Informele zorg in Nederland
Mirjam de KlerkAlice de Boer
21 november 2013Zorg beter met vrijwilligers Fase 2
Sociaal en Cultureel Planbureau
Wat is informele zorg
Mantelzorgde zorg die wordt gegeven aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe omgeving
Vrijwilligerswerk in de zorg vrijwilligers die onbetaald en onverplicht werkzaam-heden verrichten in georganiseerd verband voor anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben en met wie ze bij de start geen persoonlijke relatie hebben
Sociaal en Cultureel Planbureau
Vrijwilligersklem
De zorg begint vaak inspirerend en licht, maar kan steeds zwaarder worden. De vrijwilliger denkt er niet meer mee op te kunnen houden zonder dat de toch al kwetsbare cliënt daarvan schade ondervindt
.
Sociaal en Cultureel Planbureau
Meer nadruk op informele zorg
‘Wanneer mensen langer in hun omgeving willen blijven wonen zal er ook meer van die omgeving worden gevraagd’‘Als ondersteuning nodig is, wordt allereerst gekeken naar het eigen, sociale netwerk en de financiële mogelijkheden van betrokkenen en wordt de hulp dichtbij georganiseerd.’
Bron: Toekomst awbz (juli 2013) Brief hervorming langdurige zorg (april 2013)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Waarom meer nadruk informele zorg?
• Meer (oude) ouderen• Meer chronisch zieken• Meer extramuralisering
Sociaal en Cultureel Planbureau
Stelling
Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft
VWS 7 november 2013
Sociaal en Cultureel Planbureau
Wat vinden mensen hiervan?Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft
helemaal oneens
oneens niet eens, niet oneens
mee eens helemaal mee eens
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Sociaal en Cultureel Planbureau
Aantallen
Mantelzorg
Allen 3,5 miljoen
> 8 uur en > 3 maanden 1,1 miljoen
Vrijwilligers in zorg
Enquêtes 1 miljoen
Registraties 450.000
Sociaal en Cultureel Planbureau
Soorten vrijwilligerswerk
INDIVIDU maaltijdvoorziening, klussendienst, administratie, tuinonderhoud, boodschappen doen
(rolstoel)wandelen, zwemmen
huisbezoeken, oppasdiensten
maatjescontact
buddyzorg
vrijwillige palliatieve terminale zorg
GROEP dagopvangprojecten
meegaan en begeleiden bij evenementen, excursies, dagtochten en vakanties
Sociaal en Cultureel Planbureau
BEELD
Vooral vrouwen
van middelbare leeftijd
zijn actief
als vrijwilliger in de zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Buren/bejaarden/gehandicaptenhulp, 2010 (%)
man
nen
vrou
wen
18-3
4 j
35-6
4 j
65+
laag
mid
den
hoog
kerk
elijk
niet
ker
kelijk
0
5
10
15
20
25
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg 1
Kunnen• Beschikbare tijd (werk, gezin)• Reistijd• Financiële belemmeringen• Ondersteuning belangrijk
• Afhankelijk van vrijwilliger en taak• Organisaties vinden het lastig in te schatten• Steeds meer eisen aan organisaties (match)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg 2Willen• Relatie moet goed zijn (mantelzorg)• Type taken (billen wassen)• Motieven (wat drijft mensen; wederkerigheid)
Mogen• Geen wettelijke eisen • Wel eisen kwaliteit (verantwoorde zorg)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Geluk naar intensiteit vrijwilligerswerk
0 1 2 3 4 5 6 7-8 9-10 11-20 21-403.8
3.85
3.9
3.95
4
4.05
4.1
4.15geluksscore
Uren per week
Sociaal en Cultureel Planbureau
BEELD
Toekomst steeds meer
tekort aan vrijwilligers
in de zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Tekorten: heden en verleden
TrendsAantal vrijwilligers in het algemeen stabiel
TekortSommige organisaties nu al tekortOnduidelijk welke taken blijven liggen
Sociaal en Cultureel Planbureau
Toekomst onzeker
Aanbod (demografie)• Ontkerkelijking• Ouderen
Vraag• Meer ouderen/zieken/extramuralisering• Meer gevarieerde en intensievere hulpvraag
Sociaal en Cultureel Planbureau
Nieuwe vormen vrijwilligerswerkNieuwe vormen • Flitsvrijwilligers• Geleid vrijwilligerswerk• Bewonersinitiatieven
lokale initiatievendie op overwegend vrijwillige basisactiviteiten uitvoeren om mensen met een beperking te ondersteunendie verder gaan dan het faciliteren van ontmoeting en recreatieen daar als groep de regie over voeren (in plaats van landelijke formats uit te voeren).
Sociaal en Cultureel Planbureau
Bewonersinitiatieven ondersteuning
Indeling naar ‘primair’ thema1. Professionele zorg en nabuurschap2. Vrijwilligersdiensten3. Samen koken en eten4. Ruilkring
Andere indelingen• Complexiteit: grootte vs. benodigde kennis• Doelgroep: eigen kring vs. buiten eigen kring
Sociaal en Cultureel Planbureau
Conclusies
Al veel mensen actief (mantelzorg/vrijwilligerswerk)In de toekomst meer nodig, steeds meer eisenWaar liggen de grenzen (willen / kunnen / mogen)?
Aandachtspunten• Werven én behouden vrijwilligers• Match vraag en aanbod• Ondersteunen van vrijwilligers• Hoe nieuwe vormen te organiseren
Sociaal en Cultureel Planbureau
Literatuurstudie
Vragen?Suggesties?
www.scp/nl
[email protected]@scp.nl