ÇİMENTOÇİMENTO Yrd.Doç.Dr. Hüseyin YİĞİTER
http://kisi.deu.edu.tr/huseyin.yigiter
İNŞ2024 YAPI MALZEMESİ IIİNŞ2024 YAPI MALZEMESİ II
Dokuz Eylül Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
ÇİMENTOÇİMENTO
"Çimento" kelimesi, yontulmuş taş kırıntısı "Çimento" kelimesi, yontulmuş taş kırıntısı
anlamındaki Latince "caementum" kelimesinden anlamındaki Latince "caementum" kelimesinden
türemiştir. türemiştir.
Daha sonra bu kelime bağlayıcı anlamında Daha sonra bu kelime bağlayıcı anlamında
kullanılmaya başlamıştır.kullanılmaya başlamıştır.
19. yüzyılın başlangıcında kil içeren, kireçtaşlarının 19. yüzyılın başlangıcında kil içeren, kireçtaşlarının
yakılması deneyleri çimentonun keşfine yol yakılması deneyleri çimentonun keşfine yol
açmıştır. açmıştır.
ÇİMENTOÇİMENTO Bu bağlayıcı daha sonraki yıllarda büyük gelişmeler Bu bağlayıcı daha sonraki yıllarda büyük gelişmeler
gösterse de "Portland" ismi aynen korunmuştur. gösterse de "Portland" ismi aynen korunmuştur.
Aslında Joseph Aspdin tarafından üretilen bağlayıcı, Aslında Joseph Aspdin tarafından üretilen bağlayıcı,
üretim sırasında yeterince yüksek sıcaklıklarda üretim sırasında yeterince yüksek sıcaklıklarda
pişirilmediği için bugünkü Portland çimentosunun pişirilmediği için bugünkü Portland çimentosunun
özelliklerine tamamen sahip olamamıştır.özelliklerine tamamen sahip olamamıştır.
Yine de İngiltere Kirkgate İstasyonunun yanındaki Yine de İngiltere Kirkgate İstasyonunun yanındaki
halen ayakta olan "Wakefield Arms" binasının Joseph halen ayakta olan "Wakefield Arms" binasının Joseph
Aspdin'in yaptığı bağlayıcı ile yapıldığı belirlenmiştir. Aspdin'in yaptığı bağlayıcı ile yapıldığı belirlenmiştir.
ÇİMENTOÇİMENTO Hammaddelerin yüksek sıcaklıklara kadar pişirilip Hammaddelerin yüksek sıcaklıklara kadar pişirilip
öğütülmesi olayı daha sonra 1845 yılında Isaac Johnson öğütülmesi olayı daha sonra 1845 yılında Isaac Johnson
isimli bir İngiliz tarafından gerçekleştirilmiştir.. isimli bir İngiliz tarafından gerçekleştirilmiştir..
Yanda 1824 yılında Joseph Aspdin ve Yanda 1824 yılında Joseph Aspdin ve
ortağı işadamı John Beverley ortağı işadamı John Beverley
tarafından Leeds kenti yakınlarındaki tarafından Leeds kenti yakınlarındaki
Wakefield kasabasında kurulan ve Wakefield kasabasında kurulan ve
Portland çimentosu üretimi yapılan Portland çimentosu üretimi yapılan
imalathane görülmektedir. imalathane görülmektedir.
ÇİMENTOÇİMENTO
Aşağıda Joseph Aspdin’in küçük oğlu William Aspdin’in Aşağıda Joseph Aspdin’in küçük oğlu William Aspdin’in
bir sermayedar ile birlikte kurduğu “Aspdin, Ord. and bir sermayedar ile birlikte kurduğu “Aspdin, Ord. and
Co.” isimli şirkete bağlı olan çimento fabrikası Co.” isimli şirkete bağlı olan çimento fabrikası
görülmektedir. 1852 yılında kurulan bu fabrikada haftada görülmektedir. 1852 yılında kurulan bu fabrikada haftada
512 ton çimento üretilmekteydi. 512 ton çimento üretilmekteydi.
ÇİMENTOÇİMENTO
Türkiye’de ise ilk çimento fabrikaları 1910 yılında Türkiye’de ise ilk çimento fabrikaları 1910 yılında
Eskişehir’de kurulan Arslan ve 1911 yılında kurulmuş olan Eskişehir’de kurulan Arslan ve 1911 yılında kurulmuş olan
Eskihisar çimento fabrikalarıdır.Eskihisar çimento fabrikalarıdır.
Ülkemiz 39 çimento fabrikası ve 18 öğütme tesisi ile Ülkemiz 39 çimento fabrikası ve 18 öğütme tesisi ile
Avrupa’nın ikinci,dünyanın ise yedinci büyük üreticisi Avrupa’nın ikinci,dünyanın ise yedinci büyük üreticisi
konumundadır. konumundadır.
Cumhuriyetin kuruluşuna kadar yıllık toplam üretimi Cumhuriyetin kuruluşuna kadar yıllık toplam üretimi
35.000 tonu geçmeyen Türk çimento endüstrisi 2005 35.000 tonu geçmeyen Türk çimento endüstrisi 2005
yılında 35 milyon ton, 2006 yılında da 40 milyon üretim yılında 35 milyon ton, 2006 yılında da 40 milyon üretim
yapmıştır. yapmıştır.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KALKER (KİREÇTAŞI) CaCOKALKER (KİREÇTAŞI) CaCO33
KİL KİL AlAl22OO33, SiO, SiO22, Fe, Fe22OO33 ÇİMENTOÇİMENTO
CaO (CaO (%65) %65)
SiOSiO2 2 ((%22) %22)
AlAl22OO3 3 ((%7)%7)
FeFe22OO3 3 ((%3)%3) ÇiMENTOÇiMENTO
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
HAMMADDEHAMMADDE
KIRMAKIRMA
ÖĞÜTMEÖĞÜTME
KARIŞTIRMA (YAŞ, KURU, YARI KURU))KARIŞTIRMA (YAŞ, KURU, YARI KURU))
YAKMA (1450YAKMA (1450--16501650CC))
KLİNKERKLİNKER
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
Çimento Çimento
üretimi üretimi
dünyadaki dünyadaki
COCO2 2
üretiminin üretiminin
%8’nin%8’nin
sorumlusudur.sorumlusudur.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KARIŞIMLARIN PİŞİRİLMESİKARIŞIMLARIN PİŞİRİLMESİ
Fırındaki maksimum sıcaklık 1500Fırındaki maksimum sıcaklık 1500C’ye kadar C’ye kadar
yükselmektedir.yükselmektedir.
Bu yüksek sıcaklık altında Bu yüksek sıcaklık altında
daha önce ilkel malzemenin daha önce ilkel malzemenin
ayrışması sonucu oluşan; ayrışması sonucu oluşan;
kireç, silis, alumin, demiroksit kireç, silis, alumin, demiroksit
aralarında birleşerek, aralarında birleşerek,
çimentonun karmaşık çimentonun karmaşık
bileşimleri olan silikatları ve bileşimleri olan silikatları ve
aluminatları meydana getirir. aluminatları meydana getirir.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KARIŞIMLARIN PİŞİRİLMESİKARIŞIMLARIN PİŞİRİLMESİ
Fırının altından gri kürecikler halinde Fırının altından gri kürecikler halinde “klinker”“klinker” adı verilen adı verilen
pişmiş elemanlar çıkar. pişmiş elemanlar çıkar.
Fırından 1000Fırından 1000C’ye yakın bir sıcaklıkta çıkan klinkerin C’ye yakın bir sıcaklıkta çıkan klinkerin
genel olarak hızlı bir şekilde soğutulması gereklidir. Bu genel olarak hızlı bir şekilde soğutulması gereklidir. Bu
amaçla hava akımı sağlayan ve kendi ekseni etrafında amaçla hava akımı sağlayan ve kendi ekseni etrafında
dönen soğutucular kullanılır. dönen soğutucular kullanılır.
Soğutulan klinker bir kırıcıdan geçirilerek depolanır.Soğutulan klinker bir kırıcıdan geçirilerek depolanır.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ
Soğutucudan çıkan klinker, boyutları 1Soğutucudan çıkan klinker, boyutları 1--3 cm arasında 3 cm arasında
değişen, pürüzlü, gözenekli bir yüzeye sahip, sert, değişen, pürüzlü, gözenekli bir yüzeye sahip, sert,
yuvarlak, koyu gri tanelerden oluşur. yuvarlak, koyu gri tanelerden oluşur.
Klinker su ile herhangibir reaksiyon yapmaz ve bu Klinker su ile herhangibir reaksiyon yapmaz ve bu
maddenin bağlayıcılık özelliği yoktur. maddenin bağlayıcılık özelliği yoktur.
Klinker ancak ince bir şekilde öğütüldükten sonra Klinker ancak ince bir şekilde öğütüldükten sonra
bağlayıcı özelliği kazanır. bağlayıcı özelliği kazanır.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ
Klinkere çimentonun priz süresini düzenlemek için az Klinkere çimentonun priz süresini düzenlemek için az
oranda (%3oranda (%3--6) alçıtaşı eklenir.6) alçıtaşı eklenir.
Alçı taşı olmaması halinde çimento çok hızlı Alçı taşı olmaması halinde çimento çok hızlı
sertleşeceğinden betonu rahatça yerine yerleştirme sertleşeceğinden betonu rahatça yerine yerleştirme
olanağı kalmaz. olanağı kalmaz.
Katkılı Portland çimentosu üretiminde ise; puzolan olarak Katkılı Portland çimentosu üretiminde ise; puzolan olarak
kullanılan hammadde bu aşamada klinkere katılır. kullanılan hammadde bu aşamada klinkere katılır.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ
KLİNKER + ALÇI TAŞI (PRİZ SÜRESİ)KLİNKER + ALÇI TAŞI (PRİZ SÜRESİ) PÇPÇ
KLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLAN (%19)KLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLAN (%19) KÇKÇEskiEski
KLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLAN (%40)KLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLAN (%40) TÇ TÇ EskiEski
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ
KLİNKER + ALÇI TAŞI KLİNKER + ALÇI TAŞI (PRİZ SÜRESİ)(PRİZ SÜRESİ) CEM ICEM I
KLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLANKLİNKER+ALÇI TAŞI+PUZOLAN
CEM IlCEM Il CEMCEM IllIll CEMCEM IVIV CEMCEM VV
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ KLİNKERİN ÖĞÜTÜLMESİ
Klinker ve diğer katkılar çelik bilyalı öğütücülerde boyutları 90 Klinker ve diğer katkılar çelik bilyalı öğütücülerde boyutları 90
mikron ile 6.5 mikron arasında değişen tanelere dönüştürülerek mikron ile 6.5 mikron arasında değişen tanelere dönüştürülerek
çimento elde edilir. çimento elde edilir.
Öğütülen çimento silolara gönderilerek gerekli süre bekletilip Öğütülen çimento silolara gönderilerek gerekli süre bekletilip
soğuması ve kararlı bir durum alması sağlanır. soğuması ve kararlı bir durum alması sağlanır.
Çimentonun özellikle sıcak ve kuru havalarda iş yerine sıcak Çimentonun özellikle sıcak ve kuru havalarda iş yerine sıcak
gönderilmesi halinde, betondaki su daha çabuk buharlaşmakta gönderilmesi halinde, betondaki su daha çabuk buharlaşmakta
ve daha hızlı priz yapmaktadır. ve daha hızlı priz yapmaktadır.
Bu nedenle kullanım yerine giden çimento sıcaklığının en fazla Bu nedenle kullanım yerine giden çimento sıcaklığının en fazla
7575C olması istenir. C olması istenir.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
ÇİMENTONUN SAKLANMASI ÇİMENTONUN SAKLANMASI
Çimentoların dört aydan fazla bekletilmemeleri gerekir. Çimentoların dört aydan fazla bekletilmemeleri gerekir.
Uygun depolama koşullarında bile çimentolar ortamdan Uygun depolama koşullarında bile çimentolar ortamdan
nem alıp dayanım kaybına uğrayabilirler. nem alıp dayanım kaybına uğrayabilirler.
Çimentolar kuru ambarlarda veya hava almayan, ağzı Çimentolar kuru ambarlarda veya hava almayan, ağzı
kapalı silolarda saklanmalıdır. kapalı silolarda saklanmalıdır.
Torbalar halinde saklanması durumunda en çok 8 torba Torbalar halinde saklanması durumunda en çok 8 torba
üst üste dizilmelidir. üst üste dizilmelidir.
Ayrıca torba dizileri arasından hava akımı geçebilmelidir. Ayrıca torba dizileri arasından hava akımı geçebilmelidir.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
ÇİMENTONUN SAKLANMASI ÇİMENTONUN SAKLANMASI
Zeminden rutubet almaması için depo zeminine plastik Zeminden rutubet almaması için depo zeminine plastik
örtü serilip, yere ahşap ızgara yapılması uygun olacaktır.örtü serilip, yere ahşap ızgara yapılması uygun olacaktır.
Ayrıca bu amaçla şantiyede özel depo yaptırılıyorsa, Ayrıca bu amaçla şantiyede özel depo yaptırılıyorsa,
binanın tavanının içten eğimli yapılmasında yarar vardır. binanın tavanının içten eğimli yapılmasında yarar vardır.
Böylece nemin yoğuşarak çimento torbaları üzerine Böylece nemin yoğuşarak çimento torbaları üzerine
damlaması önlenir. damlaması önlenir.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
ÇİMENTO KİMYASINDA KISALTMALARÇİMENTO KİMYASINDA KISALTMALAR
CaO CaO CC
SiOSiO22 SS
HH22O O HH
AlAl22OO33 AA
FeFe22OO33 FF
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER
Döner Fırın En kesiti Döner Fırın En kesiti Topaklanma işlemi Topaklanma işlemi Klinker reaksiyonları Klinker reaksiyonları
700C’ye kadar
Hammaddeler serbest hareket eden toz haldedir.
Tanecikler katıdır.
Tanecikler arasında reaksiyon yoktur.
Kil tanecikleri Kireçtaşı tanecikleri
Su tamamen buharlaşmıştır.
Dehidrate kil
tanecikleri vardır.
900C’ye kadar
Hammaddeler hala serbest hareket eden toz haldedir.
Tanecikler katıdır.
Tanecikler arasında reaksiyon yoktur.
Kalsinasyon devam ettikçe serbest kireç miktarı artar.
Reaktif silis CaO ile reaksiyona girerek C2S oluşturur.
Kalsinasyonun devam etmesi sıcaklığı 850C’de tutar.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER
Döner Fırın En kesiti Döner Fırın En kesiti Topaklanma işlemi Topaklanma işlemi Klinker reaksiyonları Klinker reaksiyonları
1150-1200C
Tanecikler yapışkan hale gelmeye başlar
Katı Tanecikler arasında reaksiyon oluşmaya başlar.
Serbest CaO Kalsinasyon sona erince sıcaklık hızla artmaya başlar
Silikatlar ile CaO reaksiyonu sonucu oluşan küçük C2S kristalleri
1200-1350 Agglomerasyon olayı başladığında malzemeler sıvı ile bir arada tutulur.
Yuvarlak belit kristalleri 1250C’nin üzerinde sıvı faz oluşur.
Kapiler kuvvetler tanecikleri birarada tutar
köşeli belit kristalleri
Sıvı C2S CaO’in reaksiyona girerek C3S oluşturmalarına olanak sağlar
Fırının dönüşü Agglomeraların bütünleşmesini tabakalanmasını başlatır.
ÇİMENTO ÜRETİMİÇİMENTO ÜRETİMİ
DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER DÖNER FIRINDAKİ OLUŞAN DEĞİŞİMLER
Döner Fırın En kesiti Döner Fırın En kesiti Topaklanma işlemi Topaklanma işlemi Klinker reaksiyonları Klinker reaksiyonları
1350-14500C Parçalıkların tepeden birlikte düşmeleri nedeniyle Agglomeralaşma ve parçacıkların tabakalanması devam eder.
Sıvı faz yeterli ise topaklanma oluşur.
Sıvı faz yetersiz ise tozlu klinker oluşur.
C2S kristalleri miktar olarak azalır, boyut olarak büyür.
