![Page 1: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/1.jpg)
INTERNE CONTROLE
11 oktober 2008
Van Havermaet – Groenweghe
Bedrijfsrevisoren
[ ]
![Page 2: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/2.jpg)
INHOUD
1. Woord vooraf2. Inleiding3. Interne controle
• Interne versus externe audit• Soorten audit• Belang van I.C.• Interne controle volgens COSO
4. Algemeen kader voor auditing5. Scheiding van functies
• soorten taken• voorbeelden• oplossing in kleinere ondernemingen
![Page 3: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/3.jpg)
INHOUD ./.
6. Praktische uitwerking7. Aankoopcyclus8. Verkoopcyclus9. Productie- en voorraadcylus10. Personeelscyclus11. Investeringscyclus12. Financiële cyclus13. Aanpak beoordeling van de interne controle
![Page 4: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/4.jpg)
Woord vooraf ./.
• Het voorgaande dient gerealiseerd te worden binnen grenzen van aanvaardbare risico’s.
• Via de media stellen we vast dat dit jammer genoeg niet steeds het geval is met vaak dramatische gevolgen voor iedereen.
• Zowel interne als externe audit spelen hierdoor een steeds belangrijkere rol.
![Page 5: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/5.jpg)
INLEIDING
Controle
• “controle” is een algemeen begrip dat wordt gebruikt in diverse domeinen en waarvan tal van definities bestaan.
• 2 belangrijke dimensies van controle kunnen we onderscheiden :1. het verzamelen van informatie om activiteiten te
reguleren en/of bij te sturen met als doel een gewenst gevolg, toestand of actie te bereiken;
2. het installeren van processen waardoor een systeem haar intern gedrag aanpast als respons op veranderingen in de externe omgeving.
![Page 6: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/6.jpg)
INTERNE CONTROLE
• er bestaan een hele reeks definities
• definitie van het I.I.A. (Institute of Internal Auditors) :
interne controle omvat het organisatieplan en alle maatregelen en methodes die door een onderneming genomen worden om :1. haar activa te beveiligen en fraude te voorkomen
(Safeguarding of assets)2. de naleving van de ondernemingsdoelstellingen,
procedures, wetgeving, reglementen en afgesloten contracten te bewerkstelligen (Compliance with policies, plans, procedures, laws, regulations and contracts).
![Page 7: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/7.jpg)
• definitie volgens het COSO-rapport :Interne controle is een proces beïnvloed en uitgevoerd door de leiding van de onderneming, het management en het personeel, en ontworpen om redelijke zekerheid te bekomen ten aanzien van het bereiken van de volgende objectieven :1. effectiviteit en efficiëntie van de operationele
activiteiten2. betrouwbaarheid van de financiële rapportering (intern
en extern)3. naleving van de wettelijke bepalingen en de
regelgeving
INTERNE CONTROLE./.
![Page 8: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/8.jpg)
Interne versus externe audit
• Interne audit behoort tot het interne controlesysteem van de onderneming en kan aanzien worden als het sluitstuk van een degelijk opgezette I.C.De rechtstreekse supervisie door de hiërarchische meerderen, de administratieve organisatie en de financiële rapportering worden omschreven als controle-elementen van eerste orde. Interne audit wordt aangeduid als controle van tweede orde.
![Page 9: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/9.jpg)
• Externe audit behoort NIET tot het interne controlesysteem van de onderneming. Zij wordt uitgevoerd door van de onderneming onafhankelijke personen :– op contractuele basisof– overeenkomstig wettelijke bepalingen
Hoewel er verschillende types externe controleurs zijn die diverse diensten aanbieden, vinden wij hier vnl. externe auditoren terug die een deskundig oordeel (verklaring) over de financiële staten van de onderneming afleveren.De externe controleur bij uitstek is de commissaris (bedrijfsrevisor).
Interne versus externe audit./.
![Page 10: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/10.jpg)
Interne versus externe audit./.
