Download - İslam ədəbiyyatı kitabxanası
![Page 1: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/1.jpg)
Qurani-Kərimiəzbərləmək üçün
QIZILQAYDALAR
![Page 2: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/2.jpg)
2
“Qızıl qaydalar” silsilə-sindən olan ilk cib kitabça-sında oxucuların nəzərinə mü-qəddəs kitabımız Qurani-Kə-rimi əzbərləmək üçün on birqızıl qayda təqdim olunur.
![Page 3: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/3.jpg)
3
Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə!
![Page 4: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/4.jpg)
4
![Page 5: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/5.jpg)
5
BİRİNCİ QAYDAİxlaslı olmaq
Quran əzbərləyən zaman niy-yəti ixlaslı edib əsas məqsədidüzəltmək lazımdır. HəmçininQuran əzbərləməyi və ona əməletməyi Allah üçün, Onun Cən-nətinə müvəffəq olmaq və Onunrazılığını qazanmaq üçün etməklazımdır. Quranı oxuyan və onuəzbərləyən kəs böyük mükafatqazanır. Uca Allah buyurur:“Biz Kitabı sənə bir həqiqətkimi nazil etmişik. Sən də, di-
![Page 6: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/6.jpg)
6
nin yalnız Allaha məxsus ol-duğuna iman gətirərək Onaibadət et! Doğrusu, əsl din an-caq Allaha məxsusdur”1.
“De: “Mənə, dini yalnızAllaha məxsus edərək, Ona iba-dət etmək əmr olunmuşdur!”2.
Peyğəmbər r demişdir: “UcaAllah belə deyib ki, Mən şə-riklərin şirkindən uzağam. Kimbir əməl edər və bu əməldə Mə-nə başqasını şərik qoşarsa, onuda, şirkini də tərk edərəm”.3
1 “əz-Zumər” surəsi, 2-ci və 3-cü ayələr.2 “əz-Zumər” surəsi, 11-ci ayə.3 Bu hədisi Buxari və Muslim rəvayət
etmişdir.
![Page 7: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Quranı kiməsə göstərmək vəya eşitdirmək məqsədilə oxu-yub əzbərləyən şəxs üçün Allahtərəfindən heç bir savab və mü-kafat yoxdur. Həqiqətən, Qu-ranı dünya malı üçün oxuyanvə bunun müqabilində dünyamükafatı istəyən şəxs günah-kardır.
![Page 8: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/8.jpg)
8
İKİNCİ QAYDATələffüzü və oxumağı
düzəltmək
İxlasdan sonra əzbərləməkyolunda ən birinci atılan ad-dım Quranın düzgün tələffü-zünü öyrənməkdir. Buna ancaqQuranı gözəl oxuyan qarini vəya hafizi dinləmək vasitəsilənail olmaq olar. Hətta ərəb di-lini ən gözəl bilən Peyğəmbə-rimizin r özü də onu Cəbrail-dən u dinləyərək öyrənmiş-dir. Peyğəmbərimiz r hər ilRamazan ayında Quranı Cəb-
![Page 9: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/9.jpg)
9
railə bir dəfə oxuyardı. Vəfat et-diyi il isə onu iki dəfə oxudu. 4
Həmçinin Peyğəmbərimiz rəshabələrinə Quranı şifahi ola-raq öyrətmişdir. Əshabələrdəndə onların ardınca gələnlər buqayda ilə öyrənmişlər. İnsanərəb dilini və onun qaydalarınınə qədər yaxşı bilsə belə özünəarxayın olmamalı, əksinə, ilknövbədə Quran oxumağını tək-milləşdirməli və onu şifahi ola-raq mahir bir qaridən öyrənmə-lidir. Belə ki, Qurani-kərimdəolan bir çox ayələr məşhur ərəbdili qaydalarına müxalifdir.