C3S kristalleri miktar ve boyut olarak artar.
Soğuma
Soğuma ile birlikte C3A ve C4AF sıvı fazda kristalleşir.
Soğuma sırasında topaklar şekilleri aynen korur.
lamelli yapı belit
kristallerinde görülür
ÇİMENTOÇİMENTO
CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- AliteAlite
CC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- BeliteBelite
CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- CeliteCelite
CC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) --
HAMMADDELERHAMMADDELER
KALKER (KİREÇTAŞI) CaCOKALKER (KİREÇTAŞI) CaCO33
KİL KİL AlAl22OO33, SiO, SiO22, Fe, Fe22OO33
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
ÇİMENTOÇİMENTO
CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- HIZLI DAYANIMHIZLI DAYANIM
CC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- YAVAŞ VE SÜREKLİ DAYANIMYAVAŞ VE SÜREKLİ DAYANIM
CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- KLİNKERLEŞME SICAKLIĞINI DÜŞÜRMEKLİNKERLEŞME SICAKLIĞINI DÜŞÜRME
CC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) -- KİMYASAL ETKİLERE (SÜLFATA) DAYANIKSIZLIKKİMYASAL ETKİLERE (SÜLFATA) DAYANIKSIZLIK
HAMMADDELERHAMMADDELER
KALKER (KİREÇTAŞI) CaCOKALKER (KİREÇTAŞI) CaCO33
KİL KİL AlAl22OO33, SiO, SiO22, Fe, Fe22OO33
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
ÇİMENTO HİDRATASYONUÇİMENTO HİDRATASYONU
Termodinamik yönden çimentodaki karma bileşenler fırında Termodinamik yönden çimentodaki karma bileşenler fırında
aldıkları yüksek ısı nedeniyle yüksek entropiye sahiptirler. aldıkları yüksek ısı nedeniyle yüksek entropiye sahiptirler.
çimentoçimento + su + su …. …. + ısı+ ısı
Suyla karşılaşınca bu gizli enerjiyi açığa çıkarırlar ve Suyla karşılaşınca bu gizli enerjiyi açığa çıkarırlar ve
hidratlaşmaları ekzotermik türdendir.hidratlaşmaları ekzotermik türdendir.
Çimentonun karma bileşenlerinin su ile ayrı ayrı kimyasal Çimentonun karma bileşenlerinin su ile ayrı ayrı kimyasal
reaksiyona girdikleri varsayılır ve hidratasyon sonunda her reaksiyona girdikleri varsayılır ve hidratasyon sonunda her
ana bileşen tarafından değişik hidratasyon ürünleri oluşur.ana bileşen tarafından değişik hidratasyon ürünleri oluşur.
ÇİMENTO ÇİMENTO
Çimentonun veya bir bağlayıcı maddenin dayanım Çimentonun veya bir bağlayıcı maddenin dayanım
kazanması şu üç olayın birbirini izlemesi sonunda kazanması şu üç olayın birbirini izlemesi sonunda
meydana gelmektedir. meydana gelmektedir.
1.1. Hidratasyon olayı:Hidratasyon olayı:
Çimentoyu oluşturan maddelerin su ile Çimentoyu oluşturan maddelerin su ile
yaptığı kimyasal reaksiyondur. yaptığı kimyasal reaksiyondur.
2.2. Katılaşma olayı: Katılaşma olayı: Priz yapmaPriz yapma
3. 3. Sertleşme olayı:Sertleşme olayı:
Dayanım kazanma şeklinde mekanik bir Dayanım kazanma şeklinde mekanik bir
olaydır. olaydır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) +nH2O
3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) +nH2O
CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- HIZLI DAYANIMHIZLI DAYANIM
CC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- YAVAŞ VE SÜREKLİ DAYANIMYAVAŞ VE SÜREKLİ DAYANIM
CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- KLİNKERLEŞME SICAKLIĞINI DÜŞÜRMEKLİNKERLEŞME SICAKLIĞINI DÜŞÜRME
CC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) -- KİMYASAL ETKİLERE (SÜLFATA) DAYANIKSIZLIKKİMYASAL ETKİLERE (SÜLFATA) DAYANIKSIZLIK
KARMA OKSİTLERİN HİDRATASYON REAKSİYONLARIKARMA OKSİTLERİN HİDRATASYON REAKSİYONLARI
CaO.SiOCaO.SiO22.H.H22OO = = C C –– S S –– HH = = TobermoritTobermorit
ÇİMENTO ÇİMENTO
Çimentoya bağlayıcılık özelliğini kazandıran CÇimentoya bağlayıcılık özelliğini kazandıran C--SS--H H
moleküler büyüklükte olup, çimento taneciklerinden moleküler büyüklükte olup, çimento taneciklerinden
yaklaşık 1000 defa daha küçüktür. yaklaşık 1000 defa daha küçüktür.
ÇİMENTOÇİMENTO
KARMA OKSİTLERİN HİDRATASYON REAKSİYONLARIKARMA OKSİTLERİN HİDRATASYON REAKSİYONLARI
CaO.SiOCaO.SiO22.H.H22OO = = C C –– S S –– HH = = TobermoritTobermorit
CC--SS--H jH jelineeline “tobermorit”“tobermorit” adı verilir. adı verilir.
TobermoritTobermorit ismi, bu hidratasyon ürününün doğada aynı isimle anılan bir ismi, bu hidratasyon ürününün doğada aynı isimle anılan bir
minerale kimyasal bileşim açısından benzemesinden dolayı verilmiştir.minerale kimyasal bileşim açısından benzemesinden dolayı verilmiştir.
JelJel sözcüğü ise, kolloidal katı malzeme topluluğunu ifade etmektedir. sözcüğü ise, kolloidal katı malzeme topluluğunu ifade etmektedir.
Ca(OH)Ca(OH)22 ise ise portlanditportlandit olarak adlandırılır.olarak adlandırılır.
3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) +nH2O
3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) +nH2O
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
Bogue-Lerch (1934) tarafından bulunan
değerler
Beaudoin-Ramachandran
(1992) tarafından bulunan
değerler
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
3 CaO.2SiO2 (n-3) H2O + 3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O
C3S : Alite
CC33S silikatının en önemli özelliği çimentonun prizini S silikatının en önemli özelliği çimentonun prizini
çabuklaştırması ve hızlı dayanım kazandırmasıdır. çabuklaştırması ve hızlı dayanım kazandırmasıdır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C2S : Belite
3 CaO.2SiO2 (n-1) H2O Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
CC22S silikatının en önemli özelliği yavaş ama sürekli S silikatının en önemli özelliği yavaş ama sürekli
dayanım kazandırmasıdır. dayanım kazandırmasıdır.
CC33S ve CS ve C22S ’in yaptığı reaksiyon sonucunda CS ’in yaptığı reaksiyon sonucunda C--SS--H H
sembolü ile gösterilen kalsiyum silikat hidrate ile serbest sembolü ile gösterilen kalsiyum silikat hidrate ile serbest
kireç (Ca(OH)kireç (Ca(OH)22) oluşmaktadır. ) oluşmaktadır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O
Sönmüş Kireç
oluşumu
Yapı devamlı su içinde bulunuyorsa, beton, Yapı devamlı su içinde bulunuyorsa, beton,
Ca(OH)Ca(OH)22’nin devamlı bir şekilde çözünmesi ’nin devamlı bir şekilde çözünmesi
sonunda gittikçe boşluklu bir hal alacak, sonunda gittikçe boşluklu bir hal alacak,
ortam koşullarına bağlı olan uzun veya kısa ortam koşullarına bağlı olan uzun veya kısa
süren bir süre sonunda dayanımının büyük süren bir süre sonunda dayanımının büyük
ölçüde azalmasıyla yapının emniyeti tehlikeli ölçüde azalmasıyla yapının emniyeti tehlikeli
bir duruma girecektir.bir duruma girecektir.
Olumsuz etki
3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O
Sönmüş Kireç
oluşumu
Serbest kirecin varlığı Serbest kirecin varlığı
nedeniyle oluşan bazik nedeniyle oluşan bazik
ortam, çelik donatının ortam, çelik donatının
paslanmasını paslanmasını
engellemektedir. engellemektedir.
Olumlu etki
3CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
pHpH<9.5 <9.5 -- 11.5 ise PASLANMA !! 11.5 ise PASLANMA !!
(ORTAMDA O(ORTAMDA O22 ve SU ve SU
MEVCUTSA)MEVCUTSA)
pH pH 12.512.5
Paslanma olmazPaslanma olmaz
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2 C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O
Sönmüş Kireç
oluşumu
Serbest kirecin varlığı Serbest kirecin varlığı
nedeniyle oluşan bazik nedeniyle oluşan bazik
ortam, çelik donatının ortam, çelik donatının
paslanmasını paslanmasını
engellemektedir. engellemektedir.
Olumlu etki
3CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2 C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
CC33A sertleştikten sonra oldukça zayıf dayanımlı bir hidrat oluşur. A sertleştikten sonra oldukça zayıf dayanımlı bir hidrat oluşur.
ısıO.6HO3CaO.AlO6HO3CaO.Al 232232
O.13HO4CaO.AlO6HCa(OH)O.6HO3CaO.Al 23222232
Prize ilk başlayan öğe olan CPrize ilk başlayan öğe olan C33A hızla priz yapıp yüksek A hızla priz yapıp yüksek
hidratasyon ısısı açığa çıkarır. hidratasyon ısısı açığa çıkarır.
CC33A’nın hızlı prizi denetim altına alınmazsa, çimento tümüyle A’nın hızlı prizi denetim altına alınmazsa, çimento tümüyle
katılaşır ve silikatların oluşmasına olanak kalmaz. katılaşır ve silikatların oluşmasına olanak kalmaz.
CC33A’nın priz hızı üretim aşamasında A’nın priz hızı üretim aşamasında klinkere katılan alçı taşıklinkere katılan alçı taşı ile ile
yavaşlatır. yavaşlatır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
CC33A + AlçıtaşıA + Alçıtaşı
O.31H.3CaSOO3CaO.AlO19HO).2H3(CaSOO.6HO3CaO.Al 2432224232
Etrenjit %227 hacim artışıEtrenjit %227 hacim artışı
Uygun miktarda alçı taşı kullanıldığında, aluminatların yüzeyinde Uygun miktarda alçı taşı kullanıldığında, aluminatların yüzeyinde
ince iğneler şeklinde ince iğneler şeklinde etrenjit (ettringite)etrenjit (ettringite) kristalleri meydana gelir. kristalleri meydana gelir.
Bu kristaller o kadar incedir ki hidratasyonun Bu kristaller o kadar incedir ki hidratasyonun
ilk zamanlarında bunlar rijit bir yapı meydana ilk zamanlarında bunlar rijit bir yapı meydana
getirmediğinden dolayı priz olayı getirmediğinden dolayı priz olayı
gerçekleşmez. gerçekleşmez.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
CC33A + AlçıtaşıA + Alçıtaşı
CC33A ve alçı taşının birleşmesiyle oluşan A ve alçı taşının birleşmesiyle oluşan
“Candlot tuzu” veya “etrenjit “(ettringite)“Candlot tuzu” veya “etrenjit “(ettringite)
(3CaO.Al(3CaO.Al22OO33.3CaSO.3CaSO44.31H.31H22O) içerdiği çok miktardaki hidrat suyu O) içerdiği çok miktardaki hidrat suyu
nedeniyle büyük bir hacim kaplar. nedeniyle büyük bir hacim kaplar.
O.31H.3CaSOO3CaO.AlO19HO).2H3(CaSOO.6HO3CaO.Al 2432224232
Etrenjit %227 hacim artışıEtrenjit %227 hacim artışı
Taze betonda ortam sıvı halde olduğundan bu durum sakıncalı Taze betonda ortam sıvı halde olduğundan bu durum sakıncalı
değildir.değildir.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
CC33A + AlçıtaşıA + Alçıtaşı
O.31H.3CaSOO3CaO.AlO19HO).2H3(CaSOO.6HO3CaO.Al 2432224232
Etrenjit %227 hacim artışıEtrenjit %227 hacim artışı
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
Çimentoya alçı taşı katılmadığı zaman CÇimentoya alçı taşı katılmadığı zaman C33A hızlı bir A hızlı bir
şekilde hidratasyon yaparak, daha ilk dakikalarda şekilde hidratasyon yaparak, daha ilk dakikalarda
küçük plaklar şeklinde kristalleri meydana getirmek küçük plaklar şeklinde kristalleri meydana getirmek
suretiyle priz yapar. suretiyle priz yapar.
Büyük bir ısının açığa çıkmasıyla olusan bu olaya Büyük bir ısının açığa çıkmasıyla olusan bu olaya
“ani (flash) priz” “ani (flash) priz”
denilir. denilir.
Ani PrizAni Priz
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
Yalancı priz ise sıcak klinker kullanılması halinde Yalancı priz ise sıcak klinker kullanılması halinde
katılan alçı taşının bir kısmının alçıya dönüşmesi ile katılan alçı taşının bir kısmının alçıya dönüşmesi ile
olur.olur.
Suyla karışan alçı aniden sertleşir. Ancak alçı miktarı Suyla karışan alçı aniden sertleşir. Ancak alçı miktarı
az olduğundan tüm kütle sertleşmez.az olduğundan tüm kütle sertleşmez.
Yalancı PrizYalancı Priz
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A Yalancı PrizYalancı Priz
Biraz bekleyip, uzun süre betonu karıştırarak tekrar Biraz bekleyip, uzun süre betonu karıştırarak tekrar
yumuşama sağlanabilir.yumuşama sağlanabilir.
yalancı priz yapma özelliğine sahip çimentolarla yalancı priz yapma özelliğine sahip çimentolarla
dökülen betonlar çok çabuk katılaşma eğilimi dökülen betonlar çok çabuk katılaşma eğilimi
gösterip, beton işçiliğinde zorluklar yaratır. gösterip, beton işçiliğinde zorluklar yaratır.
Ayrıca pompa betonlarında borularda tıkanıklıklar Ayrıca pompa betonlarında borularda tıkanıklıklar
yaratır.yaratır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C3A
CC33A + Cl Klor iyonlarıA + Cl Klor iyonları
CC33A’nın çimentoya sağladığı olumlu birA’nın çimentoya sağladığı olumlu bir etkietki ClCl-- iyonlarını iyonlarını
bağlama yeteneğine sahip olmasıdır.bağlama yeteneğine sahip olmasıdır.
CC33A Cl iyonları ile reaksiyona girerek Friedel tuzu oluşturur.A Cl iyonları ile reaksiyona girerek Friedel tuzu oluşturur.
O.10H.CaClO3CaO.Al 2232
ClCl-- iyonları betonarme yapılarda donatıya ulaştıkları taktirde iyonları betonarme yapılarda donatıya ulaştıkları taktirde
klorit korozyonuna sebep olmaktadırlar.klorit korozyonuna sebep olmaktadırlar.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
C4AF: Celit
CC44AF’nin hidratasyonu, hızı daha küçük olmak üzere CAF’nin hidratasyonu, hızı daha küçük olmak üzere C33A’nın A’nın
hidratasyonu gibidir. hidratasyonu gibidir.
Hidratasyon reaksiyonu sonunda, alçı miktarının belirli bir Hidratasyon reaksiyonu sonunda, alçı miktarının belirli bir
değerin altında olmaması halinde sülfodeğerin altında olmaması halinde sülfo--ferritler elde edilir. ferritler elde edilir.
