InhoudVoorwoord 9
Achtergronden 15Reizen naar en in Suriname 15 Reizen naar Suriname 15 Formaliteiten 16 Vervoer 18 Reizen in Suriname 20De natuurlijke omgeving 28 Ligging 28 Klimaat 29 Landschap 30Geschiedenis 34 Kolonisatie 34 De slaven 36 De marrons 37 Afschaffing slavernij 38 Immigratie 39 Groeiend zelfbewustzijn 40 Middelen van bestaan 41 De onafhankelijkheid 41 De staatsgreep 43 Suriname nu 44Economie door de jaren heen 46 De zwarte markt en
de EA-handel 46 Structureel Aanpassings-
programma 47 Bauxiet 47 Bureaucratie 49Politiek 50 Bestuurlijke indeling 50 Kopstukken van de
Surinaamse politiek 50Bevolkingsgroepen 55 Inheemsen 55 Marrons 62 Creolen 70 Hindostanen 77 Javanen 83Overige bevolkingsgroepen 88 Joden 88 Chinezen 90 Libanezen 92 Boeroes 93
Fortuinzoekers 95Planten en dieren 96 Planten 96 Eetbaar 97 Bruikbaar 98 Medicinaal 99 Dieren 100 Insecten 101 Vogels 102 Zoogdieren 104 Vissen 106 Slangenen
kaaimannen 108
PrAktischeinformAtie 111Communicatie 111Elektriciteit 112Eten en drinken 113Feestdagen 116Fotograferen 117Geldzaken 118Gezondheid 118Homoseksualiteit 120Kinderen 120Kunst 121Literatuur 121Media 124Muziek 125Omgangsvormen 127Paklijst 129Prostitutie 130Reisprogramma 130Reistijd 132Taal 132Tijd 134Vlag 134Volkslied 135Voorpret 135Vrouw 135Wapen 136
BezienswAArdigheden 137Paramaribo 137Geschiedenis 139Architectuur 139
�
WW Suriname 2010 dl.1.indd 5 20-10-2009 11:32:16
Stadswandeling 141 Fort Zeelandia 142 Onafhankelijkheidsplein 145 De Waterkant 148 Centrale Markt 149 Winkelen 150 Grote Stadskerk 151 Maagdenstraat 151 Spanhoek 151 Kerkplein 152 Keizerstraat 152 Oranjetuin 153 Cultuurtuin 153 Henck Arronstraat 154 Palmentuin 156De buitenwijken 157Paramaribo-Noord 159 Combé 159 Blauwgrond 160 Leonsberg 161Paramaribo-Zuid 162 Beekhuizen 162 Latour 163 Livorno 163 Pontbuiten 163Paramaribo-West 163Praktische informatie 165
rondParamaribo 177Richting zuid 177Het Pad van Wanica 177 Lelydorp 178 Onverwacht 179 Bersaba en Republiek 180 Zanderij 1 181 Colakreek 182 Kinderboerderij De Vier
Kinderen 182 Marinalex 182 Carolinakreek 183 Santigron 183De ‘Highway’ 186 Domburg 186 Laarwijk 187 Waterland 187 White Beach 187 Paranam 188 Onverdacht 188
De Afobakaweg 189 Overbridge 189 Powaka 190 Jodensavanna 190 Blakawatra 191Richting noord 192 Braamspunt en Pomona 192 Fort Nieuw Amsterdam 194
naarhetoosten 197Commewijne 198 De plantages 198 Peperpot 202 Tamanredjo 204 Alkmaar en Spierings-
hoek 204 Zorgvlied en Ellen 205 Mariënburg 205 Rust en Werk 206 Frederiksdorp 207 Alliance 208 Baki 208Naar Matapica 208 Matapica 209Het Cottica-gebied 211 Geschiedenis 212 Wan Ati 213 Tamarin 214Marowijne 214 Mungo 215 Blommie 216 Albina 216 Erowarte 217 Galibi 217Frans-Guyana 219 Saint-Laurent-du-Maroni 219 Cayenne 223
naarhetwesten 228Saramacca 228 Weg naar Zee 228 Groningen 230 De Coppenamebrug 231Coronie 232 Ontstaan van een
kokoscultuur 232 De dorpen van Coronie 233 Totness 234
� suriname
WW Suriname 2010 dl.1.indd 6 20-10-2009 11:32:17
Friendship en Burnside 235 Salem 235Nickerie 235 Ontstaan van een
rijstcultuur 236 Wageningen 237 Groot Henar 238 Nieuw-Nickerie 238Guyana 242 Springlands 242 Praktische informatie 244