Vergelijkende tabel interne versus externe audit
Criterium Interne audit Externe audit
![Page 11: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/11.jpg)
Interne versus externe audit./.
Criterium Interne audit Externe audit
![Page 12: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/12.jpg)
Interne versus externe audit./.
Criterium Interne audit Externe audit
![Page 13: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/13.jpg)
Interne versus externe audit./.
Criterium Interne audit Externe audit
![Page 14: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/14.jpg)
Soorten audits
Naar gelang de doelstelling kunnen volgende types van audits
worden onderkend :• financiële audit• operationale audit• overeenstemmingsaudit• managementaudit• computeraudit• speciale onderzoeken (due diligence, fiscale audit, sociale
audit, …)
![Page 15: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/15.jpg)
Belang van I.C.
1. Operationele auditHoewel de organisatie van de interne controle binnen de onderneming, de opvolging en de bijsturing ervan tot de verantwoordelijkheden van het management behoort, is de studie van de interne controle (of interne controlesysteem) het onderzoeksterrein van de operationele audit. Bedoeling is hier immers de adequaatheid en de effectieve toepassing in de praktijk te beoordelen.
![Page 16: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/16.jpg)
Belang van I.C. ./.
2. Financiële auditHet onderzoeksterrein van de financiële audit zijn de boekhouding en de financiële staten, maar ook het administratief proces dat deze cijfers en staten dient op te leveren. Het eigenlijke controlewerk op deze cijfers kan heel anders worden gepland en uitgevoerd indien het systeem waarborgt dat alle en de juiste cijfers worden aangeleverd.
![Page 17: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/17.jpg)
Interne Controle volgens COSO
1. Doelstellingen COSO-rapport
– het management bijstaan bij de verbetering van hun intern controlesysteem
– alle belangstellenden in interne controle een uniform en gemeenschappelijk referentiekader aanbieden
![Page 18: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/18.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
2. Definitie van interne controleInternal control is a process, effected by an entity’s board of directors, management and other personnel, designed to provide reasonable assurance regarding the achievement of objectives in the following categories :– effectiveness and efficiency of operations– reliability of financial reporting– compliance with applicable laws and
regulations
![Page 19: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/19.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
3. Concepten– een proces : continu– alle mensen– redelijke zekerheid– verwezenlijken van doelstellingen :
1. operations : werking/activiteiten2. financial reporting : financiële verslaggeving3. compliance : naleving wetten en
reglementeringen
![Page 20: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/20.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4. Componenten van het I.C.-systeemHet interne controlesysteem bestaat uit 5 met elkaar in verband staande delen :1. de controle-omgeving2. de risico-beoordeling3. de controlemaatregelen4. informatie en communicatie5. de controlebewaking
.
![Page 21: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/21.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.1. Controle-omgeving
4.1.1. Algemeen• fundament waarop de andere componenten zijn
geënt• bepaalt de algemene sfeer en de voorwaarden• hoeksteen zijn de mensen• effectiviteit kan nooit uitstijgen boven de
integriteit en de ethische waarden v/d mensen (medewerkers)
• ethisch gedrag en de integriteit van het management zijn een product van de bedrijfscultuur
• het topmanagement speelt een sleutelrol in de vastlegging van de bedrijfscultuur
Set the tone at the top !