Bunlar sülfoBunlar sülfo--aluminatlarda alumin yerine Fealuminatlarda alumin yerine Fe22OO33’in konulmasıyla ’in konulmasıyla
elde edilen cisimlerdir. Ayrıca alçıtaşının az miktarda olması elde edilen cisimlerdir. Ayrıca alçıtaşının az miktarda olması
halinde, Chalinde, C44AF’nin hidratasyonu sonunda (3CaO.FeAF’nin hidratasyonu sonunda (3CaO.Fe22O3.HO3.H22O), O),
(CaO.Fe(CaO.Fe22O3.HO3.H22O), (3CaO.AlO), (3CaO.Al22O3.HO3.H22O) gibi hidrate bileşimlerin O) gibi hidrate bileşimlerin
meydana gelme olasılığı vardır. meydana gelme olasılığı vardır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KARMA OKSİTLERİÇİMENTO KARMA OKSİTLERİ
Bileşen Hidratasyon Hızı
Bağlayıcılık
Değeri Hidratasyon
Isısı Kimyasal
Dayanıklılık
C3S İlk hafta hızlı, sonra
yavaş Kuvvetli Orta Az
C2S İlk hafta yavaş,
sonra sürekli artım Kuvvetli Az İyi
C3A Ani (İlk dakika) Zayıf Çok Kötü
C4AF Ani (İlk dakika) Zayıf Orta İyi
ÇİMENTOÇİMENTO KAPİLER BOŞLUKLARKAPİLER BOŞLUKLAR
JEL BOŞLUKLARIJEL BOŞLUKLARI
JEL PARTİKÜLLERİ (lifsi Yapı, Amorf, Çapraz Bağlı, 90 AJEL PARTİKÜLLERİ (lifsi Yapı, Amorf, Çapraz Bağlı, 90 A°°) CSH + ) CSH +
CAH, vb. HİDRATE BİLEŞENLER + Ca(OH)CAH, vb. HİDRATE BİLEŞENLER + Ca(OH)22 + HİDRATE OLMAMIŞ + HİDRATE OLMAMIŞ
ÇİMENTO + SU BOŞLUKLARININ BIRAKTIĞI GÖZENEKLER.ÇİMENTO + SU BOŞLUKLARININ BIRAKTIĞI GÖZENEKLER.
ÇİMENTOÇİMENTO Ca(OH)Ca(OH)22 ve CSH kristalleri ve CSH kristalleri
(S/Ç=0.6 24ºC’de 5 gün hidrate olmuş)(S/Ç=0.6 24ºC’de 5 gün hidrate olmuş)
ÇİMENTOÇİMENTO Monosulfat Alimünat ve etrenjit’in Monosulfat Alimünat ve etrenjit’in
hekzegonal kristal yapısıhekzegonal kristal yapısı
ÇİMENTOÇİMENTO
PORTLAND ÇİMENTOSUNUN BİLEŞİMİPORTLAND ÇİMENTOSUNUN BİLEŞİMİ
Ana OksitAna Oksit Ağırlıkça(%)Ağırlıkça(%)
Kireç (CaO)Kireç (CaO) 6363--6767
Silis (SiOSilis (SiO22) ) 2020--2525
Alumin (AlAlumin (Al22OO33) ) 55--99
Demir oksit (FeDemir oksit (Fe22OO33)) 22--44
Magnezi (MgO)Magnezi (MgO) 0.50.5--33
Kükürt trioksit (SOKükürt trioksit (SO33 )) 11--22
Diğer maddelerDiğer maddeler 0.50.5--22
ÇİMENTOÇİMENTO
KARMA OKSİT MİKTARI HESABIKARMA OKSİT MİKTARI HESABI
Çimentonun basit oksit değerlerinin bilinmesi Çimentonun basit oksit değerlerinin bilinmesi
davranışı hakkında yeterli bilgi vermez. davranışı hakkında yeterli bilgi vermez.
Çimentonun davranışını etkileyen karma bileşenler Çimentonun davranışını etkileyen karma bileşenler
“Bogue” formüllerinden yararlanarak hesaplanır.“Bogue” formüllerinden yararlanarak hesaplanır.
Kesin sonuç vermeyen bu formül dışında, çimento Kesin sonuç vermeyen bu formül dışında, çimento
karma bileşenleri X ışını kırılma, optik yöntemler karma bileşenleri X ışını kırılma, optik yöntemler
veya elektron mikroskop’u ile inceleme yoluyla da veya elektron mikroskop’u ile inceleme yoluyla da
belirlenebilir.belirlenebilir.
ÇİMENTOÇİMENTO
BOUGE FORMÜLLERİBOUGE FORMÜLLERİ
AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 ≥≥ 0.64 olması durumunda0.64 olması durumunda
324 O3.043FeAF(%)C
32323 O1.692FeO2.650AlA(%)C
3323223 2.852SOO1.43FeO6.718Al7.600SiO4.071CaOS(%)C
S0.7544C2.687SiOS(%)C 322
AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 << 0.64 ise C0.64 ise C33A oluşmaz.A oluşmaz.
Daha koyu renkteki Ferrari Çimentosu oluşur. Daha koyu renkteki Ferrari Çimentosu oluşur.
Ayrıca Bogue formüllerini puzolan katkılı çimentolar için Ayrıca Bogue formüllerini puzolan katkılı çimentolar için
kullanmak doğru değildir.kullanmak doğru değildir.
ÇİMENTOÇİMENTO
Sayısal Örnek Sayısal Örnek
Aşağıda kimyasal bileşimi ve incelikleri verilen A ve B çimentolarınınAşağıda kimyasal bileşimi ve incelikleri verilen A ve B çimentolarının
A B
CaO 61 65
SiO2 23 21
Al2O3 6 9
Fe2O3 4 3
MgO 0.5 0.5
SO3 1 1
Diğer 4.5 0.5
İncelik
(cm2/g) 2880 3160
a) a) Karma oksit değerlerini BOGUE formülleri ile Karma oksit değerlerini BOGUE formülleri ile
hesaplayınız.hesaplayınız.
b) b) Her iki tip çimentonun zamanla dayanım kazanma Her iki tip çimentonun zamanla dayanım kazanma
oranlarını aynı grafik üzerinde gösteriniz.oranlarını aynı grafik üzerinde gösteriniz.
c) c) Söz konusu çimentolardan hangisinin diğerine Söz konusu çimentolardan hangisinin diğerine
kıyasla sülfata karşı daha dayanıklı olduğunu kıyasla sülfata karşı daha dayanıklı olduğunu
nedeni ile açıklayınız.nedeni ile açıklayınız.
d) d) Hangi tip çimentonun hidratasyon ısısının daha Hangi tip çimentonun hidratasyon ısısının daha
yüksek olması beklenir?, neden?yüksek olması beklenir?, neden?
AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 ≥ 0.64 olması ≥ 0.64 olması
durumundadurumunda 324 O3.043FeAF(%)C
32323 O1.692FeO2.650AlA(%)C
3323223 2.852SOO1.43FeO6.718Al7.600SiO4.071CaOS(%)C
S0.7544C2.687SiOS(%)C 322
A B
C4AFC4AF 12,212,2 9,19,1
C3AC3A 9,19,1 18,818,8
C3SC3S 24,724,7 37,437,4
C2SC2S 43,243,2 28,228,2
İncelik
(cm2/g) 2880 3160
a) a) Karma oksit değerlerini BOGUE formülleri ile hesaplayınız.Karma oksit değerlerini BOGUE formülleri ile hesaplayınız.
ÇİMENTOÇİMENTO
Sayısal Örnek Sayısal Örnek
b) b) Her iki tip çimentonun zamanla dayanım kazanma oranlarını aynı grafik Her iki tip çimentonun zamanla dayanım kazanma oranlarını aynı grafik
üzerinde gösteriniz.üzerinde gösteriniz.
7 gün 28 gün Zaman
Bas
ınç
Day
anım
ı
Katkılı
Katkısız BB
AA
B çimentosunda C3S ve incelik fazla erken dayanımı yüksek B çimentosunda C3S ve incelik fazla erken dayanımı yüksek
ÇİMENTOÇİMENTO
Sayısal Örnek Sayısal Örnek
c) c) Söz konusu çimentolardan hangisinin diğerine kıyasla sülfata Söz konusu çimentolardan hangisinin diğerine kıyasla sülfata
karşı daha dayanıklı olduğunu nedeni ile açıklayınız.karşı daha dayanıklı olduğunu nedeni ile açıklayınız.
A çimentosu daha dayanıklı C3 A daha düşük A çimentosu daha dayanıklı C3 A daha düşük
(C3S ’te daha düşük Ca(OH)2 daha az çıkarırır kimyasal dayanıklılık artar)(C3S ’te daha düşük Ca(OH)2 daha az çıkarırır kimyasal dayanıklılık artar)
d) d) Hangi tip çimentonun hidratasyon ısısının daha yüksek olması Hangi tip çimentonun hidratasyon ısısının daha yüksek olması
beklenir?,neden?beklenir?,neden?
B Çimentosunda Hidratasyon ısısı yüksek (C3A, C3S B Çimentosunda Hidratasyon ısısı yüksek (C3A, C3S
ve incelik fazla) ve incelik fazla)
ÇİMENTOÇİMENTO
Sayısal Örnek Sayısal Örnek
Kütle betonu üretiminde hangi çimentoyu tercih edersiniz? Neden?Kütle betonu üretiminde hangi çimentoyu tercih edersiniz? Neden?
Soğuk havada betonu üretiminde hangi çimentoyu tercih edersiniz? Soğuk havada betonu üretiminde hangi çimentoyu tercih edersiniz?
Neden?Neden?
Deniz ortamında hangi çimentoyu tercih edersiniz? Neden?Deniz ortamında hangi çimentoyu tercih edersiniz? Neden?
Erken Kalıp almak gerektiğinde hangi çimento tercih edilir? Neden?Erken Kalıp almak gerektiğinde hangi çimento tercih edilir? Neden?
ÇİMENTOÇİMENTO Kimyasal raporlarda Kimyasal raporlarda kireç standardı, silis modülü, hidrolik kireç standardı, silis modülü, hidrolik
modül, alumin modülümodül, alumin modülü gibi bazı modüller de verilir.gibi bazı modüller de verilir.
Kireç Standartı =Kireç Standartı = Ca0 Ca0 -- (Serbest CaO + 0.7 SO(Serbest CaO + 0.7 SO33))
2.8 Si02.8 Si022 + l.l+ l.l AlAl22003 3 + 0.7 Fe+ 0.7 Fe22OO33
×× 100100
Silis modülü =Silis modülü = Si0Si022
AlAl220033 + Fe+ Fe22OO33
Kireç standardının % 90Kireç standardının % 90--95 arasında95 arasında, , Silis modülünün 2.2Silis modülünün 2.2--2.6 arasında2.6 arasında, , Hidrolik Hidrolik
modülün l.8modülün l.8--2.22.2, , Alümin modülünün l.5Alümin modülünün l.5--2.0 arasında2.0 arasında değerler alması istenir.değerler alması istenir.
Hidrolik modül =Hidrolik modül = Si0Si022
Si0Si022 + + AlAl220033 + Fe+ Fe22OO33
Alumin modülü =Alumin modülü = AlAl220033
FeFe22OO33
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLERÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLER
Klorür muhtevası Klorür muhtevası % 0.1'den, % 0.1'den,
S0S033 miktarı miktarı % 3.5 veya %4’den, % 3.5 veya %4’den,
çözünmeyen kalıntı miktarı çözünmeyen kalıntı miktarı % 5'den, % 5'den,
kızdırma kaybı kızdırma kaybı % 5'den, % 5'den,
MgO muhtevası kütlece MgO muhtevası kütlece %5’den %5’den
TS EN 197-1'e göre
fazla olmamalıdır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLERÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLER
Çimentolarda kızdırma kaybı, çimentonun yüksek Çimentolarda kızdırma kaybı, çimentonun yüksek
sıcaklıkta (975sıcaklıkta (975±±2525C) kızdırılması sonucu çimentoyu C) kızdırılması sonucu çimentoyu
terkeden nem ve karbondioksitten ileri gelir. terkeden nem ve karbondioksitten ileri gelir.
Kızdırma kaybı
Çok az miktardaki su, çimento üretiminde kullanılan alçı Çok az miktardaki su, çimento üretiminde kullanılan alçı
taşının (CaSOtaşının (CaSO44.2H.2H22O) bünyesinden ve havadan bir miktar O) bünyesinden ve havadan bir miktar
nem alınmasından kaynaklanır. nem alınmasından kaynaklanır.
Karbondioksit ise, çimentonun havadan karbondioksit Karbondioksit ise, çimentonun havadan karbondioksit
alarak karbonatlaşma yapmasından kaynaklanır. alarak karbonatlaşma yapmasından kaynaklanır.
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLERÇİMENTODA İZİN VERİLEN DEĞERLER
Çözünmeyen kalıntı, çimento bileşenlerinin oluşumunda Çözünmeyen kalıntı, çimento bileşenlerinin oluşumunda
görev almayan silis miktarını ifade eder. görev almayan silis miktarını ifade eder.
Çözünmeyen Kalıntı
Normal olarak çimento bileşenleri hidroklorik asit Normal olarak çimento bileşenleri hidroklorik asit
içerisinde çözünmesine rağmen, sadece silis bu asit içerisinde çözünmesine rağmen, sadece silis bu asit
içerisinde çözünmez. içerisinde çözünmez.
Çözünmeyen kalıntı yüzdesi, çimento üretiminde kimyasal Çözünmeyen kalıntı yüzdesi, çimento üretiminde kimyasal
reaksiyonların tam olarak gelişip gelişmediğini göstermesi reaksiyonların tam olarak gelişip gelişmediğini göstermesi
bakımından önemlidir. bakımından önemlidir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ
Çimentolarda tane boyutları genel olarak 6.5 Çimentolarda tane boyutları genel olarak 6.5 -- 90 mikron 90 mikron
arasında bulunur. Çoğunluğu 30 mikron civarındadır. arasında bulunur. Çoğunluğu 30 mikron civarındadır.
Hidratasyon olayının gelişebilmesi ve bağlayıcılık özelliğinin Hidratasyon olayının gelişebilmesi ve bağlayıcılık özelliğinin
artması için çimentolarda boyutları 74 mikrondan büyük artması için çimentolarda boyutları 74 mikrondan büyük
tanelerin oranının % l4'ü geçmemesi istenir. tanelerin oranının % l4'ü geçmemesi istenir.
Çimento tanelerinin aktifliği ve hidratasyon sonucu daha Çimento tanelerinin aktifliği ve hidratasyon sonucu daha
yüksek dayanımlar verebilmesi ince öğütülmelerine bağlıdır.yüksek dayanımlar verebilmesi ince öğütülmelerine bağlıdır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ
ORTALAMA ÇAP D = 30
HİDRATE OLMAMIŞ ÇİMENTO TANECİĞİ
HİDRATASYON DERİNLİĞİHİDRATASYON DERİNLİĞİ HİDRATE ÇİMENTO
HİDRATE OLMAMIŞ (YUMUŞAK BÖLGE)
5.2
HİDRATASYON DERİNLİĞİHİDRATASYON DERİNLİĞİ ÜÇ AYDA ÜÇ AYDA 5.2 5.2
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ
Çimentoların bu özelliği değişik yöntemlerle saptanır. Çimentoların bu özelliği değişik yöntemlerle saptanır.
Bunlardan biri çimentoyu TS EN 196Bunlardan biri çimentoyu TS EN 196--6 6
standardında belirtilen 90 mμ göz standardında belirtilen 90 mμ göz
açıklıklı elekten eleyerek, bu çaptan açıklıklı elekten eleyerek, bu çaptan
büyük tanelerin miktarını saptamaktır. büyük tanelerin miktarını saptamaktır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ
Diğer yöntem “özgül yüzey alanı” Diğer yöntem “özgül yüzey alanı”
yöntemidir. (yöntemidir. (TS EN 196TS EN 196--6 ve ASTM C 6 ve ASTM C
204204))
Özgül alan 1 g çimentoda bulunan Özgül alan 1 g çimentoda bulunan
taneciklerin yüzey alanlarının taneciklerin yüzey alanlarının
kapsadığı toplam yüzey alanıdır, kapsadığı toplam yüzey alanıdır,
cmcm22/g olarak gösterilir. /g olarak gösterilir.
Deney, standart koşullarda sıkıştırılan Deney, standart koşullarda sıkıştırılan
çimento tabakasından, havanın geçme çimento tabakasından, havanın geçme
zamanını ölçme esasına dayanır. zamanını ölçme esasına dayanır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ
Bu yöntem TS EN 196Bu yöntem TS EN 196--6 ve ASTM C 204 6 ve ASTM C 204
gibi standartlarda açıklanmaktadır. gibi standartlarda açıklanmaktadır.