hetbinnenland 246 Voorbereidingen 246 Ongedierte 249 Bagage 250De Brownsberg 250 Het bos 253 Wandelen 253Omgeving Brownsberg 254 Afobaka 254 Brokopondomeer 256 Tukunari-eiland 256 Tonka- en Paradise-eiland 257 Brokopondo en
Brownsberg 257 Victoria 257 Berg en Dal 258 Nieuw Kofikamp 258 Bakaa Boto 259Boven-Suriname 259 Jaw Jaw 260
Gunsi en Pikin Slee 260 Anaula Nature Resort 260 Danpaati River Lodge 260 Kumalu-eiland 261 Awarradam 262De Marowijne 263 Bigiston 263 Arminavallen 264De Paramaka 264 Langatabbetje 267 Grankreek en Lokaloka 267 Stoelmanseiland 268De Tapanahony 268 Drietabbetje 268 Palumeu 269 Kasikasima 270De Coppename 272 Raleighvallen en
Voltzberg 273 Fungu-eiland 274 De Voltzberg 276 De Tafelberg 277 Eilerts de Haan 277 De Blanche-Marievallen 278 Apura 279 Kabalebo 281 Kwamalasamutu 281
overdeauteur 283
register 284
�inhoud
oPgenomenkAArtenSuriname, ligging 11Suriname, overzichtskaart 12-13Afstandstabel 19Paramaribo, centrum 137Paramaribo-Buitenwijken 158Noord-Suriname 178-179
18e-eeuwse plantages 200-201Cayenne 224-225Nieuw-Nickerie 239Prokopondo Stuwmeer 248Het Raleighvallen/Voltzbergnatuurreservaat 275
WW Suriname 2010 dl.1.indd 7 20-10-2009 11:32:18
Vliegen in de regioBehalve de verbindingen naar Miami, Curaçao en Aruba bestaan er vanuit Paramaribo lijn-diensten met Port of Spain (Trinidad), Belem in Brazilië en Cayenne in Frans-Guyana. Vanaf Curaçao is praktisch het hele Caribisch gebied, inclusief Cuba en Venezuela recht-streeks bereikbaar. Miami is de aanvlieghaven voor verbindingen met Noord- en Midden-Amerika en transatlantische lijndiensten naar Europa.
reizen in surinameBinnenlandse touroperatorsHet tropisch regenwoud is ‘in’ en eco is het sleutelwoord. Een groeiend aantal reisorga-nisaties verzorgt ecologisch verantwoorde reizen naar het bos. Meestal houdt dit in dat u afhankelijk van de kennis van de gids iets leert over de flora en fauna en geen rommel mag achterlaten.Een tocht naar het binnenland tijdens uw bezoek aan Suriname is een absolute ‘must’. Het is een kans om kennis te maken met een natuur en cultuur die wellicht over een tijdje niet meer in deze pure vorm zullen bestaan. Bovendien is het een aangename manier om een paar dagen weg te zijn uit de drukte van de stad. De meeste touroperators bie-den naast dagtours meerdaagse reizen aan inclusief maaltijden en eenvoudige accom-modatie. De kosten zijn gemiddeld 50,- per dag, alhoewel de prijzen doorgaans in Ameri-kaanse ‘dala’ (dollars) worden genoteerd. Uw trip kan duurder worden als deze een binnen-landse vlucht bevat. Binnen de Surinaamse reiswereld bestaat een zekere wildgroei aan reisorganisators, soms gaat het om eendags-vliegen. De volgende bedrijven in Paramaribo beschikken over ervaring.
suriname20
WW Suriname 2010 dl.1.indd 20 19-10-2009 15:29:50
Delandingsbaantekabalebo,opdeachtergrondde�00meterhoge‘mistymountain’
reizen naar en in suriname 21
WW Suriname 2010 dl.1.indd 21 19-10-2009 15:29:51
165
PraktischeInformatie Paramaribo
paramaribo
Alarmnummers• Politie,Keizerstraat27(centrum),9471111/477777.