![Page 22: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/22.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.1.2. Bepalende factoren
1. integriteit en ethische code– gedragscode
2. de juiste man op de juiste plaats– functiebeschrijvingen
3. Raad van Bestuur & Auditcomité– onafhankelijkheid– vergaderfrequentie– tijdige info
![Page 23: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/23.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4. Managementstijl– dynamisch – defensief– risicozoekend - risicomijdend
5. Organisatiestructuur– aangepastheid
6. Bevoegdheidsverdelingen– toewijzen van verantwoordelijkheden
7. HR-beleid– adequate procedures
![Page 24: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/24.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.2. Risico-beoordeling
• risico’s op elk echelon• wat is aanvaardbaar ?• identificeren & evalueren• risicobeoordeling
• ondernemingsdoelstellingen• risicoanalyse• management van
veranderingsprocessen
![Page 25: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/25.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.3. Controlemaatregelen
• Beleidsregels en procedures• 3 types
1. operationele2. financiële3. wet-regelgeving
• soorten controleactiviteiten1. accounting & administratieve controles2. preventieve & repressieve controles
![Page 26: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/26.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
• COSO1. vergelijkend of analytisch nazicht2. functioneel management3. informatieverwerking4. fysische controles5. cijferbeoordelingen6. functiescheidingen
![Page 27: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/27.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.4. Informatie en communicatie
• info op elk niveau nodig• aspecten
1. verzamelen benodigde interne en externe informatie
2. juiste informatie aan juiste mensen3. voldoende middelen voor noodzakelijke
informatiesystemenen• communicatie is een onderdeel van het
informatiesysteem• zowel intern als extern• informatiedragers
![Page 28: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/28.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
4.5. Controlebewaking
• IC-systemen zijn dynamisch• bewaking nodig• 2 niveau’s
1. permanent2. discontinu
• voorbeelden
![Page 29: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/29.jpg)
Interne Controle volgens COSO./.
5. Beperkingen van het IC-systeem– relatieve zekerheid– beperkingen
1. beoordelingsfouten2. break downs3. management override4. collusie5. kosten-batenanalyse
![Page 30: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/30.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
1. Het auditproces
Fase 1 PlanningFase 2 UitvoeringFase 3 AfsluitingFase 4 Opvolging
![Page 31: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/31.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
1.1. Planning
• Definiëren van de doelstelling en werkwijdte• Risicobeoordeling• Samenstelling van het auditteam• Voorbereiding van het auditprogramma• Materiële voorbereiding van de audit
![Page 32: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/32.jpg)
1.1.1. Doelstellingen9 algemene doelstellingen voor de getrouwheid
van de financiële staten:• algemene redelijkheid• rechtmatigheid• volledigheid• eigendom• waardering• classificatie• toerekening tot de juiste periode• accuratesse• openbaarmaking
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
![Page 33: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/33.jpg)
1.1.2. Risicobeoordeling• inschatten van het auditrisico
AR = IR x CR x DRwaarbij
AR = auditrisicoIR = inherent risicoCR = controle risicoDR = detectie risico
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
![Page 34: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/34.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
auditrisicomodel
![Page 35: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/35.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
2. Beschrijving en evaluatie van het ICS
2.1. Beschrijving1. Studie ICS volgens de aanwezige bedrijfscycli :
– aankoopcyclus– verkoopcyclus– voorraadcyclus– betalingscyclus– investeringscyclus– personeelscyclus