4 Bu hədisi Buxari rəvayət etmişdir.
![Page 10: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/10.jpg)
10
ÜÇÜNCÜ QAYDAHər gün nə qədər əzbərlə-yəcəyini müəyyən etmək
Quranı əzbərləmək istəyənşəxs hər gün əzbərləyə biləcəyiqədəri – bir neçə ayə və ya birsəhifə, yaxud iki səhifə, yaxudda cüzün səkkizdə birini və s.müəyyən etməlidir. O nə qədərəzbərləyəcəyini yəqin etdikdənsonra onu dəfələrlə təkrarlayıbtam şəkildə öyrənməlidir. Butəkrar da öz növbəsində avazlaolmalıdır. Bu isə ilk növbədəsünnəyə tabe olmaqdan, sonraisə hafizəni gücləndirməkdənötrüdür. Çünki bir ritmdə olan
![Page 11: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/11.jpg)
11
avaz qulağa xoş gəlir və bu dadili müəyyən avaza öyrədərəkəzbərləməyə çox kömək edir.Bununla da həmin şəxs müəy-yən bir ayəyə uyğun olan avaz-da və ya onun oxunuş ritmin-də çatışmamazlıq hiss etdikdəorada olan xətanı dərhal hissedir. Belə ki o, xəta edərkən di-linin ona tabe olmadığını vəavazda nöqsanın baş verdiyinihiss edərək qiraəti yenidən tək-rar edir. Bütün bunlar onu gös-tərir ki, Quranı avazla oxumaqgərəkli əməldir və Peyğəmbə-rimizin r sözünə görə buna mü-xalif olmaq olmaz. Peyğəmbə-rimiz rdemişdir: “Quranı avaz-la oxumayan bizdən deyil”.
![Page 12: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/12.jpg)
12
DÖRDÜNCÜ QAYDAGündəlik nəzərdə tutulan
miqdarı tam və gözəl şəkildəəzbərləmədən digərinə keç-
məmək
Quran əzbərləyən şəxs əz-bərlədiyini tam yadda saxlama-mış yenisinə keçməməlidir. Buda əzbərlədiyinin tam şəkildəzehnə həkk olunması üçündür.Şübhəsiz ki, müəyyən edilmişmiqdarı əzbərləməyə köməkedən amillərdən biri də Quranıəzbərləyən şəxsin gecə və gün-
![Page 13: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/13.jpg)
13
düz imkan daxilində ona vaxtsərf etməsidir. Həmin şəxs bu-nu gündəlik namazlarında, na-mazları gözlədiyi vaxtlarda vənamazdan sonrakı vaxtlarda oxu-maq vasitəsilə edə bilər. Bu yol-la da Quran əzbərləmək asan-laşır. Bunu hətta bir neçə işləməşğul olan şəxslər də edə bi-lər. Çünki bu şəxs ayələri əz-bərləmək üçün xüsusi bir vaxttəyin etmir, əksinə, o öz qiraə-tini yalnız qarini dinləyərək dü-zəldir. Sonra da əzbərlədiyininamazlarda tətbiq edir. Belə-
![Page 14: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/14.jpg)
14
liklə o, həmin gün ərzində birneçə işlə məşğul olmasına bax-mayaraq, axşam olduqda gün-dəlik təyin etdiyi ayələri əzbər-ləmiş və onları zehninə tamhəkk etmiş olur. Odur ki, Qu-ran əzbərləyən şəxs təzə ayələ-rə keçməyə tələsməməlidir. O,köhnə ayələri tam əzbərləyənəqədər ertəsi gün də onlarınüzərində davam etməlidir.
![Page 15: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/15.jpg)
15
BEŞİNCİ QAYDAƏzbər zamanı eyni çapda
yazılmış Quran kitabındanəzbərləməyə riayət etmək
Əzbərləməyə kömək edənamillərdən biri də odur ki, Qu-ran əzbərləyən şəxs mütləq özüüçün müəyyən bir Quran ki-tabı seçməlidir. Ona görə ki, in-san eşitməklə yanaşı ayələrinyazılışını görməklə də əzbərlə-yir. Çünki Quran kitabını çoxoxuduqda və ona çox nəzər sal-dıqda, ayələrin orada olan şə-killəri və yerləri də zehində həkk
![Page 16: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/16.jpg)
16
olur. Eyni kitabdan əzbərləmə-yən və ya ayələrin yerləri fərqliolan müxtəlif çaplarla yazılmışQuran kitablarından əzbərləyənşəxsə Quranı əzbərləmək dahaçətin olur. Odur ki, Quran əz-bərləyən şəxs ayələri eyni çap-da yazılmış Quran kitabındanəzbərləməyə riayət etməlidir.
![Page 17: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/17.jpg)
17
ALTINCI QAYDAƏzbərləməyi asanlaşdırmaqüçün ayələri başa düşmək
Əzbərləməyə kömək edənən böyük amillərdən biri də əz-bərlədiyin ayələri başa düşməkvə onlar arasında olan bağlılığıbilməkdir. Ona görə də Quranəzbərləyən şəxs əzbərləmək is-tədiyi ayələrin təfsirini oxuma-lı və bu ayələr arasında olanbağlılığı bilməlidir ki, oxuduğuzaman bu şeylər onun fikrinəgəlmiş olsun. Bu da öz növbə-sində ayələri yada salmağı onun
![Page 18: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/18.jpg)
18
üçün asanlaşdırır. Bununla ya-naşı, Quranı əzbərlədikdə yal-nız ayələrin fəhminə arxayınolmamalı, əksinə, ayələri tək-rarlamaq başlıca əsas olmalı-dır. Bu ona görədir ki, hərdəninsanın fikri dağınıq olduqdabelə, dili qiraətə uyğun gəlsin.Yalnız fəhminə arxayın olan şəx-sin fikri dağılan kimi, qiraətidə kəsilir. Bu cür hallar isə tez-tez, xüsusən də uzun qiraətlərzamanı baş verir.