Blaine sayısının 3000 cmBlaine sayısının 3000 cm22/g civarında /g civarında
olması istenir. Türkiye’de üretilen olması istenir. Türkiye’de üretilen
çimentoların inceliği 2800çimentoların inceliği 2800--4000 cm4000 cm22/g /g
civarındadır. civarındadır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ
İnceliğin betona olumlu ve olumsuz etkileri:İnceliğin betona olumlu ve olumsuz etkileri:
a)a) İncelik betonun dayanımını arttırır.İncelik betonun dayanımını arttırır.
b)b) Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı
artar.artar.
c)c) FizikoFiziko--kimyasal bir olay olan ilk ıslanmada, kimyasal bir olay olan ilk ıslanmada,
taneler inceldikçe daha büyük ısı ortaya taneler inceldikçe daha büyük ısı ortaya
çıkar.çıkar.
d)d) Daha fazla büzülmeye neden olur ve Daha fazla büzülmeye neden olur ve
çatlamaya eğilimi fazladırçatlamaya eğilimi fazladır
e)e) İnce çimentolu karışımların terlemesi, iri İnce çimentolu karışımların terlemesi, iri
taneli çimento karışımlarından daha azdır.taneli çimento karışımlarından daha azdır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
Çimentoda incelikÇimentoda incelik--zamanzaman--dayanım ilişkisidayanım ilişkisi
150 200 250 300
50
40
30
20
1 yıl
90 gün 28 gün
7 gün
Bas
ınç
Day
anım
ı-M
Pa
Blaine inceliği m2/kg
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Çimentonun su ile birleştirildiği an ile çimento Çimentonun su ile birleştirildiği an ile çimento
hamurunun katılaşarak plastik özelliğini kaybettiği an hamurunun katılaşarak plastik özelliğini kaybettiği an
arasındaki süreye arasındaki süreye
“priz alma süresi”“priz alma süresi” denilmektedir. denilmektedir.
Bu olayın başlangıç ve bitiş saatleri, çalışma saatleri Bu olayın başlangıç ve bitiş saatleri, çalışma saatleri
açısından çok önemlidir. açısından çok önemlidir.
Normal Portland çimentolarında prizin, 1 saatten önce Normal Portland çimentolarında prizin, 1 saatten önce
başlamaması ve 10 saatten önce tamamlanması istenir. başlamaması ve 10 saatten önce tamamlanması istenir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Priz özelliğine bağlı olarak çimentoların kullanım yerleri farklıdır. Priz özelliğine bağlı olarak çimentoların kullanım yerleri farklıdır.
Örneğin, su kaçaklarını önlemek amacıyla hızlı priz Örneğin, su kaçaklarını önlemek amacıyla hızlı priz
yapan (8 yapan (8 -- l5 dakika arası) çimentolar kullanılır. l5 dakika arası) çimentolar kullanılır.
İçine alçı taşı konulmadan üretilen bazı çimentolar çok İçine alçı taşı konulmadan üretilen bazı çimentolar çok
kısa sürede (8kısa sürede (8--15 dakika) priz yaparlar. 15 dakika) priz yaparlar.
Çimentonun bekletilme süresi: Çimentonun bekletilme süresi:
Uzun süre bekletilmiş çimentolarda dış ortamdan alınan nem nedeniyle Uzun süre bekletilmiş çimentolarda dış ortamdan alınan nem nedeniyle
priz geç başlar. priz geç başlar.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Çimentoların priz süreleri şu faktörlerin etkisindedir:Çimentoların priz süreleri şu faktörlerin etkisindedir:
Sıcaklık: Sıcaklık:
Sıcak ortamlarda priz süresi, hidratasyon olayı hızlandığı için kısalır. Sıcak ortamlarda priz süresi, hidratasyon olayı hızlandığı için kısalır.
Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır. Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır.
Karıştırma suyu miktarı: Karıştırma suyu miktarı:
Fazla miktarda su kullanmak bağlayıcı maddenin priz süresinin Fazla miktarda su kullanmak bağlayıcı maddenin priz süresinin
uzamasına yol açar.uzamasına yol açar.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Çimentoların priz süreleri Çimentoların priz süreleri "Vicat iğnesi""Vicat iğnesi"
adı verilen alet ile saptanır. adı verilen alet ile saptanır.
özel hazırlanmış özel hazırlanmış
normal kıvamdaki normal kıvamdaki
standart çimento standart çimento
hamuru, standart bir hamuru, standart bir
kap içine (Vicat kap içine (Vicat
halkası) düzgün bir halkası) düzgün bir
şekilde yerleştirilir.şekilde yerleştirilir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Daha sonra Vicat iğnesi denilen standart Daha sonra Vicat iğnesi denilen standart
bir iğne kendi ağırlığı ile belirli bir iğne kendi ağırlığı ile belirli
yükseklikten üzerine düşürülür. Batma yükseklikten üzerine düşürülür. Batma
miktarları ölçülür. miktarları ölçülür.
Bu işlem belirli zaman aralıklarında Bu işlem belirli zaman aralıklarında
tekrarlanır. Önceleri çok batan iğne, tekrarlanır. Önceleri çok batan iğne,
sonraları çok az batar ve belirli süre sonraları çok az batar ve belirli süre
sonra hiç batmaz. sonra hiç batmaz.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
İğne ucunun kalıbın tabanından İğne ucunun kalıbın tabanından 33--5 mm5 mm
uzaklıkta olması halinde, uzaklıkta olması halinde, priz başlamış priz başlamış
demektir. demektir.
İğne İğne 0.5 mm0.5 mm battığı zaman ise battığı zaman ise priz sona priz sona
ermiştir. ermiştir.
Priz sürelerinin belirlenmesi için Priz sürelerinin belirlenmesi için
kullanılacak yöntemler TS EN 196kullanılacak yöntemler TS EN 196--3’de 3’de
ve ASTM C 191’de belirtilmiştir.ve ASTM C 191’de belirtilmiştir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ
Vicat iğnesi aletinin değişik ve otomatik olanları da bulunmaktadır.Vicat iğnesi aletinin değişik ve otomatik olanları da bulunmaktadır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI
Çimentoyu oluşturan ana bileşenlerin su ile yaptıkları Çimentoyu oluşturan ana bileşenlerin su ile yaptıkları
kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar ısı açığa çıkarırlar. kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar ısı açığa çıkarırlar.
Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile
su arasında yer alan kimyasal reaksiyonların hızına bağlıdır su arasında yer alan kimyasal reaksiyonların hızına bağlıdır
ve hidratasyonu etkileyen en önemli faktör zamandır. ve hidratasyonu etkileyen en önemli faktör zamandır.
Çıkan ısı nedeniyle betonun sıcaklık derecesi artar. Çıkan ısı nedeniyle betonun sıcaklık derecesi artar.
Hidratasyonun bu ekzotermik davranışı, hidratasyon ısısının Hidratasyonun bu ekzotermik davranışı, hidratasyon ısısının
açığa çıkma hızı ve miktarı bakımından bir çok sakıncalı açığa çıkma hızı ve miktarı bakımından bir çok sakıncalı
durum oluşturabilir.durum oluşturabilir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI
Özellikle barajlar gibi büyük kütle Özellikle barajlar gibi büyük kütle
betonlarının üretiminde iş gereği hizlı betonlarının üretiminde iş gereği hizlı
beton üretimlerinde sorun önemlidir. beton üretimlerinde sorun önemlidir.
Büyük kütle betonlarında iç sıcaklık Büyük kütle betonlarında iç sıcaklık
yükselir, hava ile temasta bulunan dış yükselir, hava ile temasta bulunan dış
kısım soğur ve büzülür. kısım soğur ve büzülür.
Büyük kütle ise dış kısmın büzülmesini Büyük kütle ise dış kısmın büzülmesini
önlemeye çalışacağından, sıcaklık önlemeye çalışacağından, sıcaklık
farklarının yol açtığı gerilmeler farklarının yol açtığı gerilmeler
sonucunda beton çatlar. sonucunda beton çatlar.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI
Çimentonun inceliği hidratasyon ısısını arttıran bir faktördür. Çimentonun inceliği hidratasyon ısısını arttıran bir faktördür.
Ancak çimentonun karma bileşenlerininde hidratasyon ısısı Ancak çimentonun karma bileşenlerininde hidratasyon ısısı
üzerine etkisi önemlidir. üzerine etkisi önemlidir.
Karma
bileşen İlk 48 saatte
çıkan ısı (cal/g) Toplam Isı
(cal/g)
C3A 150 207
C3S 100 120
C2S 10 62
C4AF 40 100
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI
Çimentoların hidratasyon ısıları Çimentoların hidratasyon ısıları
ise kalorimetre cihazı ile ise kalorimetre cihazı ile
ölçülebilmektedir.ölçülebilmektedir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON
ISILARINA GÖRE SIRALAMASI ISILARINA GÖRE SIRALAMASI
Aluminli çimento (düşük sıcaklıktan en az zarar Aluminli çimento (düşük sıcaklıktan en az zarar
gören)gören)
Yüksek mukavemetli Portland çimentolarıYüksek mukavemetli Portland çimentoları
Normal Portland ÇimentosuNormal Portland Çimentosu
Curuf çimentosu ve diğer puzolanlı çimentolar Curuf çimentosu ve diğer puzolanlı çimentolar
(soğuktan en fazla zarar gören) (soğuktan en fazla zarar gören)
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir. Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir.
Normal portland çimentosunun Normal portland çimentosunun
özgül ağırlığı 3.10özgül ağırlığı 3.10--3.15 civarında, 3.15 civarında,
katkılı (traslı ve curuflu) çimentolarda katkılı (traslı ve curuflu) çimentolarda
ise ise
2.90 civarındadır. 2.90 civarındadır.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir. Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir.
Çimentonun özgül ağırlığı Le Çimentonun özgül ağırlığı Le
Chatelier balonu adı verilen özel Chatelier balonu adı verilen özel
bir cam kap içinde gazyağı bir cam kap içinde gazyağı
kullanılarak belirlenir.kullanılarak belirlenir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI
Hidratasyon olayının seyrini Hidratasyon olayının seyrini
değiştiren bütün faktörler değiştiren bütün faktörler
çimentonun dayanımı üzerine de çimentonun dayanımı üzerine de
etkilidir.etkilidir.
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI
çimentonun dayanımını etkileyen faktörleri çimentonun dayanımını etkileyen faktörleri
aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
a)a) Zamana ait faktörlerZamana ait faktörler
b)b) Çimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileriÇimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileri
c)c) Ortam koşulları ile ilgili faktörlerOrtam koşulları ile ilgili faktörler
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI
Zaman (Gün)
Bas
ınç
Diy
agra
mı
tbaf ln
Bağıntı 500 güne kadar anlamlı
Zaman FaktörüZaman Faktörü
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
ÇİMENTO TİPİÇİMENTO TİPİ
ÇİMENTO İNCELİĞİÇİMENTO İNCELİĞİ
MİNERAL KATKILARMİNERAL KATKILAR
KİMYASAL KATKILARKİMYASAL KATKILAR
Çimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileriÇimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileri
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
SICAKLIKSICAKLIK
BAĞIL NEMBAĞIL NEM Kür koşullarıKür koşulları
Ortam koşullarının dayanıma etkisiOrtam koşullarının dayanıma etkisi
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Ortam koşullarının dayanıma etkisiOrtam koşullarının dayanıma etkisi
Nem ve rüzgar:Nem ve rüzgar: OOrtamın nemi düşük ve aşırı rtamın nemi düşük ve aşırı rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.
Sonuç :Sonuç : Hidratasyon için gerekli yeterli su Hidratasyon için gerekli yeterli su olmazsa, hidratasyon yavaşlar veya duraklar. olmazsa, hidratasyon yavaşlar veya duraklar. Bu duruma paralel olarak beton Bu duruma paralel olarak beton dayanımındaki artış ya azalır veya tamamen dayanımındaki artış ya azalır veya tamamen durur.durur.
SICAKLIK ETKİSİSICAKLIK ETKİSİ
EN UYGUN SICAKLIK EN UYGUN SICAKLIK
NORMAL BETONDA NORMAL BETONDA 10 10 -- 1515°°CC
BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA 5 5 -- 1010°°CC
SICAKLIK > 32SICAKLIK > 32°°C C veyaveya SICAKLIK < 5SICAKLIK < 5°°CC ise ise ÖNLEM ALINMALIDIR.ÖNLEM ALINMALIDIR.
SICAKLIK ETKİSİSICAKLIK ETKİSİ
Kür Sıcaklığı (C)
Basınç Dayanımı (MPa)
10 0
50
40
30
20
10
20 30 40 50
Beton Yaşı :
28 gün
1 gün
Döküm ve sertleşme Döküm ve sertleşme
sırasında yüksek sıcaklıklar sırasında yüksek sıcaklıklar
erken dayanımları artırmakla erken dayanımları artırmakla
birlikte ileriki yaşlardaki birlikte ileriki yaşlardaki
dayanımları düşürmektedir.dayanımları düşürmektedir.
Nedeni:Nedeni: Hızla erken gelişen Hızla erken gelişen
hidratasyonun daha zayıf bir hidratasyonun daha zayıf bir
yapı oluşturmasıdır.yapı oluşturmasıdır.
NEM ETKİSİNEM ETKİSİ
Nem Oranı
Çimento tarafından bağlanan su (g/g)
0.2 0
0.04
Toplam su
Buharlaşmayan su 0.08
0.12
0.16
0.20
0.24
0.28
0.32
0.36
0.40
0.4 0.6 0.8 1.0
Bağıl nemin %80 altına Bağıl nemin %80 altına
düştüğü durumlarda düştüğü durumlarda
hidratasyon oldukça hidratasyon oldukça
yavaşlamakta, %30’un altında yavaşlamakta, %30’un altında
ise pratik olarak durmaktadır.ise pratik olarak durmaktadır.
Çimentonun hidratasyonun Çimentonun hidratasyonun
sürekli olabilmesi için sürekli olabilmesi için
ortamda suyun bulunması ortamda suyun bulunması
gerekmektedir.gerekmektedir.
SICAKLIK ETKİSİSICAKLIK ETKİSİ Karışımdan sonraki ilk iki saatteki sıcaklığın betonun dayanım Karışımdan sonraki ilk iki saatteki sıcaklığın betonun dayanım gelişimine etkisigelişimine etkisi
180
90 28 14 7 3 15
50
45
40
35
30
25
20
Süre (gün)
Basınç Dayanımı (Mpa)
13C
21C 38
C
29C
46C
4C
NEM ETKİSİNEM ETKİSİ
180
90 28 14 7 3 5
45
40
35
30
25
20
15
10
Süre (gün)
Basınç Dayanımı (Mpa)
Sürekli nemli
Sürekli havada
Sudan çıkarılma zamanı:
3 gün
7 gün
14 gün
28 gün
ÇİMENTOLARIN GENEL ÇİMENTOLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİÖZELLİKLERİ ve DENEYLERİ
PRİZ HIZLANDIRMA YÖNTEMLERİ PRİZ HIZLANDIRMA YÖNTEMLERİ
Prizi çabuklaştıran katkı maddeleri kullanmakPrizi çabuklaştıran katkı maddeleri kullanmak
Suyun buharlaşmasına yol açmayacak şekilde Suyun buharlaşmasına yol açmayacak şekilde
(70(70--8080C) doygun buhar banyosu yaptırmak. C) doygun buhar banyosu yaptırmak.
RÖTRERÖTRE
RÖTRE’nin (BÜZÜLME) ZARARLARIRÖTRE’nin (BÜZÜLME) ZARARLARI
2. DONATIDA PARAZİT GERİLMELER OLUŞMASI2. DONATIDA PARAZİT GERİLMELER OLUŞMASI
1. ÇATLAKLAR OLUŞMASI1. ÇATLAKLAR OLUŞMASI
ÇATLAKLARÇATLAKLAR •• ÇEKME DAYANIMINI DÜŞÜRÜRÇEKME DAYANIMINI DÜŞÜRÜR
•• İÇERİYE GİREN SU İLE BİRLİKTEİÇERİYE GİREN SU İLE BİRLİKTE
•• DONA DAYANIKLILIKDONA DAYANIKLILIK
•• KİMYASAL ETKİLERE DAYANIKLILIKKİMYASAL ETKİLERE DAYANIKLILIK AZALIR!AZALIR!