2. Procedurebeschrijvingen
![Page 36: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/36.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
2.2. Walk-through tests
2.3. Proceduretests
![Page 37: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/37.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
![Page 38: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/38.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
De belangrijkste algemene internecontroledoelstellingen m.b.t. de boekhoudkundige registratie zijn :
1. de transacties worden uitgevoerd in overeenstemming met de door het management vastgelegde bevoegheidsverdelingen (rechtmatigheid);
2. de toegang tot de activa is vastgelegd in autorisatieprocedures (rechtmatigheid);
3. alle te registreren transacties moeten opgenomen zijn (volledigheid);
4. enkel de verrichtingen behorend tot het patrimonium van de onderneming orden geregistreerd (eigendom);
![Page 39: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/39.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
5. de registratie gebeurt voor de juiste waarde (juistheid);6. de transacties worden tijdig en in de juiste periode in het
informatiesysteem opgenomen (tijdigheid);7. correcte opname in de sub-administraties (juistheid);8. juiste classificatie van de transacties in de rekeningen
(classificatie);9. de boekhoudkundige informatie wordt geregeld
vergeleken met de onderliggende inventarissen en evt. verschillen worden verantwoord (juistheid);
![Page 40: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/40.jpg)
ALGEMEEN KADER VOOR AUDITING
2.4. Transactietests
– overeenstemmingstransactietests– substantieve transactietests
![Page 41: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/41.jpg)
SCHEIDING VAN FUNCTIES
Soorten taken :
Er kunnen 4 soorten taken worden onderkend :
• Autorisatie of de beherende functie (A)• Bewaren van activa (B)• Registratie en rapportering (R)• Controle procedures (C)
![Page 42: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/42.jpg)
Voorbeeld : Scheiding van functies
Activiteit A B R C
Akkoord aankoop X
Aankoop aankooporder X
Ontvangst van de goederen X
Ontvangst van de factuur X
Verificatie van de factuur X
Aanmaak betalingsvoorstel X
Controle betalingsvoorstel X
Uitvoeren van de betaling X
Aanmaak en onderhoud stamgegevens leveranciers
X
![Page 43: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/43.jpg)
Voorbeeld (standard SAP)
Activiteit A B R C
Akkoord aankoop X
Aankoop aankooporder X
Ontvangst van de goederen X
Ontvangst van de factuur S
Verificatie van de factuur S
Aanmaak betalingsvoorstel S
Controle betalingsvoorstel S
Uitvoeren van de betaling S
Aanmaak en onderhoud stamgegevens leveranciers
S
![Page 44: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/44.jpg)
Oplossing in kleinere ondernemingen
In kleinere organisaties is het soms moeilijk om voor de verschillende afdelingen effectief al die verschillende functies te voorzien.
Oplossing : bepaalde sleutelfiguren in de organisatie meerdere functies laten combineren, doch op hetzelfde niveau (bv. over de verschillende afdelingen heen).
![Page 45: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/45.jpg)
Praktische uitwerking
De waardekringloop:
- liquide middelen grondstoffen/ apparatuur/ arbeid= aankoop/ investering en financiering/ personeel- grondstoffen/ apparatuur/ arbeid gereed product= productie en voorraad
![Page 46: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/46.jpg)
Uitgangspunt
- Gereed product handelsvorderingen= verkoop- Handelsvorderingen liquide middelen= financiele cylus
![Page 47: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/47.jpg)
Andere cycli:- Rapportering- eindejaarsgerelateerde gegevens
![Page 48: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/48.jpg)
Relevante vormen van interne controle maatregelen:Voorkomen van fouten:
- functiescheiding- autorisatie van transacties en activiteiten- procedures- beveiliging toegang tot activa en informatie
Detectie van fouten:- Toetsing aan werkelijkheid- Toetsing aan ex-ante gegevens
![Page 49: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/49.jpg)