![Page 19: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/19.jpg)
19
YEDDİNCİ QAYDA
Bir surəni axıra qədərəzbərləmədən digərinə
keçməmək
Quran əzbərləyən şəxs hərhansı bir surəni əzbərləyib ba-şa çatdırdıqdan sonra onun hif-zini tam şəkildə mənimsəmə-dən və əvvəlini sonu ilə bağla-madan başqa surəyə keçməmə-lidir. Belə ki, onun dili bu su-rəni asanlıqla tələffüz etməli vəayələri yada saldıqda heç birçətin vəziyyətə düşməməlidir.Əksinə, onun hifzi o dərəcədəgüclü olmalıdır ki, hərdən fikriayələrin mənasını izləməkdən
![Page 20: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/20.jpg)
20
yayınsa belə, surəni tələsmədən,asanlıqla oxusun. Necə ki, bi-zim hər birimiz heç bir çətinlikçəkmədən və hazırlaşmadan“Fatihə” surəsini oxuyur. Bu dahəmin surəni çoxlu təkrar etmə-yimizdən və onu daim oxuma-ğımızdan irəli gəlir. Nadir hal-lar müstəsna olmaqla, Quranınbütün surələrinin hifzi “Fati-hə” surəsinin hifzi kimi olur.Biz “Fatihə” surəsini bir nümu-nə olsun deyə misal çəkdik. Son-ra əzbərlənən surələr bir-birinəsıx bağlı şəkildə zehnə həkkolunmalıdır. Quran əzbərləyənşəxs həmin surəni yalnız mü-kəmməl əzbərlədikdən sonradigərinə keçə bilər.
![Page 21: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/21.jpg)
21
SƏKKİZİNCİ QAYDAQuranı daim əzbərdən
kiməsə danışmaq
Quran əzbərləyən kəs təkcəöz hafizəsinə bel bağlamamalı,əzbərlədiyini daim başqasınadanışmalı və ya onu Qurandanizləməlidir. O bunu məharətlihafizlə etsə daha yaxşı olar.Quran əzbərləyən şəxs nəyi isəunutduqda və ya diqqətsiz ola-raq təkrarladıqda həmin hafizonun yadına salar.
Biz bəzən surəni səhv əzbər-ləyir və Qurana nəzər saldıqda
![Page 22: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/22.jpg)
22
belə buna diqqət yetirmirik.Çünki çox vaxt əzbərdən oxu-maq görməyi qabaqlayır və be-ləliklə həmin şəxs əzbərdən oxu-duğu zaman Qurana baxsa da,xətasını görmür. Elə buna görədə Quranı əzbərdən başqasınadanışmaq ona bu xətaları dü-zəltməyə və onlara daim diq-qət yetirməyə səbəb olur.5
5 Bu hədisi Buxari rəvayət etmişdir.
![Page 23: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/23.jpg)
23
DOQQUZUNCU QAYDAQuranı davamiyyətli
oxumaq
Quran yadda qalmasına gö-rə şer və ya nəsr əsərlərindənfərqlidir. Çünki, Quran yaddançox tez çıxır. Peyğəmbər r belədemişdir: “Canım Əlində olanAllaha and olsun ki, o (Qu-ran), kəndirdən açılıb qaçandəvədən daha tez (sahibini)tərk edir”.6
6 Bu hədisi Buxari və Muslim rəvayətetmişdir.
![Page 24: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/24.jpg)
24
Quranı əzbər bilən şəxs onuazacıq da olsa təkrarlamasa, Qu-ran ondan uzaqlaşır və o, tezbir zamanda unudulur. Elə bu-na görə də daim Quran oxu-malı və əzbərlədiklərini təkrar-lamalısan. Bu barədə Peyğəm-bər r demişdir: “Quranı əz-bərdən bilən adam dəvələrinibuxovda saxlayan kimsəyə bən-zəyir. Əgər bu adam onları buvəziyyətdə saxlasa, onları daimözündə saxlamış olar, yox, əgərbaşlı-başına buraxarsa, onlarqaçıb gedərlər”.
Başqa bir rəvayətdə isə belədemişdir: “Quranla əhd bağla-
![Page 25: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/25.jpg)
25
yın (onu unudulmaqdan qoru-yun)! Nəfsim əlində olana andolsun ki, o (Quran) ipdən (açı-lıb) qaçan dəvədən də bərk qa-çır”.