RÖTRE (BÜZÜLME) ENGELLENİRSE RÖTRE (BÜZÜLME) ENGELLENİRSE ÇATLAK OLUŞUR.ÇATLAK OLUŞUR.
RÖTRERÖTRE
••HİDROLİK RÖTREHİDROLİK RÖTRE
••TERMİK RÖTRETERMİK RÖTRE BOŞLUKLARDAKİ SUYUN KAYBI BOŞLUKLARDAKİ SUYUN KAYBI
KÜTLE BETONLARINDA İÇKÜTLE BETONLARINDA İÇ--DIŞ SICAKLIK FARKI DIŞ SICAKLIK FARKI
••BÜNYESEL RÖTREBÜNYESEL RÖTRE ÇİMENTO HİDRATASYON ÜRÜNLERİNİN ÇİMENTO HİDRATASYON ÜRÜNLERİNİN DAHA AZ HACİM KAPLAMASI DAHA AZ HACİM KAPLAMASI
••ERKEN PLASTİK RÖTREERKEN PLASTİK RÖTRE TERLEMENİN BUHARLAŞMAYI KARŞILAYAMAMASI TERLEMENİN BUHARLAŞMAYI KARŞILAYAMAMASI
••KARBONATLAŞMA RÖTRESİKARBONATLAŞMA RÖTRESİ KARBONATLAŞMA SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN KARBONATLAŞMA SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN SUYUN BUHARLAŞMASI SUYUN BUHARLAŞMASI
3Ca(OH)2+CO2 CaCO3+H2O
RÖTRERÖTRE
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
Rötre oluşumunda çimento ile ilgili faktörlerin en Rötre oluşumunda çimento ile ilgili faktörlerin en
önemlilerinden biri inceliktir. önemlilerinden biri inceliktir.
İnceliğin artmasıyla daha fazla çimento tanesi aynı zamanda İnceliğin artmasıyla daha fazla çimento tanesi aynı zamanda
hidratasyona katılarak önemli miktarda rötre meydana hidratasyona katılarak önemli miktarda rötre meydana
getirirler.getirirler.
İncelik ile artan su miktarı da rötrenin artmasında rol oynar.İncelik ile artan su miktarı da rötrenin artmasında rol oynar.
İnceliğin artmasıyla hidratasyon hızlandığından kılcallık İnceliğin artmasıyla hidratasyon hızlandığından kılcallık
suyunun büyük bir kısmı tutulmuş olur. Böylece suyun büyük suyunun büyük bir kısmı tutulmuş olur. Böylece suyun büyük
bir kısmı tutulduğundan buharlaşma az miktarda gerçekleşir. bir kısmı tutulduğundan buharlaşma az miktarda gerçekleşir.
RÖTRERÖTRE
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
Çimentonun kimyasal bileşiminin rötre üzerinde önemli bir Çimentonun kimyasal bileşiminin rötre üzerinde önemli bir
etkisi olup olmadığı ise tartışılan bir konudur. etkisi olup olmadığı ise tartışılan bir konudur.
Bazılarına göre böyle bir etki pratik yönden mevcut değildir. Bazılarına göre böyle bir etki pratik yönden mevcut değildir.
Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe
katılmak mümkün olmamaktadır.katılmak mümkün olmamaktadır.
Çimentoda birleşmemiş kireç (CaO), MgO ve SOÇimentoda birleşmemiş kireç (CaO), MgO ve SO33 gibi hacim gibi hacim
genleşmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarların genleşmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarların
biraz daha üzerinde bulunması rötreyi önemli derecede azaltabilir. biraz daha üzerinde bulunması rötreyi önemli derecede azaltabilir.
Bu hacim genleşmesi yapan maddelerin miktarlarını uygun seçmek Bu hacim genleşmesi yapan maddelerin miktarlarını uygun seçmek
suretiyle rötresiz (genleşen) çimento yapılabilmektedir. suretiyle rötresiz (genleşen) çimento yapılabilmektedir.
RÖTRERÖTRE
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
Çimento üretiminde priz süresini dengelemek amacıyla Çimento üretiminde priz süresini dengelemek amacıyla
kullanılan alçı taşının da, rötre üzerine etkisi bulunmaktadır. kullanılan alçı taşının da, rötre üzerine etkisi bulunmaktadır.
Az miktarda alçı taşı kullanılması çimentonun hidrate Az miktarda alçı taşı kullanılması çimentonun hidrate
elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden
olmaktadır. olmaktadır.
Eğer çimentonun daha az rötre yapması isteniyorsa, Eğer çimentonun daha az rötre yapması isteniyorsa,
normalden biraz daha fazla alçı taşı kullanılmalıdır. normalden biraz daha fazla alçı taşı kullanılmalıdır.
Değişik tip çimentolar bakımından karşılaştırma yapılırsa; hidratasyon Değişik tip çimentolar bakımından karşılaştırma yapılırsa; hidratasyon
hızı düşük olan puzolanik çimentoların Portland çimentolarından daha hızı düşük olan puzolanik çimentoların Portland çimentolarından daha
fazla rötre yapmaya elverişli olduğu söylenebilir. fazla rötre yapmaya elverişli olduğu söylenebilir.
RÖTRERÖTRE
ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ
çimentonun karma bileşenlerinin rötre üzerine etkileri kesin çimentonun karma bileşenlerinin rötre üzerine etkileri kesin
olarak bilinmemekle beraber şu görüşler geçerlidir : olarak bilinmemekle beraber şu görüşler geçerlidir :
Bir çimentoda fazla miktarda CBir çimentoda fazla miktarda C22S bulunması rötrenin fazla olmasına S bulunması rötrenin fazla olmasına
yol açabilir. yol açabilir.
Çünkü bu bileşenin hidratasyonu oldukça yavaş gerçekleşmektedir. Çünkü bu bileşenin hidratasyonu oldukça yavaş gerçekleşmektedir.
Bu nedenle CBu nedenle C22S’in fazla olması buharlaşmayan su miktarını S’in fazla olması buharlaşmayan su miktarını
azaltacak, buharlaşabilen suyun miktarını arttıracak ve bu durumda azaltacak, buharlaşabilen suyun miktarını arttıracak ve bu durumda
rötre fazlalaşacaktır. rötre fazlalaşacaktır.
RÖTRERÖTRE
ÇİMENTO RÖTRESİ ÖLÇÜMÜÇİMENTO RÖTRESİ ÖLÇÜMÜ
Çimentoların rötresi saf çimento hamurundan prizmalar Çimentoların rötresi saf çimento hamurundan prizmalar
üzerinde rötreyi ölçmekle elde edilir. üzerinde rötreyi ölçmekle elde edilir.
Genellikle bu amaçla 40 x 40 x 160 mm’lik kalıplar Genellikle bu amaçla 40 x 40 x 160 mm’lik kalıplar
kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara
yerleştirildikten 24 saat sonra kalıptan çıkarılarak prizmanın yerleştirildikten 24 saat sonra kalıptan çıkarılarak prizmanın
LLoo uzunluğu hassas bir şekilde ölçülür.uzunluğu hassas bir şekilde ölçülür.
Daha sonra atmosferde t gün tutulan prizmanın rötresi: Daha sonra atmosferde t gün tutulan prizmanın rötresi:
o
tot
L
LLε
ÇİMENTOÇİMENTO
ÇİMENTO KİMYASAL DAYANIKLILIĞIÇİMENTO KİMYASAL DAYANIKLILIĞI
Bağlayıcı maddelerde aranan en önemli özellik bu malzemenin Bağlayıcı maddelerde aranan en önemli özellik bu malzemenin
yüksek bir dayanıma sahip olması ve bunu zamanla yitirmemesidir. yüksek bir dayanıma sahip olması ve bunu zamanla yitirmemesidir.
Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan
doğruya hacim sabitliğini bozan, sönmemiş kireç (Ca0), doğruya hacim sabitliğini bozan, sönmemiş kireç (Ca0),
magnezi (Mg0) ve S0magnezi (Mg0) ve S033'dür. 'dür.
Bunların su ile yaptıkları reaksiyon sonucu önemli bir hacim Bunların su ile yaptıkları reaksiyon sonucu önemli bir hacim
artması meydana gelir.artması meydana gelir.
ÇİMENTOÇİMENTO
LE CHATELİER DENEYİ LE CHATELİER DENEYİ
Sönmemiş kireç ve magnezinin çimento içinde zarar Sönmemiş kireç ve magnezinin çimento içinde zarar
oluşturabilecek miktarda bulunup bulunmadığı, pratik bir deney oluşturabilecek miktarda bulunup bulunmadığı, pratik bir deney
olan ve olan ve TS EN 196TS EN 196--33’de belirtilen, Le Chatelier (Genleşme) ’de belirtilen, Le Chatelier (Genleşme)
deneyi ile saptanabilir. deneyi ile saptanabilir.
Genleşme deneyinin esas amacı, bağlanmamış (serbest) CaO Genleşme deneyinin esas amacı, bağlanmamış (serbest) CaO
ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya
çıkabilecek genleşme riskinin değerlendirilebilmesidir. çıkabilecek genleşme riskinin değerlendirilebilmesidir.
ÇİMENTOÇİMENTO
LE CHATELİER DENEYİ LE CHATELİER DENEYİ
Bu deneyde kullanılan alet 30 mm Bu deneyde kullanılan alet 30 mm
çaplı yarık bir silindir ve yarık çaplı yarık bir silindir ve yarık
kenarlara bağlı 150 mm kenarlara bağlı 150 mm
uzunluğundaki iğnelerden ibarettir uzunluğundaki iğnelerden ibarettir
Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine standart kıvamda çimento Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine standart kıvamda çimento
hamuru doldurulur. hamuru doldurulur.
Üst yüzey düzeltildikten sonra, cam levha ile kapatılır ve üstüne bir Üst yüzey düzeltildikten sonra, cam levha ile kapatılır ve üstüne bir
ağırlık konur. ağırlık konur.
24240.5 saat kalıp su içinde (veya 200.5 saat kalıp su içinde (veya 20C, %98 bağıl nem ortamında) C, %98 bağıl nem ortamında)
tutulduktan sonra iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür. tutulduktan sonra iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür. (a)(a)
ÇİMENTOÇİMENTO
LE CHATELİER DENEYİ LE CHATELİER DENEYİ
Sudan çıkarılan kalıp tekrar suya Sudan çıkarılan kalıp tekrar suya
konur ve 30konur ve 305 dakikada kaynama 5 dakikada kaynama
noktasına gelinceye kadar ısıtılır.noktasına gelinceye kadar ısıtılır.
3saat 3saat 5 dakika kaynar su içinde kalan kalıp çıkarılarak, tekrar iğne 5 dakika kaynar su içinde kalan kalıp çıkarılarak, tekrar iğne
uçları arası uzaklık ölçülür uçları arası uzaklık ölçülür (b)(b)
Daha sonra kalıbın 20Daha sonra kalıbın 2022C’a kadar soğuması sağlandıktan sonra C’a kadar soğuması sağlandıktan sonra
iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık tekrar ölçülür iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık tekrar ölçülür (c).(c).
c c -- a ≤ 10 mm olması istenir.a ≤ 10 mm olması istenir.
ÇİMENTOÇİMENTO
SOSO33
S0S033 çimento içine hammaddelerden, katkılardan veya çimento içine hammaddelerden, katkılardan veya
kullanılan yakıttan girmektedir. kullanılan yakıttan girmektedir.
Ayrıca klinkere eklenen alçı taşından kaynaklanan S0Ayrıca klinkere eklenen alçı taşından kaynaklanan S033
sülfo sülfo -- aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır. aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır.
Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V için Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V için
%3.5’den CEM III için ise % 4 ' den fazla olmaması istenir.%3.5’den CEM III için ise % 4 ' den fazla olmaması istenir.
ESKİ ÇİMENTO TİPLERİESKİ ÇİMENTO TİPLERİ
••PÇ 32.5PÇ 32.5
••PÇ 42.5PÇ 42.5
••PÇ 52.5PÇ 52.5
•BEYAZ ÇİMENTO (BPÇ 32.5, BPÇ 42.5)
•YÜKSEK FIRIN CURUFLU(CÇ 32.5, CÇ 42.5)
•SÜLFATA DAYANIKLI (SDÇ 32.5)
PÇ (TS 19)PÇ (TS 19)
••KÇ 32.5KÇ 32.5
••TÇ 32.5TÇ 32.5
KATKILI ÇİMENTOLARKATKILI ÇİMENTOLAR
KATKILI ÇİMENTOLARKATKILI ÇİMENTOLAR
ÇİMENTO TİPİ
İŞARET PÇ KLİNKERİ
YÜKSEK FIRIN
CURUFU
SİLİKA TOZU
PUZOLAN
VOLKANİK, TORTUL
AKTİF KİL
UÇUCU KÜL
SİLİSLİ KALKERLİ
PİŞMİŞ ŞİST
KALKER TOZU
PORTLAND KOMPOZE
PKÇ/A PKÇ/B
80-94 65-79
6-20 21-35
PUZOLANİK PZÇ/A PZÇ/B
65-89 45-64
-- --
-- --
-- --
-- --
11-35 36-55
KOMPOZE KZÇ/A KZÇ/B
40-64 20-39
18-30 31-50
-- --
-- --
-- --
-- --
18-30 31-50
PORTLAND CURUFLU
PCÇ/A PCÇ/B
80-94 65-79
6-20 21-35
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
PORTLAND KALKERLİ
PLÇ/A PLÇ/B
80-94 65-79
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
-- --
6-20 21-35
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
Çimentolarla ilgili yeni Türk standardı olan TS EN 197Çimentolarla ilgili yeni Türk standardı olan TS EN 197--1 “Genel 1 “Genel
Çimentolar” standardı kapsamındaki 27 farklı genel çimento, Çimentolar” standardı kapsamındaki 27 farklı genel çimento,
aşağıda verilen 5 ana tipte olmak üzere gruplandırılmıştır. aşağıda verilen 5 ana tipte olmak üzere gruplandırılmıştır.
CEM I Portland çimentosuCEM I Portland çimentosu
CEM II PortlandCEM II Portland--kompoze çimentokompoze çimento
CEM III Yüksek fırın cüruflu çimentoCEM III Yüksek fırın cüruflu çimento
CEM IV Puzolanlı çimentoCEM IV Puzolanlı çimento
CEM V Kompoze çimentoCEM V Kompoze çimento
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
TS EN 197TS EN 197--1 standardında çimentoların tanımı, 1 standardında çimentoların tanımı,
ana çimento tipi, ana çimento tipi,
Portland çimentosu klinkeri oranı, Portland çimentosu klinkeri oranı,
ikinci ana bileşen, ikinci ana bileşen,
standart dayanım sınıfı (28 günlük) ve standart dayanım sınıfı (28 günlük) ve
erken dayanım kazanma hızıerken dayanım kazanma hızı
dikkate alınarak yapılmıştır. dikkate alınarak yapılmıştır.
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
ana bileşen,ana bileşen, (örn. Portland çimentosu klinkeri);(örn. Portland çimentosu klinkeri);
ikinci ana bileşen,ikinci ana bileşen, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu,
kalker, silis dumanı); (majör katkılar)kalker, silis dumanı); (majör katkılar)
minör ilave bileşen,minör ilave bileşen, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu,
kalker, doğal puzolan)kalker, doğal puzolan)
priz ayarlayıcı,priz ayarlayıcı, (örn. kalsiyum sülfat; alçıtaşı)(örn. kalsiyum sülfat; alçıtaşı)
kimyasal katkılar,kimyasal katkılar, (örn. pigmentler, hava sürükleyici (örn. pigmentler, hava sürükleyici
katkılar).katkılar).