Aankoopcyclus
Ondernemingsdoelstellingen:1. enkel bestellingen van noodzakelijke goederen2. plaatsing van bestellingen tegen optimale prijzen en
hoeveelheden3. controle op de ontvangen hoeveelheden en kwaliteit4. betaling enkel van goedgekeurde aankoopfacturen5. de aankoopfacturen worden juist en volledig verwerkt
in de boekhouding
![Page 50: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/50.jpg)
Aankoopcyclus
Procedures:a. identificatie van de aankoopbehoefteb. goedkeuring van de aankoop door de bevoegde persoonc. vergelijkende studie van kandidaat-leveranciersd. keuze van de leveranciere. plaatsing van de bestellingf. bevestiging van de bestelling door de leverancierg. ontvangst van de bestelde goederenh. goedkeuring van de ontvangen goedereni. ontvangst en registratie van de factuurj. controle van de factuurk. betaling van de factuurl. waarborgen op gekochte goederen
![Page 51: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/51.jpg)
Aankoopcyclus
Identificatie van de aankoopbehoefte:- Timing- Automatisch of manueel systeem- Opmaak van een bestelvoorstel- Goedkeuring van de bestelvoorstellen
![Page 52: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/52.jpg)
Aankoopcyclus
Goedkeuring van de aankoop door de bevoegde persoon:- Centralisatie bij de aankoopdienst- Toetsing aan budget of strategisch/ tactisch plan- Gekende leverancier en aankoopvoorwaarden
plaatsen van de bestelling- Niet gekende leverancier studie van de
kandidaat-leveranciers
![Page 53: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/53.jpg)
Aankoopcyclus
Vergelijkende studie van kandidaat-leveranciers:- Voorafgaandelijk aan plaatsing van bestelling of
periodieke afspraken- Opvragen van offertes- Minimum vereisten van de kandidaat-leveranciers
(capaciteit, financiële toestand, trackrecord, kwaliteit,…)
- Betrokkenheid van diverse specialismen (aankoop, productie,…)
![Page 54: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/54.jpg)
Aankoopcyclus
Keuze van de leverancier:- Vastleggen van de beoordelingscriteria- Beslissing door aankoopafdeling
![Page 55: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/55.jpg)
Aankoopcyclus
• Plaatsen van de bestelling:- Vastleggen van de contractuele voorwaarden - Gebruik van standaardovereenkomst- Regularisatie van bestellingen- Toegang tot de bestelgegevens
• Bevestiging van de bestelling door de leverancier:- Opvolging van de niet-bevestigde bestellingen
![Page 56: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/56.jpg)
Aankoopcyclus
• Ontvangst van de bestelde goederen:- Controle en registratie van de ontvangst- Ontvangstafdeling <> magazijn- Behandeling van niet-goedgekeurde leveringen en
specials
![Page 57: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/57.jpg)
Aankoopcyclus
• Goedkeuring van de ontvangen goederen:- Vrijgave voor intern gebruik- Boekhoudkundige registratie
![Page 58: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/58.jpg)
Aankoopcyclus
• Ontvangst en registratie van de factuur:- Door de leveranciersboekhouding
• Controle van de factuur:- Door onafhankelijk persoon- Afstemming met bestelling en ontvangst- Afhandeling van probleemgevallen- Pre-invoicing
![Page 59: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/59.jpg)
Aankoopcyclus
• Betaling van de factuur:- Tijdigheid
• Waarborg op gekochte goederen:- Identificatie van de verkregen waarborgen- Opvolging van de schadegevallen
![Page 60: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/60.jpg)
• Aankoopcyclus
aankoop-behoefte
goed-keuring
kandidaat-leveranciers
selectie leverancier
BESTELBON
RECEPTIE GOEDEREN
FACTUUR
Orderbe-vestiging
betaling
afstemming
![Page 61: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/61.jpg)
Aankoopcyclus
Inherente risico’s:- Aard van het product of de dienst- Aard van de bedrijfstak- Organisatiestructuur binnen de onderneming
![Page 62: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/62.jpg)
Aankoopcyclus
Interne controle maatregelen:
1. Volledigheid:- Nummering van de bestellingen- Registratie en nummering van de ontvangsten- Nazicht van de openstaande bestellingen- Nazicht van de openstaande betalingen- Opvolging van de geweigerde goederen