BureauNieuweHaven,9402831. Alarmnummerpolitie9115• Brandweer,hoofdkazerne,9491111.
• EHBO,AcademischZiekenhuis,Flustraat,9442288.
• BureauOpenbareGezondheidszorg(B.O.G.),RodeKruislaan15,9‑499494/497978,ma.‑vrij.07.30‑14.00uur.
• Apotheek,St.‑Vincentiusziekenhuis,Koninginnestraat4,9471212.
• ApotheekSoma,Dr.Axwijkstraat107,9550644,e‑mail:[email protected],internet:www.nvsoma.com.
Belangrijke adressenAlgemeen• Touristoffice,bijFortZeelandia,9479200,geopendma.‑vrij.08.00‑15.30uur.
• Postkantoor,Surpost,Kerkplein,9477524.ma.‑vrij.07.30tot14.00.Zaterdaggesloten.
• Telesur,TelecommunicatiebedrijfSuriname,Heiligenweg1,9473944/474242.
Ambassadesenconsulaten• NederlandseAmbassade,Van
Roseveltkade5,9477211,j‑474000,e‑mailconsulaireafdeling:prm‑[email protected].
• HonorairConsulaatvoorDuitsland,Maagdenstraat46‑boven,9474380,j471507.
• FranseAmbassade,HenckArronstraat7,9475222,j‑471208.
Internationaleorganisaties• PanAmericanHealthOrganization/
WorldHealthOrganization(PAHO/WHO),Burenstraat33,9471676,j471568.
• OrganizationofAmericanStates(O.A.S.),Noorderkerkstraat3,9477355/472982,j410950.
• Inter‑AmericanDevelopmentBank(I.D.B.),PeterBruneslaan2‑4,9462903,j465665.
• InternationaleRodeKruis,Gravenberchstraat2‑6,9498410.
• EuropeseUnie,Dr.SophieRedmondstraat,239,9499322/499349,j493076.
• KamervanKoophandelenFabrieken,Kernkampweg37,9473527/473526,e‑mail:[email protected],internet:www.surinamedirectory.biz.
Luchtvaartmaatschappijen• SurinamAirways,Jagernath
Lachmonstraat136,9465700;passagekantoor:Dr.SophieRedmondstraat219,9‑432700/432071.
Inlichtingenaankomst‑envertrektijden:9433111.
• KLMKoninklijkeLuchtvaartmaatschappij,Burenstraat33,9411811,j477526.
• CaribbeanAirlines,Wagenwegstraat36,9520035,internet:www.caribbean‑airlines.com.
GeldzakenBankenDe banken zijn op werkdagen ge‑opendvan07.30‑14.00uur.Afgeziendaarvanzijnerwisselkantorendieuwharde valuta ook graag ’s avonds enin hetweekend in ontvangst nemen.
i
WW suriname 2010 dl.3.indd 165 19-10-2009 15:07:51
Informeertuvoorafnaardekoers.• DeSurinaamscheBank,Henck
Arronstraat26,9471100.• Hakrinbank,Dr.Sophie
Redmondstraat11,9477722.• RBTT,Kerkplein1,9471555.• RBTT‑filialen:Albergastraat81,9499810.
• JagernathLachmonstraat35,9400280.
• VanhetHogerhuysstraat,903363.
Wisselkantoren• Finatrust,Dr.SophieRedmondstraat
59,9476111.• SuriChange,Dr.Sophie
Redmondstraat71,9471261.• DriveThroughCambio,
Saramaccastraat,open:ma.t/mzat.07.30‑23.30uur.
• CambioH.J.deVries,Waterkant92t/o.deCentraleMarkt,9471222.