TS EN 197TS EN 197--1’deki değişik çimento tiplerine göre çimentonun 1’deki değişik çimento tiplerine göre çimentonun
bileşen malzemeleri şu şekildedir:bileşen malzemeleri şu şekildedir:
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
SS-- granüle yüksek fırın cürufu;granüle yüksek fırın cürufu;
DD-- silis dumanı;silis dumanı;
PP-- doğal puzolan;doğal puzolan;
QQ-- doğal kalsine puzolan;doğal kalsine puzolan;
VV-- silissi uçucu kül;silissi uçucu kül;
WW-- kalkersi uçucu kül;kalkersi uçucu kül;
TT-- pişmiş şist;pişmiş şist;
MM-- yukarıdakilerden ikisi veya daha fazlasıyukarıdakilerden ikisi veya daha fazlası
LL-- kalkerkalker
İkinci ana bileşeni belirten harfler ise şöyledir:İkinci ana bileşeni belirten harfler ise şöyledir:
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
Dayanım
Sınıfı
Basınç Dayanımı (MPa) Priz
başlama
süresi(dk)
Genleşme
(mm) Erken Dayanım
Standart
Dayanım
2 günlük 7 günlük 28 günlük
32.5 N - 16.0 32.5 52.5 75
10
32.5 R 10.0 -
42.5 N 10.0 - 42.5 62.5 60
42.5 R 20.0 -
52.5 N 20.0 - 52.5 - 45
52.5 R 30.0 -
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
Ülkemizde TS EN 197Ülkemizde TS EN 197--1'e göre, en son şekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 1'e göre, en son şekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5
MPa olmak üzere üç standart dayanım sınıfı bulunmaktadır. MPa olmak üzere üç standart dayanım sınıfı bulunmaktadır.
Ayrıca her dayanım sınıfı için iki erken dayanım sınıfı tanımlanmıştır. Ayrıca her dayanım sınıfı için iki erken dayanım sınıfı tanımlanmıştır.
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
Portland çimentosu klinkerinin oranı (A) yüksek, (B) orta ve (C) düşük
Alt-sınıf “N” normal erken dayanımı, “R” hızlı erken dayanım
Standart dayanım sınıfları Alt-tip, ikinci ana bileşen (bu örnekte yüksek fırın cürufu)
Ana çimento tipi
CEM II/A-S 42,5 N
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
Ana
tipler
Genel
çimento
tipleri
Bileşim (kütlece % olarak)
Ana bileşenler Minör ilave
bileşen Klinker
K
Yüksek
fırın
cürufu
S
Silis
dumanı
D
Puzolan Uçucu kül Pişmiş
şist
T
Kalker
Doğal
P
Doğal
kalsine
edilmiş
Q
Silissi
V
Kalkersi
W
L
LL
CEM I Portland
Çimento CEM I 95-100 - - - - - - - - - 0-5
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
YENİ ÇİMENTO TİPLERİ (TSYENİ ÇİMENTO TİPLERİ (TS--EN197)EN197)
Ana tipler
Genel çimento tipleri
Bileşim (kütlece % olarak)
Ana bileşenler Minör ilave
bileşen Klinker
K
Yüksek fırın
cürufu
S
Silis dumanı
D
Puzolan Uçucu kül Pişmiş şist
T
Kalker
Doğal
P
Doğal kalsine edilmiş
Q
Silissi
V
Kalkersi
W
L
LL
CEM II
Portland cüruflu çimento
CEM II/A-S 80-94 6-20 - - - - - - - - 0-5
CEM II/B-S 65-79 21-35 - - - - - - - - 0-5
Portland silis dumanlı çimento
CEM II/A-D 90-94 - 6-10 - - - - - - - 0-5
Portland puzolanlı çimento
CEM II/A-P 80-94 - - 6-20 - - - - - - 0-5
CEM II/B-P 65-79 - - 21-35 - - - - - - 0-5
CEM II/A-Q 80-94 - - - 6-20 - - - - - 0-5
CEM II/B-Q 65-79 - - - 21-35 - - - - - 0-5
Portland uçucu küllü çimento
CEM II/A-V 80-94 - - - - 6-20 - - - - 0-5
CEM II/B-V 65-79 - - - - 21-35 - - - - 0-5
CEM II/A-W 80-94 - - - - - 6-20 - - - 0-5
CEM II/B-W 65-79 - - - - - 21-35 - - - 0-5
Portland pişmiş şistli çimento
CEM II/A-T 80-94 - - - - - - 6-20 - - 0-5
CEM II/B-T 65-79 - - - - - - 21-35 - - 0-5
Portland kalkerli çimento
CEM II/A-L 80-94 - - - - - - - 6-20 - 0-5
CEM II/B-L 65-79 - - - - - - - 21-35 - 0-5
CEM II/A-LL 80-94 - - - - - - - - 6-20 0-5
CEM II/B-LL 65-79 - - - - - - - - 21-35 0-5
Portland kompoze çimento
CEM II/A-M 80-94 --------------------------------------------6-20--------------------------------------- 0-5
CEM II/B-M 65-79 ------------------------------------------ 21-35 -------------------------------------- 0-5
YENİ ÇİMENTO TİPLERİYENİ ÇİMENTO TİPLERİ
Ana
tipler
Genel
çimento
tipleri
Bileşim (kütlece % olarak)
Ana bileşenler
Minör ilave
bileşen
Klinker
K
Yüksek
fırın
cürufu
S
Silis
dumanı
D
Puzolan Uçucu kül Pişmiş
şist
T
Kalker
Doğal
P
Doğal
kalsine
edilmiş
Q
Silissi
V
Kalkersi
W
L
LL
CEM III
Yüksek fırın
cüruflu
çimento
CEM III/A 35-64 36-65 - - - - - - - - 0-5
CEM III/B 20-34 66-80 - - - - - - - - 0-5
CEM III/C 5-19 81-95 - - - - - - - - 0-5
CEM IV
Puzolanik
çimento
CEM IV/A 65-89 - ----------------------11-35 -------------------- - - - 0-5
CEM IV/B 45-64 - --------------------- 36-55 -------------------- - - - 0-5
CEM V Kompoze
çimento
CEM V/A 40-64 18-30 - ----------18-30--------- - - - - 0-5
CEM V/B 20-38 31-50 - ----------31-50--------- - - - - 0-5
TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri
TS 197TS 197--1'e göre ülkemizde üretilen Portland çimentoları, en son 1'e göre ülkemizde üretilen Portland çimentoları, en son
şekliyle aşağıda görüldüğü gibi üç tiptir. şekliyle aşağıda görüldüğü gibi üç tiptir.
CEM I 32.5CEM I 32.5 (Normal Portland Çimentosu)(Normal Portland Çimentosu)
CEM I 42.5CEM I 42.5 (Yüksek Dayanımlı Çimento)(Yüksek Dayanımlı Çimento)
CEM I 52.5CEM I 52.5 (Yüksek Dayanımlı Çimento)(Yüksek Dayanımlı Çimento)
Ancak barajlar, deniz yapıları, sülfatlı zeminlerde yapılacak inşaatlar için Ancak barajlar, deniz yapıları, sülfatlı zeminlerde yapılacak inşaatlar için
uygun değillerdir.uygun değillerdir.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri
CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5’a göre;CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5’a göre;
daha fazla kalker içerirler ve daha ince öğütülmüşlerdir. daha fazla kalker içerirler ve daha ince öğütülmüşlerdir.
Bileşiminde CBileşiminde C33S daha fazla olduğundan dayanımları daha S daha fazla olduğundan dayanımları daha
fazladır. Bu nedenle PÇ32.5'a kıyasla daha fazla Ca(OH)fazladır. Bu nedenle PÇ32.5'a kıyasla daha fazla Ca(OH)22 oluşur. oluşur.
Bu yüzden kimyasal dayanıklılıkları daha azdır. Bu yüzden kimyasal dayanıklılıkları daha azdır.
Hidratasyon ısıları fazladır ve daha fazla karışım suyu gerektirirler. Hidratasyon ısıları fazladır ve daha fazla karışım suyu gerektirirler.
Bu çimentolar yüksek yapılar için arzu edilen özelliklere sahiptirler. Bu çimentolar yüksek yapılar için arzu edilen özelliklere sahiptirler.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri
Yurt dışında ise, çimento için çok yaygın olarak Amerikan ASTM Yurt dışında ise, çimento için çok yaygın olarak Amerikan ASTM
sınıflandırılması kullanılmaktadır. sınıflandırılması kullanılmaktadır.
Çimento Tipi Ana Bileşenlerinin Miktarları
(%) İncelik
(cm2/g) ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF
I Normal 50 24 11 8 1800
II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800
III Yüksek hızla
dayanım kazanan 60 13 9 8 2600
IV Düşük Isılı 26 50 5 12 1900
V Sülfata Dayanıklı 40 40 4 9 1900
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri
Amerikan ASTM sınıflandırılmasına göre;Amerikan ASTM sınıflandırılmasına göre;
Bir Portland çimentosunun Bir Portland çimentosunun
hangi hızla hidratasyon yapacağı, hangi hızla hidratasyon yapacağı,
hangi hızla ve ne kadar hidratasyon ısısı açığa çıkaracağı, hangi hızla ve ne kadar hidratasyon ısısı açığa çıkaracağı,
hangi hızla dayanım kazanabileceği ve hangi hızla dayanım kazanabileceği ve
hangisinin sülfat etkilerine daha dayanıklı olabileceği, hangisinin sülfat etkilerine daha dayanıklı olabileceği,
karma bileşenlerinin miktarlarına bağlı olarak karma bileşenlerinin miktarlarına bağlı olarak
anlaşılabilmektedir. anlaşılabilmektedir.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri
Örneğin, inceliği aynı olmak koşulu ile II.tip çimentonun CÖrneğin, inceliği aynı olmak koşulu ile II.tip çimentonun C33A A
içeriği I.tip çimentodan daha az olduğundan, hidratasyon ısısı içeriği I.tip çimentodan daha az olduğundan, hidratasyon ısısı
I.tip çimentoya göre daha düşük, sülfat etkilerine dayanıklılığı I.tip çimentoya göre daha düşük, sülfat etkilerine dayanıklılığı
ise daha yüksektir. ise daha yüksektir.
Çimento Tipi Ana Bileşenlerinin Miktarları
(%) İncelik
(cm2/g) ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF
I Normal 50 24 11 8 1800
II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800
III Yüksek hızla
dayanım kazanan 60 13 9 8 2600
IV Düşük Isılı 26 50 5 12 1900
V Sülfata Dayanıklı 40 40 4 9 1900
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
III.tip çimentonun diğerlerine göre daha fazla CIII.tip çimentonun diğerlerine göre daha fazla C33S içermesi ve S içermesi ve
CC33S’nin erken dayanıma katkısı bulunması nedeni ile III.tip S’nin erken dayanıma katkısı bulunması nedeni ile III.tip
çimentonun erken dayanımı yüksek olmaktadır. çimentonun erken dayanımı yüksek olmaktadır.
İnceliğinin ve Cİnceliğinin ve C33S içeriğinin fazlalığı nedeniyle, bu tip çimentolar S içeriğinin fazlalığı nedeniyle, bu tip çimentolar
yüksek oranlarda hidratasyon ısısı açığa çıkarırlar.yüksek oranlarda hidratasyon ısısı açığa çıkarırlar.
Çimento Tipi Ana Bileşenlerinin Miktarları
(%) İncelik
(cm2/g) ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF
I Normal 50 24 11 8 1800
II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800
III Yüksek hızla
dayanım kazanan 60 13 9 8 2600
IV Düşük Isılı 26 50 5 12 1900
V Sülfata Dayanıklı 40 40 4 9 1900
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
ASTM Portland Çimentolarının Dayanım Kazanma OranlarıASTM Portland Çimentolarının Dayanım Kazanma Oranları
Çimento Tipi
I. Tip normal çimentoya kıyasla
dayanım kazanma (%)
1. Gün 7. Gün 28. Gün 3 Ay
I 100 100 100 100
II 75 85 90 100
III 190 120 110 100
IV 55 55 75 100
V 65 75 85 100
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Normal Normal Portland ÇimentoPortland Çimentosusu
En çok kullanılan çimento türüdür. Normal Portland çimentosu En çok kullanılan çimento türüdür. Normal Portland çimentosu
(CEM I) zemininde veya yer altı suyunda sülfat bulundurmayan (CEM I) zemininde veya yer altı suyunda sülfat bulundurmayan
normal betonarme yapılar için uygundur. normal betonarme yapılar için uygundur.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Normal Normal Portland ÇimentoPortland Çimentosusu
Klinker bileşiminde CKlinker bileşiminde C33S ve CS ve C22S miktarlarının klinker kütlesinin S miktarlarının klinker kütlesinin
2/3 ünden az ve CaO/SiO2/3 ünden az ve CaO/SiO2 2 oranının kütlece 2.0’den az oranının kütlece 2.0’den az
olmaması sınırları bulunmaktadır. olmaması sınırları bulunmaktadır.
MgO içeriği en fazla %5 olarak sınırlandırılmıştır.MgO içeriği en fazla %5 olarak sınırlandırılmıştır.
Bu çimento yaklaşık %95Bu çimento yaklaşık %95--%100 klinker kullanılarak üretilir. %100 klinker kullanılarak üretilir.
Ancak içinde çok az oranda (%5) ilave bileşenler de (CaSOAncak içinde çok az oranda (%5) ilave bileşenler de (CaSO44 ve ve
yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir. yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Ultra Erken Dayanımı YüksekUltra Erken Dayanımı Yüksek ÇimentoÇimento
Bu tip çimentolar, hızlı dayanım Bu tip çimentolar, hızlı dayanım
gelişimi sağlaması bakımından çok gelişimi sağlaması bakımından çok
ince öğütülmüşlerdir. ince öğütülmüşlerdir.
Blaine inceliği 7000Blaine inceliği 7000--9000 cm9000 cm22/g /g
civarındadır. civarındadır.
CC33S içerikleri %45S içerikleri %45--48, 48,
CC33A içerikleri %14.3A içerikleri %14.3--14.9 14.9
arasındadır. arasındadır.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Ultra Erken Dayanımı YüksekUltra Erken Dayanımı Yüksek ÇimentoÇimento
İnceliklerin fazla olması nedeniyle hızlı hidratasyon İnceliklerin fazla olması nedeniyle hızlı hidratasyon
yapar. Çok ince ve hidratasyon hızının yüksek olması yapar. Çok ince ve hidratasyon hızının yüksek olması
nedeni ile erken yaşlardaki dayanım gelişimleri de nedeni ile erken yaşlardaki dayanım gelişimleri de
yüksektir. yüksektir.
Örneğin, 16 saatte, hızlı dayanım kazanan Portland Örneğin, 16 saatte, hızlı dayanım kazanan Portland
çimentosunun 3 günlük dayanım değerine, 24 saatte ise, çimentosunun 3 günlük dayanım değerine, 24 saatte ise,
7 günlük dayanım değerine erişir. 7 günlük dayanım değerine erişir.
28 günden sonraki dayanım artışı ise çok azdır. 28 günden sonraki dayanım artışı ise çok azdır.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Ultra Erken Dayanımı YüksekUltra Erken Dayanımı Yüksek ÇimentoÇimento
Son zamanlarda CSon zamanlarda C33S içeriği çok yüksek (%60) ve CS içeriği çok yüksek (%60) ve C22S içeriği S içeriği
çok düşük (%10) olan ultra erken yüksek dayanımlı çimentolar çok düşük (%10) olan ultra erken yüksek dayanımlı çimentolar
yapılmaktadır. yapılmaktadır.
Bunların priz başlangıç süresi 70 dakika, bitiş süresi ise, 95 Bunların priz başlangıç süresi 70 dakika, bitiş süresi ise, 95
dakika civarında olmaktadır. Bu nedenle söz konusu dakika civarında olmaktadır. Bu nedenle söz konusu
çimentoların işlenebilirlik süresi daha azdır.çimentoların işlenebilirlik süresi daha azdır.