![Page 63: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/63.jpg)
Aankoopcyclus
2. Realiteit:- matching van AF met ontvangst en bestelling
(hoeveelheid)- Enkel ontvangst van bestelde goederen
3. Waardering:- Matching van AF met bestelling (prijzen)- Beveiliging van de prijzen- Pre-invoicing
![Page 64: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/64.jpg)
Aankoopcyclus
4. Cut off- Matching van de factuur <-> ontvangst- Registratie van aankoop (r/3) en verbruik (r/60)
5. Rubricering- Matching grootboekrekening met artikelnummer- Afstemming van omschrijving op factuur met
ontvangstgegevens
geïntegreerd aankoopsysteem
![Page 65: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/65.jpg)
Verkoopcyclus
Ondernemingsdoelstellingen:1. tijdige levering van alle goederen en diensten2. facturatie tegen de overeengekomen en
geautoriseerde prijzen3. volledige en tijdige inning van de uit deze transacties
resulterende vorderingen
![Page 66: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/66.jpg)
Verkoopcyclus
Procedures:a. ontvangst van het verkooporderb. evaluatie van de kredietwaardigheid van de potentiële klantc. goedkeuring van het verkooporderd. interne ordervoorbereidinge. fysieke transfer van de goederenf. verzending en ontvangst door de klantg. orderopvolgingh. facturatiei. inning van de vorderingj. waarborgtermijnen
![Page 67: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/67.jpg)
Verkoopcycluspubliciteit
orderontvangst
goedkeuring order
verzending klant
facturatie
beoordeling orderbeoordeling krediet
afstemming
inning
![Page 68: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/68.jpg)
Verkoopcyclus
Interne controle maatregelen:
1. Volledigheid- Nummering van de orders- Registratie en nummering van de leveringen- Levering na aanmaak van order en leverbon- Nazicht van de niet-geleverde orders- Nazicht van de niet-gefactureerde leveringen- Goedkeuring van de crediteringen
![Page 69: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/69.jpg)
Verkoopcyclus
2. Realiteit- matching van VF met levering en
order(hoeveelheid)- Enkel levering van bestelde goederen- Identificatie van klant en goederen- Opmaak van leverbon na orderpicking- Opmaak van factuur na levering- Opvolging van voor- en tussentijdse facturatie
![Page 70: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/70.jpg)
Verkoopcyclus
3. Waardering- Matching van VF met order (prijzen)- Beveiliging van de prijzen en kortingen- Automatische berekening van het totaalbedrag
4. Cut off- Matching van de factuur <-> levering- Regelmatige facturatie- Identificatie van de leverdatum- inventarisatie
![Page 71: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/71.jpg)
Verkoopcyclus
5. Rubricering- Matching grootboekrekening met artikelnummer- Verwerking van de financiële korting
Geïntegreerd verkoopsysteem
![Page 72: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/72.jpg)
Productie- en voorraadcyclus
Productie: procedurea. Voorcalculatieb. Werkvoorbereidingc. Planningd. Voortgangscontrolee. Nacalculatie
![Page 73: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/73.jpg)
Meetpunten:
Analyse van de verschillen tussen theorie en werkelijkheid:- hoeveelheidsverschillen- prijsverschillen
Productie- en voorraadcyclus
Gereed product/ goederen in bewerking
Grond-stoffen productie1 2 3 4
![Page 74: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/74.jpg)
Productie- en voorraadcyclus
Voorraadcyclus:- Afgesloten magazijnen- Registratie van alle inkomende en uitgaande
bewegingen- Toetsing van de theoretische voorraad aan de
werkelijke voorraad- Analyse van de verschillen
![Page 75: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/75.jpg)
Personeelscyclus
Ondernemingsdoelstellingen:- Analoog met aankoopcyclus- Bijzonderheden:
– Arbeidswetgeving– Uitstel van vergoeding– Vertrouwelijkheid van gegevens– Uniform karakter
![Page 76: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/76.jpg)
Personeelscyclus
Procedures:a. Beslissing tot aanwerving van een extra
werknemerb. Selectie van de meest geschikte kandidaatc. Aanwervingd. Tijdsregistratiee. Loonf. Sociale zekerheidg. Vakantiegeld, eindejaarspremie en fiches
