhammed, Fetih ve Hucurat
Surelerinin Karşılaştırmalı Okunması,
Arapça Tefsir Metinleri: Muhammed Tahir b. Aşur, Mahmud Hicazi, Muhammed Emin eş-Şıngiti,
Seyyid Kutub, Said Havva ve Vehba Zuhayli'nin Tefsirlerinde Hucurat Suresinin Karşılaştırmalı
Okunması.
Kur'an'ın Ana Konuları: Kuran'da Allah ve İnsan İlişkisi, Kuran'da İnsan Toplum İltşklsl, Kuran'da
Maruf ve Münker, Kuran'da Kıssalar, Bazı Anahtar Kavramlar
İşari Tefsir Hareketleri Ve Kuşeyri'nin Tefsiri: İşari Tefsirin Mahiyeti, İşarl Yorumların Kuran'ı
Anlamaya Katkısı, İşari Tefsirde Önemli Bazı Hususlar, Kuşeyri'nin Kuran Yorumu, Kuşeyri'nin
Tefsirlnde İşari Öğeler, İşart Yorumların Tarihi Süreci
Karşılaştırmalı Kutsal Metinler: Tevrat ta İlk İnsanın Yaratıhşı, İncil'de ilk İnsanın Yaratılışı
Kur'an'da İlk İnsanın Yaratılışı, Tevrat'ta Dünya Algısı, İncil'de Dünya Algısı, Kur'an'da Dünya Algısı,
Tevrat'ta İnsanlar arası İlişkiler, İncil'de İnsanlar arası İlişkiler, Kur'an'da İnsanlar arası İlişkiler,
Tevrat ta Ahlak ve İbadetler, İncil'de Ahlak ve İbadetler, Kur'an'da Ahlak ve İbadetler, Kutsal
Metinlerin Ortak Yönleri.
Batı Dillerinde Kur'an Tercümeleri: Batı dillerin Kur'an Çevirilerinin Tarihi, İlk Latince Çeviri ve
Tarihsel Şartları, Almanca Kur'an Çevirilerinin tarihsel Değeri ve Önemi, İlk Fransızca Kur'an Çevirisi,
İlk İngilizce Kur'an Çevirisi, Kur'an Çevirilerinin Batı Kamuoyundaki Olumlu ve Olumsuz Etkileri,
Modern Dönemde Kur'an Çevirilerinden Örnekler.
349
Elma"" Ve Mevdudi'nin Modern Tefsir İçindeki Yeri: Yirminci Yüzyıla Girerken islam Dünyası
Son Dönem Tefsirlerin Ayırıcı Özellikleri, Elmalılı ve Mevdudi'nin Tefsirlerinde Geleneksel Yorumlar
Hak Dini ve Tefhim'de Sosyal Konuların Ele Alınışı, Elmalılı ve Mevdudi'nin Klasik Tefsirlere Bakışı Hak
Dini ve Tefhim'in Klasik Tefsirlerden Ayrılan Yönleri
Kültürümüz Ve Kur'an-Kerim: Kur'an-ı Kerim ve Geleneksel Türk Sanatları (hat, tezhib vb.),
Kur'an-ı Kerim ve mimari (cami, sebil, medrese vb.), Kur'an-ı Kerim ve Musiki
Matüridi'nin Kur'an Yorumu: Dördüncü asra kadar tefsirin merhaleleri, Dördüncü asırda tefsirin
ulaştığı konum, Matüridi ve tefsirdeki yeri, Matüridinin kaynakları, Ayetleri yorumlamada benimsediği
metot, Matüridi'nin Mezhebi Farklılıklara Bakışı
Kur'an-I Kerim Ve Anlambilim: Semantik ilminin tanımı ve tarihi süreci, Semantik ilminin Kuran'ı
Anlamada Rolü, Tefsir Literatüründe Semantik Yaklaşım, Kuran ilimierinde Vücuh ve Nazair, Kuran
Semantiği Alanında Yapılan Çalışmalar
Kur'an-Kerim Ve Etik: Kur'an'ın Etik Referans Çerçevesi, Kur'an'daki etik kavramlar, Bazı Kur'an
Ayetlerinin Etik Analizi, Bazı Etik Teoriler (Hedonizm, Kayıtsızlık Etiği vb.) Açısından Kur'an, Yararlı iş
Değer Ölçütü ve Değerlerin İçselleştirilmesi Sorunu, Kur'an'da İnsan Özgürlüğü Sorunu, Özgürlük ve
determinizm ilişkisi açısından Kur'an, Kur'an belli bir etik teori sunmakta mıdır? İyi ve kötünunmahiyeti, belirlenmesi ve bilinmesi sorunu Kur'anda vurgulanan erdemler, Kur'an'daki Pozitif ve
Negatif etik değerler, Kur'an'da insanların etik açıdan sınıflandırılması, Alan etikleri (çevre etiği vb.)
ve Kur'an.
Kıraat YorumlTefsir İlişkisi: Kıraat-mana ilişkisi konusundaki literatür, Kıraatlerin manaya tesiri,
Kıraat-mana ilişkisinin fikhi mezheplerin teşekkülüne etkisi.
350