Ultra erken dayanımı yüksek çimento, erken dayanım istenen Ultra erken dayanımı yüksek çimento, erken dayanım istenen
ve hemen hizmete girmesi gereken bir çok yapıda başarıyla ve hemen hizmete girmesi gereken bir çok yapıda başarıyla
kullanılabilir. kullanılabilir.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Düşük ısılı Portland ÇimentosuDüşük ısılı Portland Çimentosu
Büyük hacimli kütle betonlarında, çimento Büyük hacimli kütle betonlarında, çimento
hidratasyonunun gelişimiyle sıcaklığın hidratasyonunun gelişimiyle sıcaklığın
yükselmesi betonda ciddi çatlaklara yol yükselmesi betonda ciddi çatlaklara yol
açabildiğinden, bu tip yapılarda açabildiğinden, bu tip yapılarda
kullanılacak çimentonun hidratasyon kullanılacak çimentonun hidratasyon
ısısının düşük olması zorunludur. ısısının düşük olması zorunludur.
Bu amaçla geliştirilen düşük ısılı Portland Bu amaçla geliştirilen düşük ısılı Portland
çimentosu, ASTM standardında Tip IV çimentosu, ASTM standardında Tip IV
çimentosuna karşıt gelir. çimentosuna karşıt gelir.
ÇİMENTO TİPLERİÇİMENTO TİPLERİ
Düşük Isılı Portland ÇimentosuDüşük Isılı Portland Çimentosu
Düşük ısılı Portland çimentosunun CDüşük ısılı Portland çimentosunun C33S ve CS ve C33A gibi hızlı hidrate A gibi hızlı hidrate
olan bileşenlerinin oldukça az olması, dayanımının normal olan bileşenlerinin oldukça az olması, dayanımının normal
Portland çimentosundan daha yavaş gelişmesine neden olur.Portland çimentosundan daha yavaş gelişmesine neden olur.
Ancak son dayanım değerleri aynıdır. Ancak son dayanım değerleri aynıdır.
Diğer taraftan, dayanım gelişiminin yeterli olması için çimento Diğer taraftan, dayanım gelişiminin yeterli olması için çimento
inceliğinin en az 3200 cminceliğinin en az 3200 cm22/g olması gerekir. /g olması gerekir.
İngiliz BS 1370 (1979) standardında da bulunan bu tür İngiliz BS 1370 (1979) standardında da bulunan bu tür
çimentoların 7 günlük hidratasyon ısısıçimentoların 7 günlük hidratasyon ısısı 60 cal/g ve 28 günlük 60 cal/g ve 28 günlük
hidratasyon ısısı ise 70 cal/g’dır.hidratasyon ısısı ise 70 cal/g’dır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Çimentolar kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri farklı Çimentolar kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri farklı
olduğundan, hidratasyon sırasında farklı davranışlar olduğundan, hidratasyon sırasında farklı davranışlar
gösterir. gösterir.
Çimento üretiminde, hammaddeleri uygun seçmek Çimento üretiminde, hammaddeleri uygun seçmek
koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde
edilebilir. edilebilir.
Ekonomik bakımdan ucuz olması ve çevreye daha az Ekonomik bakımdan ucuz olması ve çevreye daha az
zarar vermesi nedeniyle, bazı inorganik doğal zarar vermesi nedeniyle, bazı inorganik doğal
malzemeler veya endüstriyel atık maddeler eklenerek de malzemeler veya endüstriyel atık maddeler eklenerek de
çimento üretimi yapılmaktadır. çimento üretimi yapılmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar
Ham demir üretimi artığı olan cürufda genel olarak % 12Ham demir üretimi artığı olan cürufda genel olarak % 12--18 18
AlAl220033, % 26, % 26--34 Si034 Si022, % 42, % 42--48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe220033, ,
MnO, CaS ve MnS bulunur.MnO, CaS ve MnS bulunur.
Bileşiminden de kolaylıkla görüldüğü gibi curuf, çimento Bileşiminden de kolaylıkla görüldüğü gibi curuf, çimento
üretiminde özel işlemlerle kil yerine kullanılabilir. üretiminde özel işlemlerle kil yerine kullanılabilir.
Ayrıca agrega yerine de beton üretiminde kullanılır. Ayrıca agrega yerine de beton üretiminde kullanılır.
Bu malzemenin üçüncü kullanım şekli ise, bir bağlayıcı Bu malzemenin üçüncü kullanım şekli ise, bir bağlayıcı
maddeye (Portland çimentosu, kireç, alçı gibi) karıştırılarak maddeye (Portland çimentosu, kireç, alçı gibi) karıştırılarak
kullanılmasıdır. kullanılmasıdır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar
Curuf aniden soğutulup, amorf ve camsı yapıya gelince, Portland Curuf aniden soğutulup, amorf ve camsı yapıya gelince, Portland
klinkeri ile karıştırılıp, alçı taşı eklenmesinden sonra birlikte klinkeri ile karıştırılıp, alçı taşı eklenmesinden sonra birlikte
öğütülerek veya ayrı ayrı öğütüldükten sonra karıştırılması ile öğütülerek veya ayrı ayrı öğütüldükten sonra karıştırılması ile
çimento haline getirilir. çimento haline getirilir.
Curufun klinkere oranla daha zor öğütülebilir olması, birlikte Curufun klinkere oranla daha zor öğütülebilir olması, birlikte
öğütme koşullarında klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalması öğütme koşullarında klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalması
durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle ayrı ayrı öğütme koşullarında durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle ayrı ayrı öğütme koşullarında
elde edilen curuflu çimento ile yapılan betonlarda, işlenebilirlik ve elde edilen curuflu çimento ile yapılan betonlarda, işlenebilirlik ve
dayanım bakımından daha iyi sonuçlar alınmaktadır. dayanım bakımından daha iyi sonuçlar alınmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar
Curuflu çimentoların hidratasyonu daha yavaş geliştiğinden, Curuflu çimentoların hidratasyonu daha yavaş geliştiğinden,
daha uzun süre kür gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli daha uzun süre kür gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli
bölgelerde kullanılması doğru değildir.bölgelerde kullanılması doğru değildir.
Sülfatlı sular, deniz suları, klorlu sular, karbonatlı sular, termal Sülfatlı sular, deniz suları, klorlu sular, karbonatlı sular, termal
sular, buz çözücü maddeler vb. ile yapılan uzun süreli deneyler sular, buz çözücü maddeler vb. ile yapılan uzun süreli deneyler
sonucunda curuflu çimentoların zararlı kimyasal etkiler altında sonucunda curuflu çimentoların zararlı kimyasal etkiler altında
performanslarının yüksek olduğu belirlenmiştir.performanslarının yüksek olduğu belirlenmiştir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar
Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :
a)a) Mekanik dayanımları ilk günlerde, aynı miktarda çimento ve S/Ç oranı Mekanik dayanımları ilk günlerde, aynı miktarda çimento ve S/Ç oranı
için Normal Portland çimentolarına kıyasla düşüktür.için Normal Portland çimentolarına kıyasla düşüktür.
b)b) Curuflu çimentolar soğuk havada kullanılmaya elverişli değildir.Curuflu çimentolar soğuk havada kullanılmaya elverişli değildir.
c)c) Kimyasal etkilere karşı dayanıklılığı fazladır. Deniz suyu ve sülfatlı Kimyasal etkilere karşı dayanıklılığı fazladır. Deniz suyu ve sülfatlı
ortamlara Portland çimentosundan daha dayanıklıdır.ortamlara Portland çimentosundan daha dayanıklıdır.
d)d) Düşük hidratasyon ısıları vardır. Bu nedenle bu çimentolar baraj inşaatı Düşük hidratasyon ısıları vardır. Bu nedenle bu çimentolar baraj inşaatı
gibi büyük kütleli yapılar için uygundur.gibi büyük kütleli yapılar için uygundur.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar
Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :
e)e) Üretim enerjisi ve hammadde kullanımı bakımından maliyetleri daha Üretim enerjisi ve hammadde kullanımı bakımından maliyetleri daha
düşüktür .düşüktür .
f)f) Daha geçirimsiz beton yapımına uygun olup, don olayına daha Daha geçirimsiz beton yapımına uygun olup, don olayına daha
dayanıklıdır.dayanıklıdır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Aluminli ÇimentolarAluminli Çimentolar
Bu çimentolar, boksit ile kalkerin bir döner fırında eritilinceye Bu çimentolar, boksit ile kalkerin bir döner fırında eritilinceye
(1700(1700C) kadar pişirilmesi ile elde edilir. C) kadar pişirilmesi ile elde edilir.
Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır. Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır.
Aluminli çimentonun esas karma bileşenleri kalsiyum aluminat Aluminli çimentonun esas karma bileşenleri kalsiyum aluminat
(CA) ve dikalsiyum silikat (C(CA) ve dikalsiyum silikat (C22S) dır. S) dır.
Bu çimento asit karakterli olduğundan asitlerden zarar Bu çimento asit karakterli olduğundan asitlerden zarar
görmez. görmez.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Aluminli ÇimentolarAluminli Çimentolar
Genel olarak bu çimentolar aşağıdaki kimyasal Genel olarak bu çimentolar aşağıdaki kimyasal
bileşime sahiptir.bileşime sahiptir.
Ana OksitAna Oksit Ağırlıkça(%)Ağırlıkça(%)
Alumin (AlAlumin (Al22OO33)) 4040--4545
Kireç (CaO)Kireç (CaO) 3535--4242
Demir oksit (FeDemir oksit (Fe22OO33)) 55--1515
Silis (SiOSilis (SiO22) ) 44--1010
e)e) Yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır.Yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Aluminli ÇimentolarAluminli Çimentolar
Aluminli çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Aluminli çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :
a)a) Bu çimentoların mekanik dayanımları hızlı bir şekilde gelişir. Aynı Bu çimentoların mekanik dayanımları hızlı bir şekilde gelişir. Aynı
koşullarda 1 günlük dayanımı, Portland çimentosunun 8 aylık koşullarda 1 günlük dayanımı, Portland çimentosunun 8 aylık
dayanımına eşdeğerdir.dayanımına eşdeğerdir.
b) b) Bu çimentoların prizi ve sertleşmesi sırasında önemli derecede ısı çıkar.Bu çimentoların prizi ve sertleşmesi sırasında önemli derecede ısı çıkar.
c)c) Aluminli çimentolarla üretilen betonlarda Ca(OH)Aluminli çimentolarla üretilen betonlarda Ca(OH)22 oluşmaz. Bu nedenle oluşmaz. Bu nedenle
kimyasal etkilere çok dayanıklıdır.kimyasal etkilere çok dayanıklıdır.
d)d) Aluminli çimentoların hidratasyonu için fazla su gerekir.Aluminli çimentoların hidratasyonu için fazla su gerekir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Uçucu Kül ÇimentolarıUçucu Kül Çimentoları
Uçucu küller çimentoya hammadde olarak, klinker ve alçıtaşı ile Uçucu küller çimentoya hammadde olarak, klinker ve alçıtaşı ile
birlikte öğütülerek veya mamul çimentoya doğrudan olmak üzere üç birlikte öğütülerek veya mamul çimentoya doğrudan olmak üzere üç
şekilde katılabilir.şekilde katılabilir.
TS EN 197TS EN 197--1 Genel çimentolar standardında, sillissi ve kalkersi uçucu 1 Genel çimentolar standardında, sillissi ve kalkersi uçucu
küllerin klinkere ağırlıkça %6küllerin klinkere ağırlıkça %6--35 arası oranda katılabileceği belirtilmiş 35 arası oranda katılabileceği belirtilmiş
ve Portlandve Portland--Uçucu küllü çimento (CEM II) olarak adlandırılmıştır. Uçucu küllü çimento (CEM II) olarak adlandırılmıştır.
Uçucu küllü çimentoların, istenen mekanik özellikleri sağlayabildikleri Uçucu küllü çimentoların, istenen mekanik özellikleri sağlayabildikleri
takdirde, sülfata dayanıklılık, geçirimsizlik, düşük hidratasyon ısısı takdirde, sülfata dayanıklılık, geçirimsizlik, düşük hidratasyon ısısı
gibi olumlu yönleri vardır.gibi olumlu yönleri vardır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Ülkemiz için en önemli çimento türü, doğal puzolan kullanılarak Ülkemiz için en önemli çimento türü, doğal puzolan kullanılarak
üretilen üretilen Portland puzolanlıPortland puzolanlı çimentolardır (CEM II/ABçimentolardır (CEM II/AB--PQ). PQ).
Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156) Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156)
çimentolar olarak tanımlanmaktaydı. çimentolar olarak tanımlanmaktaydı.
Portland puzolanlı çimentolarda TS EN 197Portland puzolanlı çimentolarda TS EN 197--1’ e göre, doğal ve 1’ e göre, doğal ve
doğal kalsine edilmiş puzolan miktarı % 6doğal kalsine edilmiş puzolan miktarı % 6--35 arasındadır. 35 arasındadır.
Portland puzolanlı çimento üretimi, klinker, puzolanik madde ve Portland puzolanlı çimento üretimi, klinker, puzolanik madde ve
bir miktar alçı taşı karışımının birlikte öğütülmeleri ile bir miktar alçı taşı karışımının birlikte öğütülmeleri ile
yapılmaktadır.yapılmaktadır.
Ülkemiz puzolan kaynakları açısından zengindir. Bu nedenle traslı Ülkemiz puzolan kaynakları açısından zengindir. Bu nedenle traslı
çimentoların bilinçli üretimi ve bilinçli tüketimi halinde, ülkemiz çimentoların bilinçli üretimi ve bilinçli tüketimi halinde, ülkemiz
açısından yararlı sonuçlar verir. açısından yararlı sonuçlar verir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Fırına girmeyen malzeme miktarının fazlalığı, bu tip çimentonun Fırına girmeyen malzeme miktarının fazlalığı, bu tip çimentonun
üretiminin ekonomik olmasını sağlar. üretiminin ekonomik olmasını sağlar.
Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş
sağladığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. sağladığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.
Bu nedenle puzolan katkılı çimento üretimi, bir çok fabrikada normal Bu nedenle puzolan katkılı çimento üretimi, bir çok fabrikada normal
Portland çimentosu üretiminin önüne geçmiştir. Portland çimentosu üretiminin önüne geçmiştir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır.
Olumlu yönleri:Olumlu yönleri:
Ülke ekonomisi açısından yararlıdır,Ülke ekonomisi açısından yararlıdır,
Üretim sırasında daha az çevre kirliliği yaratır,Üretim sırasında daha az çevre kirliliği yaratır,
Zararlı ortamlara dayanıklıdır,Zararlı ortamlara dayanıklıdır,
Hidratasyon ısısı düşüktür,Hidratasyon ısısı düşüktür,
İyi kohezyon özelliği vardır,İyi kohezyon özelliği vardır,
Uzun süreli dayanım artışı gösterir.Uzun süreli dayanım artışı gösterir.
Ancak bu özellikler her traslı çimento için geçerli olmayabilir. Ancak bu özellikler her traslı çimento için geçerli olmayabilir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır.
Olumsuz yönleri:Olumsuz yönleri:
İlk dayanımların nispeten düşüktür,İlk dayanımların nispeten düşüktür,
Daha iyi bakım gerektirir,Daha iyi bakım gerektirir,
Soğuk bölgelerde daha dikkatli kullanım gerektirir,Soğuk bölgelerde daha dikkatli kullanım gerektirir,
Çok ince trasla öğütülmüş çimentolarda erken rötre Çok ince trasla öğütülmüş çimentolarda erken rötre
olayı fazladır.olayı fazladır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Traslı çimentoların sorunu;Traslı çimentoların sorunu;
puzolanlarda bağlanmayan silis yüzdesinin fazla olması puzolanlarda bağlanmayan silis yüzdesinin fazla olması
halinde, bu silisin puzolanik aktivite göstermemesi nedeniyle, halinde, bu silisin puzolanik aktivite göstermemesi nedeniyle,
geçirimlilik ve dayanıklılık yönünden sakıncalar oluşturmasıdır. geçirimlilik ve dayanıklılık yönünden sakıncalar oluşturmasıdır.
Bazı traslarımız yüksek oranda (%7) bağlanmayan silis Bazı traslarımız yüksek oranda (%7) bağlanmayan silis
içermektedir.içermektedir.