• CambioMultiTrackN.V.,KleineWaterstraatt/ohotelTorarica.Ookopenopzondag.
Snelgeldoverlatenmaken?• WesternUnionMoneyTransfer,
Domineestraat22,9422888.
OvernachtenHotels,guesthousesenappartementenTotvoorkortwarendemeestetoeris‑tenvanSurinaamsekomafenvondenzij onderdak bij familie of kennissen.Paramaribo had dan ook nauwelijkshotels van internationale allure. MaarnuSurinamezichmetecotoerismeopdewereldmarktbegeeft,isereenflinkaantalhotelsenpensionsbijgekomen.• ToraricaHotelCasino,Mr.
Rietbergplein1,9471500,j‑411682,e‑mail:[email protected],internet:www.torarica.com.Tor,zoalshethotelliefkozenddoor
deSurinamerswordtgenoemd,beschiktovereenrestaurant,zwembad,conferentieruimte,tennisbanen,fitnessruimteensauna.Debarop‘depier’geeftuitzichtopdeSurinamerivier.TweepersoonskamersmetbadentoiletvanafUS$150.‑inclusiefservicechargeenomzetbelasting.Eenpopulairevrijdagavond‑bestedinginParamariboisdeToraricapoolbarbecuemetdaarnaeenrondjecasino.
• RoyalTorarica,KleineWaterstraat10,9473500,j473808,e‑mail:[email protected],internet:www.torarica.com.RoyalToraricagaatdoorvoorhetmeestsjiekehotelvanParamaribo.Zakenhotelmetstijlvolleloungeenkamers,maarmindergemoedelijkdanhetnaastgelegenTorarica.Gelukkigzijndebeidehotelsviaeenpaadjemetelkaarverbonden.Double‑roomsvanafUS$220.‑totUS$445.‑(presidentialsuite).
• HetEcoResortInn,CornelisJongbawstraat16,9425522,j‑425510,e‑mail:[email protected],internet:www.ecores.com,ligtopdrieminutenloopafstandvanTor.Dezeeco‑(nomische)afdelingvanhetTorarica‑complexbeschiktover122comfortabelekamersbijdeSurinamerivier.KamerspernachtvanafUS$85.‑inclusiefontbijtentax.ZwemmenensportenmagbijbuurhotelTorarica.
• HotelSpanhoekPassage,Domineestraat2‑4,9477888,j‑427121,e‑mail:[email protected],internet:www.spanhoekhotel.com.Kleinkwaliteitshotelineenwinkelcentrumindebinnenstand.Mooiekamersincl.ontbijtàUS$156.‑pernachtvoortweepersonen.
166 suriname
WW suriname 2010 dl.3.indd 166 19-10-2009 15:07:52
het binnenland
Hoogtepunt van uw verblijf in Suriname zal waarschijnlijk een bezoek aan het indrukwekkende binnenland zijn. Met het binnenland bedoelen de Surinamers het tropisch regenwoud, ook wel bos, of bovenop genoemd, want voor een tocht naar het bos moet men de rivieren op naar ‘boven’. Naar het achterland leiden nauwelijks wegen. Ruim honderd kilometer ten zuiden van de kust houdt de weg op en bent u verder aangewezen op vervoer per korjaal, smalle houten bootjes die makkelijk wendbaar zijn tussen de rotsformaties in de rivieren. Het varen over de stroomversnel-lingen vereist een bepaalde behendigheid die alleen de bewoners van het gebied toebehoort. Met feilloze precisie weet de bootsman op aan-wijzingen van de kulaman (de man met de stok) de boot tussen de stenen te manoeuvreren, ook wanneer de obstakels door een hoge waterstand aan het zicht worden onttrokken.Wanneer u minder tijd heeft, kunt u het bin-nenland aandoen per vliegtuig. De kleine toe-stellen landen midden in het bos op airstrips ter grootte van een voetbalveld. Nieuwsgierige bosbewoners komen bij elke landing wel even kijken wat het toestel uit de stad heeft mee-gebracht. Vanuit de lucht heeft u een prachtig uitzicht op het broccoliachtige oerwoud en de kale toppen van de granietrotsen. Vrijwel het hele binnenland valt onder het district Sipa-liwini. De naam is afgeleid van het indiaanse sipa (steen) en wini (water, rivier). Een toepas-selijke benaming voor dit gebied, waar de rivieren met hun steenformaties een belang-rijk onderdeel van het dagelijks leven zijn.