personenbelasting
![Page 77: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/77.jpg)
Personeelscyclus
Procedures (vervolg):h. Berekeningen per einde boekjaari. Informatieverstrekking (toelichtingen,
ondernemingsraad)j. Evaluatie/ loonaanpassingk. Ontslag
![Page 78: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/78.jpg)
Personeelscyclus
Inherente risico’s:- Aard van uitgevoerde werkzaamheden- Aard van de bedrijfstak- Organisatiestructuur binnen de onderneming
![Page 79: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/79.jpg)
Personeelscyclus
Interne controle maatregelen:
1. Volledigheid- Gebruik van tijdsregistratiesysteem- Afstemming van arbeidsovereenkomst met
loonstaat (gepresteerde uren/ dagen)- Opvolging van te recupereren overuren en op te
nemen verlof
![Page 80: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/80.jpg)
Personeelscyclus
2. Realiteit:- Gebruik van tijdsregistratiesysteem- Registratie van de loonkosten aan de hand van
loonstaten- Afstemming loonstaten met arbeidsovereenkomst- Verantwoording van ziekteverlof- Voormalige werknemers
![Page 81: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/81.jpg)
Personeelscyclus
3. Waardering:- Input van de loongegevens aan de hand van
arbeidsovereenkomst en loonaanpassingen- Beveiliging van loongegevens- Opmaak van de loonstaten aan de hand van de
loongegevens en tijdsregistratie- Goedkeuring van de loonstaten
![Page 82: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/82.jpg)
Personeelscyclus
4. Tijdigheid:- Registratie en waardering van uitgestelde
betalingen
5. Rubricering:- Matching grootboekrekening met loonstaat- Gebruik van aangepast rekeningschema
![Page 83: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/83.jpg)
Investeringscyclus
Ondernemingsdoelstellingen:- Analoog met aankoopcyclus- Bijzonderheden:
- Projectopvolging- Registratie van de factuur
![Page 84: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/84.jpg)
Financiële cylus
- Koppeling tussen verkoop- en aankoopcyclus- Contante betalingen:
• Onderscheid tussen bewaren en beslissen• Ontvangst en betaling na instructie van
verantwoordelijke• Fysische beveiliging van kasgelden en gelijkaardige
middelen• Verantwoording aan de hand van een kasboek• Onafhankelijke controle van het kassaldo
![Page 85: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/85.jpg)
Financiële cylus
- Contante betalingen (vervolg):• Gebruik van een kasregister bij contante verkopen
Afstemming van het kasboek met rapporten van het kasregister
Afhankelijkheid van kritische instelling van de klanten
![Page 86: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/86.jpg)
Financiële cylus
- Girale betalingen:• Aansluiting tussen boekhouding en bankuittreksels• Opmaak van een betalingsvoorstel aan de hand
van goedgekeurde aankoopfacturen en leveranciersgegevens
• Formele goedkeuring door leveranciersboekhouding• Opmaak van betalingsopdracht• Formele goedkeuring door volmachthouder• Afstemming tussen geregistreerde betaling en
betalingsopdracht
![Page 87: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/87.jpg)
Aanpak beoordeling van de interne controle
sterkte- zwakte analyse
beschrijving
testing
besluit/ (her)beoordeling van de risico’s
![Page 88: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/88.jpg)
Denk eraan :
“ Meten is weten “
“ Kennis is macht “
“ Geloven is goed “
“ Controle is beter”
![Page 89: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/89.jpg)
Veel succes met het verdere verloop van de stage en het
vervolg van uw carrière !
![Page 90: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/90.jpg)
[VAN HAVERMAET - GROENWEGHE BEDRIJFSREVISOREN ]
Johan De Coster Vennoot | Bedrijfsrevisor – Accountant (+32) (11) 30 13 51 www.vanhavermaetbedrijfsrevisoren.be
Contact
![Page 91: INTERNE CONTROLE 11 oktober 2008 Van Havermaet – Groenweghe Bedrijfsrevisoren []](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061509/5551a0ef4979591f3c8b8ecc/html5/thumbnails/91.jpg)
INTERNE CONTROLE
Johan De CosterBedrijfsrevisor | Accountant IAB
Didier CorthoutsBedrijfsrevisor
Van Havermaet - Groenweghe
[ ]