Bu o deməkdir ki, Quranəzbərləyən şəxs hər gün ən azıQuranın otuz cüzündən birini,ən çoxu isə on cüzünü təkrar-lamalıdır. Peyğəmbər r demiş-dir: “Kim Quranı üç (gündənaz müddətdə) oxuyub qurta-rarsa, onu anlamaz”.
Mütəmadi olaraq Quran oxu-maq əzbərlənən ayələri yaddasaxlamağa kömək edir, əks hal-da isə Quran yaddan çıxır.
![Page 26: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/26.jpg)
26
ONUNCU QAYDAMütəşabih, yəni bir-birinə
bənzər ayələrə diqqətyetirmək
Qurani-Kərimdə məna vəoxunuşca mütəşabih ayələr var-dır. Uca Allah buyurur:
“Allah Sözün ən gözəlini –ayələri bir-birinə bənzəyən vətəkrarlanan Kitab kimi nazil et-di. Rəbbindən qorxanların on-dan dəriləri ürpəşər. Sonra isəAllahı yad etməklə dəriləri vəqəlbləri yumşalır”.7
7 əz-Zumər surəsi, 23-cü ayə.
![Page 27: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/27.jpg)
27
Quranda olan altı mindənçox ayədən iki minə yaxını ox-şardır. Bu ayələr bir-birindənbəzən bir hərfə, bəzən də birsözə görə fərqlənirlər. Buna gö-rə də bacarıqlı qari mütəşabihayələrə xüsusi diqqət yetirmə-lidir. Biz burada mütəşabih de-dikdə, ləfzləri bir-birinə oxşarayələri nəzərdə tuturuq. Bu cürmütəşabih ayələrə mümkün qə-dər çox diqqət yetirdikdə hifztəkmilləşir. Mütəşabih ayələrədaha çox diqqət verən kitablarıçoxlu oxumaqla mükəmməl hif-zə nail olmaq mümkündür. Bu
![Page 28: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/28.jpg)
28
kitabların ən məşhurları aşağı-dakılardır:– “Durratut-tənzil və ğurratut-tə‘vil” (Xatib əl-İskafi);– “Əsrarut-təkrar fil-Quran”(Mahmud əl-Kirmani).
![Page 29: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/29.jpg)
29
ON BİRİNCİ QAYDAQızıl hifz yaşından
istifadə etmək
Xoşbəxtdir o kəs ki, ömrü-nün qızıl hafizə illərindən isti-fadə edir. Bu müddət təqribənbeş yaşından iyirmi üç yaşınakimidir. Həmin illərdə insanınhafizəsi çox güclü olur və onagörə də bu illərə qızıl hafizə il-ləri deyilir. İnsanın hafizəsi beşyaşına qədər qızıl hafizə illəri-nə nisbətən daha zəif olur. Elə-cə də təqribən iyirmi üç yaşın-dan sonra hafizə zəifləyir. Odurki, hər bir insan ömrünün qızıl
![Page 30: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/30.jpg)
30
hafizə illərindən səmərəli istifa-də edib bacardığı qədər Allahınkitabından əzbərləməlidir. Buyaşda əzbərləmək daha asan,unutmaq ehtimalı isə daha azolur. Bundan sonrakı yaşlardaisə insan çox çətinliklə əzbərlə-yir və daha tez unudur. Doğrudemişlər ki, uşaqlıqda əzbərlə-nən, daş üzərindəki naxış kimi,yaşa dolduqda əzbərlənən isəsu üzərində olan naxış kimidir.
Odur ki, bizim hamımız qı-zıl hafizə illərindən səmərəli is-tifadə etməliyik. Əgər biz hə-min illəri ötürmüşüksə, çalış-malıyıq ki, övladlarımız bu yaşdövründən istifadə etsinlər.
![Page 31: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/31.jpg)
31
Müvəffəqiyyət Allahdandır.Peyğəmbərimiz Məhəmmə-
də, onun ailəsinə və bütün əs-habələrinə Allahın xeyir-dua-sı və salamı olsun!
![Page 32: İslam ədəbiyyatı kitabxanası](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022072500/62dce7f517df4a31be4b517c/html5/thumbnails/32.jpg)
32
كرِكْشوكرِكْى ذِلَي عنعِأَمهاللَّوحعِنِسبتِادك
Allahummə! Əinni alə zik-rikə və şukrikə və husni
ibadətikə
Allahım! Səni zikr etməyə,Sənə şükr etməyə və Sənəgözəl tərzdə ibadət etməyə
mənə kömək ol!