voorbereidingenVoor een reis naar het binnenland moet er nogal wat georganiseerd worden. Er moet vervoer worden geregeld, houdbare provi-and worden ingeslagen, en een gids worden gevonden die de taal van het gebied spreekt. Met Nederlands of Engels komt u in het bos niet ver. Zelfs het Sranantongo, de contacttaal onder de Surinamers, wordt er niet of nauwe-lijks gesproken. De gids moet uiteraard het gebied kennen of, nog beter, er geboren zijn, zodat u verzekerd bent van een warm onthaal door het dorpshoofd. Hoewel het aanbieden van een fles rum verzoening kan brengen, doet de komst van een dorpskind meestal wonde-ren. Verder heeft u kookgerei nodig, hangmat-
246 suriname
WW suriname 2010 dl.3.indd 246 19-10-2009 15:11:10
ten, benzine voor de korjaal en drinkwater, want het water uit de plaat-selijke kreek bezorgt u waarschijnlijk darmklachten. Dit alles kunt u in Surinaamse dollars betalen, maar de prijzen zijn naar Hollandse maat-staven hoog. Om teleurstelling te voorkomen, kunt u het beste direct na aankomst in Suriname aan de voorbereidingen van uw binnenlandse tocht beginnen. Goede gidsen zijn moeilijk te vinden en vervoersmidde-len misschien niet voorhanden, vooral in de regentijd wanneer de wegen naar ‘bovenop’ slecht begaanbaar zijn. U heeft dan ruim tijd nodig om alternatieven te zoeken.
Een volledig verzorgde reis kan zo’n alternatief zijn. Verschillende tour-operators bieden meerdaagse tochten aan per bus en boot of vliegtuig en boot. Voor circa 50,– per dag koopt u gemak, en kunt u ook nog klagen als het niet allemaal naar wens verloopt. Ook georganiseerde tours kunt u
247het binnenlanD
Saramakaanse botenbouwers te botopasi
WW suriname 2010 dl.3.indd 247 19-10-2009 15:11:12
▲N▲N
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
NieuwAmsterdam
MariënburgAlkmaar
Alliance
Slootwijk
Constantia
Baki
Kronenburg
Stolkertsijver
Leonsberg
Domburg
Acaribo
Lelydorp
Uitkijk
Meerzorg
Braamspunt
Onverwacht
Republiek
Vierkinderen
Paranam
CarolinaPowaka
Jodensavanna Blakawatra
Kraka
Matta Zanderij
Bersaba
Kwakoegron
Colakreek
Berg en DalVictoria
Brownsweg
Bigi Poika
Santigron
Groningen
Berlijn
Hannover
Phedra
Klaaskreek
BrokopondoBallingsula
Afobaka
NieuwKofikamp
PokigronDuwatra
NatuurreservaatWia Wia
Mungo
AlbinaC
oppe
nam
epun
tC
oron
ieN
icke
rie
NatuurreservaatBrownsberg
Wita
gron
Java
NatuurreservaatCopi
■
Lebidoti
NatuurreservaatMatapica
spoorbaan
spoo
rbaa
n
Frederiks-dorp
Peperpot
White Beach
Overbridge
Sabanapark
Tonka-eiland
Tukunari-eiland
Baaka Boto
AT L A N T I S C H E O C E A A N
PARAMARIBO
➤
➤
Cotticarivier
➤
Suriname
rivier
B R O K O P O N D OS T U W M E E R
(Prof. van Blommestein meer)
➤
Gujaba en Pikinslee
Tamanredjo
Saramacca
rivier
0 25 km
brokoPonDo StuWmeer
248 suriname
WW suriname 2010 dl.3.indd 248 19-10-2009 15:11:14