Ancak CEM II/BAncak CEM II/B--P için bu değer %1 ile sınırlıdır.P için bu değer %1 ile sınırlıdır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento
Sözü edilen özellikler CEM II tipi Çimentoları aşağıda belirtilen Sözü edilen özellikler CEM II tipi Çimentoları aşağıda belirtilen
işler için uygun kılar:işler için uygun kılar:
Büyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depoBüyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depo--silo inşaatları, sıva silo inşaatları, sıva
işleri, briket vb. yapı elemanı üretimi ve özelliği olmayan basit işleri, briket vb. yapı elemanı üretimi ve özelliği olmayan basit
bina inşaatları.bina inşaatları.
Buna karşılık bu tip çimentoları yüksek dayanım gerektiren Buna karşılık bu tip çimentoları yüksek dayanım gerektiren
yüksek yapılar vb. yerlerde kullanmak doğru değildir.yüksek yapılar vb. yerlerde kullanmak doğru değildir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Beyaz Çimento Beyaz Çimento
Hammaddesi beyaz kil Hammaddesi beyaz kil
(kaolen), kalker, mermer (kaolen), kalker, mermer
tozu olan bir Portland tozu olan bir Portland
çimentosudur.çimentosudur.
Demir oksit (FeDemir oksit (Fe220033) (%0.3 den az) ve manganın çok az olması ) (%0.3 den az) ve manganın çok az olması
nedeniyle, hafif yeşilnedeniyle, hafif yeşil--beyaz renkte olan bu çimento mimari gaye beyaz renkte olan bu çimento mimari gaye
ile yapılarda kullanılır. ile yapılarda kullanılır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Beyaz Çimento Beyaz Çimento
Mekanik özelliklerinin Mekanik özelliklerinin
normal Portland çimentosu normal Portland çimentosu
ile aynı olması istenir. ile aynı olması istenir.
Beyaz çimentonun üretiminde kullanılan hammaddeler farklı olduğu gibi Beyaz çimentonun üretiminde kullanılan hammaddeler farklı olduğu gibi
üretim yöntemleri de Portland çimentosundan farklıdır. üretim yöntemleri de Portland çimentosundan farklıdır.
Bu nedenle maliyetleri normal Portland çimentosunun 3 katı kadardır. Bu nedenle maliyetleri normal Portland çimentosunun 3 katı kadardır.
Pigmentler çimentonun dayanımına ve sürüklenmiş hava üzerine Pigmentler çimentonun dayanımına ve sürüklenmiş hava üzerine
olumsuz etki yapabilirler. Örneğin, çok ince pigmentler su ihtiyacını olumsuz etki yapabilirler. Örneğin, çok ince pigmentler su ihtiyacını
arttırarak karışımın hava içeriğini azaltırlar.arttırarak karışımın hava içeriğini azaltırlar.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Renkli Çimentolar Renkli Çimentolar
Bu tip çimentolar, beyaz çimento içine inceliği çimento ile aynı olan toz Bu tip çimentolar, beyaz çimento içine inceliği çimento ile aynı olan toz
halindeki (% 1halindeki (% 1--5 arasında) metal oksitlerinden oluşan pigmentlerin 5 arasında) metal oksitlerinden oluşan pigmentlerin
eklenmesi ile elde edilir.eklenmesi ile elde edilir.
Örneğin, sarı renk için; demir oksit hidrate, kırmızı renk için; demir Örneğin, sarı renk için; demir oksit hidrate, kırmızı renk için; demir
oksit, yeşil renk için; krom oksit, mavi renk için; Lazurite, siyah renk oksit, yeşil renk için; krom oksit, mavi renk için; Lazurite, siyah renk
için; magnetik demir oksit, beyaz renk için; titan oksit kullanılır. için; magnetik demir oksit, beyaz renk için; titan oksit kullanılır.
Ekonomiktir, ancak Normal Portland çimentosunun yerine betonarme Ekonomiktir, ancak Normal Portland çimentosunun yerine betonarme
inşaatlarda kullanılmamasına dikkat etmek gerekir. inşaatlarda kullanılmamasına dikkat etmek gerekir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Harç Çimentosu Harç Çimentosu
Yüksek dayanım gerektirmeyen dolgu, sıva, Yüksek dayanım gerektirmeyen dolgu, sıva,
harç işlerinde kullanılan, %60’ a kadar puzolanik harç işlerinde kullanılan, %60’ a kadar puzolanik
madde içeren özel bir bağlayıcıdır. madde içeren özel bir bağlayıcıdır.
Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve
curuf gibi maddeler kullanılır. curuf gibi maddeler kullanılır.
Harç çimentosunun 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarının sırasıyla en az Harç çimentosunun 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarının sırasıyla en az
10 MPa ve 16 MPa olması istenir. 10 MPa ve 16 MPa olması istenir.
CC33A içeriği belli bir değerden düşük olan çimentolar da sülfata A içeriği belli bir değerden düşük olan çimentolar da sülfata
dayanıklı çimento olarak adlandırılır. dayanıklı çimento olarak adlandırılır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Sülfata Dayanıklı Çimentolar Sülfata Dayanıklı Çimentolar
Çimentoların sülfata karşı en dayanıksız ögesi CÇimentoların sülfata karşı en dayanıksız ögesi C33A karma A karma
oksitidir. oksitidir.
Portland çimentolarında CPortland çimentolarında C33A karma oksiti %8 A karma oksiti %8 -- 11 oranlarında 11 oranlarında
değiştiğinden, bu tip çimentoları sülfat etkisinde kalan yapı değiştiğinden, bu tip çimentoları sülfat etkisinde kalan yapı
elemanlarında kullanmak doğru değildir. elemanlarında kullanmak doğru değildir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Sülfata Dayanıklı Çimentolar Sülfata Dayanıklı Çimentolar
Sülfata dayanıklı çimentolar, içinde en fazla %5 oranında CSülfata dayanıklı çimentolar, içinde en fazla %5 oranında C33A A
içeren klinkerin bir miktar alçı taşı ile öğütülmesi sonucu üretilir. içeren klinkerin bir miktar alçı taşı ile öğütülmesi sonucu üretilir.
Bu çimentoda CBu çimentoda C33A ve (CA ve (C44AF + 2CAF + 2C33A) miktarları sırasıyla en fazla A) miktarları sırasıyla en fazla
%5 ve %25 olmalıdır. %5 ve %25 olmalıdır.
Bu tip çimentolar deniz suyu ve sülfatlı su içeren zeminler ve Bu tip çimentolar deniz suyu ve sülfatlı su içeren zeminler ve
diğer sülfatlı ortamlar için en dayanıklı çimentolardır.diğer sülfatlı ortamlar için en dayanıklı çimentolardır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Sülfata Dayanıklı Çimentolar Sülfata Dayanıklı Çimentolar
Normal Portland çimentosuNormal Portland çimentosu
S/Ç oranı : 0.65S/Ç oranı : 0.65
Sülfata dayanıklı çimentoSülfata dayanıklı çimento
S/Ç oranı : 0.65S/Ç oranı : 0.65
İncelikleri 4000İncelikleri 4000--5000 cm5000 cm22/g’dır. /g’dır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Süper Sülfat Çimentosu Süper Sülfat Çimentosu
Bu çimento, %80Bu çimento, %80--85 oranında (en az %65) granüle 85 oranında (en az %65) granüle
yüksek fırın curufu içerir. yüksek fırın curufu içerir.
Üretimde ayrıca anhidrit (%10Üretimde ayrıca anhidrit (%10--15 oranında CaSO4) ve 15 oranında CaSO4) ve
en çok %5 oranında PÇ klinkeri kullanılır. en çok %5 oranında PÇ klinkeri kullanılır.
Bu çimento, kimyasal etkilere (özellikle sodyum ve kalsiyum Bu çimento, kimyasal etkilere (özellikle sodyum ve kalsiyum
sülfat etkilerine) dayanıklıdır. sülfat etkilerine) dayanıklıdır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Süper Sülfat Çimentosu Süper Sülfat Çimentosu
Süper sülfat çimentosunun hidratasyon olayının gelişimi Süper sülfat çimentosunun hidratasyon olayının gelişimi
farklıdır.farklıdır.
İlk günlerdeki dayanım daha çok kalsiyumİlk günlerdeki dayanım daha çok kalsiyum--aluminoalumino--sülfohidrat sülfohidrat
(ettringite) oluşumundan ve daha sonraki dayanımlar ise CSH (ettringite) oluşumundan ve daha sonraki dayanımlar ise CSH
oluşumundan sağlanmaktadır.oluşumundan sağlanmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Erken Dayanımı Yüksek Çimentolar Erken Dayanımı Yüksek Çimentolar
Bu tip çimentolar ince öğütülmüş (en Bu tip çimentolar ince öğütülmüş (en
az 3500 cmaz 3500 cm22/g Blaine) bağlayıcılar /g Blaine) bağlayıcılar
olup, hızlı dayanım gerektiren yerlerde olup, hızlı dayanım gerektiren yerlerde
kullanılır. kullanılır.
Bu çimentoların 2 ve 7 günlük Bu çimentoların 2 ve 7 günlük
dayanımları (30 MPa ve 40 MPa) aynı dayanımları (30 MPa ve 40 MPa) aynı
tip Normal Portland çimentolarına tip Normal Portland çimentolarına
kıyasla yüksektir (10 MPa ve 21 MPa). kıyasla yüksektir (10 MPa ve 21 MPa).
Blaine inceliği 4500 ile 6000 cmBlaine inceliği 4500 ile 6000 cm22/g arasındadır. Daha fazla incelik /g arasındadır. Daha fazla incelik
10 ile 20 saat arasındaki dayanımı önemli derecede arttırır. 10 ile 20 saat arasındaki dayanımı önemli derecede arttırır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Erken Dayanımı Yüksek ÇimentolarErken Dayanımı Yüksek Çimentolar
Hızlı sertleşen Portland çimentosu (ASTM Tip III), dayanım Hızlı sertleşen Portland çimentosu (ASTM Tip III), dayanım
gelişimi daha hızlı olan erken yüksek dayanımlı çimento olarak gelişimi daha hızlı olan erken yüksek dayanımlı çimento olarak
da tanımlanırda tanımlanır
Hızlı sertleşen Portland çimentosunun dayanım artış hızı yüksek Hızlı sertleşen Portland çimentosunun dayanım artış hızı yüksek
miktardaki Cmiktardaki C33S (%55 den fazla, bazen %70 civarında) içeriğine ve S (%55 den fazla, bazen %70 civarında) içeriğine ve
çimento klinkerinin ince öğütülmesine bağlıdır. çimento klinkerinin ince öğütülmesine bağlıdır.
Hidrofob çimentolar suyla kolay ıslanmadıklarından bu tip Hidrofob çimentolar suyla kolay ıslanmadıklarından bu tip
çimentolar kullanılarak üretilen harç ve betonları daha uzun süre çimentolar kullanılarak üretilen harç ve betonları daha uzun süre
karıştırmak gerekir.karıştırmak gerekir.
Hidrofob çimento görünüş olarak normal Portland çimentosuna Hidrofob çimento görünüş olarak normal Portland çimentosuna
benzer. Fakat küf kokusu gibi bir karakteristik özelliğe sahiptir. benzer. Fakat küf kokusu gibi bir karakteristik özelliğe sahiptir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Hidrofob Çimentolar Hidrofob Çimentolar
Bu tip çimentolar, rutubete karşı dayanıklı olması amacıyla, Bu tip çimentolar, rutubete karşı dayanıklı olması amacıyla,
klinkere hidrofob bir eleman (%0.1klinkere hidrofob bir eleman (%0.1--0.4 oranında stearik asit, 0.4 oranında stearik asit,
oleic asit) eklenip öğütülmesi ile elde edilir. oleic asit) eklenip öğütülmesi ile elde edilir.
Bu katkılar aynı zamanda klinkerin öğütülebilirliğini arttırır. Bu katkılar aynı zamanda klinkerin öğütülebilirliğini arttırır.
Araştırma için açılan sondaj kuyularında derinlik, 10000 m Araştırma için açılan sondaj kuyularında derinlik, 10000 m
civarında olduğundan bu tip çimento ile doldurulmaları uygun civarında olduğundan bu tip çimento ile doldurulmaları uygun
olmaktadır. olmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
OilOil--well çimentosuwell çimentosu
Çok üstün özelliklere sahip bir çimentodur. Grout veya slurry Çok üstün özelliklere sahip bir çimentodur. Grout veya slurry
olarak yerkabuğundaki çatlaklardan binlerce metre derinliğe olarak yerkabuğundaki çatlaklardan binlerce metre derinliğe
kadar pompalanabilecek işlerde kullanılır. kadar pompalanabilecek işlerde kullanılır.
Yer kabuğunda derinliğe bağlı olarak sıcaklık değişmektedir. Yer kabuğunda derinliğe bağlı olarak sıcaklık değişmektedir.
Örneğin, 5000 m derinlikte sıcaklık 150Örneğin, 5000 m derinlikte sıcaklık 150C’yi ve basınç 100 MPa’ı C’yi ve basınç 100 MPa’ı
geçebilir.geçebilir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
OilOil--well çimentosuwell çimentosu
Bu tip çimentolar yukarıda belirtilen koşullar altında ulaşması Bu tip çimentolar yukarıda belirtilen koşullar altında ulaşması
gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir. gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir.
Ayrıca, yeniden sondaj işlemine izin verecek kadar da hızlı Ayrıca, yeniden sondaj işlemine izin verecek kadar da hızlı
dayanım kazanması gerekmektedir. dayanım kazanması gerekmektedir.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Doğal ÇimentoDoğal Çimento
Bu tip çimento, çimento kayası olarak adlandırılan ve içinde %25 Bu tip çimento, çimento kayası olarak adlandırılan ve içinde %25
kadar kil içeren kireçtaşının kalsinasyonu ve öğütülmesi ile elde kadar kil içeren kireçtaşının kalsinasyonu ve öğütülmesi ile elde
edilir. edilir.
Portland çimentosuna benzeyen bu çimento Portland çimentosu Portland çimentosuna benzeyen bu çimento Portland çimentosu
ve hidrolik (su) kireci arasında özelliğe sahiptir.ve hidrolik (su) kireci arasında özelliğe sahiptir.
Doğal çimentonun kalsinasyon sıcaklığı düşük olduğu için Doğal çimentonun kalsinasyon sıcaklığı düşük olduğu için
pratik olarak Cpratik olarak C33S içermez ve yavaş sertleşir.S içermez ve yavaş sertleşir.
Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında
ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Antibakteriyel çimentoAntibakteriyel çimento
Bu çimento mikrobiyolojik fermentasyonu önlemek için Bu çimento mikrobiyolojik fermentasyonu önlemek için
antibakteriyel maddeler kullanılarak üretilen bir Portland antibakteriyel maddeler kullanılarak üretilen bir Portland
çimentosudur. çimentosudur.
Bakteriyel etkiye, gıda maddesi üreten tesislerin yer Bakteriyel etkiye, gıda maddesi üreten tesislerin yer
betonlarında rastlanılmaktadır. Bu gibi yerlerde, çimento betonlarında rastlanılmaktadır. Bu gibi yerlerde, çimento
üzerinde oluşan bakterilerle birlikte nemin varlığı fermentasyona üzerinde oluşan bakterilerle birlikte nemin varlığı fermentasyona
yol açmaktadır. yol açmaktadır.
Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında
ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Antibakteriyel çimentoAntibakteriyel çimento
Aluminyum tozu, hidratasyon sırasında genleşip, rötreyi Aluminyum tozu, hidratasyon sırasında genleşip, rötreyi
engeller. Bu tip çimentolarda jips, kireç ve aluminat türü katkılar engeller. Bu tip çimentolarda jips, kireç ve aluminat türü katkılar
da bulunmaktadır.da bulunmaktadır.
ÖZEL ÇİMENTOLARÖZEL ÇİMENTOLAR
Bunlardan başka değişik amaçlı; örneğin, rötresiz ve genişleyen Bunlardan başka değişik amaçlı; örneğin, rötresiz ve genişleyen
çimentolar (grout) vardır. çimentolar (grout) vardır.
Bu tip çimentolar özel dolgu, makina ankrajı vb. problemlerde Bu tip çimentolar özel dolgu, makina ankrajı vb. problemlerde
kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır. kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır.